Plany Zamku Królewskiego w Warszawie 2020

WYSTAWY

Dolabella. Wenecki malarz Wazów22 kwietnia – 2 sierpnia 2020 r.

Galeria Wystaw Czasowych (II piętro)

To pierwszy monograficzny pokaz twórczości Tomasza Dolabelli, nadwornego malarza polskich królów z dynastii Wazów, uważanego za jednego z ostatnich przedstawicieli manierystycznego malarstwa weneckiego, a równocześnie twórcę, który bardzo silnie wpłynął na styl polskiego malarstwa barokowego. Pracom Dolabelli towarzyszyć będą dzieła innych malarzy weneckich oraz przykłady weneckiego rzemiosła artystycznego, stanowiące tło dla jego dorobku.

Tomasz Dolabella (urodzony ok. 1570, zmarły w 1650), mieszkający w Polsce od 1598 r. aż do śmierci, pracował na rzecz królów z dynastii Wazów, tworzył też dla licznych kościołów i klasztorów. Wystawa opiera się na wieloletnich badaniach Jerzego Żmudzińskiego, który proponuje nowatorską interpretację dokonań artysty, bazując na wielu nowych atrybucjach, potwierdzonych publikacjami i zaakceptowanych przez badaczy polskiej sztuki nowożytnej. Wypożyczone obiekty złożą się na prezentację wszystkich etapów życia artysty w Polsce i jego najważniejszych realizacji.

Prolog wystawy poświęcony zostanie stosunkom polsko-weneckim w XVI i XVII w. Pokazane zostaną tu wyroby rzemiosła artystycznego, m.in.: przykłady szkła i koronek weneckich, oraz majoliki z warsztatu Domenego da Venezii – jednego z najświetniejszych w regionie Veneto w XVI w. Tło dla obrazów Tomasza Dolabelli stanowić będą także przykłady XVI-wiecznego malarstwa włoskiego autorstwa takich twórców, jak: Jacopo Palma Il Vecchio, Giovanni de Monte czy Domenico Tintoretto.

Na główną część wystawy złożą się 22 dzieła Tomasza Dolabelli, wypożyczone przede wszystkim z kościołów i klasztorów krakowskich oraz podkrakowskich, m.in. kościoła Mariackiego, kościoła klasztoru dominikanów w Krakowie, kościoła pw. Bożego Ciała w Krakowie, kościoła klasztoru cystersów w Mogile oraz kościoła klasztoru kamedułów na Bielanach. To wielkoformatowe obrazy (największy z nich, Wyjście Żydów z Egiptu z ok. 1620 r.,   mierzy 320 cm x 291 cm i pochodzi z klasztoru dominikanów w Krakowie), na co dzień trudno dostępne, zdobiące kaplice bądź ołtarze.

1

Zobaczymy także wyjątkowy obiekt – strop ramowy z obrazami Dolabelli, który po demontażu z kamienicy Arcybractwa Miłosierdzia w Krakowie zamontowany zostanie w salach wystawowych.

Oprócz obrazów oraz rzemiosła artystycznego zaprezentujemy także rękopisy i druki − łącznie pokazanych zostanie 80 obiektów z blisko 30 instytucji.

O dużym wyzwaniu logistycznym wystawy świadczy fakt poddania wielu dzieł konserwacji specjalnie na potrzeby ekspozycji.

Wystawie towarzyszyć będzie okolicznościowa publikacja. W Zamku zostanie również zorganizowana międzynarodowa konferencja naukowa poświęcona sztuce doby Dolabelli (czerwiec 2020).

Koncepcja i scenariusz: Jerzy Żmudziński

Kuratorka: dr Magdalena Białonowska

Scenografia: Studio Govenlock

Arcydzieła z Watykanu. Wystawa w stulecie urodzin Jana Pawła IIBiblioteka Królewska Zamku Królewskiego w Warszawie

20 maja – 16 sierpnia 2020 r.

Ekspozycja została pomyślana jako spotkanie z jednym z najwybitniejszych Polaków naszych czasów. Zapraszamy do towarzyszenia Karolowi Wojtyle w drodze jego powołania kapłańskiego, posługi biskupiej, przewodzenia stolicy arcybiskupiej w Krakowie i wreszcie wstąpienia na tron papieski 16 października 1978 roku. Do podkreślonych w tytule arcydzieł z Watykanu będzie prowadził nas sam Karol Wojtyła, następnie papież Jan Paweł II. Narracja wystawy w pełni opiera się na słowach Wojtyły, kiedy opowiada historię swego powołania kapłańskiego, wstąpienia do Krakowskiego Seminarium Duchownego i przyspieszonych święceń kapłańskich 1 listopada 1946 roku. Pytany o wzór powołania wskazywał malarza Adama Chmielowskiego, św. Brata Alberta, który przedłożył służbę Bogu nad talent artystyczny.

Karol Wojtyła, podobnie jak Brat Albert, poświęcił miłość do literatury i teatru dla powołania kapłańskiego. Stąd na wystawie wizerunki Brata Alberta malowane przez Leona Wyczółkowskiego ale też obrazy samego Adama Chmielowskiego. W autobiograficznych wypowiedziach Wojtyły pojawia się wątek studiów na Papieskim Uniwersytecie Dominikańskim Angelicum w Rzymie, skąd przyjadą archiwalia obrazujące jego rzymskie studia: m.in. indeks, wpis na uniwersytet, wynik egzaminu doktorskiego i sama praca doktorska na temat zagadnienia wiary u św. Jana od Krzyża. Idąc dalej, wspominał, jak w wieku 38 lat został biskupem, a od stycznia 1964 r. objął stolicę arcybiskupów krakowskich, którą postrzegał jako dziedzictwo św. Stanisława biskupa i męczennika.

