1

Logistyka zaopatrzenia i produkcji

dr inż. L. Wicki

Opakowania w logistyce

LZIP_3_LW

Opakowania

4

Opakowanie –definicje

• Opakowanie – dająca się oddzielić powłoka pakowanego towaru, mająca go chronić lub spełniać inne funkcje.

• Opakowanie jest wyrobem przeznaczonym do ochrony innych wyrobów przed uszkodzeniami, a także do ochrony otoczenia przed szkodliwym oddziaływaniem zapakowanego wyrobu (norma PN-88/0-79000)

• Podstawowa cecha:Opakowanie powinno być tanie, lekkie, mocne i zachowujące towar w niezmienionej postaci przez dłuższy czas.

5

Funkcje opakowań

• Wyróżniamy następujące funkcje opakowań:– Produkcyjne. Opakowanie umożliwia przygotowanie

odpowiedniej ilości towarów na wyjściu z produkcji i pobranie odpowiedniej ilości materiałów na wejściu do produkcji.

– Marketingowe. Opakowanie dla wielu towarów stanowi część strategii marketingowej wyrobu (porównaj marketing-mix), która sprawia, że towar staje się możliwy do odróżnienia od towarów konkurencji. Opakowanie, jako nośnik reklamy może spełniać także ważne funkcje komunikacyjne, np. w zakresie oferowanych promocji lub specjalnych cech towaru.

– Zastosowawcze. Zaliczamy tu zastosowanie opakowania przez nabywcę do innych celów. Można używać słoiki, kartony, itp.

– Logistyczne. Ze względu na rozpatrywaną tematykę, funkcje te przedstawione są w oddzielnym ujęciu.

6

Logistyczne funkcje opakowań

• Ochronna. • Magazynowa.• Transportowa. • Manipulacyjna. • Informacyjna.

Różnorodne funkcje logistyczne spełniane przez opakowanie powodują, że opakowanie jest traktowane

jako integralny element systemu logistyki.

2

7

Logistyczne funkcje opakowań - 1

• Ochronna. Towar do nabywcy powinien dotrzeć we właściwym stanie, opakowanie ma go chronić przed obciążeniami mechanicznymi, warunkami klimatycznymi, kradzieżą.

8

Logistyczne funkcje opakowań - 2

• Magazynowa. Ma ułatwiaćmagazynowanie towaru, powinno nadawaćsię do układania w stosy, być odporne na ściskanie, mieć odpowiednie rozmiarach.

9

Logistyczne funkcje opakowań - 3

• Transportowa. Ma ułatwiać lub umożliwiać transport. Opakowanie powinno mieć stosunkowo niewielką masęi pozwalać na optymalne wykorzystanie pojemności środków transportowych

10

Logistyczne funkcje opakowań - 4

• Manipulacyjna. Powinno łączyć towary w takie jednostki, które ułatwiąmanipulowanie nimi przy transporcie i magazynowaniu i zapewnić możliwośćużycia mechanicznych środków transportu.

11

Logistyczne funkcje opakowań - 5

• Informacyjna. Jest to bardzo ważna funkcja w procesie kompletacji zamówień. Jednostki opakowań zbiorczych i indywidualnych (zależnie od rodzaju kompletacji) powinny być tak oznakowane, aby można było łatwo zidentyfikować potrzebne wyroby (np. color code).

• Użycie kodów kreskowych umożliwia automatyczną identyfikację towaru

12

Znaczenie opakowań w procesie logistycznym

Opakowania mogą utrudniać lub ułatwiaćprocesy logistyczne w tym transportowe

3

13

Oznakowanie opakowań

• Oznakowanie opakowań dzieli się na: zasadnicze, informacyjne, niebezpieczeństwa i manipulacyjne.

• Znaki zasadnicze pozwalają na identyfikację towaru, odbiorcy i miejsca przeznaczenia.

• Znaki informacyjne umożliwiają bliższe rozpoznanie ładunku, Dotyczą danych o masie, wymiarach i nadawcy opakowania transportowego.

