Wyniki na podstawie badania “SHARE: 50+ w Europie”www.share-project.org

Co dalej?

Nastepnym krokiem w projekcie “50+ w Europieî” jest dodanie do istniejacej bazy danych historii zycia respondentÛw. Uzupeln-ienie informacji zebranych dotychczas w dwÛch poprzednich falach o wydarzenia, jakie mialy miejsce wczesniej w zyciu badanych osÛb, umozliwi naukowcom i osobom odpow-iedzialnym za polityke spoleczna lepiej zro-zumiec wplyw indywidualnych doswiadczen, zmian w srodowisku spolecznym, ekonomicz-nym i politycznym na obecna sytuacje zyciowa respondentÛw. Badanie “50+ w Europieî” jest fi nansowane przez Komisje Europejska, w szczegÛlnosci przez DG Research, przez am-erykanski National Institute on Aging, oraz inne krajowe instytucje. Polska czesc badania koordynowana jest przez grupe badawcza z Uniwersytetu Warszawskiego.

Michal MyckMMyck@diw.dewww.share-project.org

11 www.share-project.org

Published byMannheim Research Institute for the Economics of Aging (MEA)L13,1768131 MannheimPhone: +49-621-181 1862Fax: +49-621-181-1863E-Mail: share@mea.uni-mannheim.de

Design/ Layout byPhilip Brückner, Jennifer Kröger

Printed byCitydruck Offsetdruck GmbHBergheimer Str. 119D-69115 HeidelbergGermany

(c)Mannheim Research Institute for the Economics of Aging, 2008

Wyniki na podstawie badania “SHARE: 50+ w Europie”www.share-project.org

6 www.share-project.org 7 www.share-project.org

Zatrudnienie

Oplaca sie dbac o zdrowie: Osoby cieszace sie dobrym zdrowiem przechodza na emery-ture okolo dwa lata pÛzniej niz pracownicy o zlym stanie zdrowia. Wydatki na ochrone zdrowia rzedu 3% wynagrodzenia za prace zwracaja sie poprzez przedluzenie mozliwosci wykonywania pracy.

Zachety do wczesniejszej emerytury pow-oduja wczesne opuszczenie rynku pracy i niewykorzystanie w pelni sily roboczej: RÛzne systemy polityki spolecznej wytwar-zaja rÛzne wzorce zachowan dotyczacych uczestnictwa w rynku pracy i przejscia na emeryture. Czeste przejscia na wczesniejsza emeryture obserwujemy w krajach takich jak Austria, Francja, Polska i kraje poludniowe, gdzie istnieje taka mozliwosc albo wystepuja wysokie emerytury w stosunku do dochodu z pracy.

Powszechnosc ubezpieczen i rent od niepel-nosprawnosci nie wiaze sie ze stanem zdrowia: Otrzymywanie zasilkÛw i rent dla niepelnosprawnych wsrÛd niepracujacych osÛb pomiedzy 50 a 64 rokiem zycia jest bardzo zrÛznicowane pomiedzy krajami, od 16 procent w Danii do 3 procent w Grecji. SHARE jako pierwsza baza pozwala polaczyc te dane z porÛwnywalnymi miedzy krajami miarami stanu zdrowia i pokazuje, ze duzego zrÛznicowania w zakresie wydatkÛw na ubezpieczenia od niepelnosprawnosci w Europie nie mozna wytlumaczyc zrÛznicow-aniem stanu zdrowia.

Przyjazne warunki pracy opÛzniaja prze-jscie na emeryture: Jakosc zatrudnienia w okresie przedemerytalnym ñ na przyklad stopien kontroli nad wlasna praca oraz stopi-en, w jakim doceniany jest wysilek wlozony w wykonywana prace ñ waha sie znacznie miedzy krajami Europy. Warunki pracy sa lepsze w krajach pÛlnocnych niz poludnio-wych. Istnieje silny zwiazek miedzy jakoscia zatrudnienia a satysfakcja z zycia: gorszym warunkom zatrudnienia towarzysza czesto gorszy stan zdrowia i depresja.

Czechy = Skandynawia, Polska = kraje srÛdziemnomorskie? Wprawdzie transforma-cja systemowa od gospodarki centralnie planowanej do wolnorynkowej dotyczy w takim samym stopniu CzechÛw co PolakÛw, to jednak populacja 50+ w Czechach jest znacznie bardziej aktywna zawodowo. W Polsce poziom zatrudnienia jest duzo nizszy, a takze warunki na rynku pracy sa gorsze. Mierzona jakoscia pracy sytuacja w Republice Czeskiej jest bardzo podobna do krajÛw pÛlnocnych SHARE, podczas gdy warunki w Polsce przypominaja te w krajach srÛdziem-nomorskich.

