Związki kąta Clarke’a z cechami przedniej i tylnej strefy...

33www.gp.viamedica.pl

Gerontologia Polska P R A C A O R Y G I N A L N Atom 19, nr 1, 33–39

ISSN 1425–4956

Adres do korespondencji:dr Ewa Puszczałowska-LizisInstytut Fizjoterapii, Uniwersytet Rzeszowskiul. Warszawska 26 A, 35–205 Rzeszówe-mail: [email protected]

Ewa Puszczałowska-LizisInstytut Fizjoterapii Wydziału Medycznego Uniwersytetu Rzeszowskiego

Związki kąta Clarke’a z cechami przednieji tylnej strefy podparcia oraz częstośćwystępowania deformacji stóp u kobietw wieku geriatrycznymThe relationships of Clarke’s angle with structuralfeatures of the forefoot and hindfoot andthe prevalence of foot deformity in geriatric patients

AbstractBackground.Background.Background.Background.Background. The human foot is a very important part of human locomotor system. Foot is particularly prone toinvolutional changes; therefore foot examination should be performed on elderly patients.Material and methods.Material and methods.Material and methods.Material and methods.Material and methods. Female residents (n = 160) of elderly nursing home in Krakow were examined. Themean age was 78.7 years. Plantographic assessment of foot structure under static load of body weight wasperformed. For each examined parameter mean value (x– ), standard deviation (SD), and variability coefficient (V)were calculated. For the evaluation of the relations of Clarke’s angle with the heel angle and the features offorefoot, Pearson linear correlation was determined. The prevalence of foot deformity among studied womenwas also estimated.Results.Results.Results.Results.Results. Clarke’s angle of foot longitudinal arch, the hallux valgus angle (a), the V toe deformity angle (b), andheel angle were similar for right and left foot in studied group. The most frequent foot deformity was transverse-longitudinal flat foot.Conclusions.Conclusions.Conclusions.Conclusions.Conclusions. There was no difference in structural features between right and left foot in geriatric women,which indicates that involutional changes equally affect both feet. There is a correlation between Clarke’s angleand hallux position, which indicates that hallux position is the most important determinant for the longitudinalfoot arch deformity in geriatric females. The prevalence of transverse-longitudinal flat foot is high, thereforeorthopaedic shoes should be used in prevention and treatment of foot deformities in geriatric patients.

Gerontol. Pol. 2011; 19, 1: 33–39

key words: Clarke’s angle, ggggg angle, hallux position, V-toe position, geriatric age, female

WstępStopa ludzka jest ważną częścią statyczno-dyna-miczną narządu ruchu. Z jednej strony jest elemen-

tem podporowym i w warunkach statyki umożliwiazrównoważenie ciała w położeniu przestrzennym,z drugiej zaś stanowi mechanizm napędowy, nada-jący ciału propulsję podczas poruszania. Stopa, dziękiswej specyficznej konstrukcji, amortyzuje wstrząsypowstające w trakcie ruchów lokomocyjnych, chroniukład nerwowy, kręgosłup, narządy wewnętrzneprzed mikrourazami będącymi efektem wykonywa-nia codziennych czynności. Pozwala to wnioskować,

