Urzdzenia Dla Energetyki 1/2016

Specjalistyczny magazyn branżowyISSN 1732-0216INDEKS 220272

Nr 1/2016 (92) cena 16 zł ( )w tym

8% VAT

| www.urzadzeniadlaenergetyki.pl |

UR

ZĄ

DZ

EN

IA D

LA

EN

ER

GE

TY

KI 1

/20

16

(92

)

• Wdrożenie rozproszonego systemu automatyk restytucyjnych typu SELF-HEALING GRID produkcji Schneider Electric na terenie TAURON Dystrybucja SA oddział we Wrocławiu • ZPUE S.A. rozwija skrzydła – rośnie sprzedaż aparatury do linii napowietrznych SN • Przebiegi przejściowe powstające w sieciach

SN z izolowanym punktem neutralnym i ich wpływ na selektywność działania zabezpieczeń ziemnozwarciowych kierunkowych • • Wysokotemperaturowe kable nadprzewodnikowe • 8 lat w Polsce i 10 lat na świecie przewodów ACCC® z polimerowym rdzeniem kompozytowym •

92

BELOS-PLP S.A.43-301 Bielsko-Bia³a,ul. Gen. J. Kustronia 74, Polandtel. +48 (33) 814-50-21

[email protected]

darmowa energia s³oneczna

Zestaw gotowy do monta¿u (panele, inwerter, przewody, konstrukcja)

Mo¿liwośæ wyboru rodzaju pokrycia dachu

Prosty i szybki monta¿ (wystarczy w³o¿yæwtyczkê do gniazdka)

Szeroka mo¿liwośæ konfi guracji oraz zakresu mocy

Wysokiej jakości materia³y

Idealne do wszelkich posesji i nie tylko

Zestawy Sunshine On-grid

Nowoczesny system do monta¿u linii elektroenergetycznych!Zalety techniki oplotowej:

szybkośæ monta¿uniezbêdne przy usuwaniu awariiminimalizuj¹ koszty

Technika oplotowa to skutecznei pewne rozwiązanie, sprawdzonew każdych warunkach.

Chcesz dowiedzieæ siê wiêcej?

Zadzwoń!

Polska Pó³nocna +48 882 017 401Polska Po³udniowa +48 602 262 021

Gniazdo sieciowe

Inwerter Sunshine

Wejście DC Wyście AC

PaneleFotowoltaiczne

OD REDAKCJI

4 URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 1/2016

Spis treści

Współpraca reklamowa:

nWYDARZENIA I INNOWACJEZasilacze UPS firmy Eaton przekraczają wymagania, jakie nakładają nadchodzące zmiany norm międzynarodowych w zakresie bezpieczeństwa UPS ......................................................................629. Międzynarodowe Energetyczne Targi Bielskie ENERGETAB 2016, odbędą się w dniach od 13 do 15 września br. .......................7EXPOPOWER w ramach Energy Future Week: wiodące targi innowacji w energetyce .......................................................................................8Rolf Najork nowym Prezesem Zarządu firmy Bosch Rexroth AG ....9Warszawska sieć energetyczna jeszcze bezpieczniejsza ...............10COPALP zmienia się w COPA-DATA France ...........................................12COPA-DATA otrzymuje certyfikat IEC 61850 Edycja 2 .....................13Konfigurowalne systemy przemieszczeń liniowych i mechanizmy śrubowo-toczne gotowe w kilka dni .......................14System gromadzenia energii do farm wiatrowych ..........................16Rittal otrzymuje nagrodę za innowacyjność dzięki klimatyzatorom Blue e+ ....................................................................................17ABB wprowadza do oferty kompaktowe roboty typu SCARA ......18ABB zasili największe i najbardziej zaawansowane technologicznie źródło neutronów używanych do badań materii ................19PGE: nowe bloki w Elektrowni Opole ........................................................20Korzyści dla przedsiębiorstw wdrażających inwestycje ukierunkowane na efektywność energetyczną ..................................21Grupa Atrem z kolejnym zleceniem od Enea Operator .................21Highlander Partners zakończył inwestycję w ZREW Transformatory .................................................................................................22ZREW Transformatory S.A. jest częścią grupy Rauscher & Stoecklin International Holding .........................................22Rolnik z energią. OZE przyszłością polskiego rolnictwa ................23RWE uruchomiła elektrownię wiatrową Nowy Staw 2 ...................24

n TECHNOLOGIE, PRODUKTY, INFORMACJE FIRMOWEFotowoltaika od BELOS-PLP ............................................................................25ZPUE S.A. rozwija skrzydła – rośnie sprzedaż aparatury do linii napowietrznych SN ............................................................................26Przebiegi przejściowe powstające w sieciach SN z izolowanym punktem neutralnym i ich wpływ na selektywność działania zabezpieczeń ziemnozwarciowych kierunkowych ..........................................................28Miernik rezystancji uziemienia i rezystywności gruntu Sonel MRU-30 .....................................................36Wdrożenie rozproszonego systemu automatyk restytucyjnych typu SELF-HEALING GRID produkcji Schneider Electric na terenie TAURON Dystrybucja SA oddział we Wrocławiu .......38Zawory Z1B-M Polna S.A. ..................................................................................458 lat w Polsce i 10 lat na świecie przewodów ACCC® z polimerowym rdzeniem kompozytowym .........................................46Wysokotemperaturowe kable nadprzewodnikowe ........................60Innowacyjne i wysokowydajne wentylatory filtrujące STEGO ......62

n EKSPLOATACJA I REMONTYMilwaukee ONE –KEY .........................................................................................65Nowe młoty udarowo-obrotowe Hitachi ...............................................66Precyzyjna akumulatorowa piła szablasta Bosch do wszechstronnych zastosowań .....................................................................68Pierwsza na świecie profesjonalna szlifierka kątowa Bosch 10,8 V..... 69

n KONFERENCJE I SEMINARIAKonferencja techniczna firmy Bosch Rexroth ......................................70

WydawcaDom Wydawniczy LIDAAN Sp. z o.o.

Adres redakcji00-241 Warszawa, ul. Długa 44/50 lok. 109tel./fax: 22 760 31 65 e-mail: [email protected]

Prezes ZarząduAndrzej Kołodziejczyk, tel. kom.: 502 548 476, e-mail: [email protected]

Dyrektor ds. reklamy i marketinguDariusz Rjatin, tel. kom.: 600 898 082, e-mail: [email protected]

Zespół redakcyjny i współpracownicyRedaktor naczelny: mgr inż. Marek Bielski,tel. kom.: 500 258 433, e-mail: [email protected]

Dr inż. Andrzej Maciej Maciejewski,tel. kom.: 601 991 000, e-mail: [email protected]

Sekretarz redakcji: mgr Marta Olszewskatel. kom.: 531 266 287, e-mail: [email protected]

Dr inż. Wojciech Żurowski, doc. dr Valentin Dimov (Bułgaria), Inż. Armand Kehiaian (Francja), prof. dr hab. inż. Andrzej Krawczyk, prof. dr hab. inż. Krzysztof Krawczyk, dr inż. Jerzy Mukosiej, prof. dr hab. inż. Andrew Nafalski (Australia), prof. dr hab. inż. Andrzej Rusek, prof. dr inż. Wiesław Seruga, prof. dr hab. Jacek Sosnowski, prof. dr hab. inż. Czesław Waszkiewicz, prof. dr hab. inż. Jerzy Ziółko, mgr Anna Bielska

Redaktor ds. wydawniczych: Dr hab. inż. Gabriel Borowski

Redaktor Techniczny: Robert Lipski, [email protected]

Fotoreporter: Zbigniew Biel

Opracowanie graficzne: www.studio2000.pl

Redakcja nie odpowiada za treść ogłoszeń. Redakcja zastrzega sobie prawo przeprowadzania zmian w tekstach, np. adiustowania lub skracania, a także nieodsyłania materiałów nie zakwalifikowanych do druku. Przedruk, a także publikacja w innej formie, np. elektronicznej w internecie, tylko za zgodą wydawcy i właściciela praw autorskich.

Prenumerata realizowana przez RUCH S.A:Zamówienia na prenumeratę w wersji papierowej i na e-wydania można składać bezpośrednio na stronie www.prenumerata.ruch.com.plEwentualne pytania prosimy kierować na adres e-mail: [email protected] lub kontaktując się z Telefonicznym Biurem Obsługi Klienta pod numerem: 801 800 803 lub 22 717 59 59 – czynne w godzinach 7.00 – 18.00. Koszt połączenia wg taryfy operatora.

SCHNEIDER ELECTRIC ...................................................................I OKŁADKABELOS-PLP ........................................................................................II OKŁADKAPOLNA .............................................................................................. III OKŁADKASILTEC ............................................................................................... IV OKŁADKABAKS .......................................................................................................................11ENERGETAB ........................................................................................................... 7ENERGOELEKTRONIKA.PL ............................................................................... 9HITACHI.................................................................................................................67INSTYTUT ELEKTROTECHNIKI......................................................................15INSTYTUT ENERGETYKI ZAKŁAD DOŚWIADCZALNY ........................53MERSEN .................................................................................................................. 5MIKRONIKA .........................................................................................................35RELPOL..................................................................................................................13SONEL....................................................................................................................23STEGO ...................................................................................................................63ZPUE ........................................................................................................................ 3

8949 MERSEN AP SPD 205x295 PL.indd 1 24/02/2016 15:48

„Poprawki do normy IEC 62040 nakła-dają na producentów zasilaczy UPS obowiązek podawania wartości zna-mionowego krótkotrwałego prądu zwarciowego (Icw) oraz znamionowe-go prądu zwarciowego umownego (Icc) swoich produktów” – mówi Jan-ne Paananen, kierownik ds. technolo-gii w firmie Eaton. „Jest to oczekiwana zmiana, gdyż wiarygodne informacje o tych wartościach są niezbędne przy projektowaniu instalacji zasilających, które zapewnią bezpieczeństwo na-wet w przypadku najcięższej awarii. O ile jednak poprawka określa mini-malne wymagane wartości Icw oraz Icc, rzeczywiste poziomy prądu zwarcio-wego w instalacjach mogą je przekra-czać. Ważne jest zatem, aby projektan-ci mieli to na uwadze, dobierając pro-dukty, aby mieć pewność, że ten para-metr będzie przekraczać rzeczywisty poziom prądu zwarciowego, a tym samym urządzenie będzie mogło być bezpiecznie używane w instalacji”.Aby zapewnić zgodność z normą, za-silacze UPS z deklarowanymi warto-ściami Icc lub Icw 10 kA lub więcej muszą zostać przebadane w warunkach labo-ratoryjnych z zastosowaniem określo-nego poziomu prądu dostępnego na zaciskach wejściowych UPS, ze zwar-tymi zaciskami wyjściowymi. Podczas prób zasilacz UPS nie może stwarzać zagrożeń w postaci łuku elektrycznego i płomieni. Produkty konstrukcji Eaton już teraz podlegają rygorystycznym

wymogom bezpieczeństwa i dobrze wypadły w testach, przekraczając po-ziom minimalnych wymagań.Znamionowy krótkotrwały prąd zwar-ciowy (Icw), o którym mowa w no-wej normie, to prąd, który urządzenie może przewodzić bez uszkodzenia przez określony, krótki czas. Znamio-nowy prąd zwarciowy umowny (Icc) – z którym mamy do czynienia, gdy zasilacz UPS jest zabezpieczony na przykład bezpiecznikiem – stanowi potencjalny prąd zwarciowy, którego przepływ urządzenie może wytrzy-mać do czasu zadziałania zabezpie-czenia przeciwzwarciowego. Parame-try te odnoszą się do ścieżki UPS o ni-skiej impedancji, zwykle przełącznika

statycznego z połączonymi elemen-tami, takimi jak bezpieczniki, łączniki i elementy indukcyjne działające pod-czas pracy w stanie obejścia lub w try-bie liniowym interaktywnym. Wyma-gania dotyczą wszystkich obwodów obejściowych, w tym wewnętrznych obwodów obejściowych na potrzeby napraw.Dodatkowe informacje dotyczące roz-wiązań firmy Eaton są dostępne pod adresem www.eaton.eu/powerquality. Najnowsze wiadomości są dostępne na naszym profilu na Twitterze @EatonIT oraz na stronie Eaton EMEA Data Cen-tres LinkedIn.

Eaton n

Zasilacze UPS firmy Eaton przekraczają wymagania, jakie nakładają nadchodzące zmiany norm międzynarodowych w zakresie bezpieczeństwa UPS

Po serii rygorystycznych badań firma Eaton potwierdziła, że jej obecne zasilacze bezprzerwowe (UPS) nie tylko spełniają, ale w rzeczywistości przekraczają wymagania nadchodzących zmian w międzynarodowej normie IEC 62040 Systemy bezprzerwowego zasilania (UPS) – Część 1: Wymagania ogólne i wymagania dotyczące bezpieczeństwa UPS. W połączeniu z doskonałą znajomością branży sprawia to, że firma zajmująca się zarządzaniem energią może zaoferować kierownikom IT i centrów danych fachowe doradztwo w zakresie interpretacji nowej normy, aby pomóc im zapewnić bezpieczeństwo operacji i zagwarantować nieprzerwaną pracę firmy.

Janne Paananen, kierownik ds. technologii w firmie Eaton

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 1/20166

WYDARZENIA I INNOWACJE

Tradycyjnie już podczas targów odbędzie się konkurs nagradzają-cy prestiżowymi medalami i pu-

charami „szczególnie wyróżniające się produkty” zgłoszone do konkursu przez wystawców. Po raz pierwszy zostanie natomiast zorganizowany konkurs dla

zwiedzających targi, którzy będą mo-gli wziąć udział (za pomocą mobilnych urządzeń)w guizach związanych tema-tycznie z prezentowanymi urządzeniami i wystawcami Czekające na zwycięzców quizów bardzo cenne nagrody stano-wić będą – jak sądzimy, dodatkową za-

chętę aby odwiedzić ENERGETAB 2016. A w ubiegłym roku targi odwiedziło ponad 20 tys. zwiedzających, którzy mogli za-poznać się z ofertami 743 wystawców z 18 krajów Europy i Azji. Więcej informacji na stronie www.energetab.pl. n

29. Międzynarodowe Energetyczne Targi Bielskie ENERGETAB 2016, odbędą się w dniach od 13 do 15 września br. ENERGETAB to największe w Polsce targi nowoczesnych urządzeń, aparatury i technologii dla przemysłu energetycznego. Jest to zarazem jedno z najważniejszych spotkań czołowych przedstawicieli sektora elektroenergetycznego. Targom towarzyszyć będą konferencje, seminaria i prezentacje wystawców - zatem jest to także doskonałe forum dla rozmów o aktualnych kierunkach rozwoju branży oraz wdrażanych innowacjach. Targi ENERGAB to wyjątkowa więc szansa nawiązania dialogu między producentami, projektantami, dostawcami usług i czołowymi przedstawicielami przedsiębiorstw energetycznych - i to wszystko w jednym miejscu.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 1/2016 7


29

13 - 15 września/September 2016

ENERGETAB

Międzynarodowe Targi Energety-ki EXPOPOWER to jedno z naj-ważniejszych w Polsce wyda-

rzeń od lat gromadzące w Poznaniu branżę energetyczną. Zakres ekspo-zycji obejmuje prezentację oferty firm z dystrybucji, przesyłu, wytwarzania i handlu energią.

Targi kontaktów i biznesuW targach uczestniczą wystawcy z Polski i wielu krajów świata. W ubie-głorocznej edycji targów EXPOPO-WER i równolegle odbywających się targów GREENPOWER wzięło udział ponad 200 firm, prezentując no-we trendy rynkowe, technologie i rozwiązania z zakresu efektywności energetycznej. Uzupełnieniem ekspozycji były liczne konferencje branżowe oraz kongres Energia.21, który przyciągnął do stoli-cy Wielkopolski setki profesjonalistów z energetyki. – Myślę, że tendencja, aby łączyć targi EXPOPOWER z konferencjami i wystą-pieniami specjalnymi to dobry kierunek – mówi Wiesław Gil z firmy Mikronika. – To dobra okazja do spotkań z klientami, do rozmów biznesowych, a nie tylko kur-tuazyjnych.

Wystawcy od lat uczestniczący w po-znańskiej imprezie doceniają jej poten-cjał. – Na targach Expopower spotykamy całą energetykę, branżę pracującą przy ener-getyce, a także w nauce i szkolnictwie, która określa nam pewne kierunki rozwo-ju. Uważamy, że warto tu być – podkre-śla Andrzej Grzybek, Prezes Zarządu, ZPUE. – To jedne z najistotniejszych tar-gów na rynku polskim. Stąd nasza obec-ność od lat w Poznaniu.

Innowacje, które inspirują branżęTargi EXPOPOWER umożliwiają kon-takt z tysiącami klientów, którzy przy-jeżdżają do Poznania w poszukiwaniu rynkowych nowości oraz osobistego kontaktu. – Expopower to wydarzenie targowe, podczas którego możemy bezpośrednio spotkać się z naszymi klientami i zapre-zentować nasze innowacyjne rozwiąza-nia. Dzięki tym targom mamy kontakt z klientami z całej Polski – podkreśla Krzysztof Pałgan, Dyrektor Handlowy, ABB. – Targi oceniam bardzo pozytywnie i intensywnie.

Innowacje w branży energetycznej są niezwykle istotne i stanowią napęd dla biznesu. Potwierdza to rosnący stan zgłoszeń na tegoroczną edycję EXPO-POWER. Wśród wielu firm, które zade-klarowały już swój udział, warto zazna-czyć takich liderów, jak ABB, Elektrobu-dowa, ZPUE, Jean Mueller, Efen, Nexas Power Accessories Poland, Elektromon-taż Poznań, Mikronika, Agmar, Eti Polam i Zircon Poland.

Energy Future Week – międzynarodowo o energetyceTargi EXPOPOWER w tym roku odby-wają się w ramach cyklu wydarzeń targowo-konferencyjnych dla bran-ży energetycznej pod nazwą Ener-gy Future Week (Poznań, 9-13 ma-ja 2016 r.). Energy Future Week obej-muje, oprócz wspomnianych targów EXPOPOWER, także wystawę InnoPo-wer wraz z ERRA Regulatory Innova-tion Day, Międzynarodowy Kongres Naukowo-Przemysłowy ENERGIA.21 oraz międzynarodową konferencję GASREG.21.

Celem Energy Future Week jest szersze otwarcie się na problemy nowoczesnej energetyki, gazownictwa, ciepłownic-twa, paliw ciekłych i odnawialnych źró-deł energii, wyznaczanie trendów dla Energetyki Europy Środkowowschod-niej, wymiana międzynarodowych do-świadczeń i inspirowanie krajowego sektora do rozwoju.Do udziału Energy Future Week zosta-li zaproszeni światowej klasy praktycy, eksperci i naukowcy, a także krajowe oraz zagraniczne koncerny energetycz-ne, administracja centralna i samorzą-dowa, uczelnie wyższe, jednostki ba-dawczo-rozwojowe, producenci urzą-dzeń i technologii energetycznych oraz dystrybutorzy.

Więcej na www.efweek.pl oraz www.expopower.pl

Udział w targach EXPOPOWER dla pro-fesjonalistów z branży jest bezpłatny - rejestracja i pobranie bezpłatnego bile-tu na www.mtp24.pl

n

EXPOPOWER w ramach Energy Future Week: wiodące targi innowacji w energetyceTegoroczne EXPOPOWER, które będą mieć miejsce w Poznaniu w dniach 10-12 maja b.r. w sposób szczególny poświęcone są rozwojowi w energetyce. Targi odbywać się będą w ramach cyklu wydarzeń targowo-konferencyjnych Energy Future Week. Do udziału w nich zaproszono liderów branży z Polski i zagranicy, cenionych ekspertów, naukowców i doświadczonych przedsiębiorców. Szykuje się inspirująca wymiana doświadczeń.



Z dniem 1 lutego 2016, Rolf Najork objął funkcję przewodniczącego zarządu Bosch RexrothOptional

bullet pointsWraz z wygaśnięciem kontraktu, po-przednik dr Karl Tragl po 16 latach koń-czy współpracę z firmąLohr – Z dniem 1 lutego 2016, Rolf Naj-ork (53) objął stanowisko przewodni-czącego zarządu oraz będzie odpo-wiedzialny za rozwój w firmie Bosch Rexroth. Jego poprzednik dr Karl Tragl (53) jednocześnie zakończył współpra-cę z firmą Bosch Rexroth. Rolf Najork przed podjęciem współpra-cy z firmą Bosch Rexroth obejmował funkcję dyrektora generalnego Heraeus Holding GmbH oraz był odpowiedzialny za sektor produkcji, zakupów i rozwoju. Wcześniej zajmował również stanowiska zarządcze w firmach Ford i Getrag, po ukończeniu studiów inżynierii mecha-nicznej na RWTH Aachen. Jako członek zarządu Automotive był odpowiedzialny za działy E-mobility, Mechatronics oraz za badania i rozwój w grupie Schaeffler. Dr Karl Tragl z dniem wygaśnięcia kon-

traktu, 31 stycznia 2016 roku, zakończył współpracę z firmą Bosch Rexroth. Pan Tragl był członkiem zarządu od 2008 ro-ku, zaś od połowy 2010 roku objął funk-cję prezesa zarządu firmy Bosch Rexroth AG. Dr Karl Tragl związany był z firmą od 2000 roku, kiedy to objął odpowiedzial-ność za serwis w segmencie rynku Auto-matyzacja Przemysłu. W 2003 roku Pan Tragl dołączył do zarządu jednostki biz-nesowej Electric Drives & Controls Bosch Rexroth AG, a w 2004 roku objął funkcję przewodniczącego tej jednostki. „Dziękujemy Panu Tragl za jego wysoki poziom zaangażowania na różnych szcze-blach w firmie Bosch Rexroth. Dr Karl Tragl przyczynił się znacząco do rozwoju Prze-mysłu 4.0 w firmie, do przygotowania ryn-ków wschodzących, takich jak Afryka oraz pomyślnej realizacji dużych projektów. Ponadto w ciągu ostatnich lat, Pan Tragl wprowadził niezbędne środki, aby dosto-sować firmę do jej kluczowej działalności. Życzymy mu wszystkiego najlepszego w jego przyszłych przedsięwzięciach”, mówił prezes Rady Nadzorczej dr Werner Struth. “Z Panem Najork, jednocześnie zyskujemy

wysokie kwalifikacje poparte wiedzą z na-szych gałęzi przemysłu, w których działa nasza firma.”Wydajność, precyzja, bezpieczeństwo i energooszczędność to cechy charakte-ryzujące napędy i sterowania firmy Bosch Rexroth, które wprawiają w ruch maszy-ny i urządzenia każdego formatu. Przed-siębiorstwo posiada szerokie doświad-czenie w aplikacjach mobilnych, maszy-nowych i projektowych, jak również au-tomatyzacji przemysłu. Doświadczenie to wykorzystuje przy opracowywaniu innowacyjnych komponentów, indy-widualnych rozwiązań systemowych oraz usług. Bosch Rexroth oferuje swo-im klientom kompleksowe rozwiązania z zakresu hydrauliki, napędów elektrycz-nych i sterowań, przekładni oraz techni-ki przemieszczeń liniowych i montażu. Przedsiębiorstwo, obecne w ponad 80 krajach, osiągnęło w 2014 roku obroty w wysokości 5,6 mld euro przy zatrudnie-niu na poziomie 33 700 pracowników. Więcej informacji: www.boschrexroth.pl

Bosch Rexroth n

Rolf Najork nowym Prezesem Zarządu firmy Bosch Rexroth AG



Energoelektronika.pl tel. (+48) 22 70 35 290/291, fax (+48) 22 70 35 [email protected], www.energoelektronika.pl

- nowości z branży- porady specjalistów- przegląd prasy branżowej- katalogi firm i producentów- opisy urządzeń i podzespołów- kalendarium ważnych wydarzeń- słownik techniczny angielsko-polski i polsko-angielski

NEWSLETTER (11.000 ODBIORCÓW)

DRUKOWANY BIULETYN BRANŻOWY

WORTAL KONFERENCJE 2016

21.01.2016 - Łódź - edycja 40

25.02.2016 - Warszawa - edycja 41

16.03.2016 - Częstochowa - edycja 42

20-21.04.2016 - Zabrze (kopalnia) - edycja V

18.05.2016 - Trójmiasto - edycja 43

09.06.2016 - Augustów - edycja 44

22.09.2016 - Sandomierz - edycja 45

13.10.2016 - Szczecin - edycja 46

03.11.2016 - Nowy Sącz - edycja 47

24.11.2016 - Włocławek - edycja VI

08.12.2016 - Lublin - edycja 48

QR CODEWygenerowano na www.qr-online.pl

Darmowy wpis podstawowy

W 2011 roku, po raz pierwszy w Polsce, uruchomiono w RWE Stoen Operator system Valcap,

służący do wzdłużnego pomiaru tem-peratury linii kablowych 110kV. Pierw-sza instalacja w Warszawie obejmowała dwie linie kablowe 110kV, wybudowane w 2010 roku: RPZ Powiśle – RPZ Stadion i RPZ Stadion – RPZ Wschodnia. Układ pozwala na precyzyjny pomiar wzdłużnego rozkładu temperatury, z rozdzielczością do 1m. Układ pomia-rowy wykorzystuje do tego celu świa-tłowód umieszczony w żyle powrotnej kabla 110kV.Po okresie kilkuletniej eksploatacji linii i samego systemu Valcap, w RWE Sto-en Operator wykonane zostały pierwsze oceny i analizy eksploatacyjno-ruchowe. „Od 2012 roku wszystkie nowobudowane linie 110kV w RWE Stoen Operator wykony-wane są z użyciem kabli ze zintegrowanym światłowodem w swojej konstrukcji, służą-cym do pomiaru temperatury, dzięki cze-mu będą mogły zostać objęte systemem pomiarowym. Stosowanie linii kablowych, w których możliwy jest pomiar wzdłużnego rozkładu temperatury przynosi wiele korzy-ści. Wśród najważniejszych należy wymie-nić możliwość wykorzystania dynamicz-nej obciążalności linii oraz zwiększenie jej przepustowości w związku z podwyższoną obserwowalnością parametrów kabli WN. Ma to szczególne znaczenie w sytuacjach, gdy z przyczyn ruchowych lub awarii na sieci 110kV, należy zmienić układ pracy i do-ciążyć wybrane linie wysokiego napięcia. Dzięki zastosowaniu systemu Valcap, RWE Stoen Operator zebrał też wiele danych oraz doświadczeń, które wykorzystujemy przy ustalaniu wytycznych do projektowa-

nia i budowy nowych linii kablowych WN” – podsumował Janusz Jakubowski, inicja-tor pierwszej instalacji systemu, ekspert RWE Stoen Operator w dziedzinie linii ka-blowych wysokiego napięcia.Wykorzystanie pomiarów pozwala na wyznaczenie newralgicznych miejsc na trasie linii kablowych, wymagających naj-większej uwagi służb odpowiedzialnych za ich eksploatację. Miejscowe zmiany temperatury mogą sygnalizować poja-wienie się zagrożenia dla linii (np. odsło-nięcie linii przy prowadzeniu prac ziem-nych). Wiedza ta pozwala zweryfikować dokładność obliczeń obciążalności, a tak-że uzyskać dokładne informacje doty-czące parametrów termicznych gruntu i rozmaitych osłon stosowanych przy bu-dowie. Wzrost obciążalności linii przekła-da się na wzrost efektywności wykorzy-stania majątku sieciowego, a możliwość monitoringu linii zapewnia jeszcze wyż-sze bezpieczeństwo dostaw energii dla klientów RWE Stoen Operator.

