V « s ¶ n t Ê t c ¶ c ¸ c n − í c, ® o µ n k Õ t l ¹ i !

V.I.Lª-nin

Toµn tËp

38

V.I.Lª-nin Toµn tËp

38

Th¸ng Ba - th¸ng S¸u 1919

Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia Hµ Néi - 2005

Nh÷ng t¸c phÈm cña V.I.Lª-nin trong tËp nµy in theo b¶n dÞch cña Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ Néi

© Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, 1977

Л 76728 −77 - (01) 014

616 - 10102

Lêi nhµ xuÊt b¶n

Kh¼ng ®Þnh chñ nghÜa M¸c - Lªnin vµ t− t−ëng Hå ChÝ Minh lµ nÒn t¶ng t− t−ëng vµ kim chØ nam hµnh ®éng lµ vÊn ®Ò cã tÝnh nguyªn t¾c ®èi víi c¸ch m¹ng ViÖt Nam; lµ b−íc ph¸t triÓn vÒ nhËn thøc vµ t− duy lý luËn cña §¶ng ta trong c«ng cuéc ®æi míi, quyÕt t©m x©y dùng ®Êt n−íc theo con ®−êng x· héi chñ nghÜa.

Nh÷ng thµnh tùu mäi mÆt do c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n−íc mang l¹i trong nh÷ng n¨m qua thËt ®¸ng tr©n träng vµ khÝch lÖ, ®ång thêi ®ßi hái toµn §¶ng, toµn d©n ph¶i tiÕp tôc nghiªn cøu, ph¸t triÓn lý luËn c¸ch m¹ng khoa häc cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò thùc tiÔn ®ang ®Æt ra trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n−íc trong giai ®o¹n hiÖn nay.

Víi tinh thÇn ®ã, viÖc t×m hiÓu, nghiªn cøu cã hÖ thèng vµ vËn dông s¸ng t¹o nh÷ng t− t−ëng, nh÷ng tinh hoa cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin lµ v« cïng quan träng vµ cÊp thiÕt ®èi víi chóng ta hiÖn nay.

§¸p øng nhu cÇu häc tËp, nghiªn cøu lý luËn cña ®«ng ®¶o b¹n ®äc, ®Æc biÖt lµ cña c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, c¸c nhµ khoa häc, c¸c nhµ nghiªn cøu, gi¶ng viªn vµ sinh viªn c¸c tr−êng ®¹i häc, nh©n dÞp kû niÖm 135 n¨m ngµy sinh cña Vla®imia IlÝch Lªnin (22-4-1870 ⎯ 22-4-2005), Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia xuÊt b¶n Bé s¸ch quý V.I. Lªnin - Toµn tËp gåm 55 tËp vµ 2 tËp Tra cøu.

Bé s¸ch V. I. Lªnin - Toµn tËp ra m¾t b¹n ®äc lÇn nµy ®−îc xuÊt b¶n theo ®óng nguyªn b¶n cña Bé V. I. Lªnin - Toµn tËp, tiÕng ViÖt, do Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ Néi, hîp t¸c víi

VIIIV V

Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, xuÊt b¶n vµo nh÷ng n¨m 70-80 thÕ kû XX.

* * *

TËp 38 gåm nh÷ng t¸c phÈm do V. I. Lª-nin viÕt tõ th¸ng Ba ®Õn th¸ng S¸u 1919. §ã lµ thêi gian mµ bän ®Õ quèc t¨ng c−êng can thiÖp b»ng qu©n sù chèng n−íc Nga X«viÕt. Nh÷ng t¸c phÈm in trong tËp nµy cho thÊy nh÷ng c«ng t¸c mµ V. I. Lªnin, §¶ng vµ ChÝnh phñ ®· tiÕn hµnh trong viÖc phßng thñ ®Êt n−íc, ®Æc biÖt lµ nh÷ng t¸c phÈm viÕt vÒ nh÷ng vÊn ®Ò cña giai ®o¹n qu¸ ®é tõ chñ nghÜa t− b¶n lªn chñ nghÜa x· héi, vÒ dù th¶o C−¬ng lÜnh cña §¶ng Céng s¶n vµ nh÷ng nhiÖm vô c¬ b¶n cña c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi trªn ®Êt n−íc X«viÕt.

Néi dung nh÷ng t¸c phÈm chÝnh trong tËp nµy ®−îc ph©n tÝch kh¸ toµn diÖn trong phÇn Lêi tùa in ë ®Çu s¸ch, do ViÖn Nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lªnin (Liªn X«) viÕt cho lÇn xuÊt b¶n b»ng tiÕng ViÖt.

PhÇn Phô lôc vµ c¸c B¶n chØ dÉn (víi nh÷ng sè trang t−¬ng øng cña phÇn néi dung trong tËp) ë cuèi s¸ch ®−îc tr×nh bµy hÕt søc khoa häc vµ chuÈn x¸c, ®©y lµ phÇn tra cøu rÊt bæ Ých, gãp phÇn lµm s¸ng tá nhiÒu vÊn ®Ò trong néi dung t¸c phÈm, gióp b¹n ®äc hiÓu s©u s¾c h¬n t− t−ëng cña V. I. Lªnin.

Chó thÝch cuèi trang b»ng dÊu (*) lµ cña V. I. Lªnin; Chó thÝch b»ng ch÷ sè ArËp (1)) lµ cña ViÖn Nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lªnin trùc thuéc Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn X« (tr−íc ®©y).

Hy väng Bé s¸ch sÏ lµ tµi liÖu nghiªn cøu vµ tham kh¶o bæ Ých cho b¹n ®äc.

Th¸ng 11 n¨m 2005

Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia

Lêi tùa

TËp 38 trong V. I. Lª-nin Toµn tËp gåm nh÷ng t¸c phÈm do Ng−êi viÕt tõ 12 th¸ng Ba ®Õn 27 th¸ng S¸u 1919.

§ã chÝnh lµ thêi gian mµ bän ®Õ quèc n−íc ngoµi t¨ng c−êng can thiÖp qu©n sù chèng ®Êt n−íc x«-viÕt. §Çu th¸ng Ba 1919, qu©n ®éi cña C«n-ts¾c chuyÓn sang tÊn c«ng vµ chiÕm U-pha; ë phÝa Nam, t−íng §ª-ni-kin chiÕm Lu-gan-xc¬ vµ mét phÇn vïng §«n-b¸t; ®Õn th¸ng N¨m, t−íng I-u-®ª-nÝch b¾t ®Çu tÊn c«ng Pª-t¬-r«-gr¸t; bän b¹ch vÖ cña t−íng Min-l¬ vµ nh÷ng ®éi qu©n can thiÖp cña Anh, Mü, Ph¸p th× tõ phÝa B¾c ®¸nh vÒ.

Nh©n d©n x«-viÕt ph¶i tiÕn hµnh cuéc chiÕn tranh chèng bän can thiÖp n−íc ngoµi vµ bän ph¶n c¸ch m¹ng trong n−íc trong nh÷ng ®iÒu kiÖn v« cïng khã kh¨n. KÎ thï ®· chiÕm mÊt nh÷ng c¬ së chñ yÕu s¶n xuÊt nhiªn liÖu, nguyªn liÖu vµ l−¬ng thùc. V× thiÕu nhiªn liÖu mµ c¸c c«ng x−ëng vµ ®−êng s¾t ph¶i ngõng ho¹t ®éng; cÇn ph¶i cã nh÷ng sù nç lùc rÊt lín míi cung cÊp næi l−¬ng thùc cho qu©n ®éi vµ nh©n d©n ë c¸c thµnh phè.

Nh÷ng t¸c phÈm in trong tËp nµy ®· cho thÊy nh÷ng c«ng t¸c khÈn tr−¬ng mµ V. I. Lª-nin, ®¶ng vµ chÝnh phñ ®· tiÕn hµnh trong lÜnh vùc tæ chøc phßng thñ ®Êt n−íc, nh÷ng cè g¾ng anh hïng cña nh©n d©n ë ngoµi mÆt trËn vµ ë hËu ph−¬ng. BÊt chÊp nh÷ng hoµn c¶nh gian khæ do bän can thiÖp n−íc ngoµi g©y ra, Lª-nin, ®¶ng cña nh÷ng

VI Lêi nhµ xuÊt b¶n VII

ng−êi b«n-sª-vÝch vÉn tin t−ëng tuyÖt ®èi vµo th¾ng lîi cña nh©n d©n x«-viÕt, vµo sù v÷ng ch¾c cña chÕ ®é x«-viÕt, vµo th¾ng lîi cña sù nghiÖp vÜ ®¹i cña C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi. Lª-nin ®· tõng nãi: "Kh«ng bao giê ng−êi ta cã thÓ chiÕn th¾ng ®−îc mét d©n téc mµ ®a sè c«ng nh©n vµ n«ng d©n ®· biÕt, ®· c¶m vµ tr«ng thÊy r»ng hä b¶o vÖ chÝnh quyÒn cña m×nh, ChÝnh quyÒn x«-viÕt, chÝnh quyÒn cña nh÷ng ng−êi lao ®éng, r»ng hä b¶o vÖ sù nghiÖp mµ mét khi th¾ng lîi sÏ ®¶m b¶o cho hä, còng nh− cho con c¸i hä, cã kh¶ n¨ng h−ëng thô mäi thµnh qu¶ v¨n hãa, mäi thµnh qu¶ lao ®éng cña con ng−êi" (xem tËp nµy, tr. 378).

Trong nh÷ng ngµy chiÕn tranh gian khæ, trong hoµn c¶nh khã kh¨n ch−a tõng thÊy, trªn ®Êt n−íc x«-viÕt vÉn kh«ng ngõng nh÷ng ho¹t ®éng s¸ng t¹o mu«n mµu mu«n vÎ, vÉn tiÕp tôc x©y dùng x· héi míi, nh÷ng mÇm non cña chñ nghÜa x· héi vÉn tiÕp tôc t¨ng lªn, nh÷ng thµnh qu¶ cña C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi vÜ ®¹i vÉn ®−îc tiÕp tôc ph¸t triÓn. Håi th¸ng N¨m 1919, Lª-nin ®· nhËn ®Þnh nh− sau: "Trong mét n¨m r−ìi, ®Ó thùc hiÖn môc ®Ých mµ chóng ta ®ang phÊn ®Êu nh»m ®¹t tíi, ®Ó lËt ®æ ¸ch thèng trÞ cña t− b¶n, cuéc c¸ch m¹ng cña chóng ta ®· lµm ®−îc cho giai cÊp v« s¶n, giai cÊp mµ chóng ta ®ang phôc vô, nhiÒu viÖc h¬n lµ cuéc C¸ch m¹ng Ph¸p ®· lµm cho giai cÊp m×nh" (tr. 441).

Nh÷ng t¸c phÈm cña Lª-nin viÕt trong thêi kú nµy ®· nªu râ sù quan t©m to lín cña §¶ng céng s¶n ®èi víi c¸c vÊn ®Ò cña giai ®o¹n qu¸ ®é tõ chñ nghÜa t− b¶n lªn chñ nghÜa x· héi, ®èi víi triÓn väng ph¸t triÓn c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi trªn ®Êt n−íc x«-viÕt, ®èi víi viÖc chuÈn bÞ mét c−¬ng lÜnh míi cña §¶ng céng s¶n. §¹i héi VIII cña ®¶ng häp vµo th¸ng Ba 1919 ®· bµn riªng vÒ nh÷ng vÊn ®Ò ®ã. Trong lêi khai m¹c ®¹i héi, Lª-nin ®· nhÊn m¹nh r»ng, mÆc dï cßn cã chiÕn tranh, nhiÖm vô hµng

®Çu lµ nhiÖm vô x©y dùng, vµ mäi ho¹t ®éng cña ®¹i héi ph¶i ®−îc tiÕn hµnh d−íi gãc ®é nh÷ng nhiÖm vô ®ã.

Nh÷ng t¸c phÈm bµn vÒ viÖc dù th¶o c−¬ng lÜnh cña ®¶ng, vÒ sù chuÈn bÞ vµ luËn chøng c¸c v¨n kiÖn cã tÝnh chÊt c−¬ng lÜnh vÒ th¸i ®é ®èi víi trung n«ng vµ nh÷ng nghÞ quyÕt kh¸c cña §¹i héi VIII cña ®¶ng, ⎯ nh÷ng t¸c phÈm Êy gi÷ vÞ trÝ trung t©m trong tËp nµy. V. I. Lª-nin ®· ®äc diÔn v¨n khai m¹c vµ bÕ m¹c ®¹i héi, ®· ®äc b¸o c¸o vÒ ho¹t ®éng cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ ®äc c¸c b¸o c¸o vÒ c−¬ng lÜnh ®¶ng vµ vÒ c«ng t¸c n«ng th«n.

Träng t©m chó ý cña ®¹i héi lµ viÖc th¶o luËn vµ th«ng qua c−¬ng lÜnh míi cña ®¶ng, ®−îc so¹n th¶o d−íi sù chØ ®¹o cña V. I. Lª-nin. Nh÷ng tµi liÖu cã liªn quan tíi viÖc chuÈn bÞ c−¬ng lÜnh ®−îc in trong tËp nµy cho thÊy râ lµ Lª-nin ®· tiÕn hµnh mét c«ng t¸c rÊt to lín ®Ó so¹n dù th¶o c−¬ng lÜnh; Ng−êi ®· nghiªn cøu s©u s¾c phÇn lý luËn cña dù th¶o c−¬ng lÜnh còng nh− c¸c ®iÓm nãi vÒ nh÷ng nhiÖm vô thùc tiÔn cña chuyªn chÝnh v« s¶n ë Nga.

Trong "Dù th¶o c−¬ng lÜnh cña §¶ng céng s¶n (b) Nga", còng nh− trong b¸o c¸o vµ diÔn v¨n kÕt thóc t¹i §¹i héi VIII cña ®¶ng, Lª-nin ®· luËn chøng mét c¸ch toµn diÖn sù cÇn thiÕt ph¶i ®−a vµo phÇn lý luËn cña c−¬ng lÜnh ®¶ng, kh«ng nh÷ng viÖc ®Þnh nghÜa chñ nghÜa ®Õ quèc lµ giai ®o¹n tét cïng vµ cuèi cïng cña chñ nghÜa t− b¶n, mµ c¶ sù ®¸nh gi¸ chñ nghÜa t− b¶n tr−íc ®éc quyÒn vµ nÒn kinh tÕ hµng hãa gi¶n ®¬n. Phª ph¸n N. I. Bu-kha-rin vµ v©y c¸nh cña h¾n lµ nh÷ng kÎ chèng l¹i ®Ò nghÞ trªn, V. I. Lª-nin nhÊn m¹nh r»ng chñ nghÜa ®Õ quèc ®· ph¸t triÓn trªn c¬ së nÒn kinh tÕ hµng hãa vµ chñ nghÜa t− b¶n, r»ng chñ nghÜa ®Õ quèc lµm s©u thªm vµ lµm gay g¾t ®Õn tét ®é nh÷ng m©u thuÉn cña chñ nghÜa t− b¶n. Trªn c¬ së ph©n tÝch, vÒ mÆt lý luËn, sù ph¸t triÓn cña x· héi t− b¶n chñ nghÜa, Lª-nin ®· ®i ®Õn mét kÕt luËn cã c¬ së khoa häc r»ng "ch−a bao giê cã, mµ hiÖn giê còng kh«ng

VIII Lêi tùa Lêi tùa IX

®©u cã, vµ sÏ kh«ng bao giê cã thø chñ nghÜa ®Õ quèc thuÇn tuý kh«ng dùa trªn c¬ së chñ yÕu lµ chñ nghÜa t− b¶n" (tr. 181). Lª-nin nãi, nÕu chØ cã chñ nghÜa ®Õ quèc kh«ng th«i th× nhiÖm vô thùc hiÖn c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa vµ tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi sÏ dÔ dµng h¬n nhiÒu lÇn. Nh− thÕ sÏ kh«ng cã mét vÊn ®Ò phøc t¹p vµ khã kh¨n lµ vÊn ®Ò chuyÓn hµng triÖu ng−êi s¶n xuÊt hµng hãa nhá lªn con ®−êng x©y dùng chñ nghÜa x· héi.

