WARUNKI WARUNKI PRAWIDŁOWEJPRAWIDŁOWEJKOMUNIKACJIKOMUNIKACJI

INTERPERSONALINTERPERSONALNEJNEJ

Komunikacja interpersonalna Komunikacja interpersonalna to wymiana informacji między to wymiana informacji między

jej uczestnikami. jej uczestnikami.

Nośnikami danych mogą być Nośnikami danych mogą być słowa (komunikacja werbalna), słowa (komunikacja werbalna), gesty, teksty, obrazy, dźwięki gesty, teksty, obrazy, dźwięki czy też sygnały elektryczne czy też sygnały elektryczne

albo fale radiowe. Ważne jest, albo fale radiowe. Ważne jest, aby były one zrozumiałe dla aby były one zrozumiałe dla

nadawcy i odbiorcy.nadawcy i odbiorcy.

Do aktu komunikacji dojdzie Do aktu komunikacji dojdzie jedynie wtedy, gdy spełnione jedynie wtedy, gdy spełnione zostaną następujące warunki:zostaną następujące warunki:

- informacja zostanie przekazana w języku - informacja zostanie przekazana w języku zrozumiałym dla obu komunikujących się zrozumiałym dla obu komunikujących się stron, stron,

- zaistnieje skuteczny nośnik tej informacji, - zaistnieje skuteczny nośnik tej informacji,

- przekaz pozostanie czysty od - przekaz pozostanie czysty od zniekształceń przez czynniki zewnętrzne zniekształceń przez czynniki zewnętrzne (tzw. szum), (tzw. szum),

- przekaz spotka się z odbiorem, - przekaz spotka się z odbiorem,

- informacja w założeniu będzie - informacja w założeniu będzie przeznaczona dla danego odbiorcy. przeznaczona dla danego odbiorcy.

Bariery komunikacyjne:Bariery komunikacyjne:

Czynniki, które utrudniają Czynniki, które utrudniają zrozumienie przekazu zrozumienie przekazu

zawartego w wypowiedzi zawartego w wypowiedzi (o charakterze fizycznym (o charakterze fizycznym

i i psychologicznym)psychologicznym)

Bariery komunikacyjne:Bariery komunikacyjne:- - utrudnienia percepcyjne utrudnienia percepcyjne

- różnice kulturowe- różnice kulturowe

- stereotypy (chętniej słuchamy osób o - stereotypy (chętniej słuchamy osób o wysokim statusie społecznym) wysokim statusie społecznym)

- samopoczucie - samopoczucie

- komunikacja równoległa-rozmówcy - komunikacja równoległa-rozmówcy prowadzą równocześnie dwa wątki prowadzą równocześnie dwa wątki rozmowy, nie słuchając siebie rozmowy, nie słuchając siebie nawzajemnawzajem

Bariery komunikacyjne Bariery komunikacyjne c.d.:c.d.:

11. . filtrowaniefiltrowanie – słuchamy wybiórczo, filtrujemy – słuchamy wybiórczo, filtrujemy informacjeinformacje

2. 2. skojarzeniaskojarzenia – treść wypowiedzi rozmówcy – treść wypowiedzi rozmówcy wywołuje skojarzenie, w które się zagłębiamywywołuje skojarzenie, w które się zagłębiamy

3. 3. przygotowywanie odpowiedziprzygotowywanie odpowiedzi – myślimy, co za – myślimy, co za chwilę odpowiedzieć, choć staramy się wyglądać chwilę odpowiedzieć, choć staramy się wyglądać na zainteresowanychna zainteresowanych

4. 4. domyślanie siędomyślanie się – usiłujemy zgadnąć, co rozmówca – usiłujemy zgadnąć, co rozmówca ma "naprawdę" na myślima "naprawdę" na myśli

5. 5. osądzanieosądzanie – w trakcie rozmowy osądzamy i – w trakcie rozmowy osądzamy i reagujemy schematyczniereagujemy schematycznie

6. 6. utożsamienie sięutożsamienie się – cokolwiek mówi rozmówca, – cokolwiek mówi rozmówca, odnosimy do własnego życia i osądzamy w odnosimy do własnego życia i osądzamy w kontekście własnych doświadczeńkontekście własnych doświadczeń