„Zastosowanie systemu Valcap ma szereg zalet, które przekonały nas do stosowania w RWE Stoen Operator tego rozwiązania w liniach kablowych WN. Myślimy jed-nak o wykorzystaniu tego innowacyjne-go systemu również w innym celu. W sie-ciach kablowych istotnym problemem są uszkodzenia infrastruktury elektroener-getycznej w trakcie prowadzenia prac ziemnych. Obecnie rozważamy wykorzy-stanie światłowodów w kablach do iden-tyfikacji drgań, co mogłoby pozwolić na podejmowanie działań prewencyjnych w przypadku wykrycia robót budowla-nych w pobliżu linii i uniknąć w ten spo-sób uszkodzeń, czy awaryjnych wyłączeń” – wyjaśnia Robert Stelmaszczyk, Prezes Zarządu RWE Stoen Operator.Poniżej przedstawiono przykładowy wykres pomiaru temperatury na linii ka-blowej 110kV relacji RPZ Powiśle – RPZ Stadion w funkcji czasu i długości linii.

RWE n

Warszawska sieć energetyczna jeszcze bezpieczniejsza

y RWE Stoen Operator podsumowuje doświadczenia dotyczące pierwszego w Polsce systemu do wzdłużnego pomiaru temperatury linii kablowych 110kV

y Wykonane po raz pierwszy w Polsce pomiary - za pomocą systemu Valcap - pozwalają na wyznaczenie newralgicznych miejsc na trasie linii kablowych, a tym samym zwiększenie bezpieczeństwa dostaw energii dla klientów RWE Stoen Operator

y Doświadczenia RWE Stoen Operator będą wykorzystywane przy ustalaniu wytycznych do projektowania i budowy nowych linii kablowych WN

y RWE Stoen Operator rozważa wykorzystanie systemu do identyfikacji drgań spowodowanych np. robotami budowlanymi w pobliżu linii, co umożliwi uniknięcie uszkodzeń i awaryjnych wyłączeń



SYSTEM KORYTEK KABLOWYCH SZYBKIEGO MONTAŻU KLIK

05-480 Karczew, ul. Jagodne 5, tel.: +48 22 710 81 00, fax: +48 22 710 81 01, e-mail: [email protected]

BAKS - PROFESJONALNE SYSTEMY TRAS KABLOWYCHWWW.BAKS.COM.PLWWW.BAKS.COM.PL

KORYTKA KABLOWE KFL..., KFJ...

E-90

Ciągłość elektryczna została potwierdzona przez Instytut Energetyki

W DOBREJ CENIEPOŁACZENIE

`

ZALETY SYSTEMU • Kilkakrotnie zwiększona wydajność układania tras kablowych - proste i szybkie połączenie, a do tego dokładne i stabilne, wystarczy zatrzasnąć „KLIK”• Podwyższone parametry wytrzymałościowe uzyskaliśmy dzięki głębokim przetłoczeniom perforowanych otworów w dnie korytek• Gęsta perforacja z przetłoczeniami zapewnia znakomitą wymianę ciepła oraz umożliwia montaż korytka na wspornikach firmy BAKS w dowolnym miejscu• Optymalna ochrona kabli - kształt przetłoczeń wzdłużnych i poprzecznych zapobiega uszkodzeniu podczas ich układania (przeciągania)• Otwory Ø11, umieszczone centralnie umożliwiają podwieszanie korytka na jednym pręcie [korytka o szerokości 50÷100 mm]• Dodatkowa możliwość skręcenia korytek śrubami

System korytek zatrzaskowych, perforowanych znajduje zastosowanie: w instalacjach elektrycznych montowanych na konstrukcjach stalowych uziemionych, w instalacjach elektrycznych o napięciu do 1 kV, w instalacjach hydraulicznych, pneumatycznych itp.• w środowisku pracy C1, C2 według normy PN-EN ISO 12944-2/2001• w instalacjach wymagających stabilnej ciągłości elektrycznej (ciągłość elektryczna została potwierdzona przez Instytut Energetyki)

BAKS - PROFESJONALNE SYSTEMY TRAS KABLOWYCH

Korytko KFL..., KFJ... o szerokości 100÷400 mm w systemie spełniają funkcję E-90, zgodnie z wytycznymi Aprobaty Technicznej AT- 0605-270/2010/2015, szczegółowe informacje dostępne na stronie www.baks.com.pl

DANE TECHNICZNE ..........................................................................

wysokość 60 mm szerokość KFJ: 50 ÷ 300 mm; KFL: 50 ÷ 600 mm grubość blachy 0,7; 1,0 mm długość 2; 3 m Stal cynkowana metodą Sendzimira PN-EN 10346:2011materiał

KSZTAŁTKI DEDYKOWANE DO KORYTEK KABLOWYCH SZYBKIEGO MONTAŻU KLIK - KF

NOWE, UNIWERSALNE KSZTAŁTKI KĄTOWE DOSTOSOWANE DO WSZYSTKICH RODZAJÓW KORYTEK KABLOWYCH BAKS - KF; KG; KC; KA

w super cenie

w super cenie

w super cenie

w super cenie

Zmiana nazwy skutkuje tym, że firma ta stała się jedenastą spółką zależną COPA-DATA na

całym świecie. „Włączenie COPALP w struktury COPA-DATA to krok z my-ślą o przyszłości i efektywnym kon-kurowaniu na tak wymagającym ryn-ku jak Europa. Pozwoli to nam tak-że kontynuować prace nad bardzo obiecującym oprogramowaniem, ja-kim jest straton” - wyjaśnia CEO w CO-PA-DATA, Thomas Punzenberger. Od wielu lat COPALP rozwijał niezależny sprzętowo system –straton – oferu-jący zintegrowane środowisko, dzię-ki któremu sterowniki PLC mogą zo-stać dostosowane do specyficznych wymagań klienta. To wbudowane oprogramowanie zostało wdrożone w wielu różnych gałęziach przemysłu na całym świecie, do kontrolowania maszyn i urządzeń. Prace nad syste-mem straton będą kontynuowane we Francji, jak również stamtąd będzie prowadzona sprzedaż.

Mocny zespół programistów Dane z czujników parametrów ma-szyn mogą być szybko przekazywane nawet do systemów wyższego pozio-mu poprzez sieć komunikacji danych platform straton lub zenon. Przekła-da się to na pełne wykorzystanie po-tencjału jaki tkwi w interfejsach HMI/SCADA, raportowaniu, IoT (Internecie Rzeczy) czy w Chmurze. Rozwój oraz wsparcie techniczne dla zintegrowa-nego oprogramowania straton będą kontynuowane w Échirolles, ale odtąd będzie on mocno powiązany z roz-wojem pakietu zenon prowadzonym w Salzburgu. „Przejmujemy sprzedaż systemu zenon we Francji. Wspar-cie techniczne oraz consulting będą również prowadzone przez nas przy wsparciu centrali w Salzburgu. Jeste-śmy podekscytowani perspektywą prezentowania powiązanych syste-mów zenon i straton na rynku francu-skim”, mówi Jérôme Follut, CEO w CO-

PA-DATA France. Firma może również liczyć na wsparcie JS automation, któ-re posiada ponad 10 lat doświadcze-nia w pracy z oprogramowaniem ze-non i jest jedną z trzech firm Expert

Partner w całej, liczącej ponad 160 przedsiębiorstw społeczności COPA--DATA Partner Community.

COPA-DATA Polska n

COPALP zmienia się w COPA-DATA France COPA-DATA wzmacnia swoją obecność we Francji. Od 2002 roku COPA-DATA posiadała pakiet większościowy w firmie COPALP z siedzibą w południowo-wschodniej Francji. Teraz nazwa firmy została zmieniona na COPA-DATA France. Ta najmłodsza zależna od COPA-DATA spółka przejmie na terenie Francji zarządzanie całą gamą produktów zenon.

Jérôme Follut,CEO COPA-DATA France

Thomas Punzenberger, CEO COPA-DATA



Normy i protokoły komu-nikacyjne są w sektorze energetycznym regularnie

aktualizowane. Międzynarodowa norma IEC 61850 określa pomię-dzy innymi zasady komunikacji między różnymi komponenta-mi zautomatyzowanych elek-trowni i transformatorów. Kom-puter testowy wykorzystywany w Edycji 2 sprawdza nowe funk-cje i uzupełnienia normy. Z regu-ły jest to serwer dostarczający dane i zgodny z normą IEC 61850. Oprogramowanie zenon działa jednak jak klient i jako jedno z pierw-szych na świecie oprogramowań po-zytywnie przeszedł testy nowej Edycji.W Edycji 2 normy IEC 61850, poza uzu-pełnieniami modelu obiektu, w spo-

sób szczególny udoskonalone zostały ograniczenia funkcjonalne dozwolone w spontanicznej komunikacji. W efek-cie norma oferuje większą elastyczność w projektowaniu wydajnej komunika-

cji sieciowej. Najistotniejsze udo-skonalenie dotyczy śledzenia połączeń, co umożliwia nie tyl-ko sprawdzanie obecnego stanu urządzenia, lecz również uzyski-wanie szczegółowych informacji na temat ukończonych działań. Albi Kospiri, Inżynier Protoko-łu Komunikacyjnego z TÜV SÜD Product Service GmbH w Mona-chium, wyjaśnia: „Firma COPA-DA-TA zgłosiła się do naszych labora-toriów z jasno określonymi pomy-słami. Wdrożenie Edycji 2 normy IEC 61850 prowadzone było przez

wykwalifikowane osoby posiadające praktyczne doświadczenie w zakresie normy. W procesie testowania nie wy-niknęły żadne istotne problemy. Badaną aplikacją była złożona aplikacja SCADA,

TÜV SÜD potwierdza zgodność:

COPA-DATA otrzymuje certyfikat IEC 61850 Edycja 2Oprogramowanie do automatyki zenon firmy COPA-DATA otrzymało certyfikat potwierdzający, że spełnia ono normę międzynarodowych systemów energetycznych IEC 61850 Edycja 2. Przyznanie tego certyfikatu oznacza, że programowanie zenon jest zgodne z najnowszymi uzupełnieniami normy. Certyfikat został wydany przez TÜV SÜD Product Service GmbH.



Bosch Rexroth rozszerza program szybkich dostaw GoTo (szybka dostawa produktów) o konfigu-

rowalne systemy przemieszczeń linio-wych i mechanizmy śrubowo-toczne. Producent gwarantuje dostawę zmon-towanych zgodnie z indywidualną spe-cyfikacją modułów w ciągu maksymal-nie 10 dni roboczych. Program GoTo obejmuje najczęściej zamawiane przez klientów konfiguracje.Program GoTo –(szybka dostawa pro-duktów) spełnia oczekiwanie krótkie-go czasu realizacji dostaw. Firma Bosch Rexroth dwa lata temu włączyła najczę-ściej zamawiane komponenty techniki przemieszczeń liniowych do progra-mu GoTo i dostarcza takie zamówienia w ciągu 3-5 dni. Niedawno rozszerzono program również o systemy przemiesz-

Konfigurowalne systemy przemieszczeń liniowych i mechanizmy śrubowo-toczne gotowe w kilka dniDostawa z fabryki w ciągu maksymalnie 10 dni roboczych: indywidualnie konfigurowane systemy przemieszczeń liniowych objęte programem GoTo Europe (szybka dostawa produktów) firmy Bosch Rexroth.

która doskonale umożliwiła nam prze-prowadzenie wszelkich niezbędnych testów wymaganych przez procedurę”.Jürgen Resch, Manager Przemysłu Ener-getycznego w COPA-DATA, dodaje: „Na rynku energetycznym wzrasta popyt na kompleksowe certyfikaty – nie tylko w zakresie osprzętu, ale również opro-gramowania. Przewiduje się, że certyfi-kat może w przyszłości stać się punk-tem odniesienia w międzynarodowych przetargach. Nowy certyfikat TÜV SÜD to kolejny ważny komponent naszej międzynarodowej konkurencyjności”.

Informacje o COPA-DATACOPA-DATA jest technologicznym lide-rem w zakresie ergonomicznych i dy-namicznych rozwiązań procesowych. Założona w 1987 roku spółka opraco-wała w swojej siedzibie w Austrii opro-gramowanie zenon dla: HMI/SCADA, dynamicznego raportowania z produk-cji oraz zintegrowanych systemów PLC. Spółka sprzedaje oprogramowanie ze-non w swoich biurach w Europie, Ame-ryce Północnej i Azji, a także za pośred-nictwem partnerów i dystrybutorów

na całym świecie. Dzięki zdecentralizo-wanej strukturze korporacyjnej klienci mają możliwość bezpośredniego kon-taktu z lokalnymi przedstawicielami fir-my oraz uzyskania bieżącego wsparcia sprzedażowego i technicznego. COPA--DATA, jako spółka niezależna i dostoso-wująca się do nowych warunków, działa prężnie i ciągle podnosi standardy do-tyczące funkcjonalności i łatwości użyt-kowania. Jest także liderem wyznacza-jącym tendencje na rynku. 100000 ty-sięcy systemów zainstalowanych w 50 krajach zapewniło całkiem nową auto-matykę spółkom w przemyśle spożyw-czym, w sektorze energii i infrastruktury, a także w przemyśle samochodowym i farmaceutycznym.& Infrastructure, Au-tomotive and Pharmaceutical sectors with new scope for efficient automation.

Informacje o oprogramowaniu zenonzenon to rodzina zróżnicowanych pro-duktów firmy COPA-DATA, wprowadzają-ca ergonomiczne rozwiązania procesowe w wielu branżach, począwszy od czujni-ków do ERP. W jej skład wchodzą: zenon

Analyzer, zenon Supervisor, zenon Opera-tor i zenon Logic. zenon Analyzer to roz-wiązanie pozwalające na tworzenie zindy-widualizowanych raportów (np. dotyczą-ce zużycia, przestojów, KPI) na podstawie danych z IT i automatyki. zenon Supervi-sor, niezależny system SCADA, umożliwia wszechstronne monitorowanie procesów i kontrolowanie systemów redundant-nych, także w złożonych sieciach i poprzez zdalny dostęp. zenon Operator, jako sys-tem HMI, gwarantuje bezpieczną kontrolę maszyn oraz zapewnia prostą i intuicyjną obsługę, w tym Multi-Touch. zenon Logic, który jest zintegrowanym systemem PLC opartym na IEC 61131-3, umożliwia opty-malną kontrolę procesów i logiczne prze-twarzanie. Rodzina produktów zenon, jako niezależny od platformy portfel rozwiązań procesowych, bezproblemowo integruje się z istniejącą technologią automatyczną i środowiskami IT oraz oferuje oprogramo-wania set-up wizards i wzory umożliwia-jące łatwą konfigurację i prostą migrację z innych systemów. Charakterystyczną ce-chą rodziny produktów zenon jest zasada „parametryzacja zamiast programowania”.

COPA-DATA Polska Sp. z o.o. n



czeń liniowych, dla których czas dosta-wy z fabryki wynosi 10 dni. Produkty objęte programem GoTo można znaleźć w katalogach GoTo na stronie internetowej www.boschre-xroth.pl/goto. W celu dobrania odpo-wiedniego, zgodnego z wymagania-mi, systemu przemieszczeń liniowych projektanci i nabywcy mogą skorzy-stać z internetowych narzędzi do kon-figurowania. Poza systemami przemieszczeń linio-wych firma Bosch Rexroth oferuje peł-ne portfolio produktów od gotowych do zainstalowania osi po rozwiązania wieloosiowe do niemal wszystkich apli-kacji typu montaż i manipulacja w róż-nych sektorach przemysłu. Katalogi wszystkich produktów obję-tych programem GoTo można znaleźć na stronie internetowej www.boschre-xroth.pl/goto.Internetowe narzędzia do konfiguro-wania systemu przemieszczeń linio-wych dostępne są na stronie: www.boschrexroth.de/config-ls

Wydajność, precyzja, bezpieczeństwo i energooszczędność to cechy charakte-ryzujące napędy i sterowania firmy Bosch Rexroth, które wprawiają w ruch maszy-ny i urządzenia każdego formatu. Przed-siębiorstwo posiada szerokie doświad-czenie w aplikacjach mobilnych, maszy-nowych i projektowych, jak również au-tomatyzacji przemysłu. Doświadczenie to wykorzystuje przy opracowywaniu innowacyjnych komponentów, indy-widualnych rozwiązań systemowych oraz usług. Bosch Rexroth oferuje swo-im klientom kompleksowe rozwiązania z zakresu hydrauliki, napędów elektrycz-nych i sterowań, przekładni oraz techni-ki przemieszczeń liniowych i montażu. Przedsiębiorstwo, obecne w ponad 80 krajach, osiągnęło w 2014 roku obroty w wysokości 5,6 mld euro przy zatrud-nieniu na poziomie 33 700 pracowników. Więcej informacji: www.boschrexroth.plGrupa Bosch jest wiodącym w świecie dostawcą technologii i usług. Zatrudnia około 360 00 pracowników na całym świecie (wg danych na 1 kwietnia 2015)

i wygenerowała w 2014 roku obrót w wy-sokości 49 mld euro*. Firma prowadzi działalność w czterech sektorach: Mobi-lity Solutions, Industrial Technology, Con-sumer Goods, and Energy and Building Technology. Grupę Bosch reprezentuje spółka Robert Bosch GmbH oraz oko-ło 440 spółek zależnych i regionalnych w 60 krajach świata. Z uwzględnieniem dystrybutorów i partnerów serwisowych, Bosch jest obecny w ok. 150 krajach na świecie. Rozwój, produkcja oraz sieć sprzedaży na całym świecie stanowią podstawę dalszego wzrostu przedsię-biorstwa. W roku 2014 Bosch zgłosił ok. 4 600 patentów. Strategicznym celem Grupy Bosch jest dostarczanie rozwiązań dla świata zintegrowanego w internecie. Innowacyjne produkty i usługi Bosch po-prawiają jakość życia, jednocześnie bu-dząc entuzjazm użytkowników. Bosch tworzy technologię, która jest „bliżej nas”.

Więcej informacji: www.bosch.pl, www.bosch-prasa.pl

n



InstytutElektrotechnikiElectrotechnical Institute

AB 074: Badania aparatury łączeniowej, rozdzielczej i sterowniczej wysokiego, średniego i niskiego napięcia prądu przemiennego i stałego: napięciowe, obciążalności zwarciowej, zdolności łączeniowej, łukoochronności, przyrostów temperatury, klimatyczne, IP, IKoraz badania: transformatorów, izolatorów, ograniczników przepięć, bezpieczników, wyłączników nadprądowych i różnicowoprądowych, listew zaciskowych, wyłączników nadprądowych i różnicowoprądowych, listew zaciskowych, złączek i zacisków, sprzętu ochronnego i narzędzi do prac pod napięciem.

Laboratorium Badawcze Aparatury Rozdzielczej telefon: +48 22 11 25 300, 301 +48 693 590 090 fax: +48 22 11 25 444, 445 email: [email protected]

Laboratorium Badawcze Aparatury Rozdzielczej Laboratorium badawcze akredytowane przez PCA, Nr AB 074

Dziedziny badań AB 022: akustyka, elektryka, mechanika, drgania, fotometria, funkcjonalność, bezpieczeństwo użytkowania, odporność ogniowa, właściwości palne, odporność na narażenia mechaniczne i klimatyczne.

Dziedziny wzorcowań AP 102: wielkości elektryczne DC i m. cz., wielkości optyczne.

Laboratorium Badawcze i WzorcująceLaboratorium Badawcze i Wzorcujące telefon: +48 22 11 25 290 +48 601 960 244 fax: +48 22 11 25 444, 445 email: [email protected]

Laboratorium Badawcze i WzorcująceLaboratorium badawcze akredytowane przez PCA, Nr AB 022Laboratorium wzorcujące akredytowane przez PCA, Nr AP 102

Długi czas życia i krótki czas odpo-wiedzi ultrakondensatorów po-zwala ograniczyć fluktuacje mo-

cy wyjściowej, umożliwiając dołączanie wielkoskalowych farm wiatrowych do sieci energetycznej jako bardziej nieza-wodnych źródeł energii – powiedział Yu Kang, szef projektu demonstracyjnego z Beijing Huadian Tianren Electric Po-wer Control Technology Co.„Zdajemy sobie sprawę z dużego do-świadczenia firmy Maxwell w zakresie systemów gromadzenia energii oraz znamy jej zaawansowane i niezawod-ne produkty.”Projekt demonstracyjny obejmuje 1152 produkowane przez Maxwell 56-wolto-we moduły ultrakondensatorów o po-jemności 130 F. Jest największym obec-nie w Chinach systemem ultrakonden-satorów dla farm wiatrowych.„Ultrakondensatory firmy Maxwell na-dają się idealnie do projektu demon-stracyjnego systemu gromadzenia energii z farm wiatrowych, a w związku z rosnącym popytem rynkowym widzi-my szerokie możliwości nawiązywania współpracy z coraz większą liczbą chiń-

skich klientów w zakresie realizacji sys-temów gromadzenia energii opartych na ultrakondensatorach,” powiedział Dr. Franz Fink, prezes i dyrektor gene-ralny firmy Maxwell.W porównaniu z tradycyjnymi akumu-latorami, ultrakondensatory charakte-ryzują się krótszymi czasami ładowania i rozładowania, dłuższym czasem beza-waryjnej pracy i lepszymi właściwościa-mi w niskich temperaturach.Ultrakondensatory firmy Maxwell stabi-lizują krótkoterminowe fluktuacje mo-cy wyjściowej w farmach wiatrowych i okablowanie w instalacjach wielko-skalowych, zapewniając niezawodny dostęp do energii generowanej przez farmę i wprowadzanej do sieci energe-tycznej.