Lª-nin chØ râ r»ng viÖc ®Ó l¹i trong c−¬ng lÜnh ®¶ng sù ®¸nh gi¸ nÒn s¶n xuÊt hµng hãa gi¶n ®¬n cã mét ý nghÜa lín ®èi víi viÖc x¸c ®Þnh ®óng ®¾n nh÷ng nhiÖm vô x©y dùng chñ nghÜa x· héi trªn ®Êt n−íc x«-viÕt. §Ó ®¶m b¶o cho chñ nghÜa x· héi th¾ng lîi, ®iÒu cÇn thiÕt lµ ph¶i tiªu diÖt chÝnh nh÷ng gèc rÔ cña chñ nghÜa t− b¶n, c¶i t¹o nÒn kinh tÕ hµng hãa nhá, lµ nÒn kinh tÕ ®Î ra nh÷ng phÇn tö t− b¶n chñ nghÜa mét c¸ch th−êng xuyªn vµ trªn mét quy m« réng lín. Víi viÖc kh«ng t¸n thµnh nªu lªn trong c−¬ng lÜnh nh÷ng ®Æc tr−ng cña nÒn s¶n xuÊt hµng hãa gi¶n ®¬n, Bu-kha-rin ®· xãa nhßa mét sù thËt lµ nh÷ng phÇn tö cu-l¾c xuÊt hiÖn vµ ph¸t triÓn tõ nÒn kinh tÕ hµng hãa nhá cña n«ng d©n; ®iÒu ®ã sau nµy ®· dÉn Bu-kha-rin ®Õn thuyÕt "cu-l¾c hßa vµo" chñ nghÜa x· héi. Nh÷ng ®Ò nghÞ cña Bu-kha-rin ®−a ®¶ng ®i chÖch khái cuéc ®Êu tranh chèng c¸c phÇn tö t− b¶n chñ nghÜa ë n«ng th«n. Ph¸t biÓu chèng l¹i nh÷ng ®Ò nghÞ ®ã, Lª-nin ®· bãc trÇn tÝnh chÊt v« c¨n cø vÒ mÆt lý luËn vµ t¸c h¹i chÝnh trÞ cña nh÷ng ®Ò nghÞ Êy. Lª-nin ®· chØ râ r»ng coi th−êng nÒn s¶n xuÊt hµng hãa nhá cã nghÜa lµ phñ nhËn vai trß cña trung n«ng, ng−êi b¹n ®ång minh cña giai cÊp c«ng nh©n trong c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi; ®iÒu ®ã lµm suy yÕu nÒn chuyªn chÝnh v« s¶n, mµ c¬ së cña nÒn chuyªn chÝnh Êy lµ liªn minh c«ng n«ng.

Lª-nin nãi: "Muèn cho nã cã tÝnh chÊt quèc tÕ, c−¬ng lÜnh cña chóng ta cÇn ph¶i chó träng ®Õn nh÷ng yÕu tè

giai cÊp ®Æc thï vÒ mÆt kinh tÕ ®èi víi tÊt c¶ c¸c n−íc" (tr. 212). §iÒu tiªu biÓu cho tÊt c¶ c¸c n−íc, ngoµi n−íc Céng hßa x«-viÕt, lµ sù thèng trÞ cña chñ nghÜa t− b¶n vµ hiÖn t−îng lµ ngay trong c¸c n−íc t− b¶n ph¸t triÓn còng cßn tån t¹i nÒn kinh tÕ tiÓu n«ng. Bu-kha-rin vµ nh÷ng ng−êi cïng phe c¸nh cña h¾n ®· coi th−êng phong trµo c¸ch m¹ng cña n«ng d©n, coi th−êng phong trµo gi¶i phãng d©n téc cña c¸c d©n téc bÞ ¸p bøc, ®éi hËu bÞ cña c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa. §¹i héi VIII cña ®¶ng ®· b¸c bá nh÷ng ®Ò nghÞ ph¶n m¸c-xÝt cña Bu-kha-rin vµ t¸n thµnh nh÷ng quan ®iÓm cña Lª-nin.

Lª-nin cho r»ng c−¬ng lÜnh cña ®¶ng ph¶i ®−îc x©y dùng trªn c¬ së khoa häc. C−¬ng lÜnh ®ã ph¶i gi¶i thÝch cho quÇn chóng hiÓu cuéc c¸ch m¹ng céng s¶n chñ nghÜa ®· xuÊt hiÖn nh− thÕ nµo, t¹i sao cuéc c¸ch m¹ng ®ã lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái, ý nghÜa, thùc chÊt, søc m¹nh cña nã lµ ë chç nµo vµ nã ph¶i gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò g×. C−¬ng lÜnh cña ®¶ng ®−îc §¹i héi VIII cña §¶ng céng s¶n (b) Nga th«ng qua ⎯ trong ®ã nh÷ng phÇn chñ yÕu ®Òu do Lª-nin viÕt ⎯ ®· nªu mét c¸ch râ rµng nh÷ng ®Æc tr−ng cña chñ nghÜa t− b¶n vµ giai ®o¹n tét cïng cña nã ⎯ chñ nghÜa ®Õ quèc. Sù ph¸t triÓn sau nµy cña chñ nghÜa t− b¶n thÕ giíi vµ cña cuéc ®Êu tranh c¸ch m¹ng cña giai cÊp c«ng nh©n ®· hoµn toµn chøng minh tÝnh chÊt ®óng ®¾n cña sù ph©n tÝch m¸c-xÝt - lª-nin-nÝt nªu lªn trong C−¬ng lÜnh ®¶ng ®−îc th¶o ra n¨m 1919.

Dù th¶o c−¬ng lÜnh cña ®¶ng do Lª-nin th¶o ra, ®· chØ ra r»ng sau khi cuéc C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi vÜ ®¹i ®· th¾ng lîi, sau khi nÒn chuyªn chÝnh v« s¶n ®· ®−îc thiÕt lËp ë Nga vµ sau khi c¸ch m¹ng ë c¸c n−íc kh¸c ®· ph¸t triÓn th× "thêi ®¹i c¸ch m¹ng v« s¶n, c¸ch m¹ng céng s¶n thÕ giíi, ®· b¾t ®Çu" (tr.127). C−¬ng lÜnh cña ®¶ng ®· quy ®Þnh nh÷ng nhiÖm vô c¬ b¶n cña c«ng cuéc c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa ®èi víi x· héi. Nã xuÊt ph¸t

X Lêi tùa Lêi tùa XI

tõ lý luËn cña Lª-nin cho r»ng chñ nghÜa x· héi cã thÓ th¾ng lîi trong mét n−íc, tõ thùc tÕ lµ n−íc Céng hßa x«-viÕt cã ®ñ mäi ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó x©y dùng chñ nghÜa x· héi. Dù th¶o c−¬ng lÜnh ®¶ng, còng nh− c¸c t¸c phÈm kh¸c in trong tËp nµy, ®· v¹ch râ vai trß v« cïng to lín cña chuyªn chÝnh v« s¶n trong sù nghiÖp x©y dùng vµ cñng cè x· héi x· héi chñ nghÜa.

Trong dù th¶o c−¬ng lÜnh, trong b¸o c¸o t¹i §¹i héi VIII cña ®¶ng, còng nh− trong c¸c t¸c phÈm kh¸c in trong tËp nµy, Lª-nin ®· ®Æc biÖt chó ý tíi viÖc nªu lªn nh÷ng ®Æc tr−ng cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt, coi ®ã lµ mét h×nh thøc cña chuyªn chÝnh v« s¶n. Ng−êi ®· chøng minh mét c¸ch khoa häc sù kh¸c nhau c¨n b¶n vµ nh÷ng −u viÖt v« cïng to lín cña nÒn d©n chñ x«-viÕt, hay lµ nÒn d©n chñ v« s¶n, ®èi víi nÒn d©n chñ t− s¶n. N−íc Céng hßa x«-viÕt lµ mét h×nh thøc d©n chñ cao gÊp béi vµ tiÕn bé, bëi v× trªn thùc tÕ nã ®¶m b¶o cho nh÷ng ng−êi lao ®éng ®−îc h−ëng mäi quyÒn tù do, ®¶m b¶o cho hä ®−îc tham gia mét c¸ch réng r·i nhÊt vµo viÖc qu¶n lý nhµ n−íc. Lª-nin ®· nãi r»ng trong hµng tr¨m n¨m c¸c n−íc céng hßa d©n chñ hoµn h¶o nhÊt còng kh«ng lµm ®−îc vµ kh«ng thÓ lµm ®−îc cho nÒn d©n chñ thùc sù, ⎯ chø kh«ng ph¶i mét nÒn d©n chñ trªn giÊy, ⎯ nhiÒu nh− chóng ta ®· lµm. "ChÕ ®é céng hßa t− s¶n d©n chñ nhÊt bao giê còng chØ lµ ⎯ vµ kh«ng thÓ lµ g× kh¸c h¬n ⎯ mét bé m¸y mµ t− b¶n dïng ®Ó ®µn ¸p nh÷ng ng−êi lao ®éng, mét c«ng cô cho quyÒn lùc chÝnh trÞ cña t− b¶n, tøc lµ chuyªn chÝnh t− s¶n" (tr. 369). Cuéc sèng ®· hoµn toµn bãc trÇn nh÷ng ®iÒu kh¼ng ®Þnh gi¶ dèi cña bän b¶o vÖ chñ nghÜa t− b¶n, chóng m« t¶ nh÷ng nhµ n−íc ®Õ quèc nh− nh÷ng nhµ n−íc "phån vinh chung" vµ gäi c¸c n−íc ®Õ quèc lµ "thÕ giíi tù do". Trªn thùc tÕ th× ®Êy lµ thÕ giíi cña bãc lét, lµ thÕ giíi trong ®ã quÇn chóng nh©n d©n kh«ng cã quyÒn hµnh g×, lµ thÕ giíi cña chÝnh s¸ch ngu d©n vµ cña sù ph¶n ®éng

chÝnh trÞ, thÕ giíi cña chñ nghÜa qu©n phiÖt vµ cña nh÷ng cuéc ®µn ¸p ®Ém m¸u ®èi víi nh©n d©n lao ®éng.

Trong phÇn chÝnh trÞ cña dù th¶o c−¬ng lÜnh do Lª-nin viÕt, ®· x¸c ®Þnh nh÷ng con ®−êng ph¸t triÓn tiÕp tôc cña nÒn d©n chñ x· héi chñ nghÜa vµ ®Ò ra nh÷ng biÖn ph¸p thùc tiÔn nh»m lµm cho mçi uû viªn trong X«-viÕt nhÊt thiÕt ph¶i g¸nh v¸c mét c«ng t¸c nµo ®ã trong lÜnh vùc qu¶n lý nhµ n−íc; nh»m lµm cho nh÷ng c«ng t¸c ®ã ®−îc thay ®æi liªn tiÕp sao cho mçi uû viªn cña X«-viÕt ®Òu n¾m ®−îc toµn bé c¸c c«ng viÖc qu¶n lý nhµ n−íc, n¾m ®−îc tÊt c¶ c¸c ngµnh cña c«ng t¸c qu¶n lý ®ã; nh»m tõng b−íc vµ kiªn quyÕt "l«i kÐo ®−îc toµn thÓ nh©n d©n lao ®éng gãp phÇn m×nh vµo c«ng viÖc qu¶n lý nhµ n−íc" (tr. 116).

Trong b¸o c¸o vÒ c−¬ng lÜnh ®¶ng vµ trong lêi kÕt thóc cuéc th¶o luËn b¶n b¸o c¸o ®ã t¹i §¹i héi VIII cña ®¶ng, Lª-nin ®· chó ý rÊt nhiÒu ®Õn phÇn nãi vÒ quan hÖ d©n téc trong c−¬ng lÜnh. LuËn ®iÓm c¬ b¶n trong dù th¶o cña Lª-nin lµ sù thõa nhËn quyÒn tù quyÕt vµ thËm chÝ quyÒn ph©n lËp cña mçi d©n téc. ChÝnh s¸ch cña §¶ng céng s¶n (b) Nga, nh− Lª-nin ®· viÕt, lµ "triÖt ®Ó lµm cho nh÷ng ng−êi v« s¶n vµ quÇn chóng lao ®éng thuéc mäi d©n téc gÇn gòi vµ g¾n bã víi nhau trong cuéc ®Êu tranh c¸ch m¹ng cña hä nh»m lËt ®æ giai cÊp t− s¶n"; cÇn ph¶i "quan t©m ®Õn viÖc b¶o ®¶m thùc sù quyÒn b×nh ®¼ng vµ quyÒn tù do ph©n lËp cña c¸c d©n téc", gióp ®ì c¸c d©n téc chËm tiÕn tr−íc ®©y trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ vµ v¨n hãa, ph¶i lµm thÕ nµo ®Ó "c¸c n−íc Céng hßa x«-viÕt cña mäi d©n téc kÕt thµnh mét khèi liªn minh hÕt søc chÆt chÏ vµ tù nguyÖn".

V. I. Lª-nin kÞch liÖt phª ph¸n nh÷ng quan ®iÓm ph¶n b«n-sª-vÝch cña N. I. Bu-kha-rin, G. L. Pi-a-ta-cèp vµ phe c¸nh cña bän ®ã, lµ nh÷ng kÎ ®· ph¸t biÓu t¹i ®¹i héi, chèng l¹i yªu s¸ch trong c−¬ng lÜnh ®ßi cho c¸c d©n téc cã quyÒn tù quyÕt, kÓ c¶ quyÒn ph©n lËp thµnh mét quèc

XII Lêi tùa Lêi tùa XIII

gia. Lª-nin ®¸nh gi¸ nh÷ng quan ®iÓm ®ã nh− lµ sù biÓu hiÖn cña chñ nghÜa s«-vanh n−íc lín. §¹i héi VIII cña ®¶ng ®· th«ng qua c−¬ng lÜnh cña Lª-nin vÒ vÊn ®Ò d©n téc. LÊy c¸c nguyªn t¾c c−¬ng lÜnh cña Lª-nin lµm kim chØ nam, §¶ng céng s¶n ®· ®oµn kÕt ®−îc tÊt c¶ c¸c d©n téc trong Tæ quèc nhiÒu d©n téc cña chóng ta. §−îc thµnh lËp theo nh÷ng nguyªn t¾c ®ã, Liªn-x« ®· trë thµnh mét kiÓu mÉu vÒ quèc gia cã nhiÒu d©n téc, ®· trë thµnh mét tÊm g−¬ng trong viÖc gi¶i quyÕt ®óng ®¾n vÊn ®Ò d©n téc. Sù hîp t¸c chÆt chÏ gi÷a tÊt c¶ c¸c d©n téc trong c«ng cuéc x©y dùng nhµ n−íc, x©y dùng kinh tÕ vµ x©y dùng v¨n hãa, t×nh h÷u nghÞ anh em, sù ph¸t triÓn kinh tÕ vµ v¨n hãa cña tÊt c¶ c¸c d©n téc, ⎯ ®ã lµ kÕt qu¶ quan träng nhÊt cña chÝnh s¸ch d©n téc cña Lª-nin.

Khi x¸c ®Þnh nh÷ng nhiÖm vô quan träng bËc nhÊt cña chuyªn chÝnh v« s¶n trong lÜnh vùc kinh tÕ, tr−íc hÕt Lª-nin nhÊn m¹nh sù cÇn thiÕt ph¶i thñ tiªu chÕ ®é t− h÷u, tøc lµ sù cÇn thiÕt ph¶i x· héi hãa theo ph−¬ng thøc x· héi chñ nghÜa c¸c t− liÖu s¶n xuÊt: "triÖt ®Ó tiÕp tôc vµ hoµn thµnh viÖc t−íc ®o¹t giai cÊp t− s¶n ®· ®−îc b¾t ®Çu vµ ®· hoµn thµnh vÒ c¨n b¶n; biÕn c¸c t− liÖu s¶n xuÊt vµ t− liÖu l−u th«ng thµnh së h÷u cña Céng hßa x«-viÕt, tøc lµ thµnh së h÷u c«ng céng cña tÊt c¶ nh÷ng ng−êi lao ®éng" (tr.119). ChÕ ®é së h÷u c«ng céng vÒ t− liÖu s¶n xuÊt ®−îc thiÕt lËp do kÕt qu¶ cña viÖc quèc h÷u hãa ®¹i c«ng nghiÖp, giao th«ng vËn t¶i, ruéng ®Êt, ng©n hµng, vµ ®−îc nh©n lªn b»ng lao ®éng cña nh©n d©n Liªn-x«, ®· trë thµnh c¬ së kinh tÕ cña x· héi x· héi chñ nghÜa, ®· trë thµnh nguån gèc cña phóc lîi cña nh©n d©n vµ c¬ së cña nh÷ng −u viÖt cña chñ nghÜa x· héi so víi chñ nghÜa t− b¶n.

Mét trong nh÷ng nhiÖm vô c¬ b¶n cña chuyªn chÝnh v« s¶n, nh− b¶n dù th¶o c−¬ng lÜnh cña Lª-nin ®· chØ râ, lµ sö dông liªn minh c«ng n«ng ®Ó chuyÓn dÇn sang nÒn n«ng nghiÖp lín x· héi chñ nghÜa. Trong "§iÓm nãi vÒ

vÊn ®Ò ruéng ®Êt trong c−¬ng lÜnh", Lª-nin ®· v¹ch ra nh÷ng biÖn ph¸p c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa ®èi víi n«ng nghiÖp: x©y dùng c¸c trang Êp x· héi chñ nghÜa lín (c¸c n«ng tr−êng quèc doanh), khuyÕn khÝch "nh÷ng liªn minh tù nguyÖn cña n«ng d©n ®Ó kinh doanh tËp thÓ quy m« lín" d−íi h×nh thøc c¸c c«ng x· vµ c¸c ¸c-ten n«ng nghiÖp, còng nh− c¸c tæ canh t¸c chung. Lª-nin cho r»ng viÖc l«i cuèn trung n«ng vµo c«ng cuéc x©y dùng x· héi chñ nghÜa cã mét ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng. "§iÓm nãi vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt trong c−¬ng lÜnh" ®· nhÊn m¹nh r»ng ®¶ng cã nhiÖm vô ph¶i t¸ch trung n«ng khái bän cu-l¾c vµ l«i kÐo hä ®øng vÒ phÝa giai cÊp c«ng nh©n, ph¶i cè g¾ng ®i ®Õn nh÷ng tháa thuËn thùc tÕ víi trung n«ng, "b»ng c¸ch nh−îng bé hä trong viÖc lùa chän nh÷ng biÖn ph¸p tiÕn hµnh c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa".

