2012-05-15

1

� Jest to odchylenie stanu istniejącego od stanu pożądanego, które wymaga skorygowania,

� Swoisty stan napięcia między celami, do których się dąży a posiadanym obrazem otaczającej rzeczywistości.

STAN POŻĄDANY

STAN ISTNIEJĄCY

PROBLEM DECYZYJNY

2012-05-15

2

� Przedmiotowe – odchylenie pomiędzy istniejącym lub przyszłym stanem pożądanym a stanem rzeczywistym,

� Charakteryzuje je:◦ Przedmiot – czego problem dotyczy,◦ Stopień strukturalizacji – zakres określoności problemu,◦ Stopień złożoności – liczba współokreślających go elementów i

zależności pomiędzy nimi,� Podmiotowe – dodatkowe współokreślenie problemu

poprzez:◦ Fragment rzeczywistości, którego dotyczy,◦ Miejsce występowania,◦ Częstotliwość pojawiania się,◦ Znaczenie problemu dla funkcjonowania i rozwoju

przedsiębiorstwa.

� Rzeczywiste i pozorne (kryterium istotności),� Poznawcze (co jest?, jakie jest?, jak zależne?)

i decyzyjne (co osiągnąć?, przy pomocy czego osiągnąć?),

� Dotyczące zewnętrznej sfery przedsiębiorstwa (problemy strategiczne) i jego sfery wewnętrznej (problemy funkcjonowania)

2012-05-15

3

� Normatywne – opierają się na matematyce i możliwości komputerowego przetwarzania informacji, dążą do stworzenia systemu umożliwiającego podejmowanie decyzji optymalnych (nie wszystkie rodzaje decyzji daje się sformalizować),

� Deskryptywne – dążą do stworzenia zasad postępowania przy podejmowaniu decyzji odnoszących się zarówno do działań pojedynczych ludzi, jak i do decyzji zespołowych (aspekt psychologiczny).

� Teorie te są w stosunku do siebie komplementarne (uzupełniające się).

Polega na świadomym, a więc nielosowym wyborze jednego z rozpoznanych i uznanych za możliwy wariantów przyszłego działania. Jest to zachowanie biorące pod uwagę możliwości realizacji decyzji, czyli zachowanie racjonalne.

2012-05-15

4

� Zgodność celów i działań z systemem wartości,

� Dostosowanie działań do celów,� Dostosowanie działań do okoliczności,� Oparcie działań na wiedzy.

2012-05-15

5

� Metodologiczna – wybór działania, który został dokonany na podstawie informacji dostępnych dla decydującego, zgodnie z zasadami podejmowania decyzji; zgodność postępowania z posiadaną wiedzą,

� W sensie rzeczowym – polega na wyborze takiego wariantu, którego realizacja doprowadza do osiągnięcia zamierzonego celu; rozpatrywana ze względu na okoliczności, założeniem jest posiadanie wszelkich niezbędnych informacji,

� Substancjonalna – rozpatrywana ze względu na cele przedsiębiorstwa, ludzi, otoczenia,

� Formalna – wybór środków niezbędnych do realizacji celów i sposobów ich osiągania.

� Możliwości poznawcze człowieka,� Motywacyjne - dot. decyzji organizacyjnych, są

obrazem wpływu celów i interesów decydentów indywidualnych i grupowych na decyzje organizacyjne,

� Kompetencyjne - dot. decyzji organizacyjnych, są wynikiem błędów popełnionych przy tworzeniu struktury organizacyjnej lub gdy zmiany struktury nie nadążają za zmianami w otoczeniu,

� Osobowościowe – dot. decyzji organizacyjnych i indywidualnych, są związane z indywidualnymi cechami.

2012-05-15

6

� Programowane – mają znaną strukturę i są powtarzalne,� Nieprogramowane – mają mało wyraźną strukturę i są

niepowtarzalne,

� Podejmowane w warunkach pewności – znajomość wszystkich wariantów rozwiązania i ich skutków,

� Podejmowane w warunkach ryzyka – skutki każdego wariantu są znane lub możliwe do oszacowania,

� Podejmowane w warunkach niepewności – brak znajomości wariantów działania i możliwości oszacowania ich skutków,

� Jednoosobowe,� Grupowe.

