Post on 17-Jan-2016
description
Astma oskrzelowa
Według szacunków WHO: obecnie 300 milionów ludzi na świecie choruje na astmę kolejne 100 milionów zachoruje na astmę do 2025 roku astma jest najczęstszą przewlekłą chorobą wśród dzieci
Epidemiologia astmy
2
Astma oskrzelowa jest przewlekłą chorobą zapalną dróg oddechowych, w której uczestniczy wiele komórek i substancji przez nie uwalnianych.
Przewlekłe zapalenie jest przyczyną nadreaktywności oskrzeli, prowadzącej do nawracających epizodów świszczącego oddechu, duszności, ściskania w klatce piersiowej i kaszlu, występujących szczególnie w nocy lub nad ranem.
Epizodom tym zwykle towarzyszy rozlana obturacja oskrzeli o zmiennym nasileniu, często ustępująca samoistnie lub pod wpływem leczenia.
Definicja
3
Klasyfikacja astmy
Podział wg etiologii• Astma alergiczna
(zewnątrzpochodna)• Astma niealergiczna
(wewnątrzpochodna)
Stopnie ciężkości• Astma sporadyczna• Astma przewlekła
– Łagodna– Umiarkowana– Ciężka
Podział wg stopni kontroli• Kontrolowana• Częściowo kontrolowana• Niekontrolowana
4
Poziomy kontroli astmy
CechyKontrolowana
(wszystkie z poniższych)
Częściowo kontrolowana(którykolwiek)
Niekontrolowana
Objawy w ciągu dnia Nie występują (2≤/tydzień)
>2 razy/tydzień
≥3 kryteria częściowo kontrolowanej astmy
obecne w którymkolwiek
tygodniu
Ograniczona aktywność fizyczna
Nie występuje Jakiekolwiek ograniczenie
Objawy nocne/przebudzenia
Nie występuje Jakiekolwiek
Konieczność stosowania leków
doraźnychNigdy (2 ≤/tydzień) >2 razy/tydzień
Czynność płuc (PEF lub FEV1)
Prawidłowa<80% wartości należnej
lub najlepszej maksymalnej (jeśli
znana)
Zaostrzenie Nie występują ≥1/rok tydz. z zaostrzeniem
5
Wziewne glikokortykosteroidy Leki antyleukotrienowe Długo działające β2-mimetyki wziewne Systemowe glikokortykosteroidy Ksantyny Kromony Długo działające β2-mimetyki doustne Anty-IgE
Wziewne glikokortykosteroidy Leki antyleukotrienowe Długo działające β2-mimetyki wziewne Systemowe glikokortykosteroidy Ksantyny Kromony Długo działające β2-mimetyki doustne Anty-IgE
Leki kontrolujące
6
Wziewne glikokortykosteroidy - najskuteczniejsze, stosowane w monoterapii i w skojarzeniu z innymi lekami
Leki antyleukotrienowe – w monoterapii w łagodnych postaciach lub w skojarzeniu z wGKS, wskazane w przypadkach astmy z ANN
Długo działające β2-mimetyki wziewne – tylko w skojarzeniu z wGKS
Systemowe glikokortykosteroidy – w ciężkiej astmie, w zaostrzeniach, przewlekłe stosowanie obarczone wysokim ryzykiem AE
Ksantyny Kromony Długo działające β2-mimetyki doustne Anty-IgE – zarezerwowane dla ciężkiej astmy o etiologii alergicznej,
umożliwia redukcję steroidów, poprawia kontrolę astmy
Wziewne glikokortykosteroidy - najskuteczniejsze, stosowane w monoterapii i w skojarzeniu z innymi lekami
Leki antyleukotrienowe – w monoterapii w łagodnych postaciach lub w skojarzeniu z wGKS, wskazane w przypadkach astmy z ANN
Długo działające β2-mimetyki wziewne – tylko w skojarzeniu z wGKS
Systemowe glikokortykosteroidy – w ciężkiej astmie, w zaostrzeniach, przewlekłe stosowanie obarczone wysokim ryzykiem AE
Ksantyny Kromony Długo działające β2-mimetyki doustne Anty-IgE – zarezerwowane dla ciężkiej astmy o etiologii alergicznej,
umożliwia redukcję steroidów, poprawia kontrolę astmy
Leki kontrolujące
7
Szybko działający β2-agoniści - leki z wyboru
