Czy opieka dietetyka jest potrzebna naszym najmłodszym? Joanna Neuhoff-Murawska, Poradnia...

www.rodzicedlazdrowia.plCopyright © Fundacja MY PacjenciProjekt „RODZICE DLA ZDROWIA” realizowany

przez Fundację MY Pacjenci we współpracy z Fundacją NutriciaCopyright © Fundacja MY Pacjenci

Czy opieka dietetyka jest potrzebna naszym najmłodszym?

Joanna Neuhoff-Murawska

Poradnia Dietetyczna Oregano


przez Fundację MY Pacjenci we współpracy z Fundacją Nutricia

począwszy od poczęcia

przez pierwsze lata życia

zarówno „tu i teraz”

sposób odżywiania dziecka wpływa na stan jego zdrowia oraz samopoczucie

jak również w przyszłości



Właściwy sposób odżywiania zapewni:

- Prawidłowy wzrost i rozwój młodego organizmu

- Zaspokojenie potrzeb żywieniowych organizmu przyszej mamy i kobiety karmiącej

- Ulgę w dolegliwościach kobiety w ciąży (odmienych w każdym trymestrze)

- Ulgę w dolegliwościach niemowlęcia

- Poprawę stanu zdrowia w przypadku chorób wieku dziecięcego (zaparcia, nadmierne ulewanie, alergia pokarmowa...)

- Profilaktykę otyłości i tzw. chorób cywilizacyjnych w późniejszym wieku

W każdym przypadku nieocenioną pomoc zapewni dietetyk

„tu i teraz”

wprzyszłości



Ale zapis DNA to nie wszystko...

początkowo zdrowie nowego organizmu zapisane

jest w genach

DLACZEGO?

dietetyk dla zdrowia dziecka w jego życiu dorosłym

W którym momencie jego opieka jest przydatna?



„1000 pierwszych dni”

To czas „programowania” organizmu

oraz

kształtowania nawyków żywieniowych



Jaki wpływ na zdrowie człowieka

ma zdrowy styl życia?

Wg Światowej Organizacji Zdrowia

wyeliminowanie wspólnych czynników ryzyka

związanych z trybem życia

(niewłaściwe żywienie + ↓aktywność fizyczna)

pozwoliłoby uniknąć

80% przypadków chorób serca,

udarów oraz cukrzycy typu 2,

jak również 40% przypadków raka

Komisja Wspólnot Europejskich, Dokument Roboczy Służb Komisji dołączony do Białej Księgi Komisji do parlamentu Europejskiego i Rady, Strategia dla Europy

w Sprawie Zagadnień Zdrowotnych Związanych z Odżywianiem, Nadwagą i Otyłością. COM (2007) 279 wersja ostateczna SEC (2007) 706



Co to zatem jest „programowanie metaboliczne”?

„Bodziec lub sygnał oddziaływujący w krytycznym okresie

rozwoju może mieć długookresowy lub trwający całe życie efekt

na struktury lub funkcje organizmu.”

Lucas A.: Evaluation of Biological and Clinical outcomesCharacterisation of infant food modification in

the EU ESPGHAN Scientific Workshop. 2 nd June 2002 Geneva

• Programowanie metaboliczne organizmu w największym

stopniu przebiega od momentu poczęcia do 3 roku życia.

• W późniejszym okresie proces ten przebiega w znacznie

mniejszym stopniu.



Dlaczego „programowanie żywieniowe”?

dlatego, że czynniki dietetycznespośród wielu innych (infekcje, związki toksyczne, stres)

mają udokumentowane działanie w zakresie- wyciszania i aktywacji niektórych genów