Więcej informacji dotyczących ul-trakondensatorów Maxwell do farm wiatrowych:Moduły ultrakondensatorów serii 56V produkowanych przez Maxwell Tech-nologies umożliwiają dostarczanie energii do sieci energetycznej w przy-padku zaników i zapadów napięcia do-starczanego przez główne źródło zasi-

lające. W razie długotrwałych przerw w zasilaniu, mogą one podtrzymać napięcie sieci podczas przełączania na alternatywne źródło zasilające, któ-rym może być np. generator Diesla lub ogniwo paliwowe. W aplikacjach przemysłowych moduły ultrakonden-satorów dostarczają moc potrzebną do poprawnego wyłączenia urządzeń procesowych.Moduły ultrakondensatorów mogą pracować nawet przez 15 lat w oka-zjonalnie użytkowanych aplikacjach. Zostały zaprojektowane do montażu w standardowych szafach przemysło-wych, w których wersja o mocy 10 kW (15 s) zajmuje wysokość 4U. Dwa mo-duły mieszczą się w szafie 19-calowej, a trzy w szafie 23-calowej.Moduły ultrakondensatorów firmy Ma-xwell Maxwell pozwalają efektywnie zastąpić akumulatory w wymienionych aplikacjach. Nie wymagają one serwi-sowania nawet do 14 lat i nie zawierają substancji toksycznych.Więcej informacji można znaleźć na stronie www.maxwell.com

Maxwell Technologies SA n

System gromadzenia energii do farm wiatrowychFirma Beijing Huadian Tianren Electric Power Control Technology Co., Ltd., będąca oddziałem China Guodian Corporation, wybrała ultrakondensatory produkcji Maxwell jako kluczowy element projektu demonstracyjnego systemu gromadzenia energii do farm wiatrowych. China Guodian Corporation to jeden z pięciu największych producentów energii w kraju, a sam projekt jest pierwszym na świecie megawatowym systemem gromadzenia energii z farm wiatrowych, bazującym na ultrakondensatorach.



Poprzez Blue e+ Rittal wnosi ważny wkład w ekologiczny i zrównowa-żony rozwój przemysłu – podkreślił

w swoim przemówieniu prof. Thomas Bauernhansl, dyrektor Instytutu Techniki Produkcji i Automatyzacji (IPA) Towarzy-stwa Fraunhofera. Eksperci z czasopisma „Produktion” i z firmy doradczej Staufen AG jednogłośnie uznali: Blue e+ jest naj-lepszym produktem i dlatego otrzymu-je nagrodę przemysłu niemieckiego za innowacyjność. Na Forum Innowacji Przemysłu Niemieckiego w Stuttgarcie nagrodę odebrali: dyrektor zarządzają-cy Rittal dr Thomas Steffen, szef działu badawczo-rozwojowego Heiko Holi-ghaus i projektant Juan Carlos Cacho Alonso. Zasługi laureatów doceniła Silke Krebs, minister kraju związkowego Ba-denii-Wirtembergii: „Presja konkurencji na nasz przemysł wzrasta, więc należy zwiększać siłę innowacyjności. Ta na-groda jest dużą zachętą dla firm śred-niej wielkości. Motywuje ona do tego, aby tworzyć kreatywne i praktyczne roz-wiązania oraz utrzymywać atrakcyjność naszego landu dla rynków krajowych i międzynarodowych“.

Twórcze myślenie dla większej efektywności energetycznejW uzasadnieniu jury możemy przeczy-tać, że „w celu opracowania tej nowej generacji urządzeń firma zasadniczo zakwestionowała wiele tradycyjnie wy-korzystywanych metod i przemyślała je na nowo“. W związku z oszczędnościa-mi energii rzędu 75% i przy około 2 mi-lionach urządzeń, w których są stoso-wane klimatyzatory szaf sterowniczych, projekt ten jest silnym bodźcem. „Za to osiągnięcie Rittal zasługuje na nagrodę dla najlepszego produktu“, powiedział członek zarządu Staufen, Martin Haas.

Nowa generacja klimatyzatorów Blue e+ do szaf sterowniczych została po raz pierwszy zaprezentowana na targach w Hanowerze w 2015 roku i jest milo-wym krokiem w dziedzinie efektywno-ści energetycznej. Innowacyjne rozwią-zanie Rittal zostało wyposażone w cał-kowicie nową technologię i podczas testów u renomowanych producentów samochodów odnotowano mniejsze zużycie energii o ponad 75%. Hybry-dowa technologia urządzeń polega na współdziałaniu klimatyzatora sprężarko-wego i technologii heat pipe. Sprężarka znajduje zastosowanie tylko wówczas, gdy chłodzenie pasywne staje się nie-wystarczające. Ponadto dzięki opaten-towanej obsłudze różnych napięć urzą-dzenia te mogą być w sposób elastycz-ny stosowane we wszystkich popular-nych sieciach na całym świecie. Standar-dowe interfejsy komunikacji umożliwiają integrację ze strukturami Przemysłu 4.0.„Bardzo cieszymy się z tego wyróżnie-nia“, powiedział dr Steffen w swoim wy-stąpieniu na Forum Innowacji: „Ta na-groda dowodzi, że innowacje jak Blue

e+ oferują korzyści nie tylko naszym klientom, lecz także społeczeństwu“.

Forum Innowacji: spotkanie na szczycie liderów innowacjiNagroda przemysłu niemieckiego za in-nowacyjność została przyznana po raz pierwszy w roku 2015. W ramach Fo-rum Innowacji w Stuttgarcie czasopismo „Produktion” i firma Staufen AG wyróżniły średniej wielkości firmy niemieckie za wy-bitne innowacje. Proces oceny jest wie-loetapowy. Firmy mogą zgłaszać do na-grody swoje modele biznesowe, produk-ty, procesy lub struktury. Doradcy Staufen badają innowacje pod kątem skutków gospodarczych, korzyści dla społeczeń-stwa oraz zrównoważonego rozwoju. Następnie w ramach audytu na miejscu analizują system innowacji firmy. Dopie-ro wtedy podejmuje się ostateczną de-cyzję, kto zalicza się do liderów innowacji na rynku niemieckim i kto zostanie wy-różniony na Forum Innowacji. Patronat nad imprezą objął Winfried Kretschmann, premier Badenii-Wirtembergii.

Rittal Sp. z o.o. n

Rittal otrzymuje nagrodę za innowacyjność dzięki klimatyzatorom Blue e+Nowa generacja klimatyzatorów Rittal Blue e+ otrzymuje nagrodę przemysłu niemieckiego dla najlepszego produktu za innowacyjność. Wysoka efektywność energetyczna, intuicyjna obsługa oraz integracja klimatyzatorów z Przemysłem 4.0 przekonały jury czasopisma „Produktion” i firmy Staufen AG, które w tym roku przyznawały nagrodę po raz pierwszy. Przyznając nagrodę przemysłu niemieckiego za innowacyjność, doceniono wybitne usprawnienia, które wzmocnią szczególnie niemieckie firmy średniej wielkości.

Dumni laureaci: nagrodę przemysłu niemieckiego za innowacyjność odebrali: dr Tho-mas Steffen, dyrektor Rittal ds. badań i rozwoju (w środku), Heiko Holighaus, szef działu badawczo-rozwojowego (po prawej) i projektant Juan Carlos Cacho Alonso (po lewej).



Robot ABB SCARA (Selective Com-pliance Articulated Robot Arm), czyli IRB 910SC to manipulator,

który może pracować w ciasnej prze-strzeni. Dzięki temu jest idealny do przenoszenia i montażu małych czę-ści, jak również do prowadzenia testów produktów i kontroli produkcji. Jego maksymalny udźwig to 6 kg. Jest do-stępny w 3 konfiguracjach: IRB 910SC –3/0.45, IRB 910SC – 3/0.55m i IRB 910SC – 3/0.65. Roboty tego typu mają kon-strukcję modułową, zróżnicowaną dłu-gość ramienia i zasięg odpowiednio: 450 mm, 550 mm i 650 mm. W przy-padku tego rozwiązania ABB postawiła na szczególną szybkość i precyzję, tym razem zamkniętą w bardzo małych roz-miarach urządzenia. Linia robotów IRB 910 SCARA świetnie uzupełnia ofertą ABB dla rynku spożyw-czego – mówi Łukasz Drewnowski, kie-rownik marketingu i sprzedaży Lokalnej Jednostki Robotyki ABB. – Małe rozmia-ry urządzenia, prostota i lekkość konstruk-cji, łatwość montażu, a przy tym wyjątko-wa szybkość i precyzja ruchów powodują, że SCARA są idealnym rozwiązaniem do wszelkich zadań sortowania, pakowania, czy układania.

Roboty ABB SCARA przeznaczone są do procesów wymagających krótkich cykli, powtarzalności i wysokiej precy-zji. Znajdują zastosowanie w przemy-śle spożywczym, farmaceutycznym, kosmetycznym i elektronicznym. Za-projektowane są do takich czynności jak montaż małych części (wkręcanie, wkładanie, montaż, demontaż, moco-wanie elementów), przenoszenie czę-ści (układanie, sortowanie, transport, pakowanie) oraz kontrola (kontrola pro-duktu, testowanie, kontrola jakości). Każda wersja robota jest zgodna z nor-mą IP54, co oznacza, że jest zabezpie-czona przed wnikaniem pyłów i pły-nów. Dzięki temu SCARA mogą być wykorzystywane w różnych warun-kach produkcyjnych, także automaty-zacji pracy w laboratoriach.ABB (www.abb.com) jest liderem w technologiach dla energetyki i auto-matyki, które pozwalają zakładom ener-getycznym, klientom przemysłowym oraz sektora transportu i infrastruktury zwiększać swoją wydajność, jednocze-śnie minimalizując negatywny wpływ na środowisko naturalne. Grupa ABB zatrudnia około 135 000 pracowników w blisko 100 krajach świata.

ABB to wiodący dostawca robotów przemysłowych. Dostarcza również oprogramowanie dla robotów, urzą-dzenia peryferyjne, modułowe komór-ki produkcyjne i serwis dla takich dzie-dzin jak spawalnictwo, przeładunek, linie montażowe, malowanie i wykoń-czenie, pakowanie, paletyzacja i utrzy-manie maszyn. Do głównych rynków, na których działa biznes robotyki ABB należą: samochodowy, wytwórstwo metali i plastików, odlewnictwo, elek-tronika, maszynowy, farmaceutycz-ny i spożywczy. Silne zorientowanie na rozwiązania pomaga wytwórcom poprawić produktywność, jakość pro-duktu i bezpieczeństwo pracowników. Do tej pory ABB zainstalowała ponad 250 000 robotów na całym świecie.Biznes robotyki ABB jest w pełni wspierany przez globalny dział sprze-daży i serwisu znajdujący się w 53 kra-jach w ponad 100 lokalizacjach.

ABB n

ABB wprowadza do oferty kompaktowe roboty typu SCARAABB powiększa rodzinę małych robotów o pierwsze w swoim portfolio urządzenie typu SCARA, czyli IRB 910SC. Nowy manipulator jest szybki, wydajny i, co charakterystyczne dla produktów ABB, bardzo precyzyjny.



ABB dostarczy rozdzielczą stację elektroenergetyczną na potrze-by Europejskiego Źródła Spala-

cyjnego (ESS), ośrodka naukowo-ba-dawczego, który powstaje w szwedz-kim Lund. Po ukończeniu budowy ESS będzie jednym z czołowych centrów prowadzących badania nad materią z wykorzystaniem neutronów. Ośro-dek już jest stawiany na równi z CERN oraz Europejskim Obserwatorium Po-łudniowym.ESS zrzesza 17 państw. Jednym z człon-ków-założycieli jest Polska, która rocz-nie może przeznaczać na ten cel od 1,4 do 2,8 mln euro. Dzięki temu pol-skie instytucje, takie jak Instytut Fizyki Jądrowej PAN, Narodowe Centrum Ba-dań Jądrowych, Politechnika Warszaw-ska i Wrocławska, będą miały dostęp do najbardziej zaawansowanych metod badawczych z wykorzystaniem źródła neutronów. Neutrony pełnią ważną funkcję w roz-woju zarówno produktów przemysło-wych, jak i konsumenckich. Badania przeprowadzane w ESS mogą przyczy-nić się do rozwoju m.in. przemysłu wy-twórczego, farmaceutyki, aeronautyki, sektora tworzyw sztucznych, IT oraz biotechnologii. Pozwolą one np. lepiej zrozumieć funkcjonowanie ludzkiego DNA lub możliwości terapii genowej w zakresie leczenia poważnych infekcji wirusowych. Efektami prac mogą być także udoskonalone baterie w samo-chodach elektrycznych, bardziej przy-jazne dla środowiska kosmetyki lub de-tergenty, biopaliwa z odpadów rolnych czy nadprzewodniki do bezstratnego przesyłania energii. Według szacunków ośrodek będzie zu-żywać mniej niż 270 GWh energii rocz-nie, do czego przyczynią się energo-oszczędne produkty ABB. – Technologie ABB wyróżniają się wysoką jakością i sta-bilnością, dlatego zapewnią odpowied-nie zasilanie dla ośrodka – mówi Claes Rytoft, dyrektor ds. działalności badaw-czej w Grupie ABB. – Jesteśmy dumni, że możemy również wspomóc ESS w realiza-

cji wizji zrównoważonego rozwoju, ogra-niczając negatywny wpływ centrum na środowisko. – Optymalne działanie i brak zakłóceń to kluczowe czynniki dla funkcjonowa-nia tego ośrodka. Dlatego postawiliśmy tak wysokie wymagania wobec sprzętu energetycznego, zarówno pod względem jakości, jak i stabilności – dodaje Kent He-din, dyrektor dywizji Instalacji Konwen-cjonalnych w ESS.Na potrzeby działania Europejskiego Źródła Spalacyjnego firma stworzy sieć na napięcie 20 kilowoltów oraz 400 woltów, wykorzystującą komunika-cję cyfrową, dzięki czemu ilość okablo-wania zostanie ograniczona. Dostarczy m.in. rozdzielnicę średniego napięcia izolowaną ekologiczną mieszanką ga-zów, stanowiącą alternatywę dla po-wszechnie stosowanego gazu SF6. No-wa mieszanka charakteryzuje się pra-wie o 100 proc. mniejszym współczyn-nikiem ocieplenia globalnego. Zakres dostawy obejmuje także eko-logiczne transformatory bezolejowe oraz system MicroSCADA, który będzie monitorował obiekt w czasie rzeczywi-stym, ułatwiając operatorom podjęcie odpowiednich działań w wypadku za-kłóceń lub awarii. – Budowa takiego ośrodka to duże wy-zwanie, a jego zasilenie to kwestia klu-czowa. Mając za partnera ABB wiemy, że współpracujemy z firmą posiadają-cą kompletną ofertę na potrzeby całego

systemu. Cieszymy się, że możemy razem realizować ten projekt – mówi Dan-Ma-gnus Sköld, kierownik projektu w fir-mie Skanska, generalnego wykonaw-cy obiektu.Centrum będzie zatrudniać od 400 do 500 pracowników. Natomiast co roku około 3000 naukowców wizytujących będzie przeprowadzać w nim ekspery-menty. Pierwsze neutrony mają zostać wyprodukowane w 2019 roku.Spalacja to proces wytwarzania wiąz-ki neutronów za pomocą akceleratora cząstek. Naukowcy mogą wykorzystać neutrony do badania różnych materia-łów, aby sprawdzić ich skład oraz to jak działają. ESS umożliwi dostęp do wiązek neutronów do 100 razy jaśniejszych niż istniejące źródła, będzie działać jak “su-per mikroskop”, który usprawni proces wytwarzania materiałów. Dzięki temu badacze będą mogli zobaczyć i po-znać podstawowe struktury atomowe oraz siły o długościach i w skalach czasu niemożliwych do osiągnięcia w innych źródłach spalacyjnych.ABB (www.abb.com) jest liderem w tech-nologiach dla energetyki i automatyki, które pozwalają klientom przemysło-wym oraz zakładom użyteczności pu-blicznej zwiększyć swoją efektywność, jednocześnie minimalizując oddziały-wanie na środowisko naturalne. Grupa ABB zatrudnia około 140 000 pracowni-ków w blisko 100 krajach świata.

ABB n

ABB zasili największe i najbardziej zaawansowane technologicznie źródło neutronów używanych do badań materiiTechnologie ABB zapewnią stabilny dostęp do czystej energii i przyczynią się do rozwoju badań nad materią

Fot.

Roge

r Erik

sson



Prace związane z budową płaszcza chłodni kominowej dla bloku nr 5 rozpoczęły się 1 czerwca 2015 r.

Powłokę chłodni tworzy 119 pierścieni, z których każdy ma 1,5 m wysokości, je-den pierścień uzupełniający o wysoko-ści 0,45 m oraz pierścień końcowy z ko-roną usztywniającą o wysokości 1,6 m. Powłoka płaszcza chłodni posiada 100 zbrojonych żeber wiatrowych. Docelo-wą wysokość 185,1 m – czyli mniej wię-cej tyle, ile mierzy Pałac Kultury i Nauki w Warszawie bez iglicy – chłodnia ko-minowa bloku nr 5 osiągnie na przeło-mie stycznia i lutego 2016 r. Inwestycja w Opolu przyczyni się do pod-niesienia wartości Grupy Kapitałowej PGE, a już dziś wpływa pozytywnie na rozwój regionu. Obecnie przy budowie bloków zatrudnionych jest ponad 2 tys. osób, a niemal 80 proc. zamówień realizowa-nych jest przez polskie firmy. Kończymy właśnie kolejny kluczowy etap realizacji projektu, tym samym budowa bloków zrealizowana została już w niemalże jed-nej trzeciej. Prace przebiegają zgodnie z harmonogramem, a niektóre z nich wy-przedzają nawet ustalony harmonogra-mem termin – mówi Marek Woszczyk, prezes zarządu PGE Polskiej Grupy Energetycznej.Równocześnie, 4 stycznia 2016 r., Mo-stostal Warszawa zamontował pierw-szy słup głównej konstrukcji nośnej ko-ła bloku nr 6, która będzie miała wymia-ry 29,5 m na 29,5 m i wysokość 120 m. Całkowity ciężar samej tylko głównej konstrukcji stalowej wyniesie 3 600 ton. Montaż całej konstrukcji potrwa ponad dwa miesiące. Na główną konstrukcję stalową składa się ponad 100 elementów montażo-wych. Montowane w pierwszej kolej-ności słupy główne będą jednymi z naj-cięższych elementów – każdy z nich będzie ważył ok. 90 ton. Wszystkie ele-

menty konstrukcji głównej montowa-ne są z wykorzystaniem żurawia wie-żowego, który ustawiony jest w środku kotła. Żuraw ten ma wysokość 130 m, a jego maksymalny udźwig, wynoszący 124 tony, wystarczyłby do podniesienia 12 autobusów miejskich naraz. Kolejnym etapem budowy konstrukcji kotłowni będzie montaż konstrukcji dru-gorzędowej, który rozpocznie się jeszcze w trakcie montażu konstrukcji głównej. Szacowany ciężar konstrukcji drugorzę-dowej wynosi około 20 000 ton. Budowa dwóch bloków o łącznej mocy 1800 MW realizowana przez PGE Gór-nictwo i Energetyka Konwencjonalna, spółkę z Grupy Kapitałowej PGE, jest nie tylko największym spośród obecnie realizowanych kontraktów na budowę bloków energetycznych w Polsce, ale i największą inwestycją przemysło-wą po 1989 roku. Wart blisko 11,6 mld

zł projekt na rzecz Grupy Kapitałowej PGE wykonuje konsorcjum firm: Rafako, Mostostal Warszawa, Polimeks-Mosto-stal przy współudziale Alstom Power, będącym generalnym projektantem, dostawcą kluczowych urządzeń oraz pełnomocnikiem konsorcjum. Konsorcjum wykonało już ponad 30 proc. prac i z powodzeniem realizu-je kolejne kluczowe etapy inwestycji. Zgodnie z harmonogramem blok nr 5 zostanie przekazany do eksploatacji w lipcu 2018 r., a blok nr 6 w marcu 2019 r. Nowe bloki produkować będą do 12,5 TWh energii elektrycznej rocznie, która pozwoli na zaspokojenie potrzeb po-nad 4 mln gospodarstw domowych. Nowe bloki zużyją ok. 4 mln ton węgla kamiennego rocznie, który zapewni Kompania Węglowa w ramach wielo-letniej umowy.

PGE n

PGE: nowe bloki w Elektrowni Opole zrealizowane w ponad 30 proc. Poziom zaawansowania budowy dwóch nowych bloków energetycznych w Elek-trowni Opole, flagowej inwestycji PGE Polskiej Grupy Energetycznej i największej inwestycji przemysłowej w Polsce po 1989 roku, przekroczył 30 proc. Prace trwają nieprzerwanie, czego efektem jest finalizowany etap wznoszenia imponujących rozmiarów chłodni kominowej, która osiągnęła już wysokość 183,5 m, z docelo-wych 185,1 m. 4 stycznia, czyli miesiąc przed planowanym terminem, zamonto-wany został również pierwszy słup głównej konstrukcji nośnej kotła bloku nr 6.



Koszty energii rosną z roku na rok, odczuwa to nieomalże każdy z nas. Jednak znacznie bardziej

odczuwają to przedsiębiorstwa, któ-re w Polsce nadal pochłaniają więcej energii niż te na Zachodzie Europy. W dobie kryzysu gospodarczego każ-de obniżenie kosztów ma pozytywny wpływ na płynność finansową firmy. Stąd też tym ważniejsze staje się ob-niżenie kosztów energii. Pojęcie zrów-noważonego rozwoju i racjonalnego zużycia energii weszły już na trwałe do naszego słownika. A jak wygląda praktyka? Jak to zwykle bywa, nieco gorzej. Eksperci biją na alarm, sektor przedsiębiorstw cechuje ogromny niewykorzystany potencjał w oszczę-dzaniu energii. Oszczędności te moż-na poczynić na wiele sposobów. Naj-prostszym, wręcz bezkosztowym, jest oszczędzanie energii. Można jednak również zainwestować, co nie zawsze oznaczy duży wydatek. Wręcz prze-ciwnie, Unia Europejska i inne insty-tucje maja wiele programów wspie-rających przedsiębiorstwa dążące do obniżenia zużycia energii. W ramach targów InEnerg® 2016 OZE + Efektyw-ność Energetyczna przedsiębiorcy bę-dą mogli się dowiedzieć, jakie proener-getyczne zachowania należy wdrożyć, aby ograniczyć zużycie energii.

REECO Poland we współpracy z Krajową Agencją Poszanowania Energii (KAPE) organizują dwudniową konferencję „Ko-rzyści dla przedsiębiorstw wdrażających inwestycje ukierunkowana na efektyw-ność energetyczną”, która odbędzie się w dniach 13-14 kwietnia 2016 w ramach targów InEnerg® we Wrocławiu.Podczas konferencji zostaną przedsta-wione między innymi systemy finanso-wania inwestycji poprawiających efek-tywność energetyczną w przedsiębior-stwach, metodologia przeprowadzania audytów energetycznych oraz nowo-czesne technologie dla przemysłu.Eksperci przedstawią system białych certyfikatów, normy prawne wynika-jące z obowiązującej ustawy oraz pro-ces wdrażania Art. 7 Dyrektywy o Efek-tywności Energetycznej w Polsce. Nie zabraknie także informacji o audycie oświetlenia w zakładzie przemysło-wym. Na koniec każdego dnia organi-zatorzy przewidują konsultacje z eks-pertami.

Konferencja skierowana jest do przed-stawicieli kadry inżynierskiej i mena-dżerskiej małych, średnich i dużych zakładów przemysłowych, którzy wdrażają lub planują inwestycje ukie-runkowane na zoptymalizowanie zu-życia energii w swoich przedsiębior-stwach. „Na tej konferencji nie może zabraknąć nikogo, dla kogo ważne jest wprowadzenie zachowań proenerge-tycznych i podniesienie efektywności energetycznej w przedsiębiorstwie” - w ten sposób Małgorzata Bartkow-ski, Project Manager InEnerg® zaprasza na konferencję i targi. Konferencja bę-dzie jednym z wydarzeń towarzyszą-cych targom InEnreg® OZE + Efektyw-ność Energetyczna, które odbędą się w dniach 13-14 kwietnia na Stadionie we Wrocławiu i gdzie firmy z zakresu OZE i efektywności energetycznej bę-dą mogły przedstawić swoje produkty i usługi.

REECO Poland Sp. z o.o. n

Contrast, spółka zależna Atre-mu działająca w branży elektro-energetycznej, podpisała z Enea

Operator umowę na modernizację roz-dzielni wysokich napięć GPZ Sieraków w województwie wielkopolskim. War-tość netto kontraktu to 2,3 mln złotych, a wartość portfela Grupy Atrem wzrosła do około 97 mln zł. – Po raz kolejny wygraliśmy przetarg dla Enea Operator. Do tej pory wykonaliśmy

dla tego inwestora m.in. prace przy sta-cjach elektroenergetycznych w Rzepinie, Gorzowie Wielkopolskim i Kostrzynie nad Odrą, obecnie pracujemy w Pniewach. Na-sze doświadczenie w tego typu realizacjach sprawia, że możemy oferować konkurencyj-ne ceny – mówi Marek Korytowski, prezes Contrastu i wiceprezes Atremu.W ramach podpisanej umowy Contrast będzie odpowiedzialny za komplekso-wą modernizację i rozbudowę rozdziel-

ni 110 kV GPZ Sieraków. Zakres robót obejmuje wykonanie projektu, prace budowlane i uruchomienie obiektu. Termin realizacji zamówienia został wy-znaczony na 40 tygodni, a cała wartość kontraktu, wynosząca 2,3 mln zł netto, zostanie rozliczona w 2016 r.

