prof. zw. dr hab. inz. Marian KOZUBlnstytut Polityki Międzynarodowej i BezpieczeństwaWydział Prawa, Administra cji i ZaządzaniaUniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach

Kielce, dn.06.11.2018

REcENZJArozprawy doktorskiej zatytułowanej

WOJNA PERYFERYJNA JAKO ZAGROŻEN\E DLA BEZP\ECZEŃSTWA POLSKopracowanej przez mgr. Mateusza ZlENTARSK|EGO

pod kierunkiem naukowym: prof. dr. hab. Jerzego BĘDZM|ROWSK|EGO

!. UWAG! oGoLNEWspółczesne środowisko bezpieczeństwa jest bardzo dynamiczne. Zmieniają się

znane już zagrożenia, ale i prognozowane są nowe wyzwania, jedne z nich słabną, ale

inne się nasilają, jeszcze inne zanikają lub przechodzą swoistą metamońozę. Toteż zazasadną wańo uznaĆ tezę, iż tzw. ,,gwarancja" bezpieczeństwa, rozumianego

i postzeganego m.in. jako naczelna, egzystencjonalna potrzeba i wańość pzynależy

i jest podstawową rolą kazdego człowieka, państwa, organizacji narodowej ale

i międzynarodowej. Problem ten jest tym ważniejszy, iż dotyczy on zarówno

Środowiska wewnętrznego ale i zewnętrznego, tego blizszego a|e i dalszego,

w strukturach państwowych ale i samorządowych. Dotyczy to bowiem aspektów tak

militarnych jak i poza militarnych, rozgrywających się w pobliźu bądż w odległych,

biednych regionach, na obszarach o małym zainteresowaniu dla ewentualnego

oddziaływania mocarstw (państw, organizacji międzynarodowych, itp.) lub i tez ichperyferiach, pzedstawianych jako obszary w opozycji do centrum pełniącego rolę

integracyjną. Biorąc zatem pod uwagę taką argumentację mozna przyjąć, iżRzeczypospolita Polska, tak samodzielnie jak i też w ramach uczestniczenia

w strukturach róznych organizacji międzynarodowych, międzyrządowych, na

przestrzeni dekad i wieków, odgrywała w przeszłości ale i odgrywa współcześnie

ważną rolę w inicjowaniu roznych przemian na kontynencie europejskim czy teżi pozanim, co sprawia iż także Nasza Ojczyzna moze stac się miejscem takich konfliktów

(wojen), które Doktorant nazwał ,,peryferyjnymi", Dotyczy to zatem środowiskai problemu rozpatrywanego w recenzowanej dysertacji, w któĘ aspekty

bezpieczeństwa (pokoju i wojny) determinowane są wieloma uwarunkowaniami

wewnętrznymi i zewnętrznymi ale i czynnikami historycznymi, geograficznymi czy teżaspektami społeczno-politycznymi. W tym kontekście problemem staje się określenieistoty ,,wojny peryferyjnej", jako kolejnego rodzĄu w klasyfikacji pojęć terminu ,,wojna"

oraz jej wpływu w ciągle zmieniającym się modelu społecznym społeczeństwa

i charakteru nowoczesnych wojen. Jest to o tyle ważny problem, poniewaz m,in.

ewoluujące zagrożenia ale zmieniające się formy prowadzenia działań (wojen), tak

militarnych jak i nie militarnych, stały się przedmiotem i podmiotem zainteresowania

wielu Środowisk, naukowych i politycznych, organizacji międzynarodowych

i międzyrządowych, itd.

