ZINTEGRowaNE pRZywódZTwo S k u t e c z n e p r z y w ó d z t w o w e d ł u g w i l S o n l e a r n i n g

sZTuka ZachowaNIa RówNowaGI pomiędzy charakterem przywódczym a stylem przewodzenia

WWilson Learning uważamy, że rola lidera polega na wzbudzeniu w pracownikach tak wielkiego zaangażowania, by całą swoją energię poświęcili na budowanie sukcesu i wartości firmy. W tym prostym zdaniu zawiera się kilkaistotnych elementów będących podstawą naszejteoriiprzywództwa:

Wzbudzanie zaangażowania u innych. Głównaróżnicapomiędzylideremazwykłympra-cownikiempoleganaumiejętnościosiąganiacelówdzięki wzbudzaniu zaangażowania u innych. Abyzrealizowaćzamierzoneceleekonomiczne,liderzymuszą nie tylko kierować, ale także inspirowaći umiejętniewykorzystywaćtalentypracowników,dążącdourzeczywistnieniaporywającejwizji.

Wzbudzanie u pracowników pasji. Nie wystarczy,abypracownicypodporządkowalisięliderowi.Prawdziwyliderwzbudzapasję,źródłonajwyższegozaangażowania–dziękiniejkażdegodniazgotowościąichęciąbędątworzyćidzielićsię wiedzą oraz umiejętnościami. W zamianotrzymują możliwość rozwoju i osiągnięciapełnejsatysfakcjizawodowej.

Wytrwałe dążenie do sukcesu i wzrostu war-tości. Skuteczni liderzywiedzą, że aby przetrwaći rozwijać się, wszyscy zainteresowani – klienci,pracownicy, partnerzy,właściciele –muszą otrzy-mać od organizacji coś wartościowego. Poprzezzaspokojenie potrzeb pracowników, ulepszenieofertyproduktówizapewnienieodpowiedniego

zysku właścicielom skuteczni liderzy skupiająwszystkichwokółwzrastającejwartościorgani-zacji – jednocześnie sami rozwijają się i budująsilnąfirmę.

Liderzy,którzypotrafiązdobyćzaangażowaniepracowników w tworzenie wartości i budowa-nie sukcesu firmy to ci, którzy potrafią połączyćdwa aspekty przywództwa – swój CharakterPrzywódczy i Styl Przewodzenia. CharakterPrzywódczy (indywidualne cechy lidera) i StylPrzewodzenia (to, co lidermówi i robi) todwiestrony tegosamegomedalu–czyli „kim jestem”i„corobię”jakolider.

Niestety wielu przywódców ma problemzosiągnięciemrównowagipomiędzyCharakteremPrzywódczym a Stylem Przewodzenia.Większośćznas miała kiedyś do czynienia z liderem, któryskutecznieegzekwowałdziałaniapracowników,alenie był w stanie wzbudzić w nich zaangażowania.Takirodzajliderówdużooczekujeodpodwładnych,aniewieleodsamychsiebie;ichzamiarysąnieznanelubniewiarygodne;takimliderompracownicypod-porządkowująsię,alebezzaangażowania.

Możliwajestrównieżsytuacja,żeliderposiadaCharakterPrzywódczy,alejegoStylPrzewodzenia

oponad30latachbadańprowadzonychprzeznasnacałymświecienadfenomenemprzywództwaiumiejętnościamikierowniczymistwierdzamy,żesukcesfirmyzależyodtego,wjakisposóbprzywódcypostrzegająswojąrolę.Artykułtenprezentuje

wnioskizbadańnadprzywództwem,którelapidarnieująćmożnanastępująco:skutecznyliderpotrafizachowaćrównowagępomiędzyswoimCharakteremPrzywódczymaStylemPrzewodzenia. Pokażemy, w jaki sposób Charakter Przywódczy i Styl Przewodzeniaprzejawiająsięuwspółczesnychliderów,iopiszemyróżnicewzachowaniachpożądanychnaróżnychszczeblachzarządzanianiezależnieodCharakterulidera.

p

„Władza bez wyższego celu zwiastuje klęskę, a sam wyższy cel jest całkowicie bezużyteczny, jeśli brak mu władzy, która go urzeczywistni”.