W tej części ekspozycji będzie można obejrzeć m.in. obraz Bernarda Bellotta zw. Canalettem Widok Kapitolu z kościołem Santa Maria in Aracoeli, wprowadzający w klimat rzymskich studiów Wojtyły, portret św. Jana od Krzyża przypisywany Francisco Zurbaranowi, sutannę młodego księdza Karola, przedstawienie św. Stanisława z XVI w., czy szaty biskupie i kardynalskie Karola Wojtyły. Wśród pamiątek szczególnych

2

są jego rękopisy: życiorys napisany w 1951 r., oraz odnaleziony niedawno cykl 13 katechez Kazanie na Areopagu użyczony na wystawę przez J. E. kard. Stanisława Dziwisza.

Razem z Karolem Wojtyłą dochodzimy do dnia wyboru, czy jak sam mówi, sukcesji apostolskiej na Stolicy Świętego Piotra w dniu 16 października 1978 r. Piękny rysunek przypisywany Rafaelowi Santi Wręczenie kluczy św. Piotrowi przez Chrystusa otwiera część ekspozycji poświęconą papieskiemu nauczaniu podczas ośmiu pielgrzymek do Ojczyzny. Wybrane fragmenty homilii i innych wystąpień Jana Pawła II wygłoszonych podczas pobytów w Polsce koncentrują się na roli kultury, szczególnie kultury chrześcijańskiej w kształtowaniu historii społeczeństwa i narodu polskiego. Jan Paweł II, który często mówił, że jest „synem tego narodu”, szczególnie podkreślał, że podstawą rozwoju człowieka jest miłość i afirmacja człowieczeństwa, a wolność musi iść w parze z prawdą. W tej części ekspozycji pokażemy m.in. dary Jana Pawła II znajdujące się w Zamku Królewskim w Warszawie, a pochodzące ze zbiorów Muzeów Watykańskich, takie jak XVI-wieczny portret kardynała Stanisława Hozjusza, współprzewodniczącego Soboru Trydenckiego, obraz Święty Jan Chrzciciel z 2. poł. XVII w., srebrny kielich z pateną wykonany we Włoszech w 1738 czy wreszcie mozaikę przedstawiającą świętych apostołów Piotra i Pawła wykonaną przez Spiridione Malusardi i Giovanni Ubizi w 1876 i wzorowaną na ikonie, którą Helena, królowa Serbii, podarowała papieżowi Mikołajowi IV. Obiektom sztuki towarzyszyć będą papieskie szaty: sutanna, ornaty, infuła, trony przygotowane specjalnie na czas papieskich pielgrzymek, czy dary dla papieża, które przyjadą na wystawę z Ośrodka Dokumentacji i Studium Pontyfikatu Jana Pawła II w Rzymie.

Sekwencję wystawy W kręgu sztuki Watykanu zapowie fragment homilii Jana Pawła II wygłoszonej podczas mszy beatyfikacyjnej Fra Angelico 18 lutego 1984 r. w rzymskiej Bazylice S. Maria sopra Minerwa. To tutaj znajdą się arcydzieła malarstwa europejskiego użyczone na wystawę przez Muzea Watykańskie, w tym przedstawienie Madonny z Dzieciątkiem Fra Angelico. To jeden z siedmiu obrazów, obecnych na wystawie. Pozostałe dzieła pozostawmy jeszcze za mgiełką tajemnicy. Wystawę łączącą wątki biograficzne z prezentacją dzieł sztuki zakończy część zatytułowana Testament, w której pokażemy m.in. dwa relikwiarze Jana Pawła II, znajdujące się na co dzień w kaplicy sejmowej.

Wystawie będzie towarzyszył cykl wykładów, które Zamek Królewski organizuje wspólnie z Centrum Myśli Jana Pawła II.

Przy organizacji wystawy Zamek Królewski ściśle współpracował z Papieską Radą do Spraw Kultury Stolicy Apostolskiej i jej Przewodniczącym kard. Gianfranco Ravasim.

Kuratorka: Beata Gadomska

Obiekty na wystawę użyczyły:Papieska Rada do Spraw KulturyMuzea WatykańskiePapieski Uniwersytet Dominikański ANGELICUMOśrodek Dokumentacji i Studium Pontyfikatu Jana Pawła II w Rzymieoraz instytucje polskie:Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego

3

Bazylika Archikatedralna w Warszawie p.w. Męczeństwa św. Jana ChrzcicielaBiblioteka SejmowaMuzeum Katedralne na WaweluMuzeum Teatralne w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej w WarszawieMuzeum Katolickiego Uniwersytetu LubelskiegoInstytut Jana Pawła II Katolickiego Uniwersytetu LubelskiegoKlasztor OO. Franciszkanów w KrakowieMuzeum Archidiecezjalne w KatowicachMuzeum Archidiecezjalne Kardynała Karola Wojtyły w KrakowieZbiory Sztuki Wotywnej na Jasnej Górze w CzęstochowieArchiwum jasnogórskie, Klasztor OO. Paulinów na Jasnej Górze w CzęstochowieZbiory Fundacji im. Ciechanowieckich w Zamku Królewskim w WarszawieZamek Królewski w Warszawie – Muzeum Zgromadzenie Sióstr Albertynek w KrakowieZgromadzenie Braci Albertynów w Krakowie

J. E. Kard. Stanisław DziwiszKolekcjoner Tadeusz Burchacki

Splendor i wiedza. Biblioteka królewska Stanisława Augusta

12 października 2020 − 10 lutego 2021 r.

Na wystawie, po raz pierwszy w Polsce od ponad dwustu lat, zostanie pokazany fragment księgozbioru ostatniego króla Stanisława Augusta, prawie w całości zachowanego i znajdującego się w zbiorach Biblioteki Narodowej Ukrainy im. W.I. Wernadskiego.

Księgozbiór ten po śmierci króla, 1803 r., w dużej części zakupiony został w przez Tadeusza Czackiego dla Liceum Krzemienieckiego. Po likwidacji Liceum w 1832 r. przeniesiony został wraz z całą biblioteką krzemieniecką do Kijowa, zasilając zbiory Uniwersytetu św. Włodzimierza.