2012-05-15

7

ETAPYETAPYETAPYETAPY CELE ETAPÓWCELE ETAPÓWCELE ETAPÓWCELE ETAPÓW

Rozpoznanie zagadnienia,

problemu

Odkrycie szans i zagrożeń

Projektowanie wariantów

rozwiązania

Określenie różnych sposobów rozwiązania problemu

Wybór najlepszego wariantu Ustalenie skutków każdego wariantu i wybór najlepszego z nich

Wprowadzenie decyzji do realizacji

Realizacja decyzji wraz z jej kontrolą i wprowadzaniem korekt

� Ustalenie kryteriów analizy,� Diagnoza przyczyn powstania,� Identyfikacja problemu,� Dekompozycja problemu na mniejsze

elementy i ocena stopnia ich ważności,� Identyfikacja celów do których się dąży.

2012-05-15

8

� Ekonomiczność,� Łatwość realizacji,� Legalność,� Ograniczone ryzyko,� Szybkość,� Funkcjonalność,� ….

� Wybór wariantu najpełniej spełniającego określone uprzednio kryteria,

� Najczęściej różnice między decyzją optymalną a zadowalającą są mniejsze niż koszty znalezienia takich dwóch rozwiązań,

� Decyzja zadowalająca = decyzja skuteczna,� Kryteria oceny skuteczności decyzji:

◦ Obiektywna jakość,◦ Akceptowalność przez podwładnych.

2012-05-15

9

� Opiera się na zasadzie Pareto –około 20% przyczyn danego zjawiska wywołuje około 80% jego skutków,

� Następuje tu koncentracja na najistotniejszych zjawiskach (grupa A)

A B C

PRZYCZYNA

SKU

TKI

2012-05-15

10

� Pozyskiwanie i rejestracja problemów,� Zebranie niezbędnych informacji,� Zapoznanie się z opinią innych osób,� Ankieta powinna składać się z:

◦ Tytułu,◦ Wstępu,◦ Pytań ankietowych,◦ Metryczki.

� Technika przedstawiania i analizy zależności przyczynowo –skutkowych

� Poziomo – skutek zjawiska, ukośnie jego przyczyny

2012-05-15

11

� Burza mózgów – intuicyjna technika poszukiwania pomysłów rozwiązań problemów przez grupę złożoną ze specjalistów danej dziedziny, specjaliści dziedziny pokrewnej i osoby o szerokiej wiedzy ogólnej,

� Dyskusja 66 – nie ma jednej grupy, a jest kilka sześcioosobowych,

� Technika 365 – zespół składa się z 6 osób, które mają zapisać 3 pomysły rozwiązania problemu w ciągu 5 minut.

� Wykorzystuje ekspertów do opracowania prognoz oraz określania w sposób szacunkowy wielkości, przy których występuje brak danych,

� Grupa składa się ze specjalistów w danej dziedzinie, praktyków oraz osób o szerokiej wiedzy ogólnej,

� Przeprowadzana drogą korespondencyjną,� Odpowiedzi na pytania kwestionariuszowe

opracowywane są metodami statystycznymi.

2012-05-15

12

� Wyodrębnienie i scharakteryzowanie jak największej liczby parametrów służących rozwiązaniu problemu oraz ich składowych,

� Rozwiązania porządkuje się w macierzy morfologicznej,

� Stosowana przy problemach wieloaspektowych i o potencjalnych wielu rozwiązaniach

� Składa się etapów:◦ Określenie listy kryteriów,◦ Ustalenie ich wag, np. przy pomocy techniki

porównań binarnych,◦ Określenie skali oceny,◦ Dokonanie oceny,◦ Formułowanie oceny syntetycznej,