Systemowe glikokortykosteroidy – dodatkowo stosowane w ciężkich napadach astmy, gdzie nie uzyskuje się poprawy po lekarz rozkurczowych
Leki antycholinergiczne – dodatkowo w stanie astmatycznym
Ksantyny
Krótko działające β2-mimetyki doustne
Szybko działający β2-agoniści - leki z wyboru
Systemowe glikokortykosteroidy – dodatkowo stosowane w ciężkich napadach astmy, gdzie nie uzyskuje się poprawy po lekarz rozkurczowych
Leki antycholinergiczne – dodatkowo w stanie astmatycznym
Ksantyny
Krótko działające β2-mimetyki doustne
Leki ratunkowe
8
Edukacja w astmie Kontrola czynników środowiskowych
Szybko działający B2-agonista w razie
potrzeby Szybko działający B2-agonista w razie potrzeby
Wybór leku kontrolującego
Wybierz jeden Wybierz jeden Dodaj jeden lub więcej
Dodaj jeden lub oba
Niska dawka Niska dawka wGKSwGKS
Niska dawka wGKSNiska dawka wGKS + + LABALABA
Średnia lub wysoka Średnia lub wysoka dawka dawka
wGSKwGSK+ + LABALABA
Doustne GKS Doustne GKS (najniższa dawka)(najniższa dawka)
LTRALTRA Średnia lub wysoka Średnia lub wysoka dawka dawka wwGKSGKS
LTRALTRA Anti-IGEAnti-IGE
Niska dawka Niska dawka wwGKS GKS ++
LTRALTRA
teofilina teofilina
ddługoługo dziadziałłajająącaca
Niska dawka Niska dawka wwGKSGKS + +
teofilina dteofilina długoługo dziadziałłajająącaca
Poziom kontroli Zalecane postępowanie
Kontrola Kontynuuj leczenie i określ minimum leczenia kontrolującego przebieg choroby
Częściowa kontrolaRozważ intensyfikację leczenia w celu
poprawy kontroli
Brak kontroliIntensyfikuj leczenie do momentu
osiągnięcia kontroli
Zaostrzenie Lecz jak w zaostrzeniu
Zm
nie
jsz
inte
ns
yw
no
ść
le
cze
nia
Zw
ięk
sz
inte
ns
yw
no
ść
le
cze
nia
Stopień 1Stopień 1 StopieStopień 5ń 5StopieStopień 4ń 4StopieStopień 3ń 3Stopień 2Stopień 2
zmniejszzmniejsz zwiększIntensywność lIntensywność leczenieczeniaa
9
Edukacja w astmie Kontrola czynników środowiskowych
Szybko działający B2-agonista w razie
potrzeby Szybko działający B2-agonista w razie potrzeby
Wybór leku kontrolującego
Wybierz jeden Wybierz jeden Dodaj jeden lub więcej
Dodaj jeden lub oba
Niska dawka wGKSNiska dawka wGKS Niska dawka wGKSNiska dawka wGKS
+ + LABALABAŚrednia lub wysoka Średnia lub wysoka
dawka dawka wGSKwGSK+ + LABALABA
Doustne GKS Doustne GKS (najniższa dawka)(najniższa dawka)
LTRALTRA Średnia lub wysoka Średnia lub wysoka dawka dawka wwGKSGKS
LTRALTRA Anti-IGEAnti-IGE
Niska dawka Niska dawka wwGKS GKS ++
LTRALTRA
teofilina teofilina
ddługoługo dziadziałłajająącaca
Niska dawka Niska dawka wwGKSGKS + +
teofilina dteofilina długoługo dziadziałłajająącaca
Stopień 1Stopień 1 StopieStopień 5ń 5StopieStopień 4ń 4StopieStopień 3ń 3Stopień 2Stopień 2
zmniejszzmniejsz zwiększIntensywność lIntensywność leczenieczeniaa
ZWYKLE ROZPOCZYNAM LECZENIE
10
Edukacja w astmie Kontrola czynników środowiskowych
Szybko działający B2-agonista w razie
potrzeby Szybko działający B2-agonista w razie potrzeby
Wybór leku kontrolującego
Wybierz jeden Wybierz jeden Dodaj jeden lub więcej
Dodaj jeden lub oba
Niska dawka wGKSNiska dawka wGKS Niska dawka wGKSNiska dawka wGKS
+ + LABALABAŚrednia lub wysoka Średnia lub wysoka
dawka dawka wGSKwGSK+ + LABALABA
Doustne GKS Doustne GKS (najniższa dawka)(najniższa dawka)
LTRALTRA Średnia lub wysoka Średnia lub wysoka dawka dawka wwGKSGKS