Ekspozycja, na którą złoży się ok. 300 obiektów, podejmie temat Biblioteki Królewskiej Stanisława Augusta jako pracowni oferującej bogaty warsztat naukowy i artystyczny ludziom nauki oraz artystom związanym z dworem królewskim, wykorzystywany także przez samego monarchę, a określany jako Bibliotheca Regia. Celem wystawy jest przybliżenie odbiorcy mniej znanego, ale bardzo ważnego aspektu kolekcjonerstwa Stanisława Augusta poprzez prezentację jego księgozbioru – jedynej najliczniej zachowanej i w zasadzie nieznanej kolekcji króla – na tle powiązanych z nim zbiorów o charakterze artystycznym i naukowym oraz ukazanie w tym kontekście osoby monarchy – czytelnika, miłośnika ksiąg, protektora i inicjatora przedsięwzięć kulturalnych, naukowych i artystycznych.

Wystawa podzielona będzie na pięć działów.

Monarcha i jego królewskie zbioryPierwsza część wystawy wprowadzi odbiorcę w świat królewskiej kolekcji książek, ukazując jej walory bibliofilskie, które decydowały o wyjątkowości kolekcji, nadając jej rangę królewską. W sposób oczywisty w centrum tej narracji znajduje się osoba

4

monarchy. Stanisław August zostanie przedstawiony jako twórca i właściciel kolekcji składających się na poszczególne działy biblioteki. Zaprezentowane zostaną plany biblioteki, superekslibrisy królewskie, dzieła o charakterze bibliofilskim z wpisami i dedykacjami dla króla. Gabinet Rycin pokazany zostanie jako ważna część biblioteki królewskiej.

Inspiracje artystyczneDruga część wystawy dotyczyć będzie powiązania książek, królewskich kolekcji rycin i rysunku z artystycznymi projektami realizowanymi przez nadwornych twórców oraz przez samego Stanisława Augusta. Ukażemy książki z księgozbioru króla, których treść inspirowała malarstwo, projekty artystyczne oraz treści ikonograficzne wnętrz Zamku Królewskiego.

Gabinet starożytnościKolekcją, która najpełniej ilustruje pojęcie Bibliotheca Regia, są zbiory łączące się ze starożytniczymi zainteresowaniami Stanisława Augusta, wydawnictwa dotyczące wykopalisk, badań antyku, starożytne monety czy gemmy. Wszystkie te dzieła zilustrują warsztat naukowy osiemnastowiecznego badacza kultury i sztuki antycznej.

Wielkie projekty – zbiory naukoweCzwarta część wystawy porusza zagadnienie mecenatu naukowego Stanisława Augusta i jego działań wspierających upowszechnianie nauki. Przedstawione zostaną książki o szeroko rozumianej tematyce naukowej: traktaty teoretyczne, podręczniki czy opisy wynalazków. Zaprezentujemy projekty naukowe króla związane z astronomią i kartografią, w oparciu o zachowane obiekty z dawnych zbiorów królewskich, jak np. instrumenty naukowe i globusy.

Medal „Merentibus” Ostatnia część wystawy poświęcona będzie efektom mecenatu naukowego Stanisława Augusta. Punktem odniesienie będzie medal „Merentibus” i osoby, którym go przyznano za działalność naukową, literacką, badawczą i artystyczna.

Wystawie towarzyszyć będzie publikacja eseistyczna oraz katalog, a także sesja naukowa (listopad).

Kuratorzy: dr Alina Dzięcioł, Tomasz Jakubowski

5

Niezwykły dar Króla… Pokaz naczyń z serwisu sułtańskiego ze zbiorów polskich18 marca – 28 czerwca 2020 r.

Pokój Zielony

Ekspozycja jest pierwszą z cyklu prezentacji ceramiki, głównie ze zbiorów zamkowych, które będą mieć miejsce w Pokoju Zielonym i zostaną włączone w trasę zwiedzania.

Pod koniec lipca planowane jest otwarcie wystawy poświęconej porcelanie z dwóch pierwszych polskich manufaktur tego szlachetnego rodzaju ceramiki, założonych w Korcu (1783) i Baranówce (1804). W listopadzie zostaną zaprezentowane serwisy reprezentacyjne i tzw. serwis prezydencki Ignacego Mościckiego, wykonane w Ćmielowie oraz wytwórniach francuskich w dwudziestoleciu międzywojennym.

Serwis sułtański, a właściwie dwa identyczne zestawy naczyń, wykonała około 1776 r. na zlecenie Stanisława Augusta manufaktura belwederska. Jeden z nich w 1777 r. król przesłał w darze Abdul Hamidowi I, sułtanowi tureckiemu (w latach 1773-1789), za pośrednictwem posła tureckiego Numan-beya, przebywającego z wizytą w Warszawie. Na naczyniach przeznaczonych dla sułtana umieszczono malowane złotem inskrypcje w języku tureckim, opracowane przez nadwornego tłumacza języka tureckiego Antoniego Kruttę, w przekładzie: Te prezenta i dary posyła Padyszachowi rodu Osmana Król Lechów ażeby najzupełniejszą miłość i szczerą życzliwość okazać. W stolicy Warszawie. Drugi komplet naczyń, bez cytowanej dedykacji, był używany w Zamku Królewskim w Warszawie, co potwierdza zapis w zamkowym Inwentarzu z 1795 r. (być może były to również próbne egzemplarze).

Serwis należał do reprezentacyjnych zastaw stołowych, co wpłynęło na jego wyszukaną dekorację malarską, utrzymaną w typie Imari, w tonacji błękitu kobaltu, czerwieni, złota oraz żółci i zieleni.

Z zespołu liczącego pierwotnie 280 sztuk (wg inwentarza pałacu Topkapy z 1777 r. − 160 sztuk), zachowała się tylko około 80 naczyń, które są rozproszone w zbiorach prywatnych i muzealnych w Europie oraz USA. Poza Polską najwięcej naczyń zachowało się w pałacu Topkapy (52 sztuki: półmiski, talerze i solniczki), zaś w Polsce z 19 ocalałych przedmiotów (nie licząc 3 destruktów) aż 8 znajduje się w Zamku Królewskim w Warszawie.

