Zasady egzaminowania z języków obcych studentów – doktorantów ...
Wykłady z mikroekonomii dla doktorantów zaocznych
Transcript of Wykłady z mikroekonomii dla doktorantów zaocznych
1-2 MDZ
Elementarz
Rynek – forma organizacji działań gospodarczych oparta na dobrowolnych
wymianach tytułów własności
Zasada optymalności (racjonalności) – podmioty gospodarcze (agents)
wybierają najlepsze dla siebie kombinacje tytułów własności, jakie umożliwia
im rynek
Zasada równowagi – ceny dostosowują się dopóty, dopóki popyt nie zrówna
się z podażą
1-2 MDZ
Elementarz (c.d.)
Optymalność Pareto – poprawa położenia dobrowolnego podmiotu
gospodarczego może się dokonać tylko w drodze pogorszenia położenia
innemu podmiotowi
Cena graniczna (reservation price) – najwyższa cena możliwa do akceptacji
przez nabywcę lub najniższa cena możliwa do akceptacji przez sprzedawcę
Nadwyżka ekonomiczna (składająca się z tzw. nadwyżek producenta i
konsumenta) – suma różnic pomiędzy cenami granicznymi nabywców i
sprzedawców kolejnych jednostek towaru wymienianych na rynku
1-2 MDZ
Elementarz (c.d.)
p MC
p*
x* x
MB
0
1-2 MDZ
Ćwiczenia
1. Wymiana rynkowa pozwala na
[a] osiągnięcie dodatniego zysku przez te przedsiębiorstwa, które potrafią zmniejszyć koszty
[b] zmaksymalizowanie nadwyżki ekonomicznej
[c] osiągnięcie optimum Pareto pomimo niezaspokojenia popytu na pewne towary
[d] wyeliminowanie tych podmiotów, które nie umieją dokonywać innowacji technologicznych
[e] żadne z powyższych
2. Proszę obliczyć podaż i popyt, jakie ukształtują się w równowadze na rynku opisanym przez krzywą popytu p=a-bx oraz
krzywą podaży p=c+dx, gdzie a,b,c,d są dodatnimi parametrami (p – cena, x – ilość). Proszę również znaleźć cenę
równowagi. Jakie warunki powinny spełniać te parametry, aby znalezione rozwiązania miały sens ekonomiczny? Wyniki
proszę zilustrować na wykresie.
3-4 MDZ
Aksjomaty preferencji
Koszyk X – zbiór konsumowanych dóbr
Relacja preferencji X ≥k Y – "konsument k preferuje koszyk X względem koszyka Y"
Zupełność: dla dowolnych X i Y, albo X ≥k Y albo Y ≥k X
Przechodniość: dla dowolnych X, Y, Z, jeśli X ≥k Y i Y ≥k Z, to X ≥k Z
Monotoniczność: jeśli X=(x1, x2, …, xn), Y=(y1, x2, …, xn) i x1 ≥ y1, to X ≥k Y
(analogicznie dla występujących w obu koszykach dóbr nr 2, 3, …, n)
Równoważność (indyferencja): X =k Y wtedy i tylko wtedy gdy X ≥k Y oraz Y ≥k X
Wypukłość: jeśli X =k Y, zaś λ[0,1], to λX + (1-λ)Y ≥k X
(również λX + (1-λ)Y ≥k Y)
3-4 MDZ
Aksjomaty preferencji (c.d.)
Krzywa obojętności – zbiór koszyków wzajemnie sobie równoważnych
(pomiędzy którymi konsument pozostaje indyferentny)
3-4 MDZ
Aksjomaty preferencji (c.d.)
Wypukłość preferencji:
3-4 MDZ
Aksjomaty preferencji (c.d.)
Preferencje nazywane są racjonalnymi, jeśli są zupełne i przechodnie.
Konsument nazywany jest racjonalnym, jeśli jego preferencje są racjonalne.
3-4 MDZ
Ćwiczenia
3. Jeśli preferencje są monotoniczne, to
[a] konsument jest racjonalny
[b] postulat wypukłości może być spełniony tylko w przypadku dóbr, których ilości są wyrażane w identycznych jednostkach
[c] konsument może być indyferentny tylko pomiędzy koszykami, które są identyczne
[d] znaczy, że istnieje pułap każdego dobra, powyżej którego konsumpcja nie powoduje zwiększenia satysfakcji
[e] żadne z powyższych.
4. Czy krzywe obojętności mogą się przecinać? Innymi słowy, czy możliwa jest sytuacja, że określony koszyk należy do dwóch
różnych krzywych obojętności?
5-6 MDZ
Funkcja użyteczności
Funkcja użyteczności – funkcja zachowująca porządek preferencji, tj.
u(X) ≥ u(Y) wtedy i tylko wtedy, gdy X ≥k Y
Krańcowa stopa substytucji (Marginal Rate of Substitution, MRS) – zmiana w
ilości jednego dobra, aby po zmianie ilości innego dobra o jednostkę, nowy
koszyk był równoważny staremu
Krańcowa użyteczność (koszyka) – MUi(x1,x2,…,xn) = u(x1,x2,…,xn)/xi
5-6 MDZ
Funkcja użyteczności (c.d.)
5-6 MDZ
Funkcja użyteczności (c.d.)
Twierdzenie.
MRS12 = - MU1:MU2 = -u(x1,x2)/x1:u(x1,x2)/x2.
Dowód: (1) Notacja. Ekonomiści (i inżynierowie) stosują symbol "dy", aby oznaczyć tzw. różniczkę y. Powyższa notacja była powszechnie używana przez matematyków w XVIII wieku, kiedy odkrywano rachunek różniczkowy. Później używano jej już tylko w takich symbolach jak "dy/dx", bo znane były przykłady nonsensownych wyników uzyskiwanych po rozdzieleniu "dy" od "dx". Rzeczywiście takie rozdzielenie może być nonsensowne. Tym niemniej, jeśli je stosować uważnie, może upraszczać pewne wyprowadzenia. Będziemy stosować tę notację (dy) zamiast zwykłych pochodnych. W praktyce, aby obliczyć df(x), oblicza się df(x)/dx=g(x) i "mnoży" obie strony równości przez dx.
5-6 MDZ
Funkcja użyteczności (c.d.)
Dowód (c.d.)