Po podpisaniu umowy wartość portfe-la zamówień Grupy Atrem wzrosła do około 97 mln zł. n

Korzyści dla przedsiębiorstw wdrażających inwestycje ukierunkowane na efektywność energetyczną

Grupa Atrem z kolejnym zleceniem od Enea Operator



ZREW Transformatory, uznany w kraju producent transforma-torów średniej mocy z ponad

50-letnim doświadczeniem na polskim rynku, był inwestycją Highlander Part-ners od 2012 roku. Przez 3 lata obec-ności w spółce, Highlander Partners ściśle współpracował z zarządem żeby uczynić ZREW liderem w swojej bran-ży. Startując z pozycji wicelidera, ZREW umocnił swoją pozycję na krajowym rynku producentów transformatorów średniej mocy – i wszedł na nowe rynki, poza Polską. Spółka podwoiła zdolno-ści produkcyjne, między innymi dzięki inwestycjom w nowy sprzęt, budowie nowej hali produkcyjnej i doposaże-niu laboratorium oraz stacji badawczej. W latach 2012-2015 zatrudnienie wzro-sło ze 140 do ponad 200 osób, spółka wprowadziła programy motywacyj-ne dla pracowników i zarządu. ZREW z powodzeniem wdrożył system ERP, poprawiając model sprawozdawczości

finansowej. W trakcie inwestycji High-lander Partners spółka konsekwentnie zwiększała przychody i rentowność.„Osiągnięcie pełnego sukcesu projek-tu nie byłoby możliwe bez ogromne-go wkładu zarządu ZREW, który zreali-zował cele biznesowe na 2 lata przed zakładanym planem, jednocześnie przeprowadzając głęboką transforma-cję przedsiębiorstwa. Z dużą satysfak-cją mogę powiedzieć, że zarząd spółki wykonał ogromną pracę, która zaowo-cowała przekształceniem firmy w lidera rynku oraz atrakcyjny, dojrzały biznes. ZREW Transformatory to wyjątkowa fir-ma, życzymy jej kolejnych sukcesów w przyszłości.” – powiedział Dawid Wa-lendowski z Highlander Partners.„Nabycie ZREW Transformatory jest ko-lejnym, istotnym etapem realizacji stra-tegii naszej firmy, która zakłada stanie się światowym liderem wysoce specja-listycznego rynku produktów i syste-mów wykorzystywanych w dystrybu-

cji energii i infrastrukturze elektrycznej. Oprócz naszej wiedzy i szerokiej gamy produktów, takich jak aparatura łącze-niowa średniego i wysokiego napięcia, a także wysokiej jakości transformato-ry średniego napięcia, obecnie może-my zaoferować klientom transformato-ry olejowe o mocy od 100 kVA do 120 MVA i napięciu do 145 kV. Ponadto gru-pa umocniła swoją pozycję w rozwija-jących się krajach Europy Środkowej.” – powiedział Giorgio Vannotti, Prezes Zarządu R&S International Holding AG.

Highlander Partners, ZREW Transformatory.

n

W dn. 23.12.2015 r. firma ZREW Transformatory S.A. dołączyła do szwajcarskiego holdingu

R&S International Holding, właściciela firmy Rauscher & Stoecklin oraz spółki SERW - producentów innowacyjnych urządzeń energetycznych i wysokiej klasy produktów i systemów elektrycz-nych, w tym olejowych transformato-rów średniego napięcia.

Jednocześnie jest to spółka z portfela szwajcarskiego funduszu private equity zarządzanego przez CGS Management. Pragniemy podkreślić, że integracja z R&S International Holding stwarza nowe możliwości dla ZREW Transfor-matory S.A., pozwalające lepiej speł-niać oczekiwania wymagających kon-trahentów. Zmiany właścicielskie nie mają wpły-

wu na bieżącą działalność Spółki, któ-rej przedmiotem pozostaje produkcja, modernizacje, remonty oraz pełna dia-gnostyka olejowych transformatorów mocy. Nazwa ZREW Transformatory S.A., skład osobowy zarządu, forma prawna oraz wszelkie dane teleadreso-we pozostają bez zmian.

ZREW Transformatory n

Highlander Partners zakończył inwestycję w ZREW TransformatoryWarszawa, 4 stycznia 2016 r. – Fundusz private equity Highlander Partners ogłosił wyjście z inwestycji w ZREW Transformatory, którego inwestorem finansowym był od trzech lat. Highlander Partners sprzedał swoje akcje w spółce na rzecz Rauscher & Stoecklin International Holding, właściciela szwajcarskiego Rauscher & Stoecklin oraz czeskiego SERW, producentów wysokiej klasy produktów i systemów elektrycznych. Strategia nowego inwestora zakłada stworzenie wiodącej w Europie grupy energetycznej.

ZREW Transformatory S.A. jest częścią grupy Rauscher & Stoecklin International Holding



Nie od dziś wiadomo, że rolnictwo to podstawa każdej gospodarki. Współczesne rolnictwo już daw-

no nie przypomina tego tradycyjne-go a jego zapotrzebowanie na ciepło i energię wzrasta. Według ekspertów polskie rolnictwo zużywa około 6% energii w bilansie krajowym. Rolnic-two ma jednak wyjątkowo duży poten-cjał w dziedzinie wykorzystania energii odnawialnej, woda, wiatr i słońce to ich najwięksi sprzymierzeńcy, którzy mogą pomóc zmniejszyć koszty zużycia ener-gii a nawet mogą być dodatkowym źródłem dochodu.Odbiorcy energii na wsi płacą za ener-gię więcej niż odbiorcy miejscy czy przemysłowi. Wiejskie sieci rozdziel-cze wymagają często modernizacji, co sprawia, że straty na dystrybucji energii są stosunkowo wyższe. Zastosowanie OZE zdecydowanie przyczynia się do poprawienia bezpieczeństwa energe-tycznego rolników.Polityka energetyczna Unii Europejskiej idzie w kierunku przekształcenia sekto-ra energetyki opartej na paliwach ko-palnych na energetykę wykorzystująca odnawialne źródła energii (OZE).Dyrektywa unijna wyznacza ogólny cel do osiągnięcia 20% energii odnawialnej do 2020 r. w całkowitej energii finalnej; Polska ma do osiągnięcia 15% udziału OZE w finalnym zużyciu energii. Taka polityka to również wyzwanie dla rol-nictwa, bo jak już wyżej wspomniano, rolnictwo zużywa dużo energii ale mo-że ją i wytwarzać, a przez to właśnie przyczynić się do ograniczenia zużycia paliw kopalnianych. Energia odnawialna pochodząca z sek-tora rolnictwa ma dużą szansę ode-grać kluczową rolę w przekształceniu polskiego rolnictwa. Przede wszyst-kim rolnicy otrzymają dodatkowe źró-dło dochodu, zostaną stworzone nowe miejsca pracy i oczywiście przyczyni się to do redukcji CO2. To wszystko razem sprawi, że zmniejszy się uzależnienie kraju od dostaw energii z zewnątrz.„Rolnicy nie są chętni do inwestycji po-zarolniczych, jednak jeśli zobaczą, ja-

kie to niesie dla nich korzyści z pewno-ścią się przekonają” mówi Małgorzata Bartkowski, Project Manager targów In-Energ® OZE + Energia Odnawialna, któ-re odbędą się w dniach 13-14 kwietnia 2016 na Stadionie we Wrocławiu. W ra-mach targów odbędzie się już druga edycja Dnia Rolnictwa, w ramach które-go będą omówione wyżej wspomnia-ne tematy. „Celem tego przedsięwzięcia jest pokazanie rolnikom korzyści płyną-cych z inwestowania w OZE” zapewnia Organizator. Ideę Dnia Rolnictwa w ra-mach InEnerg® aktywnie wspiera Dol-nośląski Ośrodek Doradztwa Rolnicze-go oraz wielu partnerów medialnych i stowarzyszeń powiązanych z rolnic-twem i widzących potrzebę szerzenia idei energii odnawianej w środowisku rolniczym. Program przewiduje wystą-pienia ekspertów na takie tematy jak: finansowanie inwestycji w odnawialne źródła energii w rolnictwie, zastosowa-nie fotowoltaiki i pomp ciepła w rolnic-twie, mikrobiogazownie.Fundacja na Rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa przedstawi swoje działania mające na celu wspieranie zrównowa-żonego rozwoju obszarów wiejskich ze szczególnym uwzględnieniem projek-tów edukacyjno-informacyjnych z za-kresu odnawialnych źródeł energii.Udział w Dniu Rolnictwa w ramach InE-nerg® może być dla wielu rolników po-czątkiem nowej przygody, przygody z OZE, która może okazać się kluczem do sukcesu - tak Organizator InEnerg® zaprasza do udziału w tym wydarzeniu. Udział w II Dniu Rolnictwa jest bezpłat-ny po rejestracji online na: http://www.inenerg.com/545.html lub na miejscu.

Osoby zainteresowane również zwie-dzeniem targów InEnerg®, po rejestra-cji online na http://www.inenerg.com/targi.html otrzymają bezpłatną kartę wstępu.

Więcej na: www.inenerg.com

REECO Poland n

Rolnik z energią. OZE przyszłością polskiego rolnictwa


RWE uruchomiła drugi park wiatro-wy w Nowym Stawie w woj. po-morskim wyposażony w 14 turbin

wiatrowych Senvion o całkowitej mo-cy zainstalowanej 28 MW. Wykorzysta-ne turbiny mają 100 metrów wysoko-ści i tyle samo wynosi średnica wirnika każdej z nich. Wyprodukowana przez nie energia elektryczna będzie mogła zasilić nawet 38 000 gospodarstw do-

mowych1. Elektrownia jest podłączona do sieci wysokiego napięcia. Wygene-rowana przez nią energia trafia do sys-temu dystrybucyjnego i wykorzysty-wana jest tam, gdzie aktualnie jest na nią zapotrzebowanie.

„Polska jest dla nas jednym z kluczowych rynków, na których inwestujemy w ener-getykę wiatrową na lądzie. Wraz z uru-chomieniem drugiej elektrowni wiatro-wej w Nowym Stawie o mocy 28 MW, przekroczyliśmy 240 MW całkowitej mo-cy zainstalowanej w tutejszych parkach wiatrowych”. – powiedział Robert Ma-cias, Członek Zarządu RWE Renewables Polska. „W planach mamy kolejne projek-ty w lokalizacjach o dobrych warunkach

1 przyjmując średnioroczne zużycie energii elek-trycznej jednego gospodarstwa domowego na poziomie 2 MWh oraz uwzględniając lokalne warunki wiatrowe.

wiatrowych. Jednak ich realizacja będzie uzależniona od funkcjonowania nowe-go aukcyjnego systemu wsparcia odna-wialnych źródeł energii, przewidzianego w ustawie OZE” – dodał Robert Macias.

Oprócz Nowego Stawu 2, RWE eksplo-atuje w Polsce siedem lądowych par-ków wiatrowych, które są zlokalizowa-ne w czterech regionach: „Nowy Staw 1” położony w woj. pomorskim w po-bliżu Malborka, „Krzęcin” i „Tychowo” na Pomorzu Zachodnim, „Opalenica” w woj. wielkopolskim, oraz sąsiadujące ze sobą farmy wiatrowe w Suwałkach, Pieckach i Taciewie w woj. podlaskim w północno-wschodniej Polsce.

RWE n

RWE uruchomiła elektrownię wiatrową Nowy Staw 2 o mocy 28 MWSpółka przekroczyła 240 MW mocy zainstalowanej w energetyce wiatrowej w Polsce

y RWE uruchomiła 14 turbin wiatrowych w Nowym Stawie o mocy 2 MW każda, umożliwiających zasilenie zieloną energią ponad 38 000 gospodarstw domowych*

y Łączna moc 8 farm wiatrowych RWE w Polsce przekroczyła 240 MW, co pozwoli na pokrycie zapotrzebowania na energię elektryczną ponad 295 tysięcy gospodarstw domowych*



W naszej ofercie można znaleźć: y Systemy montażowe, y Inwetery On-Grid i Off-Grid, y Microinwertery, y Regulatory ładowania, y Panele fotowoltaiczne mono i poli krystaliczne, y Zestawy fotowoltaiczne Sunshine z inwerterami

On-Grid (plug-in), y Różnego rodzaju złączki, itp.

Mikroinwertery SUN250G i SUN500GMikroinwertery SUN250G i SUN500G to najbardziej zaawan-sowane urządzenia w swojej klasie. Zaletą Mikroinwerterów jest to że z każdego moduł (PV) osiąga się jego maksymalną moc gdyż Mikroinwerter indywidualnie śledzi moc szczyto-wą (MPPT) każdego moduł (PV). Zastosowanie Mikroinwerte-rów maksymalizuje produkcję energii w porównaniu z zasto-sowanie falowników centralnych lub „stingowych”

Fotowoltaika od BELOS-PLP

Firma Belos-PLP S.A. od zawsze związana jest z branżą energetyczną i podążając za jej rozwojem poszerzyła swój asortyment o urządzenia i osprzęt związany z fotowoltaiką.

Zestawy fotowoltaiczne SunshineJeszcze nigdy produkcja prądu ze słońca na własne potrzeby nie była tak prosta i dostępna.Proponowane zestawy to gotowa elektrownia słoneczna, którą można zamontować na każdym dachu, a energia z niej

wyprodukowana bezpośrednio trafi do naszej wewnętrznej sieci. Urządzenia pracujące w ciągu dnia takie jak grzałka wo-dy, lodówka, telewizor, pralka itp. będą pracowały„za darmo”

Serdecznie zapraszamy do odwiedzenia naszej strony www. oraz kontaktu.

Belos-PLP S.A.43-301 Bielsko-Biała, ul. Gen. J. Kustronia 74, Poland

tel. +48 (33) 814-50-21, [email protected], www.belos-plp.com.pl


TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Oferta ZPUE S.A. w tym zakresie obejmuje całą gamę aparatów łączeniowych znajdujących

zastosowanie w różnorodnych apli-kacjach. Obok prostych odłączników i rozłączników do ręcznego manew-rowania znajdziemy tu zaawansowane technologicznie, specjalistyczne apa-raty takie jak rozłączniki w obudowach zamkniętych z serii THO czy reklozery z pełną automatyką zabezpieczenio-wą. Urządzenia te są przystosowane do współpracy ze wszystkimi dostęp-nymi systemami SCADA oraz z naj-nowszymi aplikacjami wprowadzany-mi do systemów. Doskonale wpisują się także w rozwiązania systemowe Smart Grid.

ZPUE S.A. realizuje zamówienia zarów-no w Polsce jak i poza granicami kraju. Kilkudziesięcioletnim doświadczeniem i elastyczną współpracą firma zyska-ła statut godnego zaufania i liczącego się na rynku europejskim partnera i do-stawcy tego typu rozwiązań. W ostat-nim czasie w ramach postępowania przetargowego dla Tauron Dystrybu-cja S.A. spółka wygrała przetarg na dostawę rozłączników w obudowach zamkniętych, sterowanych zdalnie ty-pu THO, które posłużą do rozbudowy i modernizacji sieci energetycznych średniego napięcia dla Tauron Dystry-bucja S.A. co poskutkuje zmniejsze-niem wskaźników SAIDI. Kontrakt opie-wa na ponad 7,5 mln PLN. O wygranej

ZPUE S.A. rozwija skrzydła – rośnie sprzedaż aparatury do linii napowietrznych SN

Firma ZPUE S.A. jest obecna w polskiej energetyce zawodowej od blisko trzydziestu lat. Błyskawicznie reaguje na rynkowe zmiany, rozwija i wzmacnia komórki badawczo- rozwojowe oraz dywizję handlową. Wciąż najmocniejszy segment działalności stanowią stacje kontenerowe i rozdzielnice oraz aparatura średniego i niskiego napięcia, jednak na przestrzeni ostatniego roku wyraźne wzrosty sprzedaży i udział w portfelu marki notuje aparatura do linii napowietrznych SN.



w przetargu zadecydowały spełnienie wymogów technicznych i konkuren-cyjna cena. Pierwsze dostawy rozłącz-ników będą realizowane na przełomie marca i kwietnia 2016 roku. Planowane zakończenie projektu przewidziano na drugą połowę roku. Rozłączniki napowietrzne w obudo-wach zamkniętych typu THO z ZPUE S.A. spełniają najwyższe standardy tech-niczne. Charakteryzują się bardzo wy-soką niezawodnością i bezpieczeń-stwem użytkowania. Zwarta i zamknię-ta budowa jest całkowicie niewrażliwa na niekorzystne warunki atmosferycz-ne i zmienne czynniki środowiskowe. W 2015 roku firma ZPUE S.A. zrealizo-wała zamówienia na ponad 2000 szt. rozłączników przystosowanych do pra-cy w sieciach Smard Grid na terenie Pol-ski i poza jej granicami.– W ostatnich latach wprowadziliśmy sze-reg innowacji w rozłącznikach „sekcjona-lizerach” serii THO na potrzeby spółek dys-trybucyjnych. Doposażyliśmy je w pełny układ pomiarowy (prąd, napięcie), dzięki czemu możemy w pewny i sprawdzony sposób (przy współpracy z dedykowa-nym sterownikiem np. SO-52v-21-AUT czy Ex-mBEL_S renomowanych firm Mikronika i APATOR - ELKOMTECH) wy-znaczyć kierunek przepływu prądu zwar-ciowego w sieciach SN – mówi Paweł Li-chosik, menadżer produktu – linie na-powietrzne ZPUE S.A. Rozdzielnice słupowe RS-W również znalazły swoje stałe miejsce w łańcu-chu inwestycyjnym spółek dystrybu-cyjnych i przemysłowych. Od ponad dwudziestu lat stanowią podstawo-we wyposażenie słupowych stacji transformatorowych z transformato-rami do 630kVA. Ich sprzedaż dyna-micznie rośnie. Obecnie ZPUE S.A. jest w trakcie reali-zacji dużego kontraktu dla koncernu energetycznego ENEA. Umowa prze-widuje dostawę dwóch tysięcy roz-dzielnic słupowych nN typu RS-W do końca kwietnia 2016 roku. Spółka speł-niła ostre kryteria zamawiającego do-tyczące wyjątkowo krótkiego terminu realizacji kontraktu. Jako jedna z kilku firm - oferentów pokonała wąskie gar-dło i zdecydowała się podjąć produk-cji dwóch tysięcy specjalistycznych urządzeń przy ostrych ograniczeniach czasowych. Pierwsze dostawy rozdziel-nic już rozpoczęto. Planowane zakoń-czenie projektu przypada na koniec kwietnia bieżącego roku. Spełnienie wymogów dotyczących zarówno tech-nicznych jak i czasowych aspektów za-mówienia nie byłoby możliwe gdyby nie dostęp do nowoczesnego, zrobo-

tyzowanego parku maszyn, jakim dys-ponuje fabryka. Zdaniem Pawła Licho-sika automatyzacja produkcji pozwala realizować dużo większe kontrakty, jeśli chodzi o tą grupę asortymentową. ZPUE S.A. wychodzi także z ofertą te-go asortymentu poza granice kraju. W ostatnich tygodniach rozłączniki na-powietrzne o ograniczonych prądach łączeniowych zostały zamontowane na poligonie testowym RWE/VSD na Słowacji.

VSD RWE Group, trzecia siła energe-tyczna na Słowacji, po pozytywnym przeprowadzeniu prób i odpowied-nim okresie testowym ma dopuścić rozłączniki napowietrzne typu RN III 24/4-W-S-H do sprzedaży na rynku

słowackim. Bogate doświadczenie ZPUE S.A. oraz niezawodność produ-kowanych systemów napowietrznych pozwalają sądzić, że dopuszczenie rozłączników do stosowania w sie-ciach VSD/RWE Group na terenie Sło-wacji jest formalnością i zakończy się pozytywnym wynikiem. Współpraca ZPUE S.A. na przestrzeni niemal trzydziestu lat ze wszystkimi spółkami dystrybucyjnymi w Polsce oraz racjonalizatorskie podejście do projektów zaowocowało wprowadze-niem szeregu innowacyjnych uspraw-nień w budowie rozdzielnic słupowych i pionierskich zmian w konstrukcji roz-łączników napowietrznych z ograni-czoną zdolnością łączeniową. Urzą-dzenia spełniają najwyższe standardy techniczne, charakteryzują się bardzo wysoką niezawodnością i bezpieczeń-stwem użytkowania, co pozwala na ich długoletnią, bezawaryjną eksploatację. Ergonomiczna, modułowa budowa ułatwia montaż na istniejących słu-pach energetycznych w trudnych wa-runkach terenowych, gdzie nie można dojechać ciężkim sprzętem. Jeśli do te-go dodamy estetyczny, klasyczny i pro-sty konstrukcyjnie wygląd otrzymuje-my kompletne i pewne rozwiązanie, które sprawdza się na rynku od ponad ćwierć wieku.

ZPUE n



1. UWAGI OGÓLNE Linie SN są pozbawione ochrony odgromowej i narażone są na wpływ warunków środowiskowych, dlatego ilość za-kłóceń w sieciach SN jest znacznie większa niż w sieciach WN. Do najczęstszych zakłóceń należą jednofazowe zwarcia doziemne (70-90% ogólnej liczby zakłóceń).Dotyczy to rów-nież sieci kablowych, które spotykamy zwłaszcza w sieciach przemysłowych. Na własności sieci z punktu widzenia do-boru zabezpieczeń zasadniczy wpływ ma sposób połącze-nia punktu neutralnego sieci z ziemią.Punkt neutralny sieci może być:

y skutecznie uziemiony (połączony bezpośrednio z ziemią, co stosuje się tylko w sieciach WN i nN),

y nieskutecznie uziemiony czyli:a) połączony z ziemią przez dławik kompensujący prąd

pojemnościowy sieci (rys.1a),b) połączony z ziemia przez rezystor ograniczający prąd

zwarcia doziemnego(rys.1b,c) izolowany(rys.1c).

Rys. 1. Sposoby połączenia punktu neutralnego:a) przez dławik, b) przez rezystor, c) izolowany

2. ZJAWISKA W SIECI PODCZAS ZWARĆ DOZIEMNYCH [2]

W sieci z izolowanym punktem neutralnym obwód składo-wej symetrycznej zerowej nie jest zamknięty, gdyż impe-dancja Z(0) = ∞ . Jeśli jednak uwzględni się przewodności poprzeczne istniejące w sieci (pojemności i upływności) to okazuje się, że stanowią one połączenie umożliwiające za-mknięcie obwodu prądu zwarcia doziemnego (składowej zerowej). Przewodności poprzeczne spełniają rolę uziemie-nia punktu neutralnego sieci.Przewodności poprzeczne, faktycznie pojemności ele-mentów sieci, stanowią dla przepływu prądu zwarcio-wego duże impedancje, które są wielokrotnie większe

od impedancji, jaka występowałaby w przypadku, gdy-by dana sieć miała skutecznie uziemiony punkt neutralny. W związku z tym wartość prądu zwarcia jednofazowego w sieci z izolowanym punktem neutralnym jest niewiel-ka od kilku do kilkudziesięciu amperów. Przy zwarciach w sieci z izolowanym punktem neutralnym prąd zwar-cia jednofazowego ma charakter pojemnościowy. Zwar-cia jednofazowe w sieciach z nieskutecznie uziemionym, punktem neutralnym mogą być trwałe lub przemijające. Zwarcie trwałe może być:a) metaliczne np. opadnięcie przewodu linii napowietrznej

na poprzecznik słupa,b) za pośrednictwem łuku palącego się stabilnie w miejscu

zwarcia,c) za pośrednictwem tzw. uporczywego łuku palącego się

niestabilnie w miejscu zwarcia,d) za pośrednictwem rezystancji przejścia np. przy opad-

nięciu przewodu linii na ziemię.Zwarcia przemijające (samogasnące) to zwarcia powstające zazwyczaj za pośrednictwem łuku, który sam gaśnie po jed-nym okresie lub po dłuższym czasie. Zjawisko samogaszenia zwarć doziemnych jest najważniejszą cechą tego typu sieci i było podstawą do zastosowania pracy punktu neutralne-go bez uziemienia. Przyczynami zjawiska samogaszenia są:

y w sieci napowietrznej wiatr gaszący palący się łuk, y w sieci kablowej rozgrzane pod wpływem łuku elektrycz-

nego syciwo kablowe lub izolacja z tworzyw sztucznych przerywające palący się łuk.