7. 7. udzielanie radudzielanie rad – słuchamy tylko początku, szukając – słuchamy tylko początku, szukając rady dla rozmówcyrady dla rozmówcy

Bariery komunikacyjne Bariery komunikacyjne c.d.:c.d.:8. 8. sprzeciwianie sięsprzeciwianie się

a. a. gaszeniegaszenie – wygłaszamy sarkastyczne uwagi, które – wygłaszamy sarkastyczne uwagi, które zniechęcają rozmówcę do kontynuowania rozmowyzniechęcają rozmówcę do kontynuowania rozmowy

b. b. dyskontowaniedyskontowanie – słyszymy – słyszymy komplementkomplement i i wyliczamy wszystko co może obniżyć jego wartośćwyliczamy wszystko co może obniżyć jego wartość

9. 9. przekonanie o swojej racjiprzekonanie o swojej racji – podnosimy głos, – podnosimy głos, atakujemy, by obronić własne stanowisko; atakujemy, by obronić własne stanowisko; przejawia się w tym niezdolność do przyjmowania przejawia się w tym niezdolność do przyjmowania krytyki, i brak zgody na inny punkt widzeniakrytyki, i brak zgody na inny punkt widzenia

10. 10. zmiana toruzmiana toru – obracamy wypowiedź rozmówcy w – obracamy wypowiedź rozmówcy w żart lub zmieniamy tematżart lub zmieniamy temat

11. 11. zjednywaniezjednywanie – słuchamy na tyle by nie zgubić – słuchamy na tyle by nie zgubić wątku, ale tak naprawdę w ogóle się nie wątku, ale tak naprawdę w ogóle się nie angażujemy angażujemy

Jak być dobrym Jak być dobrym słuchaczem?:słuchaczem?:

11. Nie przerywaj rozmówcy.. Nie przerywaj rozmówcy.

2. Stwarzaj dobry klimat, by rozmówca nie czuł się 2. Stwarzaj dobry klimat, by rozmówca nie czuł się skrępowany.skrępowany.

3. Bądź cierpliwy i opanowany.3. Bądź cierpliwy i opanowany.

4. Okazuj zainteresowanie.4. Okazuj zainteresowanie.

5. Koncentruj się tylko na mówiącym - nie przeglądaj 5. Koncentruj się tylko na mówiącym - nie przeglądaj w tym czasie gazety, nie spoglądaj na zegarek, w tym czasie gazety, nie spoglądaj na zegarek, telewizor, czy za okno.telewizor, czy za okno.

6. Zadawaj pytania.6. Zadawaj pytania.

7. Posługuj się językiem zrozumiałym dla rozmówcy.7. Posługuj się językiem zrozumiałym dla rozmówcy.

8. Upewnij się, że dobrze zrozumiałeś rozmówcę.8. Upewnij się, że dobrze zrozumiałeś rozmówcę.

9. Skupiaj się na najważniejszych informacjach. Staraj 9. Skupiaj się na najważniejszych informacjach. Staraj się je zapamiętać. Notuj.się je zapamiętać. Notuj.

10. Stosuj potwierdzenia niewerbalne (uśmiech!).10. Stosuj potwierdzenia niewerbalne (uśmiech!).

Cztery kroki skutecznego Cztery kroki skutecznego słuchania:słuchania:

1.1. aktywne słuchanie aktywne słuchanie- parafrazowanie (definiowanie) swoimi - parafrazowanie (definiowanie) swoimi

słowami tego, co druga osoba do nas mówisłowami tego, co druga osoba do nas mówi- precyzowanie przez zadawanie pytań- precyzowanie przez zadawanie pytań- informacja zwrotna – dzielenie się odczuciami - informacja zwrotna – dzielenie się odczuciami

i doświadczeniami bez osądzania i doświadczeniami bez osądzania (natychmiast, szczerze i wspierająco)(natychmiast, szczerze i wspierająco)

2.2. słuchanie empatyczne – słuchanie z słuchanie empatyczne – słuchanie z nastawieniem na zrozumienie emocji nastawieniem na zrozumienie emocji rozmówcyrozmówcy