HÕt søc ph¸t triÓn lùc l−îng s¶n xuÊt trong n−íc lµ ®iÒu kiÖn quyÕt ®Þnh ®Ó chñ nghÜa x· héi th¾ng lîi; Lª-nin coi ®ã lµ ch×a khãa ®Ó x©y dùng thµnh c«ng chñ nghÜa x· héi, ®Ó chuyÓn x· héi x· héi chñ nghÜa thµnh x· héi céng s¶n chñ nghÜa. ViÖc n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng ®· ®−îc Lª-nin ®Ò lªn thµnh mét trong nh÷ng nhiÖm vô c¬ b¶n, "bëi v× kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®ã th× kh«ng thÓ nµo chuyÓn h¼n lªn chÕ ®é céng s¶n ®−îc". §Ó ®¹t ®−îc môc ®Ých ®ã, ⎯ Lª-nin gi¶i thÝch, ⎯ cÇn ph¶i tiÕn hµnh mét c«ng t¸c l©u dµi nh»m gi¸o dôc quÇn chóng vµ n©ng cao tr×nh ®é v¨n hãa cña hä, ®ång thêi ph¶i sö dông réng r·i vµ toµn diÖn c¸c chuyªn gia khoa häc vµ kü thuËt.

Trong dù th¶o c−¬ng lÜnh cña ®¶ng do Lª-nin viÕt, ®· nhÊn m¹nh ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng cña viÖc ph¸t triÓn vµ cñng cè kû luËt trªn t×nh ®ång chÝ, n©ng cao tÝnh chñ ®éng vµ ý thøc gi¸c ngé cña nh÷ng ng−êi lao ®éng. Sau khi c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa ®· giµnh ®−îc th¾ng lîi, ®¶ng vµ nhµ n−íc v« s¶n cã nh÷ng nhiÖm vô khã kh¨n vµ phøc t¹p trong lÜnh vùc kh¾c phôc nh÷ng thãi

XIV Lêi tùa Lêi tùa XV

quen do sù thèng trÞ cña chÕ ®é t− h÷u ®Î ra, vµ chØ cã thÓ thùc hiÖn ®−îc nh÷ng nhiÖm vô ®ã b»ng c¸ch tiÕn hµnh c«ng t¸c c¶i t¹o quÇn chóng mét c¸ch kiªn tr×. C¸c c«ng ®oµn ⎯ mµ Lª-nin ®· ®¸nh gi¸ lµ tr−êng häc qu¶n lý, tr−êng häc qu¶n lý kinh tÕ, tr−êng häc chñ nghÜa céng s¶n ⎯ ®ãng mét vai trß to lín trong c«ng t¸c gi¸o dôc x· héi chñ nghÜa cho quÇn chóng.

Trong dù th¶o c−¬ng lÜnh do Lª-nin viÕt vµ trong b¶n b¸o c¸o t¹i ®¹i héi ®¶ng ®· ®Ò ra nh÷ng nhiÖm vô to lín trong lÜnh vùc x©y dùng v¨n hãa vµ ph¸t triÓn khoa häc. Lª-nin ®· kiªn tr× nhÊn m¹nh sù cÇn thiÕt ph¶i hÕt søc sö dông nh÷ng thµnh tùu cña khoa häc vµ kü thuËt, sö dông di s¶n v¨n hãa qu¸ khø trong c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi vµ chñ nghÜa céng s¶n. Trong ®iÓm nãi vÒ gi¸o dôc quèc d©n trong c−¬ng lÜnh, Lª-nin ®· nªu lªn nh÷ng quan ®iÓm cã tÝnh chÊt nguyªn t¾c hÕt søc quan träng vÒ vai trß cña nhµ tr−êng; ph¶i biÕn nhµ tr−êng tõ chç lµ c«ng cô thèng trÞ giai cÊp n»m trong tay giai cÊp t− s¶n trë thµnh c«ng cô xãa bá sù ph©n chia x· héi thµnh giai cÊp; nhµ tr−êng ph¶i lµ sîi d©y truyÒn ¶nh h−ëng t− t−ëng cña giai cÊp v« s¶n vµo trong c¸c tÇng líp quÇn chóng lao ®éng nöa v« s¶n vµ kh«ng ph¶i v« s¶n nh»m gi¸o dôc mét thÕ hÖ cã kh¶ n¨ng x©y dùng thµnh c«ng chñ nghÜa céng s¶n. Nh÷ng biÖn ph¸p quan träng bËc nhÊt ®Ó thùc hiÖn môc ®Ých ®ã, lµ: "1) Thùc hiÖn chÕ ®é gi¸o dôc kh«ng mÊt tiÒn vµ b¾t buéc, phæ th«ng vµ b¸ch khoa (d¹y lý thuyÕt vµ thùc hµnh vÒ tÊt c¶ c¸c ngµnh s¶n xuÊt chñ yÕu) cho tÊt c¶ trÎ em trai vµ g¸i d−íi 16 tuæi. 2) KÕt hîp chÆt chÏ c«ng t¸c gi¸o dôc víi lao ®éng s¶n xuÊt x· héi" (tr. 118). Nh÷ng ®iÓm ®ã trong dù th¶o c−¬ng lÜnh cña Lª-nin ®· ®−îc tiÕp tôc ph¸t triÓn trong thùc tiÔn x©y dùng x· héi chñ nghÜa. Trong ®iÒu kiÖn x©y dùng chñ nghÜa céng s¶n trªn quy m« réng lín, nÒn gi¸o dôc quèc d©n ®−îc x©y dùng trªn c¸c nguyªn t¾c cña Lª-nin, ®ang gióp vµo qu¸ tr×nh

h×nh thµnh nh÷ng con ng−êi ph¸t triÓn toµn diÖn, ®ang gióp vµo viÖc xãa bá dÇn nh÷ng sù kh¸c nhau c¨n b¶n gi÷a lao ®éng trÝ ãc vµ lao ®éng ch©n tay.

Lª-nin cho r»ng ý nghÜa v« cïng vÜ ®¹i cña C−¬ng lÜnh ®¶ng lµ ë chç nã ®· tæng kÕt kinh nghiÖm x©y dùng chñ nghÜa x· héi do nh©n d©n x«-viÕt thu ®−îc tõ sau C¸ch m¹ng th¸ng M−êi. NÕu nh− trong giai ®o¹n ®Çu chóng ta chØ míi thÊy râ sù cÇn thiÕt ph¶i c¶i t¹o mét c¸ch c¨n b¶n toµn bé cuéc sèng theo kiÓu x· héi chñ nghÜa, nh−ng chóng ta ch−a biÕt ph¶i lµm viÖc ®ã nh− thÕ nµo, th× trong qu¸ tr×nh thùc tiÔn, trªn c¬ së nh÷ng ho¹t ®éng s¸ng t¹o cña quÇn chóng lao ®éng trong ®Êt n−íc x«-viÕt, chóng ta ®· tÝch luü ®−îc nh÷ng kinh nghiÖm quý b¸u. Ngµy nay, nh− Lª-nin ®· nhËn ®Þnh, "chóng ta ®· cã nhiÒu bµi häc kinh nghiÖm, vµ trong chõng mùc cã thÓ, chóng ta ®· tæng kÕt ®−îc nh÷ng kinh nghiÖm ®ã trong c−¬ng lÜnh cña chóng ta" (tr. 168 - 169).

C−¬ng lÜnh ®¶ng, mµ Lª-nin lµ ng−êi s¸ng t¹o, cã mét ý nghÜa lÞch sö toµn thÕ giíi. Nã qu¸n triÖt tinh thÇn chñ nghÜa quèc tÕ v« s¶n, qu¸n triÖt t− t−ëng thèng nhÊt c¸c nhiÖm vô d©n téc vµ quèc tÕ cña giai cÊp c«ng nh©n. Lª-nin, ®¶ng b«n-sª-vÝch coi c«ng cuéc x©y dùng x· héi chñ nghÜa trªn ®Êt n−íc x«-viÕt nh− mét nhiÖm vô quèc tÕ vÜ ®¹i cña nh©n d©n x«-viÕt ®¸p øng lîi Ých cña giai cÊp c«ng nh©n toµn thÕ giíi. Trong diÔn v¨n bÕ m¹c §¹i héi VIII cña §¶ng céng s¶n (b) Nga, khi ®¸nh gi¸ C−¬ng lÜnh, Lª-nin ®· nãi: "C−¬ng lÜnh cña chóng ta sÏ lµ mét tµi liÖu tuyªn truyÒn vµ cæ ®éng cùc kú m¹nh mÏ; nã sÏ lµ mét tµi liÖu cho phÐp c«ng nh©n cã thÓ nãi: "ë ®ã lµ nh÷ng ®ång chÝ cña chóng ta, nh÷ng anh em cña chóng ta, ë ®ã ®ang tiÕn hµnh sù nghiÖp chung cña chóng ta" (tr. 256).

C−¬ng lÜnh cña ®¶ng, ®−îc §¹i héi VIII cña §¶ng céng s¶n (b) Nga th«ng qua, ®· ®Ò ra nh÷ng nhiÖm vô c¬ b¶n cña c«ng cuéc x©y dùng thµnh c«ng chñ nghÜa x· héi trªn

XVI Lêi tùa Lêi tùa XVII

®Êt n−íc x«-viÕt. C−¬ng lÜnh ®ã, nh− Lª-nin ®· nãi håi th¸ng Ch¹p 1920, lµ mét c−¬ng lÜnh chÝnh trÞ, lµ mét b¶n liÖt kª nh÷ng nhiÖm vô cña chóng ta, lµ mét sù gi¶i thÝch nh÷ng quan hÖ gi÷a c¸c giai cÊp; nã cÇn ph¶i ®−îc bæ sung b»ng mét c−¬ng lÜnh thø hai cña ®¶ng, tøc lµ b»ng mét kÕ ho¹ch cô thÓ vÒ x©y dùng kinh tÕ. KÕ ho¹ch cña Lª-nin vÒ viÖc ®iÖn khÝ hãa n−íc Nga, dù ®Þnh thùc hiÖn trong 10 - 15 n¨m, chÝnh lµ mét kÕ ho¹ch nh− vËy. C−¬ng lÜnh cña ®¶ng, ®−îc cô thÓ hãa trong c¸c kÕ ho¹ch kinh tÕ quèc d©n, ®· vò trang cho nh©n d©n Liªn-x« mét viÔn c¶nh t−¬i s¸ng, ®· ®éng viªn quÇn chóng lao ®éng lËp nh÷ng chiÕn c«ng anh hïng trong cuéc ®Êu tranh cho chñ nghÜa x· héi. Trong mét thêi gian ng¾n, d−íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng céng s¶n, nh©n d©n Liªn-x« ®· thùc hiÖn viÖc c«ng nghiÖp hãa ®Êt n−íc, tËp thÓ hãa n«ng nghiÖp vµ c¸ch m¹ng v¨n hãa, ®· thùc hiÖn kÕ ho¹ch cña Lª-nin vÒ x©y dùng thµnh c«ng chñ nghÜa x· héi. Th¾ng lîi hoµn toµn vµ triÖt ®Ó cña chñ nghÜa x· héi trªn ®Êt n−íc chóng ta lµ kÕt qu¶ vÜ ®¹i cña viÖc thùc hiÖn C−¬ng lÜnh cña ®¶ng do §¹i héi VIII cña §¶ng céng s¶n (b) Nga th«ng qua.

XuÊt ph¸t tõ nh÷ng chØ gi¸o cña Lª-nin vÒ ®−êng lèi x©y dùng chñ nghÜa céng s¶n, C−¬ng lÜnh míi cña ®¶ng do c¸c ®¹i héi gÇn ®©y cña §¶ng céng s¶n Liªn-x« th«ng qua, ®· x¸c ®Þnh nh÷ng nhiÖm vô chñ yÕu vµ nh÷ng giai ®o¹n chÝnh cña c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa céng s¶n. C−¬ng lÜnh ®· v¹ch ra nh÷ng con ®−êng vµ thêi h¹n x©y dùng c¬ së vËt chÊt - kü thuËt cña x· héi céng s¶n chñ nghÜa, nh÷ng nhiÖm vô quan träng nhÊt cña kÕ ho¹ch chung ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ quèc d©n cña Liªn-x«, ®· ®Ò ra nh÷ng nhiÖm vô thiÕt lËp c¸c quan hÖ céng s¶n chñ nghÜa vµ gi¸o dôc con ng−êi míi.

Nh÷ng t¸c phÈm bµn vÒ th¸i ®é ®èi víi trung n«ng lµ nh÷ng t¸c phÈm trùc tiÕp g¾n liÒn víi nh÷ng t¸c phÈm in trong tËp nµy ®Ò cËp ®Õn sù khëi th¶o vµ luËn chøng c−¬ng

lÜnh ®¶ng. Trong hÇu hÕt c¸c bµi diÔn v¨n ®äc t¹i §¹i héi VIII cña ®¶ng vµ ®Æc biÖt lµ trong b¶n b¸o c¸o vÒ c«ng t¸c n«ng th«n, còng nh− trong mét sè c¸c t¸c phÈm kh¸c do Lª-nin viÕt tr−íc vµ sau ®¹i héi, Ng−êi ®· luËn chøng chÝnh s¸ch míi cña ®¶ng, ®−îc c«ng bè vµo mïa thu n¨m 1918, vÒ th¸i ®é ®èi víi trung n«ng ⎯ mét chÝnh s¸ch liªn minh chÆt chÏ cña giai cÊp c«ng nh©n víi trung n«ng, dùa vµo bÇn n«ng, ®Ó ®Êu tranh chèng cu-l¾c, ®Ó x©y dùng chñ nghÜa x· héi b»ng nh÷ng nç lùc chung cña c«ng nh©n vµ n«ng d©n, d−íi sù l·nh ®¹o cña giai cÊp c«ng nh©n. Lª-nin nãi: "Søc m¹nh chñ yÕu vµ chç dùa cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt lµ ë sù liªn minh ®ã, v× nã b¶o ®¶m cho chóng ta hoµn thµnh tèt c«ng cuéc c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa, c«ng cuéc chiÕn th¾ng bän t− b¶n, thñ tiªu mäi sù bãc lét" (tr. 285).

Trong b¸o c¸o vÒ ho¹t ®éng cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vµ b¸o c¸o vÒ c«ng t¸c n«ng th«n, Lª-nin ®· ph¸t triÓn luËn ®iÓm cho r»ng sau khi c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa ®· th¾ng lîi vµ chuyªn chÝnh v« s¶n ®· ®−îc thiÕt lËp, th× vÊn ®Ò th¸i ®é ®èi víi trung n«ng cã mét ý nghÜa to lín. Giai cÊp v« s¶n chØ cã thÓ gi÷ v÷ng ®−îc chÝnh quyÒn vµ x©y dùng thµnh c«ng chñ nghÜa x· héi trong ®iÒu kiÖn nÕu nh÷ng quÇn chóng c¬ b¶n trong n«ng d©n, tøc lµ trung n«ng, ñng hé hä, mµ trung n«ng "lµ mét giai cÊp dao ®éng. Giai cÊp ®ã, mét mÆt lµ ng−êi t− h÷u, mÆt kh¸c l¹i lµ ng−êi lao ®éng". Lª-nin nãi r»ng tÊt c¶ lÞch sö ph¸t triÓn chÝnh trÞ ®· d¹y chóng ta r»ng ng−êi n«ng d©n hoÆc lµ ®i theo giai cÊp t− s¶n, hoÆc lµ ®i theo giai cÊp c«ng nh©n. §iÒu ®ã quyÕt ®Þnh ý nghÜa cña vai trß l·nh ®¹o cña giai cÊp c«ng nh©n trong liªn minh c«ng n«ng, quyÕt ®Þnh sù cÇn thiÕt ph¶i tiÕn hµnh mét c«ng t¸c l©u dµi nh»m thu hót trung n«ng tham gia c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi.