Gerontologia Polska 2011, tom 19, nr 1

www.gp.viamedica.pl34

że stopa w indywidualny dla każdego człowieka spo-sób kształtuje się przez całe życie, zależnie od trybużycia, wykonywanej pracy i rodzaju noszonego obu-wia.U osób w podeszłym wieku przyspieszeniu zmianinwolucyjnych w obrębie stopy (dotyczących spadkunapięcia mięśniowego, zaników mięśni, a nawet oste-oporozy) sprzyja niedostateczna ilość ruchu wynika-jąca z braku zainteresowania aktywnością ruchową,częstych dolegliwości bólowych, spadku kondycjii wydolności fizjologicznej organizmu oraz częstowyizolowania ze świata zewnętrznego z powodudepresji.Okazuje się, że deformacje czy choroby stóp częściejwystępują u kobiet niż u mężczyzn [1]. Andrews [2]podaje procentowy udział zmian w obrębie stopy ge-riatrycznej: przerost paznokci (66%), obrzęki (49%),deformacje palców (39%), szponiastość paznokci(38%), odciski i modzele (30%), zapalenie kaletki sta-wu śródstopno-paliczkowego (29%) oraz maceracjanaskórka między palcami (27%). Jednym ze stosun-kowo często występujących zniekształceń stopy jestpaluch koślawy (hallux valgus). Deformacja ta możepojawić się w każdym wieku, jednak stosunkowoczęsto daje się zauważyć po 50. roku życia i zdecy-dowanie częściej u kobiet, głównie jako skutek no-szenia nieprawidłowego, niedostosowanego podwzględem zdrowotnym obuwia, które jest zbyt cia-sne, za krótkie i sztywne [3]. Atrofia mięśni, ścięgieni więzadeł w starości znacznie komplikuje to znie-kształcenie. Koślawość palucha zmienia statycznyukład stopy i wpływa na deformacje pozostałychpalców i ich młotkowate ustawienie [4]. Jesset [5]do problemów stóp geriatrycznych dodaje owrzo-dzenia wynikające z niewydolności krążenia, zapale-nia naczyń czy zaawansowanej cukrzycy. Ponadtowymienia się również częste pęknięcia skóry powo-dowane nadmierną suchością prowadzące nawet doinfekcji. Powyższe zmiany często towarzyszą zabu-rzeniom konstrukcji stopy, takim jak płaskostopiepołączone z koślawością pięty. Zniekształcenie to po-lega na obniżeniu sklepienia podłużnego i poprzecz-nego stopy, odwiedzeniu przodostopia i koślawymustawieniu pięty (fizjologiczna koślawość pięty wy-nosi około 5°), a jego główną przyczyną jest szybkiwzrost masy ciała, długotrwała praca w pozycji sto-jącej, a u kobiet dodatkowo delikatniejsza budowaciała, nieprawidłowe obuwie, przebyte ciąże, więk-sze skłonności do tycia.Zdaniem Gudasa [3] stopa to kompleksowy organ,który odzwierciedla różnorodność chorób systemo-wych. Wynika to z tego, że architektura stopy jest

obrazem stanu układu kostnego, mięśniowo-więza-dłowego oraz ewentualnie toczących się procesówchorobowych w innych układach czy narządach.W związku z tym profilaktyka zniekształceń stóp po-winna być prowadzona kompleksowo, to znaczydotyczyć zarówno ochrony stóp przed zniekształce-niami i schorzeniami, jak i dbałości o prawidłowefunkcjonowanie całego organizmu.Przedstawione fakty stały się bezpośrednim powo-dem podjęcia tematu publikacji, której celem jest:1. charakterystyka parametrów plantograficznych

stóp kobiet w wieku geriatrycznym;2. ocena związków wysklepienia łuku podłużnego

stopy z kątem piętowym i przednią strefą pod-parcia u kobiet w wieku geriatrycznym;

3. ocena częstości występowania deformacji stópu kobiet w wieku geriatrycznym.

Materiał i metodyBadaniami przekrojowymi objęto 160 kobiet, pen-sjonariuszek Domu Pomocy Społecznej im. L.A. Helc-lów w Krakowie. Średnia wieku badanej grupy wy-nosiła 78,7 roku. Kryterium kwalifikującym dobadań był wiek 65–90 lat, płeć żeńska, stan spraw-ności fizycznej umożliwiający samodzielne przyjęciepozycji stojącej do badania oraz pisemna zgoda naudział w badaniu.Wszystkie kobiety otrzymały szczegółowe informa-cje dotyczące celu i metody badań. Badania prze-prowadzono za zgodą dyrekcji Domu Pomocy Spo-łecznej.Pomiary przeprowadzono w godzinach rannych.Podstawową metodą badawczą była plantograficz-na ocena stóp w warunkach statycznych. Odbitkiplantograficzne wykonano techniką niebrudzącą,przyrządem pomysłu Ślężyńskiego [6]. Wewnątrzobudowy przyrządu znajdowała się przesuwna ta-śma zwilżana środkiem barwiącym (tuszem), ob-racająca się wokół ruchomych wałków. Na górnejpowierzchni obudowy znajdowało się prostokąt-ne wycięcie o wymiarach zbliżonych do kartkipapieru formatu A4, w którym widoczna byławspomniana gumowa taśma. Badana stawała nakartce papieru ułożonej na gumowej taśmie, cał-kowicie obciążając stopę. Noga podporowa znaj-dowała się w tym czasie na podeście pomocniczym.W rezultacie na odwrotnej stronie kartki otrzymy-wano odbitkę stopy.Na plantogramach wykreślono odpowiednie liniei kąty pozwalające ocenić stan stóp (ryc. 1–3). Dowyznaczenia dwusiecznej kąta stopy, a następnie kątapiętowego (g) użyto przezroczystej płytki z folii [10]