(2) Zastosowanie. Krańcowa stopa substytucji podaje zmianę w ilości jednego dobra, aby po zmianie ilości innego dobra o jednostkę, nowy koszyk był równoważny staremu. Innymi słowy, wymaga się, aby użyteczność starego i nowego koszyka była identyczna (przyrostu użyteczności ma nie być). Zapisujemy to jako du(x1,x2)=0. Ze wzoru na tzw. różniczkę zupełną (du(x1,x2) =
u(x1,x2)/x1.dx1 + u(x1,x2)/x2
.dx2) można więc zapisać: u(x1,x2)/x1.dx1 +
u(x1,x2)/x2.dx2 = 0, czyli u(x1,x2)/x1
.dx1 = -u(x1,x2)/x2.dx2. Stosując zaś
powyższą notację: dx2/dx1 = -u(x1,x2)/x1:u(x1,x2)/x2. A skoro dx2/dx1 właśnie informuje o tym jak się zmienia x2 pod wpływem zmiany x1, to otrzymaliśmy właśnie wzór na MRS12.
5-6 MDZ
Funkcja użyteczności (c.d.)
Liniowa funkcja użyteczności:
uk(x1, …, xn) = a1x1 + a2x2 +…+ anxn
MRSij = -ai/aj = const
Leontiewa funkcja użyteczności:
uk (x1, …, xn) = min{a1x1, a2x2, …, anxn}
MRSij nie jest określona
Cobba-Douglasa funkcja użyteczności:
uk (x1, …, xn) = x1a1 . x2
a2 . . xnan
MRSij = -(ai/aj)(xj/xi)
5-6 MDZ
Funkcja użyteczności (c.d.)
Obliczanie krańcowej stopy substytucji dla Cobba-Douglasa funkcji
użyteczności. Skoro u(x1,x2) = x1a1 . x2
a2, to na mocy twierdzenia wystarczy
obliczyć krańcowe użyteczności.
MU1=u(x1,x2)/x1= a1 x1a1-1 . x2
a2,
MU2=u(x1,x2)/x2= a2 x1a1 . x2
a2-1.
Dzieląc zaś, otrzymujemy MU1:MU2 = (a1 x1a1-1 . x2
a2):(a2 x1a1 . x2
a2-1) =
(a1/a2)(x2/x1). I wreszcie, zmieniając znak: MRS12 = -(a1/a2)(x2/x1)
5-6 MDZ
Ćwiczenia
5. Jeśli preferencje konsumenta scharakteryzowane są Leontieva funkcją użyteczności, to znaczy, że
[a] zmniejszenie konsumpcji jednego dobra może być zrekompensowane tylko przez wielokrotne zwiększenie konsumpcji
drugiego dobra
[b] wszystkie dobra muszą się znaleźć w koszyku w identycznych ilościach
[c] nie jest możliwa substytucja jednego dobra przez inne
[d] jedyne koszyki, pomiędzy którymi konsument jest indyferentny muszą być identyczne
[e] żadne z powyższych
6. Proszę wykazać, że jeśli u jest funkcją użyteczności, to również jej transformacja za pomocą dowolnej funkcji ściśle rosnącej
zachowuje ten sam porządek preferencji. Wyprowadzić z tego wniosek, że preferencje typu Cobba-Douglasa mogą być
"zlinearyzowane".
7-8 MDZ
Wybór optymalny konsumenta
Zbiór budżetowy – zbiór koszyków, które konsument może nabyć na rynku (przy
danych cenach rynkowych) za posiadane pieniądze
7-8 MDZ
Wybór optymalny konsumenta (c.d.)
Z danego zbioru budżetowego wybrać koszyk najbardziej preferowany
X nie może być najbardziej preferowany, bo
w zbiorze budżetowym znajdzie się lepszy
X nie może być wybrany, bo nie znajduje
się w zbiorze budżetowym
7-8 MDZ
Wybór optymalny konsumenta (c.d.)
Optimum bez warunków pierwszego rzędu
Liniowa funkcja użyteczności:
jeśli a1/a2 > p1/p2, to x1* = m/p1, x2
* = 0;
jeśli a1/a2 < p1/p2, to x1* = 0, x2
* = m/p1;
jeśli a1/a2 = p1/p2, to każdy punkt z odcinka [m/p1,0; 0,m/p2] jest
optymalny
Leontiewa funkcja użyteczności:
X* = (a2m/(p1a2+p2a1),a1m/(p1a2+p2a1))
7-8 MDZ
Wybór optymalny konsumenta (c.d.)
Optimum z warunkami pierwszego rzędu
Cobba-Douglasa funkcja użyteczności:
x1* = a1m/((a1+a2)p1), x2
* = a2m/((a1+a2)p2)
Wniosek:
udziały wydatków na dobra x1, x2, tj. pixi*/m = ai/(a1+a2), są stałe
7-8 MDZ
Ćwiczenia
7. Jeśli preferencje konsumenta są opisane przez liniową funkcję użyteczności, to
[a] optymalny wybór jest zawsze jednoznaczny
[b] koszt zakupu każdego z dóbr jest identyczny
[c] konsument nie powinien kupować dobra, dla którego proporcja krańcowej użyteczności do ceny jest niższa niż dla innego
dobra
[d] udziały wydatków na poszczególne dobra są stałe
[e] żadne z powyższych
8. Załóżmy, że preferencje konsumenta opisane są przez funkcję użyteczności u(x1,x2)=min{x1,3x2}, zaś ceny dóbr wynoszą,
odpowiednio, p1=2, p2=1. Konsument ma do wydania 28. Jaki koszyk powinien optymalnie wybrać?
9-10 MDZ
Ujawnianie preferencji
Dobro normalne – popyt rośnie wraz ze wzrostem dochodu
Dobro poślednie (inferior) – popyt maleje wraz ze wzrostem dochodu
Dobro zwyczajne – popyt maleje wraz ze wzrostem ceny
Dobro Giffena – popyt rośnie wraz ze wzrostem ceny
Twierdzenie. Dobro Giffena jest poślednie
9-10 MDZ
Ujawnianie preferencji (c.d.)
Równanie Słuckiego
∆xi = xi(pi1,m) - x i(pi
0,m) =
= xi(pi1,m') - x i(pi
0,m) + xi(pi1,m) - x i(pi
1,m') =
= ∆xis + ∆xi
m =
= efekt substytucyjny + efekt dochodowy,
gdzie m' dowolny dochód; w szczególności m' może być taki sam jak m
(wtedy całą zmianę popytu rozumiemy jako 'efekt substytucyjny'), albo m'
może być tak dobrany, żeby dawny popyt (mimo zmiany ceny) mógł
zostać zakupiony
9-10 MDZ
Ujawnianie preferencji (c.d.)