Theodore Roosevelt

S T r o N A 1

jest nieadekwatny do sytuacji. Lider taki potrafiwygenerować wielkie zaangażowanie i zaufaniewśród pracowników, ale brak mu umiejętnościskierowania tego potencjału w jednym kierunku.Innymi słowy, wszyscy wierzą w wartości, któresobą reprezentuje, ale nie w jego kompetencjezawodowe.

oceniając liderów ipoziom ichrozwoju,bie-rzemypoduwagęzarównoCharakterPrzywódczylidera, jak i jego Styl Przewodzenia. CharakterPrzywódczytostałyelementprzywództwa,będącywpowszechnymrozumieniupodstawąroli lidera.Style Przewodzenia, przeciwnie – zmieniają sięi dopasowują w zależności od rangi lidera lubzadań,któremawykonać.obateaspekty,chociażzupełnieodmienne,musząiśćwparze,jeślinaszymcelemjestskuteczneprzywództwo.

chaRakTER pRZywódcZy: IsToTa pRZywódZTwa

ielu nieudolnych liderów aspiruje dopozycji kierowniczych, mając nadziejęnawładzę, która pozwoli im na swo-bodę decyzji i działań. Innymi słowy,

pragnąwładzyiautorytetupoto,abymócrządzićna swój sposób. Jednak z naszego doświadczeniawynika, że najlepsi liderzy zaczynają karierę odpytania:„jakimchcębyćliderem?”,anie:„jakwielkabędziemojawładza?”.Właśniew ten sposóbpoj-mujeprzywództwoDanielGoleman,autorksiążkiInteligencja emocjonalna (Bantam, 1997; wyd. pol.2007). Stwierdza w niej, że ta świadomość zasadiwartości tak bardzowzbogaca przywództwo, żejest „dwa razy ważniejsza od wszystkich innychumiejętności iczynników”przyczyniającychsiędosukcesulidera.MynazywamytęcechęCharakteremPrzywódczym.

Charakter Przywódczy to zespół wartości,cech oraz jasno wytyczonego celu, które razemkształtująpostawęlidera.Wyrażasięonwkonse-kwencji zachowań–wtym,na iledziałania liderasąspójnezjegosłowami.WpracyzawodowejlubwżyciuprywatnymspotykasięliderówmogącychsłużyćzawzórCharakteruPrzywódczego.Zregułysątoosoby,któredostrzegająwpracownikudru-giegoczłowieka,okazująmuzainteresowanie,służąradą ipomocą na drodze rozwoju zawodowego

izawsze podejmują decyzje w oparciu o jasnowytyczonycel.Dotakichliderówludzielgnąigo-towisądlanichdaćzsiebiewszystko.

W trakcie badań odkryliśmy, że niewieluliderów definiuje w ten sam sposób najistotniej-sze cechy Charakteru Przywódczego. Ustaliliśmyponad16 indywidualnychczynników,które łączo-no zsukcesem lidera. Po analizie pogrupowali-śmy je w trzy podstawowe zbiory elementówPrzywódczego Charakteru: Charakter osobisty,CharakterSpołecznyiCharakterZawodowy.

Charakter Osobisty –siławewnętrznapozwa-lająca na niezłomność i zdecydowanie w obliczuprzeciwności.

Charakter Społeczny –przejawiasięokazywa-nieminnymszacunku iwspółczuciaorazumiejęt-nościądocenianiaróżnicindywidualnych.

Charakter Zawodowy –gotowośćdopostawie-niapotrzebfirmyiklientównapierwszymmiejscuiodsunięciawłasnychdążeńnadalszyplan.

Skuteczni liderzy zachowują równowagępo-międzywszystkimi trzemaaspektamiCharakteruPrzywódczego.

Charakter Przywódczy stanowi podstawęiistotę skutecznego przywództwa. Jednocześniejesttojegonajmniejnamacalnyaspekt.Niektórzytwierdzą, że nie można go w sobie wykształcić– albo się goma, albo nie.Według nas nie tylko

S T r o N A 2

w

„Bądź zmianą, którą starasz się wprowadzić”.

Mahatma Gandhi

można, alewręcz trzeba gow sobie kształtować,jeśli aspiruje się do miana skutecznego lidera.Innymi słowy, niemożna rozwijać cech przywód-czychbezkształtowaniaosoby.