Kuratorka: dr Anna Szkurłat

NOWA EKSPOZYCJA STAŁA

Kolekcja militariów Zamku Królewskiego w WarszawieIzba w Wieży Grodzkiej

uroczyste otwarcie: 24 lutego 2020 r., godz. 17.00

6

Po raz pierwszy od momentu odbudowy Zamek Królewski w Warszawie prezentuje stałą ekspozycję militariów. Od czasów późnego średniowiecza poprzez wiek XVI, XVII i XVIII, jako siedziba książąt mazowieckich a potem królów polskich, Zamek posiadał broń białą, palną i uzbrojenie ochronne. Jak każda twierdza, był przygotowany na odparcie przeciwnika. Do tego celu służyła prosta broń zwykłych żołnierzy, ale i bardziej zbytkowne uzbrojenie dworzan, królewskich oficerów, a także samych władców. XVII-wieczna historia warszawskiej rezydencji pokazuje, iż jej losy jako twierdzy nieodłącznie związane są z uzbrojeniem i jego praktycznym użyciem. Obok przeznaczenia wojennego broń i zbroje pełniły także funkcje ceremonialne, paradne, dekoracyjne, obyczajowe i pojedynkowe. Broń była również nieodzownym elementem stroju władcy, rycerza i szlachcica. Wpisywała się w kanon epoki średniowiecza i epoki nowożytnej.

Eksponaty pochodzą ze zbiorów Zamku Królewskiego w Warszawie, Fundacji im. Ciechanowieckich, Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie oraz kolekcji prywatnych. Na kolekcję składa się interesujący zbiór broni białej, palnej i uzbrojenia ochronnego z XVII i XVIII stulecia. Wśród tych obiektów należy wyróżnić unikatowy rapier typu pappenheimer z motywem ukoronowanego orła oraz pierwszą parę pistoletów, która opuściła Królewską Manufakturę Broni Palnej w Kozienicach. Są to jedyne egzemplarze pistoletów kozienickich na świecie. Zamek posiada także dwie piękne szable husarskie oraz karacenę z okresu wiedeńskiego. Za największymi zwycięstwami militarnymi Rzeczypospolitej Obojga Narodów stoją wspaniali dowódcy, bitni żołnierze i oręż, który Zamek Królewski w Warszawie ma okazję prezentować.

Wyeksponowanie militariów zamkowych wiąże się ze specjalnym projektem, którego celem jest zgromadzenie uzbrojenia z okresu późnego średniowiecza, epoki nowożytnej oraz napoleońskiej. Zgody na realizację stałej ekspozycji militariów – po raz pierwszy w dziejach odbudowanego Zamku – udzielił dyrektor muzeum, prof. Wojciech Fałkowski, który jako historyk nie stroni od uwypuklenia wojennych dziejów rezydencji. Projekt realizuje dr Tomasz Mleczek – bronioznawca i historyk wojskowości, pracownik Gabinetu Heraldyczno-Genealogicznego Zamku. Całość przedsięwzięcia zajmie kilka najbliższych lat, gdyż budowanie kolekcji może być oparte tylko na eksponatach najwyższej klasy.

Militaria eksponowane będą w specjalnie zamówionych gablotach wykonanych przez firmę Vitrum. Spełniają one wszelkie normy związane z bezpieczeństwem oraz sposobem przechowywania eksponatów. Zarówno zamówienie ich, jak i powstanie ekspozycji, stało się możliwe dzięki pomocy mecenasa Zamku Królewskiego w Warszawie – KGHM Polska Miedź S.A.

KONCERTY

Inauguracja nowego cyklu koncertowego Nie tylko klasycznie

2 lutego 2020 r., godz. 18.00

Sala Wielka

W niedzielę, 2 lutego w Sali Wielkiej Zamku Królewskiego w Warszawie nastąpi inauguracja tegorocznego cyklu koncertowego zatytułowanego Nie tylko klasycznie.

7

Będzie on poświęcony muzyce współczesnej „do słuchania”. Program koncertów został tak skonstruowany, by publiczność mogła się czuć zrelaksowana i z przyjemnością podziwiać grę znakomitych wykonawców.

Solistami pierwszego z koncertów we wspomnianym cyklu będą Tomasz Strahl (wiolonczela) i Jakub Jakowicz (skrzypce), którzy wystąpią z muzykami Filharmonii Kameralnej im. Witolda Lutosławskiego w Łomży. Zespół ten za płytę CD z utworami m.in. Sławomira Czarneckiego otrzymał nagrodę Fryderyk 2019. Obecnie płyta jest nominowana do prestiżowego tytułu International Classical Music Awards. Poza kompozycjami Sławomira Czarneckiego publiczność będzie mogła poznać twórczość Romualda Twardowskiego i Mikołaja Góreckiego. Całością dyrygować będzie profesor Jan Miłosz Zarzycki.

W planach kolejnego koncertu, organizowanego 15 marca, jest udział znakomitego zespołu muzyki kameralnej Het Collectief z Belgii.

Szczegóły wkrótce w naszych komunikatach i na stronie internetowej.Organizatorka koncertów w Zamku: Aleksandra Buszta-Bąk

DZIAŁALNOŚĆ NAUKOWA

Międzynarodowa konferencja:

Rituals of the Heavenly and Earthly Kingdoms

The Sacred, Secular, and Sacramental Powers in Pre-Modern Europe

20−22 maja 2020 r.