- adaptacji anatomicznych w życiu płodowym

- wczesnego wpływu na gospodarkę hormonalną człowieka

dzięki czemu mają wpływ

na ewentualne wystąpienie

wielu chorób dietozależnych

w dalszym życiu człowieka



• Zaburzenia gospodarki węglowodanowej, cukrzyca typu 2• Nadciśnienie tętnicze• Niealkoholowe stłuszczenie wątroby• Nieprawidłowy poziom cholesterolu i trójglicerydów• Duszność i zaburzenia oddychania w czasie snu• Udar mózgu i choroba niedokrwienna serca• Dna moczanowa• Kamica woreczka żółciowego• Niektóre nowotwory (jelita grubego, hormonozależne, np. sutka,

szyjki macicy)• Zespół policystycznych jajników• Osłabienie płodności u mężczyzn i kobiet• Wiele innych

Wiele z

nich

występuje

już u dzieci

Jakie choroby dietozależne

mogą zagrozić maluchowi w jego życiu dorosłym?

Wszystkie one w dużym stopniu są konsekwencją nadwagi i

otyłości!!!



Czy można przewidzieć otyłość osoby dorosłejjuż w „pierwszych 1000 dniach” jej życia?

• Rozróżniamy „zwiastuny” (predyktory) późniejszej otyłości - prenatalne, związane z czynnikami okresu płodowego:

nadmierny przyrost masy ciała przyszłej mamy i wysoka masa urodzeniowa dziecka oraz zbyt mały przyrost masy ciała kobiety w ciąży i zbyt mała masa urodzeniowa dziecka

- postnatalne dotyczące okresu niemowlęctwa i wczesnego dzieciństwa: m.in szybki przyrost masy ciała w pierwszych miesiącach życia, otyłość rodziców i inne.

w każdej z tych sytuacji bardzo ważna jest ocena sytuacji i opieka dietetyka

MOŻNA OCENIĆ RYZYKO



w zależności od wskaźnika BMI sprzed ciąży

BMI* przed ciążą (kg/m2)

PRZYROST MASY CIAŁAw trakcie ciąży (kg)

Niedowaga<18,5

12,5-18

Prawidłowa masa ciała 11,5-16

Nadwaga25-29,9

7-11,5

Otyłość≥30

5-9

(wzrost [m])2

masa ciała [kg]*BMI =

Orientacyjny przyrost masy ciała w ciąży bliźniaczej: 16-29,5kg

optymalny przyrost masy ciała kobiety w ciąży

ALE JAK TO ZROBIĆ?

A jak to jest w praktyce?



↑ energii

↑ witamin

↑ minerałów

ochrony przed czynnikami

szkodliwymi

↑ odpoczynku

ulgi

w dolegliwościach

Potrzeby kobiety w ciąży

umiarkowanej

aktywności fizycznej

↑ białka, tłuszczu

i węglowodanów

złożonych

zapewni dieta



Jak zmieniają się potrzeby organizmu przyszłej mamy?

2000kcal 2000kcal 2360kcal 2475kcal 2000kcal2505kcalenergia

witaminy

minerały

norma

przed

ciążą

brak różnicy!



żywienie kobiety w ciąży i karmiącej_Joanna Neuhoff-Murawska

Kto pomoże zaplanować menu karmiącej?

• Aby „wyprodukować mleko dla swojego dziecka kobieta potrzebuje dodatkowo 800kcal/dobę

• dodatkowe 500kcal w stosunku do zapotrzebowania na energię sprzed ciąży dostarczy dieta

• dodatkowe 300kcal pochodzi ze spalenia tkanki tłuszczowej zgromadzonej podczas ciąży, głównie z okolic pośladków i ud

• właściwie zaplanowana dieta umożliwia więc powolna redukcję wagi500kcal z dietą uniemożliwia powrót do sylwetki przed ciążą!

To jedynie 30kcal więcej, od zapotrzebowania

na energię w III trymestrze ciąży

Przyda się dietetyk!



Czy nadwaga i otyłość jest w Polsce realnym problemem?

• Co drugi dorosły Polak na nadwagę lub otyłość.

• Badania prowadzone przez IPCZD pokazują, iż co piąte dziecko w Polsce ma nadwagę lub otyłość.

• Ponad 14% dzieci w wieku 13-36 miesięcy ma nadwagę, a 13% otyłość.