Recenzowana rozprawa doktorska Pana mgr. Mateusza Z|ĘTARSK|EGOpoŚwięcona jest ważnej, jak oceniam, ale i złożonej problematyce dotyczącej

zmienności stosunków międzynarodowych w ktorych ,,wojny peryferyjne", w ciągle

ewoluujących zagrozeniach (m,in. militarnych, politycznych, ekonomicznych,

ekologicznych czy też i społeczno-kulturowych) stają się rodzajem wojny coruz częściej

występującym. Jest to o tyle ważny problem, iz, uwzględniając ciągle ewoluujące ale

i ewaluujące aspekty europejskiego środowiska bezpieczeństwa, także,,ewoluującym"

problemem jest bezpieczeństwo Polski, co zauważa Doktorant pisząc. m.in. na ss.256-257 , iż ,,.,.we współczesnych stosunkach międzynarodowych trzeba permanentnie

rozwijać swoją pozycję na arenie międzynarodowej poprzez rozsądną politykę

zagraniczną. Polska będąc krajem relatywnie dalekim od europejskiego rdzenia, choć

paftycypując w najważniejszych organizacjach jakimi są So7usz Północnoatlantycki

i Unia Europejska, mLlsi odczytywać kryzysy i zagrożenia na które jest narażona", czy

też ,,Największym zagrożeniem dla bezpieczeństwa Polski, ktore jest pokłosiem

występowania wojny peryferyjnej we wspołczesnym świecie 7'esf ,,uśpienie"

społeczeństwa polskiego, światowej opinii publicznej oraz społeczności

międzynarodowej',

Powyższa introdukcja dowodzi o wazności i aktualności podjętej przez

Doktoranta problematyki, a więc poszukiwania teoretycznych podstaw do tworzenia

rekomendacji dla przedsięwzięć związanych z szeroko rozumianym bezpieczeństwem

państw Europy Srodkowo-Wschodniej, w tym Polski w kontekście prognozowanych dla

niej zagrożeń wojny peryferyjnej wynikającej z oceny wojen w Czeczenii, Gruzji i na

Ukrainie. Totez uznaje się, iż wyjaśnienie kwestii doświadczeń tych wojen, czy leżi uwarunkowań (czynnikow) powodujących konflikt peryferyjny, mogący miec wpływ na

bezpieczeństwo Polski, wydaje się za jak najbardziej zasadny.

Oceniam tym samym, że recenzowana fozprawa doktorska, pzedłożona

w Wydziale Dowodzenia i Operacji Morskich Akademii Marynarki Wojennej, dotyczy

istotnych obszarów badawczych i wychodzi napueciw zapotrzebowaniu społecznemu,

a więc nie tylko środowisku naukowemu. Podkreślic należy, iż znaczny stopień

złozoności podjętej problematyki w dyseńacji wynika z potzeby stosowania rożnych

metod i języka opisu, m.in. takich dyscyplin naukowych, jak: historia, nauki o polityce,

nauki o komunikacji społecznej i mediach, nauki o bezpieczeństwie czy też i nauki

socjologiczne, Tym bardziej też podjęcie badań naukowych przez Autora dyseńacji

uważam za uzasadnione, zarówno ze względu na, w jakimś ogolnym zakresie,

nowatorskie próby roał,tiązania głównego problemu badawczego, jak i ,,szczupłośó"

materiałów poświęconych tej problematyce. Podejmuje się w niej zarówno waźkie

problemy o randze naukowej, ale równiez edukacyjnej i publicystycznej, przez co

dysertacja charakteryzuje się interdyscyplinarnym poziomem użyteczności,

W dziedzinie nauk społecznych mieści się ona w dyscyplinie nauki o bezpieczeństwie

ale i w jakimś zakresie może zostać przypisana np. do nauk o polityce.

ll. ocENA WARSTWY METoDYCZNEJ

Stwierdzam, że przyjęte przez Doktoranta założenia metodyczne ogolnie

spełniają wymagania stawiane rozprawom doktorskim. Autor dysertacji, w bardzo

ogólny sposób, naświetlił potrzebę podjęcia badań w pzedmiotowym zakresie.