Zamek Królewski w Warszawie − Muzeum Muzeum

Współczesne zmagania o ułożenie właściwych relacji między Kościołem a państwem nie

są nowym zjawiskiem,

ale mają swoje korzenie w

8

dwutysiącletniej historii chrześcijaństwa. Już w czasach przednowoczesnych, w powszechnym mniemaniu epoce teokracji papieży i świętego cesarstwa, można było usłyszeć głosy wołające o balans między tym, co nadprzyrodzone, a tym, co doczesne. Osiągnięcie właściwej relacji królestwa Bożego z królestwami ziemskimi było nie lada wyzwaniem dla wielu

intelektualistów czasów antycznych i średniowiecznych. Ówcześni autorzyprzedstawili konkretne propozycje rozwiązania aktualnych do dziś dylematów w kronikach, traktatach, ikonografii, opisach rytuałów, ceremoniach liturgicznych i wielu innych typach źródeł historycznych.

Zasygnalizowanym wyżej problemom będzie poświęcona międzynarodowa konferencja naukowa, która skupi najwybitniejsze grono uczonych z wiodących ośrodków naukowych, m.in.: Philippe’a Buca (Wiedeń), autora bestsellerowej książki o świętej wojnie; Gerda Althoffa (Münster), prawdopodobnie najczęściej cytowanego badacza historii rytuałów; Rosamond McKitterick (Cambridge), autorkę kilkunastu książek na temat historii średniowiecza, a także innych uznanych historyków z Cambridge, Oxfordu, Paryża, Rzymu, Nowego Jorku czy Notre Dame. Udział badaczy z Chin, Kanady oraz Europy Środkowo-Wschodniej wzbogaci dotychczasową dyskusję o głosy innych tradycji historiograficznych i przyczyni się do prawdziwie pluralistycznej debaty.

Niniejszą konferencję, organizowaną z wieloma zagranicznymi partnerami, można bez przesady zaanonsować jako jedno z najważniejszych wydarzeń w świecie mediewistyki 2020 roku.

Partnerzy:

de Nicola Center for Ethics and Culture, University of Notre Dame

Medieval Institute, University of Notre Dame

Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla, Polska Akademia Nauk

Quaestiones Medii Aevi Novae

McGrath Institute for Church Life, University of Notre Dame

The PSALM-Network (www.psalm-network.org)

9

Nowy cykl debat filozoficznychW Zamku Królewskim po raz pierwszy zostanie zorganizowana seria debat filozoficznych, z udziałem gości zagranicznych. Celem ich będzie pokazanie filozoficznych stawek naszej nowoczesności, dylematów filozoficznych rządzących naszą codziennością. Chcemy pokazać "filozofię na żywo", w nadziei, że debaty te będą prawdziwym filozoficznym wydarzeniem. Nasi goście będą poruszać tematykę m.in długu, edukacji, filozoficznej interpretacji historii Polski, ekologii. Planowane spotkania odbywać się będą średnio raz na kwartał. Inauguracja ich nastąpi wiosną, a o szczegółach poinformujemy Państwa w osobnych komunikatach.

KONSERWACJA

Prace konserwatorskie dotyczyć będą w 2020 roku głównie:

dekoracji hafciarskiej w Sali Tronowej

Głównym celem szeroko zakrojonych prac rekonstrukcyjnych w Sali Tronowej jest przywrócenie jej symboliki oraz wyglądu z czasów ostatniego króla Stanisława Augusta i niepodległej Rzeczypospolitej.

Związane są one z kontynuacją rozpoczętej już w 1993 roku rekonstrukcji dekoracji hafciarskiej zamówionej w 1785 roku w Lyonie przez króla Stanisława Augusta.

Przypomnijmy, że na podstawie odnalezionego jedynego, oryginalnego egzemplarza powstało wówczas 86 srebrnych kopii orłów na zaplecek i podniebie tronu królewskiego. Rekonstrukcję tę wykonały konserwatorki Pracowni Konserwacji Tkanin Zamku Królewskiego w Warszawie wraz z pracującym pod ich kierunkiem zespołem konserwatorek z Muzeum Narodowego w Warszawie i doświadczonych hafciarek.

Wraz z orłami na zaplecku tronu podziwiać można też odtworzone w latach 2009−2016 bordiury na płycinach ściennych.

W 2018 roku Joanna Nowak, kierownik zamkowej Pracowni Konserwacji Tkanin, po dogłębnych analizach zachowanych materiałów historycznych przedstawiła projekt całkowitej rekonstrukcji dekoracji tronu z czasów stanisławowskich, odrzucając znaczne zmiany wprowadzone podczas jego renowacji z okazji koronacji cara Mikołaja I na króla Polski w 1829 r.

Do odtworzenia pozostały: szerokie bordiury podniebia i zaplecka, lambrekin, fryz, listwy, kobierzec pod fotel oraz dekoracja samego fotela tronowego wg jedynego zachowanego rysunku projektowego jego obicia J. CH. Kamsetzera.

10

Nadal trwają prace projektowe i próby hafciarskie nad opracowaniem detali mające przywrócić wyraz artystyczny dekoracji przy użyciu starych technik XVIII-wiecznego haftu. Po zrekonstruowaniu baldachimu, atrapy orłów znajdujące się na podniebiu tronu zostaną zastąpione ich odtworzonymi wizerunkami.

kompletu mebli złoconych z osiemnastowiecznymi, haftowanymi obiciami.

Na unikatowy komplet złoconych mebli z XVIII-wiecznymi, haftowanymi obiciami składa się duża kanapa i 10 foteli. Zestaw trafił do Zamku Królewskiego z Muzeum Narodowego w Warszawie w dwóch etapach: w 1986 r. otrzymaliśmy 8 foteli i kanapę, a w 1998 r. – pozostałe 2 fotele. Po konserwacji mają być ozdobą niedawno otwartej Galerii Saskiej (d. Galerii Warty).