www.gp.viamedica.pl 35

Ewa Puszczałowska-Lizis, Analiza plantograficzna stóp kobiet w wieku geriatrycznym

(ryc. 4), którą przykładano na odbitkę z naniesiony-mi liniami stycznymi: przyśrodkową i boczną, w takisposób, aby punkty przecięcia linii poziomej (B) i dwuskrajnych linii pionowych (D1 i D2) narysowanych na

płytce znajdowały się na ramionach kąta stopy, a rów-nocześnie kąty pomiędzy dwoma liniami pionowymia stycznymi do przyśrodkowej i bocznej krawędzi sto-py po obu stronach były równe. Linia środkowa na-rysowana na płytce stanowiła dwusieczną kąta sto-py (D), a kąt stopy był równy sumie obu kątów g1

+ g2 (ryc. 3–4).

Rycina 1. Sposób wykreślania kąta Cl według Clarke’a [7]Figure 1. The manner of drawing Cl angle by Clarke [7]

Rycina 2. Sposób wykreślania kątów koślawości palucha(a) i szpotawości V palca (b) według Ciechomskiego i wsp.[8], Knapika [9]Figure 2. The manner of drawing a and b angle by Cie-chomski [8], Knapik [9]

Rycina 3. Sposób wykreślania kąta piętowego (g) przy uży-ciu przyrządu do rozrysowywania i opracowywania plan-togramów stóp według Knapika [10]Figure 3. The manner of drawing g angle by Knapik’splate for scratching and elaboration the plantograms ofthe feet [10]

Rycina 4. Schemat płytki do rozrysowania i opracowaniaplantogramów stóp pomysłu Knapika [10]Figure 4. Scheme of plate for scratching and elabora-tion the plantograms of the feet according to Knapik’sidea [10]



Metody statystyczneW celu charakterystyki zebranego materiału zasto-sowano podstawowe miary statystyki opisowej. Ob-liczono: średnie arytmetyczne (x–), odchylenia stan-dardowe (s), współczynniki zmienności (V). Do ocenyzwiązków kąta Clarke’a z kątem a, b i g zastosowa-no korelację liniową Pearsona. W opracowaniu sta-tystycznym wyników badań posłużono się progra-mem Microsoft Excel pakietu Office firmy Microsoftoraz programem STATISTICA 7.1 firmy StatSoft.

WynikiW tabeli 1 zamieszczono wartości średnich arytme-tycznych wybranych cech plantograficznych stópbadanych kobiet. Kąt Clarke’a kobiet wskazuje nanieznaczne obniżenie się w stosunku do wartościnormatywnych proponowanych przez Lizisa [11]. KątClarke’a stopy prawej wynosi 39,5°, natomiast lewej— 38,8°. Kąt piętowy w stopie prawej i lewej przyj-muje jednakowe wartości (po 16°). Uzyskane warto-ści średnich arytmetycznych kąta koślawości palu-cha, kąta szpotawości palca V i kąta piętowego nieodbiegają od przyjętych normatywów. Wielkości ką-tów koślawości palucha stopy prawej i lewej są dosiebie podobne (po około 81°). Kąty szpotawości Vpalca stopy prawej i lewej są takie same (po około80°) (tab. 1).W celu oceny związków między kątem Clarke’aa kątem piętowym i parametrami przedniej strefy pod-parcia zastosowano korelację liniową Pearsona. Wy-niki badań wskazują, że kąt Clarke’a stopy praweji lewej koreluje z kątem koślawości palucha, gdyż r == 0,167 i r = 0,150; p < 0,05. Nie wykazano związ-ków między kątem Clarke’a stopy prawej i lewej a ką-tem szpotawości V palca. Uzyskane współczynniki sąniewielkie i wynoszą r = –0,004 i r = 0,666; p > 0,05.Kąt Clarke’a stopy lewej przypadkowo koreluje z ką-tem piętowym tej stopy (r = 0,191; p < 0,05).

