Model, który tym razem prezen-tujemy, nie jest wprawdzienajprostszym z latających wi-

ropłatów (bodaj najprostszy przed-stawia rys. ), ale na pewno mo-że go zrobić nawet początkującymajsterkowicz. W odróżnieniu odtego pierwszego – opisany poniżej

to już niemal sylwetkowa półma-kieta. Za wzór wzięliśmy niezwyk-le popularny helikopter, znany nacałym świecie pod wieloma naz-wami – oficjalnymi i nieoficjalnymi.Jedną z nich jest „latające jajo”(w oryginale: „eggcopter”) – dla-czego?... Spójrzcie na zdjęcie .

P I E R W O W Z Ó R

Zakłady Hughes AircraftCompany – należące do HowardaHughesa – amerykańskiego miliar-dera, pilota, konstruktora lotnicze-go i ekscentryka (1905–1976), zna-nego Wam zapewne z filmu Avia-tor Martina Scorsese – po II wojnieświatowej zajęły się produkcjąśmigłowców (prócz opisywanegoniżej, dziś najbardziej znane z nichto: AH-64 Apache i H 269/300

). W roku 1965 Hughes modelem369 wygrał przetarg na produkcjęlekkich śmigłowców rozpoznaw-

czych dla armii amerykańskiej (no-tabene: ta od razu przemianowałago na OH-6A Cayuse – późniejszeodmiany wojskowe to np. uzbrojo-ny AH-6C Little Bird i transpor-towy/wielozadaniowy MH-6B LittleBird, mogący przewieźć do 6 ludzi).Cywilna wersja tej udanej maszy-ny już wkrótce wraz z nowymi roz-wiązaniami otrzymała oznaczenie500. W 1984 Hughes Helicopterszostał wykupiony przez McDonnellDouglas, który dalej modernizowałśmigłowiec – odtąd znany częściejpod oznaczeniem MD-530.W McDonnell Douglas prowadzonoteż badania nad rozwojowymi wer-sjami wspomnianego modelu, co

5

43

2

1

V i o l e t t a i P a w e ł D e j n a k o w i e

Wielu Czytelników (również poprzez Forum Młodego Technika

w dziale „Zamawiam artykuł” – np. ostatnio kolega o pseudoni-

mie Pacior) poszukuje planów najprostszych modeli śmigło-

wców. Poniższy artykuł może świadczyć o tym, że śledzimy

Wasze opinie i staramy się wychodzić naprzeciw oczekiwaniom.

ZPM RotoHeli Hughes 500 –latające modele śmigłowców beznapędowych

Eggcopter w wykonaniu Piotra Maciejewskiego z forum modelarzy karto-

nowych www.konradus.com. Autorem opracowania jest Rafał Ciesielski.

Tę zabawną wycinankę można pobrać pod adresem

www.gremirmodels.com/downloads/eggcopter.pdf.

Zabawka-wirolot z papieru biurowego lub ry-

sunkowego – bawili się nim już nasi dziadko-

wie... Najgroźniejszy z rodziny: Hughes AH-64 Apache.3

268

1

nw wiroplat 2k.qxd 11/16/2007 1:43 PM Page 68

zaowocowało powstaniem międzyinnymi odmian: ośmioosoboweji z systemem NOTAR (ang. no-tail-rotor – bez śmigłą ogonowego). USArmy realizuje program bezzałogo-wego AH-6X/MH-6X. Do dziś pow-stało wiele wersji modelu369/500/530, różniących się międzysobą silnikami, rodzajem stateczni-ka poziomego („V” i „T”), długoś-cią płóz i ich goleni – są też odmia-ny na pływakach, z „wyostrzonym”dziobem, itd. W 1996 r. McDonnellDouglas połączył się z Boeingiem.

Obecnie na całym świecie la-ta kilka tysięcy helikopterów rodzi-ny 369/500/530 w wersjach wojsko-wych, ratowniczych, policyjnych,turystycznych itp. Ich charakterys-tyczny kształt – uznawany już za

klasyczny – jest powielany równiechętnie w redukcyjnych modelachwystawowych, zdalnie sterowa-nych i w najprostszych karto-nówkach dla dzieci .