Obicia wykonano techniką petit i gros point (małym i dużym ściegiem krzyżykowym), wełnianą i jedwabną nicią. Powstałe prawdopodobnie we Francji na początku XVIII w. hafty przedstawiają m.in. sceny z mitologii greckiej i z Baśni 1000 i 1 nocy, a ich otoczenie stanowią bordiury z motywami chińskimi. Meble były intensywnie użytkowane, co wpłynęło na ich zły stan zachowania, zwłaszcza obić, wymagających odświeżenia, uzupełnienia haftów i likwidacji pęknięć. Konserwację złoconej stolarki kompletu wykonano w Pracowniach Konserwatorskich Zamku, a dzięki sponsorowi KGHM Polska Miedź konserwację haftów powierzono w ubiegłym roku firmie ReKonArt, w której pracuje zespół konserwatorek tkanin i hafciarek z długoletnim doświadczeniem. Do tej pory wykonano konserwację haftów oparcia kanapy i haftów obicia jednego fotela. Zakończenie prac konserwatorskich całości kompletu planowane jest do końca roku 2020.

ZAPOWIEDZI WYDAWNICZE

Katalog wystawy Dolabella. Wenecki malarz Wazówred. nauk. Magdalena Białonowska

Sztuka XVII-wiecznych artystów weneckich mocno oddziaływała na polskich odbiorców. Katalog wystawy dzieł Tomasza Dolabelli – weneckiego malarza tworzącego na dworze polskich królów – porusza kwestię fenomenu Serenissimy, charakterystycznego stylu malowania i funkcjonowania artysty w tamtejszych kręgach.

Niektóre prezentowane w Zamku malowidła nie były dotychczas wystawiane poza kościołami, co stanowi dodatkową wartość wystawy i katalogu. Dzieła Dolabelli zaprezentowane zostaną na tle malarstwa i rzemiosła epoki. Wielkoformatowe, imponujące obrazy z pewnością wywołają zachwyt nie tylko u koneserów sztuki. Elegancka, edytorsko dopracowana książka podkreśla piękno dzieł weneckiego mistrza.

Planowany termin wydania: kwiecień 2020 r.

11

Przewodnik po wystawie Arcydzieła z Watykanu. W stulecie urodzin Jana Pawła IIred. nauk. Beata Gadomska

18 maja 2020 r. przypada setna rocznica urodzin Karola Wojtyły. Z tej okazji Zamek przygotowuje wystawę, na której zobaczymy pamiątki po Janie Pawle II oraz wysokiej klasy obrazy z Muzeów Watykańskich pędzla takich twórców, jak Fra Angelico czy Guido Reni.

W towarzyszącym wystawie przewodniku znajdą się fragmenty homilii Jana Pawła II oraz eseje, m.in. dyrektor Muzeów Watykańskich.

Planowany termin wydania: maj 2020 r.

The Destruction and Reconstruction of The Royal Castle in Warsaw, czyli angielska wersja książki Zniszczenie i odbudowa Zamku Królewskiego w Warszawieautor: Bożena Radzio

Dramatyczne zniszczenia wojenne i odbudowa – to najnowsze losy Zamku Królewskiego. Historia znana, lecz opowiedziana na nowo, odtworzona na podstawie unikatowych zbiorów archiwalnych.

Książka jest szczegółową opowieścią o kulisach tej wyjątkowej rekonstrukcji: od reakcji rządu, przez działalność Obywatelskiego Komitetu Odbudowy Zamku Królewskiego, projekty i pomysły na zagospodarowanie przestrzeni, po narodowy zryw, jakim była zbiórka pieniędzy na rzecz odbudowy. To kopalnia wiedzy i nieznanych zdjęć.

Planowany termin wydania: kwiecień 2020 r.

Rembrandt. Zobacz to!autorki: Alicja Jakubowska, Magdalena Królikiewicz

Rembrandt Harmenszoon van Rijn to jeden z największych artystów wszech czasów. W zamkowych zbiorach znajdują się dwa wybitne dzieła jego autorstwa: Dziewczyna w ramie obrazu i Uczony przy pulpicie. Książka opowiada o tych światowej klasy obrazach. Przypomina o ich niezwykłym losie, który dzieliły przez blisko 380 lat, i przedstawia ich znaczenie w historii sztuki. Jest to także próba analizy twórczości i techniki holenderskiego mistrza.

Planowany termin wydania: maj 2020 r.

Katalog wystawy Biblioteka Królewska Stanisława Augusta i eseje o zbiorach bibliotecznych królared. nauk. Tomasz Jakubowski

12

Księgozbiór Stanisława Augusta od 200 lat jest poza granicami Polski – obecnie znajduje się w Bibliotece Narodowej Ukrainy w Kijowie.

W tym roku powróci na jakiś czas do Polski i będzie prezentowany w autentycznym wnętrzu – Bibliotece Królewskiej w Zamku Królewskim w Warszawie.

Katalog poświęcony wystawie to staranna, dokłada i edytorsko dopracowana prezentacja wystawianych obiektów: pięknie oprawionych książek, zbiorów naukowych, globusów i rękopisów.

Eseje towarzyszące wystawie Biblioteka Królewska Stanisława Augusta red. nauk. Tomasz Jakubowski

Zbiory Stanisława Augusta znajdujące się obecnie w Bibliotece Narodowej Ukrainy w Kijowie składały się nie tylko z książek, ale również monet, rysunków, grafik itp. O idei kolekcjonowania książek, gabinecie starożytności, rękopisach i inkunabułach, a także o wyposażeniu samej biblioteki we frapujących esejach opowiadają specjaliści z różnych dziedzin.

Zarówno książka z esejami, jak i katalog są próbą odtworzenia klimatu epoki stanisławowskiej – epoki oświecenia, kiedy dążenie do wiedzy było wartością niezwykle istotną.

Planowany termin wydania: październik 2020 r.

W boju i na paradzie. Aspekty użycia husarii od czasów ostatnich Jagiellonów do początków XVIII w.red. nauk. Zbigniew Hundert, Tomasz Mleczek

Husaria – legendarna jazda kawaleryjska – to symbol świetności I Rzeczypospolitej. Formacja ciągle fascynuje i pobudza wyobraźnię.