� Pozwala na wybór rozwiązania najbardziej odpowiadającego przyjętym kryteriom

2012-05-15

13

NIEPEWNOŚĆSTRUKTURALNA

NIEPEWNOŚĆRZECZY

JAKO ŹRÓDŁANIEPEWNOŚCI

SYSTEMU

PRZEDMIOTOWA

NIEPEWNOŚĆZACHOWANIA

LUDZI

JAKO ŹRÓDŁANIEPEWNOŚCI

SYSTEMU

PODMIOTOWA

NIEPEWNOŚĆ WEWNĘTRZNA (ENDOGENNA)

NIEPEWNOŚĆ ZEWNĘTRZNA (EGZOGENNA)

2012-05-15

14

� Podmiotowa – decydenci rzadko posiadają pełną, adekwatna i jednoznaczną wiedzę o zachowaniu przedsiębiorstwa i jego otoczeniu – niepewność poznawczaniepewność poznawczaniepewność poznawczaniepewność poznawcza,

� Strukturalna – wynika z konfliktów celów, czy też niewłaściwej organizacji przepływów informacji,

� Przedmiotowa – mobilność materialnych czynników produkcji, informacja o tych czynnikach i ich stanach,

� Zewnętrzna – generator zaburzeń w funkcjonowaniu i rozwoju przedsiębiorstwa.

� Zjawisko niepewności uświadomione przez decydenta staje się ryzykiem,

� Ryzyko jest funkcją niepewności – im większy zakres niepewności tym większe ryzyko,

� Ryzyko rośnie wraz z wartością kapitału zaangażowanego w podejmowane przedsięwzięcie.

2012-05-15

15

� Redukcji ryzyka można dokonać poprzez:◦ Minimalizację niepewności – zarządzanie ryzykiem,

polegające na rozpoznawaniu i zapobieganiu zagrożeniom oraz wykorzystywaniu szans,

◦ Obniżenie wartości zaangażowanego kapitału –lokowanie kapitału w wielu dziedzinach, na różnorodne produkty i usługi,

◦ Przerzucenie ryzyka na inny podmiot gospodarczy -ubezpieczenia.

2012-05-15

16

� Decyzje kierowników najczęściej dotyczą celów i wynikających z nich zadań,

� Wyróżnia się cele:◦ Pośrednie (zadania), będące środkami realizacji

celów końcowych,◦ Cele końcowe – cele krótkookresowe,◦ Cel główny – powód podjęcia danej działalności.

� Organizacja jako podmiot gospodarczy:◦ Produkcyjne – ilości i wartości produktów do

wykonania,◦ Ekonomiczne – osiągnięcie nadwyżki ze

sprzedaży nad koszami wytworzenia,◦ Społeczne – rodzaj i stopień zaspokojenia

potrzeb pracowników.

� Organizacja jako zespół pracowników:◦ Indywidualne,◦ Grupowe.

2012-05-15

17

KRYTERIA KLASYFIKACJI PLANÓW

Szczeble struktury

organizacyjnej

Przedziały czasu Powtarzalność cykli

planistycznych

Strategiczny Długookresowy Brak

Taktyczny Średniookresowy Brak

Operacyjny Krótkookresowy Jednorazowe,

Ciągłe

� Formułowany na podstawie:◦ Dyrektyw teleologicznych – charakterystyka i

hierarchia celów,◦ Dyrektyw metodologicznych – sposoby

funkcjonowania i metody zarządzania,◦ Dyrektyw sytuacyjnych – warunki, w jakich będzie

się dążyć do osiągnięcia celów

2012-05-15

18

Analiza szans i zagrożeń

Analiza zasobów

Konfrontacja z misją

Redefinicja celów

Wybór sposobów wykorzystania szans

Implementacja

� Stanowią rezultat wydzielenia z planów strategicznych najważniejszych elementów w celu skoncentrowania działań dla ich osiągnięcia,

� Horyzont czasowy jest tu krótszy niż w przypadku planów strategicznych.