• Znaki niebezpieczeństwa wskazują na szczególne cechy ładunku. Dotyczy to materiałów wybuchowych, żrących, łatwopalnych, itd.

• Znaki manipulacyjne wskazują na określony sposób obchodzenia się z towarem. Oznacza się ładunki tłukące się, wrażliwe na wstrząsy, aparaty precyzyjne, zakaz używania haków, nakaz ochron przed nagrzaniem, itd.

18

Funkcje a cechy opakowania

• Pfohl H.Ch.: Systemy Logistyczne: Instytut Logistyki i Magazynowania, Poznań 2001. s. 143.

19

Podziały opakowań:

• kryteria podziału:– wg rodzaju użytkowania: jednorazowego użytku,

wielorazo-wego użytku;– wg podstawowej funkcji: jednostkowe

(detaliczne), zbiorcze; transportowe (tworzone w celu zabezpieczenia towaru, umożliwienia manipu-lacji w czasie transportu);

– wg rodzaju tworzywa: metalowe, drewniane, szklane, z tworzyw sztucznych, tekturowo-papierowe, ceramiczne, kombinowane;

– wg formy konstrukcyjnej (i geometrycznej): skrzynie i skrzynki, pudła tekturowe, paczki, pojemniki, kosze, klatki, opakowania bednarskie: beczki, kadzie, wiadra, cebry, butle, butelki, worki, bele, inne.

24

Zakres badań na znak bezpieczeństwa

• Badania szczelności,• Odporność uchwytów na zerwanie,• Odporność na uderzenie przy swobodnym spadku,• Odporność na nacisk statyczny,• Odporność na uderzenia poziome na pochylni, • Odporność na drgania o stałej niskiej częstotliwości,• Sprawdzenie stabilności kształtu i wymiarów pod

działaniem podwyższonej temperatury, • Badania mające na celu określenie odmiany tektury (co

do wytrzymałości, itp.).

25

Badania dużych pojemników do przewozu luzem (DPPL)

• Odporność na podnoszenie od dołu DPPL sztywnych

• Odporność na podnoszenie od góry DPPL elastycznych do 1000 kg i DPPL sztywnych 3000 kg

• Odporność na rozdzieranie DPPL elastycznych,

• Odporność na nacisk przy piętrzeniu DPPL do 100 kN

• Szczelność DPPL sztywnych

• Odporność DPPL sztywnych na wewnętrzne ciśnienie hydrauliczne do 400 kPa

• Odporność DPPL na uderzenie przy swobodnym spadku z max. wysokości 1,8 m

• Odporność DPPL na uderzenie przy swobodnym spadku z przewróceniem z max. wysokości 1,8 m

• Odporność na obciążenie przy podnoszeniu leżącego DPPL elastycznego

System wymiarowy opakowań

4

28

System wymiarowy opakowań

• ograniczony ilościowo układ zalecanych wymiarów opakowań transportowych i jednostkowych.

29

Różnorodnośćwymiarów - problemy

• małoseryjna produkcja opakowań utrudniająca mechanizację pracy i zwiększenie wydajności parku maszynowego, przy jednoczesnym zwiększeniu pracochłonności i kosztów wytwarzania;

• utrzymywanie w zakładach produkcyjnych dużych zapasów magazynowych opakowań o różnych wymiarach;

• utrudnienie organizacji zwrotu opakowań wielokrotnego użytku;• nieefektywne wykorzystanie powierzchni magazynów i środków

transportowych;• trudności ujawniające się przy wprowadzaniu mechanizacji prac

przeładunkowych i magazynowych;• Wyższe koszty - nieracjonalne zużywanie materiałów

opakowaniowych, wynikające z niedostosowania wymiarów tych materiałów do wymiarów produkowanych z nich opakowań.

30

Moduł opakowania –Opakowania modułowe

• Podstawowy moduł opakowania ma znormalizowane wymiary zewnętrzne podstawy 400mm x 600mm, co pozwala na pełne % wykorzystanie miejsca na paletach:

• EURO (800mm x 1200mm - 4 opakowania), jak i • ISO (1000mm x 1200mm – 5 opakowań).• W użyciu są też wielokrotności modułu podstawowego.• Użytkownicy mają do wyboru dwa standardy załadunku

palet pod względem wysokości: 105 cm i 160–190 cm.