Ph¸t triÓn nh÷ng luËn ®iÓm trong phÇn ruéng ®Êt cña C−¬ng lÜnh ®¶ng, Lª-nin ®· v¹ch ra nh÷ng con ®−êng c¬

XVIII Lêi tùa Lêi tùa XIX

b¶n vµ ph−¬ng ph¸p c¬ b¶n nh»m l«i cuèn dÇn dÇn vµ mét c¸ch cã kÕ ho¹ch n«ng d©n tham gia vµo sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi. Lª-nin ®· d¹y r»ng ®iÒu cÇn thiÕt tr−íc tiªn lµ ph¶i tu©n thñ mét c¸ch nghiªm ngÆt vµ triÖt ®Ó nguyªn t¾c n«ng d©n lao ®éng tù nguyÖn tæ chøc thµnh c¸c ¸c-ten vµ c«ng x· n«ng nghiÖp. "ë ®©y mµ dïng b¹o lùc th× cã nghÜa lµ lµm nguy h¹i ®Õn toµn bé sù nghiÖp. ë ®©y ®iÒu cÇn ph¶i lµm lµ c«ng t¸c gi¸o dôc l©u dµi... Ngay b¶n th©n t− t−ëng muèn dïng b¹o lùc ®èi víi nh÷ng quan hÖ kinh tÕ cña trung n«ng, còng lµ ngu xuÈn kh«ng g× b»ng"; Lª-nin ®· chØ ra r»ng "ph¶i häc n«ng d©n c¸ch tiÕn sang mét chÕ ®é tèt h¬n, vµ kh«ng bao giê ®−îc dïng mÖnh lÖnh! §Êy lµ quy t¾c mµ chóng ta ®· tù ®Þnh ra cho m×nh" (tr. 243 - 244). T¹i §¹i héi cña c«ng nh©n n«ng nghiÖp tØnh Pª-t¬-r«-gr¸t ngµy 13 th¸ng Ba 1919, Lª-nin ®· nãi r»ng ph¶i gi¶i thÝch cho n«ng d©n lao ®éng thÊy r»ng c«ng cuéc c¶i t¹o nÒn kinh tÕ hµng hãa nhá thµnh kinh tÕ x· héi chñ nghÜa ®· xuÊt ph¸t tõ nh÷ng lîi Ých thiÕt th©n cña hä, bëi v× chØ cã chñ nghÜa x· héi míi gi¶i tho¸t hä khái c¶nh nghÌo nµn vµ ¸ch bãc lét cña bän cu-l¾c.

"NghÞ quyÕt vÒ th¸i ®é ®èi víi trung n«ng" do Lª-nin th¶o vµ ®−îc §¹i héi VIII cña ®¶ng th«ng qua, ®· v¹ch ra nh÷ng biÖn ph¸p thùc tiÔn nh»m tæ chøc c¸c tæ canh t¸c tËp thÓ, c¸c ¸c-ten vµ c«ng x· n«ng nghiÖp trªn c¬ së tu©n thñ hÕt søc nghiªm ngÆt nguyªn t¾c tù nguyÖn. §ång thêi nghÞ quyÕt còng nhÊn m¹nh sù cÇn thiÕt ph¶i cã sù gióp ®ì cña nhµ n−íc vÒ tæ chøc vµ vËt chÊt ®èi víi c¸c c¬ së kinh tÕ tËp thÓ. §¹i héi ®¶ng còng ®· v¹ch ra mét ch−¬ng tr×nh gióp ®ì kinh tÕ réng r·i cho trung n«ng.

§Ó ®¶m b¶o cho chñ nghÜa x· héi th¾ng lîi ë n«ng th«n, cÇn ph¶i x©y dùng trong n−íc mét nÒn c«ng nghiÖp x· héi chñ nghÜa m¹nh cã kh¶ n¨ng trang bÞ kü thuËt míi cho toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n, trong ®ã cã c¶ n«ng nghiÖp. "NÕu

trong t−¬ng lai, ⎯ nh− Lª-nin ®· ph¸t biÓu t¹i ®¹i héi ®¶ng, ⎯ chóng ta cã thÓ cung cÊp ®−îc 100 000 chiÕc m¸y kÐo h¹ng tèt nhÊt, cã ®ñ dÇu x¨ng vµ thî m¸y (c¸c ®ång chÝ biÕt rÊt râ r»ng b©y giê mµ muèn nh− thÕ lµ kh«ng t−ëng), th× ng−êi trung n«ng sÏ nãi: "T«i t¸n thµnh c«ng x·" (nghÜa lµ t¸n thµnh chñ nghÜa céng s¶n)" (tr. 247). Víi viÖc thùc hiÖn c«ng nghiÖp hãa x· héi chñ nghÜa ®Êt n−íc vµ hîp t¸c hãa n«ng d©n, ®¶ng ®· thùc hiÖn chØ thÞ cña Lª-nin vÒ viÖc trang bÞ kü thuËt tèt nhÊt cho n«ng nghiÖp.

Lª-nin ®· chó ý nhiÒu ®Õn viÖc x©y dùng c¸c n«ng tr−êng quèc doanh, coi ®ã lµ nh÷ng doanh nghiÖp x· héi chñ nghÜa triÖt ®Ó, cã nhiÖm vô trë thµnh kiÓu mÉu cña mét doanh nghiÖp x· héi chñ nghÜa lín vµ chøng minh, trªn thùc tÕ, nh÷ng −u viÖt cña nã. Lª-nin ®· nãi t¹i §¹i héi c«ng nh©n n«ng nghiÖp ë Pª-t¬-r«-gr¸t r»ng sau chiÕn tranh, Nhµ n−íc x«-viÕt sÏ trang bÞ cho c¸c n«ng tr−êng quèc doanh kü thuËt cao vµ sÏ lµm cho "c¸c doanh nghiÖp lín, b»ng lao ®éng tËp thÓ, s¶n xuÊt tèt h¬n, rÎ h¬n vµ nhiÒu h¬n tr−íc. N«ng tr−êng quèc doanh cã nhiÖm vô ph¶i dÇn dÇn h−íng dÉn cho d©n c− n«ng th«n biÕt c¸ch tù x©y dùng chÕ ®é míi, chÕ ®é lao ®éng tËp thÓ...".

Nh÷ng n«ng tr−êng quèc doanh vµ n«ng trang tËp thÓ ®Çu tiªn, b¾t ®Çu ®−îc thµnh lËp ngay sau khi C¸ch m¹ng th¸ng M−êi thµnh c«ng, ®· ®ãng mét vai trß to lín víi tÝnh c¸ch lµ nh÷ng chç dùa cña c«ng cuéc c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa ®èi víi n«ng th«n; chóng ®· chuÈn bÞ cho ®¹i ®a sè quÇn chóng n«ng d©n chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ hµng hãa nhá c¸ thÓ sang nÒn kinh tÕ tËp thÓ lín. C−¬ng lÜnh míi cña §¶ng céng s¶n Liªn-x« ®· chØ râ r»ng "viÖc n«ng th«n x«-viÕt chuyÓn sang nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa lín lµ mét cuéc c¸ch m¹ng vÜ ®¹i trong quan hÖ kinh tÕ, trong toµn bé nÕp sèng cña n«ng d©n. C«ng cuéc tËp thÓ hãa ®· vÜnh viÔn gi¶i phãng n«ng th«n khái ¸ch n« dÞch cña

XX Lêi tùa Lêi tùa XXI

bän cu-l¾c, khái sù ph©n hãa giai cÊp, khái c¶nh ph¸ s¶n vµ bÇn cïng. Trªn c¬ së kÕ ho¹ch hîp t¸c hãa cña Lª-nin, vÊn ®Ò n«ng d©n, mét vÊn ®Ò ®−îc ®Æt ra tõ bao nhiªu thÕ kû, ®· ®−îc gi¶i quyÕt mét c¸ch thùc sù".

C¸c t¸c phÈm in trong tËp nµy, do Lª-nin viÕt vµo thêi kú cã cuéc can thiÖp cña n−íc ngoµi vµ cã néi chiÕn, ®· ph¶n ¸nh vai trß xuÊt s¾c cña Lª-nin trong viÖc ®éng viªn mäi lùc l−îng cña ®Êt n−íc ®Ó ®¶m b¶o chiÕn th¾ng bän can thiÖp n−íc ngoµi vµ bän b¹ch vÖ, trong viÖc khëi th¶o nh÷ng c¬ së cña khoa häc qu©n sù x«-viÕt, nh÷ng nguyªn t¾c cña chÝnh s¸ch qu©n sù, chiÕn l−îc vµ chiÕn thuËt cña qu©n ®éi cña nhµ n−íc x· héi chñ nghÜa. Nh÷ng nguyªn t¾c cña Lª-nin vÒ x©y dùng Hång qu©n ®· ®−îc tr×nh bµy trong C−¬ng lÜnh ®¶ng do §¹i héi VIII cña §¶ng céng s¶n (b) Nga th«ng qua, vµ ®· lµm c¬ së cho c¸c ®Ò c−¬ng cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vÒ vÊn ®Ò qu©n sù. Nh÷ng vÊn ®Ò vÒ chÝnh s¸ch qu©n sù ®· chiÕm mét vÞ trÝ lín trong b¸o c¸o vÒ ho¹t ®éng cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng. Lª-nin ®· nhËn ®Þnh r»ng trong vÊn ®Ò x©y dùng Hång qu©n, còng nh− trong c¸c lÜnh vùc kh¸c cña c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi, ®¶ng ®· ph¶i ®i nh÷ng con ®−êng tõ tr−íc tíi nay ch−a ai ®i, r»ng vÊn ®Ò ®ã hoµn toµn míi mÎ, tr−íc kia ch−a ®−îc ®¶ng ®Æt ra bao giê ngay c¶ trªn lý luËn. Lª-nin ®· nãi: giai cÊp c«ng nh©n lªn n¾m chÝnh quyÒn ph¶i gi¶i quyÕt nhiÖm vô kÕt hîp sù s¸ng t¹o c¸ch m¹ng míi cña quÇn chóng víi viÖc sö dông nh÷ng thµnh tùu cña khoa häc vµ kü thuËt.

Trong diÔn v¨n vÒ vÊn ®Ò qu©n sù, Lª-nin ®· chøng minh sù cÇn thiÕt ph¶i thµnh lËp mét qu©n ®éi chÝnh quy, cã kû luËt nghiªm minh, ph¶i sö dông c¸c chuyªn gia qu©n sù d−íi sù kiÓm so¸t cña c¸c chÝnh uû vµ c¸c chi bé ®¶ng. Ng−êi ®· kiªn quyÕt b¶o vÖ c¸c ®Ò c−¬ng cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, chèng t¸c phong du kÝch mµ c¸i gäi lµ "ph¸i ®èi lËp qu©n sù" ra søc b¶o vÖ (ph¸i nµy gåm "nh÷ng

ng−êi céng s¶n c¸nh t¶" cò: V. M. XmiÕc-nèp, G. I. Xa-pha-rèp, G. L. Pi-a-ta-cèp vµ nh÷ng ng−êi kh¸c; ®ång thêi trong ph¸i ®ã cã c¶ nh÷ng ng−êi kh«ng cã quan hÖ g× víi c¸c nhãm ®èi lËp). §a sè c¸c ®¹i biÓu lªn ph¸t biÓu ®Òu lªn ¸n "ph¸i ®èi lËp qu©n sù". §ång thêi, nh÷ng sai lÇm vµ thiÕu sãt trong c«ng t¸c cña Héi ®ång qu©n sù - c¸ch m¹ng cña n−íc Céng hßa vµ, nãi riªng, nh÷ng hµnh ®éng cña L. §. T¬-rèt-xki, chñ tÞch Héi ®ång ®ã, còng bÞ nghiªm kh¾c phª ph¸n. §¹i héi ®· hoµn toµn nhÊt trÝ víi c¸c luËn ®iÓm cña Lª-nin do Ng−êi nªu lªn trong c¸c bµi diÔn v¨n vµ trong phÇn lý luËn cña C−¬ng lÜnh, còng nh− trong nghÞ quyÕt vÒ vÊn ®Ò qu©n sù mµ ®¹i héi ®· th«ng qua.

Trong lêi bÕ m¹c §¹i héi VIII cña ®¶ng, Lª-nin ®· ®Æc biÖt nhÊn m¹nh r»ng lÇn ®Çu tiªn trªn thÕ giíi, ®Êt n−íc x«-viÕt ®· x©y dùng ®−îc mét qu©n ®éi, mét lùc l−îng vò trang gi¸c ngé ®−îc môc ®Ých chiÕn ®Êu cña m×nh; lÇn ®Çu tiªn trªn thÕ giíi, c«ng nh©n vµ n«ng d©n ⎯ nh÷ng ng−êi chÞu ®ùng nh÷ng hy sinh v« cïng nÆng nÒ ⎯ hiÓu ®−îc râ r»ng hä b¶o vÖ nh÷ng thµnh qu¶ vÜ ®¹i cña C¸ch m¹ng th¸ng M−êi, b¶o vÖ n−íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa x«-viÕt.

"§Ò c−¬ng cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga vÒ t×nh h×nh mÆt trËn phÝa §«ng", "Th− göi c«ng nh©n Pª-t¬-r«-gr¸t vÒ viÖc gióp ®ì mÆt trËn phÝa §«ng", "Dù th¶o chØ thÞ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vÒ thèng nhÊt qu©n sù" vµ nh÷ng v¨n kiÖn kh¸c do Lª-nin viÕt lµ mét b¶n c−¬ng lÜnh chiÕn ®Êu nh»m ®éng viªn lùc l−îng cña ®¶ng vµ nh©n d©n ®Ó ®¸nh tan kÎ thï. Nh÷ng v¨n kiÖn ®ã ®· ®Ò ra nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ nh»m gióp mÆt trËn phÝa §«ng, n¬i mµ vµo mïa xu©n n¨m 1919 ®· xuÊt hiÖn mét mèi nguy chÝnh ®èi víi n−íc Céng hßa x«-viÕt vµ lµ n¬i quyÕt ®Þnh vËn mÖnh cña c¸ch m¹ng. Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· yªu cÇu c¸c tæ chøc ®¶ng, tæ chøc c«ng ®oµn

XXII Lêi tùa Lêi tùa XXIII

vµ tæ chøc x«-viÕt ph¶i biÕn viÖc ®éng viªn nh©n d©n lao ®éng tham gia ®Êu tranh chèng C«n-ts¾c thµnh mét cuéc vËn ®éng chÝnh trÞ quan träng nhÊt. Ngµy 11 th¸ng T− 1919, Lª-nin ®· ph¸t biÓu t¹i phiªn häp toµn thÓ cña Héi ®ång trung −¬ng c¸c c«ng ®oµn toµn Nga; ngµy 16 th¸ng T−, ph¸t biÓu t¹i héi nghÞ c«ng nh©n ®−êng s¾t M¸t-xc¬-va, vµ ngµy h«m sau ⎯ ph¸t biÓu t¹i héi nghÞ c¸c uû ban c«ng x−ëng - nhµ m¸y vµ c¸c c«ng ®oµn M¸t-xc¬-va ®Ó gi¶i thÝch nh÷ng nhiÖm vô gióp ®ì cho mÆt trËn. Lª-nin trùc tiÕp nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò cñng cè mÆt trËn phÝa §«ng, trùc tiÕp tham gia chuÈn bÞ vµ tiÕn hµnh nh÷ng chiÕn dÞch quan träng nhÊt.

Tr−íc lêi kªu gäi cña Lª-nin, cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng vÒ viÖc dèc toµn lùc l−îng vµ ph¸t huy nghÞ lùc c¸ch m¹ng, "lµm viÖc theo tinh thÇn c¸ch m¹ng", giai cÊp c«ng nh©n ®· ®¸p l¹i b»ng mét cao trµo lao ®éng míi, b»ng mét chñ nghÜa anh hïng tËp thÓ ë hËu ph−¬ng, mµ sù biÓu hiÖn râ rµng cña cao trµo ®ã lµ nh÷ng ngµy thø b¶y céng s¶n chñ nghÜa, ®−îc Lª-nin gäi lµ "s¸ng kiÕn vÜ ®¹i".

ChÝnh s¸ch kinh tÕ "céng s¶n thêi chiÕn" nh»m ®éng viªn nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ mäi lùc l−îng trong n−íc ®Ó ®¶m b¶o cho th¾ng lîi cña cuéc chiÕn tranh vÖ quèc chèng bän can thiÖp vµ bän b¹ch vÖ, ®· ®−îc luËn chøng trong mét sè t¸c phÈm in trong tËp nµy (cuèn "Thµnh tùu vµ khã kh¨n cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt", diÔn v¨n "Ng−êi ta lõa bÞp nh©n d©n b»ng nh÷ng khÈu hiÖu tù do vµ b×nh ®¼ng", bµi "Nh÷ng tay anh hïng cña Quèc tÕ BÐc-n¬" vµ nh÷ng v¨n kiÖn kh¸c). Trong cuéc ®Êu tranh chèng "kÎ thï giÊu mÆt cña nh©n d©n" lµ bän men-sª-vÝch vµ bän x· héi chñ nghÜa - c¸ch m¹ng, nh÷ng kÎ ®· tiÕn hµnh ho¹t ®éng ph¸ ho¹i ë hËu ph−¬ng vµ chèng chÝnh s¸ch "céng s¶n thêi chiÕn" cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt, Lª-nin ®· chøng minh r»ng chÝnh s¸ch Êy lµ chÝnh s¸ch duy nhÊt ®óng

®¾n trong ®iÒu kiÖn cã chiÕn tranh vµ kinh tÕ bÞ tµn ph¸, r»ng chÝnh s¸ch tù do bu«n b¸n vµ chÕ ®é t− h÷u do bän men-sª-vÝch vµ bän x· héi chñ nghÜa - c¸ch m¹ng ®Ò x−íng, chØ dÉn n−íc Céng hßa x«-viÕt ®Õn diÖt vong. Tù do bu«n b¸n trong mét n−íc bÞ tµn ph¸ vµ nghÌo ®ãi lµ "tù do kh«i phôc quyÒn lùc cña t− b¶n. §ã lµ c−¬ng lÜnh kinh tÕ cña C«n-ts¾c" (tr. 426).

