Wykorzystanie archiwalnej mapy glebowo-rolniczej w analizach przestrzennych
Jan Jadczyszyn
Informacje podstawowe o tworzeniu mapy glebowo-rolniczej
1) Koncepcja mapy glebowo-rolniczej i jej dopasowanie do genetycznej
klasyfikacji gleb Polskiego Towarzystwa Gleboznawczego i komentarza do
tabeli klas gruntów opracowana została w IUNG przez zespół pracownikównaukowych pod kierownictwem prof. dr Michała Strzemskiego
• skala podstawowa 1:5000
• zgeneralizowana do 1:25000, 1:100000 oraz 1:500000
2) Instrukcja w sprawie wykonania map glebowo-rolniczych w skali 1:5000 i
1:25000 z roku 1965 wydana przez Ministerstwo Rolnictwa, Departament
Urządzeń Rolnych opracowana została przez autorski zespół, którego trzon naukowy stanowili pracownicy IUNG
3) Merytoryczny Nadzór na praktyczną realizacją opracowania mapy
glebowo-rolniczej i glebowo-przyrodniczej, utrzymanie standardów jakości w
skali kraju prowadził zespół inspektorów IUNG
Mapa glebowo-rolnicza przedstawia przestrzenną zmiennośćsiedliska glebowego
oraz
zawiera syntetyczne informacje dotyczące ważniejszych
właściwości fizycznych i przydatności rolniczej gleby
Mapa racjonalnego użytkowania gruntów
TREŚĆ MAPY GLEBOWO-ROLNICZEJ
• Kompleksy rolniczej przydatności gleb
• Typ genetyczny gleby (podtyp)
• Układ i skład mechaniczny warstw profilu glebowego
• Podstawowe kategorie użytków gruntowych (GO, UZ, Ls, Tz, W, N)
Przykład analogowej mapy glebowo-rolniczej w skali 1:25000
Kalibracja geometryczna mapy analogowej w oparciu
o mapę topograficzną 1:25 000
Numeryczna mapa glebowo-rolnicza
BAZA DANYCH MAPY GLEBOWO-ROLNICZEJ
1 76145 5 Bw pgl :w
2 129109 6 A ps .pl :w
3 106622 6 Bw ps :pl
4 326647 7 Bw pl :w
5 19807 Ls Bw pl
6 117776 5 R /l/ -sk
7 73191 3 Rc /s/ .sk
8 853175 Ls A pl :w
9 41620 RN
10 1480745 Ls
11 25442 7 Bw pl
12 84423 6 R /l/ -sk
13 305296 Ls Bw pl
14 3724 7 Bw ps .pl :gs
15 72184 7 Bw pl :w
16 5144 7 Bw pl
17 67212 Ls Bw pl
18 14635 Ls Bw pl :w
19 70125 Ls Bw pl
Nr
kontur
POWIERZ.
(m2)KOMPL.
TY
P
PODLOŻ
E VUWAGI
PODLOŻ
E I
PODLOŻ
E II
PODLOŻ
E III
PODLOŻ
E IV
Główne typy genetyczne gleb w Polsce
Kompleksy rolniczej przydatności gleb w Polsce
Waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej według gmin
Obszary o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW)
Źródło: Jadczyszyn 2009
Kryteria wyznaczania Obszarów Problemowych Rolnictwa
Czynniki limitujące produkcję rolniczą i przyśpieszające degradację środowiska:
1. obszary ONW skrajnie niekorzystne dla rolnictwa,
obejmujące strefę nizinną II - zakwalifikowane na
podstawie wskaźnika (WWRPP) o wartości ≤ 52 pkt.
