Wizerunek Czowieka

od staroytnoci do baroku w sztuce

Sumeryjski posg Gudei z Lagasz

Posg krlowej Hatszepsut zjej wityni grobowej wDeir el-Bahari, XVw. p.n.e.

Sztuk cechowa monumetalizm iustalony kanon, ktry wprowadza elementy kompozycyjne isposoby przedstawiania postaci zalenie od przynalenoci klasowej; wrzebie krlowie wpostawie siedzcej lub kroczcej, wbezczasowej modoci, urzdnicy realistycznie, lud przy pracy; wrysunku ireliefie gowa ikoczyny ujmowane zprofilu, barki ioko frontalnie; kompozycje wukadzie pasowym; warchitekturze sepulkralnej tego okresu kanon najwyraniej zarysowa si wmastabach ipiramidach.

Chopiec wzotym wianku IIw. portret fajumski

Tak zwane portrety fajumskie zawdziczaj sw nazw oazie Fajum, miejscu, wktrym odkryto je po raz pierwszy. Ich prawidowa nazwa to portret mumiowy, przymocowywano je bowiem do banday spowijajcych mumi na wysokoci twarzy. Budz one wielkie zainteresowanie badaczy ze wzgldu na sw wyjtkowo, stosowane byy bowiem jedynie na obszarze Egiptu midzy IaIV wiekiem. Namalowany zosta na drewnie. Zmary przedstawiony zosta wbiaej tunice zdobionej brzowymi pasami. Wsubtelnie namalowanej twarz owskim dugim nosie idrobnych ustach zwracaj uwag wielkie czarne oczy openym melancholii spojrzeniu. Gow okolon drobnymi czarnymi loczkami wieczy zoty laurowy wieniec. Zaistnienie tego fenomenu kulturowego wEgipcie wizao si niewtpliwie zdostaniem si tego kraju wobszar wpyww imperium rzymskiego.

Laookona Grupa, jedna znajsawniejszych rzeb greckich, ok. 150 lub 50 p.n.e. Muzeum Watykaskie.

Dyskobol (kopia rzymska), ok. 450 p.n.e., rzeba greckiego rzebiarza Myrona inicjatora przedstawiania postaci ludzkiej wruchu Museo della Terme, Rzym.

Do naszych czasw zachowao si bardzo niewiele przykadw malarstwa greckiego. Odawnej wietnoci tego rodzaju sztuki wstaroytnej Grecji przekona si mona ogldajc wspaniae przedstawienia na naczyniach. Wiele dzie pozna mona take dziki rzymskim kopiom, ktrych cz ocalaa na cianach willi ipaacw, przede wszystkim wHerkulanum iPompejach. Pierwowzorem dla tego malowida byo dzieo malarza pergamoskiego powstae wIIw. p.n.e., nalece do epoki helleskiej. By moe jednak obraz zPergamonu mia znacznie starszy pierwowzr, dzieo najwikszego malarza staroytnej grecji Apellesa, tworzcego wIVw. p.n.e. On to bowiem wprowadzi do malarstwa nowe rozwizania kompozycyjne ipo raz pierwszy ukaza przedstawian posta odwrcon do widza plecami.

Herakles zTelefosem wArkadii ok. 75r.n.e. malowido cienne zHerkulanum Neapol, Narodowe Muzeum Archeologiczne

Na malowidle zHerkulanum widzimy scen rozgrywajc si wniezdefiniowanej przestrzeni; ukazanemu od tyu Heraklesowi nimfa Arkadii ukazuje jego syna Telefosa karmionego przez ani. Spoczywajca na tronie posta identyfikowana jest czasami jako nimfa, aczasami jako sam bg Bachus zwiecem zwinnej latoroli na gowie, koszem owocw iwychylajcym si ztyu bokiem zfletni pana. Ustp Heraklesa widzimy ora, symbol Zeusa ilwa, dodanego zapewne dopiero wkopii rzymskiej. Na rozkaz ojca Auge porzucia dziecko wlesie, gdzie wykarmia je ania. Telefos gdy dors odnalaz matk izosta krlem Mizji. Malowido zHerkulanum ma znakomicie wywaon kompozycj, przemylane ujcie postaci iciep kolorystyk. Zwraca uwag zwaszcza owo niezwyke ustawienie Heraklesa wpozie zastosowanej przez Lizypa wrzebie Herakles Farnese.