Określony został przedmiot badań, sformułowane zostały cel badań oraz główny

problem badawczy, które według mojej oceny, nie są wprawdzie w pełni spójne, ale są

potrzebne i odpowiadają tematyce dyseńacji, Dowodem na taką ocenę moźe byc nie w

pełni poprawnie, według przyjętej w naukach o bezpieczeństwie formie, sformułowany

problem główny, odniesienia się do niego w celu badań, czy też i przedmiocie badań1,

Dotyczy to także sformułowanych problemów szczegołowych, ktore są zbyt

szczegółowe, przypisane bardziej do podrozdziałów a nie rozdziałów, czemu powinny

służyć - według posiadanej pżeze mnie wiedzy. Te nie korelujące ze sobą aspekty

metodyczne sprawiły, iz podobnie ma się tez sprawa z ,,postawioną" przez Doktoranta

hipotezą naukową, ktora także nie w pełni jest spójna z problemem głownym i celem

badań. W tym miejscu należy jednak wspomnieć o braku ,,założeń i ograniczeń

badawczych", które, zdaniem recenzenta, ułatwiałyby poszukiwanie odpowiedzi na

pytania dotyczące rozwiązywanych problemow pod kątem zasięgu i głębokości

prowadzonych badań, które by dodatkowo zakreśliły charakter prowadzonej eksploracji

poznawczej. Jest to tym bardziej ważne, że przedmiotem badań, jak pisze Doktorant,

jest ,,...teoria i praktyka wojny peryferyjnej, ktora oddziałuje na bezpieczeństwo

międzynarodowe, w tym na bezpieczeństwo Polski. Szczegolna uwaga została

poświęcona wojnom w Czeczenii, Gruzji i na Ukrainie, które zostały zakwalifikowane

' Przedmiotem badań nauk o bezpieczeństwie są współczesne ale gównie przyszłe systemybezpieczeństwa w róznych wymiarach, a więc militarnym i niemilitarnym oraz ichfunkcjonowanie na róznych poziomach organizacyjnych, to badania w zakresie tej dyscyplinypowinny słuzyć tworzeniu teoretycznych podstaw i rozwojowi systemow bezpieczeństwamiędzynarodowego i narodowego oraz systemów operacyjnych funkcjonujących w obszarzebezpieczeństwa. Nauki o bezpieczeństwie nie zajmują się historią, chociaz korzystają z jejwniosków, ale tworzą koncepcję kształtowania i kreowania bezpieczeństwa w przyszłości,przypis własny.

jako wojny peryferyjne wpisują się one w treść i ramy definicji wojny peryferyjnej. Naprzykładzie powyższych wojen autor podejmuje próbę ukazania wpływu wojny

peryferyjnej na bezpieczeństwo Polski" (s. 9.), a więc dotyczy on czasu pzeszłegoi diagnozy (rzeczywistość), a co z przysżością? Gdzie prognozy? Jest to na tyle

ważne, iż zĄmĄąc się bezpieczeństwem, dodatkowo w oparciu o ,,doświadczeniahistoryczne", nas interesują, o czym była już mowa, wnioski mogące wpływać na

bezpieczęnstwo przyszłości (prognozowanie!) a nie czasy przeszłe (analiza i ocena)

i współczesne (diagnozowanie). Uwazam natomiast, iż puyjęte i uzyte w procesie

badawczym metody i techniki, pomimo wielodyscyplinarności pzedmiotu

prowadzonych badań, są dobrane poprawnie oraz wynikają z przyjętych schematow

postępowania badawczego, chociaz niektóre z wymienionych metod, jak np.

,,homologia" i ,,metoda indywidualnych przypadkótll' nie tylko nie w pełni przedstawiają

jego chronologię ale także są mniej przydatne do rozwiązania problemu, lnnym

niedociągnięciem w tej części oceny jest, np. w zakresie opisu wykorzystanych metod

i technik badawczych, ich zbytnie ukierunkowanie na aspekty teoretyczne, natomiast w

ocenie literatury ,,tylko" odniesienie się do samych autorów i tytułów ich prac

dotyczących w jakimś zakresie rozv,tiązywanych problemów. Uważam bowiem, że tow tym miejscu powinna być dokonana, pzynajmniej w mozliwie ogolny sposób, analiza

i ocena wańościowych źródeł, która by, tak pozytywnie ale i negatywnie, zajmowała się

przedmiotem badań. W recenzowanej dysertacji stosunkowo słabo zauważalnie

zaakcentowano przebieg procesu badawczego, który jak się ocenia, mógłby nie tylko