Lª-nin lªn ¸n bän bî ®ì t− s¶n ë Nga vµ tªn ®ång lâa cña chóng lµ C. Cau-xky. Bän nµy ®· coi "chÕ ®é céng s¶n thêi chiÕn" lµ chÕ ®é céng s¶n "tiªu dïng" hay chÕ ®é céng s¶n "binh lÝnh", ®· kÕt téi ChÝnh quyÒn x«-viÕt lµ l·ng quªn lîi Ých cña c«ng cuéc ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Lª-nin ®· chÕ nh¹o "nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa" nh− vËy, coi chóng lµ nh÷ng kÎ gi¸o ®iÒu hñ lËu dïng c¸c c©u trÝch dÉn trong s¸ch ®Ó lµm xiÕc, ch¬i ch÷ víi nh÷ng c©u nãi r»ng chñ nghÜa x· héi lµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cao cña s¶n xuÊt: "Hä ®· nh×n thÊy s¸ch, hä ®· ®äc thuéc lßng c¸c s¸ch, ®· nh¾c l¹i theo s¸ch vµ ch¶ hiÓu mét tÝ g× trong s¸ch c¶". §Ëp l¹i nh÷ng kÎ phª ph¸n chÝnh s¸ch cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt, Lª-nin ®· tuyªn bè: "Trong mét n−íc bÞ tµn ph¸, nhiÖm vô ®Çu tiªn lµ ph¶i cøu ng−êi lao ®éng. Lùc l−îng s¶n xuÊt hµng ®Çu cña toµn thÓ nh©n lo¹i lµ c«ng nh©n, lµ ng−êi lao ®éng. NÕu hä cßn th× chóng ta sÏ cøu v·n vµ kh«i phôc l¹i ®−îc tÊt c¶". §Ó cøu c«ng nh©n, chóng ta kh«ng ®−îc dõng l¹i tr−íc bÊt kú mét hy sinh nµo, ⎯ lêi chØ gi¸o Êy cña Lª-nin ®· ®−îc ®¶ng vµ ChÝnh quyÒn x«-viÕt dïng lµm kim chØ nam trong nh÷ng n¨m khã kh¨n cña thêi kú cã cuéc can thiÖp cña n−íc ngoµi vµ néi chiÕn.

Bµi "Quèc tÕ III vµ ®Þa vÞ cña nã trong lÞch sö" lµm s¸ng râ ý nghÜa lÞch sö toµn thÕ giíi cña cuéc C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi vÜ ®¹i lÇn ®Çu tiªn ®· lËp nªn nÒn chuyªn chÝnh v« s¶n vµ thùc hiÖn häc thuyÕt vÜ ®¹i cña M¸c. Lª-nin viÕt: "LÞch sö thÕ giíi kh«ng ngõng ®i

XXIV Lêi tùa Lêi tùa XXV

tíi chuyªn chÝnh v« s¶n, nh−ng tuyÖt nhiªn kh«ng ph¶i ®i theo nh÷ng con ®−êng b»ng ph¼ng gi¶n ®¬n, th¼ng t¾p". C¸c ®¶ng céng s¶n, ®éi tiªn phong cña giai cÊp v« s¶n thÕ giíi, cã nhiÖm vô: "thi hµnh, thùc hiÖn nh÷ng gi¸o huÊn cña chñ nghÜa M¸c vµ thùc hiÖn lý t−ëng l©u ®êi cña chñ nghÜa x· héi vµ cña phong trµo c«ng nh©n". Trong bµi "Nh÷ng tay anh hïng cña Quèc tÕ BÐc-n¬" vµ trong mét lo¹t nh÷ng t¸c phÈm kh¸c, Lª-nin ®¸nh gi¸ sù ph¸ s¶n vÒ t− t−ëng cña c¸c thñ lÜnh Quèc tÕ II, nh÷ng kÎ ®· tõ bá chñ nghÜa M¸c, ph¶n béi sù nghiÖp cña giai cÊp c«ng nh©n vµ ®i theo giai cÊp t− s¶n, theo bän ph¶n c¸ch m¹ng.

Nh÷ng t¸c phÈm viÕt vÒ giai cÊp v« s¶n Hung-ga-ri vµ Ba-vi-e giµnh ®−îc chÝnh quyÒn: "Lêi chµo mõng Céng hßa x«-viÕt Ba-vi-e" vµ "Chµo mõng c«ng nh©n Hung-ga-ri" cã mét ý nghÜa lín. Lª-nin nªu lªn tÝnh chÊt ®éc ®¸o cña b−íc chuyÓn lªn chuyªn chÝnh v« s¶n ë nh÷ng n−íc ®ã, vµ nhÊn m¹nh sù cÇn thiÕt ph¶i ¸p dông mét c¸ch s¸ng t¹o chñ nghÜa M¸c vµ kinh nghiÖm x«-viÕt, cã tÝnh ®Õn nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ ë nh÷ng n−íc ®ã, nh¾c nhë nh÷ng ng−êi céng s¶n Ba-vi-e vµ Hung-ga-ri kh«ng nªn sao chÐp mét c¸ch gi¶n ®¬n thùc tiÔn cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt ë Nga. Lª-nin viÕt: "Kh«ng cßn nghi ngê g× n÷a, trong ®iÒu kiÖn ®éc ®¸o cña c¸ch m¹ng Hung-ga-ri mµ b¾t ch−íc mét c¸ch mï qu¸ng s¸ch l−îc cña n−íc Nga chóng ta víi tÊt c¶ nh÷ng chi tiÕt cña s¸ch l−îc Êy th× sÏ lµ mét sai lÇm". §ång thêi Lª-nin còng khuyªn nªn triÖt ®Ó thùc hiÖn nh÷ng c¶i c¸ch quan träng nhÊt, nh÷ng c¶i c¸ch ®ã lµ thùc chÊt cña b−íc qu¸ ®é c¸ch m¹ng tõ chñ nghÜa t− b¶n lªn chñ nghÜa x· héi.

Trong nh÷ng t¸c phÈm nµy, Lª-nin ph¸t triÓn nh÷ng luËn ®iÓm cã tÝnh chÊt c−¬ng lÜnh cña chñ nghÜa M¸c vÒ nh÷ng quy luËt c¬ b¶n cña b−íc qu¸ ®é c¸ch m¹ng tõ chñ nghÜa t− b¶n lªn chñ nghÜa x· héi vµ vÒ nh÷ng ®Æc ®iÓm cña

sù thÓ hiÖn nh÷ng quy luËt Êy ë nh÷ng n−íc kh¸c nhau, vÒ thùc chÊt vµ nhiÖm vô cña chuyªn chÝnh v« s¶n. Lª-nin chØ ra r»ng ®Ó ®Ì bÑp sù kh¸ng cù cña bän bãc lét, cña bän t− b¶n vµ ®Þa chñ, cÇn ph¶i dïng b¹o lùc. "Nh−ng thùc chÊt cña chuyªn chÝnh v« s¶n kh«ng ph¶i chØ lµ b¹o lùc, còng kh«ng ph¶i chñ yÕu lµ b¹o lùc. Thùc chÊt chñ yÕu cña chuyªn chÝnh ®ã lµ ë tÝnh tæ chøc vµ tÝnh kû luËt cña ®éi ngò tiªn tiÕn cña nh÷ng ng−êi lao ®éng, cña ®éi tiªn phong cña hä, cña ng−êi l·nh ®¹o duy nhÊt cña hä lµ giai cÊp v« s¶n. Môc ®Ých cña giai cÊp v« s¶n lµ thiÕt lËp chñ nghÜa x· héi, xãa bá sù ph©n chia x· héi thµnh giai cÊp, biÕn tÊt c¶ nh÷ng thµnh viªn trong x· héi thµnh ng−êi lao ®éng, tiªu diÖt c¬ së cña mäi t×nh tr¹ng ng−êi bãc lét ng−êi" (tr. 463 - 464).

NÐt quan träng nhÊt cña c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa vµ nguån gèc s©u xa nhÊt cña mäi th¾ng lîi cña cuéc c¸ch m¹ng ®ã lµ viÖc tæ chøc hµng triÖu ng−êi lao ®éng, nh− Lª-nin ®· nãi trong bµi "DiÔn v¨n truy ®iÖu I-a. M. XvÐc-®lèp" ⎯ mét trong nh÷ng nhµ ho¹t ®éng xuÊt s¾c cña §¶ng céng s¶n vµ Nhµ n−íc x«-viÕt. Nh÷ng cuéc c¸ch m¹ng vÜ ®¹i ®Î ra nh÷ng con ng−êi vÜ ®¹i vµ ph¸t triÓn nh÷ng tµi n¨ng mµ tr−íc ®©y t−ëng nh− kh«ng thÓ nµo cã ®−îc. Cuéc C¸ch m¹ng th¸ng M−êi ®· chøng minh mét c¸ch hïng hån r»ng ®¶ng b«n-sª-vÝch ®· båi d−ìng ®−îc mét ®éi ngò quang vinh nh÷ng nhµ tæ chøc xuÊt s¾c ®−îc t«i luyÖn trong ®Êu tranh, trong tï ®µy, ®· båi d−ìng ®−îc "nh÷ng l·nh tô, tinh hoa cña giai cÊp v« s¶n n−íc ta", nh÷ng ng−êi trung thµnh víi sù nghiÖp c¸ch m¹ng, g¾n bã chÆt chÏ víi quÇn chóng. Lª-nin bµy tá lßng tin t−ëng r»ng trong hµng ngò c«ng nh©n vµ n«ng d©n sÏ th−êng xuyªn xuÊt hiÖn nh÷ng c¸n bé l·nh ®¹o, sÏ th−êng xuyªn ph¸t huy ®−îc "tµi tæ chøc tËp thÓ, mµ nÕu thiÕu th× ®¹o qu©n hµng triÖu ng−êi v« s¶n kh«ng thÓ ®¹t tíi th¾ng lîi ®−îc".

XXVI Lêi tùa Lêi tùa XXVII

Trong bµi diÔn v¨n ®äc t¹i Qu¶ng tr−êng ®á ngµy 1 th¸ng N¨m 1919, Lª-nin ®· nãi ®Õn mét t−¬ng lai kh«ng xa, khi mµ x· héi x· héi chñ nghÜa sÏ ®−îc x©y dùng thµnh c«ng trªn nÒn mãng v÷ng ch¾c do C¸ch m¹ng th¸ng M−êi vÜ ®¹i ®Æt nªn. Con ch¸u chóng ta sÏ xem nh÷ng tµi liÖu vµ nh÷ng di tÝch cña thêi ®¹i chÕ ®é t− b¶n nh− mét chuyÖn kú l¹ vËy. Chóng sÏ khã mµ t−ëng t−îng ®−îc r»ng lµm sao c«ng x−ëng vµ nhµ m¸y l¹i cã thÓ thuéc vÒ nh÷ng c¸ nh©n riªng lÎ, sao l¹i cã thÓ cã nh÷ng ng−êi kh«ng lao ®éng. ChØ vµo c¸c em thiÕu nhi, Lª-nin nãi r»ng c¸c em "sÏ ®−îc h−ëng hoµn toµn nh÷ng thµnh qu¶ cña nh÷ng c«ng søc vµ nh÷ng sù hy sinh cña nh÷ng nhµ c¸ch m¹ng". Lêi tiªn ®o¸n ®ã cña Lª-nin lµ chÝnh x¸c hoµn toµn. Nh©n d©n Liªn-x«, d−íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng céng s¶n, trong mét thêi gian lÞch sö hÕt søc ng¾n ®· giµnh ®−îc th¾ng lîi hoµn toµn vµ triÖt ®Ó cho chñ nghÜa x· héi vµ ®· triÓn khai c«ng cuéc x©y dùng x· héi céng s¶n chñ nghÜa.

* *

* Trong tËp 38 lÇn ®Çu tiªn ®· in "Dù th¶o nghÞ quyÕt sau khi

th¶o luËn b¶n b¸o c¸o vÒ t×nh h×nh quèc tÕ vµ t×nh h×nh trong n−íc cña n−íc Céng hßa x«-viÕt". Trong tËp nµy cßn in c¶ dù th¶o quyÕt nghÞ cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n uû "VÒ tiÒn l−¬ng cña chuyªn gia" mµ tr−íc ®©y trong c¸c lÇn xuÊt b¶n Toµn tËp cña Lª-nin ch−a in lÇn nµo.

PhÇn "C¸c tµi liÖu chuÈn bÞ" gåm 9 t¸c phÈm trong ®ã s¸u t¸c phÈm cã liªn quan ®Õn viÖc khëi th¶o c−¬ng lÜnh ®¶ng: "Dù th¶o nh÷ng ®iÒu bæ sung cho ®iÓm nãi vÒ gi¸o dôc quèc d©n trong c−¬ng lÜnh", "§Ò c−¬ng ®iÓm hai cña phÇn kinh tÕ trong c−¬ng lÜnh" (s¬ th¶o lÇn thø nhÊt vµ s¬ th¶o lÇn thø hai), "§Ò c−¬ng ®iÓm nãi vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt trong c−¬ng lÜnh", "Tãm t¾t phÇn nãi vÒ h×nh ph¹t trong ®iÓm nãi vÒ tßa ¸n trong c−¬ng lÜnh", "B¶n ghi c¸c ®iÓm

®· ®−îc tiÓu ban th¶o xong trong phÇn kinh tÕ cña c−¬ng lÜnh, vµ nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ®−îc nghiªn cøu", "Nh÷ng ®Æc ®iÓm cña c−¬ng lÜnh míi cña ®¶ng". Trong phÇn nµy còng in: "Nh÷ng ý kiÕn vÒ hîp t¸c x·", "Dù th¶o quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång quèc phßng vÒ viÖc cung cÊp b¸nh m× cho c«ng nh©n ®−êng s¾t", ®Ò c−¬ng nh÷ng biÖn ph¸p "VÒ vÊn ®Ò quan hÖ víi trung n«ng".

ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin

trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x«

XXVIII Lêi tùa Lêi tùa XXIX

phiªn häp

cña x«-viÕt pª-t¬-r«-gr¸t

ngµy 12 th¸ng ba 1919

1 b¸o c¸o

vÒ chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i vµ ®èi néi cña héi ®ång bé tr−ëng d©n uû

t−êng thuËt ng¾n trªn b¸o

(§ å n g c h Ý L ª - n i n b − í c l ª n d i Ô n ® µ n g i ÷ a n h ÷ n g t i Õ n g h o a n h « v a n g d é i. M ä i n g − ê i ® Ò u ® ø n g d Ë y). §ång chÝ Lª-nin nãi: phßng häp nµy lµm cho t«i nhí ®Õn lÇn ph¸t biÓu ®Çu tiªn cña t«i t¹i X«-viÕt Pª-t¬-r«-gr¸t1, håi ®ã X«-viÕt nµy cßn bÞ bän men-sª-vÝch vµ bän x· héi chñ nghÜa - c¸ch m¹ng lòng ®o¹n. Chóng ta thËt qu¸ chãng quªn c¸i qu¸ khø gÇn ®©y. Nh−ng ngµy nay, sù ph¸t triÓn cña c¸ch m¹ng t¹i c¸c n−íc kh¸c lµm cho chóng ta nhí l¹i nh÷ng ®iÒu mµ b¶n th©n chóng ta ®· tõng biÕt c¸ch ®©y Ýt l©u. Ng−êi ta gi¶ ®Þnh r»ng ë ph−¬ng T©y, do chñ nghÜa t− b¶n ph¸t triÓn h¬n mµ nh÷ng m©u thuÉn giai cÊp m¹nh h¬n, nªn c¸ch m¹ng sÏ theo nh÷ng con ®−êng h¬i kh¸c víi con ®−êng c¸ch m¹ng ë n−íc ta, vµ chÝnh quyÒn sÏ chuyÓn ngay tøc kh¾c tõ giai cÊp t− s¶n sang giai cÊp v« s¶n. Nh−ng nh÷ng ®iÒu hiÖn ®ang diÔn ra ë n−íc §øc l¹i chøng minh ng−îc l¹i. Giai cÊp t− s¶n §øc liªn hiÖp l¹i ®Ó chèng quÇn chóng v« s¶n ®· trçi dËy, nã cã ®−îc søc m¹nh lµ nhê kinh nghiÖm lín cña giai cÊp t− s¶n ph−¬ng T©y vµ ®ang tiÕn hµnh mét cuéc chiÕn ®Êu cã hÖ thèng chèng giai cÊp v«

1

s¶n. Nh−ng quÇn chóng c¸ch m¹ng §øc th× l¹i thiÕu kinh nghiÖm; kinh nghiÖm ®ã, hä chØ cã thÓ cã ®−îc trong qu¸ tr×nh ®Êu tranh mµ th«i. Mäi ng−êi ®Òu nhí râ cuéc c¸ch m¹ng 1905, lóc ®ã giai cÊp v« s¶n Nga b−íc vµo ®Êu tranh trong khi kh«ng cã m¶y may kinh nghiÖm nµo c¶. Nh−ng, trong cuéc c¸ch m¹ng hiÖn t¹i, chóng ta ®· cã ®−îc vµ ®· vËn dông ®−îc kinh nghiÖm cña cuéc c¸ch m¹ng n¨m 1905.

