W Y K Ł A D C Z W A R T Y

DELIKTY PRAWA DELIKTY PRAWA CYWILNEGOCYWILNEGO

PRAWO CYWILNEzespół norm prawnych regulujących stosunki majątkowe

i niemajątkowe osób fizycznych i prawnych

Prawo rodzinne i opiekuńcze Własność i inne prawa rzeczowe

Prawo umów i zobowiązań Prawo spadkowe

KODYFIKACJA PRAWA CYWILNEGO

- ogólne zasady prawa cywilnego są zapisane w U.S.C.

- prawo cywilne jest normowane na szczeblu stanowym

- próby kodyfikacji prawa stanowego: w połowie XIX wieku David Field stworzył wzory kodeksów dla stanu Nowy Jork

- niepowodzenie kodyfikacji prawa cywilnego

- obecnie sześć stanów posiada kodeksy cywilne: Montana, California, Georgia, Dakota Północna i Południowa oraz Luizjana

PRAWO CYWILNE W U.S.A.

- Prawo umów i zobowiązań

- Prawo rodzinne i opiekuńcze

- Prawo własności

- Prawo spadkowe

- Prawo deliktów

PRAWO DELIKTÓW

DELIKTY (ang.TORTS) – czyny niedozwolone przez prawo cywilne

DELIKT

- OBOWIĄZEK WZGLĘDEM DRUGIEJ OSOBY

- NIEWYPEŁNIENIE OBOWIĄZKU (POPRZEZ DZIAŁANIE LUB ZANIECHANIE)

- ZWIĄZEK PRZYCZYNOWO-SKUTKOWY MIĘDZY NIEWYPEŁNIENIEM OBOWIĄZKU A POWSTANIEM SZKODY DRUGIEJ OSOBY

- SZKODA DRUGIEJ OSOBY

DELIKTY

ZANIEDBANIA ODPOWIEDZIALNOŚCI OBIEKTYWNEJ

UMYŚLNE

NEGLIGENCE STRICT LIABILITY INTENTIONAL

BRAK NALEŻYTEJ

STARANNOŚCI

ODPOWIEDZIALNOŚĆ BEZ WZGLĘDU NA

OKOLICZNOŚCI

CELOWE DZIAŁANIE

PRIVITY OF CONTRACT- podstawą odpowiedzialności była umowa, która obowiązywała między

dwoma stronami (sprzedającym i kupującym)- producent ponosił odpowiedzialność tylko wtedy, gdy był sprzedawcą; jako

strona trzecia nie był związany umową- nie było odpowiedzialności za uszkodzenia gwarancyjne

MacPherson v. Buick Motor Company (1916)

Sąd Najwyższy stanu Nowy Jork: „Producent odpowiada nie tylko wobec bezpośredniego kontrahenta (dealera), ale również wobec dalszego nabywcy (osoby kupującej samochód)”

Buick Motor Company odpowiada za zaniedbanie – firma powinna sprawdzić opony, ponieważ istniało prawdopodobieństwo, że niesprawne opony spowodują zagrożenie dla zdrowia lub życia

DELIKT ZANIEDBANIA

Trzy elementy charakteryzujące niedbalstwo:- obowiązek ostrożności pozwanego względem

powoda (duty of care)- naruszenie obowiązku przez pozwanego- naruszenie to ma bezpośredni wpływ na

wystąpienie szkody po stronie powoda

- piłeś alkohol, nie wsiadaj do samochodu- mimo wypicia butelki wina wsiadłeś i jechałeś- jechałeś i przejechałeś

DELIKTY ZANIEDBANIA

NIEDBALSTWO = CZŁOWIEK MÓGŁ SIĘ SPODZIEWAĆ NEGATYWNYCH SKUTKÓW SWOJEGO ZACHOWANIA, ALE SĄDZIŁ BEZPODSTAWNIE, ŻE ICH UNIKNIE

Greenman v. Yuba Power Products (1963)

Sąd Najwyższy stanu California: „Producent ponosi odpowiedzialność obiektywną niezależną od umowy i od rzetelnego zbadania produktu przez producenta, jeżeli produkt ten powoduje szkodę u osoby fizycznej. Ryzyko naprawienia szkody wynikłej z wadliwości produktu powinien ponosić producent nawet wtedy, gdy nie można mu przypisać żadnego niedbalstwa w wytworzeniu rzeczy.”