Wiemy, że firmy rozwijają Charakter Przy­wódczy swoich pracownikóww inny sposób niżinneumiejętnościprzywódcze.rozwójCharakteruPrzywódczego wymaga od liderów określeniawłasnegosystemuwartości,podniesieniapoziomusamoświadomości oraz przełamania utartychschematów myślenia. Kombinacja własnychdoświadczeń, coachingu i wsparcia ze stronyinnychumożliwiagłębokąrefleksję,potrzebnądorozwojuCharakteruPrzywódczego.

cztery role:style przewodzenia liderów

hociaż Charakter Przywódczy stanowipodstawęprzywództwa,samwsobiejestjednak niewystarczający i nie gwarantujesukcesu.Należy gouzupełnićumiejętno-

ściami iwiedzą, które pozwolą na egzekwowaniezasadiwartości.Beztegożadenlidernieosiągniekonkretnychwynikówwpracy.

Napodstawienaszegodoświadczeniaiwnikli-wychbadaństwierdzamy,żekażdyefektywnylidermusi posiadać umiejętności pozwalające na reali-zacjęczterechzasadniczychról:Wizjonera, Taktyka, Facylitatora i Działacza.

ZintegrowanyModelUmiejętnościPrzywódczych

wedługWilsonLearning

Poszczególneroleuzupełniająsięirazemskła-dają na pełnywymiar przywództwa.Wizjoner, naprzykład, wyznacza kierunek działania, natomiastTaktykpilnuje,abywszystkiewysiłkiszływkierunkurealizacjizamierzonejwizji.rolaFacylitatorapoleganastworzeniutakichwarunkówpracy,abywszyscyzainteresowani, zarówno członkowie zespołówroboczych, jak i udziałowcy firmy, mogli odpo-wiedniozaangażowaćsięwjejrozwój.NatomiastDziałacz czuwa nad najefektywniejszymwykorzy-staniemosobistychuzdolnieńlidera.Wydajesię,żeteczteryrolenakreślająpozornieprzeciwstawnezadania stojące przed samym liderem – zada-nia, które nierzadko są największym wyzwaniemprzywódcy. Doskonały przywódca potrafi jednakwyważyćwszystkie cztery role i z powodzeniempołączyćjezCharakteremPrzywódczym.

różne sytuacjewymagają różnychkombinacjitych czterech ról, dając w rezultacie odmiennerodzajeprzywództwa.równieżprofilsamejfirmyipozycjaliderawstrukturzeorganizacyjnejpowo-dują, że poszczególne role są mniej lub bardziejistotne. Zawsze jednak skuteczne przywództwowymaga zastosowaniawszystkich czterech rólnakażdymszczebluzarzą-dzania. Kierownik linio-wymusi położyćwiększynacisknarolęTaktyka,alenie może przy tym zlek-ceważyć roli Wizjonera.Dladyrektoranajważniej-sza jest rola Wizjonera,rola Działacza może byćna dalszym planie, gdyżrealizacjawiększości zadańpowinna byćw gestiizespołuwykonawczego.Niewolno jednak zapo-minać,żeprzypodejmowaniuniektórychważnychdecyzji,częstokluczowych,dyrektorbędziemusiałodwołać się do roli Działacza. Skuteczni liderzyprowadząinnych,nietracączpolawidzeniażadnejzczterechról.

c

S T r o N A 3

Facylitatorwspiera zespół, pracuje z innymi,

aby osiągnąć rezultat

Wizjonerinspiruje rozwój organizacyjny

i indywidualnyDziałacz

dodaje swoje osobiste umiejętności, aby uzyskać rezultat

Taktykczuwa nad realizacją celów biznesowych

Wizjoner.Wizjoner przyczynia się do rozwojufirmyipracownikówpoprzeznakreślenieporywa-jącejwizji.ChociażrolaWizjonera jest istotnadlalideranawszystkichszczeblachorganizacyjnych,tojednakprzejawiasięróżniewzależnościodzakre-su jego kompetencji. od menedżerów wyższegoszczebla oczekuje się znajomości i wnikliwegozrozumienia rynku i konkurencji, gdyż wiedza tajest imniezbędnadowykreowaniawizji istrategiidla przedsiębiorstwa.Muszą oni także inspirowaćizachęcaćpracownikówdociągłegoudoskonalaniatejwizji i emanowaćwiarą, która doda im skrzy-deł przy jej realizacji. Jednakże nawet kierownicynajniższego szczebla (przynajmniej w minimalnymstopniu)musząwiedzieć,jakprzełożyćwizjęistra-tegię firmy na codzienne zadania w sposób jasnyizrozumiałydlapodwładnych. Jednocześniemusząpozostaćwrażliwinapotrzebyswoichklientów.