Efekt substytucyjny (∆xi
s) działa na rzecz zmniejszenia popytu, zaś efekt
dochodowy (∆xim)na rzecz jego zwiększenia, ale przeważa pierwszy; a więc w
sumie popyt spada (∆xi<0). Nie dochodzi do paradoksu Giffena.
9-10 MDZ
Ujawnianie preferencji (c.d.)
Efekt substytucyjny (∆xi
s) działa na rzecz zmniejszenia popytu, zaś efekt
dochodowy (∆xim)na rzecz jego zwiększenia i przeważa drugi. Dochodzi do
paradoksu Giffena.
9-10 MDZ
Ujawnianie preferencji (c.d.) Indeksy
Indeks ilości Laspeyres'a
Lq = (p10x1
1 + p20x2
1) / (p10x1
0 + p20x2
0)
Indeks ilości Paasche'go
Pq = (p11x1
1 + p21x2
1) / (p11x1
0 + p21x2
0)
Indeks cen Laspeyres'a
Lp = (p11x1
0 + p21x2
0) / (p10x1
0 + p20x2
0)
Indeks cen Paasche'go
Pp = (p11x1
1 + p21x2
1) / (p10x1
1 + p20x2
1)
Indeks wydatków
M = (p11x1
1 + p21x2
1) / (p10x1
0 + p20x2
0)
9-10 MDZ
Ujawnianie preferencji (c.d.)
9-10 MDZ
Ujawnianie preferencji (c.d.)
Wnioski
Jeśli Pq ≥ 1, to X1 ≥k X0,
Jeśli Lq ≤ 1, to X0 ≥k X1,
Jeśli Pp ≥ M, to X0 ≥k X1,
Jeśli Lp ≤ M , to X1 ≥k X0,
9-10 MDZ
Ćwiczenia
9. Dobro Giffena
[a] musi być poślednie
[b] wymaga, aby rynek nie działał sprawnie
[c] nie może wystąpić na rynku, który jest kontrolowany przez centralnego planistę
[d] występuje w gospodarce, w której nie istnieje popyt na dobra luksusowe
[e] żadne z powyższych
10. Przeciętne gospodarstwo emeryckie rozdysponowywało cały swój miesięczny dochód pomiędzy chleb, kupując go po cenie
p1=4 w ilości x1=25 bochenków oraz krzyżówki, kupując je po cenie p2=2 w ilości x2=40 sztuk. Na skutek ruchu cen obecnie
kupuje te towary po cenach, odpowiednio p'1=5 oraz p'2=1,5 w ilościach x'1=18 oraz x'2=72, ponieważ w wyniku działania
ustawy rewaloryzacyjnej miesięczny dochód gospodarstwa został zwiększony o 10%, tj. ze 180 do 198. Czy w nowej sytuacji
gospodarstwo ma się lepiej, czy gorzej?
11-12 MDZ
Popyt rynkowy
Qi – ilość zapotrzebowywana (popyt rynkowy) dobra i
Cenowa elastyczność popytu (prosta) dobra i: εi = ∂Qi/∂pi : Qi/pi
Przychód (dostawcy pewnego dobra w ilości Q): R = pQ
Przychód krańcowy: MR = dR/dQ
11-12 MDZ
Popyt rynkowy (c.d.)
Twierdzenie.
dR/dQ = p dQ/dQ + Q dp/dQ = p + Q dp/dQ = p(1 + (Q/p) dp/dQ = p(1+1/ε)
Twierdzenie.
dR/dp = p dQ/dp + Q dp/dp = p dQ/dp + Q = Q(p(dQ/dp)/Q + 1) = Q(1 + ε)
(reakcja przychodu na zmianę ceny)
11-12 MDZ
Ćwiczenia
11. Prosta elastyczność cenowa popytu na energię
[a] informuje o tym, czy konsument jest wrażliwy na potrzeby ochrony środowiska
[b] jest dodatnia
[c] jest bliższa zeru w długim okresie, aniżeli w krótkim
[d] jest bliższa zeru w krótkim okresie, aniżeli w długim
[e] żadne z powyższych
12. Drugie z twierdzeń przytoczonych w bieżącym wykładzie przewiduje, że dR/dp = Q(1 + ε). Proszę zinterpretować fakt, że
wzrost ceny o jednostkę może nie spowodować analogicznego wzrostu przychodów z całej sprzedaży.
13-14 MDZ
Produkcja
Zbiór możliwości produkcyjnych – zbiór wszystkich kombinacji nakładów i
wyników, jakie dana technologia może urzeczywistnić: (x1, …, xn, y) Y
Funkcja produkcji – zależność pomiędzy nakładami a najlepszym możliwym
wynikiem, jaki się z tych nakładów da uzyskać y = f(x1, …, xn)
Izokwanta I(y) – zbiór kombinacji nakładów pozwalających na otrzymanie wyniku
y, tj. I(y) = {(x1, …, xn): y = f(x1, …, xn)}
13-14 MDZ
Produkcja (c.d.)
Przykłady technologii (funkcji produkcji)
Pełna komplementarność (Leontiewa):
f(x1, x2, …, xn) = min{a1x1, a2x2, …, anxn}
Doskonała substytucja (liniowa):
f(x1, x2, …, xn) = a1x1 + a2x2 +…+ anxn
Cobba-Douglasa:
f(x1, x2, …, xn) = x1a1 . x2
a2 . . xnan
13-14 MDZ
Produkcja (c.d.)
Postulaty technologiczne
Monotoniczność:
Jeśli X = (x1, x2,…, xn), Z = (z1, x2,…, xn) i x1 ≥ z1, to f(X) ≥ f(Z);
analogicznie dla nakładu 2, 3, …,n
Wypukłość:
Jeśli f(X) = f(Z) = y, zaś λ[0,1], to f(λX + (1-λ)Z) ≥ y
Przychody ze skali:
rosnące, jeśli dla α>1 f(αX) > αf(X)
stałe, jeśli f(αX) = αf(X)
malejące, jeśli dla α>1 f(αX) < αf(X)
13-14 MDZ
Produkcja (c.d.)
Produkt krańcowy (nakładu i): MPi = ∂ f(x1, …, xn)/∂xi
Techniczna stopa substytucji (Technical Rate of Substitution, TRS) –
współczynnik kierunkowy stycznej do izokwanty funkcji produkcji
Twierdzenie. Dla dowolnej różniczkowalnej funkcji produkcji:
TRSij = -MPi:MPj
(TRSij- współczynnik kierunkowy stycznej do izokwanty przy założeniu, że
nakład i odmierzany jest na osi poziomej, zaś j na osi pionowej)
Dowód może być analogiczny jak dla twierdzenia MRSij = - MUi:MUj
13-14 MDZ
Ćwiczenia
13. W technologii Cobba-Douglasa stałe przychody względem skali
[a] występują, jeśli a1 + a2 +…+ an > 1
[b] występują, jeśli a1 + a2 +…+ an < 1
[c] wymagają tylko stałości współczynników a1, a2, …, an
[d] wymagają tylko, by nakłady pozostawały w stałych proporcjach
[e] żadne z powyższych
14. Załóżmy, że technologia jest liniowa. Proszę obliczyć krańcowe produkty czynników produkcji i techniczną stopę substytucji.