W przypadku stopy prawej nie stwierdzono korelacjipomiędzy wspomnianymi parametrami (tab. 2).W tabeli 3 zamieszczono dane dotyczące częstościwystępowania deformacji badanych cech stóp ko-biet geriatrycznych. Częstość występowania stóppodłużnie płaskich prawych wynosi około 54%, le-wych zaś około 55%. Płaskostopie poprzeczne wy-stępowało w około 56% stóp prawych i około 55%stóp lewych. Stwierdzono około 40% paluchów ko-ślawych prawych i 38,1% lewych. Szpotawość V palcastopy prawej i lewej ma 49–53% kobiet (tab. 3).

DyskusjaZagadnienia dotyczące stopy stanowią istotny pro-blem, który jest poruszany w licznych doniesieniachi badaniach naukowych [12–14]. Jednak tylko nie-liczne opracowania dotyczą oceny płaskostopia po-dłużnego, poprzecznego oraz przedniej strefy pod-parcia stóp u osób w wieku podeszłym. Być możesporadyczne pojawianie się tego tematu w literatu-rze przedmiotu wynika z przekonania, że wraz z na-sileniem się procesów inwolucyjnych pogarsza sięz wiekiem sprawność statyczno-dynamiczna stóp,w tym wspomnianych cech plantograficznych. Whit-ney [12] uważa, że deformacje stóp prowadzą donieprawidłowości chodu, który staje się niewydolnyi bywa przyczyną licznych upadków, powodującychurazy i ograniczających sprawność statyczno-dyna-miczną całego narządu ruchu.Z biomechanicznego punktu widzenia zaburzeniaprzedniej i tylnej strefy podparcia istotnie wpływająna sprawność funkcjonalną stóp, chociaż ich etiolo-gia może być często nieznana i niejednolita. Politow-ski i wsp. [15] uważają, że praca w pozycji stojącejzasadniczo wpływa na wysklepienie podłużne stóp,które pogarsza się wraz z upływem lat i czasem wy-konywanego zawodu. Do podobnych wniosków do-szli Dimter i wsp. [16], stwierdzając, że wraz ze star-

Tabela 1. Średnie arytmetyczne wybranych cech plantograficznych stóp badanych kobiet w wieku geria-trycznymTable 1. The mean arithmetic values selected plantographic features of the feet in the examined femalesin geriatric age

Cecha Stopa prawa Stopa lewa

x SD V x SD V

Kąt Clarke’a 39,5 11,50 29,12 38,8 12,36 31,84Kąt piętowy (g) 16,0 3,35 20,91 16,0 3,27 20,43Kąt koślawości palucha (a) 81,2 12,04 14,80 81,3 10,75 13,23Kąt szpotawości V palca (b) 79,7 7,47 9,37 79,6 7,49 9,40

x– — średnia arytmetyczna; SD — odchylenie standardowe; V — współczynnik zmienności