Taktyk. Jeśli Wizjoner zapyta „co?”, to Taktykzapyta „jak?”.Wypełniając rolęTaktyka, lider dążydo uzyskania wyników biznesowych, efektywniezarządzając zadaniami i delegując kompetencje.Dobry Taktyk zaplanuje jednocześnie wykonalnei ambitne zadania dla swoich pracowników,prawidłowo je rozdzieli, postawi cele i upoważnido podejmowania decyzji.W tym samym czasiebędzie monitorował i sprawdzał realizację zadańpod kątem zgodności z celami firmy. Chętnie teżudzieliinnymswojejpomocyprzyrealizacjizadań.

Facylitator. Facylitator buduje atmosferęwspółpracy i partnerstwa, która sprzyja dobrymstosunkominterpersonalnymwśródpracowników–jesttokluczowezadanielideranakażdymszczeblukierowniczym. Skuteczni liderzy, wypełniając rolęFacylitatora, rozwiązują sytuacje konfliktowe,budujązespołyiwykorzystująswojeumiejętnościkomunikacyjne po to, aby wpływać na działaniai decyzje innych.To dzięki roli Facylitatora lidermoże stworzyć środowisko, w którym wszyscyczują się doceniani i mają poczucie własnegowkładuwsukcesfirmy.

Działacz. Na koniec ostatnia rola lidera —Działacz, który poprzez wykorzystanie własnychzdolnościbudujewartośćprzedsiębiorstwa.Choćzreguły liderzyniesąodwykonywaniazadań,tojednak często potrzebna jest ich kreatywność,umiejętność rozwiązywania problemów i podej-mowania decyzji w procesach wykonawczych.Zwłaszczakierownicywyższegoszczeblapowinniwykorzystywaćswojąwiedzę iznajomośćproce-sówdecyzyjnychwfirmie.

S T r o N A 4Wizjoner

Przyczynia się do rozwoju firmy oraz pracowników poprzez nakreślenie porywającej wizji i strategii jej realizacji.

Taktyk

Dba o wyniki, pilnując, aby praca była efektywnie zaplanowana, a zadania dele-gowane oraz aby stosowano ocenę pracy oraz usprawniano systemy i procedury.

Facylitator

Buduje atmosferę współpracy i partnerstwa, przyczyniającą się do dobrych stosunków interpersonalnych w firmie.

Działacz

Przyczynia się do sukcesu firmy, wnosząc swoje własne zdolności, talenty i doświadczenia.

Opracowuje wspólną dla wszystkich wizję i strategię

Informuje i przekonuje do strategii

Inicjuje i wprowadza zmiany organizacyjne

Zna i rozumie rynek: zarówno klientów, jak i konkurencję

Planuje i wspomaga rozwój firmy i pracowników

Inspiruje pracowników i udziałowców

Wyznacza cele dla poszczegól-nych pracowników

Monitoruje efektywność pra-cowników, jak też całej firmy

Deleguje zadania i kieruje działaniami

Usprawnia systemy i procesy pracy

Koordynuje wszelkie działania

Rozwiązuje konflikty

Jasno i skutecznie komunikuje się

Wspomaga grupy i tworzy zespoły

Negocjuje i wywiera wpływ

Jest zorientowany na biznes i efekty ekonomiczne

Wprowadza innowacje i jest kreatywny

Dba o samorozwój

K L U C Z O W E Z A D A N I A

„Kierowanie polega na tym, żeby ludzie robili to, co musi być zrobione, a przywództwo na tym, żeby chcieli robić to, co musi być zrobione. Kierownicy popychają. Przywódcy ciągną. Kierownicy wydają rozkazy. Przywódcy komunikują”.