Przy zwarciu z ziemią, napięcia faz nie dotkniętych zwar-ciem w stosunku do ziemi wzrastają maksymalnie √3 ra-zy. Takie przepięcie nie jest zbyt groźne dla izolacji sieci SN. W sieci z nieskutecznie uziemionym punktem neu-tralnym, jednofazowym zwarciom z ziemią powstałym za pośrednictwem łuku towarzyszą przepięcia doziemne. Ich przyczyną jest zjawisko przerywania się łuku w chwili przejścia prądu zwarciowego przez zero. Łuk taki, zwa-ny uporczywym, gaśnie 100 razy na sekundę i zapala się ponownie przy odpowiednim wzroście wartości chwilo-wej napięcia też 100 razy na sekundę. W takim przypad-ku przepięcia ziemnozwarciowe mogą osiągać od 2 do 4,5 – krotność napięcia fazowego. Przepięcia o tak dużej amplitudzie mogą spowodować uszkodzenie izolacji ele-mentów danej sieci. Zwarcia za pośrednictwem łuku uporczywego występu-ją w sieciach o dostatecznie dużym prądzie zwarciowym, przy małym prądzie zwarciowym zwykle są one przemijają-ce. Przyjmowane graniczne wartości prądu zwarcia doziem-nego, powyżej których zazwyczaj występuje łuk uporczy-wy wynoszą odpowiednio: w sieci kablowej 15 kV – 40 A,

Przebiegi przejściowe powstające w sieciach SN z izolowanym punktem neutralnym i ich wpływ na selektywność działania zabezpieczeń ziemnozwarciowych kierunkowych



a w sieci napowietrzno-kablowej 15 kV – 20 A. W przypadku, gdy wartości prądu zwarcia jednofazowego w sieci z izo-lowanym punktem neutralnym przekroczą podane war-tości graniczne należy punkt zerowy tej sieci uziemić po-przez cewkę gaszącą, co spowoduje wyraźne zmniejszenie wartości prądu doziemnego, a w konsekwencji zwiększenie udziału zwarć samogasnących. Zwarcia jednofazowe stwarzają niebezpieczeństwo pora-żenia ze względu na występowanie napięć dotykowych i krokowych. Jest to tym groźniejsze, że w sieci o izolowa-nym punkcie neutralnym i uziemionym przez cewkę Pe-tersena trwałe zwarcia doziemne nie są szybko wyłączane przez zabezpieczenia (tak jak zwarcia międzyfazowe). Ich zlokalizowanie i usunięcie zajmuje dużo czasu.

3.PRZEBIEGI PRZEJŚCIOWE POWSTAJĄCE W LINIACH SN Z IZOLOWANYM PUNKTEM NEUTRALNYM W CHWILI WYSTĄPIENIA ZWARCIA DOZIEMNEGO [6]

3.1 Analiza zjawiska

Rozważmy sieć SN z izolowanym punktem neutralnym zło-żoną z transformatora Tr, systemu szyn zbiorczych SZ oraz pięciu linii odpływowych L1…L5 (rys.2). Na początku każdej linii zainstalowany jest przekładnik Ferrantiego FERR1…5. Każda linia ma 3 fazy oznaczone jako R,S,T (rys. 3)

Rys. 2. Schemat sieci SN złożonej z pięciu linii, doziemienie następuje w fazie R linii L5,Tr – transformator, SZ – szyny roz-dzielni, FERR1…5 – przekładniki Ferrantiego

Załóżmy, że nastąpiło doziemienie w fazie R w środku długo-ści linii L5. Wtedy poprzez system szyn zbiorczych doziemie-nie to przeniesie się do wszystkich pozostałych linii L1…L4 tej samej sieci i potencjały fazy R we wszystkich tych liniach będą w przybliżeniu równe zeru.Schemat zastępczy linii „zdrowej” np. L1 z izolowanym punk-tem neutralnym pokazano na rys. 3a), a obok na rys. 3b) przedstawiono wykresy wskazowe napięć i prądów.

Rys. 3. Schemat zastępczy a) i wykres wskazowy b) linii „zdro-wej” przed powstaniem zwarcia w sieci

Jeśli w sieci, w której pracuje ta linia (np. L1) nastąpi dozie-mienie w jednej z faz (np. R) innej linii np. L5, to po ustąpie-niu krótkotrwałego stanu przejściowego dla linii tej będzie słuszny schemat zastępczy i wykres wskazowy [1] przedsta-wiony na rys. 4a) i 4b).

Rys. 4. Schemat zastępczy a) i wykres wskazowy b) linii „zdro-wej” ale doziemionej przez zwarcie w fazie R innej linii w tej samej sieci

W ciągu stosunkowo krótkiego okresu czasu, ze stałą czaso-wą wynikającą z pojemności C0 linii i impedancji wzdłuż-nych nie pokazanych na rys.3 i 4 ( ale zaznaczonych np. na rys. 7) następuje przeładowanie pojemności C0 ze stanu od-powiadającego rysunkowi 3 do stanu odpowiadającego ry-sunkowi 4. Zauważmy, że napięcia faz zdrowych wzrastają

= 1,73 razy. Dla linii 6,3kV napięcie fazowe wynosi 3,63kV. Wartości maksymalne są = 1,41 razy większe a więc wy-noszą odpowiednio 8909V i 5133V. Trudno operować tak du-żymi wartościami i dlatego wprowadźmy skalę 1:51 ozna-czając przy tym : 1V = 51V (1)Wtedy napięcie fazowe wynosić będzie 100V a przewodo-we 173V. W dalszym ciągu rozważań posługiwać się będziemy warto-ściami maksymalnymi i napięciem fazowym równym 100V (czyli 5100V).

Zakładamy, że doziemienie następuje w fazie R wtedy, gdy napięcie to osiąga wartość zbliżoną do maksymalnej. Poło-żenie wskazów napięć UR, US, UT jest wtedy takie, jak po-kazano na rys. 4, tzn. że wartości chwilowe tych napięć są równe odpowiednio: UR= -100V Us= +50V (2) UT= +50V

Rys. 5. Położenie wskazów napięć UR, US, UT, w chwili powstania doziemienia w fazie R



Stan naładowania linii dla tej chwili czasowej pokazano na rys. 5. Jeżeli w tej chwili następuje doziemienie w fazie R, to rozkład potencjałów w tej linii będzie taki, jak pokaza-no na rys. 7.

Rys. 6. Stan naładowania linii przed powstaniem doziemienia

Rys. 7. Przepływ prądów ładowania linii w pierwszej chwili po powstaniu doziemienia

Napięcia faz T i S wynoszą po 150V a fazy R - 0V . W fazach T i S popłyną prądy o amplitudzie Im równej:

(3)

gdzie r oznacza rezystancję, a ściśle biorąc impedancję wzdłużną linii. W fazie R prąd ten jest równy:

(4)

czyli ma taką samą amplitudę jak w fazach T i S i taki sam kierunek. Przekładnik Ferraniego (Ferr – rys.6) zmierzy więc potrójną wartość maksymalną, czyli 3Im. Prąd ten będzie za-nikał ze stałą czasową:

τ = C0 . r (5)

Gdzie C0 oznacza pojemność jednej fazy rozpatrywanej linii. W stanie ustalonym stan naładowania linii będzie taki jak pokazano na rys.8, na którym pominięto prądy sinusoidal-ne pokazane na rys. 4a) i 4b). W czasie całego tego procesu przejściowego wykres wskazowy z rys. 3b) przekształcił się w wykres wskazowy z rys. 4b).

Rys. 8. Stan naładowania linii po zakończeniu przebiegu przejściowego

Rys. 9. Przebieg prądu I0 zakłócony prądami ładowania linii w przypadku „łuku uporczywego”

Jeżeli doziemienie ma charakter trwały, to opisany powyżej proces przejściowy pojawia się jednokrotnie i nie ma więk-szego wpływu na pomiar prądu I0.Jednakże w analizowanych przez nas przebiegach wystę-puje tzw. „łuk uporczywy”, który zapala się w pobliżu mak-simum napięcia fazy (np. R) i gaśnie przy przejściu prądu I0 przez zero. Piki prądowe pojawiają się w każdym półokresie a niekiedy występują nawet dwa piki w jednym półokresie (rys. 9).Może się też zdarzyć, że występują same piki, bez składowej sinusoidalnej (rys. 10). Ponieważ przy doziemieniu jednej fazy następuje wzrost napięć faz zdrowych 1,73 – krotnie, może to być powodem uszkodzenia następnych faz w tej lub innych liniach tej sa-mej sieci.

Rys.10. Prądy zerowe linii zdrowej IFERR1 i uszkodzonej IFERR5 w przypadku występowania „łuku uporczywego”



Opisany powyżej proces przejściowy jest w rzeczywistości nieco bardziej skomplikowany i należałoby go podzielić na dwa etapy:

y w pierwszym następuje rozładowanie pojemności zwią-zanych z fazą uszkodzoną (R) we wszystkich liniach,

y w drugim etapie następuje doładowanie pojemności w fazach (S,T) wszystkich linii.

Przepływ prądów rozładowujących w etapie pierwszym, odbywa się z pominięciem transformatora zasilającego, i czas jego trwania jest znacznie krótszy od czasu trwania etapu drugiego. Na rozpływ prądów w zasadniczy spo-sób wpływa więc to, co dzieje się w etapie drugim. Roz-pływ prądów ładujących linii w tym etapie przedstawio-no na rys. 11. Jak widać, rozważane przez nas piki prądo-we zamykają się przez transformator i sumują w miejscu zwarcia. W linii uszkodzonej, prąd zerowy mierzony przez przekładnik Ferrantiego zawiera piki prądowe o większej wartości niż w liniach zdrowych i przeciwnej bieguno-wości (rys. 11). Umożliwia to odróżnienie linii uszkodzonej od zdrowej.

Rys. 11. Obwody przepływu prądów ładowania linii zdrowych i linii doziemionej

3.2 Wnioski z analizy zjawiska

Impulsy ładowania linii pojawiające się przy „łuku uporczy-wym” fałszują pomiar prądu I0 we wszystkich liniach tej sa-mej sieci. Amplituda tych impulsów nie zależy od wartości prądu I0 i dlatego najbardziej zakłócany jest pomiar prądów małych. Błąd spowodowany oddziaływaniem tych impul-sów na pomiar I0 jest większy w liniach zdrowych niż uszko-dzonych. Wynika to stąd, że w linii uszkodzonej prąd jest du-ży, bo jego wartość wynika z pojemności całej sieci, a w linii zdrowej prąd jest mały, bo jego wartość wynika z pojem-ności pojedynczej linii. Dlatego też w liniach zdrowych mo-

że dochodzić do błędnych zadziałań zabezpieczeń ziem-nozwarciowych

4.DZIAŁANIE ZABEZPIECZENIA ZIEMNOZWARCIOWEGO KIERUNKOWEGO PRODUKCJI MIKRONIKI

4.1 WSTĘP

Algorytm opracowany na potrzeby członu zabezpiecze-niowego ziemnozwarciowego uwzględnia wytyczne wy-nikające z analizy przedstawionej w punkcie 3 i umożliwia odróżnienie linii zdrowej od uszkodzonej na podstawie am-plitudy i fazy pików prądowych obserwowanych (w czasie kilku okresów) przez przekładnik Ferrantiego. Funkcjonu-

Rys. 12b. Kaseta sterownika zabezpieczeniowego SO-52v11-eMTZR

Rys. 12a. Panel operatorski sterownika.zabezpieczeniowego



je prawidłowo zarówno przy zwarciach bezłukowych jak i w przypadku łuku uporczywego Właściwe wykorzystanie algorytmu wymaga odpowiedniego dostosowania nastaw i prawidłowego fazowania przekładników pomiarowych. W celu potwierdzenia prawidłowości pracy zabezpiecze-nia produkcji MIKRONIKI przeprowadzono badania z wy-korzystaniem rzeczywistego przebiegu zarejestrowanego podczas zwarcia doziemnego w rozległej sieci kablowej SN (z izolowanym punktem neutralnym) charakteryzującego się wystąpieniem łuku uporczywego.Do badań użyto sterownika zabezpieczeniowego typu SO-52v11-eMTZR z jednostką centralną MPA-351-35. (rys. 12)

4.2 SPOSÓB PRZEKONWERTOWANIA PRZEBIEGÓW DO URZĄDZENIA TESTUJĄCEGO OMICRON

Zabezpieczenie firmy Mikronika umożliwia rejestrację zakłó-ceń za pomocą wbudowanej funkcji zapisującej. Wyzwo-lenie rejestracji jest dokonywane w sposób automatyczny. Dla każdego zdarzenia, które spowodowało reakcję zabez-pieczenia w pamięci urządzenia zapisywany jest zestaw wszystkich danych, które mogą być potrzebne do później-szej analizy. Za pomocą programu pConfig można ustawić zakres czasu rejestracji, jaki ma być zapisywany zarówno przed zdarzeniem jak i po nim. Dodatkowo można ustawić częstotliwość próbkowania sygnałów, co jest bardzo przy-datne dla przebiegów zawierających wyższe harmoniczne. Tak zarejestrowane przebiegi przechowywane są w postaci plików comtrade. Pliki te można w każdej chwili odtworzyć i obejrzeć w oprogramowaniu konfiguracyjnym zabezpie-czenia za pomocą wbudowanej przeglądarki plików com-trade. Przeglądarka ta, ze względu na szerokie możliwości interfejsu użytkownika umożliwia dokładną analizę zareje-strowanych przebiegów przy użyciu komputera PC.W celach badawczych odtworzono zapisany przebieg zda-rzenia w warunkach laboratoryjnych. Wykorzystano do tego celu zestaw testowy OMICRON CMC156. Rysunek 13 przedstawia sposób odtworzenia i porównania dwóch przebiegów: rzeczywistego i odtworzonego.

Rys. 13. Schemat odtworzenia przebiegów użytych do testów zabezpieczenia ziemnozwarciowego kierunkowego pracują-cego w sieciach SN z izolowanym punktem neutralnym

Na rysunku 14 pokazano przykładowy przebieg rzeczywi-sty zarejestrowany w jednym z pól na dużej stacji przemy-słowej, wczytany za pomocą przeglądarki plików comtrade firmy Mikronika (rys.14a) oraz plik comtrade wygenerowany przez zestaw testujący OMICRON-a (rys.14b). Przebiegi te są identyczne, co potwierdza prawidłowość przyjętej metody odwzorowywania.Prąd zwarcia doziemnego wystąpił w dwóch liniach kablo-wych sieci z izolowanym punktem neutralnym (rejestracja pochodzi z jednego pola). Napięcie 3U0 pochodzi z pola pomiaru napięcia dla całej sekcji. Ponieważ doziemienie wystąpiło jednocześnie w dwóch liniach, wyłączenie jed-nej z nich nie spowodowało zaniku napięcia 3U0.

Rys. 14a. Przebiegi zarejestrowane w jednym z pólPrzebieg górny - napięcie 3U0, przebieg dolny – prąd I0

Rys. 14b. Przebieg po przekonwertowaniu (z OMICRON-A)Przebieg górny - napięcie 3U0, przebieg dolny – prąd I0

Na Rys.15 przedstawiono przebiegi w odpowiedniej skali czasowej umożliwiającej obserwację pików prądowych, na-łożonych na przebieg prądu I0. Genezę powstawania tych pików omówiono w punkcie 3 niniejszego opracowania. Za-kłócenia te, w bardzo istotny sposób wpływają na popraw-ność działania zabezpieczeń ziemnozwarciowych kierunko-wych i powodują konieczność stosowania odpowiednich algorytmów oraz korekcji nastaw (progów zadziałania).

Rys. 15a. Przebieg odtworzony przy zastosowaniu metody opi-sanej w punkcie 4.2 i zarejestrowany na oscyloskopie



4.3 BADANIE DZIAŁANIA CZŁONU ZIEMNOZWARCIOWEGO KIERUNKOWEGO STEROWNIKA ZABEZPIECZENIOWEGO TYPU SO-52v11-eMTZR

Wykorzystując przebieg pokazany na powyższych oscy-logramach przeprowadzono test czułości zabezpieczenia ziemnozwarciowego kierunkowego Mikroniki. Schemat układu pomiarowego pokazano na rysunku 16.

Krótkie podsumowanie wyników badań

Zabezpieczenie SO-52v11-eMTZR posiada bardzo czułe ana-logowe wejścia pomiarowe umożliwiające precyzyjny po-miar napięć i prądów odkształconych, zawierających wyż-sze harmoniczne. Dzięki cyfrowej obróbce sygnałów po-wtarzalność reakcji zabezpieczenia na określony przebieg wynosi 100%. Ta powtarzalność stanowi bardzo istotną ce-chę badanego sterownika zabezpieczeniowego i pozwala rekomendować go do stosowania w sieciach SN z izolowa-nym punktem neutralnym (małe prądy zwarć doziemnych).

W tabelach poniżej zamieszczono wyniki pomiarów czułości zabezpieczenia dla różnych nastaw od wartości przeskalowa-nia przebiegu testowego w urządzeniu OMICRON. Wartość przeskalowania wpływała na wartość skuteczną przebiegu. W kolumnie „Zadziałanie” oznaczenie „V” – działanie członu kierunkowego, oznaczenie „–” – brak zadziałania.

5.WNIOSKI

1. Analiza zjawisk w sieci podczas zwarć doziemnych przed-stawiona w punkcie 3 niniejszego opracowania została w pełni potwierdzona w czasie rzeczywistych zwarć za-rejestrowanych w stacji przemysłowej sieci SN z izolowa-nym punktem neutralnym.

2. Piki prądowe będące wynikiem przeładowań pojemno-

Nastawa zabezpieczenia biernomocowego kierunkowego I0n = 25mA


Wartość przeskalowania przebiegu

Wartość IRMS prądu w pierwszych 240ms

przebieguZadziałanie Wartość przeskalowania

przebieguWartość IRMS prądu

w pierwszych 240ms przebiegu

Zadziałanie

[-] [mA] [V / -] [-] [mA] [V / -]

260 39 - 106 96 -

250 40 V 105 98 V

200 51 V 100 102 V

175 56 V 80 126 V

150 71 V 63 150 V

100 100 V 62 165 V

75 144 V 40 249 V

Rys. 15b. Przebieg odtworzony przy zastosowaniu metody opi-sanej w punkcie 4.2

Rys. 15c. Przebieg zarejestrowany na obiekcie przez rejestrator zakłóceń zabezpieczenia MIKRONIKI typu SO-52v11-eMTZR

Rys.16 Schemat układu pomiarowego, zastosowany przy ba-daniu zabezpieczenia



ści poprzecznych sieci (zwłaszcza kablowych) nakładają-ce się na przebiegi prądów ziemnozwarciowych w zde-cydowany sposób zakłócają pomiar wartości skutecznej pierwszej harmonicznej.

3. Algorytm działania członu zabezpieczeniowego ziem-nozwarciowego kierunkowego uwzględnia wytycz-ne wynikające z analizy przedstawionej w punkcie 3 i umożliwia odróżnienie linii zdrowej od uszkodzonej na podstawie amplitudy i fazy pików prądowych ob-serwowanych (w czasie kilku okresów) przez przekład-nik Ferrantiego oraz funkcjonuje prawidłowo zarówno przy zwarciach bezłukowych jak i w przypadku łuku uporczywego.

4. Dla rozległych sieci z wieloma liniami odpływowymi oraz z długimi trasami kablowymi prawidłowy dobór nastaw nie nastręcza poważniejszych trudności .W linii uszkodzonej prąd jest największy, bo sumują się w niej wszystkie prądy doziemne pozostałych linii, a tym sa-mym odróżnienie linii zdrowych od uszkodzonej jest relatywnie proste.

5. W rozległych sieciach kablowych eksploatowanych przez długi czas bez wymiany kabli istnieje niebezpie-czeństwo wtórnego uszkadzania (kaskadowego) linii jeszcze „zdrowych” poprzez przepięcia będące wyni-kiem doziemienia jednej linii. Tak jak przedstawiono to w punkcie 2 niniejszego opracowania napięcie fazowe może wzrosnąć do wartości napięcia przewodowego, a w przypadku łuku uporczywego nawet do jego 2-4 krotności. Pojawienie się takiego napięcia może spo-wodować uszkodzenie (przebicie) izolacji i rozprze-strzenianie się awarii poprzez następne doziemienia. Dodatkowe miejsca zwarcia w istotny sposób zmienia-ją wartości prądów doziemnych, a nawet wpływają na przebieg napięcia 3U0.

6. Przedstawione powyżej przesłanki skutkują konieczno-ścią wprowadzania współczynników korygujących warto-ści nastaw zabezpieczeń ziemnozwarciowych kierunko-wych zależnych zarówno od konfiguracji sieci, jej parame-trów oraz stanu jej zużycia (czasu eksploatacji). Dotyczy to zwłaszcza stacji modernizowanych współpracujących ze starszymi sieciami kablowymi.

7. Dla prawidłowego działania zabezpieczeń ziemnozwar-ciowych kierunkowych bardzo istotne jest prawidłowe fa-zowanie obwodów wejściowych składowych zerowych prądów i napięć.



Wartość przeskalowania przebiegu

Wartość IRMS prądu w pierwszych 240ms

przebieguZadziałanie Wartość przeskalowania

przebieguWartość IRMS prądu

w pierwszych 240ms przebiegu

Zadziałanie

[-] [mA] [V / -] [-] [mA] [V / -]

60 167 - 40 249 -

52 188 - 32 294 -

51 196 V 31 307 V

40 249 V 20 496 V

32 305 V 19 528 V

31 320 V 18 556 V

20 496 V 15 670 V

6. LITERATURA

[1] Lorenc J.: Admitancyjne zabezpieczenia ziemnozwar-ciowe; Wyd. Politechniki Poznańskiej 2007

[2] Kanicki A.:Zwarcia doziemne w sieci z nieskutecznie uziemionym punktem neutralnym (rozdz.5 opracowa-nia pt. Zwarcia w sieciach elektroenergetycznych)

[3] Kończykowski S., Bursztyński J.: Zwarcia jednofazowe w sieciach z izolowanym punktem zerowym (rozdział 6 z książki „Zwarcia w układach elektroenergetycznych”)

[4] Juszczyk A.: Zabezpieczenia ziemnozwarciowe w sie-ciach SN. Zagadnienia ogólne; Wydawnictwo Schne-ider Electric

[5] Wójcik K.: Zabezpieczenia lini SN; Prezentacja [6] Mroczek H.: Przebiegi Przejściowe powstające w liniach

SN z izolowanym punktem neutralnym w chwili wystą-pienia zwarcia doziemnego.DZ.DW.PPPWLSN.1508.03

[7] Górski H.: Rozpływ prądów w sieci przy zwarciu doziem-nym (punkt 4 z „Założenia do SO-52v11-TZ, Tom 0A”)

nAutorzy (Mikronika Oddział Łódź):

Dr inż. Henryk Mroczek, Marcin Kowalski, Gabriel Kubica, Zbigniew Mateuszczyk



W bogatej rodzinie mierników do pomiarów rezystancji uziemienia, produkowanych

przez Sonel SA, znajdziemy rozwiąza-nia obejmujące w zasadzie wszystkie dostępne metody pomiarowe. Ści-sła, do tej pory, zależność możliwości funkcjonalnych od ceny skutkowała tym, że mierniki najtańsze dysponują jedynie metodą techniczną trójbiegu-nową. Mierniki oferujące wiele metod pomiarowych są z kolei bardziej kosz-towne. Lukę w tym zakresie wypełni z pewnością nowy, tani ale i rozbudo-wany miernik Sonel MRU-30 wyprodu-kowany przez Sonel SA.

Nowa obudowa

Z pewnością pierwszą rzeczą, na którą użytkownik zwraca uwagę, jest obu-dowa nowego Sonel MRU-30. Wyko-nanie jej w tak prostej formie pozwo-liło nie tylko zmniejszyć gabaryty pre-zentowanego urządzenia, ale i uzyskać stopień ochrony IP65. Nowy przyrząd jest zatem odporny na pył i strugi wo-dy z każdej strony, co niewątpliwie jest przydatną cechą, jeśli prace wy-

konywane są praktycznie wyłącznie na zewnątrz pomieszczeń. Stwierdze-nia ergonomiczna i prosta obsługa nabierają w tym przypadku nowego wymiaru. Dwukomponentowa obu-dowa, ze specjalnie wyprofilowanymi pochwytami pozwala na pewne trzy-manie urządzenia w rękach, nawet jeśli obudowa jest mokra. Dostęp do wszystkich funkcji pomiarowych jest możliwy bezpośrednio z klawiatury. Przemieszczanie się po menu miernika odbywa się sekwencyjnie, a wybrana aktualnie funkcja jest oznaczona jasną diodą LED.

Funkcje pomiarowe

Jak już wspomniano we wstępie, mier-nik pomimo niskiej ceny charakteryzuje się znacznie większą ilością funkcji po-miarowych niż pozostałe tanie modele oferowane przez Sonel.W mierniku Sonel MRU-30 zastosowa-no większość znanych metod pomiaru rezystancji uziemień:

y metodę techniczną (2p, 3p, 4p),

y metodę techniczną z użyciem do-datkowych cęgów (uziemienia wie-lokrotne),

y metodę dwucęgową (uziemienia wielokrotne – niepołączone ze sobą pod ziemią).

Metoda dwucęgowa pozwala na wy-konywanie w niektórych sytuacjach pomiarów rezystancji uziemień bez ko-nieczności stosowania sond pomocni-czych wbijanych do gruntu. Uzupełnieniem możliwości przyrządu są pomiary:

y rezystywności gruntu (metoda Wennera),

y ciągłości połączeń ochronnych i wyrównawczych prądem 200 mA z funkcją autozerowania (zgodnie z PN-EN 61557-4),

y prądów upływu z użyciem dodatko-wych cęgów (w metodzie 3p + cęgi i w metodzie dwucęgowej),

y napięć zakłócających.W mierniku dostępne są również inne bardzo przydatne funkcje:

y pomiar rezystancji elektrod pomoc-niczych RS i RH,

Miernik rezystancji uziemienia i rezystywności gruntu Sonel MRU-30Teraz taniej znaczy lepiej

Wykonywanie pomiarów rezystancji uziemienia jest procesem wymagającym znacznie większego zaangażowania od pomiarowca niż pozostałe pomiary związane z ochroną przed porażeniem prądem elektrycznym. Każde ułatwienie, mogące pomóc w prawidłowym przeprowadzeniu badania i skróceniu czasu jego trwania, jest zatem nie do przecenienia.