4 www.share-project.org 9

Zrozumienie procesÛw starzenia sie jako jedno z najwiekszych wyzwan XXI-go wieku: Wyniki na podstawie badania “SHARE: 50+ w Europie”.

Projekt “SHARE: 50+ w Europie” rozwija sie tworzac wiodaca baze danych w dziedzinie analiz procesÛw starzenia sie. Udostepnienie drugiej fali badania nau-kowcom w calej Europie i poza nia, bylo kolejnym krokiem w tym kierunku. Znac-zenie badania zostalo docenione przez Unie Europejska, ktÛra wybrala “SHARE: 50+ w Europie” jako jeden z 35 projektÛw ma-jacych przyczynic sie do uksztaltowania tzw. Europejskiego Obszaru Badan Naukowych w ciagu najblizszych 10-20 lat.

Po zakonczonej sukcesem pierwszej rundzie badania w 2004-05, w 2006-07 ponownie przeprowadzilismy wywiady z ponad 35 000 osÛb w wieku 50 lat i wiecej w 15 krajach europejskich, w tym rÛwniez po raz pierwszy w Polsce. Ponizej prezentu-jemy kluczowe wyniki wybrane z ponad 80 ksiazek, artykulÛw oraz raportÛw opub-likowanych do tej pory na podstawie dan-ych SHARE.

www.share-project.org

Potrzeba usprawnienia opieki geriatryc-znej: SHARE jest pierwszym badaniem, ktÛre zawiera porÛwnywalne wskazniki jakosci opieki nad osobami starszymi. Wiekszosc z nich sugeruje istotny brak profi laktyki i badan geriatrycznych w calej Europie.

8 5

Zdrowie

Europejczycy z krajÛw pÛlnocnych sa zdrowsi i bogatsi, ale osoby z poludnia zyja dluzej: Tendencja ta jest szczegÛlnie wyrazna u mezczyzn z pÛlnocy i kobiet z poludnia. Fakty te stawiaja naukowcÛw zajmujacych sie naukami spolecznymi i ochrona zdrowia przed waznym pytaniem o przyczyny tego zjawiska: czy zaobserwowane rÛznice maja podloze genetyczne, czy wynikaja z czyn-nikÛw socjoekonomicznych i rÛznic stylu zy-cia? SHARE zawiera informacje potrzebne do znalezienia odpowiedzi na tego typu pytania.

Lepiej wyksztalceni bardziej dbaja o zdrowie: We wszystkich krajach wystepuje silny zwiazek pomiedzy dbaniem o zdrowie a statusem spolecznym. W porÛwnaniu z osobami dluzej uczacymi sie, osoby mniej wyksztalcone znacznie rzadziej zazywaja ruchu i zdecydowanie czesciej maja problem z otyloscia.

Lepiej wyksztalceni rzadziej cierpia na depresje: Zwiazek pomiedzy statusem spolec-znym a zdrowiem obserwujemy rÛwniez w przypadku zdrowia psychicznego. PorÛwna-nia proporcji osÛb z depresja miedzy krajami przypominaja miedzynarodowe zrÛznicow-anie edukacji. W obrebie poszczegÛlnych kra-jÛw osoby o nizszym dochodzie lub majatku czesciej cierpia na depresje, szczegÛlnie w Europie pÛlnocnej.

Rodzina i kontakty spoleczne

Upadek rodziny to mit: Dane SHARE poka-zuja, ze czas przeznaczony na opieke nad innymi osobami w rodzinie lub na opieke nad wnukami jest znaczny: okolo jedna trzecia osÛb powyzej 65 roku zycia pomaga codzien-nie innym osobom w rodzinie lub opiekuje sie wnukami poswiecajac tym czynnosciom okolo 4,6 godzin dziennie. Poniewaz rÛzne pokolenia tej samej rodziny mieszkaja blisko siebie, potencjal do codziennej pomocy w rodzinie jest duzy w calej Europie.

Na pÛlnocy daja rodzice, podczas gdy na poludniu daja dzieci: Dane SHARE pokazuja, ze miedzypokoleniowe transfery pieniezne stanowia wazne zrÛdlo dochodu gospo-darstw domowych, przy czym obserwuje sie wyrazne zrÛznicowanie miedzy pÛlnoca a poludniem. Na pÛlnocy osoby mlode dostaja od rodzicÛw wiecej. Na poludniu mlodzi czesciej obdarowuja swoich rodzicÛw.