15-16 MDZ
Koszty
Funkcja kosztów:
c(w1,…,wn,y) = minx1,…xn {w1x1 + … + wnxn: f(x1,…,xn) = y, (x1,…,xn, )Y},
gdzie w1,…,wn – ceny jednostkowe nakładów (czynników produkcji) 1,…,n
Linia jednakowego kosztu (isocost) – wykres rozwiązań równania
w1x1 + … + wnxn = c = const
Warunki pierwszego rzędu minimalizacji kosztów:
TRSij = wi/wj
(koszt produkcji jest zminimalizowany, jeśli izokwanta jest styczna do linii
jednakowego kosztu)
15-16 MDZ
Koszty (c.d.)
Twierdzenie. Jeśli przychody ze skali są stałe, to funkcja kosztów jest liniowa
względem produktu
Koszt całkowity (dla ustalonych w1,…,wn): TC(y) = c(w1,…,wn,y)
Koszt przeciętny (dla ustalonych w1,…,wn): AC(y) = c(w1,…,wn,y)/y
Koszt krańcowy (dla ustalonych w1,…,wn): MC(y) = ∂c(w1,…,wn,y)/∂y
Koszt stały (dla ustalonych w1,…,wn): FC = TC(0) = c(w1,…,wn,0)
Koszt zmienny (dla ustalonych w1,…,wn): VC(y) = c(w1,…,wn,y) - FC
Przeciętny koszt zmienny (dla ustalonych w1,…,wn): AVC(y) = VC(y)/y
15-16 MDZ
Koszty (c.d.)
Twierdzenie. Jeśli AC(y0) = MC(y0), to AC(y0) ≤ AC(y) dla wszystkich y
Optimum techniczne przedsiębiorstwa: y*, dla której AC(y*) jest minimalny
15-16 MDZ
Ćwiczenia
15. Definicja kosztu stałego opiera się wydatkach, które należałoby ponieść nawet wówczas, gdyby nie było produkcji. Nie muszą
one wynosić zero, ponieważ
[a] nawet zaniechanie produkcji może nie pozwalać na uniknięcie pewnych kosztów
[b] zwiększenie skali produkcji wymaga sięgnięcia po droższe rozwiązania
[c] zmniejszenie produkcji wymaga ponoszenia odpowiedzialności z tytułu już sprzedanych towarów
[d] tzw. długi okres może być wielokrotnie dłuższy niż krótki
[e] żadne z powyższych
16. Czy jest możliwe, żeby krzywa kosztu krańcowego znajdowała się całkowicie poniżej krzywej kosztu przeciętnego?
17-18 MDZ
Konkurencja doskonała
Warunek wejścia.
p > AC(y*)
Firma realizuje zysk dodatni, co może przyciągać na rynek nowych dostawców
Warunek wyjścia.
p < AC(y*)
Firma realizuje zysk ujemny. Wówczas:
Jeśli AVC(y*) < p < AC(y*), to firma powinna produkować aż do
zakończenia krótkiego okresu i dopiero wtedy wyjść z rynku;
Jeśli p < AVC(y*), to firma powinna wyjść z rynku natychmiast
Długookresowe optimum firmy: p = MC(y*) = AC(y*)
17-18 MDZ
Konkurencja doskonała (c.d.)
Model branży z identycznymi przedsiębiorstwami
Krótkookresowa funkcja podaży n przedsiębiorstw: y = nS(p)
Krótkookresowa krzywa podaży n przedsiębiorstw: p = MC(y/n)
(określona tam, gdzie funkcja MC jest rosnąca)
Długookresowa krzywa podaży: p = MC(y*) = AC(y*)
Twierdzenie. W branży doskonale konkurencyjnej długookresowe zyski
ekonomiczne firm znikają:
π = (p-AC(y*)) y* = 0
17-18 MDZ
Ćwiczenia
17. W branży, w której istnieje bariera wyjścia, spadek ceny rynkowej poniżej przeciętnego kosztu zmiennego
[a] spowoduje uruchomienie mechanizmu wzrostu ceny
[b] spowoduje zrekompensowanie firmom utraty zysków
[c] spowoduje zmianę definicji kosztu zmiennego tak, by uwzględnić w nim amortyzację środków trwałych
[d] nasili tendencję do wzrostu bezrobocia
[e] żadne z powyższych
18 W modelu branży z identycznymi przedsiębiorstwami, koszt produkcji u pojedynczego wytwórcy wynosi TC(y)=y3-20y2+101y,
gdzie y – wielkość produkcji. Krzywa popytu dana jest wzorem p=200-Y, gdzie p – cena, zaś Y – podaż pochodząca łącznie
ze wszystkich przedsiębiorstw. Proszę obliczyć, ile przedsiębiorstw może na takim rynku funkcjonować.
19-20 MDZ
Monopol
Maksymalizacja zysku: maxy{p(y)y-TC(y)} = maxy{R(y)-TC(y)}
Warunek pierwszego rzędu:
MR(y*) = MC(y*),
gdzie MR = dR/dy – krańcowy przychód.
MR(y) = p(y) + dp(y)/dy y = p(y)(1 + (dp(y)/dy):(p/y)) = p(y)(1 + 1/ε(y))
Polityka cenowa monopolisty:
Marża (mark-up): p(y*) = MC(y*)/(1+1/ε(y*))
19-20 MDZ
Monopol (c.d.)
Różnicowanie cen (price discrimination)
Pierwszego stopnia (doskonałe) – sprzedaż po cenach granicznych
Drugiego stopnia – różne ceny dla różnych jednostek towaru
Trzeciego stopnia – różne ceny dla różnych kategorii nabywców
19-20 MDZ
Ćwiczenia
19. Różnicowanie cen pierwszego stopnia
[a] może być praktykowane tylko przez cenobiorców
[b] pozwala na równy podział nadwyżki ekonomicznej pomiędzy nabywców i sprzedawców
[c] pozwala monopoliście na przejęcie całej nadwyżki ekonomicznej
[d] nie pozwala na osiągnięcie takiej nadwyżki ekonomicznej, jak na rynku doskonale konkurencyjnym
[e] żadne z powyższych
20. Proszę przeanalizować kryteria różnicowania cen w internetowych systemach zakupu biletów transportowych. Czy te kryteria
wiążą się z niedostatkami konkurencji?