Fot. 2. Panel czołowy miernika Sonel MRU-30 (2p, 3p, 4p itd. – diody oznacza-jące wybraną funkcję).



Fot. 1. Miernik Sonel MRU-30 i akcesoria

y pomiar napięcia zakłócającego, y pomiar w obecności napięć zakłóca-

jących w sieciach z częstotliwością 50 Hz i 60 Hz,

y wybór maksymalnego napięcia po-miarowego (25 V i 50 V),

y wprowadzanie odległości mię-dzy elektrodami dla rezystywności w metrach (m) i stopach (ft),

y pamięć 990 pomiarów (10 banków po 99 komórek),

y możliwość kalibracji cęgów pomia-rowych,

y transmisja danych do komputera (USB),

y wskazywanie poziomu naładowania akumulatorów.

Wbudowany akumulator jest rozwiąza-niem nowatorskim dla tego typu urzą-dzeń. Jednak przy obecnej jakości ba-terii akumulatorów z pewnością można to uznać za zaletę. Zwłaszcza że nawet w przypadku jego rozładowania mamy możliwość zastosowania ładowarki sa-mochodowej. To akcesorium dodatko-we pozwoli na dokończenie pomiarów w warunkach terenowych.Miernik Sonel MRU-30 posiada podwój-ną izolację, zgodnie z PN-EN 61010-1 i PN-EN 61557, kategorię pomiarową CAT III 300V wg PN-EN 61010-1 oraz, jak wspomniano wcześniej, stopień ochro-ny obudowy IP65 wg PN-EN 60529.

Zakres zastosowania

Biorąc pod uwagę zaimplementowane funkcje pomiarowe, możliwy zakres za-stosowania tego urządzenia jest bardzo

szeroki. Metoda 3p i 4p może być stoso-wana we wszystkich miejscach, gdzie mamy możliwość rozpięcia zwodów dla układów złożonych lub mierzymy wypadkową rezystancję uziemienia bez rozpinania złącz kontrolnych. Do-tyczy to zarówno małych firm, wyko-nujących badania w obiektach jedno- i wielorodzinnych, zakładów przemy-słowych i zawodowej energetyki.

Metody jedno- i dwucęgowa mogą znacznie przyśpieszyć selektywne ba-dania uziemień wielokrotnych. Nieza-leżnie od miejsca badań, napowietrzne linie przesyłowe, układy uziemień od-gromowych czy inne uziemienia zło-żone z wielu zwodów połączonych ze sobą górą, mogą być mierzone z wyko-rzystaniem cęgów tylko jeśli nie są po-łączone ze sobą pod ziemią.Ciekawą funkcją jest pomiar rezystyw-ności gruntu metodą Wennera. Przy jej wykorzystaniu, można określić na jakiej głębokości występuje grunt o najmniej-

szej rezystywności. Jest to informacja nie do przecenienia dla projektantów i wykonawców układów uziemiają-cych, ponieważ pozwala na znaczne obniżenie kosztów zużytych materia-łów i skrócenie czasu pracy przy budo-wie uziemienia. W wielu przypadkach pomiar rezystywności jest niezbędny w celu określenia wymaganej wartości rezystancji dla badanego uziemienia.

Wyposażenie Standardowy zestaw mimo atrakcyjnej ceny wyposażony jest w wiele przy-datnych akcesoriów. Sam przyrząd po-siada specjalny odrębny futerał uszyty tak, aby można było podłączyć do nie-go przewody bez wyjmowania.Miernik w futerale można umieścić w drugim, większym, który służy jako zbiorcze opakowanie transportowe również na akcesoria.W dużym pokrowcu znajdziemy dwie sondy 30 cm do wbijania w grunt, szpu-lę z przewodem o dł. 25 m, szpulę z prze-wodem o dł. 50 m, przewody pomiaro-we 1,2 m i 2,2 m, sondę ostrzową, kroko-dyla, przewód USB do transmisji danych, zasilacz do ładowania akumulatora i, co niespotykane w tanich zestawach, za-cisk imadełkowy służący do przyłącze-nia miernika do badanego uziemienia. Zacisk zapewnia nam uzyskanie do-brego kontaktu z uziemieniem. Jest to

możliwe nawet w sytuacji, kiedy uzie-mienie, do którego się podłączamy, jest skorodowane lub zamalowane. Specjal-na konstrukcja trzpienia nacina taki ele-ment, zapewniając pomijalną rezystan-cję połączenia. Warto dodać, że dokupując kilka ele-mentów dodatkowych, takich chociaż-by jak cęgi nadawcze i odbiorcze, mo-żemy się stać posiadaczami profesjo-nalnego zestawu do badania uziemień za umiarkowaną cenę.

Sonel n



Fot. 3. Miernik w futerale umożliwiającym pracę bez wyjmowania.

Fot. 4. Pokrowiec z zawartością – widok z obu stron

WprowadzenieSieci dystrybucyjne SN stają się coraz bardziej złożone w wyniku dynamicznej rozbudowy infrastruktury, mocy podłą-czanych odbiorców, zmian charakteru źródeł generacji rozproszonej lub in-nych elementów mających wpływ na zmiany parametrów sieci. Jednocze-śnie stale wzrastają wymagania od-biorców w zakresie ciągłości i jakości dostarczanej energii. W związku z tym detekcja zwarć i szybka rekonfiguracja sieci rozdzielczych stanowi istotny ele-ment zachowania efektywności pra-cy systemu elektroenergetycznego na różnych poziomach napięcia. Istot-nym dla stabilności takiego globalne-go systemu są zjawiska zwarciowe na poziomie średniego i niskiego napięcia, gdzie zlokalizowani są odbiorcy koń-cowi. Wszelkie rozważania o tworze-niu lokalnych czy globalnych struktur automatyzacji i monitoringu parame-trów sieci typu „SmartGrid” czy „Smart Metering” dla określonych systemów powinna rozpoczynać się od sieci dys-trybucyjnej, gdzie obecnie następuje

znaczący rozwój. Szczególnie związane jest to z aglomeracjami miejskimi, gdzie wymusza się rozbudowę i zarazem mo-dernizację sieci średniego napięcia by dostosować się do charakteru i mocy pobieranej przez odbiorców energii elektrycznej. Staje się bardzo istotnym element efektywności zarządzania pra-cą takiego systemu co w konsekwencji wpływa na skrócenie czasu w dosta-wie energii do odbiorców w przypad-ku awarii w systemie. Kluczowy staje się tutaj czas poniżej 3 minut, które-go przekroczenie wpływa na naliczanie wskaźników odnoszących się do dłu-gich i krótkich przerw w zasilaniu typu SAIDI i SAIFI. Realne straty, które pono-szą zakłady energetyczne jak i przemy-słowe w wyniku uszkodzeń sieci dają podstawy by modernizować rozdziel-nie lokalne oraz w głębi sieci poprzez instalowanie napędów oraz sterowni-ków obiektowych, które integruje się z rozdzielnicami. Takie wielofunkcyj-ne sterowniki często wyposażane są już w układy pomiarowe do detekcji przepływu prądów zwarciowych (FPI –

Fault Passage Indicator) lub też współ-pracują z zewnętrznymi wskaźnikami, które dobiera się pod określony typ uziemienia sieci. Mówimy tutaj o ukła-dach dedykowanych na linie kablowe i napowietrzne. Sterowniki umożliwiają z jednej strony przesyłanie zdalnie in-formacji z danego punktu sieci przy-kładowo o obciążeniu, jakości energii, pracy urządzeń czy wystąpieniu zwar-cia, ale co najważniejsze operator może w sposób manualny lub automatyczny przeprowadzić rekonfigurację sieci tak, by w jak najkrótszym czasie możliwie jak największa część struktury zasilania mogła być załączona a uszkodzony od-cinek wyizolowany. Taką rekonfigurację realizują innowacyjne sterowniki obiek-towe, które za pomocą wewnętrznej komunikacji „peer-to-peer” (P2P) po-między jednostkami w sieci informują się o sytuacji na stacji lub pomiędzy nimi i podejmują decyzję o przełą-czeniach bez udziału Operatora. Szyb-kość przełączeń z zachowaniem bez-pieczeństwa struktury sieci zasilającej z wyizolowaniem uszkodzonego od-

Wdrożenie rozproszonego systemu automatyk restytucyjnych typu SELF-HEALING GRID produkcji Schneider Electric na terenie TAURON Dystrybucja SA oddział we Wrocławiu

W artykule przedstawiono realizację rozproszonego systemu restytucyjnego typu Sealf Healing Grid do automatycznej rekonfiguracji sieci kablowej SN po wystąpieniu zwarcia u Operatora Tauron Dystrybucja SA oddział Wrocław. Przedstawiono założenia i korzyści realizacji takiego projektu. Opisano działanie algorytmu SHG oraz zasady lokalizacji miejsca zwarcia. Wyszczególniono istotne urządzenia, które należało uwzględnić przy modernizacji stacji transformatorowych w głębi sieci wraz w głównych stacjach zasilających. Zwrócono uwagę na ważne elementy wdrożenia nowej automatyki sieciowej w odniesieniu do aktualnych procedur zarządzania siecią przez Operatora oraz łatwość rozbudowy układów o nowe sterowalne punkty w przyszłości. Na koniec podano wnioski, które skłaniają do tezy, że wprowadzanie rozproszonych automatyk SHG wpłynie znacząco na zwiększenie efektywności pracy systemów dystrybucyjnych SN oraz zmniejszenie wskaźników SAIDI u Operatorów.



cinka jest tutaj bardzo istotna. Staje się to realne do wykonania w odniesieniu do obecnie stosowanej i sprawdzonej technologii sprzętowej i komunikacyj-nej. Przedstawiona technologia do re-alizacji układu restytucyjnego Self He-aling Grid opiera się na inteligentnych sterownikach obiektowych typu T200I z rodziny urządzeń EASERGY produkcji Schneider Electric.

ZałożeniaCelem wdrożenia projektu SHG była identyfikacja zwarcia, odłączenie i wy-izolowanie uszkodzonego odcinka sie-ci SN, oraz przywrócenie zasilania od-biorcom w nieuszkodzonej części sieci w sposób automatyczny w horyzoncie kilkudziesięciu sekund od powstania zwarcia. Identyfikacja miejsca zwarcia, odłączenie uszkodzonego fragmentu sieci i przywrócenia zasilania w ciągach niezautomtyzowanych wynosi od kil-ku minut do około dwóch godzin. Do-stawca systemu gwarantuje czasy re-alizacji samoczynnej restytucji zasila-nia dla ciągu K -I 10kV poniżej 30s oraz dla ciągu K-II 10kV poniżej 50s zgodnie z wymogiem Tauron Wrocław przy za-

stosowaniu łączności GPRS jako me-dium komunikacji. System SHG opiera się na układzie rozproszonym urządzeń przy zastosowaniu sterowników stacyj-nych typu EASERGY T200I, gdzie reali-zowanie algorytmu SHG dokonywane jest bez udziału systemu SCADA. Au-tomatyka SHG ze względu na potwier-dzanie na bieżąco niezbędnych kryte-riów takich jak: stany łączników, obec-ność napięcia na szynach, jakość łącza oraz potwierdzonego układu topologii SHG gwarantuje prawidłowość bez-piecznych przełączeń. Utrata choćby jednego z tych informacji blokuje auto-matykę SHG. Sterowniki komunikują się niezależnie z systemem SCADA po pro-tokole DNP3.0 oraz pomiędzy sterow-nikami za pomocą łącza „peer to peer” poprzez Modbus TCP/IP. Na stacjach w danym ciągu kablowym nie objętych sterowaniem są zainstalowane wskaź-niki zwarcia typu Flair200C produkcji Schneider Electric z modułem komuni-kacji GPRS, z których informacje o prze-pływie prądu zwarciowego są prze-syłane do koncentratora Clear Scada. Dalej po protokole DNP3.0 informacje są przekazywane do systemu SCADA

(Ex - Apator Elkomtech SA). Służby ser-wisowe mogą uzyskać zdalne połą-czenie zarówno ze sterownikami T200I oraz wskaźnikami Flair 200C poprzez wbudowany WebSerwer i standardo-wą przeglądarkę internetową jako łą-cze inżynierskie. Wszystkie trzy kanały komunikacje realizowane są na jednej karcie SIM/APN zainstalowanej w ste-rowniku EASERGY T200I.Podstawowymi cechami wymagania-mi od układu restytucyjnego są: pew-ność działania, bezpieczeństwo i ela-styczność. Zakłada się minimalizację ryzyka nieprawidłowych łączeń a tym samym ryzyka załączenia na zwarcie. Sprzyja temu daleko posunięta samo-kontrola układu. Utrata łączności po-między sterownikami, czy uszkodzenie któregoś ze sterowników, w tym mo-dułu identyfikującego przepływ prądu zwarciowego musi powodować na-tychmiastową blokadę działania SHG. Układ SHG musi jednocześnie samo-czynnie dostosowywać algorytm swe-go działania do zmian w układzie sieci (zmiany punktu rozcięcia). Możliwa mu-si być również łatwa rozbudowa układu SHG – obejmująca kolejne czy nowo-

Rys. 1. Linia kablowa 10kV K-II – wszystkie stacje w ciągu z naniesionymi urządzeniami



powstałe stacje. Ewentualna niespraw-nośc całego układu restytucyjnego nie może powodować utraty telesterowa-nia i telesygnalizacji.Do innowacyjnego wdrożenia syste-mu restytucyjnego wybrano ciągi ka-blowe kierując się awaryjnością, ilością zasilanych odbiorców oraz topologią sieci. Wytypowano ciągi o stosunkowo prostej topologii, maksymalnie z moż-liwymi trzema źródłami zasilania. Miano na uwadze również osiągnięcie innych dodatkowych korzyści związanych z re-alizacja inwestycji np. wyeliminowanie z ruchu wyeksploatowanych urządzeń.

Ciąg kablowy K- II (dwie linie)Sekwencja działania automatyki SHG rozpoczyna się kiedy sterownik EASER-GY T200I zainstalowany na rozdzielni głównej GPZ (GPZ A lub GPZ II) otrzy-ma od zabezpieczenia głównego w polu zasilającym sygnał stykowo (sy-gnał beznapięciowy) o definitywnym wyłączeniu po detekcji zwarcia w da-nym ciągu liniowym. Algorytm działa w dwóch fazach. Podczas pierwszej fa-zy, każdy Węzeł Wyłączający ( Breaking

Node) otrzymuje informację o zakłó-ceniu i potwierdzenie definitywne-go otwarcia wyłącznika w rozdzielni głównej. Następnie sprawdza własne wskaźniki zwarcia czy są pobudzone. Jeżeli znajdzie niepobudzony wskaź-nik u siebie będzie próbował otworzyć jeden z rozłączników aby odizolować się od strony zwarcia. Jeżeli uda mu się odizolować wtedy wyśle informa-cję do sterownika/węzła obsługujące-go punkt otwarty sieci (Making Node) by zasterował na zamkniecie rozłączni-ka i połączył pod zasilanie drugi ciąg. Po potwierdzeniu statusu telegramu „Fault Upstream and Isolated” sterow-nik w zainstalowany w punkcie otwar-tym zamknie rozłącznik podając zasila-nie z sąsiedniego systemu do miejsca otwartego rozłącznika. W drugiej fazie każdy Węzeł Wyłączający otrzymuje informacje o zamknięciu rozłącznika w węźle „Making Node” i po potwier-dzeniu sprawdza własne wskaźniki czy są pobudzone. Jeżeli znajdzie pobu-dzony wskaźnik wtedy będzie próbo-wał otworzyć jeden z rozłączników od strony zwarcia. Pełny cykl przełączenia

trwa typowo poniżej 30 sekund dla układu integrującego 6 sterowników EASERGY T200I. Podane czasy okre-ślone są przy założeniu komunikacji po GPRS.Poniżej przedstawiono schemat aplika-cji dla ciągu o zasilaniu z dwóch źródeł. Linie zakończonymi strzałkami pokaza-no komunikację „peer to peer” pomię-dzy sterownikami.W logice topologii sterownik zain-stalowany w punkcie rozcięcia sieci (punkt otwarty) jest Masterem (Ma-ster NODE - stacja Powstańców Ślą-skich 20 ) i od niego zaczyna się akty-wacja systemu SHG z poziomu Ope-ratora. Decyzje o odblokowaniu au-tomatyki SHG podejmuje Operator znając układ sieci przesyłając komen-dę przygotowującą oraz aktywującą do jednostki Master Node z pozio-mu systemu SCADA. Poprzez nieza-leżną komunikację P2P potwierdza-ne są w topologii jeden po drugim sterowniki na stacjach objętych ste-rowaniem w kierunku głównych sta-cjach zasilania GPZ I i GPZ II. Sterow-niki zainstalowane w stacjach GPZ

Rys. 2. Linia kablowa 10kV K-II– schemat komunikacji wewnętrznej SHG

Nazwa stacji Sprzęt Konfiguracja wg SHGFDR 1 GPZ II T200, Protection Relay Sterownik T200I – CB FeederKrucza 12 T200, 2x VD23, 2x VPIS V0 Sterownik T200I – Middle NodePowst Śl. 107 T200, 2x VD23, 2x VPIS V0 Sterownik T200I – Middle NodePlac Pows. Sl 20 T200, 2x VD23, 2x VPIS V0 Sterownik T200I – Master NODEKamienna 19 T200, 2x VD23, 2x VPIS V0 Sterownik T200I – Middle NodeFDR2 GPZ I T200, Protection Relay Sterownik T200I – CB Feeder



inicjują proces przełączeń po defini-tywnym wyłączeniu ciągu przez za-bezpieczenie w wyniku zwarcia we-wnątrz sieci. Informacja o wyłączeniu podawana jest stykowo na wejście binarne bezpotencjałowo w sterow-niku T200I. Wtedy następuje proces odpytywania wszystkich sterowni-ków jeden po drugim w kierunku punktu otwartego w odniesieniu do pobudzenia wskaźników przepływu prądu zwarciowego oraz informacji o braku napięcia na stacji ( stykowo z VD23 ). Po znalezieniu stacji, gdzie nie było pobudzenia wskaźnika na-stępuje proces na otwarcie odłącz-nika za punktem miejsca zwarcia. Po

otwarciu odłącznika następuje prze-kaz informacji poprzez komunika-cję wewnętrzną P2P do sterownika w punkcie podziału sieci. Następnie po potwierdzeniu otwarcia odłączni-ka na stacji poprzedzającej następu-je proces załączenia linii z drugiego źródła poprzez zamknięcie odłącz-nika w punkcie otwartym. Po przy-jęciu zasilania następuje powrotne odpytywanie poszczególnych ste-rowników na linii w kierunku GPZ. Po znalezieniu pierwszego pobudzone-go wskaźnika przepływu prądu zwar-ciowego następuje proces otwarcia odłącznika izolując odcinek linii ka-blowej z drugiej strony. Po potwier-

dzeniu otwarcia odłącznika bazują-cym na stanach binarnych położenia informacja trafia do sterownika zain-stalowanego w GPZ, który stykowo podaje komendę na zamknięcie wy-łącznika na wejście binarne zabez-pieczenia w polu stacji GPZ. Zabez-pieczenie zamyka wyłącznik zasilając ponownie odbiorców od strony za-silania. Informacja o zamknięciu wy-łącznika stykowo podawana jest na sterownik T200I, który po potwier-dzeniu zamknięcia kończy proces au-tomatyki SHG. Po nastawionym cza-sie 10s następuje blokada automatyki SHG. Czas ten wynika z przesyłu po GPRS wskazań położenia łączników

Nazwa stacji Sprzęt Konfiguracja wg SHGWieczysta 34 T200, Protection Relay Sterownik T200I – CB FeederGliniana T200, 2x VD23, 2x VPIS V0 Sterownik T200I – Middle NodeDawida T200, 2x VD23, 2x VPIS V0 Sterownik T200I – Middle NodePaczkowska 24 T200, 2x VD23, 2x VPIS V0 Sterownik T200I – Middle NodeHubska 112 T200, 2x VD23, 2x VPIS V0 Sterownik T200I – TIE NODEPaczkowska 46a T200, 3x VD23, 3x VPIS V0 Sterownik T200I – Middle NodeSw Jerzega 4 T200, 2x VD23, 2x VPIS V0 Sterownik T200I – Middle NodeWieczysta 38 T200, Protection Relay Sterownik T200I – CB FeederHubska 84 T200, 2x VD23, 2x VPIS V0 Sterownik T200I – Middle NodePułaskiego T200, Protection Relay Sterownik T200I – CB Feeder

Rys. 3. Schemat układu SHG dla linii kablowej 10kV K-I o trzech końcach zasilania i dwoma punktami rozcięcia



oraz przyjęcia napięcia pomiędzy sterownikami aż do punktu otwarte-go (Mastera) W układzie linii pierście-niowej zasilanej z dwóch końców mo-że być zastosowany tylko jeden punkt podziału sieci (punkt otwarty).W przypadku o trzech źródłach zasila-nia algorytm działania oraz topologia opiera się na dwóch punktach rozcię-cia sieci. Pierwszy zlokalizowany na sta-cji Hubska 2 (TIE NODE) w punkcie in-tegrującym trzy ciągi liniowe oraz drugi na stacji Paczkowska 24.

Proces przełączeń Proces przełączeń będzie następo-wał zgodnie z opisem przedstawio-nym dla linii o dwóch ciągach linio-wych. Decyzja, która linia zasili układ z drugiej strony poprzez punkt otwar-ty (podziału sieci) będzie zależała od decyzji Operatora. W przypadku linii o trzech źródłach zasilania będzie można zastosować maksymalnie 2 punkty podziału sieci.

Lokalizacja miejsca zwarciaW schemacie SHG zastosowano dwie główne zasady lokalizacji zwarcia w sieci:a) jeżeli wskaźniki zwarcia wskażą

problem pomiędzy stacjami co oznacza zwarcie na kablu to wte-dy otwierane są rozłączniki w obu przeciwległych węzłach zlokalizo-wane od strony zwarcia

b) jeżeli wskaźniki zwarcia wskażą pro-blem na stacji (w węźle) co może oznaczać zwarcie na wyprowadze-niu z rozdzielni lub szynach to wte-dy otwarcie rozłączników w tym węźle / stacji nie będzie gwaranto-wane. W takim przypadku system otworzy rozłączniki (lub pozostawi otwarte) w sąsiednich węzłach/sta-cjach zlokalizowane od strony stacji. Wskaźniki zwarcia pobudzone są wtedy tylko od strony zwarcia.