jeszcze bardziej dowartościować dysertację ale takze pzekonać oceniających ją

o ,,opanowaniu przez Doktoranta niezbędnej wiedzy dotyczącej umiejętności

prowadzenia badań naukowych. Pomimo wskazania tych ,,niedociągnięć" uważam, iż

rezultaty całego procesu badawczego są czytelne, poszczególne rozwiązania

stosunkowo dobze umotywowane, a i myśliAutora przedstawiane w dysertacji również

najczęściej kom un ikatywne,

Podsumowując treści tej części recenzji nalezy podkreślic wyrażoną już opinię

o pozytywnej ich ocenie, w miarę prawidłowym postępowaniu w całym procesie

badawczym puyczyniającym się do rozutiązania głównego problemu badawczego,

chociaż nie typowo sformułowanego, a w konsekwencji i opracowania dyseńacji.

Stwierdzić ponadto należy, że dysertacja ta ma w głównej mierze charakter

analityczno-diagnostyczny, w mniejszym prognostyczny, i dotyczy istotnych obszarów

badawczych, podejmuje problemy o randze naukowej oraz została opracowana

w oparciu o instrumentarium metodologiczne i dorobek naukowy zawierĄący się

w dziedzinie nauk społecznych oraz dyscyplinie nauki o bezpieczeństwie.

4

lll. ocENA REDAKGJ| DYsERTAcJlWyniki przeprowadzonych badań zawarte zostały na 296 stronach, a na pracę

składają się: wstęp zawierający ogolną sytuację problemową ale także metodologiczne

założenia badawcze, cztery rozdziały merytoryczne, zakończenie, bibliografię, spis

rysunków oraz metrykę pracy doktorskiej.

Oceniam, ze układ pracy jest logiczny i stosunkowo przejrzyście przedstawia

przeprowadzone badania. Praca, stosownie do treści poszczególnych rozdziałów,

zawiera 10 rysunków, które, według mojej oceny, odzwierciedlają to, do czego zostały

opracowane. Dyseńację cechuje także znaczący pragmatyzm naukowy przejawiający

się w wynikowości treści następnego rozdziału z treści rozdziału poprzedzającego.

Poszczególne rozdziały zostały rozplanowane prawidłowo, które jednak nie posiadają

odpowiednich ,,wprowadzeń", a w konsekwencji także i kończących je syntetycznych

uogólnień w postaci np, wniosków dotyczących rozwiązywanego problemu

szczegółowego.

Słabszą stroną recenzowanej pracy jest jej zbyt ogólna korekta redakcyjna,

Dotyczy to zarówno poprawności językowej (np styl, redakcja, itd.), poprawności

robienia przypisów ale i poprawności stosowania pewnych pojęć (terminów), w tym

m.in.: ,,sojusz", ,,koalicja", relacje miedzy nimi, ,,fazy" (nowych wojen?), ,,rodzaje" (np.

działan w ramach nowych wojen), czy też ,,ochrona", ,,obrona", które nie sąsynonimami, Zbyt,,h)źne" ich interpretowanie, czy też nie w pełni przekonywające mnie

terminy mogą wypaczać niektóre z treści, które Autor postanowił nieco inaczej ukazać.

Sprawia to, że niekoniecznie wszystkie treści rozprawy mogą być tak samo rozumiane

przez czytalącego, jak zakładał to Doktorant, tym bardziej ze i on sam często uzywa je

w zalezności od potrzeb, tylko w nieco inny sposób interpretując. Do słabszych stron

recenzowanej dyseńacji zaliczam ponadto zbyt dużo treści z przeszłości, treści

znanych współcześnie ale i treści wychodzących poza rozpatrywany pzedmiot

i problem badań oraz wchodzący w inną dyscyplinę (nauki o polityce, czy też nauki

o komunikacji społecznej i mediach (treści rozdziału tzeciego), które, według mojej

oceny, są pzydatne do celów edukacyjnych, publicystycznych ale niekoniecznie do

stawiania diagnozy a w konsekwencji prognozy dotyczącej rozwiązywanego problemu

głównego. Kwestia ta dotyczy np. ,,wykorzystania", ale i braku jakichkolwiek

załącznikow czy także korzystanie ze zbyt ,,przestarzałych" źródeł - mamy rok 2018!