U W A G I O G Ó L N E

Do naszych celów prócz cie-kawej sylwetki nadaje się szcze-gólnie ze względu na krótką belkęogonową, co ułatwia tak loty, jaki lądowania. Nasz wirolot nie mawłasnego napędu – lata podobniejak skrzydlaki klonu lub śmigło-wiec w autorotacji. Wypuszczonyw wysokości minimum 1 metraopada powoli z szybko kręcącymsię wirnikiem głównym i ląduje napłozach. Modele tego rodzaju odlat są z powodzeniem budowanewe wrocławskich pracowniachmodelarskich – nawet przez małodoświadczonych modelarzy –

pod warunkiem stosowania się doinstrukcji i przy zachowaniu mini-mum staranności. Polecamy gozarówno młodym majsterkowi-czom (powyżej III klasy SP), jaki rodzicom młodszych dzieci – dowspólnej budowy i zabawy. Mimo

swojej prostoty może dostarczyćsporo atrakcyjnej rozrywki.

Bazując na ilustracjach –można wykonać modele z róż-

nymi malowaniami i konfiguracja-mi (stateczniki „V”, „T”, wersjęhydro z pływakami).

FA

9

8

76

Wcześniejszy, „oszczędny w formie” Hughes H 269C.

I takie drapieżne ptaszki wyrastają z tego „jaja”

(MH-6 Little Bird).

Model-zabawka (dla dzieci w wieku >3 lat) krakowskiego wy-

dawnictwa Aksjomat.

Model RC Hughes 500D z napędem spalinowym.

69

5

6

7

4

nw wiroplat 2k.qxd 11/16/2007 1:43 PM Page 69

Wszystkie niezbędne elementy i szablony modelu w skali 1:1 – wystarczy przenieść na brystol.A70

nw wiroplat 2k.qxd 11/16/2007 1:43 PM Page 70

P R Z E D R O Z P O C Z Ę C I E M P R A C

Należy zaopatrzyć się w niezbędne materiały i narzędzia:– arkusz brystolu 180–200 g/m2 (lepszy blok techniczny)– dobre, ostre nożyczki do kartonu– tanie nożyczki do blaszki – klej uniwersalny typu Magik lub Hermol i szybkoschnący typu Su-

per Glue – szpilkę krawiecką z dużym, plastikowym, kulistym łepkiem,– blaszkę aluminiową z puszek (po konserwach lub po napojach) – dwie wsuwki do włosów lub dwa odcinki drutu aluminiowego śred-

nicy około 1,5–2,0 mm i długości ok. 40 mm – na płozy podwozia – do zbudowania opcjonalnych pływaków lepiej użyć cieńszej kar-

tki (80–120 g/m2) i korka lub pianki dla wzmocnienia mocowaniagoleni

B U D O W A

Ponieważ rys. zawiera elementy modelu w docelowej ska-li, wystarczy skopiować rysunek na brystol – można posłużyć sięw tym celu ołówkiem i kalką techniczną – jak za dawnych lat – ew.wykorzystać nowoczesną technikę w postaci skanera i drukarkikomputerowej lub kolorowej kserokopiarki. Odradzamy raczej wyci-nanie i podklejanie ilustracji z czasopisma.

Na początek proponujemy dokładne wycięcie obydwu połó-wek wirnika głównego (części 1 i 2) – a następnie sklejenie ich gło-wicami (czyli tutaj – krzyżami) wraz ze wzmocnieniem z blaszki, bynastępnie pozostawić całość pod naciskiem aż do wyschnięcia.

W czasie, gdy klei się wirnik główny, można wyciąć prawąi lewą stronę karoserii (części 3 i 4). Teraz należy też przygotowaćwzmocnienia goleni podwozia (7) z pasków blaszki o odpowiedniejszerokości . Po ich wklejeniu w burty i uformowaniu (wg rys.

– z obejmami na płozy) przykleja się je do kartonowych golenioraz wewnętrznych stron karoserii. Wraz nimi przykleja się kartono-wą prowadnicę osi wirnika (5) – pozwala ona na wygodne wciśnię-cie szpilki (pełniącej rolę osi wirnika) w karoserię – inaczej ostrzeszpilki przebije zapewne jedną z burt

Kolejnym etapem jest dokładne sklejenie obydwu stron kadłu-ba w całość.

Po wyschnięciu kadłuba wkleja się płozy (6) z fragmentównp. białych wsuwek do włosów lub drutu aluminiowego (patrz ry-sunki i ).

W tym momencie trzeba już podjąć decyzję o wyborze jedne-go z dwóch możliwych rodzajów statecznika poziomego lub w ogólez nich zrezygnować (w eksploatacji najbardziej przeszkadza typ„T”, często „wyłapując” wirnik po lądowaniu).