Warren Bennis

ZINTEGRowaNE pRZywódZTwo:satysFakcJa z osiĄGanych rezUltatów

ntegracja czterech ról –Wizjonera,Taktyka,Facylitatora iDziałacza–opartychna funda-mencie,którystanowiCharakterPrzywódczy,stwarza warunki niezbędne do osiągania

rezultatów i satysfakcji zawodowej. Naszym zda-niem, zarówno efektywna praca, jak i satysfakcjasąniezbędnedlatrwałejefektywności–niemożnaoczekiwaćodludzinieprzerwanejwydajnościbezzadowoleniazpracy.Niebędąteżczućsięspełnie-ni zawodowobezzawodowychwyzwań.Zgodnieze swojąmisją, jużponad40 latWilsonLearningniesiepomocprzedsiębiorstwom iosobom indy-widualnymwosiąganiuwysokichwynikówwpra-cy, połączonych z satysfakcją zawodową.W tymzdaniuzawartajestcałaistotanaszejdziałalności.

Zintegrowaneprzywództwopozwalanastwo-rzeniewarunkówdoefektywnejpracyisatysfakcjizawodowej.Gdyliderniepotrafipodjąćktórejkol-wiekzczterechwymienionychról,wówczashamujealboefektywnośćpracy,alboczerpanązniejsatys-fakcję, luboba te czynniki naraz. Przy brakuwizjipracownicy pozbawieni są satysfakcji z poczuciaudziałuwrealizacjiwyższegocelu.BezumiejętnościTaktykaniepotrafiąoniocenić,czyichpracaprzy-czynia siędosukcesu firmy.BezcechFacylitatoraatmosferawpracymożestaćsięwroga iniepro-duktywna. Z kolei brak wiedzy i umiejętności zestronyliderówpowoduje,żepracownicyniemająwzorcaefektywnej i jednocześnie satysfakcjonują-cejpracydonaśladowania.Iwreszcie,gdyliderowibrakujePrzywódczegoCharakteru,pracownicyniemajądoniegoszacunkuisamiwmniejszymstopniuangażująsięwsukcesfirmy.

proFile przywództwa ażdylider,niezależnieodszczeblawhie-rarchii, musi wypełniaćwszystkie czteryrole. Nie jest to jednoznaczne z przy-wiązywaniemjednakowejwagidokażdej

znich. Większe lub mniejsze znaczenie którejśzrólbędziezależałoodzakresuodpowiedzialnościlidera.Prezentowanyponiżejwykresilustruje,wja-ki sposób pozycja lidera w strukturze organiza-cyjnejwpływanaudziałkażdejzról.Choćmożnabywyróżnićnieskończonąliczbęprofili,tojednakskupimysiętylkonatrzechnajważniejszych.

Przywództwo nastawione na wyniki. Profillideranastawionegonawynikijesttypowydlakie-rownikówliniowychwszystkichszczebli.Niemniejjednak są firmy, w których jest to podstawowyprofil dla kierowników działów lub dyrektorówoddziałów.

Przywództwo nastawione na wyniki wymagabardzo dobrych umiejętnościDziałacza iTaktyka,ponieważw tymwypadkuna lidera spadaodpo-wiedzialność za wykonywanie zadań i realizacjęcelów. Liderzy o takim profilu mają za zadaniedopilnować, aby wszyscy pracownicy przyczynialisię do budowania firmy, jednocześnie oczekujesięodnichodpowiedzinapytaniatechniczne lubdotyczące kwestii praktycznych. Chociaż musząskutecznie przełożyć strategię firmy na codzien-ne cele grupy i okazjonalnie przewodzić pracomzespołu,towiększośćswojegoczasupoświęcająnataktyczneaspektypracy.

Przywództwo nastawione na wzrost. Profilprzywództwanastawionegonawzrostjestnajbar-dziej zrównoważony ze wszystkich. reprezentujegokadrakierowniczaśredniegoszczeblalubdyrek-torzyoddziałówwdużychiśrednichfirmach.