szym wiekiem i zwiększaniem się lat pracy pojawiasię często występowanie paluchów koślawych i szpo-tawych. Tendencja ta niewątpliwie wynika ze zmianbudowy kośćca i ze zużywania się jego makro- i mi-kroskopowej struktury na przykład w wyniku oste-oporozy. Z kolei badania Ślężyńskiego i wsp. [17]wykazały, że kobiety w średnim i starszym wieku wy-konujące siedzącą pracę biurową mają nieznaczniekorzystniejsze wskaźniki wysklepienia stóp niż kobietyw tym samym wieku wykonujące pracę stojącą. Alezdaniem autorów czynnikiem istotnie warunkującymstan wysklepienia stóp jest budowa ciała. Kobietyo budowie piknicznej, ze skłonnościami do otyłościodznaczały się wyraźnie obniżonym wysklepieniemstóp. Ponad połowa badanych kobiet pracującychw pozycji stojącej nie stosowała zaleconego obuwiaprofilaktycznego. Dlatego, zdaniem autorów, racjo-nalna dieta, unikanie otyłości oraz stymulowanie siłyi wytrzymałości mięśni podeszwowych odpowiedni-mi ćwiczeniami fizycznymi mogą przeciwdziałaćspłaszczaniu się stóp i dolegliwościom kończyn dol-

nych u kobiet w średnim i starszym wieku. Parcou[18] uważa, że ryzyko powstawania dolegliwości kościpalców i śródstopia zwiększa się z upływem lat, wy-stępuje częściej u kobiet niż u mężczyzn. Cytowanyautor podaje, że udział przodostopia w czynnościpodparcia jest jego głównym zadaniem w trakcieprostopadłego obciążania masą ciała. Dlatego teżw wyniku zmian inwolucyjnych dochodzi do niewy-dolności statyczno-dynamicznej podeszwowej po-wierzchni stopy, a całe obciążenie kieruje się naprzodostopie, powodując jego dalsze zniekształce-nie i dolegliwości bólowe. Powstają palce szpota-we, paluchy koślawe, płaskostopie. W rezultaciepowstaje, według Parcou, metatarsalgia mechanicz-na, która dotyczy przedniej i środkowej części sto-py. Marchewczyk i wsp. [19] radiologicznie ocenilizachowanie się szkieletu kostnego przodostopia z ko-ślawym ustawieniem palucha pod wpływem zmienia-jących się sił nacisku. W wyniku przeprowadzonychbadań autorzy stwierdzili, że występują istotne staty-stycznie różnice w zakresie kąta koślawości paluchaw pozycji stojącej w porównaniu z wartościami w od-ciążeniu. Ponadto zaobserwowali korelację między ko-ślawością palucha a wielkością kąta zawartego po-między pierwszą a piątą kością śródstopia.Wyniki badań własnych wskazują na obniżenie się kątaClarke’a w stosunku do wartości normatywnych. Wy-daje się, że tendencja ta może być podyktowana nasi-lającymi się z wiekiem zmianami zwyrodnieniowymistabilizatorów czynno-biernych stóp, co prowadzi doobniżenia wysklepienia podłużnego. Ponadto zaobser-wowano, że u osób w podeszłym wieku zmiany zwy-rodnieniowe w równym stopniu wpływają na stan obustóp, w jednakowym stopniu pogarszając sprawnośćstatyczno-dynamiczną kończyn. Świadczą o tym war-tości średnie arytmetyczne badanych cech stopy leweji prawej, które są do siebie zbliżone. Wyniki badań wła-snych wydają się zbieżne z badaniami Lizisa i wsp. [20],którzy na podstawie obserwacji 84 kobiet w podeszłymwieku nie stwierdzili różnic statystycznie istotnychw zakresie badanych parametrów morfologicznych stóp.Autorzy wnioskują, że pod względem badanych cechmorfologicznych stopy są do siebie podobne i nie za-znacza się asymetria w ich budowie. Stwierdzona ten-dencja dowodzi, że zmiany inwolucyjne w jednakowymstopniu wpływają na stopę lewą, jak i prawą, a poglą-dy dotyczące lateralizacji procesów mózgowych na róż-nicę w budowie stóp u osób w podeszłym wieku sącałkowicie nieuzasadnione [20].Wyniki badań własnych wskazują, że istnieje korela-cja kąta Clarke’a z kątem koślawości palucha stopylewej i prawej kobiet w wieku geriatrycznym. Wyda-

Tabela 2. Współczynniki korelacji liniowej Pearsona(r) między kątem Clarke’a a wybranymi cechamiplantograficznymi stóp badanych kobietTable 2. Coefficients values of Pearson’s linearcorrelation (r) between the Clarke’s angle and theselected plantographic features of the feet in theexamined females