Inteligentne sterowniki obiektowe EASERGY T200I z funkcjami RTU dla linii kablowych

Innowacyjnym rozwiązaniem dla sta-cji transformatorowych SN/SN jak i SN/nN w sieciach kablowych jest sterownik obiektowy typu T200I, któ-ry oprócz funkcji sterowniczych po-siada dodatkowo funkcje automatyki oraz wskaźnika zwarcia do nadzoru maksymalnie szesnastu odpływów (16). Istnieje możliwość implementacji automatyki sekcjonowania, SZR oraz załączenia zewnętrznego generato-ra/agregatu prądotwórczego, którą

będzie można aktywować lokalnie lub zdalnie ze względu na potrzeby aplikacji. Pod kątem realizacji układu SHG sterownik doposażony jest w mo-duł PLC do stworzenia odpowiedniej logiki blokowania od sygnałów we-wnętrznych i zewnętrznych. Sterow-nik posiada rozbudowaną opcjonalną bazę protokołów komunikacyjnych oraz mediów transmisji danych do zewnętrznych systemów telemecha-niki. Dostępne są protokoły: szerego-wy Modbus lub TCP/IP, IEC870-5-101 lub 104, szeregowy DNP3.0 poziom 3 lub TCP/IP. Dostęp do odczytu da-nych zarówno konfiguracyjnych jak i pomiarowych można realizować po-przez wbudowany Web serwer. W ty-powych aplikacjach urządzenie typu

T200I montowane jest standardowo przy rozdzielnicy typu RM6 lub FBX produkcji Schneider-Electric. Sterownik może być z powodzeniem adoptowany do rozdzielnic także in-nych producentów. Szczególnie bę-dzie to istotne w przypadku stacji modernizowanych, gdzie planowane będzie dołożenie napędów oraz mo-dułu komunikacyjnego. Sterownik jest w pełni zintegrowany co ułatwia montaż i później eksploatację. We wnętrzu metalowej obudowy posia-da moduły: synoptyki, komunikacyj-ny, procesora i zasilania. Zastosowa-no tutaj wysokiej klasy akumulator 12V/24Ah lub opcjonalnie 12V/32Ah o czasie życia do 10 lat, który umoż-liwia z jednej strony podtrzymanie

Rys. 4. Wnętrze sterownika obiektowego Easergy T200I



działania wszystkich modułów oraz wykonie minimum 10 sterowań przez operatora załącz/wyłącz przez okres 16 godzin po zaniku napięcia na stacji. Wszystkie informacje o stanie apara-tury łącznie z akumulatorem są przez ten czas przekazywane do systemu telemechaniki po łączu komunikacyj-nym. Komunikacja z systemami nad-rzędnymi może być realizowana po-przez różne łącza: od szeregowych RS232/RS485, światłowód, poprzez interfejsy GSM/GPRS/3G i Ethernet aż po cyfrowe modemy radiowe do któ-rych dedykowany jest osobny RS232. Wszystkie zewnętrzne urządzenia zasilane mogą być z wewnętrzne-go źródła 12V/24V/48Vdc. Sterowania można realizować na napięciu 24Vdc lub 48Vdc, w zależności od opcji zasi-lania napędów w rozdzielnicy. Opcjo-nalnie można dostawić także lokalny port RS485 z protokołem Modbus do podłącze-nia zewnętrznych urządzeń typu „slave”, takie jak: liczniki energii i analizatory sieci Power Logic np. se-ria PM800 o klasie 0,5S oraz PM3255 po stronie nN, zabezpieczenia np.: MiCOM P111Enh, autonomiczne P115 / VIP410 do pól transformatora oraz dodatkowe moduły I/O rozsze-rzające ilość wejść/wyjść binarnych. Wszystkie informacje z podłączonych urządzeń mogą być przesyłane po protokole do systemu telemechaniki poprzez różne media komunikacyjne.Użytkownik ma do dyspozycji roz-budowany lokalny panel sterowania z sygnalizacją diodową łącznie z to-pologią położenia łączników na stacji oraz stanu pracy poszczególnych mo-dułów. W odniesieniu do układu SHG aktywowany jest drugi kanał komuni-kacyjny, gdzie realizowana jest zdalna komunikacja „peer to peer” (P2P) pomiędzy sterownikami. Możliwa jest także komunikacja Ethernetowa po-między jednostkami. Wszystkie ope-racje łączeniowe są sygnalizowane w systemie nadrzędnym oraz istnieje możliwość informowania operatorów sieci za pomocą wiadomości SMS do kilku numerów o wystąpieniu zwarcia, awarii na stacji, czy też wejściu na sta-cję osób bez potwierdzenia.

Wskaźniki zwarcia z funkcjami detekcji obecności napięcia

Bardzo istotnymi elementami w ukła-dach SHG jest wskaźnik przepływu prądu zwarciowego oraz wskaźnik obecności napięcia. Na bazie ich po-budzenia podejmowane są określone działania wykonywane przez sterow-

nik obiektowy na stacji. W zależno-ści od typu sieci SN (kompensowana, uziemiona przez rezystor czy tez izo-lowana) dobierany jest odpowiedni wskaźnik FPI. Przykładowo dla sieci uziemionej przez rezystor, gdzie prądy doziemne są stosunkowo duże moż-na zastosować kryterium progowe detekcji prądu. Takie rozwiązanie jest realizowane bezpośrednio poprzez sterownik obiektowy T200I. W przy-padku sieci kompensowanej czy tez izolowanej stosowany jest powszech-nie wskaźnik Flair23DM, który pełni jednocześnie funkcję detekcji napię-cia lub Flair200C z modułem kierunko-wym ICC. Pomiar napięcia realizowa-ny jest poprzez autonomiczny wskaź-nik obecności napięcia typu VPIS-VO,

który zintegrowany jest odpowiednim kablem ze wskaźnikiem FPI. Urządze-nie jest podłączone do sterownika T200I poprzez lokalne łącze szerego-we RS485 (Modbus). W przypadku po-miaru prądów poprzez sterownik sto-suje się tylko przekaźnik detekcji na-pięcia FlairVD23.

System sterowania i wizualizacji Operator na bieżąco ma zdalny do-stęp do informacji na wybranych sta-cjach i może ręcznie załączyć dany sterownik w tryb pracy SHG zależnie od układu pracy sieci. W przypadku wystąpienia zakłócenia cały proces przełączeń jest monitorowany w do-starczając informacji o pobudzeniu wskaźników zwarcia, stanów poło-żenia łączników oraz innych urzą-dzeń, które są kluczowe dla uzyska-nia bezpieczeństwa i stabilności sys-temu zasilania podczas operacji łą-czeniowych. Po usunięciu uszkodze-nia w wyizolowanym automatycznie

odcinku sieci przez służby serwisowe operator zdalnie przywraca pozo-stałą część odbiorców pod zasilanie w standardowym trybie przełączeń.

Bezpieczeństwo przełączeńAlgorytm SHG uwzględnia elementy bezpieczeństwa podczas przełączeń. Jeżeli dany węzeł/sterownik w stacji ustawiony jest na pracę w trybie lo-kalnym to cały system jest automa-tycznie blokowany we wszystkich węzłach. Jeżeli ulegnie uszkodzeniu przykładowo rozłącznik w trakcie przełączeń to system będzie próbo-wał działać na kolejny rozłącznik. Sys-tem SHG umożliwia także załącze-nie kontroli obciążeń podczas prze-łączeń. Blokowanie systemu będzie

następowało w sposób automatycz-ny jeżeli założona topologia ulegnie zmianie podczas niepotwierdzonych pracach serwisowych oraz jeżeli sys-tem nie otrzyma odpowiednich po-twierdzeń z poszczególnych sterow-ników (sąsiadów). Zastosowany spo-sób diagnozowania topologii SHG w trybie on-line gwarantuje bezpie-czeństwo aktywizacji procesu przełą-czeń po wystąpieniu zwarcia w sieci.

Testowanie systemu SHG i szkolenie personeluPrzy realizacji projektu SHG dostaw-ca założył wielotorową współpracę z Operatorem Tauron. Wprowadzenie nowej technologii i specyficznych al-gorytmów poprzedzone było spotka-niami z Operatorem w celu uzgodnie-nia scenariuszy zadziałania dla obu ciągów. Cały układ SHG jest przygo-towano na platformie testowej tak, by symulować realne sytuacje awaryjne w sieci. Dostawca przewidział demon-strację pracy systemu SHG z symula-

Rys. 5. Autonomiczny wskaźnik zwarcia Flair23DM z funkcją detekcji napięcia oraz komunikacją po RS485



cją zakłóceń w obecności przedstawi-cieli Operatora podczas wymaganych testów FAT. Zasymulowano i przete-stowano działanie układu w konfigu-racji w pełni odzwierciadlającej układ rzeczywisty. Potwierdzono prawidło-wość działania układu przy różnych rodzajach zwarć we wszystkich od-cinkach sieci, przy zwarciach na szy-nach w stacjach, przy zwarciach po-dwójnych podczas zwarć w warun-kach niesprawności funkcjonowania elementów systemu SHG itd.

PodsumowanieIstotnym elementem wdrażania do sieci dystrybucyjnej średniego na-pięcia rozproszonych układów re-stytucyjnych (samoleczących) Self Healing Grid jest umożliwienie szyb-kiej rekonfiguracji sieci bez udziału Operatora. Na przykładzie instalacji u Operatora Tauron Dystrybucja Od-dział we Wrocławiu i zrealizowanego projektu SHG można potwierdzić za-sadność obranego kierunku i korzy-ści wynikające ze stosowania nowej technologii w tym automatyki SHG w rozbudowanych sieciach miejskich. Nowe rozwiązania bazujące na urzą-dzeniach serii EASERGY dedykowane między innymi do automatyzacji sieci SN oferowane przez Schneider-Elec-tric są układami sprawdzonymi pod względem eksploatacji i komunikacji z systemami telemechaniki. W dobie tworzenia inteligentnych sieci typu

SmartGrid bardzo ważnym aspektem w pierwszym kroku powinna być modernizacja rozdzielni średniego i niskiego napięcia oraz sieć komuni-kacyjna. Operatorzy muszą się liczyć z kosztami dołożenia napędów do starszych rozdzielnic oraz sterownika umożliwiającego zdalne sterowania, który realizuje dodatkowo algorytmy Self Healing wykorzystując komuni-kację „peer to peer” (P2P) w przypad-ku układów rozproszonych. Obecnie wdrażanie układów SHG nabiera re-alnego znaczenia zarówno w ukła-dach rozproszonych jak i kosztow-nych systemach scentralizowanych (ADMS/FDIR) bazujących na mode-lach matematycznych. Układy scen-tralizowane wymagają jednak bardzo dobrej infrastruktury łączności do zbierania danych z urządzeń zainsta-lowanych w głębi sieci i podejmowa-nia właściwych decyzji w trybie on--line co w obecnych warunkach wy-daje się trudne do zrealizowania przy bardziej rozbudowanych układach. Doposażenie sieci dystrybucyjnej za-równo kablowej jak i napowietrznej w nowoczesne wskaźniki zakłóceń z komunikacją, rozłączniki i wyłącz-niki/reklozery sterowane zdalnie zna-cząco wpływają na unowocześnienie i bardziej efektywną pracę sieci elek-troenergetycznej. W przypadku reali-zacji rozproszonych układów restytu-cyjnych SHG, które w sposób auto-matyczny umożliwiają rekonfigurację

sieci stosowane są typowe media ko-munikacyjne takie jak: GPS/GPRS/3G lub bezpośrednie łącza światłowo-dowe. Coraz pewniejsze media ko-munikacyjne wpłyną korzystnie na realizację bardziej rozbudowanych systemów automatyzacji i monito-ringu parametrów w sieciach śred-niego i niskiego napięcia. To jednak będzie wymagało od nich większej przepustowości danych w czasie rze-czywistym. Nawiązując do doświad-czeń innych krajów przy realizacji rozwiązań automatyk SHG (operator STEDIN w Holandii) w dużych aglo-meracjach miejskich oraz obszarach mocno zurbanizowanych wydaje się zasadnym prowadzenie kierunku działań modernizacyjnych w różnych obszarach w głębi sieci dystrybucyj-nej. Nowa technologia to nowe wy-zwania zarówno dla producentów systemów SHG jak i operatorów sieci u których takowe systemy pracują lub będą pracować. Ważnym elementem jest tutaj zarówno pogłębianie wie-dzy oraz przekaz informacji pomię-dzy dostawcą i Operatorem tak, by zaimplementowane algorytmy od-powiadały procedurom realizowa-nym podczas stanów awaryjnych jak i przy bieżącej obsłudze serwisowej sieci z zachowaniem maksymalnego bezpieczeństwa podczas procesów automatycznego przełączania. Roz-proszona automatyka SHG staje się dla Operatorów ważnym i zarazem najbardziej ekonomicznym rozwiąza-niem, która wpływa na zwiększenie niezawodności i efektywności pracy systemów rozdzielczych średniego napięcia oraz zmniejszenie wskaźni-ków SAIDI / SAIFI. Tutaj firma Schne-ider Electric dysponuje sprawdzoną technologią do budowania układów restytucyjnych SHG, które na dzień dzisiejszy są już realnym urzeczywist-nieniem elementów inteligentnych sieci typu Smart Grid.

nmgr inż. Jacek Floryn

Tauron Dystrybucja S.A. Oddział we Wrocławiu

Rys. 6. Przykładowy widok układu SHG u Operatora TAURON Dystrybucja SA Oddział we Wrocławiu



Zakłady Automatyki „POLNA” SA w Przemyślu oferu-ją zawory oznaczone symbolem Z1B-M (Rys. 1), które wnoszą nową jakość w technice regulacji, górują nad

dotychczasowymi rozwiązaniami w zastosowaniach na naj-trudniejsze warunki pracy i stanowią najbardziej nowocze-sne rozwiązanie techniczne w prawie 50 letniej historii pro-dukcji zaworów w POLNEJ.

Istotą rozwiązania jest element regulujący (trim) (Rys. 2) w po-staci zespołu wielootworowych tulei realizujących przepływ medium z rozdziałem strugi (Rys. 3), kilkukrotną zmianą kie-runku przepływu i dławieniem przepływu w otworach o śred-nicy 3 lub 4 mm. W odróżnieniu od dotychczasowych roz-wiązań klatki realizują dławienie czynne o wartości dławienia zależnej nie tylko od wielkości przepływu lecz również skoku co w połączeniu z maksymalnymi wartościami współczynni-ków wymiarowych zaworu (FL, XT) sprawia, że zawory eliminu-ją kawitację i przepływ dławiony przy spadkach ciśnienia wyż-szych o ok. 20% w stosunku do rozwiązań dotychczasowych. Zawory Z1B-M produkowane są w wersjach przystosowanych do mediów ściśliwych (para, gaz) i nieściśliwych (ciecz). Po-

twierdziły się założenia projektowe w zastosowaniach prze-mysłowych (energetyka, gazownictwo) przy spadkach ciśnie-nia do 200 bar. Szczególnie spektakularny jest poziom kilku-krotnego obniżenia poziomu generowanego hałasu w sto-sunku do zaworów stosowanych dotychczas. Zawory Z1B-M charakteryzują się doskonałą trwałością i niezawodnością. In-spekcja zaworu po 12 miesiącach pracy (Kopalnia Gazu „Zielin”,

medium-wodny roztwór aminów, ∆p=50 bar, t1=50 st.C) nie wykazała żadnych śladów zużycia elementów wewnętrznych (gniazdo, grzyb, klatki).Zawory z wewnętrznym przepływem labiryntowym wy-stępują w ofercie czołowych firm zaworowych świata. Rozwiązanie konstrukcyjne i adekwatne technologie ob-róbki zastosowane w zaworach Z1B-M sprawiają, że sta-nowią one znacznie tańszą ofertę bez ustępstw na rzecz jakości produktu.Zachęcamy do współpracy: TEST IT !Więcej informacji na stronie www.polna.com.pl n

Zawory Z1B-M Polna S.A.Wraz z rozwojem technologii procesów przemysłowych zwiększają się wymagania instalacji w zakresie wielkości ciśnień, temperatur, przepływów. Tradycyjne rozwiązania nie spełniają właściwej roli w warunkach zagrożenia kawitacją, erozją, szokami termicznymi, przepływem ponaddźwiękowym, nadmiernym hałasem. Zjawiska te działają destrukcyjnie na armaturę i rurociągi, stanowią zagrożenie dla bezpieczeństwa i trwałości instalacji i wymagają zastosowania urządzeń wpływających na ograniczenie lub eliminację tych zagrożeń. Dotychczasowe rozwiązania techniczne zmierzały do podziału spadku ciśnienia na zaworze do wartości poniżej wartości krytycznych przez zastosowanie grzybów wielostopniowych, zaworów klatkowych i innych rozwiązań antykawitacyjnych.

Rys. 1. Rys. 3.Rys. 2.



StreszczenieW niniejszym artykule prezentujemy technologię ACCC® jako obecnie naj-lepszą dostępną technologię prze-wodów o małym zwisie, dającą naj-większy wzrost przepustowości mo-dernizowanych linii bez konieczności ingerencji w konstrukcje wsporcze, dzięki dużo lżejszemu i mocniejsze-mu od stali, kompozytowemu rdze-niowi z włókien węglowych otoczo-nych włóknami szklanymi, na osno-wie specjalnie modyfikowanej żywi-cy epoksydowej odpornej na wysokie temperatury. Przewody ACCC® są bar-dzo ciekawą alternatywą dla budowy nowych linii, dzięki małemu kosztowi całkowitemu instalacji i najmniejszym kosztom eksploatacyjnym (niskie stra-ty) oraz dzięki uproszczonym do mini-mum formalnościom = bez koniecz-ności uzyskiwania pozwolenia na bu-dowę. Z dumą informujemy, że dzięki inwestycjom dokonanym w naszym kraju w minionych latach, Polska stała się europejskim liderem w zastosowa-niu tej nowoczesnej technologii prze-wodów z polimerowym rdzeniem kompozytowym. Za pomocą ACCC®, w bardzo krótkim czasie linia z prze-wodami AFL-6 120 o średnicy 15,65 mm może po zawieszeniu ACCC® o tej samej średnicy uzyskać obciążalność prądową 749 A tzn. wyższą od obcią-żalności linii z przewodami AFL-6 240 o średnicy 21,7 mm. Linia z przewo-dami AFL-6 240 o średnicy 21,7 mm może po zawieszeniu ACCC® o tej sa-mej średnicy uzyskać obciążalność prądową 1200 A tzn. wyższą od linii z przewodami AFL-8 525 o średnicy 31,5 mm! Co oznacza, że w gabary-cie linii cieńszego przewodu uzyskać można obciążalność prądową linii przewodu o kilka rozmiarów grub-szego, bez konieczności wymiany lub podwyższania konstrukcji wspor-czych! Ma to kapitalne znaczenie np. przy podłączaniu farm wiatrowych, zapewniając możliwość obsługi sta-nów maksymalnej generacji bez ko-nieczności przewymiarowania linii. Nie ma drugiej takiej technologii i do-ceniło to wielu użytkowników na ca-łym świecie (33 000 km w 375 insta-

lacjach w ciągu 10 lat) oraz w Polsce (900 km w 17 instalacjach w ciągu 8 lat), gdzie za wyjątkiem pierwszej in-stalacji z 2008 r., wykonanej bardzo szybko, przez niedoszkolonych i źle wyposażonych monterów, wszystkie pozostałe 16 instalacji nie stwarzało żadnych problemów, a wykonywa-ne były bardzo trudne instalacje np. przejście przez Wisłę - przęsło 1159 m! ACCC® to nie jest już od dawna eks-peryment! To jest technologia cał-kowicie dojrzała, sprawdzona w wie-lu tysiącach km instalacji w różnych warunkach, znormalizowana (PN-EN 50540 dla części aluminiowej i ASTM B987-14 dla kompozytowego rdze-nia) oraz przebadana i certyfikowa-na w wielu akredytowanych, nieza-leżnych laboratoriach na zgodność z ww. normami.

WstępPotrzeba przesyłania coraz większej ilości energii elektrycznej w połącze-niu z trudnościami i długim cyklem budowy nowych linii zmusza firmy zajmujące się przesyłem energii elek-trycznej do poszukiwania innych spo-sobów zwiększania zdolności prze-syłowych istniejących linii. Jednym z rozwiązań jest podwyższenie tem-peratury pracy przewodów, co w przy-padku przewodów AFL zaprojektowa-nych do pracy w temperaturze +40°C wiąże się z koniecznością kosztowne-go i ryzykownego podwyższania lu-b/i wzmacniania lub/i wymiany kon-strukcji wsporczych przy przechodze-niu do temperatury +60°C lub +80°C, która jest najwyższą dopuszczalną temperaturą pracy przewodu AFL. Al-ternatywą jest zastosowanie wysoko-temperaturowych przewodów o ma-łych zwisach HTLS (High Temperatu-re Low Sag) o maksymalnej tempera-turze pracy osiągającej w niektórych przypadkach nawet +250°C, których zastosowanie w ostatnich latach wzro-sło w Polsce i na świecie. Do tej pory na świecie zainstalowano kilkaset tysię-cy kilometrów przewodów o małych zwisach. Pionierem jest Japonia, gdzie ze względu na olbrzymie trudności z uzyskaniem prawa drogi przewody

wysokotemperaturowe stosowane są od lat 60-tych. Dużo przewodów wy-sokotemperaturowych zainstalowano w USA, gdzie przewody ACSS instalo-wane są na liniach wysokich napięć od ponad 35 lat. Proporcje te mogą wkrótce ulec zmianie, ponieważ wo-bec konieczności znacznego i szyb-kiego zwiększenia przepustowości li-nii Chiny i inne kraje Dalekiego Wscho-du instalują obecnie bardzo duże ilości przewodów HTLS. Od roku 1984 tak-że w Europie instalowane są przewo-dy o małych zwisach, co potwierdza słuszność tego kierunku rozwoju tech-nologii sieci napowietrznych. W przypadku modernizacji istniejącej i budowy nowej linii, dobrym rozwią-zaniem jest zastosowanie trochę droż-szego przewodu wysokotemperaturo-wego ACCC®, ponieważ w przyszłości możliwe będzie dzięki temu bezpiecz-ne nawet wielokrotne przeciążenie sie-ci. W ten sposób przyszły operator li-nii zapewni sobie wysoką elastyczność eksploatacyjną sieci (obsługa stanów n-1, n-2 i n-3), a wyższe koszty inwesty-cji rozłożone na cały czas eksploatacji linii nie będą aż tak znaczące, tym bar-dziej, ze dzięki redukcji strat duża część z podwyższonych kosztów związanych z zakupem droższego przewodu się zwróci.Przewody ACCC® pozwalają znacz-nie zmniejszyć (nawet o 25-40%) licz-bę konstrukcji wsporczych w nowo-budowanych liniach, co ma kapitalne znaczenie poprzez zmniejszenie inge-rencji w naturalne środowisko, a także ograniczają straty w liniach, dzięki cze-mu część lub całość zainwestowanych w nie środków się zwraca.ACCC® zapewniają bardziej efektywną eksploatację linii, dzięki czemu przy-czyniają się do redukcji emisji CO2, co idealnie wpisuje się w obecnie prowa-dzoną politykę energetyczną Polski i Unii Europejskiej.Należy pamiętać, że największą zale-tą przewodów o małych zwisach nie jest ich zwiększona do maksimum cią-gła obciążalność prądowa w podwyż-szonej temperaturze, gdyż znacznie wzrastają wtedy straty, lecz możliwość ich bezpiecznego przeciążenia i bez-

8 lat w Polsce i 10 lat na świecieprzewodów ACCC® z polimerowym rdzeniem kompozytowym



piecznej pracy w przeciążeniu z za-chowaniem kryterium zwisów. Jest to istotne na przykład podczas remon-tów lub awarii innych linii lub nagłego wzrostu zapotrzebowania na energię, np. w upalne dni, gdy wszystkie kli-matyzatory pracują z maksymalną wy-dajnością, i gdy należy wybrać między bezpieczeństwem linii połączonym z chwilowym zwiększeniem strat i tzw. wąskim gardłem, grożącym zatkaniem się i jeszcze większymi stratami w przy-padku awarii.

Dlaczego przewody ACCC®?

Fot. 1. Przewód ACCC® z rdzeniem kom-pozytowym z włókien węglowych i szklanych

Przewód ACCC® posiada cechy, których nie posiada żaden inny przewód.Jako jedyny spośród wszystkich prze-wodów przewód ACCC®, ze względu na własności kompozytowego rdze-nia i drutów w stanie miękkim wyża-rzonym, ma w dużej jej części płaską charakterystykę zwisu w zależności od temperatury i po przekrocze-niu tzw. punktu kolanowego wzrost temperatury powoduje bardzo ma-ły przyrost zwisu, co pozwala wyko-rzystać w pełni jego zdolność pracy w podwyższonych temperaturach bez konieczności podwyższania lu-b/i wzmacniania słupów oraz prze-budowy ich fundamentów.Możliwości innych technologii HTLS są w tym zakresie ograniczone co poka-zuje Rys. 1.Ponadto ze wszystkich przewodów o małym zwisie ACCC® generuje naj-mniejsze straty pracując w podwyż-szonej temperaturze, a pracując przy takim samym obciążeniu jak wymie-niany przewód AFL ogranicza straty o 25–30% (sic!) w stosunku do strat wy-stępujących w linii z przewodem AFL (zgodnie z wzorem I2R, przy takim sa-mym prądzie o stratach decyduje re-zystancja). Dzięki zmniejszeniu strat po kilku latach inwestycja w droższy prze-wód ACCC® sama się spłaca.

Podsumowanie zalet przewodów ACCC®

y Długie przęsła = mniej słupów, mniej problemów przy budowie nowych linii, mniejsze zniszczenie środowiska

y Niższe słupy = mniej stali, niższy koszt konstrukcji wsporczych

y Najmniejsza rezystancja spośród wszystkich przewodów HTLS (o 25-30% mniejsza niż w tradycyjnych przewodach o podobnej średnicy)

y Najmniejsze straty = dzięki znacznie mniejszym stratom od strat w in-nych przewodach HTLS i przewo-dach AFL różnica w zakupie droż-szego przewodu ACCC® spłaca się po kilku latach

y Najmniejsza masa spośród wszyst-kich przewodów HTLS

y Najwyższa wytrzymałość na zerwanie spośród wszystkich przewodów HTLS

y Bardzo mały zwis w wysokiej tem-peraturze

y Odporne na drgania eolskie i galo-powanie

y Odporne na obciążenie lodem y Najmniejszy poziom ulotu y Nie zawierają stopów aluminiowych,

lecz czyste aluminium o zwiększo-nej przewodności (99,7% AL)

Konstrukcja przewodów ACCC®

Fot. 2. Konstrukcja przewodu ACCC®A. Rdzeń kompozytowy z włókien węglowych

otoczonych włóknami szklanymi, w specjal-nie modyfikowanej żywicy epoksydowej od-pornej na wysokie temperatury. Od kilku lat oferowany jest również rdzeń ULS dla szcze-gólnie długich przęseł i dla bardzo dużego obciążenia lodem.