Przygotowywana książka to zbiór tekstów autorstwa znanych historyków wojskowości, poświęconych roli husarii i jej miejscu w królewskiej armii.

Autorzy opisali uzbrojenie i sposób prowadzenia działań bojowych formacji, które ulegały zmianom na przestrzeni XVI i XVII w. Nakreślili również syntetyczny obraz, pozwalający zrozumieć mechanizmy rządzące dziejami husarii, a szerzej − wojskowości staropolskiej i całego państwa polsko-litewskiego.

Książka to X tom cenionej zamkowej serii naukowej „Studia i Materiały”.

Planowany termin wydania: październik 2020 r.

„Konika Zamkowa. Roczniki”, 2019, 56 (712)

13

Czasopismo naukowe Zamku Królewskiego w Warszawie poświęcone jest głównie zagadnieniom związanym z dworem i kulturą dworską. Poza tekstami naukowymi zamieszczane są tu relacje z zamkowych wystaw, kronika wydarzeń oraz opisy najważniejszych nowo zakupionych dzieł sztuki.

Pierwszy numer ukazał się w 1983 r., rok przed otwarciem dla publiczności odrestaurowanego Zamku. Pierwotnie „Kronika” relacjonowała przede wszystkim najważniejsze wydarzenia i prace prowadzone w Zamku. Na początku lat 90. czasopismo przeszło metamorfozę – zmieniono szatę graficzną i zaczęto publikować obszerniejsze artykuły naukowe. Od sześciu lat „Kronika” opatrzona jest podtytułem „Roczniki”, a nad jej poziomem merytorycznym czuwa rada naukowa.

Planowany termin wydania: listopad 2020 r.

Bona Sforza d’Aragona (1494–1557). Legenda i rzeczywistośćred. nauk. Paweł Tyszka

W serii „Studia i Materiały” ukazały się dotąd dwie pozycje o polskich władczyniach. Po Marii Kazimierze Sobieskiej i Ludwice Marii Gonzadze przyszedł czas na kolejną ważną królową – Bonę Sforzę.

Poświęcona jej publikacja, XI tom z serii, składać się będzie z artykułów napisanych przez specjalistów z Polski i z zagranicy. Książka koncentruje się na życiu monarchini i jej roli w kształtowaniu polityki międzynarodowej. Autorzy starają się również oddzielić prawdę od mitów narosłych wokół tej postaci.

Planowany termin wydania: grudzień 2020 r.

OGRODY

Imieniny króla ‒ piknik rodzinny w Ogrodach

9 maja 2020 r.

Ogrody Zamku Królewskiego w  Warszawie

Nawiązując do ubiegłorocznego hucznego otwarcia Ogrodów Dolnych Zamku Królewskiego w Warszawie, również i w tym roku, 9 maja zapraszamy do odtworzonych Ogrodów Zamkowych na Piknik Rodzinny. W programie między innymi zaplanowano:

o godzinie 11.15 rozpoczęcie – hejnał z Wieży Zegarowej, koncert muzyki klasycznej,

14

pokazy edukacyjne przygotowane przez Dział Oświatowy Zamku: gry i  zabawy dla dzieci,

otwarcie wystawy plenerowej Tajemnice Zamkowych Ogrodów dotyczącej prac archeologicznych w Ogrodach,

prezentacja tulipanów z kolekcji (ponad 30 tys. roślin cebulowych ‒  w  tym specjalnej odmiany „Serce Warszawy”

„Galeria zwycięzców” ‒ prezentacja roślin z konkursów w  branży „Nowości”, przeprowadzonych podczas międzynarodowych targów ogrodniczych,

kurs cięcia roślin po kierunkiem eksperta, „Tajemnice pięknego trawnika” ‒ kursy pielęgnacji trawnika

prowadzone przez greenkeeperów „Imieninowe degustacje”, niespodzianka różana ‒ stoisko z 

wyrobami różanymi z całego świata (olejki, miody, przetwory ‒  degustacje, biżuteria, pokazy mody różanej, pokazy cięcia róż itd.),

„Majowe zraszanie” ‒ pokazy systemów automatycznego nawodnienia (kurtyny wodne, „sztuczki” wodne w Ogrodach),

pokazy sprzętu ogrodniczego ‒ m.in. ciągników rolniczych i kosiarek samojezdnych, robotów koszących, urządzeń do poprawy kondycji trawnika,

„Chodzenie w chmurach” ‒ pokazy arborystów: techniki alpinistyczne cięcia drzew, zakładanie wiązań zabezpieczających,

WYSTAWA FLORYSTYCZNA W ARKADACH KUBICKIEGO ‒  prezentacja kompozycji kwiatowych oraz pokazy florystyczne,

wystawa najlepszych prac z dziedziny architektury krajobrazu z roku 2019,

towarzyszące wykłady specjalistyczne (Biblioteka Królewska), koncert wieczorny, uroczyste uruchomienie iluminacji w Ogrodach,

Szczegóły zostaną podane w najbliższym czasie. Osoba odpowiedzialna za wydarzenie: Monika Drąg, e-mail: mdrag@zamek-krolewski.pl

Wystawa fotograficzna Nasze portfolio

3 lipca – 28 sierpnia 2020 r.

Ogrody Zamku Królewskiego w Warszawie

15

Pierwsza w Polsce wystawa Professional Garden Photographers’ Association skupiającego międzynarodowe grono fotografów specjalizujących się w  wykonywaniu zdjęć historycznych i nowoczesnych ogrodów i parków. Na wystawie zaprezentowanych zostanie ponad 60 prac 20 autorów z Europy i Stanów Zjednoczonych. Premiera ekspozycji będzie miała miejsce w Poznaniu podczas Areny Krajobrazu w dniach 13‒14 lutego 2020 na Międzynarodowych Targach Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu GARDENIA 2020, po czym wystawa wyruszy w trasę po Polsce. Po odwiedzeniu Arboretum Wojsławice (19.04.‒07.06.2020) i Arboretum Bolestraszyce (12.06-30.06. 2020), od 3.07. do 21.08.2020 będzie eksponowana w Ogrodach Zamku Królewskiego w Warszawie.