Cecha Kąt Clarke’a

Stopa prawa Stopa lewa

Kąt piętowy (g) 0,136 0,191*Kąt koślawościpalucha (a) 0,167* 0,150*Kąt szpotawościV palca (b) –0,004 0,066

*p < 0,05

Tabela 3. Częstość występowania deformacji stópbadanych kobiet w wieku geriatrycznymTable 3. The frequency incidence of the feet de-formity in the examined females in geriatric age

Rodzaj Stopa Stopadeformacji prawa (%) lewa (%)

Płaskostopie podłużne 54,4 55,6Płaskostopie poprzeczne 56,2 55,0Koślawość palucha 40,0 38,1Szpotawość V palca 53,1 49,4



je się, że te dwie cechy są ściśle ze sobą powiązane.Można więc założyć, że na wysklepienie podłużnestóp kobiet pierwszorzędny wpływ ma wielkość kątakoślawości palucha. Dlatego badając stopy geriatrycz-ne, należy zwrócić szczególną uwagę na ich wyskle-pienie i ustawienie paluchów. Brak korelacji międzykątem Clarke’a a ustawieniem V palca może wyni-kać ze zwiększonego obciążenia bocznej krawędzistopy, która, jak wiadomo, charakteryzuje się niż-szym wysklepieniem, przyjmuje obciążenia statycz-ne, a więc nie ma bezpośredniego wpływu na napi-nanie wysklepienia łuku przyśrodkowego (dynamicz-nego) stopy, stąd prawdopodobnie brak istnieniajakichkolwiek związków. Dlatego wydaje się, że usta-wienie V palca nie ma pierwszorzędnego znaczeniadla wysklepienia podłużnego stóp kobiet w pode-szłym wieku. Związek kąta Clarke’a z kątem pięto-wym ma charakter przypadkowy i może wynikaćz przyczyn losowych, dlatego też należałoby podjąćszersze badania populacyjne weryfikujące wyniki ba-dań własnych.Jak już wspomniano, stan stóp pogarsza się z wie-kiem, świadczą o tym również wyniki badań własnych.W materiale własnym odnotowano około 54–55%stóp podłużnie płaskich lewych i prawych, 38–40%paluchów koślawych, 49–53% paluchów szpotawychi około 55–56% stóp poprzecznie płaskich. Dokona-na ocena częstości występowania poszczególnychrodzajów deformacji wskazuje, że płaskostopie po-przeczne jest obok płaskostopia podłużnego najbar-dziej charakterystyczną cechą stóp kobiet w pode-szłym wieku. Częstość występowania wad budowystopy lewej i prawej jest podobna, co świadczy o tym,że zmiany związane z procesem starzenia się wpły-wają w równym stopniu na obie z nich, w tym na

tkankę kostną, mięśniową i układ torebkowo-więza-dłowy. Porównując częstość występowania deforma-cji przedniej strefy podparcia, łatwo zauważyć, że tedeformacje w większym stopniu dotyczą ustawieniaV palca, co potwierdza wcześniejsze spostrzeżenia natemat nadmiernego obciążenia bocznej krawędzi sto-py, w tym również V palca.Uzyskane wyniki badań własnych i ich analiza wska-zują, że sprawność statyczno-dynamiczna pogarszasię z wiekiem. Z tego powodu konieczne staje sięupowszechnianie kinezyprofilaktyki stóp osób w po-deszłym wieku w celu opóźniania procesów inwolu-cyjnych. Postępowanie takie może prowadzić dopoprawy funkcji statyczno-dynamicznej całego na-rządu ruchu, w tym kończyn dolnych. Wydaje się, żeobecnie istotne jest konstruowanie obuwia profilak-tycznego dla osób w wieku geriatrycznym, któreodciąży nadmiernie obciążone miejsca stopy, zmniej-szając w ten sposób dolegliwości bólowe.