LTRALTRA Anti-IGEAnti-IGE
Niska dawka Niska dawka wwGKS GKS ++
LTRALTRA
teofilina teofilina
ddługoługo dziadziałłajająącaca
Niska dawka Niska dawka wwGKSGKS + +
teofilina dteofilina długoługo dziadziałłajająącaca
Stopień 1Stopień 1 StopieStopień 5ń 5StopieStopień 4ń 4StopieStopień 3ń 3Stopień 2Stopień 2
zmniejszzmniejsz zwiększIntensywność lIntensywność leczenieczeniaa
GDY OBJAWY SĄ BARDZIEJ NASILONE
11
Edukacja w astmie Kontrola czynników środowiskowych
Szybko działający B2-agonista w razie
potrzeby Szybko działający B2-agonista w razie potrzeby
Wybór leku kontrolującego
Wybierz jeden Wybierz jeden Dodaj jeden lub więcej
Dodaj jeden lub oba
Niska dawka wGKSNiska dawka wGKS Niska dawka wGKSNiska dawka wGKS
+ + LABALABAŚrednia lub wysoka Średnia lub wysoka
dawka dawka wGSKwGSK+ + LABALABA
Doustne GKS Doustne GKS (najniższa dawka)(najniższa dawka)
LTRALTRA Średnia lub wysoka Średnia lub wysoka dawka dawka wwGKSGKS
LTRALTRA Anti-IGEAnti-IGE
Niska dawka Niska dawka wwGKS GKS ++
LTRALTRA
teofilina teofilina
ddługoługo dziadziałłajająącaca
Niska dawka Niska dawka wwGKSGKS + +
teofilina dteofilina długoługo dziadziałłajająącaca
Stopień 1Stopień 1 StopieStopień 5ń 5StopieStopień 4ń 4StopieStopień 3ń 3Stopień 2Stopień 2
zmniejszzmniejsz zwiększIntensywność lIntensywność leczenieczeniaa
12
Edukacja w astmie Kontrola czynników środowiskowych
Szybko działający B2-agonista w razie
potrzeby Szybko działający B2-agonista w razie potrzeby
Wybór leku kontrolującego
Wybierz jeden Wybierz jeden Dodaj jeden lub więcej
Dodaj jeden lub oba
Niska dawka wGKSNiska dawka wGKS Niska dawka wGKSNiska dawka wGKS
+ + LABALABAŚrednia lub wysoka Średnia lub wysoka
dawka dawka wGSKwGSK+ + LABALABA
Doustne GKS Doustne GKS (najniższa dawka)(najniższa dawka)
LTRALTRA Średnia lub wysoka Średnia lub wysoka dawka dawka wwGKSGKS
LTRALTRA Anti-IGEAnti-IGE
Niska dawka Niska dawka wwGKS GKS ++
LTRALTRA
teofilina teofilina
ddługoługo dziadziałłajająącaca
Niska dawka Niska dawka wwGKSGKS + +
teofilina dteofilina długoługo dziadziałłajająącaca
Stopień 1Stopień 1 StopieStopień 5ń 5StopieStopień 4ń 4StopieStopień 3ń 3Stopień 2Stopień 2
zmniejszzmniejsz zwiększIntensywność lIntensywność leczenieczeniaa
ASTMA+ ANN ASTMA+ ANN
ASTMA+ ANN
13
Edukacja w astmie Kontrola czynników środowiskowych
Szybko działający B2-agonista w razie
potrzeby Szybko działający B2-agonista w razie potrzeby
Wybór leku kontrolującego
Wybierz jeden Wybierz jeden Dodaj jeden lub więcej
Dodaj jeden lub oba
Niska dawka wGKSNiska dawka wGKS Niska dawka wGKSNiska dawka wGKS
+ + LABALABAŚrednia lub wysoka Średnia lub wysoka
dawka dawka wGSKwGSK+ + LABALABA
Doustne GKS Doustne GKS (najniższa dawka)(najniższa dawka)
LTRALTRA Średnia lub wysoka Średnia lub wysoka dawka dawka wwGKSGKS
LTRALTRAAnti-IGEAnti-IGE
Niska dawka Niska dawka wwGKS GKS ++
LTRALTRA
teofilina teofilina
ddługoługo dziadziałłajająącaca
Niska dawka Niska dawka wwGKSGKS + +
teofilina dteofilina długoługo dziadziałłajająącaca
Stopień 1Stopień 1 StopieStopień 5ń 5StopieStopień 4ń 4StopieStopień 3ń 3Stopień 2Stopień 2
zmniejszzmniejsz zwiększIntensywność lIntensywność leczenieczeniaa
14
ASTMA TRUDNA DO LECZENIA
Badanie Asthma Insights and Reality in Europe (AIRE)
Rabe i wsp.: Eur Respir J 2000
Tylko u 5% chorych na astmę dobra kontrola choroby!
