Zagadnienia do powtórki z działu: ASTRONOMIA I GRAWITACJA

1. Z daleka i z bliska

porównanie rozmiarów i odległości we Wszechświecie;

posługiwanie się jednostkami odległości w astronomii: j.a, rok świetlny, parsek

rozwiązywanie zadań związanych z przedstawianiem obiektów bardzo dużych i bardzo małych w odpowiedniej skali

2. Układ Słoneczny

opis miejsca Ziemi w Układzie Słonecznym

wyjaśnienie obserwowanych na niebie ruchów planet wśród gwiazd,

opis budowy planet skalistych i gazowych

porównanie wielkości i innych właściwości planet

znajomość księżyców innych planet,

znajomość pojęć „teoria geocentryczna” i „teoria heliocentryczna”

3. Księżyc

wyjaśnienie, dlaczego zawsze widzimy tę samą stronę Księżyca

opis następstw faz Księżyca

opis warunków panujących na Księżycu (przysp. graw., brak atmosfery, temperatura, materiał)

wyjaśnienie mechanizmu powstawania faz Księżyca

wyjaśnienie mechanizmu powstawania zaćmień Słońca i Księżyca

znajomość, w której fazie Księżyca możemy obserwować zaćmienie Słońca, a w której Księżyca

wyjaśnienie, dlaczego typowy mieszkaniec Ziemi częściej obserwuje zaćmienia Księżyca niż zaćmienia Słońca

4. Gwiazdy i galaktyki

wyjaśnienie, na czym polega zjawisko paralaksy geo- i heliocentrycznej,

znajomość, że Słońce jest jedną z gwiazd, a Galaktyka (Droga Mleczna) – jedną z wielu galaktyk we Wszechświecie

znajomość, że gwiazdy świecą własnym światłem

przedstawienie za pomocą rysunku zasady wyznaczania odległości za pomocą paralaks geo- i heliocentrycznej

obliczanie odległości do gwiazdy (w parsekach) na podstawie jej kąta paralaksy

posługiwanie się jednostkami: parsek, rok świetlny, jednostka astronomiczna (przeliczanie)

wyjaśnienie, dlaczego Galaktyka widziana jest z Ziemi w postaci smugi na nocnym niebie

5. Ruch krzywoliniowy

przedstawienie na rysunku wektora prędkości w ruchu prostoliniowym i krzywoliniowym

opis ruchu po okręgu,

znajomość pojęć: „okres”, „częstotliwość”, „prędkość w ruchu po okręgu”

znajomość wzoru na prędkość w ruchu prostoliniowym,

rozwiązywanie zadań z wyliczaniem okresu, częstotliwości, prędkości w ruchu po okręgu

6. Siła dośrodkowa

wyznaczanie na rysunku kierunku i zwrotu siły dośrodkowej

wyjaśnienie, jak siła pełni funkcję siły dośrodkowej w różnych zjawiskach

obliczanie siły dośrodkowej

korzystając ze wzoru na siłę dośrodkową, obliczanie każdej z występujących w tym wzorze wielkości

7. Grawitacja

zjawisko wzajemnego przyciągania się ciał za pomocą siły grawitacji

opis, jak siła grawitacji zależy od masy ciał i ich odległości

wyjaśnienie, dlaczego w praktyce nie obserwujemy oddziaływań grawitacyjnych między ciałami innymi niż ciała niebieskie

obliczanie siły grawitacji działającej między dwoma ciałami o danych masach i znajdujących się w różnej odległości od siebie

korzystając ze wzoru na siłę grawitacji, obliczanie każdej z występujących w tym wzorze wielkości

8. Siła grawitacji jako siła dośrodkowa

wyjaśnienie zależności pomiędzy siłą grawitacji i krzywoliniowym ruchem ciał niebieskich

opis działania siły grawitacji jako siły dośrodkowej przez analogię z siłami mechanicznymi

wyjaśnienie wpływu grawitacji na ruch ciał w układzie podwójnym

9. Loty kosmiczne

podanie ogólnych informacji na temat lotów kosmicznych

wymienienie przynajmniej 3 zastosowań sztucznych satelitów

pojęcie „pierwszej prędkości kosmicznej”

wyprowadzenie wzoru na 1 prędkość kosmiczną,

obliczanie prędkości satelity krążącego na danej wysokości

10. Trzecie prawo Keplera

przedstawienie na rysunku eliptycznej orbity planety z uwzględnieniem położenia Słońca

znajomość, że okres obiegu planety jest jednoznacznie wyznaczony przez średnią odległość planety od Słońca

znajomość pojęcia „satelita geostacjonarny”

znajomość I i III prawa Keplera

wyjaśnienie, w jaki sposób możliwe jest zachowanie stałego położenia satelity względem powierzchni Ziemi

wykorzystanie III prawa Keplera w zadaniach obliczeniowych

11. Ciężar i nieważkość

znajomość, w jakich warunkach powstają przeciążenie, niedociążenie i nieważkość

wyjaśnienie zależności zmiany ciężaru (II prawo dynamiki Newtona) i niezmienności masy podczas przeciążenia i niedociążęnia

umiejętność rozwiązywania zadań obliczeniowych związanych z przeciążeniem i niedociążeniem. Zagadnienia na „szóstkę”

1. Znajomość przedrostków: mili, mikro, nano, piko, kilo, Mega, Giga, Tera, Angstrem 2. Umiejętność rozpoznania podstawowych gwiazdozbiorów 3. Wyjaśnienie i znajomość faz Wenus 4. Wielkość Drogi Mlecznej i położenie Układu Słonecznego 5. Znajomość i krótki opis doświadczenia Cavendisha 6. Wyjaśnienie i opis „działa Newtona” 7. Znajomość II prawa Keplera 8. Historia lotów kosmicznych 9. Znajomość stanu: „0g”, „1g”, „2g”