WnioskiBudowa stopy lewej i prawej jest podobna i zbliżonado wartości normatywnych, co oznacza, że zmianyinwolucyjne w równym stopniu wpływają na stanobu stóp kobiet geriatrycznych.Stwierdzono korelację kąta Clarke’a z kątem kośla-wości palucha, więc cechy te są ze sobą ściśle po-wiązane, a ustawienie palucha ma pierwszorzędnywpływ na wysklepienie podłużne stóp kobiet w wie-ku geriatrycznym.Najczęstszymi deformacjami stóp są płaskostopiepodłużne i płaskostopie poprzeczne, należy zatemkonstruować obuwie profilaktyczne korygujące i od-ciążające krawędź przyśrodkową oraz sklepienie po-przeczne stóp kobiet w podeszłym wieku.

StreszczenieWstęp. Wstęp. Wstęp. Wstęp. Wstęp. Stopa ludzka jest ważną częścią statyczno-dynamiczną narządu ruchu, kształtującą się przez całe życiew sposób indywidualny dla każdego człowieka. U osób w podeszłym wieku jest szczególnie narażona na zmianyinwolucyjne, co wskazuje na potrzebę badania stóp u osób w tym okresie ontogenezy.Materiał i metody.Materiał i metody.Materiał i metody.Materiał i metody.Materiał i metody. Badaniami przekrojowymi objęto 160 kobiet, będących mieszkankami Domu Pomocy Spo-łecznej im. L.A. Helclów w Krakowie. Średnia wieku badanej grupy wynosiła 78,7 roku. Podstawową metodąbadawczą była plantograficzna ocena budowy stopy w warunkach statycznych. W celu charakterystyki zebrane-go materiału obliczono średnią arytmetyczną (x– ), odchylenie standardowe (SD) i współczynnik zmienności (V).Do analizy związków kąta Clarke’a z kątem piętowym i przednią strefą podparcia stopy (kąt a i kąt b) zastosowa-no korelację liniową Pearsona.Wyniki.Wyniki.Wyniki.Wyniki.Wyniki. Stwierdzono podobne wartości wysklepienia podłużnego (kąt Clarke’a), poprzecznego stóp (kąt pięto-wy g), ustawienia palucha (kąt a), ustawienia V palca (kąt b) stopy lewej i prawej u kobiet w podeszłym wieku.Istnieje korelacja kąta Clarke’a z kątem koślawości palucha (a). Najczęstszą deformacją stóp kobiet w wiekugeriatrycznym jest płaskostopie podłużne i poprzeczne.



Piśmiennictwo1. Hersh A. The Geriatric Foot: Disorders and Treatment. W: Scul-

co T.P. (red.). Ortopedic Care of the Geriatric Patient. The C.V.Mosby Company, St. Louis 1985; 221–223.

2. Andrews K. Rehabilitation of the Older Adult. Edward ArnoldPublishers Ltd., London 1995; 66–69.

3. Gudas C.J. Common Foot Problems In the Elderly. W: Calkins E.(red.). Practice of Geriatrics. W.B. Saunders Company, Philadel-phia 1992; 420–428.

4. Kocemba J., Kołomyjska G. Gerontologia. Wydawnictwo skryp-towe AWF, Kraków 1989; 87: 36–47.

5. Jesset D.F.R. Foot Problems. W: Pathy M.S.J., Finucane P. (red.).Geriatric Medicine: Problems and Practice. Springer-Verlag,Berlin 1996; 205–211.

6. Ślężyński J. Przyrząd własnej konstrukcji do odbitek plantogra-ficznych. Rocznik Naukowy AWF, Katowice 1986; 14: 159–165.

7. Clarke H. Application of Measurment to Heath and PhisicalEducation. Prentice-Hall Incorporation, N. Englewood Cliffs1954.

8. Ciechomski K., Kozłowski B., Łuba R. Projekt ujednolicenia ba-dań stóp. W: Dega W. (red.). Biomechanika i profilaktyka sta-tycznych zniekształceń stóp. PZWL, Warszawa 1981; 109–112.