15
Napad astmy
Leczenie początkowe:2-4 wdechów szybko działającego beta-mimetyku
Czynniki ryzyka zgonuz powodu astmy
Odpowiedź na leczenie
DobraCałkowite ustąpienie objawów utrzymujące się min przez 4 hPEF>80% wartości maksymalnej (w. max.)
NiepełneZnaczna poprawa, ale objawy nadal utrzymują się lecz o mniejszym nasileniu lub szybko nawracająPEF 60-80% w. max
Bez poprawy lub odpowiedź słaba
Leczenie bez efektu, lub krótkotrwała poprawa lub narastanie objawówPEF<60% w. max.
Napad lekki Napad umiarkowany Napad ciężki
•Jeśli trzeba stosuj β-mimetyk co 3-4 h
Rozważ potrzebę konsultacji z lekarzemw celu zmiany leczenia podtrzymującego, jeśli musisz stosować β-mimetyk>3/d
•Stosuj β-mimetyk co 20 min•Zażyj doustnie GCS •Możesz zastosować cholinolityk wziewnie
Skontaktuj się pilnie z lekarzem (tego samego dnia)
•Stosuj β-mimetyk co 20 min•Zażyj doustnie GCS •Zastosuj wziewnie cholinolityk
Natychmiast wezwij pomoc lub zgłoś się do szpitala
Skontaktuj się z lekarzemTAK
NIE
16
!Należy przekonywać kobiety ciężarne, że większe zagrożenie dla ich dzieci niesie nieodpowiednia kontrola astmy niż jej leczenie podkreślać bezpieczeństwo nowoczesnych leków przeciwastmatycznych, szczególności wziewnych glikokortykosteroidów
17
K on tro la as tm y - s p raw d ź sw ó j w y n ik
Test kontroli astm y (ACT ™ )
K ro k 1 : P r o s z ę z a z n a c z y ć o d p o w ie d ź n a k a ż d e z p y t a ń i w p i s a ć u z y s k a n ą l i c z b ę p u n k t ó w w k r a t c e p o p r a w e j s t r o n ie . P r o s z ę o d p o w ie d z ie ć t a k s z c z e r z e , j a k t o m o ż l iw e . P o m o ż e t o z a r ó w n o P a n u ( i ) , j a k i P a n a ( i ) l e k a r z o w i o m ó w ić s k u t e c z n o ś ć k o n t r o l i a s t m y .
J a k c zę s to w c ią g u o s ta tn ic h 4 tyg o d n i P a n a ( i) a s tm a p o w s trzy m y w a ła P a n a (n ią ) o d w y ko n yw a n ia z w y k łyc h cz y n n o ś c i w p ra c y , w s zk o le /n a u c ze ln i lu b w d o m u ?
W Y N I K P y ta n ie 1
Zaw sze Bardzo często
Czasam i Rzadko W cale
N i n i e j s z y t e s t m o ż e p o m ó c c h o r y m n a a s t m ę o c e n i ć s to p i e ń k o n t r o l i c h o r o b y ( t e s t j e s t p r z e z n a c z o n y d l a o s ó b w w ie k u 1 2 l a t i s t a r s z y c h ) .
J a k c zę s to w c ią g u o s ta tn ic h 4 ty g o d n i m ia ł(a ) P a n ( i) d u sz n o ś c i?
P y ta n ie 2
Częściej niż raz dziennie
Raz dziennie 3 do 6 razy w tygodniu
Raz lub dwa w tygodniu
W cale
P r o s z ę z a z n a c z y ć o d p o w ie d n i ą l i c z b ę p u n k t ó w d l a k a ż d e g o p y ta n i a . N a c a ło ś ć s k ł a d a s ię P I Ę Ć p y t a ń .
J a k c zę s to w c ią g u o s ta tn ic h 4 ty g o d n i b u d z ił(a ) s ię P a n ( i) w n o cy lu b ra n o , w cze śn ie j n iż zw yk le , z p o w o d u o b ja w ó w zw ią z a n y ch z a s tm ą (n p . św isz cz ą c y o d d e c h , ka sz e l, d u sz n o ś c i, u c is k lu b b ó l w k la tc e p ie rs io w e j)?