Sau ®ã, ®ång chÝ Lª-nin kiÓm ®iÓm l¹i ho¹t ®éng cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n uû. Ng−êi nh¾c ®Õn thêi kú ®Çu cña c¸ch m¹ng, thêi kú mµ quÇn chóng cßn ch−a biÕt xoay xë ra sao vµ thiÕu nh÷ng trung t©m l·nh ®¹o kh¸ m¹nh vµ cã uy tÝn.

§ång chÝ Lª-nin nãi: chóng ta biÕt râ r»ng muèn tiÕn hµnh tèt cuéc ®Êu tranh ®· b¾t ®Çu th× ph¶i ®oµn kÕt hÕt søc chÆt chÏ tÊt c¶ quÇn chóng bÞ bãc lét vµ tÊt c¶ nh÷ng ng−êi lao ®éng trong n−íc, vµ do ®ã th× ®−¬ng nhiªn vÊn ®Ò h×nh thøc tæ chøc ph¶i ®−îc ®Æt ra. Nhí l¹i hoµn toµn vai trß cña c¸c X«-viÕt trong n¨m 1905, chóng ta ®· lµm sèng l¹i c¸c X«-viÕt coi ®ã lµ vò khÝ thÝch hîp nhÊt ®Ó ®oµn kÕt nh÷ng ng−êi lao ®éng vµ ®Ó hä ®Êu tranh chèng bän bãc lét. Tr−íc c¸ch m¹ng §øc, chóng ta lu«n lu«n nãi r»ng c¸c X«-viÕt lµ nh÷ng tæ chøc phï hîp h¬n c¶ ®èi víi n−íc Nga. Lóc ®ã, chóng ta kh«ng thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng c¸c X«-viÕt còng sÏ cã gi¸ trÞ nh− thÕ ®èi víi ph−¬ng T©y. Nh−ng cuéc sèng l¹i cho thÊy kh¸c h¼n. Chóng ta nhËn thÊy r»ng ë ph−¬ng T©y c¸c X«-viÕt ngµy cµng cã tÝn nhiÖm, vµ ng−êi ta ®ang ®Êu tranh ®Ó thµnh lËp c¸c X«-viÕt kh«ng nh÷ng ë ch©u ¢u mµ thËm chÝ c¶ ë ch©u Mü n÷a. C¸c X«-viÕt xuÊt hiÖn r¶i r¸c kh¾p n¬i, ch¼ng chãng th× chÇy chÝnh quyÒn còng sÏ vÒ tay c¸c X«-viÕt.

Ch©u Mü, n¬i mµ c¸c X«-viÕt ®ang ®−îc lËp nªn, hiÖn nay ®ang tr¶i qua mét thêi kú rÊt ®¸ng chó ý. RÊt cã thÓ lµ phong trµo ë ®ã sÏ kh«ng ®i theo con ®−êng cña chóng ta, song ®iÒu quan träng lµ ë ®Êy còng vËy, h×nh

thøc tæ chøc x«-viÕt ®· ®−îc hoan nghªnh mét c¸ch réng r·i. HiÖn nay nã ®· thay thÕ tÊt c¶ c¸c h×nh thøc tæ chøc kh¸c cña giai cÊp v« s¶n. Bän v« chÝnh phñ, tuy lµ kÎ thï cña mäi chÝnh quyÒn nãi chung, nh−ng, sau khi hiÓu râ h×nh thøc chÝnh quyÒn ®ã, còng ®· ph¶i thõa nhËn ChÝnh quyÒn x«-viÕt. ChÝnh do ®ã, chóng ®· hoµn toµn lµm ph¸ s¶n häc thuyÕt v« chÝnh phñ lµ häc thuyÕt phñ nhËn mäi chÝnh quyÒn, kh«ng kÓ lµ chÝnh quyÒn nµo c¶. C¸ch ®©y hai n¨m, trong c¸c X«-viÕt ®· thÞnh hµnh t− t−ëng tháa hiÖp lµ hîp t¸c víi giai cÊp t− s¶n. CÇn ph¶i cã mét thêi gian ®Ó tÈy trõ ra khái ý thøc cña quÇn chóng nh÷ng tµn d− cò rÝch ng¨n c¶n hä nh×n mét c¸ch s¸ng suèt nh÷ng sù viÖc x¶y ra. §iÒu ®ã chØ cã thÓ thùc hiÖn ®−îc lµ nhê c«ng t¸c thùc tiÔn cña c¸c X«-viÕt trong viÖc x©y dùng cuéc sèng. HiÖn nay, quÇn chóng lao ®éng §øc còng ë trong mét hoµn c¶nh gièng nh− thÕ; cÇn ph¶i g¹t ra khái ý thøc hä nh÷ng tµn d− nh− vËy. Nh−ng ë ®Êy, qu¸ tr×nh Êy diÔn ra d−íi nh÷ng h×nh thøc gay go h¬n, m·nh liÖt h¬n vµ ®Ém m¸u h¬n ë n−íc ta.

T«i ®· ®i h¬i xa ®Çu ®Ò mµ ®oµn chñ tÞch X«-viÕt Pª-t¬-r«-gr¸t ®· giao cho t«i bµn ®Õn. Nh−ng còng cÇn ph¶i lµm nh− vËy.

ChØ cã ®¸nh gi¸ ®−îc vai trß cña c¸c X«-viÕt trong ph¹m vi c¸ch m¹ng thÕ giíi, chóng ta míi cã thÓ hiÓu ®−îc c«ng t¸c cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy trong n¨m qua. Th−êng khi nh÷ng c«ng viÖc qu¶n lý hµng ngµy vµ nh÷ng chuyÖn lÆt vÆt kh«ng tµi nµo tr¸nh khái trong c«ng cuéc x©y dùng lµm cho chóng ta ®i chÖch h−íng vµ l·ng quªn sù nghiÖp vÜ ®¹i cña c¸ch m¹ng thÕ giíi. Tuy nhiªn, chØ cã ®¸nh gi¸ ®−îc vai trß cña c¸c X«-viÕt trong ph¹m vi thÕ giíi th× chóng ta míi cã thÓ hiÓu ®−îc ®óng ®¾n nh÷ng chuyÖn lÆt vÆt trong cuéc sèng cña b¶n th©n chóng ta vµ gi¶i quyÕt nh÷ng chuyÖn ®ã cho kÞp thêi. C¸c nhµ ®iÒu tra trø danh ë BÐc-n¬2 cho chóng ta lµ nh÷ng ng−êi t¸n thµnh b¹o lùc, nh−ng khi nãi nh− thÕ th× hä l¹i hoµn toµn nh¾m m¾t kh«ng

2 V. I. Lª-nin Phiªn häp cña X«-viÕt Pª-t¬-r«-gr¸t 3

thÊy hµnh vi cña giai cÊp t− s¶n n−íc hä lµ giai cÊp chØ thèng trÞ b»ng b¹o lùc mµ th«i.

Tr−íc khi chuyÓn sang h×nh thøc qu¶n lý x«-viÕt, chóng ta ®· sèng qua mÊy th¸ng trêi, trong ®ã quÇn chóng ®· ®−îc chuÈn bÞ ®Ó tiÕn tíi mét h×nh thøc chÝnh quyÒn míi mµ ®Õn nay ng−êi ta ch−a tõng biÕt ®Õn. Chóng ta ®· ph¸ tan tµnh ©m m−u cña chÝnh quyÒn Kª-ren-xki; chóng ta ®· buéc ChÝnh phñ l©m thêi ph¶i thay ®i ®æi l¹i néi c¸c tõ h÷u sang t¶ vµ tõ t¶ sang h÷u, tõ cao ®Õn thÊp vµ tõ thÊp ®Õn cao, ®Õn nçi cuèi cïng quÇn chóng cã thÓ thÊy râ r»ng tËp ®oµn tháa hiÖp - t− s¶n, vèn l¨m le muèn n¾m chÝnh quyÒn, bÊt lùc kh«ng qu¶n lý næi ®Êt n−íc, ⎯ vµ chØ lóc ®ã chóng ta míi n¾m lÊy chÝnh quyÒn.

Trªn ph¹m vi quèc tÕ, sù viÖc x¶y ra d−íi mét h×nh thøc phøc t¹p h¬n rÊt nhiÒu. ë ®Êy, chØ cã dïng b¹o lùc c¸ch m¹ng th«i th× kh«ng ®ñ. §i tr−íc b¹o lùc ph¶i cã mét c«ng t¸c chuÈn bÞ t−¬ng tù nh− cña chóng ta, nh−ng ®−¬ng nhiªn lµ l©u dµi h¬n. Hßa −íc BrÐt ®· g©y ra nhiÒu d− luËn x«n xao trong thêi kú ký hßa −íc ®ã, vµ mét sè ngµi nµo ®ã muèn lîi dông hµnh vi Êy cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt ⎯ mµ hä cho lµ tháa hiÖp ⎯ vµo nh÷ng môc ®Ých mÞ d©n. Nh−ng nÕu cho ®Êy lµ tháa hiÖp th× còng cÇn ph¶i nãi r»ng chóng ta ®· tháa hiÖp víi Nga hoµng khi chóng ta tham gia §u-ma nhµ n−íc ®Ó ph¸ vì nã tõ bªn trong. Khi ký hßa −íc BrÐt, chóng ta ®· dù ®o¸n ®−îc sù xuÊt hiÖn cña nh÷ng ®iÒu kiÖn tÊt yÕu bªn trong cña n−íc §øc dÉn tíi sù sôp ®æ cña Vin-hem. Ngµy nay, chóng ta nhËn thÊy hµnh vi ®ã cña chóng ta ®óng ®¾n biÕt nh−êng nµo.

HiÖn nay, ng−êi ta thÊy trong c¸c n−íc thuéc khèi §ång minh3, quÇn chóng ®ang thøc tØnh vµ c¸c chÝnh phñ ë ®ã ®ang ra søc bãp nghÑt sù thøc tØnh ®ã b»ng ®ñ mäi c¸ch. Nh»m môc ®Ých ®ã, ng−êi ta h−íng tÊt c¶ sù chó ý cña quÇn chóng ch−a gi¸c ngé vµo "chñ nghÜa yªu n−íc". Ng−êi ta lõa dèi hä b»ng nh÷ng lêi høa hÑn, ng−êi ta c¸m dç

hä b»ng nh÷ng quyÒn lîi mµ ng−êi ta nãi lµ nhiÒu v« h¹n do mét hßa −íc chiÕn th¾ng sÏ ®em l¹i. Ng−êi ta phØnh hä b»ng nh÷ng ¶o t−ëng. Nh−ng, ®Ó ®o gi¸ trÞ cña nh÷ng ¶o t−ëng ®ã, t«i xin kÓ l¹i c©u chuyÖn gÇn ®©y gi÷a t«i víi mét th−¬ng gia Mü, mét ng−êi thùc tÕ, cã ®Çu ãc bu«n b¸n vµ hÕt søc kh«ng dÝnh d¸ng g× ®Õn nh÷ng lîi Ých cña chóng ta. Nãi vÒ n−íc Ph¸p, «ng ta miªu t¶ t×nh h×nh n−íc ®ã nh− sau: chÝnh phñ Ph¸p høa víi nh©n d©n Ph¸p rõng vµng biÓn b¹c mµ ng−êi ta nãi r»ng cã thÓ lÊy ®−îc ë ng−êi §øc. Nh−ng ng−êi §øc lÊy ®©u ra tiÒn ®Ó tr¶? §èi víi mét con nî tr¾ng tay, th× ch¼ng cã hy väng g× ®©u; vµ tÊt c¶ c¸c ¶o t−ëng nµy, x©y dùng trªn viÖc ký kÕt mét hßa −íc cã lîi víi §øc, sÏ bÞ ph¸ s¶n, v× hßa −íc ®−îc ký kÕt sÏ chØ lµ mét hßa −íc ph¸ s¶n. §ã lµ ®iÒu mµ ngay nh÷ng kÎ thï cña c¸ch m¹ng còng c¶m thÊy; tr−íc t×nh h×nh x¶y ra, chóng kh«ng t×m thÊy con ®−êng tho¸t nµo kh¸c ngoµi sù sôp ®æ cña chñ nghÜa t− b¶n. VÒ mÆt nµy, t©m tr¹ng cña quÇn chóng Pa-ri, vèn nh¹y c¶m nhÊt vµ giµu t×nh c¶m nhÊt, hiÖn nay thËt lµ cã ý nghÜa. HiÖn nay, hä kh«ng hÒ cho phÐp kÎ nµo c«ng kÝch nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®−îc më miÖng ra c¶, nh−ng c¸ch ®©y s¸u th¸ng, hä ®· l¾ng nghe nh÷ng kÎ nãi xÊu chóng ta thËm tÖ. Giai cÊp t− s¶n ®· gióp chóng ta nhiÒu vÒ mÆt tuyªn truyÒn t− t−ëng cña chóng ta. Víi nh÷ng cuéc ®¶ kÝch cña nã chèng l¹i chóng ta, nã ®· buéc quÇn chóng ph¶i ngÉm nghÜ vµ suy xÐt. Nhê ®ã, quÇn chóng Pa-ri, vèn cã ®Çu ãc suy nghÜ, ®· kÕt luËn r»ng nÕu giai cÊp t− s¶n ghÐt nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®Õn nh− thÕ th× chÝnh lµ v× hä cã kh¶ n¨ng ®Êu tranh chèng l¹i nã. §ång minh ngµy nay ®ang chó ý vÒ phÝa chóng ta, chóng muèn lÊy tiÒn cña chóng ta ®Ó thanh to¸n nh÷ng kho¶n nî mµ ng−êi ta ®ßi chóng ph¶i tr¶. Chóng ta ph¶i tÝnh ®Õn mét kÎ thï m¹nh mÏ, h¬n h¼n chóng ta vÒ qu©n sù, nh−ng h¬n nh− thÕ kh«ng ph¶i lµ l©u ®©u: chóng sÏ thÊt väng vÒ chiÕn th¾ng, do ®ã

4 V. I. Lª-nin Phiªn häp cña X«-viÕt Pª-t¬-r«-gr¸t 5

tÊt c¶ c¸c m−u ®å cña c¸c n−íc "®ång minh" sÏ tan ra m©y khãi, nÕu nh− tõ nay ®Õn ®ã, bän chóng ch−a ®¸nh lén lÉn nhau. HiÖn nay, tÊt c¶ c¸c n−íc ®Òu bÞ ®ãi kÐm, vµ kh«ng mét chiÕn th¾ng nµo cã thÓ kh¾c phôc ®−îc n¹n ®ãi. Chóng ta ®ang ®øng tr−íc nh÷ng vÊn ®Ò phøc t¹p do chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i ®Ò ra. VÒ mÆt nµy, chóng ta cã tr−íc m¾t kinh nghiÖm hßa −íc BrÐt, ®ã lµ b−íc quan träng nhÊt cña Héi ®ång bé tr−ëng d©n uû vÒ chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i. Hßa −íc nµy, chóng ta ®· ký kÕt víi mét kÎ thï m¹nh, h¬n chóng ta nhiÒu vÒ qu©n sù, ®iÒu ®ã ®· g©y ra nh÷ng sù bÊt ®éng ë ngay trong chóng ta. Nh−ng b−íc ®i ®Çu tiªn cña nhµ n−íc v« s¶n bÞ bän ®Õ quèc tham tµn bao v©y tø phÝa ph¶i lµ nh− thÕ. Hßa −íc BrÐt ®· lµm tiªu hao lùc l−îng cña kÎ thï hïng m¹nh cña chóng ta. N−íc §øc buéc chóng ta ph¶i nhËn nh÷ng ®iÒu kiÖn cña bän kÎ c−íp th× nay ®· sôp ®æ rÊt nhanh chãng råi; ph¶i dù kiÕn r»ng sù viÖc nh− vËy còng sÏ x¶y ra ë c¸c n−íc kh¸c, nhÊt lµ ®©u ®©u còng thÊy cã hiÖn t−îng qu©n ®éi tan r·.