21-22 MDZ
Rynek czynników produkcji
Maksymalizacja zysku firmy:
Maxx1,x2{pf(x1,x2)-(w1x1+w2x2)},
p – cena produktu, w1, w2 – ceny czynników produkcji.
Warunki pierwszego rzędu (dla cenobiorcy):
pMPi(x1*,x2
*) = wi
(krzywe popytu na czynniki)
Krańcowy produkt w ujęciu wartościowym (Marginal Revenue Product, MRP):
MRPi = ∂R/∂xi = ∂(pf(x1,x2)/∂xi = (d(py)/dy)∂y/∂xi = MR MPi = p(1+1/ε)MPi
21-22 MDZ
Rynek czynników produkcji (c.d.)
Monopson na rynku czynników – warunki pierwszego rzędu (dla cenobiorcy na
rynku produktu):
pMPi(x1*,x2
*) = wi(1+1/εi),
gdzie εi = dxi/dwi : xi/wi (elastyczność podaży czynnika produkcji i)
Wniosek: popyt na czynniki produkcji na rynku monopsonistycznym jest
mniejszy niż na rynku konkurencyjnym (krzywa popytu na rynku
konkurencyjnym, pMPi(x1*,x2
*) = wi, ma po prawej stronie liczbę mniejszą)
21-22 MDZ
Rynek czynników produkcji (c.d.)
21-22 MDZ
Rynek czynników produkcji (c.d.)
Lc – zatrudnienie na konkurencyjnym rynku pracy
Lu – zatrudnienie na uzwiązkowionym rynku pracy
Lm – zatrudnienie na rynku pracy kontrolowanym przez monopson
wc – płaca na konkurencyjnym rynku pracy
W przypadku monopsonu i jednoczesnego uzwiązkowienia należy się
spodziewać płacy w przedziale [wm,wu], zależnie od siły przetargowej
pracodawcy i związków zawodowych
21-22 MDZ
Ćwiczenia
21. Monopson na "uzwiązkowionym" rynku siły roboczej
[a] umożliwia wynegocjowanie płacy wyższej, aniżeli byłaby wystarczająca dla wchłonięcia danej ilości siły roboczej
[b] pozwala na zmniejszenie skali bezrobocia
[c] polega na narzuceniu odpowiednio zaostrzonych standardów bezpieczeństwa i higieny pracy
[d] jest możliwy tylko wówczas, gdy po stronie pracodawcy istnieje odpowiednio silna reprezentacja
[e] żadne z powyższych
22. Dlaczego wyprowadzone na wykładzie warunki pierwszego rzędu dla maksymalizacji zysku, pMPi(x1*,x2*) = wi obowiązują
tylko dla cenobiorcy.
23-24 MDZ
Równowaga ogólna a cząstkowa
Zasób początkowy (alokacja początkowa) konsumenta i: ωi1, ωi2,
Popyt brutto (alokacja końcowa) konsumenta i: xi1, xi2,
Popyt nadwyżkowy konsumenta i: xi1-ωi1, xi2-ωi2,
Alokacja osiągalna – spełniająca układ równań:
x11+x21 = ω11+ω21,
x12+x22 = ω12+ω22.
Prostokąt Edgewortha (Edgeworth box)
Dwóch konsumentów i dwa dobra
szerokość prostokąta = ω11+ω21,
wysokość prostokąta = ω12+ω22.
23-24 MDZ
Równowaga ogólna a cząstkowa (c.d.)
Twierdzenie. Na rynku doskonale konkurencyjnym, jeśli konsumenci mają
wypukłe krzywe obojętności, równowaga ustali się w prostokącie Edgewortha w
punkcie styczności krzywych obojętności tych konsumentów. Współczynnik
kierunkowy stycznej w tym punkcie równa się (co do wartości bezwzględnej)
proporcji cen równowagi p*1/p*2.
23-24 MDZ
Równowaga ogólna a cząstkowa (c.d.)
OA
OB
10
5
8
2
IB(8)
6
IA(18)
X*
X0
3
23-24 MDZ
Równowaga ogólna a cząstkowa (c.d.)
Rysunek ilustruje następującą sytuację. Krzywe obojętności konsumenta A,
IA(), dane są wzorem x2A=/x1A, zaś krzywe obojętności konsumenta B, IB(),
dane są wzorem x2B=/x1B (,>0 – parametry); dodatkowo zakładamy, że
całkowita ilość dobra pierwszego wynosi 10, zaś drugiego – 5. Ponadto
zakładamy, że wykres odpowiada początkowej alokacji dobra pierwszego 8:2,
zaś drugiego – 2:3 (punkt X0). Przechodzą przez niego dwie krzywe obojętności:
x2A=16/x1A (=16) oraz x2B=6/x1B (=6). Konsument A preferowałby znaleźć się
na wyższej krzywej obojętności, powiedzmy w punkcie (9,3), czyli na krzywej
obojętności x2A=27/x1A (=27). Ale równocześnie konsument B też chciałby mieć
więcej wszystkiego, powiedzmy (3,4), a więc na krzywej obojętności x2B=12/x1B
(=12). Nie jest jednak możliwe jednoczesne spełnienie tych preferencji.
23-24 MDZ
Równowaga ogólna a cząstkowa (c.d.)
Rozwiązaniem, które mogłoby umieścić obu konsumentów w położeniu, które
byłoby przez nich obu jednocześnie preferowane (należy w tym celu rozwiązać
układ równań) jest: x1A*=6, x2A*=3, x1B*=4, x2B*=2, =18, =8, p= p1/p2 =0,5.
Konsumenci A i B są, odpowiednio, na krzywych obojętności IA(18) i IB(8), i jest
to dla każdego z nich położenie preferowane w stosunku do X0. Widać również z
rysunku, że nie mogą jednocześnie poprawić swej sytuacji. Innymi słowy,
(6,4,3,2) stanowi optimum Pareto. Jest wiele cen równowagi, które umożliwiają
takie rozwiązanie, np. p1=1, p2=2, albo p1=7, p2=14, albo p1=0,5, p2=1 itd., byleby
p1/p2=p=0,5.
