Współczesne systemy polityczne i ich typologie

1. Kryteria klasyfikowania systemów politycznych:

- reżim polityczny;

- zasady organizacji aparatu państwowego;

- struktura terytorialna państwa.

Reżim polityczny – to ogół metod stosowanych przez aparat państwowy w stosunkach

ze społeczeństwem oraz zasady jakimi kieruje się w tych stosunkach.

(DEMOKRATYCZNE, AUTORYTARNE, TOTALITARNE)

Zasady organizacji aparatu państwowego – to reakcje między władzą

ustawodawczą i wykonawczą oraz głową państwa. Charakter instytucji głowy

państwa.

Relacje między władzą ustawodawczą i wykonawczą:

PARLAMENTARNY, PREZYDENCKI, MIESZANY, RZĄDY ZGROMADZENIA

Zależności między głową państwa a szefem rządu:

PARLAMENTARNE, PREZYDIALNE

Charakter instytucji głowy państwa:

REPUBLIKA, MONARCHIA

Struktura terytorialna państwa – to relacje między centralnymi i lokalnymi organami

państwowymi

UNITARNE, ZŁOŻONE

2. Podział systemów politycznych ze względu na charakter reżimu politycznego

A. Państwo demokratyczne

- zasada suwerenności narodu;

Suwerenność narodu (konstytucja) - oznacza nieograniczoną władzę narodu

przejawiającą się w decydowaniu i rozstrzyganiu w sprawie władzy państwowej.

- prawo suwerenne do współdecydowania;

REFERENDA, INICJATYWA LUDOWA, VETO LUDOWE;

- prawo suwerenne do tworzenia organów państwowych

PARLAMENT, GŁOWA PAŃSTWA, ORGANY SAMORZĄDU LOKALNEGO

- zasada reprezentacji (zasada mandatu wolnego)

- pluralizm polityczny (legalność i swoboda działania opozycji)

Schemat modelu Pluralistycznego

PartieZwiązki interesu

Instytucje

Państwowe

Decyzja

Wybory

obywatelskie

Artykulacja Agregacja

sprzężenie

zwrotne

nacisk

wy

bó

r

- zasada podziału władz (ustawodawcza, wykonawcza, sądownicza) Locke, Montesqie.

- państwo prawa – prawo stoi ponad władzą.

B. Państwo totalitarne

- autokratyczna struktura władzy skupionej w ramach jednostki lub grupy;

- rozbudowany system kontroli wszechobecność państwa;

- powszechna indoktrynacja;

- uniformizacja form życia społecznego;

- centralizacja systemu gospodarczego i polityki gospodarczej.

C. Państwo autorytarne

- istnienie jednej partii;

- zawężony zakres uczestnictwa społeczeństwa w życiu politycznym kraju;

Autorytarne reżimy polityczne:

- reżimy biurokratyczno-militarystyczny (Ameryka Południowa);

- autorytarny korporcjonizm (organizowana demokracja);

- reżimy pokolonialno-mobilizujace (Afryka);

- „rasowe i etniczne demokracje” (RPA);

- posttotalitarne, autorytarne reżimy (NRD, Rumunia, Bułgaria, Czechosłowacja).