Portret pary maeskiej ok. 5070r. n.e. malowido cienne zPompejw Neapol, Narodowe Muzeum Archeologiczne

Domy rzymskie zdobione byy malowidami tworzcymi dekoracje caych cian, wktre jakby wprawiano obrazy figuralne, bd pejzae. Oprcz scen mitologicznych czsto ozdabiano domy portretami wacicieli. Mczyzna na portrecie trzyma wrku zwj, akobieta rylec itabliczk, tzw. codex. Wszystkie te przedmioty to atrybuty ludzi wyksztaconych. Drobiazgowo oddana fryzura kobiety zrzdem drobnych loczkw okalajcych czoo pozwolia na dokadne datowanie portretu, fryzury takie pojawiy si bowiem po poowie Iw. n.e. Twarze sportretowanej pary maeskiej oddane zostay zwielk prawd psychologiczn. Mczyzna patrzy prosto zbystroci ipewnoci siebie charakterystyczn dla modego czowieka rozpoczynajcego karier, akobieta ma wzrok peen niemiaoci izadumy.

Rzym, mozaika z 586Wniebowstpienie miniatura wtzw. Ewangeliarzu Rabuli

Wniebowstpienie jest najwczeniejsz zachowan wsztuce wczesnochrzecijaskiej tak rozbudowan prezentacj tego wydarzenia. Porodku uczniw Jezusa stoi wpostawie modlitewnej Matka Boska, za dwaj anioowie zwracaj si do zdziwionych obserwatorw zgestem pouczenia. Chrystus, trzymajcy wdoni zwj praw, unosi si do nieba otoczony wietlistym krgiem, zwanym mandorl. Wnaronikach miniatury widoczne s gowy personifikacji soca iksiyca.

Dawid i Betsabee, tympanon, 1. poowa XIII w. koci Cystersw, Trzebnica.

Mistrz zTrzebonia: Zmartwychwstanie, ok. 1380, fragment otarza Nrodni galerie, Praga

Kodeks Baltazara Behema, scena Ludwisarze, ok. 1502 Biblioteka Jagielloska, Krakw

iluminowany rkopis zok. 15021505 zawierajcy odpisy przywilejw istatutw m. Krakowa, rot przysig iustawy cechw krak.; 1505 podarowany przez B. Behema. Karty Kodeksu zdobione bogat ornamentyk got.-renes. i27 miniaturami nieznanego malarza krak. (scena Ukrzyowania, herb Krakowa, kompozycje herbowe oraz rodzajowe zwizane zyciem mieszczastwa); jeden znajcenniejszych pol. zabytkw rkopimiennych owartoci hist. iwysokim poziomie artystycznym.

Leonardo da Vinci: Autoportret, ok. 1512 Biblioteca Reale, Turyn.

LEONARDO DA VINCI (14521519) Mona Lisa (Gioconda) 150306 olej na desce, 7753 cm

Bernard Bernatowicz: w. Eliasz, 1723 Warszawa, koci Karmelitw Bosych, rzeba w otarzu

Rembrandt: Portret modej kobiety, Zamek Krlewski wWarszawie

Peter Paul Rubens: Tryptyk w. Ildefonsa, obraz rodkowy Kunsthistoriches Museum, Wiede.

Prezentacja wykonana przez Zofi Greniuk nauczycielk plastyki na podstawie encyklopedii multimedialnej Sztuka- Wydawnictwo Naukowe PWN