2012-05-15

19

Plan jednorazowy Przygotowanie do realizacji działań, które prawdopodobnie nie będą powtarzane w przyszłości

1. Program

2. Projekty

Dla szerszego zakresu działań

Węższy zakres i mniejsza złożoność niż programu

Plan ciągły Trwale obowiązujący, opracowany dla działań powtarzanych

1. Wytyczne do polityki

2. Standardowa procedura

3. Przepis, regulamin

Określa ogólna reakcję przedsiębiorstwa na określoną sytuację lub problem

Określający kroki jaki trzeba podjąć w określonych warunkach

Opisujący z odpowiednią szczegółowością sposób wykonywania określonych czynności

2012-05-15

20

� Metoda scenariuszowa - służy analizie planowania strategicznego w warunkach zmiennego i nie ustrukturalizowanego otoczenia:◦ Analiza tendencji w otoczeniu◦ Scenariusz optymistyczny◦ Scenariusz pesymistyczny◦ Scenariusz najbardziej prawdopodobny

� Analiza pięciu sił Portera – analiza oceniająca siłę wpływu na przedsiębiorstwo takich elementów, jak:◦ Poziom rywalizacji w sektorze◦ Zagrożenie ze strony substytutów◦ Zagrożenie ze strony nowo wchodzących przedsiębiorstw lub produktów

(bariery wejścia)◦ Siła przetargowa dostawców oraz odbiorców

2012-05-15

21

� Mapa grup strategicznych - pozwala poznać strukturę konkurencji wewnątrz sektora oraz określić pozycję przedsiębiorstwa na tle konkurentów

� Analiza SWOT - pozwala na wygenerowanie z otoczenia szans rozwoju oraz zagrożeń hamujących rozwój firmy, analiza zasobów ma doprowadzić do wygenerowania mocnych punktów przedsiębiorstwa oraz wskazania jego słabych stron◦ S – strengths (mocne strony organizacji)◦ W – weaknesses (słabe strony organizacji)◦ O – opportunities (szanse występujące w otoczeniu)◦ T – threats (zagrożenia występujące w otoczeniu)

2012-05-15

22

� Plany strategicznestrategicznestrategicznestrategiczne (rozwijanie wzorca dla ośrodka sterującego) – długookresowe, decyzje podejmowane i realizowane na wyższych szczeblach zarządczych,

� Plany taktycznetaktycznetaktycznetaktyczne (rozwijanie wzorca dla ośrodka sterującego i dla podsystemów wykonawczych) –średniookresowe, realizowane na szczeblu średniego kierownictwa,

� Plany operacyjneoperacyjneoperacyjneoperacyjne (rozwijanie wzorca dla podsystemów wykonawczych) – krótkookresowe, realizowane przez pracowników szeregowych.

2012-05-15

23

� ArgumentyArgumentyArgumentyArgumenty – przekonywanie podwładnego o słuszności podjęcia danych działań oraz budowanie pozytywnego nastawienia do wykonania zadania:◦ Racjonalne – odwołujące się do rozsądku,◦ Emocjonalne – odwołujące się do uczuć,

� Warunki motywacyjneWarunki motywacyjneWarunki motywacyjneWarunki motywacyjne – całokształt warunków pracy, są one traktowane przez pracownika jako należne, ich podwyższenie nie działa motywujące, jednak obniżenie posiada wpływ demotywujący,

� BodźceBodźceBodźceBodźce – środki uruchamiane przez kierownika po realizacji zadania:◦ Materialne,◦ Niematerialne.

2012-05-15

24

� Kontrola to systematyczne działanie zmierzające do: ◦ ustalenia norm efektywności przy planowaniu celów,

zaprojektowania systemów informacyjnych sprzężeń zwrotnych, porównania rzeczywistych wyników z ustalonymi normami,

◦ stwierdzenia czy występują jakieś odchylenia i do pomiaru ich znaczenia oraz podejmowania wszelkich działań potrzebnych do zapewnienia, aby wszelkie zasady organizacji były najskuteczniej i najsprawniej wykorzystywane do osiągania celów,

� Proces działania kierownictwa organizacji, którego naczelnym celem jest regulowanie i korygowanie wszelkich czynności dla zapewnienia ich przyszłej sprawności i skuteczności.