Dalsza prezentacja fotografii będzie miała miejsce w Kutnie (09-10 2020) i w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Wrocławskiego

Szczegóły na: https://fundacjafractal.pl/

Kolekcja roślin Zamku Królewskiego w Warszawie

Ogrody Zamku Królewskiego w Warszawie

Tulipan z Ogrodów Zamku Królewskiego w Warszawie „Serce Warszawy” (‘Heart of Warsaw’)

Podczas uroczystego otwarcia Ogrodów Dolnych Zamku Królewskiego w  Warszawie, 11 maja 2019 r. nowej, oryginalnej odmianie tulipana nadano imię „Serce Warszawy”. Jest to bardzo późna odmiana tej rośliny, wyhodowana w Polsce przez Romana Szymańskiego. Kształtem przypomina koronę monarchów, a ze względu na formę i kolor słupka może być kojarzona z berłem. Przywodzi więc na myśl symbolikę władzy monarszej, a jej piękny czerwonokrwisty kolor nawiązuje również do naszych barw narodowych. Podkreśla, że Zamek wraz ze swoimi ogrodami, staje się sercem niezłomnego miasta i oznacza jednocześnie, że proces odbudowy Zamku i stolicy został zakończony. Rabaty z kwitnącym „Sercem Warszawy” co roku zdobią nasze ogrody.

16

Róża zamkowa „Królowa Warszawy” (‘Queen of Warsaw’)

Zamek Królewski w Warszawie stale poszerza kolekcję swoich własnych roślin. 3 lipca 2020 r. uroczyście nada imię nowej zakupionej odmianie róży ogrodowej z grupy róż rabatowych. Szczegóły odmiany i jej wizerunek zostaną zaprezentowane podczas uroczystego chrztu. Hodowcą nowej odmiany jest Pan Łukasz Rojewski. Szczegóły wkrótce.

Na górze róże, na dole bez… Świat roślin Zamku Królewskiego w Warszawie ‒ Muzeum – spotkanie z cyklu Zamkowe wariacje

7 marca 2020 r.

godz. 12.00

Sala Koncertowa

W programie: Rośliny też umieją mówić. O tym, co i jak mogą nam powiedzieć kwiaty i owoce na obrazach, Alicja Jakubowska, Ośrodek Sztuki, Zamek Królewski w Warszawie,

Sekretne życie w Ogrodach Zamkowych. Tajemnice świata roślin i tajniki sztuki ogrodowej w odtworzonych Ogrodach Zamku Królewskiego w Warszawie, Monika Drąg, Ogrody Zamku Królewskiego w Warszawie,

Nie tylko róże i nie tylko dla pań. Motywy roślinne w klasycystycznych zamkowych dekoracjach, dr hab. Halina Galera, Wydział Biologii Uniwersytetu Warszawskiego,

Zadanie dla publiczności z nagrodami: czeka na Państwa 100 cebulowych roślin doniczkowych.

17

Pokaz układania historycznych bukietów kwiatowych, Małgorzata Łęska, Dział Sztuki, Zamek Królewski w Warszawie,

Wstęp wolny. Obowiązują wejściówki do odbioru w Punkcie Informacji zamkowej od 28 lutego 2020 r.

Program edukacyjny przygotowany przez Dział Oświatowy. Osoba odpowiedzialna za organizację wydarzenia: Agnieszka Lichacz, e-mail: alichacz@zamek-krolewski.pl

Partner wydarzenia

Wystawa plenerowa Tajemnice zamkowych ogrodów

9 maja – 30 czerwca 2020 r.

Ogrody Zamku Królewskiego w Warszawie

Już z początkiem maja na terenie Ogrodu Dolnego Zamku Królewskiego zobaczyć będzie można wystawę plenerową Tajemnice zamkowych ogrodów. Dział Archeologii Zamku, który ją obecnie przygotowuje, chce przypomnieć wszystkim przechadzającym się i wypoczywającym tam gościom, że pod ich stopami znajdują się cenne i niekiedy tajemnicze relikty przeszłości: tak zwana Loża Masońska, mur obronny z  pierwszej połowy XVII wieku, miejsca pochówków szwedzkich żołnierzy z czasów tzw. potopu, kanał biegnący ku Wiśle i wiele innych. Wszystkie te obiekty odkryte zostały podczas wieloletnich badań wykopaliskowych prowadzonych przez archeologów w okresie poprzedzającym udostępnienie publiczności Arkad Kubickiego oraz Ogrodów Górnego i Dolnego. Wystawa będzie miała walor edukacyjny.

Na specjalnych planszach zgrupowanych przed frontem Arkad, obok tekstów, zaprezentujemy fotografie przedstawiające najciekawsze zabytki i dokumentujące wykopaliska. Pokażemy także ręcznie wykonaną ‒ w trudnej technice akwareli ‒ panoramę Ogrodów i Zamku Królewskiego, widzianych z lotu ptaka oraz wizualizacje obiektów historycznych – także malowanych. Przygotowuje je obecnie specjalnie dla Zamku ceniony akwarelista, rysownik i architekt, Michał Suffczyński. Jak wielokrotnie wykazało doświadczenie, precyzyjnie i realistycznie malowane wizualizacje bardziej przyciągają uwagę szczególnie

młodych widzów, niż nawet najlepsza fotografia. Dzieci i młodzież, które odwiedzają Ogrody, będą mogły wziąć udział także w zintegrowanej z wystawą grze plenerowej – aktywnie spędzić czas, przemierzając Ogród i odnajdując na jego terenie kolejne miejsca kryjące relikty historyczne.

18

Wystawa przygotowana przez Dział Archeologii Zamku Królewskiego w  Warszawie. Osoby odpowiedzialne za organizację wydarzenia: Agnieszka Bocheńska, Jan Łoziński.

19