Do pozytywnych stron, które są widoczne w recenzowanej pracy, naleźałoby

zaliczyĆ m.in. jej jakość ,,techniczną", ale i sposob wyjaśniania wielu obszarów.

W ogólnym ujęciu mozna jednak przyjąć, iż zarówno tytuły rozdziałow, jak i ich treści

,,tzymĄą się" linii pzewodniej całej dysertacji i przedstawiają stopniowy, narastający,

5

jej rozwoj. Tym samym, prowadzone przez Doktoranta rozważania są, według mojej

oceny, czytelne i w zasadzie dobrze usytuowane.

Bibliografia składająca się natomiast z: materiałów źródłowych, publikacji

zwartych, artykułów i publikacji internetowych zawiera łącznie ponad 530 pozycji.

W ogólnej ocenie uznać nalezy, iz literatura została dobrana w sposób uzasadniony

tematem rozprawy.

lV. OCENA MERYTORYCZNA PRACYRecenzowana rozprawa doktorska wnosi charakterystyczne treści dla

postrzegania problematyki stanowiącej obszar badawczy. Pzedstawione treści

w pracy mają wymiar pzewidywalnej uzyteczności. Jest ał,tiązana z realną wańościąprezentowanych tez i postulatów, a jej układ posiada logiczną narrację, zachowuje

stałą sekwencję badań w odniesieniu do omawianych obszarów. Cechuje ją ponadto

naukowy pragmatyzm.

Pracę otwiera wstęp, w którym Autor dokonuje krótkiego wprowadzenia do

problematyki badań oraz ukazuje metodologiczne założenia badawcze, omówione

w punkcie ll. recenzji. Ta wstępna część dysertacji rozpoczyna się od naświetlenia

sytuacji problemowej, na którejtle zdefiniowane zostały aspekty badawcze.

W rozdziale pielwszym, ,,Wojna peryferyjna - analiza wojny", przedstawione

zostały rozważania dotyczące związkow i zależności pomiędzy wojną, konfliktem

zbrojnym, konfliktem i pokojem ale i omawia, w sposób syntetyczny, wojny i konflikty

zbrojne prowadzone na świecie w XX wieku, wskazując ponadto wojny mogące być

sklasyfikowane jako wojny peryferyjne, To treści tego rozdziału wprowadzają nas

w proces identyfikujący wojny peryferyjne, toczone w odległych regionach świata, na

terytorium państw biednych i często zapomnianych, o mało znaczącej pozycji na arenie

międzynarodowej pochłania wiele ofiar, generują straty i zniszczenia ale

marginalizowane są przez światową opinię publiczną. ZĄmĘąc się wojną peryferyjną

wańo jednak pamiętac o teoretycznych aspektach wojny i pokoju, a więc o pojęciach

które są nie tylko tak stare jak ludzkość, ale które razem z nią ewoluują. Częśc treści

tego rozdziału Autor właśnie poświęca identyfikacji tych pojęć ale i wyjaśnia termin

,,konflikt", poniewaz, jak to ujął na s,27 ,,,..należy podkreślić niedostateczną sytuację

w obszarze pojęciowym, ktora związana jest z paradoksem pojęciowym", czy także

,,...lstnieje zatem szereg definicji wojny i pokoju, natomiast brakuje naukowego

wyjaśnienia dla terminu konflikt. W literaturze przedmiotu znajdują się opisy definicyjne

dla rozszerzonej semantyki m.in. dla kanfliktu etnicznego, konfliktu religĘnego, konfliktu

zbĄnego, jednak nie ma definicji samego konfliktu". To także w tym rozdziale

omówione zostały, pod kątem rozwiązywanych problemów szczegołowych (szkoda że

ich było tak dużo), wojny oraz konflikty zbrojne i punkty zapalne na przełomie XXwieku, które, pzynajmniej na ogólnym poziomie, pozwalają zrozumiec genezę wojen