3.3. słuchanie otwarte – nie ocenia się słuchanie otwarte – nie ocenia się rozmówcy, by osądy nie zasłaniały nam rozmówcy, by osądy nie zasłaniały nam naszego rozmówcynaszego rozmówcy

4.4. słuchanie świadome – zwracanie uwagi na słuchanie świadome – zwracanie uwagi na integrację słów i emocjiintegrację słów i emocji

Zapewne udało Ci się doświadczyć, że Zapewne udało Ci się doświadczyć, że w wielu sytuacjach, mimo Twojej w wielu sytuacjach, mimo Twojej wewnętrznej pozytywnej intencji w wewnętrznej pozytywnej intencji w działaniu, czy mówieniu okazywało działaniu, czy mówieniu okazywało się, że Twoje słowa były zupełnie się, że Twoje słowa były zupełnie opacznie rozumiane, źle opacznie rozumiane, źle interpretowane. Jeśli zdarza się to interpretowane. Jeśli zdarza się to często, warto, abyś świadomie zaczął często, warto, abyś świadomie zaczął kształtować swoje nawyki kształtować swoje nawyki komunikacyjne, a komunikacyjne, a „Komunika Ja”„Komunika Ja” niech będzie pierwszym krokiem w niech będzie pierwszym krokiem w drodze do drodze do mistrzostwa komunikacjimistrzostwa komunikacji..

Komunikat JaKomunikat Ja dzięki swojej formie dzięki swojej formie pozwala Ci wyrazić swoje odczucia w pozwala Ci wyrazić swoje odczucia w

związku z jakąś sytuacją i związku z jakąś sytuacją i odpowiednio wyrazić swoje odpowiednio wyrazić swoje

oczekiwania. oczekiwania.

Są to komunikaty pozbawione oceny Są to komunikaty pozbawione oceny i ataków. Odnoszą się tylko i ataków. Odnoszą się tylko

do faktów i do was obojga, a nie do faktów i do was obojga, a nie tylko do drugiej osoby. tylko do drugiej osoby. Stosowanie Stosowanie

go prowadzi również do głębszego go prowadzi również do głębszego zrozumienia siebie i uczuć, które zrozumienia siebie i uczuć, które kryją się pod naszymi reakcjami.kryją się pod naszymi reakcjami.

Struktura Komunikatu typu Struktura Komunikatu typu JA:JA:

Komunikat Ja składa się z 4 składników:Komunikat Ja składa się z 4 składników:1. 1. Wyrażanie swoich uczuć i emocjiWyrażanie swoich uczuć i emocji (jestem (jestem

zły/szczęśliwy/smutny/rozczarowany)zły/szczęśliwy/smutny/rozczarowany)2. 2. Opis faktów do których się odnosimyOpis faktów do których się odnosimy – opis – opis

konkretnego zachowania, które wzbudziło w konkretnego zachowania, które wzbudziło w nas wcześniej wymienione uczucia, bez nas wcześniej wymienione uczucia, bez oceny, bez etykietek, tylko konkrety.oceny, bez etykietek, tylko konkrety.

3. 3. Wyrażenie swoich potrzebWyrażenie swoich potrzeb – czyli – czyli wyjaśnienie co w tej sytuacji spowodowało, że wyjaśnienie co w tej sytuacji spowodowało, że tak się poczuliśmytak się poczuliśmy

4. 4. Przekazanie swoich oczekiwańPrzekazanie swoich oczekiwań – czyli – czyli zwykła prośba o konkretne zachowanie w zwykła prośba o konkretne zachowanie w przyszłościprzyszłości

Łatwo te 4 punkty zawrzemy Łatwo te 4 punkty zawrzemy trzymając się prostej trzymając się prostej konstrukcji zdania:konstrukcji zdania:

Czuję … (wyrażenie swoich emocji) Czuję … (wyrażenie swoich emocji) … … Kiedy Ty …. (opis sytuacji oparty na Kiedy Ty …. (opis sytuacji oparty na faktach) … faktach) … Ponieważ … (wyrażenie swojej Ponieważ … (wyrażenie swojej potrzeby, wyjaśnienie) … potrzeby, wyjaśnienie) … Chcę … (oczekiwania na przyszłość) Chcę … (oczekiwania na przyszłość)