• Nadwaga i otyłość staje się głównym problemem krajów rozwiniętych i głównym problemem zdrowotnym dzieci i młodzieży.



Dlaczego nadwaga i otyłość niemowlęcia powinna niepokoić?

• Okres niemowlęcy to tzw. „krytyczny” okres dla ewentualnego rozwoju otyłości.

• W tym czasie dochodzi do intensywnych podziałów komórkowych…

również komórek tłuszczowych.

• Raz powstałe komórki tłuszczowe (na skutek podziału) pozostaną już na całe życie.

• Otyłość, nawet wczesna prowokuje powstawanie zmian miażdżycowych u dziecka.



dziecko z otyłością ma 70% szansy na bycie otyłym dorosłym

szansa ta rośnie do 80%, jeżeli oboje rodzice są otyli!



Jakie są najczęstsze przyczyny nadwagi u niemowląt i małych dzieci?

• Niestety, to brak wiedzy, rodziców…

• „85% mam twierdzi, iż posiada odpowiednią wiedzę żywieniową, aby prawidłowo karmić swoje dzieci

• …a jedynie 7% rzeczywiście stosuje się do zaleceń żywieniowych dla niemowląt.

• Efektem takiego stanu rzeczy są nieprawidłowe nawyki żywieniowe, które mogą negatywnie wpływać na zdrowie i jakość życia Polaków w przyszłości”*.

• Czy dietetyk mógłby coś zmienić?

„Ocena sposobu żywienia i stanu odżywienia niemowląt w wieku 6 i 12 miesięcy w populacji polskiej”

przeprowadzonego przez ekspertów z Centrum Zdrowia Dziecka, we współpracy z Fundacją NUTRICIA.



Najczęstsze błędy dietetyczne niemowląt• Zbyt duża liczba posiłków dziennie (zalecenie: 5-6 posiłków na

dobę) . Aż 20% niemowląt otrzymuje 10 i więcej posiłków, nie licząc drobnych przekąsek!

• Zbyt szybkie rozszerzanie diety.

• Za wcześnie „dania z dorosłego stołu” (aż 60% dzieci).

• Za dużo soli, za dużo cukru!

Ale zdarza się, że

niemowlęta próbują dań fast food, czy

zupek z proszku!

Wielu opiekunów nie zna najprostszych zasad żywienia niemowląt. Kto ma ich uczyć?



Co zrobić, kiedy maluch ma nadwagę?

• Małego dziecka nie można odchudzać!

• Należy zadbać o dostarczenie mu wszystkich niezbędnych składników odżywczych koniecznych do prawidłowego wzrostu i rozwoju,

• a jednocześnie spowolnić przyrost jego masy ciała.

• Kto to potrafi: lekarz, pielęgniarka, czy dietetyk?



profilaktyka otyłości u małego dziecka

szczupłe dziecko

może być w przyszłości

otyłe

bardzo dużo zależy, od tego,

czego nauczy się od swoich opiekunów

jakie będą jego „smaki dzieciństwa”

jest dużo łatwiejsze, niż terapia



Preferencje smaków powstają u dziecka już w okresie prenatalnym i podczas karmienia piersią

Preferencje smaku kształtują się już w okresie płodowym• pierwsze kubki smakowe powstają w 8

tygodniu ciąży• pomiędzy 26, a 28 tygodniem ciąży

nienarodzony jeszcze człowiek reaguje zmianami wyrazu twarzy na pobudzenie odmiennych receptorów smakowych

• 32 tygodniu ciąży płód połyka płyn owodniowy z tym większą częstotliwością, im jest on słodszy!