Łopaty wirnika przed zamocowaniem w kadłubie (za pomocąszpilki (8) – rys. ) należy podgiąć w górę wzdłuż białych linii prze-rywanych.

Wirnik w modelu powinien obracać się swobodnie, ale niemoże „bujać się“ zbytnio na boki, inaczej śmigłowiec nie będziemógł „ustać” do lądowania (niewklejona, lecz wciśnięta szpilka da-je tu możliwość ewentualnej regulacji).

L O T Y

Prawidłowo wykonany model doskonale lata wypuszczonyjuż z wysokości 1,5 m (taki lot to po prostu szybowanie w auto-rotacji) i pewnie ląduje na płozach – najlepiej na swoim kartono-wym helipadzie. Bardzo ciekawą konkurencją są loty na celność lą-dowania – „klatkowo-schodowe” konkursy polegające na lataniu dohelipadu położonego kilka metrów niżej. Najwyżej punktowane jestlądowanie w kręgu – jednak za „nieustane” lądowanie – jaku skoczków narciarskich otrzymuje się 0 punktów. Lądowanie obok –to punkty odwrotnie proporcjonalnie do odległości od celu.

12

E

DC

C1110

A

Kolejne fazy montażu opisywanego

w artykule rotoHeli H500.

71

B

C

D

E

B–E

Z d j ę c i a m o d e l i p r o s i m y p r z e s ł a ć n a a d r e s e - m a i l :

a c t i v e r e a d e r @ m t . c o m . p l

nw wiroplat 2k.qxd 11/16/2007 1:43 PM Page 71

Sposób umieszczenia „załogi” w modelu – tak chyba

jednak najłatwiej pilotować swój własny helikopter...

Kilka przykładów oryginalnych malowań omawianego typu

maszyn: amerykańskiej straży pożarnej, duńskiej armii,

przedsiębiorstwa turystycznego czy holenderskiego od-

działu Greenpeace. Skala 1:3. Więcej wzorów na stronie

www.airliners.net.

Wzmocniony blaszką, ukształtowany wirnik główny w widoku

z dołu (blaszkę można również zastąpić brystolem, wzmac-

niając jedynie otwór klejem cyjanoakrylowym).

Wzór elementów pływaka w wersji hydro, w skali 1:1

13

DANGER

F

G72

nw wiroplat 2k.qxd 11/16/2007 1:43 PM Page 72

W Ł A S N E W E R S J E

Ja wspomnieliśmy na wstę-pie, bazując na doświadczeniachzdobytych przy budowie i oblaty-waniu pierwszego modelu, możnapokusić się o zbudowanie dowol-nej innej wersji – bardzo pomoc-ne mogą tu być zdjęcia prawdzi-

wych śmigłowców (bogaty zbiórzawiera m.in. strona www.airli-ners.net). Jeśli natomiast chcieli-byście „osobiście” pilotować takiśmigłowiec, wystarczy zrobić so-bie zdjęcie na – w miarę jednoli-tym – jasnym tle, by następnie pojego cyfrowym lub anologowymwycięciu, wmontować swoją ska-lowo dopasowaną sylwetkę dokabiny modelu .

Mamy nadzieję, że zaintere-sował Was ten rodzaj modeli wi-ropłatów. Warto sprawdzić jew działaniu! Czekamy na zdjęciai opisy Waszych konstrukcji tegorodzaju (szczególnie w locie) – naForum MT, w dziale „Na warszta-cie – zdjęcia”. Udanych lotówi dobrej, bezpiecznej zabawy! �

13

W naszych pracowniach często budujemy modele rotohelikopterów – różnych

typów (tu H500 i Bell Jet Ranger).

Elementy modelu – w tym metalowe: wzmocnienia głowicy i goleni oraz

(jeszcze nieprzycięte i nieuformowane z wsuwek do włosów) płozy.

Sposób montażu blaszanych

wzmocnień goleni podwozia

oraz prowadnicy osi wirnika. Po le-

wej statecznik „T” (na dolnej burcie

kadłuba jest jeszcze statecznik „V”

– tu wybór wciąż jeszcze nie został

dokonany...)

Latające nasiona – skrzydlaki – klo-

nu zwyczajnego. Znają je chyba

wszystkie dzieci

Poprawnie wykonany modelik lata

naprawdę ładnie, sprawiając wiele

radości nie tylko najmłodszym.

73

8

12

9

10

11

nw wiroplat 2k.qxd 11/16/2007 1:43 PM Page 73