Komunikat Ja - przykłady Komunikat Ja - przykłady niepoprawnych niepoprawnych sformułowańsformułowań

Kilka poniższych przykładów zupełnie nic Kilka poniższych przykładów zupełnie nic nie wnosi do rozmowy, a jedynie prowokuje i nie wnosi do rozmowy, a jedynie prowokuje i buduje atmosferę do awantury i kłótni. Są buduje atmosferę do awantury i kłótni. Są one dalekie od zasad „Komunikatu Ja”.one dalekie od zasad „Komunikatu Ja”.

• Jesteś beznadziejny, gdy tak tylko siedzisz Jesteś beznadziejny, gdy tak tylko siedzisz na kanapie i oglądasz telewizor.na kanapie i oglądasz telewizor.

• Nie szanujesz mnie.Nie szanujesz mnie.• Zawsze tylko myślisz o sobie.Zawsze tylko myślisz o sobie.• Nigdy nie powiesz mi dziękuję, tylko ciągle Nigdy nie powiesz mi dziękuję, tylko ciągle

wymagasz.wymagasz.

Są dwa wyrazy, które z Są dwa wyrazy, które z założenia są kłamstwem i założenia są kłamstwem i

powodują jedynie powodują jedynie negatywne reakcje, negatywne reakcje, wystrzegaj się ich. wystrzegaj się ich.

Te słowa to: zawsze, Te słowa to: zawsze, nigdy.nigdy.

AsertywnośćAsertywność

To umiejętność, dzięki której ludzie otwarcie To umiejętność, dzięki której ludzie otwarcie wyrażają swoje myśli, uczucia i przekonania, nie wyrażają swoje myśli, uczucia i przekonania, nie lekceważąc, uczuć i poglądów swoich rozmówców. lekceważąc, uczuć i poglądów swoich rozmówców.

- respektowanie własnych praw, respektowanie - respektowanie własnych praw, respektowanie praw innych, bronimy własnych praw, uznając praw innych, bronimy własnych praw, uznając prawa innych prawa innych

- wyrażamy swoje potrzeby, myśli i uczucia- wyrażamy swoje potrzeby, myśli i uczucia- nasze stosunki z innymi ludźmi cechuje wiara w - nasze stosunki z innymi ludźmi cechuje wiara w

siebie siebie Ludzie asertywni potrafią powiedzieć „nie” bez Ludzie asertywni potrafią powiedzieć „nie” bez

wyrzutów sumienia, złości czy lęku. Asertywność wyrzutów sumienia, złości czy lęku. Asertywność jest czasem mylona z agresjąjest czasem mylona z agresją

Agresja – respektowanie praw własnych, Agresja – respektowanie praw własnych, lekceważenie innychlekceważenie innych

Uległość – respektowanie praw innych, Uległość – respektowanie praw innych, lekceważenielekceważenie własnychwłasnych

Ćwicz asertywność, a Ćwicz asertywność, a szczególnie jedną z szczególnie jedną z

najważniejszych najważniejszych umiejętności umiejętności

komunikacyjnych komunikacyjnych - posługiwanie się - posługiwanie się komunikatem JA.komunikatem JA.

KOMUNIKAT „TY „KOMUNIKAT „TY „

(unikanie odpowiedzialności):(unikanie odpowiedzialności):

Złościsz mnie;Złościsz mnie;Spotkanie było Spotkanie było beznadziejne;beznadziejne;

Musiałem to zrobić;Musiałem to zrobić;Nie liczysz się z moimi Nie liczysz się z moimi uczuciami;uczuciami;

Zachowujesz się okropnie.Zachowujesz się okropnie.

KOMUNIKAT „JA” KOMUNIKAT „JA” (branie (branie

odpowiedzialności):odpowiedzialności):

Jestem zły;Jestem zły;Jestem niezadowolona ze Jestem niezadowolona ze spotkania;spotkania;

Zrobiłem to;Zrobiłem to;Czuję się urażona;Czuję się urażona;Nie podoba mi się kiedy...Nie podoba mi się kiedy...