H·y nhí l¹i thêi kú mµ ng−êi ta cho t×nh tr¹ng qu©n ®éi ta tan r· lµ do sù thiÕu nhÉn n¹i cña ng−êi Nga; nh−ng, trªn thùc tÕ, ®ã lµ sè phËn cña tÊt c¶ c¸c n−íc ®· ®i theo con ®−êng c¸ch m¹ng. Hµnh ®éng c−íp ®o¹t tr¾ng trîn, do c¸c chÝnh phñ "d©n chñ" hiÖn ®ang tiÕn hµnh ë Pa-ri, ®· më m¾t cho quÇn chóng, nhÊt lµ sù bÊt ®ång ý kiÕn gi÷a bän kÎ c−íp vÒ viÖc chia cña ¨n c−íp ®−îc ⎯ th−êng biÕn thµnh cuéc tranh giµnh nghiªm träng ⎯ kh«ng cßn lµ mét ®iÒu bÝ mËt ®èi víi ai c¶4. MÆc dï ph¶i sèng trong tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu kiÖn bÊt lîi, n−íc Nga x«-viÕt vÉn cã ®−îc mét −u thÕ mµ ngay tê b¸o t− s¶n "Thêi b¸o"5 còng ph¶i nªu bËt lªn. Trong mét bµi cña nhµ b×nh luËn qu©n sù, b¸o ®ã viÕt r»ng qu©n ®éi cña tÊt c¶ c¸c n−íc ®Òu tan r· nhanh chãng, chØ trõ qu©n ®éi n−íc Nga. Tê "Thêi b¸o" viÕt: chØ cã ë n−íc Nga lµ qu©n ®éi ch¼ng nh÷ng kh«ng bÞ tan r·, mµ cßn ®−îc cñng cè. §ã chÝnh lµ mét trong nh÷ng

bé phËn chñ yÕu cña c«ng cuéc x©y dùng cña chóng ta trong n¨m qua. BÞ kÎ thï bao v©y tø phÝa, chóng ta tù b¶o vÖ vµ chiÕm l¹i tõng tÊc ®Êt cña n−íc Nga x«-viÕt, vµ mçi th¸ng ®Êu tranh cña chóng ta l¹i khiÕn chóng ta ngµy cµng tiÕn gÇn ®Õn c¸ch m¹ng thÕ giíi. Chóng ta lµ nh÷ng ng−êi ®Çu tiªn trªn thÕ giíi ®· n¾m chÝnh quyÒn, vµ hiÖn nay chÝnh lµ c¸c X«-viÕt cña nh÷ng ng−êi lao ®éng ®ang qu¶n lý ë n−íc ta. Chóng ta cã thÓ gi÷ ®−îc chÝnh quyÒn kh«ng? NÕu kh«ng, th× viÖc giµnh ®−îc chÝnh quyÒn cña chóng ta sÏ lµ mét sai lÇm vÒ mÆt lÞch sö. Tuy nhiªn, hiÖn nay chóng ta ®· cã thÓ tù hµo lµ ®· chÞu ®ùng ®−îc thö th¸ch ®ã vµ ®· gi÷ ®−îc chÝnh quyÒn trong tay nh÷ng ng−êi lao ®éng, mÆc dï ph¶i chÞu mu«n vµn gian khæ.

Sau ®ã ®ång chÝ Lª-nin nãi vÒ vÊn ®Ò chuyªn gia. §ång chÝ Lª-nin nãi: Mét sè ®ång chÝ chóng ta tá ra bÊt b×nh

khi thÊy nh÷ng ng−êi ®· phôc vô Nga hoµng vµ nh÷ng sÜ quan cò cña Nga hoµng l¹i ®ang ë bé phËn ®Çu n·o cña Hång qu©n. §−¬ng nhiªn, vÊn ®Ò nµy cã mét tÇm quan träng ®Æc biÖt ®èi víi viÖc tæ chøc Hång qu©n, vµ chÝnh do tÝnh chÊt ®óng ®¾n cña c¸ch ®Æt vÊn ®Ò ®ã mµ viÖc tæ chøc qu©n ®éi míi ®¹t ®−îc kÕt qu¶. CÇn ph¶i ®Æt vÊn ®Ò chuyªn gia mét c¸ch réng r·i h¬n n÷a. Chóng ta ph¶i sö dông hä trong mäi lÜnh vùc x©y dùng mµ chóng ta kh«ng thÓ ⎯ ®iÒu ®ã lµ dÜ nhiªn ⎯ b¶o ®¶m th¾ng lîi ®−îc víi nh÷ng kh¶ n¨ng cña b¶n th©n chóng ta, v× chóng ta kh«ng cã kinh nghiÖm, còng kh«ng cã tr×nh ®é khoa häc cña nh÷ng chuyªn gia cò cña t− s¶n. Chóng ta kh«ng ph¶i lµ nh÷ng kÎ kh«ng t−ëng mµ nghÜ r»ng c«ng cuéc x©y dùng n−íc Nga x· héi chñ nghÜa cã thÓ ®−îc b¶o ®¶m hoµn toµn do nh÷ng con ng−êi míi nµo ®ã; chóng ta sö dông nh÷ng vËt liÖu mµ thÕ giíi t− b¶n cò ®Ó l¹i cho chóng ta. §èi víi nh÷ng con ng−êi cò, chóng ta ®Æt hä vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn lao ®éng míi, kiÓm so¸t hä mét c¸ch thÝch ®¸ng; chóng ta ®Æt hä d−íi con m¾t c¶nh gi¸c cña giai cÊp v«

6 V. I. Lª-nin Phiªn häp cña X«-viÕt Pª-t¬-r«-gr¸t 7

s¶n vµ buéc hä ph¶i hoµn thµnh c«ng viÖc cÇn thiÕt cho chóng ta. ChØ cã b»ng c¸ch ®ã míi x©y dùng ®−îc. NÕu c¸c ®ång chÝ kh«ng x©y dùng ®−îc tßa l©u ®µi víi nh÷ng vËt liÖu do thÕ giíi t− s¶n ®Ó l¹i cho chóng ta, th× c¨n b¶n c¸c ®ång chÝ ch¼ng x©y dùng ®−îc g× hÕt, vµ c¸c ®ång chÝ sÏ kh«ng ph¶i lµ nh÷ng ng−êi céng s¶n, mµ chØ lµ nh÷ng kÎ ba hoa mµ th«i. Muèn x©y dùng chñ nghÜa x· héi, cÇn ph¶i sö dông ®Çy ®ñ khoa häc, kü thuËt, vµ, nãi chung, tÊt c¶ nh÷ng g× do n−íc Nga t− b¶n ®Ó l¹i cho chóng ta. TÊt nhiªn, chóng ta sÏ gÆp nh÷ng khã kh¨n lín trªn con ®−êng ®ã. Kh«ng tr¸nh khái sai lÇm ®−îc. §©u ®©u còng cã bän ®µo ngò vµ bän cè t©m ph¸ ho¹i. ë ®Êy, tr−íc hÕt cÇn ph¶i dïng b¹o lùc. Nh−ng sau ®ã, chóng ta cÇn ph¶i sö dông ®Õn søc m¹nh tinh thÇn cña giai cÊp v« s¶n, ®Õn mét tæ chøc vµ mét kû luËt m¹nh mÏ. Hoµn toµn kh«ng cã mét lý do nµo ®Ó vøt bá c¸c chuyªn gia cã Ých cho chóng ta. Song ph¶i ®Æt hä vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh ®Ó giai cÊp v« s¶n cã thÓ kiÓm so¸t hä. CÇn ph¶i giao c«ng viÖc cho hä, nh−ng còng ph¶i theo dâi hä chÆt chÏ, ®Æt hä d−íi quyÒn c¸c chÝnh uû, ng¨n chÆn c¸c ý ®å ph¶n c¸ch m¹ng cña hä. §ång thêi cÇn ph¶i häc tËp hä. Víi tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã, vµ kh«ng m¶y may nh−îng bé c¸c ngµi ®ã vÒ chÝnh trÞ, chóng ta sö dông lao ®éng cña hä ë kh¾p mäi n¬i cã thÓ sö dông ®−îc. Chóng ta ®· ®¹t ®−îc kÕt qu¶ mét phÇn. Tõ trÊn ¸p bän t− b¶n, chóng ta chuyÓn sang sö dông chóng, cã lÏ ®ã lµ thµnh tùu quan träng nhÊt cña chóng ta trong vßng mét n¨m x©y dùng ®Êt n−íc.

Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò quan träng trong c«ng cuéc x©y dùng v¨n hãa cña chóng ta lµ vÊn ®Ò n«ng th«n. ChÝnh quyÒn x«-viÕt ®ßi hái tr−íc hÕt ph¶i cã sù ñng hé réng r·i nhÊt cña nh÷ng ng−êi lao ®éng. ChÝnh s¸ch n«ng th«n cña chóng ta trong suèt thêi kú ®ã quy tô vµo ®iÓm trªn. CÇn ph¶i ®oµn kÕt giai cÊp v« s¶n thµnh thÞ víi n«ng d©n nghÌo, vµ chóng ta ®· lµm ®−îc ®iÒu ®ã. Chóng ta ®· thùc

hiÖn ®−îc mét sù ®oµn kÕt cùc kú chÆt chÏ, do hµng ngh×n sîi d©y v« h×nh th¾t l¹i. ë ®©y còng nh− ë kh¾p mäi n¬i, chóng ta gÆp ph¶i nh÷ng khã kh¨n lín lao, v× n«ng d©n quen c¶m thÊy r»ng m×nh hoµn toµn lµ chñ. Hä quen b¸n lóa m× tù do, mçi n«ng d©n ®Òu coi ®ã lµ quyÒn bÊt kh¶ x©m ph¹m cña m×nh. Ngµy nay, ®èi víi hä, chóng ta cÇn ph¶i tiÕn hµnh mét c«ng t¸c hÕt søc lín lao nh»m døt kho¸t thuyÕt phôc hä r»ng chØ cã tæ chøc kinh tÕ theo chñ nghÜa céng s¶n míi tho¸t khái ®−îc c¶nh hoang tµn do chiÕn tranh ®Ó l¹i cho chóng ta. ë ®©y, kh«ng thÓ nµo hµnh ®éng b»ng b¹o lùc ®−îc, mµ chØ cã thÓ hµnh ®éng b»ng thuyÕt phôc th«i. TÊt nhiªn, trong n«ng d©n chóng ta còng cã nh÷ng kÎ thï c«ng khai lµ bän cu-l¾c, nh−ng sè ®«ng bÇn n«ng vµ trung n«ng gÇn gòi bÇn n«ng ®Òu ®øng vÒ phÝa chóng ta. §èi víi bän cu-l¾c lµ nh÷ng kÎ thï kh«ng ®éi trêi chung, chóng ta chØ cã mét vò khÝ lµ: b¹o lùc. Khi chóng ta b¾t ®Çu thi hµnh chÝnh s¸ch l−¬ng thùc cña chóng ta theo nguyªn t¾c ph©n phèi l−¬ng thùc thõa cho c¸c ng−êi bÞ ®ãi, th× cã nh÷ng kÎ gµo thÐt b¶o n«ng d©n r»ng: "Ng−êi ta ¨n c−íp cña c¸c ng−êi ®Êy!". Bän ®ã lµ kÎ thï rµnh rµnh cña n«ng d©n, c«ng nh©n vµ cña chñ nghÜa céng s¶n, chóng kho¸c c¸i ¸o lè l¨ng trß hÒ cña bän men-sª-vÝch, bän x· héi chñ nghÜa - c¸ch m¹ng c¸nh t¶ vµ nh÷ng bän kh¸c n÷a. §èi víi chóng, chóng ta sÏ hµnh ®éng nh− tr−íc ®©y chóng ta ®· hµnh ®éng.

"C«ng x· miÒn B¾c", sè 58, ngµy 14 th¸ng Ba 1919

Theo ®óng b¶n in trªn b¸o "C«ng x· miÒn B¾c"

8 V. I. Lª-nin Phiªn häp cña X«-viÕt Pª-t¬-r«-gr¸t 9

2 tr¶ lêi nh÷ng c©u hái

viÕt trªn giÊy

Th−a c¸c ®ång chÝ, b©y giê t«i xin tr¶ lêi nh÷ng c©u hái viÕt trªn giÊy; trong sè ®ã cã hai c©u kh«ng ®−îc râ l¾m. Tuy nhiªn, h×nh nh− mét trong hai c©u ®ã bao hµm hai ý kiÕn c¬ b¶n. Mét lµ, ng−êi viÕt c©u hái ®ã kh«ng b»ng lßng nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, cho r»ng h×nh nh− hä ®· ®i qu¸ trín; ®ång chÝ Êy l¹i ®ång t×nh víi nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch v× hä cã chõng mùc h¬n. Hai lµ, ng−êi viÕt c©u hái ®ã nªu lªn vÊn ®Ò næi dËy cña n«ng d©n.

VÒ ®iÓm thø nhÊt, t«i cÇn ph¶i nãi r»ng muèn buéc téi nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch nh− thÕ, th× cÇn ph¶i v¹ch ra xem hä ®· ®i qu¸ trín ë chç nµo, cßn cã chõng mùc th× tèt nh− thÕ nµo. §iÓm kh¸c nhau c¨n b¶n gi÷a chóng t«i vµ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch lµ ë chç chóng t«i ®ßi chuyÓn toµn bé chÝnh quyÒn vµo tay c¸c X«-viÕt, vµ chóng t«i ®· ®i qu¸ trín ®Õn nçi håi th¸ng M−êi 1917 ®· giµnh ®−îc chÝnh quyÒn. Cßn nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch th× ®ßi ph¶i cã chõng mùc, hä kh«ng muèn chÝnh quyÒn chuyÓn vµo tay c¸c X«-viÕt. Nh− Cau-xky ch¼ng h¹n, mét ng−êi x· héi chñ nghÜa næi tiÕng vµ cã c¶m t×nh víi ph¸i men-sª-vÝch, ®· viÕt håi th¸ng T¸m 1918 trong mét quyÓn s¸ch nhá r»ng nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch kh«ng nªn n¾m chÝnh quyÒn, v× hä kh«ng thÓ gi÷ ®−îc chÝnh quyÒn vµ sÏ ®i ®Õn chç thÊt b¹i, do ®ã lµm cho toµn ®¶ng sÏ thÊt b¹i theo. T«i nghÜ r»ng nh÷ng sù biÕn ®· b¸c bá quan ®iÓm ®ã råi, thµnh

thö b©y giê còng kh«ng cÇn ph¶i bµn ®Õn n÷a, nhÊt lµ nÕu kh«ng cã nh÷ng ý kiÕn ph¶n ®èi râ rµng. ë §øc, Cau-xky ®ßi thùc hiÖn chÕ ®é d©n chñ, Quèc héi lËp hiÕn. Nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ë ta vµ ë §øc ®Òu nãi r»ng kh«ng thÓ nµo trao chÝnh quyÒn vÒ tay c¸c X«-viÕt ®−îc. ë §øc, Quèc héi lËp hiÕn ®· häp; thÕ mµ, håi th¸ng Giªng vµ th¸ng Ba, ®· næ ra mét lo¹t nh÷ng cuéc næi dËy lín cña c«ng nh©n, mét cuéc néi chiÕn, mµ sau ®ã nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch §øc, ®øng ®Çu lµ Hin-phÐc-®inh, trong nh÷ng bµi b¸o gÇn ®©y, ®· ®Ò nghÞ r»ng Quèc héi lËp hiÕn vµ c¸c X«-viÕt h·y hîp nhÊt l¹i, nh»m trao cho Ban chÊp hµnh trung −¬ng c¸c X«-viÕt quyÒn ®×nh chØ nh÷ng nghÞ quyÕt cña Quèc héi lËp hiÕn vµ ®−a vÊn ®Ò ra tr−ng cÇu ý kiÕn toµn d©n. §iÒu ®ã chøng tá r»ng nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch §øc, ngay c¶ nh÷ng ng−êi kh¸ nhÊt trong bän hä, còng hoµn toµn lÉn lén kh«ng ph©n biÖt g× c¶. Hîp nhÊt Quèc héi lËp hiÕn víi c¸c X«-viÕt, hîp nhÊt chuyªn chÝnh t− s¶n víi chuyªn chÝnh v« s¶n, ý kiÕn ®ã thËt chØ ®¸ng chª c−êi.