ODPOWIEDZIALNOŚĆ OBIEKTYWNA – duty to

warnWada może mieć charakter produkcyjny, lub marketingowy (wadliwa instrukcja lub nieumieszczenie właściwych informacji w instrukcji używania/korzystania z produktu)

Należy wykazać wadliwość towaru i udowodnić, że szkoda jest spowodowana przez konkretną wadę

Należy zrobić sobie coś, na co producent nie wpadł tworząc instrukcję obsługi produktu

DELIKTY UMYŚLNE

Dla powstania deliktu umyślnego niezbędne jest umyślne działanie powodujące krzywdę poszkodowanego

Działanie jest umyślne, gdy:- osoba spodziewa się konsekwencji psychicznych swego czynu u drugiej osoby;- osoba jest świadoma, że konsekwencje psychiczne są bezpośrednim efektem jej działania;

Istnieje kilkanaście rodzajów deliktów umyślnych, najważniejsze to:

BATTERY

- nielegalne naruszenie nietykalności powoda

- umyślne naruszenie dóbr osobistych drugiej osoby

- musi istnieć świadomość sprawcy, szkoda może być fizyczna lub psychiczna

- przykłady: Brown v. Kendall (1850, Massachussets) oraz Garrat v. Dailey (1955, California)

FALSE IMPRISONMENT

- świadome, nieuzasadnione uwięzienie drugiej osoby bez jej zgody w miejscu, z którego nie może się wydostać

- bezpodstawne = bez nakazu - musi istnieć świadomość

sprawcy, szkoda może być fizyczna lub psychiczna

- przykłady: Hales v. McCrory-McLellan Corp. (1963, N. Carolina) oraz The Michael Jackson Case (2004, California)

INVASION OF PRIVACY- nielegalne naruszenie

prywatności drugiej osoby- wykorzystanie czyjegoś

wizerunku, publiczne ujawnienie informacji prywatnych

- musi istnieć świadomość sprawcy, szkoda może być psychiczna

- przykłady: Galella v. Onassis (1973, Sąd Apelacyjny II okręgu) oraz Sanders v. American Broad. Comp. (1999, California): reasonable expectation of privacy

TRESPASS

- świadome wejście i pozostawanie na terenie prywatnym należącym do drugiej osoby

- umyślne naruszenie dóbr majątkowych drugiej osoby

- musi istnieć świadomość sprawcy, szkoda może być fizyczna lub psychiczna

- przykłady: McNabb v. Houser (1931, Georgia) oraz e-mail trespass cases (współcześnie, wiele stanów)

DEFAMATION- zniesławienie (libel, slander)- rozpowszechnianie w formie

pisemnej lub ustnej nieprawdziwych twierdzeń godzących w reputację powoda, narażając go na śmieszność, nienawiść, obmowę lub pogardę

- musi istnieć świadomość sprawcy, szkoda jest psychiczna

- przykłady: New York Times v. Sullivan (1964, SN USA) oraz Peter Zenger’s Case (1735, New York Colony)

RALPH v. COLEMAN DUNCAN (1833)

Ralph to Afro-Amerykanin

Został wyzwolony i mieszkał sobie w chatce

Pewnego dnia przyszło dwóch panów Duncan

Wyciągnęli go przed chatkę

Pobili

Związali i wzięli do siebie na tydzień

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA PIESKA

- intentional tort – właściciel wie, że pies jest groźny, ale mimo to doprowadza do kontaktu z nielubianym sąsiadem

- negligent tort – właściciel wie, że pies jest groźny, więc trzyma go na smyczy, ale któregoś dnia zapomina założyć kaganiec i dochodzi do pogryzienia

- Strict liability tort – kiedy pies ma skłonności, o których wie właściciel, np. gryzie tylko listonoszy; jeśli dojdzie do zdarzenia, wtedy bez względu na winę i okoliczności odpowiada właściciel

- kupując jakąś rzecz stajemy się jej właścicielami i odpowiadamy obiektywnie tylko wtedy, jeśli znając właściwości tej rzeczy szkoda zostanie spowodowana przez jej skłonności