peryferyjnych,

Rozdział drugi ,,Zagrożenia dla bezpieczeństwa Polskl', koncentruje się na

identyfikacji pojęcia ,,bezpieczeństwo", przypisując go do stanu oraz wańości a także

omówieniu wyspecyfikowanych rodzajów zagrożeń dla bezpieczeństwa. To w treściach

tego rozdziału jest mowa o współczesnych zagrożeniach dla bezpieczeństwa

międzynarodowego ale i Polski, iż nie dotyczą one tylko aspektów polityczno-

militarnych ale takze aspektów ekonomicznych, ekologicznych, społecznych czy

i kulturowych orazjeszcze innych zjawisk i procesów wpływających na bezpieczeństwo

narodowe RP. Wartym podkreślenia wnioskiem z treści tego rozdziału jest natomiast

ten, który Autor ujął na s. 113, ,,Powyższe zagrożenia zostały sformułowane na

przełomie XX i XXl wieku. Dynamiczność, która charakteryzuje XXl wiek, napędzana

przez p roce s g l ob al izacj i spowodow ała e skal ację dy spropoĘi społecznych",

Rozdział trzeci, ,,Aspekty społeczno-polityczne jako destrukcyjny obszar wojny

peryteryjnej", zawiera treści dotyczące oddziaływania czynnikow społeczno-

politycznych na ewoluujące zagrożenia ale peryferyjność wojny. Jest to bowiem wojna,

ktora odnosi się socjologicznego, psychologicznego i etiologicznego wymiaru.

Globalizacja która pzekształca modele społeczne, uwarunkowania polityczne oraz

zmieniający się charakter wojen i konfliktów jest jednym z tych właśnie czynników,

który łączy powyższe obszary ale i wpływa na funkcjonowanie roznych mediów, To

w tym rozdziale Doktorant omawia znaczenie terminu ,,informacja", ,,społeczeństwo

informacyjne" ale i identyfikuje i omawia istotę ,,wojny informacyjnej". Oceniając treści

tego rozdziału, w którym identyfikuje się jeszcze takie pojęcia, jak m.in,

,,postmodernzm" i ,,pospolityzm", ,,wizerunek", ,,narracja", ,,pospolityka" czy i ,,lobbing"

i ,,depolityzacja" należy zwrocić uwagę na ich wpływ na ewoluujący model społeczny

Środowiska, a w konsekwencji model wojny, szczególnie tej zawartej w tytule , a więc

wojny peryferyjnej, która ,,.,,toczy się daleko od spokojnych, wysoce rozwiniętych

państwach dobrobytu, ktorym reakcja na śmierć, destabilizację mogłaby zaburzyć

spokojną egzystencję" (s. 170). W konsekwencji, jak się ocenia, treści tego rozdziału

pozawalają Doktorantowi wyspecyfikować, w jakimś ogólnym sensie, determinanty

,,nowych wojen" ale i ich fazy (etapy?) ale i opisać ,,wojnę hybrydową". To treści tego

rozdziału pozwalają zidentyfikować nam zjawisko ,,brudnej wojny" czy i zjawisko

,,infoterroryzml)", ale i ,,proxy war", czy też i związek przyczynowo-skutkowy, jaki

zachodzi pomiędzy zniekształconym przekazem medialnym a wielkimi

Przeobrażeniami w społeczeństwie, W kontekście przedstawionych treści w tym

rozdziale zasadnym wydaje się więc być stwierdzenie Autora, że ,,Różnice kulturowe,

religijne, językowe między cywilizacjami nie pozwalają nałożyć na wszystkie grupy

jednej uniwersalnej wersji cywilizacji. Oczywistą kwestią jest korzystanie z dóbr

materialnych kojarzących się z jakąś cywilizacją jednak nie jest to jej pełna akceptacja"

(s. 196.)