• Akceptację smaku słodkiego uznana jest za wrodzoną,jest charakterystyczna dla wszystkich

noworodków

Jak przyszła mama uczy swoje nienarodzone dziecko

akceptacji smaków?

obecna w dzieciństwie, maleje w wieku dorosłym



Ale mama „uczy ” swoje dziecko również innych smaków

• np. dzieci, których matki spożywały w ciąży oraz podczas karmienia piersią wanilię preferują jej smak w dzieciństwie

• Pożądanymi smakami są: warzywa i ryby (profilaktyka chorób serca)

• Dzieci mam spożywających w ciąży

„śmieciowe jedzenie”

częściej są otyłe



Ważny krok dla rozwoju dziecka i kształtowania

jego nawyków żywieniowych:

- moment i sposób rozszerzania diety

- przewód pokarmowy dziecka musi byc

zdolny

do trawienia nowych składników

- wprowadzane produkty powinny być cenne

i bezpieczne dla organizmu dziecka

- z uwagi na kształtowanie nawyków

żywieniowych

w okresie wczesnego dzieciństwa

powinny służyć zdrowiu w przyszłości



Niemowlę nie posiada wiedzy o zdrowym żywieniu

Przewodnikiem malucha w świecie nowych produktów jest JEGO SMAK

Warto zastanowić się, czy PREFERENCJE SMAKU DZIECKA są

wiarygodnym sygnałem o potrzebach żywieniowych niemowlęcia

Czy odwrotnie: przed nami zadanie KSZTAŁTOWANIA nawyków żywieniowych

niezawsze zgodnych z „głosem natury”



Dlaczego noworodek i niemowlę tak lubią słodki smak?

reakcją noworodka na wypicie nawet bardzo rozcieńczonego roztworu cukru jest odprężony i zadowolony wyraz twarzy.

Skąd wiemy, że noworodek lubi słodki smak?

słodki smak to „smak bezpieczeństwa”

oznacza akceptację mleka mamy – niezastąpionego pokarmu dla oseska

o idealnym składzie oraz zawierającego czynniki ochronne

słodkie są również dojrzałe owoce, a więc żywność „bezpieczna”



Kiedy zauważamy inne smaki?

• W 4-6 miesiącu życia.• Pojawia się „samoistnie”.• Pamiętajmy, preferencja ta wykształciła się w odpowiedzi na znikomą ilośc soli

w środowisku!• Obecnie soli jest pod dostatkiem.• Świeża, nie dosolona żywność zawiera wystarczającą ilość sodu dla organizmu

niemowlęcia i małego dziecka.• Nadmiar soli w diecie skutkuje rozwojem nadciśnienia tętniczego!!!• Niemowlęta, które poznały smak słonych przekąsek,w późniejszym wieku w

większym stopniu preferują smak słony

smak słony

W podobnym okresie niemowlę zaczyna preferować smak „umami”, czyli białka.



Czy dzisiaj preferencja smaku słodkiego i słonego nam służy?

Niestety nie

Prowadzi do rozwoju

Otyłości

Cukrzycy typu 2

Próchnicy zębów

Nadciśnienia tętniczego

Ochota na smak słodki i słony

nie oznacza zapotrzebowania

na dużą ilość cukrów prostych

i soli w diecie malucha

To jedynie „nasze dziedzictwo” po

dalekich pra pra pra przodkach



A zatem to nie preferencje smaku u niemowlęcia

Ale ŚWIADOMI DOROŚLI

Powinni być nauczycielami nawyków żywieniowych u małego dziecka

kto nauczy opiekunów dziecka, jak modelować jego

preferencje smaków?



dietetyk, a zdrowie pacjenta „tu i teraz”

• Niezbędny podczas diagnostyki i/lub terapii wielu schorzeń

• Przykłady:

- Niewłaściwy przyrost masy ciała kobiety w ciąży, cukrzyca ciążowa, cholestaza ciążowa, zaparcia, refluks, mdłości...

- zaparcia, biegunka przewlekła, alergia pokarmowa, niedobór masy ciała, nadwaga i otyłość u niemowląt...

- Planowanie jadłopspisu niemowlęcia i małego dziecka.



dziękuję za uwagę

Czy opieka dietetyka jest potrzebna naszym najmłodszym? Joanna Neuhoff-Murawska, Poradnia...

Healthcare

Transcript of Czy opieka dietetyka jest potrzebna naszym najmłodszym? Joanna Neuhoff-Murawska, Poradnia...