31

Przykład ułożenia opakowań modułowych na palecie

• Pfohl H.Ch.: Systemy Logistyczne: Instytut Logistyki i Magazynowania, Poznań 2001.

Czynniki dot. Projektowania systemu opakowań

41

Czynniki wpływające na dobór opakowań(projektowanie systemu)

• Powierzchnia magazynowa,• Wymiary i nośność:

– ramp, dróg dojazdowych, bram (drzwi) magazynów, dźwigów itp.,

– urządzeń magazynowych, jak np. gniazda regałów,– urządzeń transportu wewnętrznego i bliskiego (wózki

podnośnikowe, unoszące, itp.),– przestrzeni ładownej środków transportowych

(wagony kolejowe, samochody ciężarowe, ładownie statków, samolotów itp.),

5

42

Czynniki cd.

– palet ładunkowych,– opakowań transportowych,– opakowań zbiorczych i jednostkowych, – określonych zespołów maszyn pakujących i

formujących oraz ich oprzyrządowania,– materiałów opakowaniowych w arkuszach

(sklejki, płyty pilśniowe, płyty polipropylenowe, papier, tektura, folie, blachy itp.).

43

Schemat wzajemnego powiązania zależności wymiarowych

• 1 —produkt, 2 —opakowanie jednostkowe, 3 —opakowanie zbiorcze, 4 —opakowanie transportowe, 5—paleta ładunkowa, 6 —kontener, 7 —magazyn, 8 —samochód, 9 —wagon kolejowy, 10 —statek (ładownie)

44

Zależności wymiarowe opakowań, jednostek ładunkowych, środków przewozowych oraz budowli magazynowych

Jednostki logistyczne

46

Jednostki logistyczne

• Tworzenie jednostek logistycznych oznacza łączenie wysyłanych ładunków (towarów) w większe jednostki.

• Wyróżniamy następujące jednostki logistyczne: – magazynowe, – transportowe, – ładunkowe.

• Zestawienie towaru w odpowiednie jednostki ma pozwolić na sprawny przepływ w kanale logistycznym.

47

Jednostki logistyczne -

Jednostki logistyczne powstają przez połączenie towarów w znormalizowane

pod względem kształtów i wymiarów jednostki, w celu uproszczenia przepływu towarów i obniżenia powstających przy tym

kosztów.

6

48

Zasady kształtowania łańcucha transportowego ze względu na przepływ towarów

• zestawianie – łączenie towarów w większe jednostki,

• możliwość układania w stosy,• normalizowanie jednostek pod względem

wymiarów i kształtu,• ułatwienie zastosowania urządzeń

mechanicznych do manipulacji,• wybór jednostki pozwalającej na utworzenie

ciągłego łańcucha transportowego od dostawcy do odbiorcy.

49

Możliwości tworzenia jednostek logistycznych

• Pfohl H.Ch.: Systemy Logistyczne: Instytut Logistyki i Magazynowania, Poznań 2001. s. 148.

50

Podstawa systemu wymiarowego opakowań

• Za podstawę tworzenia systemu wymiarowego opakowań przyjęto wymiar znormalizowanej palety ładunkowej płaskiej o wymiarach 1200×800mm (euro) i 1200×1000 mm (ISO). Palety stały się pomostem między różnymi jednostkami transportowymi.

51

Jednostka ładunkowa i jej rodzaje

• Jednostkę ładunkową można zdefiniować jako pewną liczbę opakowań ładunku (towaru), zestawionego w jedną całość przy wykorzystaniu pomocniczych środków wiążących lub urządzeń transportowych, w sposób zapewniający trwałość jej kształtu, wymiarów i zawartości od miejsca jej zestawienia poprzez cały łańcuch transportowy aż do chwili rozformowania. Umożliwia ona pełnąmechanizację przeładunków na drodze swego przebiegu, z zachowaniem warunków bezpieczeństwa i higieny pracy przy przewozie, przeładunkach i składowaniu.