23-24 MDZ
Ćwiczenia
23. Modele równowagi cząstkowej znajdują zastosowanie przy analizie gospodarki
[a] tylko w długim okresie czasu
[b] w odniesieniu do stosunkowo wyizolowanego sektora
[c] zagregowanej do sektorów, które są od siebie nawzajem zależne
[d] istotnie zależnej od handlu międzynarodowego
[e] żadne z powyższych
24. Na wykresie wykorzystywanym na wykładzie alokacja wyjściowa scharakteryzowana jest czwórką (8;2;2;3), zaś optimum
Pareto czwórką (6;4;3;2). Proszę uzasadnić że alokacja (7;3,2,5;2,5) jest przez obydwu konsumentów preferowana
(względem alokacji wyjściowej), ale nie stanowi równowagi rynkowej, ani optimum Pareto.
25-26 MDZ
Ekonomia dobrobytu
Alokacja osiągalna w gospodarce z produkcją:
x11+x21 = ω11+ω21+y1,
x12+x22 = ω12+ω22+y2,
gdzie y2 suma produkcji netto (tj. po potrąceniu zużycia w procesie produkcji)
dobra i.
25-26 MDZ
Ekonomia dobrobytu (c.d.)
Pierwsze twierdzenie ekonomii dobrobytu. Równowaga na rynku doskonale
konkurencyjnym może się ustalić tylko w położeniu optymalnym w sensie
Pareto.
Drugie twierdzenie ekonomii dobrobytu. Jeśli podmioty występujące na rynku
są cenobiorcami, konsumenci mają wypukłe krzywe obojętności, a producenci
wypukłe zbiory produkcyjne, to każde optimum Pareto może być osiągnięte
jako punkt równowagi rynkowej przy pewnej proporcji cen i pewnej alokacji
początkowej.
25-26 MDZ
Ćwiczenia
25. Twierdzenia ekonomii dobrobytu ustalają nieomalże równoważność równowagi rynkowej i optimum Pareto. Głębokość tych
twierdzeń wynika stąd, iż
[a] ekonomiści podkreślają znaczenie założeń o wypukłości relacji gospodarczych
[b] ekonomiści zauważają, że nawet na rynku niekonkurencyjnym możliwe jest osiągnięcie równowagi
[c] optimum Pareto określone jest bez odwoływania się do kategorii rynkowych
[d] istotna jest tylko proporcja cen, a nie absolutny ich poziom
[e] żadne z powyższych
26. Proszę sprawdzić, że przejście od alokacji (8;2;2;3) do (7;3,2,5;2,5) jest możliwe po cenach równoważących sprzedaż i zakup
(p1/p2=0,5), ale nie stanowi równowagi rynkowej.
27-28 MDZ
Efekty zewnętrzne
Efekt zewnętrzny (externality) –
gdy zysk firmy zależy nie tylko od podejmowanych przez nią decyzji;
albo
gdy użyteczność konsumenta zależy nie tylko od podejmowanych
przez niego decyzji (ilości i cen nabywanych produktów)
Efekt zewnętrzny powstaje, jeśli nie ma rynku na obrót jego nośnikiem (np. na
skutek niezdefiniowania praw własności)
27-28 MDZ
Efekty zewnętrzne (c.d.)
Koszt (efekt) społeczny = koszt (efekt) prywatny + koszt (efekt) zewnętrzny
Optimum Pareto: max{TSB-TSC}, gdzie TSB Total Social Benefits, TSC Total
Social Cost. Warunki pierwszego rzędu: MSB=MSC, gdzie MSB=TSB' oraz
MSC=TSC'. Krańcowy koszt zewnętrzny (Marginal External Cost), MEC=MSC-
MPC; MPC – Marginal Private Cost.
Jeśli popyt nie jest sztywny, zaś MPC<MSC (tj. MEC>0), to x*<x0, gdzie x*
optimum społeczne (Pareto), zaś x0, optimum prywatne. Równowaga rynkowa
nie ustali się w optimum Pareto (rynek nie będzie efektywny, tzw. Market
Failure; na rysunkach zakreskowano utratę nadwyżki ekonomicznej).
Ujemny efekt zewnętrzny (koszt): x0 < x*
p
x 0 x0
MSC
MPC
MB
x*
MSC(x0)
MPC(x0)
p
x 0
MC
MPB
x* x0
MSB
MPB(x0)
MSB(x0)
Dodatni efekt zewnętrzny: x0 > x*
p
x 0
MC
MSB
x0 x*
MPB
MSB(x0)
MPB(x0)
p
x 0 x*
MPC
MSC
MB
x0
MPC(x0 )
MSC(x0 )
27-28 MDZ
Efekty zewnętrzne (c.d.)
Twierdzenie Coase'a. Jeśli prawa własności są dobrze zdefiniowane a koszty
transakcyjne są dostatecznie małe, to efekt zewnętrzny może stać się
przedmiotem wymiany i nieefektywność rynku zostanie wyeliminowana.
Jeśli twierdzenie Coase'a nie ma zastosowania, to eliminacja nieefektywności
wymaga jakiegoś rodzaju ingerencji w rynek, np.:
regulacja ilościowa, tj. nakaz, by x≤ x* (jeśli efekt zewnętrzny jest
ujemny); lub
podatek Pigou (Pigouvian Tax, PT), PT(x)=MEC(x*)x.
27-28 MDZ
Ćwiczenia
27. Z twierdzenia Coase'a można wywnioskować, że
[a] stawka podatku Pigou powinna być równa krańcowym szkodom powodowanym przez efekt zewnętrzny
[b] reakcja emitujących zanieczyszczenia jest niezależna od tego, czy naliczane za nie opłaty stanowią koszt produkcji, czy też
są potrącane z zysku po opodatkowaniu
[c] działalność powodująca zanieczyszczenia powinna być opodatkowana na ogólnych zasadach
[d] przy pewnych założeniach, uzasadniony ekonomicznie poziom ochrony środowiska może być osiągnięty bez podatku Pigou
[e] żadne z powyższych
28. Funkcje całkowitych prywatnych i społecznych kosztów produkcji wynoszą, odpowiednio, TPC(x) = x2+x+6, TSC(x) = 2x+2x2.
Natomiast funkcja prywatnych i społecznych korzyści z tytułu produkcji wynosi TPB(x) = TSB(x) = 20xx2. (a) Proszę podać
stawkę podatku Pigou PT(x) mającego na celu eliminację nieefektywności rynku spowodowanej istnieniem kosztów
zewnętrznych. (b) Proszę również podać, jak zmieni się produkcja x pod działaniem takiego podatku. (c) Czy podatek trzeba
nałożyć na wszystkie produkowane jednostki? Jeśli odpowiedź byłaby "nie" – to dlaczego?