9. Knapik H. Próba uściślenia wartości granicznej kąta Clarke’a dlastóp płaskich u osób dorosłych. Przegląd Techniki Ortopedycz-nej i Rehabilitacyjnej 1983; 3–4: 61–74.

10. Knapik H. Kąty koślawości palucha i szpotawości palca małegou dzieci w wieku szkolnym w aspekcie fizjoterapii, ortopediii ergonomii. Fizjoterapia Polska 2001; 2: 135–142.

11. Lizis P. Kształtowanie się wysklepienia łuku podłużnego stopyi problemy korekcji płaskostopia u dzieci i młodzieży w wiekurozwojowym. AWF, Kraków 2000; 45–59.

12. Whitney K.A. Foot deformities, biomechanical and pathome-chanical changes associated with aging including orthotic con-

siderations. Clinics in Podiatric Medicine and Surgery. Philadel-phia 2003; 20: 511–526.

13. Sobel E., Giorgini R.J. Surgical considerations in the geriatricpatient. Clinics in Podiatric Medicine and Surgery. New York2003; 20: 607–626.

14. Hylton M. Foot Problems in Older People, Assessment and Ma-nagement. Churchill Livingstone Published, Edinburgh 2008.

15. Politowski M., Jamski J., Knapik H. Częstość występowaniapłaskostopia w zależności od rodzaju i liczby lat pracy orazwskaźnika Rohrera. W: Dega W. (red.). Biomechanika i profi-laktyka statycznych zniekształceń stóp. PZWL, Warszawa1981; 101–106.

16. Dimter A., Radło W., Nowak K., Szwarczyk W. Epidemiologiazniekształceń stóp u kobiet pracujących na stojąco. W: Dega W.(red.). Biomechanika i profilaktyka statycznych zniekształceństóp. PZWL, Warszawa 1981; 65–70.

17. Ślężyński J., Rottermund J. Cechy plantograficzne stóp kobietw średnim i starszym wieku w zależności od charakteru pracyoraz czynników środowiskowych i osobniczych. WychowanieFizyczne i Sport 1994; 4: 42–60.

18. Parcou A. Metatarsalgia mechaniczna podgłowowa środkowa,przednia. Zapobieganie. Obuwie profilaktyczne. W: Dega W.(red.). Biomechanika i profilaktyka statycznych zniekształceństóp. PZWL, Warszawa 1981; 140–148.

19. Marchewczyk J., Niedźwiecki T., Lejman T., Popsuła W. Ocenaniektórych parametrów biomechaniki przodostopia w stopachz metetarsalgią. W: Dega W. (red.). Biomechanika i profilaktykastatycznych zniekształceń stóp. PZWL, Warszawa 1981; 31–36.

20. Lizis P., Jankowicz W., Brzozowski K., Krupa A., Kilar J.Z. Cha-rakterystyka budowy podeszwowej powierzchni stopy oraz czę-stość występowania płaskostopia, koślawości palucha i szpota-wości V palca u kobiet w wieku geriatrycznym. Fizjoterapia 2000;8: 13–16.

Wnioski.Wnioski.Wnioski.Wnioski.Wnioski. Budowa stopy lewej i prawej jest podobna i zbliża się do wartości normatywnych, więc zmiany inwolu-cyjne w równym stopniu wpływają na stan obu stóp kobiet w wieku geriatrycznym. Kąt Clarke’a jest ściślepowiązany z kątem a, co pozwala twierdzić, że ustawienie palucha może mieć pierwszorzędne znaczenie dlawysklepienia podłużnego stóp kobiet geriatrycznych. Najczęstszymi deformacjami stóp są płaskostopie podłuż-ne i poprzeczne, dlatego należy konstruować obuwie profilaktyczne korygujące i odciążające sklepienie stópkobiet w podeszłym wieku.

Gerontol. Pol. 2011; 19, 1: 33–39

słowa kluczowe: kąt Clarke’a, kąt piętowy, kąt koślawości palucha,kąt szpotawości V palca, wiek geriatryczny, kobiety

Związki kąta Clarke’a z cechami przedniej i tylnej strefy...

Documents

Transcript of Związki kąta Clarke’a z cechami przedniej i tylnej strefy...