Rozdział czwańy ,,Wojna peryferyjna zagrożeniem bezpieczeństwa Polskiw XXl

wieku - studium przypadku" zawiefa wyniki badań, będących efektem analizy i oceny

wojny na Ukrainie, w Gruzji i w Czeczen|i, które, jak założył Doktorant, są

egzemplifikacją teoretycznych opisów wojny peryferyjnej, Autor omawiając każdą

z tych wojen z osobna zwracĄąc uwagę na te czynniki, ktore charakteryzują ten rodzĄ

wojny, a w tym m.in. na miejsce prowadzonych działań zbrojnych, brak gwarancji

bezpieczeństwa powyższych państw poprzez ich udział w organizacjach

międzynarodowych, czy też reakcję społeczności międzynarodowej i środków

masowego przekazu. Treści tego rozdziału ale i wnioski z oceny tych wojen powinny

umożliwic odniesienie się do określonego celu badań, a więc ,,określenia wpływu wojny

peryferyjnej na zagrożenia dla bezpieczeństwa Polskl' (s. 9.). Totez za interesujący

zapis należy uznac preambułę Autora do tego rozdziału, która została ujęta

następująco: ,,Wojna peryferyjna stanowi wielkie wyzwanie dla społeczności

międzynarodowej. Rozgrywa sĘ w dalekim i mało znaczącym zakątku świata jednak

poprzez swoją specyfikę jest zagrożeniem, na początku dla bezpieczeństwa lokalnego

i regionalnego, lecz w dalszej perspektywie niebezpieczeństwo dotyka również

bezpieczeństwa narodowego i bezpieczeństwa międzynarodowego" (s. 201).

Dokonując próby oceny treści tego rozdziału ale i, przynajmniej w jakimś ogólnym

stopniu, odniesienia się do rozwiązywanego problemu wańo posłużyć się zapisami

Autora ze s. 256, a mianowicie ,,Zagrożenia natury militarnej wynikające z wojny

peryferyjnej powinny staó sĘ ważnym punktem analiz i strategii dotyczących

bezpieczeństwa narodowego Polskf oraz ,,...zagrożenia dla państwa polskiego,

ktorego wynikają z wojny peryferyjnej częściej przyjmują charakter pozamilitarny.

Największym zagrożeniem dla bezpieczeństwa Polski, ktore 7'esf pokłosiem

występowania wojny peryferyjnej we wspołczesnym świecie .1'esf ,,uśpienie"

społeczeństwa polskiego, światowej opinii publicznej oraz społeczności

międzynarodoweJ'. Za zasadne mozna więc przyjąć stwierdzenie Autora, iż ,,Polska

będąc krajem relatywnie dalekim od europejskiego rdzenia, choć partycypując

w najważniejszych organizacjach jakimi są SoJusz Północnoatlantycki i Unia

Europejska, musi odczytywaó kryzysy i zagrożenia na które jest narażona. Osłabienie

NAT) i lJnii Europejskiej to osłabianie Polski, m.in. poprzez brak właŚciwej,

adekwatnej reakcji na zagrożenia, takie jak wojna peryferyjna i skutki jej

występowania".

Zakończenie zawiera refleksje dotyczące pzeprowadzonych badań, chociaż

tylko w stopniu ogólnym odnosi się do osiągnięcia głownego celu badawczego oraz

pozytywnie zakończonego etapu poszukiwania odpowiedzi na problem głowny. To

w tej części pracy można też znależć nowe treści, które nie znalaży się w tej

dyseńacji, a dotyczące bezpieczeństwa Polski. Mowa tu np. o: filarach (trzy) w oparciu

o które powinno budować się bezpieczeństwo Polski. Jest to o tyle wazne, że, o czym

była już mowa, bezpieczeństwo to stan, wańość i potrzeba, ale dotyczące przyszłości,

przyszłych pokoleń, przyszłych relacji, itd. a więc prognozowanych kierunków działan

i postępowań, ale w mniejszym zakresie zwrócono uwagę na ten aspekt

w poszczególnych treściach rozdziałów merytorycznych, czego zabrakło takze

w rozdziale czwańym,

Bibliografia zawiera rejestr dobranych celowo, według oceny recenzenta,

pozycji, uzasadniony tematem i zakresem przeprowadzonych badań.