KOMUNIKATY „JA” KOMUNIKATY „JA” PRZYKŁADY:PRZYKŁADY:

Czuję:Czuję: Jestem zdenerwowanaJestem zdenerwowana

Kiedy TyKiedy Ty : : kiedy muszę czekać na kiedy muszę czekać na Ciebie, gdy się spóźniasz Ciebie, gdy się spóźniasz

PonieważPonieważ:: ponieważ nie wiem co się ponieważ nie wiem co się z Tobą dzieje i za ile się pojawiszz Tobą dzieje i za ile się pojawisz

ChcęChcę:: chciałabym, abyś w przyszłości chciałabym, abyś w przyszłości wysłał do mnie sms’a, że się spóźnisz wysłał do mnie sms’a, że się spóźnisz i napisał za ile faktycznie przyjdziesz i napisał za ile faktycznie przyjdziesz

KOMUNIKATY „JA” KOMUNIKATY „JA” PRZYKŁADY:PRZYKŁADY:

Czuję:Czuję: Jestem smutna i rozczarowana Jestem smutna i rozczarowana

Kiedy TyKiedy Ty : : gdyż przygotowałam Ci gdyż przygotowałam Ci kolację, a nie zostałam doceniona kolację, a nie zostałam doceniona

PonieważPonieważ: : ponieważ spędziłam nad ponieważ spędziłam nad nią dwie godzinynią dwie godziny

ChcęChcę:: chciałabym, abyś w przyszłości chciałabym, abyś w przyszłości powiedział chociaż dziękujępowiedział chociaż dziękuję

KOMUNIKATY „JA” KOMUNIKATY „JA” PRZYKŁADY:PRZYKŁADY:

Czuję: Czuję: Bardzo się złoszczęBardzo się złoszczę

Kiedy TyKiedy Ty : : kiedy rzucam do kosza, kiedy rzucam do kosza, a Ty pouczasz mnie jak to robića Ty pouczasz mnie jak to robić

PonieważPonieważ: : ponieważ robię to ponieważ robię to najlepiej jak potrafięnajlepiej jak potrafię

ChcęChcę: : chciałabym, abyś mnie chciałabym, abyś mnie częściej chwaliła i doceniała moje częściej chwaliła i doceniała moje wysiłkiwysiłki

POĆWICZMY POĆWICZMY

CZUJĘ - stwierdzenie uczuć czy przekonań. CZUJĘ - stwierdzenie uczuć czy przekonań. Opisz swoje uczucia np. gniew, smutek, Opisz swoje uczucia np. gniew, smutek, zawód, żal itp.zawód, żal itp.

KIEDY TY - wskazanie konkretnego zachowania. KIEDY TY - wskazanie konkretnego zachowania. Opisz zachowanie drugiej osoby, które Opisz zachowanie drugiej osoby, które powoduje problem, czyli takie, które Ci powoduje problem, czyli takie, które Ci przeszkadza albo rani.przeszkadza albo rani.

PONIEWAŻ - wskazanie konsekwencji. Opisz PONIEWAŻ - wskazanie konsekwencji. Opisz konsekwencje, jakie ponosisz w związku z konsekwencje, jakie ponosisz w związku z zachowaniem partnera np. ryzyko utraty zachowaniem partnera np. ryzyko utraty przyjaciół, strata czasu itp.przyjaciół, strata czasu itp.

CHCĘ - sformułowanie celu. Powiedz, czego CHCĘ - sformułowanie celu. Powiedz, czego chcesz. Informuj jasno o swoich prośbach i chcesz. Informuj jasno o swoich prośbach i oczekiwaniach np. chciałbym żebyś..., proszę oczekiwaniach np. chciałbym żebyś..., proszę Cię żebyś... itp.Cię żebyś... itp.

DZIĘKUJĘ ZA AKTYWNY DZIĘKUJĘ ZA AKTYWNY UDZIAŁ W ZAJĘCIACHUDZIAŁ W ZAJĘCIACH