oraz strefy górskiej i specyficznej;
2. niska zawartość próchnicy w glebie < 1,3%;
3. silnie zakwaszone gleby pH < 4,5;
4. zagrożone erozją wodną w stopniu średnim i silnym;
5. zanieczyszczone metalami ciężkimi (zgodnie z
kryteriami Rozporządzenia Ministra Środowiska z 9
września 2002 r.);
6. rozdrobniona struktura przestrzenna gospodarstw
(średnia powierzchnia gospodarstwa w gminie 1-10 ha,
liczba działek większa od 4, a średnia powierzchnia
działki mniejsza od 2,5ha)
Obszary Problemowe Rolnictwa (OPR)
Obszary OPR obejmują:820 gmin wiejskich i wiejsko-miejskich (37,8%)32,0% użytków rolnych
Mapa kategorii podatności gleb na suszę
WOD = WOD1+ WOD2+ WOD3+ WOD4+WOD5
I - Bardzo lekka, grupa granulometryczna:
piasek luźny - plpiasek luźny pylasty - plppiasek słabo gliniasty - pspiasek słabo gliniasty pylasty - psp
II - Lekka, grupa granulometryczna:
piasek gliniasty lekki - pglpiasek gliniasty lekki pylasty - pglppiasek gliniasty mocny - pgmpiasek gliniasty mocny pylasty - pgmp
III - Średnia, grupa granulometryczna:
glina lekka - glglina lekka pylasta - glppył gliniasty - płgpył zwykły - płzpył piaszczysty - płp
IV - Ciężka, grupa granulometryczna:
glina średnia - gsglina średnia pylasta - gspglina ciężka - gcglina ciężka pylasta - gcppył ilasty - płiił - iił pylasty - ip
Wartość klimatycznego bilansu wody (KBW)
w okresie od 10.IV -10.VIII 2015Zagrożenie suszy dla zbóż jarych
w okresie od 10.IV -10.VIII 2015)
Polowa pojemność wodna (potencjalna) gleb Polski
Potencjalne zasoby wody ogólnie dostępnej dla roślin w mm w profilu glebowym
Ocena presji rolnictwa i wyznaczanie obszarów szczególnie narażonych na zanieczyszczenia azotanami pochodzenia rolniczego (OSN)
Bilans azotu
- wynoszenie z plonem(np. pszenica ziarno ok. 20 kg/t)
+ nasiona i sadzeniaki
+ wiązanie symbiotyczne(motylkowate ok. 100 kg/ha/rok; pozostałe 4 kg/ha rok)
+ opad atmosferyczny(17kg/ha/rok)
+ nawożenie organiczne(np. krowy dojne 60 kg/szt/rok)
+nawożenie mineralne
Stężenia azotanów w wodach powierzchniowych
ładunek azotu / ilość odpływającej wody = stężenie
Wyniki wydzieleńdla wydzieleń gminami do strefy OSN włączono 3,467 mln ha UR (17,7% UR)
dla wydzieleń obrębami do strefy OSN włączono 3,781 mln ha UR (19,4% UR)
Mapa erozji wodnej potencjalnej w Polsce
Zasoby wody ogólnie dostępnej (WOD) dla
roślin w profilu glebowym do 100 cm
Zasoby wody ogólnie dostępnej dla
roślin w profilu glebowym do 100 cm
Powiat Suwalski
Potencjalna erozja wietrzna
Wyznaczenie pilności utwardzania dróg gruntowych
Wysadzinowość gruntu Układ dróg w rzeźbie Pilność utwardzania
Przekształcenia TUZ na grunty orne w latach 1970-2010 w woj. dolnośląskim
9,91
245,05
63,95
3,67
160,25
45,93
5,23
0 50 100 150 200 250 300
1z
2z
3z
GO
Tysiące ha
Ko
mp
leks
y p
rzyd
atn
ośc
i ro
lnic
zej g
leb
trw
ałyc
h u
żytk
ów
zi
elo
nyc
hTrwałe użytki zielone w woj. dolnośląskim w latach 1970 i 2010 [tys. ha]
Stan na rok 2010
Stan na rok 1970
3,224,33
9,2531,65
5,587,68
8,822,81
10,332,55
3,6410,64
8,975,99
4,767,27
5,2310,58
7,5111,07
6,7711,30
5,3010,98
7,965,03
0,492,14
0,822,39
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45
DzierżoniówGłogów
GóraKłodzko
LubinMilicz
OleśnicaOława
PolkowiceStrzelin
Środa ŚląskaTrzebnica
WołówWrocław
Ząbkowice Śl.Bolesławiec
JaworKamienna Góra
LubańLwówek Śląski
LegnicaJelenia Góra
ŚwidnicaWałbrzychZgorzelecZłotoryja
M. LegnicaM. Jelenia Góra
M. WałbrzychM. Wrocław
Tysiące ha
Trwałe użytki zielone w woj. dolnośląskim [tys. ha]
Stan na rok 2010
Stan na rok 1970
9,91
245,05
63,95
3,67
160,25
45,93
5,23
0 50 100 150 200 250 300
1z
2z
3z
GO
Tysiące ha
Ko
mp
leks
y p
rzyd
atn
ośc
i ro
lnic
zej g
leb
trw
ałyc
h u
żytk
ów
zi
elo
nyc
h
Trwałe użytki zielone w woj. dolnośląskim w latach 1970 i 2010 [tys. ha]
Stan na rok 2010
Stan na rok 1970
Mapa podatności gleb na erozję wodną
Mapa erozji wodnej powierzchniowej
Podsumowanie
Mapa glebowo-rolnicza jest podstawą oceny potencjału produkcyjnego gleb i oceny zagrożeń środowiska glebowego i wodnego,
Numeryczny format mapy umożliwia szerokie jej zastosowanie w systemach GIS opartych na metodach analizy przestrzennej,
Integracja numerycznej mapy glebowo-rolniczej w systemie GIS i zastosowanie narzędzi modelowania matematycznego wspiera proces podejmowania obiektywnej decyzji w zakresie racjonalnego wykorzystania i ochrony środowiska przyrodniczego
Rozwój , urządzanie i kształtowanie obszarów wiejskich wymaga pilnego wdrożenia systemów wsparcia decyzji
Bieżący stan wdrożeń i zastosowań GIS w praktyce stanowi znikomą część istniejącego potencjału w kraju przy czym województwo podlaskie przoduje w tej dziedzinie
Dziękuję za uwagę
Top Related