52

Rodzaje jednostek ładunkowych:

• jednostki paletowe (ładunek spaletyzowany);

• jednostki pakietowe, formowane bez użycia palet, lecz z wykorzystaniem różnego rodzaju środków wiążących (ładunek spakietyzowany);

• jednostki kontenerowe, (ładunek skonteneryzowany).

53

Paleta

• Paleta to platforma nośna z nadbudową, lub bez nadbudowy, która służy do skomasowania towarów, w celu uformowania jednostki ładunkowej do transportu, magazynowania i układania w stosy, przy wykorzystaniu środków przewozowych transportu bliskiego (wózki widłowe, itp.).

• Ma ona wiele odmian, ważną jej cechą jest jednak stałość rozmiarów podstawy w kilku typach:

• europaleta 800×1200 mm; • paleta ISO 1000×1200mm.

7

56

Korzyści paletyzacji

• zwiększenie mechanizacji prac transportowo-magazynowych,

• zmniejszenie udziału pracy żywej w wyżej wymienionych procesach,

• skrócenie postoju pojazdów i lepsze ich wykorzystanie dzięki zmechanizowanym przeładunkom,

• zmniejszenie zapotrzebowania na powierzchnięskładową z powodu łatwej możliwości piętrzenia ładunków,

• zmniejszenie strat towarowych,• polepszenie organizacji pracy,• poprawa warunków bhp przy pracach magazynowo-

transportowych.63

Paleta drewniana płaska

• wymiary 800 x 1200 mm i wysokości 144 mm

69

Pakiety

• Pakiety to jednostki ładunkowe złożone z co najmniej dwóch sztuk tego samego rodzaju ładunku, zestawione bez użycia tradycyjnej palety lub kontenera w sposób zapewniający trwałość jej formy i masy.

• Tworzone są w celu zmechanizowania przeładunku widłami wózka podnośnikowego lub haka suwnicy bądź żurawia. Masa pakietu powinna być dostosowanej do szeregu udźwigów urządzeńładunkowych zaś wymiary powinny mieścić się w obrysie kolejowej przestrzeni ładunkowej i dopuszczalnych wymiarach dla pojazdów drogowych oraz wykorzystujących racjonalnie powierzchnię i przestrzeń środków przewozowych, udźwigi maszyn i urządzeńpunktowych, wymiary otworów obiektów magazynowych, wymiary przestrzeni magazynowych.

70

Duże pojemniki

• Do dużych pojemników zalicza się:• kontenery ISO o wymiarach długości 10, 20, 30 i 40 stóp

(3028, 6055 mm, itd.), szerokości 8 stóp (2435 mm) i wysokości 8–9 stóp (2435–2745mm). Nadają się one do ustawiania w sześcio-warstwowe stosy i są ładowane przez jedne drzwi w ścianie czołowej. Umożliwia on pełne załadowanie przy użyciu palet ISO.

• eurokontenery – o wymiarach 6058×2500×2600 mm i ładowności brutto 24 tony.

• nadwozia samochodowe wymienne, zwykle o wymiarach 2500×2600×6250 mm lub 7150 mm.

73

Podział kontenerów:

• pod względem maksymalnej masy brutto: – małe (do 5t brutto), – średnie (do 10t brutto), – wielkie(powyżej 10t brutto)

• pod względem funkcjonalności: – uniwersalne,– specjalizowane,– specjalne

• pod względem konstrukcji: – skrzyniowe (zamknięte, otwarte),– specjalizowane (uniwersalne z dodatkowym wyposażeniem)– specjalne (zbiornikowe bezciśnieniowe i ciśnieniowe, płytowe)– specjalnego przeznaczenia (np. mieszkalne)– elastyczne (głównie do ładunków sypkich luzem),

• pod względem normalizacji: – standardowe (np. wg wymagań ISO),– znormalizowane (np. kontenery znormalizowane do transportu lądowego),– nietypowe.

74

Kontenery uniwersalne drobnicowe 20' (general purpose containers)

8

85

Mechanizacja załadunku

86

Mechanizacja załadunku