Przywództwo nastawione na wzrost, wyma-ga wszechstronności, czyli dobrych lub bardzodobrych umiejętności w zakresie wszystkich

I kS T r o N A 5

Wizjoner

Działacz Taktyk

Facylitator

czterech ról lidera. od liderów nastawionychna wzrost oczekuje się wprowadzenia w życiestrategii, w opracowywaniu której mogli wcalenie uczestniczyć. Często muszą też pracowaćz równymi sobie i wywierać wpływ na osoby,nadktóryminiemają formalnejwładzy.Do ichzadań należy także rozwiązywanie konfliktówinterpersonalnych w firmie. Profil ten wymagadobrze rozwiniętych umiejętności taktycznych,niezbędnych do zarządzania innymi kierowni-kami w procesie realizacji celów grupowych.Nierzadkotrzebateżwykorzystaćswojeosobisteuzdolnieniaprzyrozwiązywaniuproblemówfunk-cjonalnych lub podejmowaniu ważnych decyzji.Lider nastawiony na rozwój musi być gotowywykonaćwieleróżnychzadań.

Przywództwo nastawione na strategię. Profil lidera­stratega pojawia się na szczeblachzarządu.DwiegłównerolecharakterystycznedlatakiegoprofilutoWizjoneriFacylitator,ponieważnależy do niego zadanie wprowadzania zmian,tworzenia wizji firmy i opracowywania strategiijej realizacji.Aby to osiągnąć, lider­strateg musiposiadaćbardzodobreumiejętnościFacylitatora,gdyżdziękinimbędziepotrafił zintegrowaćróż-norodnedziałaniaigrupypracownikówwdążeniudowspólnegocelu.

Umiejętnościtaktycznewymaganewtympro-filuograniczają siędowspomagania kierownikówwrealizacji celów,które sobie stawiają, natomiastumiejętności Działacza uaktywniają się w sytu-acjachkrytycznych.Liderzy,którzyznajdująsięnanajwyższymszczebluzarządzania,którzywiększość

czasusąTaktykamilubDziałaczami,postrzeganisąjakomałoefektywni,ponieważwniewystarczającowidoczny sposóbwpływają na rozwój podległychimmenedżerów.

ZINTEGRowaNIE chaRakTERu przywódczeGo i stylU pRZEwodZENIa

aszym zdaniem Charakter Przywódczy,w odróżnieniu od czterech ról lidera,jest istotny na każdym szczeblu kie-

rowniczym i w każdej firmie. Może być różniewyrażony,wzależnościodpozycji lidera,dominu-jącychwfirmiewartościlubjejprofiludziałalności.Ale z pewnością jest równie istotny na każdymszczebluhierarchii.Dziejesiętak,ponieważludziepotrzebująliderasilnegoiświadomegoswojejroli– zwłaszcza w dobie przemian. Przy tak wielkiejliczbie negatywnych czynników wpływających naśrodowisko pracy w dzisiejszych czasach lider,którywie,czegochce, jestostojąstabilności:nie-zmiennościceluiwartościwkażdymzadaniuinakażdymszczebluwfirmie.

Podsumowując, skuteczne przywództwo topołączenie Charakteru Przywódczego i StyluPrzewodzenia. To klarowna wizja samego sie-bie jako lidera i umiejętność połączenia roliWizjonera,Taktyka,FacylitatoraiDziałacza.Tylkodzięki temu lider wzbudzi pełne zaangażowaniepracowników, którzy całą swoją energię, kre-atywnośćizdolnościpoświęcąfirmie.Wkręgachbiznesu nastała era liderów, którzy potrafiąmodelowopołączyćCharakterPrzywódczyiStylPrzewodzenia– liderów,dla którychprzywódz-twotopasja.Dlanichprzywództwotoniesieniepomocy innym. Pomimo niezliczonych wyzwańemanują silną energią, zaraźliwym podekscyto-wanieminiezniszczalnąwiarąwprzyszłość,czyminspirująwszystkichwokółsiebie.

S T r o N A 6

„Jeśli dzięki twoim działaniom inni ludzie więcej marzą, więcej się uczą, więcej robią i rozwijają się, to znaczy, że jesteś przywódcą”.

John Quincy Adams

N

Wizjoner

Działacz Taktyk

Facylitator

Wizjoner

Działacz Taktyk

Facylitator

©2005WilsonLearningWorldwideInc. Allrightsreserved.

WilsonLearningWorldwideownsallrights,includingtherightsinthecopyrightinthesematerials.

Norightstoreproduce,transfer,assign,orcreatederivativeworksbasedonthesematerialsaregranted

withoutwrittenpermissionofWilsonLearningCorporation.

wilson learning worldwide      800.328.7937     www.wilsonlearning.com