V. ocENA KWALIFIKAGYJNA lWNlosEK KoŃcoWYKonkludując, rozprawa doktorska Pana mgr, Mateusza ZlENTARSKlEGO

stanowi indywidualny dorobek naukowo-badawczy Doktoranta a dotyczy

interesującego i dotychczas, według mojej wiedzy, nie będącego przedmiotem tak

przyjętego obszaru badań naukowych. Wnosi ponadto określone wartości do teorii

i praktyki nauk społecznych w dyscyplinie nauki o bezpieczeństwie. Zawarte w niej

wyniki z procesu badań świadczą o jego stosunkowo dobrych umiejętnościach

opanowania warsztatu naukowego do prowadzenia pracy naukowo-badawczej oraz

wskazują na dobrą wiedzę merytoryczną Autora o badanym przedmiocie,

Przedstawione natomiast do recenzji opracowanie spełnia, na stosunkowo dobrym

poziomie, wymagania stawiane rozprawom doktorskim z dziedziny nauk społecznych,

w dyscyplinie nauki o bezpieczeństwie, zgodnie z ustawą z dnia 14.03.2003r. (,,Ustawa

o stopniach naukowych itytule naukowym oraz o stopniach itytule w zakresie sztukf' -Dz.U. z dn.16.04.2003r., jednolity tekst ustawy o stopniach naukowych i tytule

naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki z dnia 3. czenruca 2016 r. - Dz. |J.

z2016 r. poz.882,1311,z2017 r. poz, 859, 1530,).

w związku z powyższym wnoszę o dopuszczenie pana mgr, Mateusza

Zl ENTARS KI EG o do p ubl icz nej ob rony przedłożonej rozp rawy d oktorskiej.

W niniejszej recenzji nie zostały sformułowane pytania, a wskazane obszary,

które wymagają udzielenia wyjaśnień w toku obrony pracy,

l tak, zachodzi potzeba ustosunkowania się Doktoranta do procesu

prowadzonych badań, a zwłaszcza instrumentarium metodologicznego. Oczekujęzatem, aby Doktorant podjął się próby przekonania recenzenta o opanowaniu

elementów metodyki badań naukowych, a dotyczących głownie tzw. ,,wynikowości"

poszczególnych relacji: ,,sytuacja problemowa-cel-problem główny (probtemy

szczegÓłowe)-hipoteza (hipotezy)-założenia i ograniczenia badawcze-etapy-układ

prac|', Ponadto, prosiłbym o wyjaśnienie ,,przełożenia" problem szczegółowy-hipoteza

a w konsekwencji rozdziaNpodrozdział a talże znaczenia posiadania w koncepcji

,,założeń i ograniczeń", które, moim zdaniem, ułatwiłyby poszukiwanie odpowiedzi na

niektóre z pytań, a dotyczących np. ,,perspektywy bezpieczeństwa Polski w kontekście

ewentualnych konfliktów (działań? wojen?) peryferyjnych", tym bardziej ze dotyczą one

czasu przeszłego, diagnozy ale i prognozy (XXl wiek, to jest sto lat, a więc

prezentowane treści dotyczą roku2020 czy też2100?).

lnnym problemem nad ktorym warto byłoby się zastanowió w trakcie obrony jest

problem,,zgodności" wyrażanych poglądów. ltak, na s. 194 jest np. zapis: ,,W hipotezie

niniejszej pracy Polska jest zagrożona zjawiskiem wojny peryferyjnej. W tym

kontekście należy wskazać niedostateczny poziom zabezpieczenia systemu

bezpieczenstwa informacyjnego. W opinii ekspertow ds. bezpieczeństwa polskie

urzędy i przedsiębiorstwa są narażone na ataki, w tym incydenty cyberterroryzmu,

infoterroryzmu", na s. 11 natomiast, formując hipotezę pisze Pan, iż,...iż wojny

peryferyjne wywierają wpływ na bezpieczeństwo Polski oraz, że generują one

zagrożenia zarowno natury militarnej jak i pozamilitarnej". Jest to tylko jeden z wielu

przykładow, które można spotkacw pracy. Proszę wzwiązkuztym przekonać mnie, że

te zapisy są tak samo identyfikowalne ale i wskazać w którym miejscu swojej dysertacji

ujął Pan wywody dotyczącego treści tych zapisow.

10