29-30 MDZ
Dobra publiczne
Zasada niewykluczalności (non-exclusion) – nikogo nie można wykluczyć z
możliwości wykorzystania dobra
Zasada niekonkurencyjności (non-rivalry) – jednostka dobra może być
jednocześnie wykorzystywana przez więcej niż jeden podmiot
Dobro publiczne – spełnia zasadę niewykluczalności i niekonkurencyjności
"Jazda na gapę" (free-riding) – darmowe wykorzystanie dobra publicznego
spowodowane zasadą niewykluczalności
29-30 MDZ
Dobra publiczne (c.d.)
Warunek pierwszego rzędu: MRS112+MRS2
12+=-p1/p2, gdzie 1 – dobro
publiczne, 2 – dobro prywatne, zaś MRSi12 – krańcowa stopa substytucji i-tego
konsumenta pomiędzy dobrem publicznym a prywatnym
Jeśli jako dobro 2 przyjąć zagregowane dobro prywatne o cenie jednostkowej
(np. pieniądz), to warunek pierwszego rzędu redukuje się do:
MB1+MB2=MC
29-30 MDZ
Dobra publiczne (c.d.)
29-30 MDZ
Ćwiczenia
29. Przykładem "jazdy na gapę" jest
[a] kupowanie warzyw, korzystając z rabatu
[b] udział w referendum sfinansowanym z podatków płaconych przez kogoś innego
[c] korzystanie z dobra, którego podaż została sfinansowana przez kogoś innego
[d] jazda samochodem kierowanym przez kogoś innego
[e] żadne z powyższych
30. Dobrem klubowym nazywa się dobro spełniające zasadę niekonkurencyjności, ale nie spełniające zasady niewykluczalności.
Proszę podać przykłady takich dóbr i zaproponować sposoby wyeliminowania "jazdy na gapę".
Odpowiedzi do pytań o numerach parzystych
2. Dla liniowych krzywych popytu i podaży x*=(a-c)/b+d) oraz p*=(ad+bc)/(b+d). Aby te rozwiązania miały sens ekonomiczny,
a>c (w przeciwnym razie krzywe podaży i popytu nie przetną się dla dodatniego x).
4. Nie mogą się przecinać. Gdyby istniał XI1 oraz XI2, przy czym I1 I2, to z pierwszej relacji i z definicji krzywej obojętności
wynika, że dla każdego YI1 o ma miejsce: X Y. Ale z drugiej relacji i z definicji krzywej obojętności wynika, że dla każdego
ZI2 ma miejsce: X Z. Z przechodniości indyferencji wynika więc również, że dla wszelkich koszyków YI1 oraz ZI2
zachodzi: Y Z. Innymi słowy I1 oraz I2, składają się z identycznych punktów. Jeśli więc mają chociaż jeden punkt wspólny,
to muszą to identyczne.
6. Niech f będzie ową dowolną funkcją ściśle rosnącą. Z definicji funkcji użyteczności, u(X) ≥ u(Y) wtedy i tylko wtedy, gdy X ≥k
Y. Żeby zakończyć dowód, wystarczy wykazać, że u(X) ≥ u(Y) wtedy i tylko wtedy, gdy f(u(X)) ≥ f(u(Y)) (bo wtedy złożona
funkcja f(u(.))też będzie zachowywała ten sam porządek preferencji). Ale z definicji funkcji rosnącej wynika, że u≥v pociąga
za sobą f(u)≥f(v). Z kolei ze ścisłej monotoniczności wynika, że f jest różnowartościowa. Stąd zaś wynika, że istnieje do niej
funkcja odwrotna f-1. Ta funkcja odwrotna jest także różnowartościowa. A jako również rosnąca, musi być ściśle rosnącą.
Wykażemy teraz, że f(u)≥f(v) pociąga za sobą u≥v. Wystarczy w tym celu dla obu stron pierwszej nierówności obliczyć
wartość f-1(.); ze ścisłej monotoniczności będzie wynikać, że nierówność zostanie zachowana. Ale f-1f(u)=u oraz f-1f(v)=v, co
kończy dowód. Zauważmy teraz, że logarytm (przy podstawie większej od 1, np. logarytm naturalny lub dziesiętny) jest
funkcją ściśle rosnącą. Stosując więc do niego udowodnione przed chwilą twierdzenie, wnioskujemy, że zlogarytmowanie
dowolnej (dodatniej) funkcji użyteczności wyznacza inną funkcję użyteczności zgodną z tymi samymi preferencjami.
8. Stosując oznaczenia z wykładu, m=28, p1=2, p2=1 oraz u(x1,x2)=min{x1,3x2}. Funkcja użyteczności jest więc funkcją
Leontieva, implikującą, że oba dobra są ściśle komplementarne; konsument powinien je nabywać w stałej proporcji – na 1
jednostkę dobra nr 2 wypadają 3 jednostki dobra nr 1. Tak więc zakup x2 wymaga zakupu 3x2 jednostek dobra nr 1. Koszt
zakupu takiego "kompletu" wynosi 6x2+1x2 czyli 7x2. Aby znaleźć x2 Wystarczy rozwiązać równanie 7x2=28. Stąd x2=4, zaś
x1=3x2, czyli 12.
10. Rewaloryzacja o 10% pozwoliła na wzrost wydatków mierzony indeksem M=1,1 (oznaczenia jak na wykładzie). Indeks cen
Laspeyres'a wynosi Lp=185/180=1,03. Na podstawie kryterium podanego na wykładzie, skoro Lp≤M, to nowy koszyk nie jest
gorszy od starego. Ten sam wynik otrzyma się na mocy następującego rozumowania, które nie wymaga znajomości
indeksów. Nowy koszyk nie był możliwy do kupienia w dawnej sytuacji, bo był za drogi (4x18+2x72=216 > 180=2x50+4x20),
ale stary koszyk jest możliwy do kupienia w nowej sytuacji (5x25+1,5x40=185 < 198=5x18+1,5x72); a jednak został wybrany
nie stary, tylko nowy, co oznacza, że w nowej sytuacji gospodarstwo na pewno nie ma się gorzej.
12. Zgodnie ze wzorem podanym na wykładzie, dR/dp = Q(1 + ε). Innymi słowy, przyrost przychodu wynosi nie Q, tylko jest
zmodyfikowany przez (1 + ε). Nawiasem mówiąc, elastyczność cenowa jest zazwyczaj ujemna, a więc 1 + ε<1, czyli przyrost
jest mniejszy niż można byłoby oczekiwać na skutek wzrostu ceny. Dzieje się tak dlatego, że wzrost ceny spowoduje spadek
popytu, a więc zmniejszenie liczby jednostek, które można sprzedać.