Cßn vÒ nh÷ng cuéc næi dËy cña n«ng d©n, th× vÊn ®Ò ®· ®−îc nªu ra ë ®©y råi. §−¬ng nhiªn, chóng ta ®· tõng thÊy nhiÒu cuéc b¹o ®éng cña bän cu-l¾c vµ vÉn cßn thÊy. Mïa hÌ n¨m ngo¸i cã c¶ mét lo¹t cuéc b¹o ®éng cña cu-l¾c. Cu-l¾c lµ kÎ thï kh«ng ®éi trêi chung cña chóng ta. §èi víi chóng, kh«ng thÓ hy väng cã c¸ch g× kh¸c h¬n lµ ®Ì bÑp chóng. Trung n«ng th× kh¸c h¼n, hä kh«ng ph¶i lµ kÎ thï cña chóng ta. Nãi r»ng ë Nga ®· cã nh÷ng cuéc næi dËy l«i cuèn mét sè lín n«ng d©n, chø kh«ng ph¶i sè lín cu-l¾c, ®iÒu ®ã lµ sai. Mét lµng, mét x· c¸ biÖt nµo ®ã cã thÓ lµ cïng phô häa víi bän cu-l¾c; nh−ng d−íi ChÝnh quyÒn x«-viÕt, ë Nga kh«ng hÒ cã nh÷ng cuéc næi dËy cña n«ng d©n l«i kÐo toµn thÓ n«ng d©n tham gia. Cßn bän cu-l¾c, th× chóng ®· g©y b¹o ®éng, vµ chóng sÏ tiÕp tôc g©y b¹o ®éng d−íi mét chÝnh phñ chñ tr−¬ng ph¶i b¸n lóa m× thõa cho nh÷ng ng−êi ®ãi theo gi¸ quy ®Þnh. Nh÷ng

10 V. I. Lª-nin Phiªn häp cña X«-viÕt Pª-t¬-r«-gr¸t 11

cuéc b¹o ®éng ®ã lµ tÊt nhiªn th«i, v× bän cu-l¾c n¾m trong tay nhiÒu dù tr÷ lóa m×, chóng cã thÓ b¸n hµng mÊy tr¨m róp mét pót, vµ tÊt c¶ chóng ta ®Òu biÕt gi¸ c¶ chî ®en lµ thÕ nµo. NÕu chóng ta ®Ó cho bän cu-l¾c ®−îc tù do nh− vËy, th× råi kÎ giµu cÊt giÊu ®−îc nhiÒu giÊy b¹c, nhiÒu giÊy b¹c Kª-ren-xki, sÏ cã ®ñ thø, cßn ®a sè ch¼ng cã g× cÊt giÊu, sÏ bÞ ®ãi. Cho nªn chóng ta kh«ng nh¾m m¾t tr−íc mét ®iÒu lµ nh÷ng cuéc b¹o ®éng cña bän cu-l¾c chèng ChÝnh quyÒn x«-viÕt lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái. Khi chÝnh quyÒn ë trong tay bän t− b¶n, th× tÊt nhiªn c«ng nh©n næi dËy chèng bän t− b¶n, n«ng d©n næi dËy chèng bän ®Þa chñ. Khi bän t− b¶n vµ ®Þa chñ ®· bÞ ®Ì bÑp råi, th× nh÷ng cuéc b¹o ®éng cña bän cu-l¾c sÏ ngµy cµng Ýt dÇn ®i. CÇn ph¶i lùa chän. Nh−ng nÕu cã ng−êi nµo l¹i hy väng r»ng mäi viÖc sÏ ªm thÊm kh«ng cã b¹o ®éng g× c¶ vµ bän giµu cã sÏ cói ®Çu −ng thuËn vµ høa hÑn nép hÕt tÊt c¶ sè lóa m× thõa, mµ kh«ng ph¶n ®èi g× c¶, th× t«i t−ëng chóng ta kh«ng thÓ tin ng−êi ®ã ®−îc.

Cßn c©u hái kia, kh«ng ®−îc râ rµng l¾m, néi dung nh− sau: trong tr−êng hîp cã nh÷ng c«ng nh©n bÞ mª hoÆc bëi nh÷ng lêi kªu gäi cña bän x· héi chñ nghÜa - c¸ch m¹ng vµ v× l−¬ng thùc thiÕu thèn, mµ kh«ng chÞu lµm viÖc, l¹i b·i c«ng vµ chèng l¹i ChÝnh quyÒn x«-viÕt th× ph¶i hµnh ®éng nh− thÕ nµo. DÜ nhiªn t«i kh«ng thÓ nãi qu¶ quyÕt r»ng tÊt c¶ c¸c c«ng nh©n, kh«ng trõ mét ai, ®Òu ñng hé ChÝnh quyÒn x«-viÕt. Håi n¨m 1871, khi c«ng nh©n khëi nghÜa ë Pa-ri, th× cã kh¸ nhiÒu c«ng nh©n ë c¸c thµnh phè kh¸c ®· ®øng vµo hµng ngò cña bän b¹ch vÖ chèng l¹i c«ng nh©n Pa-ri vµ ®· tham gia ®µn ¸p hä. Nh−ng kh«ng ph¶i v× thÕ mµ nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa gi¸c ngé kh«ng kh¼ng ®Þnh r»ng c¸c chiÕn sÜ C«ng x· Pa-ri ®¹i biÓu cho toµn thÓ giai cÊp v« s¶n, nghÜa lµ ®¹i biÓu cho tÊt c¶ nh÷ng ng−êi −u tó vµ trung thùc, cßn trong qu©n ®éi cña bän b¹ch vÖ th× ®ã lµ nh÷ng tÇng líp c«ng nh©n l¹c hËu. ë n−íc

ta còng cã nh÷ng c«ng nh©n Ýt gi¸c ngé, h·y cßn l¹c hËu, cho ®Õn nay vÉn kh«ng hiÓu ChÝnh quyÒn x«-viÕt lµ g×; chóng ta ph¶i cè g¾ng lµm sao gi¸c ngé hä. VÒ mÆt tæ chøc c¸c cuéc héi häp th−êng xuyªn cã tÝnh chÊt quÇn chóng cña c«ng nh©n th× kh«ng mét chÝnh phñ nµo ®· lµm ®−îc nh− c¸c X«-viÕt; c¸c X«-viÕt ®· ®Ó cho bÊt cø ®¹i biÓu nµo cña nhµ m¸y ®Òu cã vÞ trÝ cña hä trong c¬ quan nhµ n−íc. Chóng t«i hÕt søc thu hót c«ng nh©n ®Ó hä cã thÓ tù m×nh x©y dùng chÝnh s¸ch cña nhµ n−íc; d−íi chÕ ®é t− b¶n, vµ ngay c¶ d−íi chÕ ®é céng hßa, hä ®Òu bÞ g¹t ra ngoµi, cßn ChÝnh quyÒn x«-viÕt th× t×m ®ñ mäi c¸ch ®Ó hä cã thÓ tham gia c«ng viÖc nhµ n−íc. Nh−ng cßn ph¶i mét thêi gian kh¸ l©u, mét sè ng−êi míi th«i kh«ng l−u luyÕn qu¸ khø n÷a.

Ýt ng−êi trong c¸c ®ång chÝ, cã lÏ hÇu nh− kh«ng cã ai, cßn nhí ®Õn chÕ ®é n«ng n« n÷a. Häa ch¨ng chØ cã c¸c cô giµ míi nhí th«i. Nh−ng vÒ nh÷ng viÖc x¶y ra c¸ch ®©y ba, bèn m−¬i n¨m th× cã thÓ vÉn cã nh÷ng ng−êi cßn nhí. Nh÷ng ai ®· ë n«ng th«n ®Òu biÕt r»ng ba m−¬i n¨m tr−íc ®©y, ng−êi ta vÉn cã thÓ gÆp nhiÒu cô giµ nãi: "D−íi chÕ ®é n«ng n«, t×nh h×nh kh¸ h¬n; cã trËt tù h¬n, cã quy cñ; ®µn bµ kh«ng ¨n mÆc xa xØ ®©u". NÕu nay ®äc l¹i U-xpen-xki, ng−êi mµ chóng ta ®· dùng ®µi kû niÖm coi lµ mét trong nh÷ng nhµ v¨n xuÊt s¾c nhÊt, ®· nãi ®Õn ®êi sèng cña n«ng d©n, th× ta cã thÓ thÊy trong nh÷ng ®o¹n miªu t¶ vÒ nh÷ng n¨m 80 vµ 90, cã nh÷ng n«ng d©n giµ ngay thùc, hoÆc thËm chÝ cã c¶ nh÷ng ng−êi trung niªn nãi r»ng d−íi chÕ ®é n«ng n«, t×nh h×nh kh¸ h¬n. Khi ®Ëp tan mét chÕ ®é x· héi cò, ng−êi ta kh«ng thÓ bçng chèc ®Ëp tan ®−îc chÕ ®é ®ã trong ®Çu ãc mäi ng−êi; bao giê còng cßn cã mét sè Ýt ng−êi luyÕn tiÕc qu¸ khø.

Cã mét sè c«ng nh©n, ch¼ng h¹n nh− thî nhµ in, nãi: d−íi chÕ ®é t− b¶n thÕ mµ tèt, thêi ®ã cã nhiÒu b¸o chÝ, cßn hiÖn nay th× Ýt; håi ®ã t«i kiÕm ®−îc kh¸ h¬n, cßn chñ

12 V. I. Lª-nin Phiªn häp cña X«-viÕt Pª-t¬-r«-gr¸t 13

nghÜa x· héi, t«i ch¼ng thÝch ®©u. Håi ®ã rÊt nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp lÖ thuéc vµo c¸c giai cÊp giµu cã, hoÆc sinh sèng nhê vµo viÖc s¶n xuÊt hµng xa xØ. D−íi chÕ ®é t− b¶n cã nhiÒu c«ng nh©n ë nh÷ng thµnh phè lín sinh sèng b»ng lo¹i s¶n xuÊt ®ã. §Õn thêi Céng hßa x«-viÕt, chóng ta buéc ph¶i ®Ó nh÷ng c«ng nh©n ®ã t¹m thêi thÊt nghiÖp. Chóng ta nãi víi hä: "C¸c anh h·y t×m lÊy mét nghÒ kh¸c cã Ých". Hä tr¶ lêi: "Tr−íc t«i lµm mét nghÒ tinh vi, t«i lµ thî b¹c, viÖc lµm s¹ch sÏ vµ t«i lµm cho nh÷ng ng−êi lÞch sù. B©y giê th× nh÷ng anh mu-gÝch næi lªn, nh÷ng ng−êi lÞch sù bÞ ®¸nh ®uæi; t«i thÝch quay trë l¹i chñ nghÜa t− b¶n". Nh÷ng ng−êi ®ã sÏ tuyªn truyÒn viÖc quay trë l¹i chñ nghÜa t− b¶n, hay nh− nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch th−êng nãi, tuyªn truyÒn viÖc tiÕn lªn mét chñ nghÜa t− b¶n lµnh m¹nh vµ mét nÒn d©n chñ lµnh m¹nh. Vµ sÏ cã mÊy tr¨m c«ng nh©n nµo ®ã nãi r»ng: "D−íi chÕ ®é t− b¶n lµnh m¹nh, chóng t«i sèng dÔ chÞu". Nh−ng nh÷ng ng−êi sèng dÔ chÞu d−íi chñ nghÜa t− b¶n chØ lµ mét thiÓu sè Ýt ái kh«ng ®¸ng kÓ, cßn chóng ta, chóng ta bªnh vùc lîi Ých cña ®a sè, lµ nh÷ng ng−êi sèng cùc khæ d−íi chÕ ®é t− b¶n. (V ç t a y.) Chñ nghÜa t− b¶n lµnh m¹nh ë nh÷ng n−íc tù do nhÊt ®· dÉn ®Õn cuéc chÐm giÕt trªn kh¾p thÕ giíi. Kh«ng thÓ nµo cã chñ nghÜa t− b¶n lµnh m¹nh, nh−ng cã thø chñ nghÜa t− b¶n ë mét n−íc céng hßa tù do nhÊt, nh− n−íc céng hßa Mü, v¨n minh, giµu cã, cã kü thuËt tiªn tiÕn, thø chñ nghÜa t− b¶n cã tÝnh chÊt d©n chñ vµ tÝnh chÊt céng hßa nhÊt nµy ®· dÉn ®Õn mét cuéc chÐm giÕt ®iªn rå nhÊt nh»m c−íp bãc toµn thÕ giíi. Trong sè 15 triÖu c«ng nh©n, c¸c ®ång chÝ thÊy ®−îc vµi ngh×n ng−êi trong n−íc sèng dÔ chÞu d−íi thêi chñ nghÜa t− b¶n. ë nh÷ng n−íc giµu cã, sè ng−êi ®ã cã ®«ng h¬n, v× hä lµm viÖc cho mét sè nhµ triÖu phó vµ tû phó ®«ng h¬n. Hä phôc vô nh÷ng bän ®ã vµ ®−îc chóng tr¶ c«ng ®Æc biÖt cao. Hµng tr¨m nhµ triÖu phó Anh, ch¼ng h¹n

®· v¬ vÐt hµng tû b»ng c¸ch c−íp bãc Ên-®é vµ c¶ mét lo¹t nh÷ng thuéc ®Þa kh¸c. Chóng cã mÊt g× ®©u khi bè thÝ cho 10 ngh×n hay 20 ngh×n c«ng nh©n, khi tr¶ c«ng cho hä gÊp ®«i hay h¬n thÕ, ®Ó hä ®Æc biÖt lµm viÖc ®¾c lùc cho chóng. T«i ®· cã lÇn ®äc c©u truyÖn ký øc cña mét ng−êi thî c¹o Mü ®−îc mét tªn triÖu phó tr¶ cho mçi ngµy mét ®«-la ®Ó c¹o mÆt cho nã. Ng−êi thî c¹o ®ã ®· viÕt c¶ mét cuèn s¸ch ®Ó t¸n d−¬ng tªn tû phó vµ cuéc ®êi tuyÖt diÖu cña h¾n. Mçi ngµy mÊt mét giê buæi s¸ng ®Õn gÆp vÞ ®¹i nh©n tµi chÝnh ®ã, l¹i ®−îc mét ®«-la, anh chµng thî c¹o ta lµm g× mµ ch¼ng thÝch vµ cßn muèn g× h¬n chñ nghÜa t− b¶n n÷a. §èi víi thø lËp luËn ®ã, chóng ta ph¶i lu«n lu«n c¶nh gi¸c. TuyÖt ®¹i ®a sè c«ng nh©n kh«ng bao giê cã ®−îc mét hoµn c¶nh nh− thÕ. Chóng ta, nh÷ng ng−êi céng s¶n trªn toµn thÕ giíi, chóng ta bªnh vùc lîi Ých cña tuyÖt ®¹i ®a sè nh÷ng ng−êi lao ®éng, cßn bän t− b¶n th× chóng mua chuéc mét sè rÊt Ýt nh÷ng ng−êi lao ®éng b»ng c¸ch tr¶ c«ng cao cho hä ®Ó biÕn hä thµnh nh÷ng t«i tí trung thµnh cho t− b¶n. Còng nh− d−íi chÕ ®é n«ng n« ®· cã nh÷ng ng−êi, nh÷ng n«ng d©n nãi víi ®Þa chñ: "Chóng t«i lµ n« lÖ cña c¸c ngµi (vµ nãi nh− thÕ sau khi hä ®· ®−îc gi¶i phãng), chóng t«i sÏ kh«ng bá c¸c ngµi ®©u". Nh÷ng ng−êi nh− thÕ cã ®«ng kh«ng? ChØ lµ mét thiÓu sè Ýt ái. LiÖu ta cã thÓ do ®ã mµ phñ nhËn sù cÇn thiÕt ph¶i ®Êu tranh chèng chÕ ®é n«ng n« kh«ng? Cè nhiªn lµ kh«ng. Ngµy nay còng vËy, quyÕt kh«ng thÓ b¸c bá chñ nghÜa céng s¶n, v× lÏ r»ng cã mét sè Ýt c«ng nh©n tr−íc kia kiÕm ®−îc nhiÒu tiÒn khi lµm viÖc cho c¸c b¸o t− s¶n, s¶n xuÊt c¸c thø hµng xa xØ hay phôc vô c¸ nh©n nh÷ng tªn tû phó.

B©y giê t«i nãi ®Õn nh÷ng c©u hái ®· ®−îc nªu ra mét c¸ch râ rµng, tr−íc hÕt lµ c©u hái vÒ c¸c t« nh−îng nãi chung vµ viÖc t« nh−îng Con ®−êng s¾t lín ë miÒn B¾c6 nãi riªng. Ng−êi ta nãi r»ng nh− thÕ tøc lµ ®em cña c¶i

14 V. I. Lª-nin Phiªn häp cña X«-viÕt Pª-t¬-r«-gr¸t 15

cña nh©n d©n ra cho bän tham tµn c−íp bãc. VÒ ®iÓm nµy, t«i xin tr¶ lêi r»ng vÊn ®Ò ®ã g¾n liÒn chÆt chÏ víi nh÷ng vÊn ®Ò c¸c chuyªn gia t− s¶n vµ vÊn ®Ò chñ nghÜa ®Õ quèc thÕ giíi. Lóc nµy, liÖu chóng ta cã thÓ ®Ëp tan ®−îc chñ nghÜa ®Õ quèc thÕ giíi kh«ng? NÕu chóng ta cã thÓ lµm ®−îc, th× chóng ta nhÊt ®Þnh ph¶i lµm. Nh−ng c¸c ®ång chÝ ®Òu biÕt r»ng lóc nµy chóng ta kh«ng thÓ lµm ®−îc ®iÒu ®ã, còng nh− håi th¸ng Ba 1917, chóng ta kh«ng thÓ lËt ®æ ®−îc Kª-ren-xki. Håi ®ã, chóng ta ®· ph¶i ®îi cho c¸c tæ chøc x«-viÕt ph¸t triÓn lªn, chóng ta ph¶i b¾t tay vµo c«ng viÖc ®ã, chø kh«ng næi lªn chèng Kª-ren-xki ngay lËp tøc. Ngµy nay còng vËy, mét cuéc chiÕn tranh tÊn c«ng chñ nghÜa ®Õ quèc thÕ g