P y ta n ie 3
4 noce w tygodniu lub częściej
2 do 3 nocy w tygodniu
Raz w tygodniu
Raz lub dw a
W cale
W y n i k t e s tu m o ż e P a n ( i ) w y l i c z y ć , s u m u ją c p u n k t y o d p o w i a d a j ą c e w s z y s t k i m o d p o w i e d z io m . P r o s z ę n i e z a p o m n i e ć o m ó w i ć u z y s k a n e g o w y n i k u z l e k a r z e m .
J a k c zę s to w c ią g u o s ta tn ic h 4 ty g o d n i u ży w a ł(a ) P a n ( i) d o ra ź n ie sz y b ko d z ia ła ją c e g o le k u w z ie w n e g o ?
P y ta n ie 4 3 razy dziennie lub częściej
1 lub 2 razy dziennie
2 lub 3 razy w tygodniu
Raz w tygodniu lub rzadziej
W cale
P r o s z ę s p o j r z e ć n a d r u g ą s t r o n ę k a r t k i , ż e b y d o w i e d z ie ć s ię , c o o z n a c z a P a n a ( i ) w y n i k .
J a k o c e n ił(a )b y P a n ( i) sw o ją k o n tro lę na d a s tm ą w c ią g u o s ta tn ic h 4 tyg o d n i?
P y ta n ie 5 W ogóle nie kontrolowana
Słabo kontrolowana
Umiarkowa- nie kontrolowana
Dobrze kontrolowana
W pełni kontrolowana
S U M A K on tro la as tm y - s p raw d ź sw ó j w y n ik
K ro k 2 : P r o s z ę z s u m o w a ć s w o je w y n ik i .
K ro k 3 : P ro s z ę s p o j r z e ć n a d ru g ą s t r o n ę k a r tk i , ż e b y d o w ie d z ie ć s ię , c o o z n a c z a P a n a ( i ) w y n i k .
1 2 3 4 5
5 4 3 2 1 1 2 3 4 5
5 4 3 2 1
5 4 3 2 1
5 4 3 2 1
18
K on tro la as tm y - sp raw d ź sw ó j w yn ik
Test kontroli astm y (ACT ™ )
L ic z b a p u n k tó w : 2 5 – G r a tu la c je !
W c ią g u o s t a t n i c h 4 t y g o d n i c h o r o b a u P a n a ( i ) b y ła w P E Ł N I K O N T R O L O W A N A .
N ie w y s t ą p i ł y ż a d n e o b ja w y a s t m y , a n i t e ż ż a d n e u t r u d n ie n ia w ż y c iu c o d z i e n n y m s p o w o d o w a n e c h o r o b ą . J e ś l i t e n s t a n s ię
z m ie n i , p r o s z ę s k o n t a k t o w a ć s ię z l e k a r z e m .
L ic z b a p u n k tó w : 2 0 2 4 – W y n ik z a d o w a la ją c y
W c ią g u o s t a t n i c h 4 t y g o d n i a s t m a u P a n a ( i ) b y ła D O B R Z E K O N T R O L O W A N A , j e d n a k n i e b y ła t o P E Ł N A K O N T R O L A . P a n a ( i ) l e k a r z m o ż e p o m ó c o s ią g n ą ć c e l , j a k im je s t P E Ł N A
K O N T R O L A a s t m y .
L ic z b a p u n k tó w : p o n iż e j 2 0 – W y n ik n ie z a d o w a la ją c y
W c ią g u o s t a t n i c h 4 t y g o d n i P a n a ( i ) a s t m a m o g ł a B Y Ć N IE W Ł A Ś C IW IE K O N T R O L O W A N A .
P a n a ( i ) l e k a r z m o ż e z a le c i ć o d p o w ie d n ie p o s t ę p o w a n ie , a b y u z y s k a ć l e p s z ą k o n t r o lę a s t m y .
K on tro la as tm y - sp raw d ź sw ó j w yn ik
P o l a n d / P o l i s h © 2 0 0 2 , b y Q u a l i t y M e t r i c I n c o r p o r a t e d .
A s t h m a C o n t r o l T e s t ™ i s a t r a d e m a r k o f Q u a l i t y M e t r i c I n c o r p o r a t e d . [ I n s e r t l i n k t o l o c a l w e b s i t e ]
www.astma.edu.pl19