Wolontariat jest powszechny w pewnych krajach: Praca zarobkowa to nie wszystko: ogÛlnie 10 procent osÛb w wieku 65ñ74 zajmuje sie wolontariatem, a w Skandynawii i w Holandii odsetek ten jest dwukrotnie wyzszy. Jednak w krajach takich jak Hiszpa-nia, Grecja i Polska wolontariatem zajmuje sie mniej niz 4 procent osÛb w wieku 50+.

www.share-project.org www.share-project.org 4 www.share-project.org 9

Zrozumienie procesÛw starzenia sie jako jedno z najwiekszych wyzwan XXI-go wieku: Wyniki na podstawie badania “SHARE: 50+ w Europie”.

Projekt “SHARE: 50+ w Europie” rozwija sie tworzac wiodaca baze danych w dziedzinie analiz procesÛw starzenia sie. Udostepnienie drugiej fali badania nau-kowcom w calej Europie i poza nia, bylo kolejnym krokiem w tym kierunku. Znac-zenie badania zostalo docenione przez Unie Europejska, ktÛra wybrala “SHARE: 50+ w Europie” jako jeden z 35 projektÛw ma-jacych przyczynic sie do uksztaltowania tzw. Europejskiego Obszaru Badan Naukowych w ciagu najblizszych 10-20 lat.

Po zakonczonej sukcesem pierwszej rundzie badania w 2004-05, w 2006-07 ponownie przeprowadzilismy wywiady z ponad 35 000 osÛb w wieku 50 lat i wiecej w 15 krajach europejskich, w tym rÛwniez po raz pierwszy w Polsce. Ponizej prezentu-jemy kluczowe wyniki wybrane z ponad 80 ksiazek, artykulÛw oraz raportÛw opub-likowanych do tej pory na podstawie dan-ych SHARE.

www.share-project.org

Potrzeba usprawnienia opieki geriatryc-znej: SHARE jest pierwszym badaniem, ktÛre zawiera porÛwnywalne wskazniki jakosci opieki nad osobami starszymi. Wiekszosc z nich sugeruje istotny brak profi laktyki i badan geriatrycznych w calej Europie.

4 www.share-project.org 9

Zrozumienie procesÛw starzenia sie jako jedno z najwiekszych wyzwan XXI-go wieku: Wyniki na podstawie badania “SHARE: 50+ w Europie”.

Projekt “SHARE: 50+ w Europie” rozwija sie tworzac wiodaca baze danych w dziedzinie analiz procesÛw starzenia sie. Udostepnienie drugiej fali badania nau-kowcom w calej Europie i poza nia, bylo kolejnym krokiem w tym kierunku. Znac-zenie badania zostalo docenione przez Unie Europejska, ktÛra wybrala “SHARE: 50+ w Europie” jako jeden z 35 projektÛw ma-jacych przyczynic sie do uksztaltowania tzw. Europejskiego Obszaru Badan Naukowych w ciagu najblizszych 10-20 lat.

Po zakonczonej sukcesem pierwszej rundzie badania w 2004-05, w 2006-07 ponownie przeprowadzilismy wywiady z ponad 35 000 osÛb w wieku 50 lat i wiecej w 15 krajach europejskich, w tym rÛwniez po raz pierwszy w Polsce. Ponizej prezentu-jemy kluczowe wyniki wybrane z ponad 80 ksiazek, artykulÛw oraz raportÛw opub-likowanych do tej pory na podstawie dan-ych SHARE.

www.share-project.org

Potrzeba usprawnienia opieki geriatryc-znej: SHARE jest pierwszym badaniem, ktÛre zawiera porÛwnywalne wskazniki jakosci opieki nad osobami starszymi. Wiekszosc z nich sugeruje istotny brak profi laktyki i badan geriatrycznych w calej Europie.

10

Status ekonomiczny, dochÛd i majatek

NierÛwnosci w konsumpcji sa duzo nizsze niz nierÛwnosci dochodowe: Dane SHARE dotyczace wydatkÛw konsumpcyjnych poka-zuja zaskakujace rÛznice pomiedzy krajami. Poziom wydatkÛw na zywnosc jest duzo nizszy na pÛlnocy (Szwecja, Dania) niz w pozostalych badanych krajach. We wszyst-kich krajach nierÛwnosci w konsumpcji sa mniejsze niz nierÛwnosci dochodowe, a nierÛwnosci dochodowe sa mniejsze niz nierÛwnosci majatkowe.

Srodki niefi nansowe lagodza ubÛstwo: Wprawdzie ubÛstwo to nadal istotna kwestia w niektÛrych krajach SHARE, jednak po uwz-glednieniu wlasnosci mieszkania/domu pozi-om ubÛstwa dotyczy mniejszej liczby osÛb, zwlaszcza na poludniu. Podobnie jak wlasno-sc nieruchomosci, mieszkanie blisko dzieci chroni przed ubÛstwem.

Wyniki na podstawie badania “SHARE: 50+ w Europie”

www.share-project.org