14. Dla technologii liniowej, a więc dla funkcji produkcji wyznaczonej wzorem f(x1, x2, …, xn) = a1x1 + a2x2 +…+ anxn, krańcowe
produkty wynoszą MPi=ai. Z kolei z podanego na wykładzie twierdzenia otrzymujemy TRSij = -MPi/MPj=-aj/ai.
16. Jest możliwe. Zauważając, że wykres MC leży poniżej wykresu AC tam, gdzie AC jest malejącą funkcją oferowanej podaży
(zaś powyżej tam, gdzie AC jest rosnącą funkcją oferowanej podaży), należy postawić pytanie, czy jest możliwe, że koszt
przeciętny spada cały czas wraz ze wzrostem produkcji. Ma to miejsce przy założeniu, że produkcja charakteryzuje się
rosnącymi przychodami ze skali.
18. Skoro TC(y)=y3-20y2+101y, to AC(y)= y2-20y+101. AC jest więc funkcją malejącą dla y<10 i rosnącą dla y>0; dla y=10 osiąga
minimum, które wynosi 1. W modelu branży z identycznymi przedsiębiorstwami, długookresowa krzywa podaży jest stała i
odpowiada cenie p=1. Biorąc pod uwagę krzywą popytu daną wzorem p=200-Y, równowaga nastąpi dla podaży Y=199.
Skoro pojedyncze przedsiębiorstwo oferuje w równowadze podaż y=10, to na rynku teoretycznie może się utrzymać 19,9
przedsiębiorstw. Jednak ich liczba musi być całkowita. A zatem model przewiduje funkcjonowanie 19 lub 20 przedsiębiorstw;
jeśli będzie ich 19, to ich podaż będzie nieco niższa od równowagowej, cena nieco wyższa, co spowoduje zachętę, żeby
doszło jeszcze kolejne; jeśli zaś będzie ich 20, to podaż będzie nieco wyższa od równowagowej, cena nieco niższa, co
spowoduje zachętę, żeby jedno z tych przedsiębiorstw opuściło rynek.
20. Monopolizacja rynku umożliwia różnicowanie cen i niektóre przypadki przedsprzedaży biletów w internecie na tym właśnie
polegają. Klienci o niższych cenach granicznych mają – być może – tendencję do ustalenia daty podróży z dużym
wyprzedzeniem, więc warto im zaoferować cenę niższą. Jednak w innych przypadkach przeważają zapewne inne motywy
polityki cenowej. Na przykład można oferować niewielkiej liczbie klientów cenę znacznie niższą od równowagowej (i
uzasadnionej kosztami) po to, aby zainteresować klientów swoją firmą i skłonić ich, żeby pamiętali jej nazwę przy
kontemplowaniu jakiejś podróży w przyszłości.
22. Wyprowadzenie warunków pMPi(x1*,x2*) = wi polega na przyrównaniu do zera pochodnych cząstkowych funkcji zysku
pf(x1,x2)-(w1x1+w2x2). W otrzymanym wzorze zakłada się, że wszystkie ceny p oraz w1 i w2 są parametrami (nie
kontrolowanymi przez producenta).
24. Skoro krzywe obojętności odpowiadają izokwantom x2A=/x1A (dla konsumenta A) i x2B=/x1B (dla konsumenta B), to funkcje
użyteczności mogą być dane przez uA(x1A,x2A)=x1Ax2A oraz uB(x1B,x2B)=x1Bx2B (proszę zauważyć, że to nie są jedyne możliwe
wzory; np. można te iloczyny podnieść do kwadratu, zlogarytmować, albo poddać jakiejkolwiek ściśle rosnącej transformacji).
Alokacja (7;3,2,5;2,5) jest preferowana przez obydwu konsumentów względem (8;2;2;3), ponieważ A ma (7;2,5) zaś B –
(3;2,5), co pierwszemu pozwala na przyrost użyteczności z 16 do 16,5, a drugiemu z 6 do 7,5. Nie stanowi jednak równowagi
rynkowej; gdyby bowiem dokonać odpowiedniej wymiany, to jednostka pierwszego dobra musiałaby być warta połowie
jednostki drugiego: (p2/p1)=2. Tymczasem przy takiej proporcji cen konsument A chciałby rzeczywiście przejść z (8;2) do
(7;2,5), ale B wolałby przejść z (2;3) do (4:2). Do równowagi zatem by nie doszło (bo ich zamierzenia nie są zgodne).
Alokacja (7;3,2,5;2,5) nie stanowi również optimum Pareto. Ta realizuje się przy alokacji (6;4;3;2), która stanowi równowagę
rynkową przy wyjściowej alokacji (8;2;2;3). Powyższe konkluzje można obliczyć arytmetycznie, ale są również widoczne w
diagramie Edgewortha.
26. Rzeczywiście przejście od alokacji (8;2;2;3) do (7;3,2,5;2,5) jest możliwe po cenach p1/p2=0,5, bo wtedy jednostka dobra
drugiego jest warta tyle, co dwie jednostki dobra pierwszego. Nie są to jednak ceny równowagi (zob. odp. do pyt. 24).
Również nie zostaje osiągnięte optimum Pareto (zob. odp. do pyt. 24).
28. Przy podanych wzorach: (a) MPT = 7 (tyle bowiem wynosi MSC-MPC dla x*=3); (b) Produkcja spadnie z xM=4,75 do x*=3; (c)
Nie. Stawka podatku ma wynosić MPT=7. Natomiast może on być naliczany od dowolnego progu, np. xthreshold=3; wtedy kwota
podatku do zapłacenia przez producenta operującego na poziomie społecznie optymalnym wyniesie 0.
30. Jeżeli dobro spełnia zasadę niekonkurencyjności, to znaczy, że ta sama jego jednostka może być jednocześnie
wykorzystywana przez różnych użytkowników. Gdyby jeszcze spełniało zasadę niewykluczalności (a więc byłoby dobrem
publicznym), to w następstwie "jazdy na gapę" jego podaż byłaby niedostateczna. Jednak możliwość wykluczenia likwiduje
"jazdę na gapę". Od użytkowników można pobierać opłaty za dostęp, będące warunkiem wykorzystania (tak jakby to było
sprzedawane dobro prywatne). W ten sposób reguluje się dostęp np. do pływalni; wstęp mają członkowie "klubu", a ich
liczebność może być jednorazowo ograniczona tak, aby obecni pozwalali na wykorzystanie infrastruktury także przez innych
obecnych.