B. Trapezoidalne druty z wyżarzonego alumi-nium o czystości 99,7% (produkowany rów-nież z drutami ZrAL)

Przewody ACCC® zbudowane są z segmentowych drutów aluminio-wych skręconych wokół rdzenia z kom-pozytu węglowo-szklanego. Przy ich konstruowaniu wykorzystano znane od wielu lat rozwiązania: wyżarzone aluminiowe druty, które stosowane są w przewodach ACSS od ponad 30 lat oraz specjalnie opracowany i opatento-wany rdzeń z kompozytów węglowo--szklanych stosowanych np. od wielu lat w lotnictwie. Całkowicie wyżarzone aluminium w składzie chemicznym nie różni się niczym od wykorzystywane-go w przewodach AFL. Wyżarzone alu-minium jest w stanie miękkim, dzięki czemu nie ma takiego samego ogra-niczenia dopuszczalnej temperatury pracy jak twardociągnione aluminium i może być podgrzane do temperatu-ry +250oC. Innym rozwiązaniem zastosowanym w przewodach ACCC® bazującym na konstrukcji przewodów ACSS/TW stosowanym także w polskich prze-wodach AFLs są druty segmentowe. W produkowanych w Polsce przewo-dach AFLs (ang. ACSR/TW) o równo-ważnej średnicy, druty segmentowe umożliwiają zwiększenie pola przekro-ju aluminium o ok. 20–25%, kosztem zwiększenia całkowitej masy przewo-du o ok. 10%. Wzrost masy oraz po-la przekroju przewodów AFLs w sto-sunku do AFL powoduje, że w celu za-chowania bieżących zwisów wymaga-ne jest zastosowanie proporcjonalnie większego naciągu, co nie zawsze jest możliwe przy starych i słabych słu-pach. Często konieczne jest wzmac-nianie lub wymiana słupów odcią-gowych lub/i podwyższanie słupów przelotowych. Kompozytowy rdzeń przewodów ACCC® jest dużo lżejszy i bardziej wy-trzymały od stali. Dzięki większej wy-trzymałości na rozciąganie można za-stosować mniejszy i lżejszy rdzeń, który w połączeniu z drutami trapezoidalny-mi umożliwia zwiększenie ilości alumi-nium nawet o 30% (w porównaniu do 20–25% wzrostu w przewodach ACSS/TW lub AFLs z rdzeniem stalowym), przy czym w odróżnieniu do przewo-dów AFLs masa przewodu ACCC® jest zmniejszona.

Tabela 1. Porównanie właściwości oplotu

AFL ACCC®Materiał drutów aluminium 1350-H19 aluminium 1350-OWytrzymałość na zerwanie 160 MPa 58 MPaGęstość 2,7 g/cm3 2,7 g/cm3

Przewodność 61% IACS 63% IACSDopuszczalna temperatura pracy +80oC +250oC



Włókna węglowe mają ujemny współ-czynnik rozszerzalności cieplnej, który w połączeniu z właściwościami włókien szklanych w zewnętrznej warstwie daje wynikowy współczynnik o wartości ok. 1,6x10-6 1/oC – prawie 7-krotnie mniej-szy niż stali, co w połączeniu z całkowicie wyżarzonym aluminium w stanie mięk-kim praktycznie eliminuje wzrost zwisu przewodu powyżej punktu kolanowego.

Dlaczego przewody ACCC® są najlepsze?1. ACCC® posiadają płaską charaktery-

stykę zwisów w zależności od tem-peratury = mały zwis w wysokich temperaturach.

2. ACCC® generują najmniejsze stra-ty mocy I2R, o 25–40% mniejsze od AFL i o 10–40% mniejsze od innych przewodów HTLS. Dzięki znacznej redukcji strat inwestycja w ACCC®

czasem cała się spłaca, a zawsze zwraca się różnica w kosztach zaku-pu w porównaniu z tańszymi HTLS.

3. ACCC® zapewniają najwyższe (2-9 krotne) zwiększenie obciążalności prądowej, bez konieczności przebu-dowy konstrukcji wsporczych.

Po przejściu tzw. punktu kolanowego, przewód ACCC® bardzo mało obniża się wraz ze wzrostem temperatury pracy.

Dlatego jedynie przewody ACCC® za-pewniają tak znaczny (w niektórych przypadkach nawet 9-krotny) wzrost przepustowości linii bez konieczności jakiejkolwiek ingerencji w konstrukcje wsporcze.Daje to możliwość szybkiego zwiększe-nia przepustowości linii bez konieczno-ści uzyskiwania pozwolenia na budo-wę, ponieważ konstrukcja linii nie ule-ga zmianie, a przewody wymienia się w stosunku 1:1.

Korzyści ze stosowania przewodów ACCCCo daje nam zastosowanie ACCC® w modernizowanych i nowobudowa-nych liniach?

Szybkie zwiększanie obciążalności istniejących linii W przewodach ACCC® możliwe jest zwiększenie ilości materiału przewo-dzącego dzięki zastosowaniu mniej-szego i lżejszego, ale dużo bardziej

Tabela 2. Porównanie przewodów ACCC® z klasycznymi przewodami AFL i AFLs

Nazwa AFL-6 240 AFLs-10 300 ACCC®Pole przekroju AL 240 mm2 299 mm2 315.5 mm2

Ciężar przewodu 971 kg/km 1077 kg/km 948 kg/kmWytrzymałość 82,8 kN 86,0 kN 103,5 kNŚrednica 21,70 mm 21,70 mm 21,79 mm

Tabela 3. Zestawienie zalet przewodów ACCC w porównaniu z przewodami AFL

Typ przewodu AFL-6 ACCC® Korzyść ACCC®

Przekrój znamionowy części AL mm2 240 315 Przekrój obliczeniowy AL mm2 236,1 315,5 34%

Średnica zewnętrzna mm 21,7 21,79 0,4%

Obliczeniowa masaBez smaru

Aluminium kg/km 650 869 34%Rdzeń kg/km 321 75,6 – 76%

Smar kg/km 6,8 - Obliczeniowa masa całego przewodu kg/km 971 947,6 -2,4%Obliczeniowa siła zrywająca przewód kN 82,8 103,5 25%

Obliczeniowa rezystancja d.c.Ω/km 0,1240 0,0887 – 28%

1 km przewodu w 20°C

Rys. 1. Płaska charakterystyka zwisu ACCC®



wytrzymałego rdzenia kompozyto-wego w połączeniu z segmentowy-mi drutami aluminiowymi. Dopusz-czalna temperatura pracy ciągłej przewodu ACCC® wynosi +180oC, co przy zachowaniu prawie stałego zwisu w wysokich temperaturach umożliwia często nawet trzykrot-ne zwiększenie obciążalności w sto-sunku do przewodów AFL pracują-cych w dopuszczalnej temperaturze +60oC, a pracujących w temperaturze +40oC nawet czterokrotne.Należy zwrócić uwagę, że poprzez dopasowanie przewodów ACCC® do rozmiarów istniejących przewo-dów AFL i dzięki płaskiej charakte-rystyce zwisów przewodów ACCC®, możliwe jest szybkie zwiększenie obciążalności istniejących linii je-dynie poprzez wymianę przewo-dów bez konieczności podwyższa-nia lub/i wzmacniania słupów. Brak konieczności ingerencji w konstruk-cje wsporcze i fundamenty umoż-liwia bardzo szybką wymianę prze-wodu AFL na ACCC®, którą wykonuje się „na zgłoszenie”. W porównaniu z budową nowej linii lub nawet wy-mianą przewodów AFL na AFLs lub na inne technologie HTLS, opera-cja zawieszenia przewodów ACCC nie wymaga długiego procesu uzy-skiwania pozwolenia na budowę i utraty drogi przesyłu spowodowa-nej długim wyłączeniem linii wyni-kającym z konieczności modyfikacji konstrukcji wsporczych. Jeden tor linii Kozienice-Mory o długości 95 km został zmodernizowany termicz-nie za pomocą przewodów ACCC® w ciągu ok. 4 tygodni.Możliwość tak szybkiego zwiększe-nia obciążalności prądowej linii wy-sokich napięć ma kapitalne znacze-nie dla budowanych w wielu rejo-nach Polski elektrowni wiatrowych, które nie mogą funkcjonować bez zapewnienia przez spółki dystry-bucyjne odbioru produkowanej w elektrowniach energii, co według naszego rozeznania stanowi bardzo poważny problem, szczególnie ze względu małą przepustowość istnie-jących linii oraz ze względu na nie-przewidywalność ilości generowa-nej energii i momentu jej generowa-nia. Przewód ACCC® jako jedyny jest w stanie szybko sprostać wyzwa-niom stawianym przez elektrownie wiatrowe bez konieczności znacznej przebudowy linii i zapewnić szybką obsługę bardzo dużej liczby wnio-sków złożonych przez te elektrownie w spółkach dystrybucyjnych.

Zwiększona rezerwa zdolności prze-syłowychKonieczność obsługi coraz większego zapotrzebowania na energię w okre-sach szczytu letniego powoduje, że li-nie użytkowane są blisko ich maksymal-nej przepustowości. Przewody ACCC® zapewniają zapas przepustowości bez powiększania zwisów. W przypadku awarii obciążenie może być znacznie podwyższone a jedynym ubocznym efektem będą wtedy zwiększone stra-ty. Zastosowanie przewodów ACCC® odracza konieczność budowy nowych linii o wiele lat.

Redukcja strat w istniejących i no-wobudowanych liniachPrzewody ACCC® przesyłają tą samą ilość energii co przewody AFL o iden-tycznej średnicy ze stratami niższymi nawet o 30%, dzięki zwiększonej za pomocą drutów segmentowych ilości aluminium „upakowanego” w podob-nej średnicy (zgodnie z wzorem I2R, przy takim samym prądzie o stratach decyduje rezystancja). Z ekonomicznego punktu widzenia re-dukcja strat w linii oznacza zwiększenie dostarczanej mocy i zwiększenie zy-sku. Z ekologicznego punktu widzenia oznacza zmniejszenie ilości spalanego w elektrowniach paliwa, redukcję emisji

gazów cieplarnianych i ochronę środo-wiska naturalnego. Przesyłanie energii przewodami ACCC® jest bardziej go-spodarczo i ekologicznie efektywne. Dzięki znacznie tańszej eksploatacji od eksploatacji innych przewodów HTLS i przewodów AFL, zakup lepszego, ale droższego przewodu ACCC® spłaca się po 1–3 latach.

Redukcja zwisu W konwencjonalnych przewodach wraz ze zwiększaniem natężenia prą-du ich temperatura wzrasta i wydłu-żenie cieplne powoduje coraz większy zwis, na dodatek metalowe druty na skutek własnego ciężaru i rozgrzania trwale zwiększają swoją długość. Po zastąpieniu stalowego rdzenia kompo-zytem węglowo-szklanym zwis w wy-sokich temperaturach został w znacz-nym stopniu zredukowany, dzięki bar-dzo małemu współczynnikowi rozsze-rzalności cieplnej włókien węglowych. Na Rys. 1 pokazana jest prawie płaska charakterystyka zwisu w zależności od temperatury w przewodach ACCC® na tle stosunkowo stromych charaktery-styk innych przewodów HTLS, co po-woduje, że w zakresie wysokich tempe-ratur pracy zwis przewodu ACCC® jest o 1-3 metry mniejszy od zwisów innych przewodów, co oznacza, że w odróż-

Rys. 2. Stosując ACCC® Lisbon o średnicy 21,79 mm zamiast AFL-6 240 o średnicy 21,70 mm uzyskujemy w gabarycie linii zaprojektowanej na przewód 21,70 mm obciążal-ność prądową linii z przewodem ACSR 675 o średnicy 36,00 mm bez wymiany, pod-wyższania i wzmacniania konstrukcji wsporczych

Rys. 3 Stosując ACCC® Helsinki o średnicy 15,65 mm zamiast AFL-6 120 o średnicy 15,65 mm uzyskujemy w gabarycie linii zaprojektowanej na przewód 15,65 mm ob-ciążalność prądową linii z przewodem AFL-8 350 o średnicy 26,10 mm bez wymiany, podwyższania i wzmacniania konstrukcji wsporczych



Fot. 3. Porównanie zwisu przewodów ACCC® i AFL w linii Kozienice-Mory 220 kV

Fot. 4. Porównanie zwisu przewodów ACCC® i ACSS w linii Kozienice-Piaseczno-Mory 220 kV

Rys. 4. Charakterystyka zwisu f [m] w funkcji temperatury T[°C] pracy przewodów ACCC® i podobnego przewodu, ale z drutami ZrAL

nieniu od przewodów ACCC®, przy in-stalacji innych przewodów HTLS trzeba w większości przypadków podwyższać lub/i wzmacniać lub/i wymieniać słupy.Na Fotografii 3. przedstawiono różni-cę w zwisie między przewodami AFL i ACCC® zainstalowanymi w ramach modernizacji termicznej linii 220 kV Ko-zienice-Mory.Na Fotografii 4. przedstawiono różnicę w zwisie między przewodami ACCC®

i ACSS zainstalowanymi w ramach mo-dernizacji termicznej linii 220 kV PSE S.A. Kozienice-Piaseczno-Mory.

Obsługa długich przęseł Kompozytowy rdzeń przewodów ACCC® został zaprojektowany dla zwiększonej wytrzymałości umożliwia-jąc instalację na przęsłach dużo dłuż-szych niż pozwalały na to tradycyjne przewody. Zmniejsza to koszty prze-praw przez rzekę i koszty budowy no-wych linii.

Mniejsza liczba słupów w nowobu-dowanych liniach Zwis, ciężar i naprężenia, określają ile konstrukcji wsporczych potrzebnych będzie przy budowie nowych linii. Prze-wody ACCC® mają bardzo małe zwisy i bardzo dużą wytrzymałość na rozcią-ganie, co pozwala na stosowanie dłu-gich przęseł w nowych liniach zmniej-szając znacząco wydatki na konstrukcje wsporcze przy przęśle równoważnym dłuższym nawet o 25-40%. Dzięki temu nowe linie budowane z przewodami ACCC® mają do 25-40% mniej konstruk-cji wsporczych. Pozwala to zaoszczę-dzić dużo stali i o 25-40% mniej środo-wiska naturalnego ulega zniszczeniu, co ma szczególne znaczenie w przypadku przechodzenia linii przez tereny chro-nione np. Natura 2000. Przewody ACCC®

pozwalają chronić środowisko - są eko-logicznie najlepsze.

UWAGA: nie każdy przewód z rdze-niem kompozytowym ma takie same własności np. przewód z drutami ZrAL w stanie twardym zwisa znacznie niżej od ACCC® z drutami w stanie miękkim wyżarzonym o podobnych parame-trach, co ilustruje Rys. 4.

Doświadczenia eksploatacyjneDo chwili obecnej zainstalowano w Pol-sce ok. 900 km przewodów ACCC w 17 instalacjach wykonanych w ciągu ostat-nich 8 lat. Za wyjątkiem pierwszej insta-lacji z 2008 r., wykonanej bardzo szybko (95 km linii w 30 dni), przez niedoszko-lonych i źle wyposażonych monterów, wszystkie pozostałe 16 instalacji nie



stwarzało żadnych problemów, a wy-konywane były bardzo trudne instala-cje np. przejście przez Wisłę z przęsłem 1159 m.

Obecnie każda instalacja przewodu ACCC® wykonywana jest przez prze-szkolone i doświadczone ekipy monta-żowe, posiadające nowoczesny sprzęt oraz mające każdorazowe wsparcie twórców technologii ACCC® m.in. w postaci nadzoru nad instalacją!

Na fotografiach obok widać różnice w wyposażeniu ekip monterskich.

PodsumowanieBiorąc pod uwagę wyżej wymienione zalety przewodów i korzyści jakie mogą odnieść wszystkie zainteresowane stro-ny, a przede wszystkim firmy zajmują-ce się przesyłem i dystrybucją energii oraz nasze środowisko naturalne, moż-na stwierdzić, że przewody ACCC® za-pewniają najbardziej efektywny spo-sób przesyłania energii napowietrzny-mi liniami wysokiego napięcia i rzetel-nie analizując wszystkie opcje nie moż-na ich nie wziąć pod uwagę zarówno przy budowie nowych linii jak również przy modernizacji istniejących. Przewody ACCC® pracują prawie na wszystkich kontynentach często w eks-tremalnych warunkach terenowych i klimatycznych.Dzięki jej nie mającym sobie rów-nych właściwościom technicznym, ry-nek przekonał się do tej nowoczesnej technologii oferującej niezrównaną efektywność przesyłu energii. Świad-czy o tym ponad 30 000 km zakupio-nych w ostatnich 10 latach przewo-dów ACCC® na ok. 200 000 km zainsta-lowanych do tej pory od początku lat 70-tych wszystkich rodzajów przewo-dów HTLS oraz szybko wzrastająca licz-ba składanych nowych zamówień. W Europie oprócz Polski przewody ACCC® pracują już w Belgii, Wlk. Bryta-nii, RFN, Estonii, Portugalii i Hiszpanii, a w kilku innych krajach niedługo za-czną pracować.

Nasuwa się pytanie, czy przy tak sła-bych słupach jest w ogóle sens inwe-stować w termiczną modernizację li-nii, które mają po kilkadziesiąt lat. Od-powiedź jest taka, że oczywiście lepiej jest wybudować nową linię na innej trasie lub zburzyć istniejącą linię i w jej miejsce postawić nową z większymi przewodami. Operator jednak musi za-wsze zadać sobie pytanie, czy stać go na wieloletnie oczekiwanie aż nowa li-nia zostanie wybudowana po pokona-

Fot. 5. Źle wprowadzany przewód na hamownik

Fot. 6. Za słabe hamulce wymuszały dodatkowe hamowanie ciężkich bębnów deską

Fot. 7. Obecnie, specjalnie stosowana rolka pośrednia, zapewnia odpowiedni kąt wej-ścia przewodu na hamownik



niu wszelkich przeszkód i po załatwie-niu wszelkich formalności, co z reguły trwa od kilku do kilkunastu lat. W wielu przypadkach pilność szybko wzrastają-cego zapotrzebowania na przesył wy-musza zastosowanie przewodów HTLS, spośród których ACCC® są najlepszym, najszybszym (modernizacja w 3-4 mie-siące) i najbezpieczniejszym rozwiąza-niem, ponieważ ich instalacja nie wy-maga modyfikacji słupów i spośród wszystkich technologii HTLS generu-ją one najmniej strat podczas pracy w podwyższonej temperaturze, która nb. w przypadku przewodów ACCC jest zawsze niższa niż w innych przewo-dach HTLS o takiej samej średnicy, przy takim samym prądzie. Na podstawie przeprowadzonych analiz (np. przez niemiecki RWE), można powiedzieć, że zastosowanie przewodu o małym zwi-sie odracza konieczność budowy no-wej linii o ok. 20 lub więcej lat

nWojciech A. SOKOLIK

Łukasz PITAKZircon Poland Sp. z o.o.

Tabela 4. Instalacje ACCC® wykonane w Polsce od 2008 roku

Lp. Relacja linii Zainstalowanyprzewód

Ilość przewodu Instalacja Komentarz

1. 220 kV Kozienice – Mory ACCC® Stockholm 300 km 03-04.2008 (bardzo krótki czas wyłączeń i instalacji)

2. 110 kV Bielsk Podlaski – Hajnówka ACCC® Helsinki 6 km 06.20113. 110 kV GPZ Radom Północ – Radom Zamłynie ACCC® Helsinki 22 km 06.20114. 110 kV S-406 Rudna Zachodnia - Komorniki ACCC® Helsinki 15,52 km 12.2011

5. 110 kV Włocławek Wschód - Włocławek Zawiśle ACCC® Oslo 16,5 km 08.2012(bardzo trudna instalacja -

przejście przez Wisłę, przęsło 1159 m !)

6. 110 kV S-409 Polkowice - Polkowice Strefa ACCC® Lisbon 3,81 km 04.20127. 110 kV GPZ Rożki – Radom Zamłynie ACCC® Helsinki 25,24 km 10.20128. 110 kV S - 494 Polkowice Zachód - Lubin Zachód ACCC® Lisbon 50,18 km 10.20129. 110 kV S -404 Lubin Zachód – Lubin Główny ACCC® Copenhagen 11,65 km 11.2012

10. 110kV GPZ Rypin – GPZ Puszcza Miejska ACCC® Helsinki 14,5 km 04.201311. 110kV GPZ Lipno – GPZ Puszcza Miejska ACCC® Helsinki 63 km 201312. 110kV GPZ Lipno – GPZ Włocławek Zawiśle ACCC® Reykjavik 128 km 2013

13. 110 kV Strzemięcin – Żur110 kV Strzemięcin – Warlubie

ACCC® Oslo 10,1 km07.2014

(bardzo trudna instalacja, przejście przez Wisłę, przę-

sło: 891 m)14. ACCC® Copenhagen 4,16 km

15. 110 kV Rębielice – Działoszyn ACCC® Reykjavik 19,6 km 09.2014

16. 110 kV Rębielice – Kłobuck ACCC® Reykjavik 31,11 km 10-11.201417. 110 kV Strzemięcin – Żur ACCC® Oslo 1,6 km 03.2015

Fot. 9. Stojak bębna posiadający hamulec hydrauliczny zsynchronizowany z hamow-nikiem dla kontrolowania siły naciągu podczas instalacji

Fot. 8. Specjalny zespół rolek wprowadzających zapewnia odpowiedni kąt wejścia przewodu na hamownik



Instytut Energetyki –Zakład Doświadczalny w Białymstoku

www.iezd.pl

Rozłącznik typ SRNkp-24/400

Napęd typ NIEN-1.2

Napęd ze sterownikiem obiektowym typ NIEN-1.3

WprowadzenieCelem komputerowego przetwarza-nia i analizy obrazów jest takie prze-kształcenie i analiza obrazu wybranych obiektów, aby uzyskać użyteczną in-formację na temat interesujących cech obiektów z pominięciem drugorzęd-nych szczegółów obrazu.Proces widzenia (zarówno naturalne-go, jak i sztucznego) składa się z szere-gu operacji elementarnych, takich jak:

y Akwizycja obrazu y Przetwarzanie obrazu (filtracja, eli-

minacja zakłóceń, kompresja, ekspo-nowanie wybranych cech itp.)

y Analiza obrazu (wyodrębnienie cech opisujących obraz)

y Rozpoznanie obrazu i jego interpre-tacja

Wynikiem analizy obrazów mogą być dane jakościowe i ilościowe, opisujące cechy pojedynczego obrazu lub całej grupy obrazów (na przykład sekwen-cji kolejnych kadrów w filmie). W tym drugim przypadku istotne jest uchwy-cenie istotnych zmian treści obrazu pomiędzy kadrami podczas monito-rowania procesu (np. zmiana wielkości, położenia kształtu obiektów lub ich ko-

loru, będących przedmiotem analizy, w funkcji wybranej wielkości fizycznej, jako zmiennej procesowej).Dotychczas zrealizowane w ITR aplika-cje systemów przetwarzania i analizy obrazów w obszarze urządzeń ciepl-no-chemicznych obejmowały analizę wybranych parametrów paliw stałych:

y analizator do oznaczania punktów charakterystycznych przemian fazo-wych z systemem wizyjnym,

y analizator do oznaczania wskaźnika wol-nego wydymania węgla kamiennego,

y analizator do oceny typu koksu me-todą Gray-Kinga.

WIESŁAW MAŁKIŃSKI, MARCIN KARLIŃSKIInstytut Tele- i Radiotechniczny, Warszawa

Pomiary wybranych parametrów paliw stałych przy zastosowaniu techniki przetwarzania i analizy obrazówMeasurements of solid fuels selected parameters using image processing and analysis techniqueSłowa kluczowe: przetwarzanie i analiza obrazów, analiza sekwencji obrazów, oznaczanie charakterystycznych tempe-ratur topliwości popiołu, metoda rurowa, paliwa stałe, węgiel kamienny, oznaczanie wskaźnika wolnego wydymania, ozna-czanie typu koksu metodą Gray-Kinga

StreszczenieW artykule przedstawiono przykładowe aplikacje systemów przetwarzania i analizy obrazów, przeznaczone do pomiarów wybranych parametrów paliw stałych. Aplikacje zrealizowane zostały w Centrum Technik Cieplno-Chemicznych Instytutu Te-le- i Radiotechnicznego i wdrożone w laboratoriach badania paliw stałych. Przedstawione aplikacje zrealizowane zostały na bazie komputera PC i obejmują trzy grupy zagadnień: oznacza-nie punktów charakterystycznych przemian fazowych (Norma PN-ISO 540), oznaczanie wskaźnika wolnego wydymania węgla kamiennego (Norma PN-ISO 501) oraz oznaczanie typu kok-su metodą Gray-Kinga (Norma PN-84/G-04519). Do przetwa-rzania obrazów wykorzystano techniki filtracji liniowej, morfo-logii, binaryzacji, projekcji oraz ekstrakcji konturu. W zakresie analizy zastosowane zostały: technika analizy obiektów (blob analysis), oraz podstawowe narzędzia pomiarowe. Ze względu na szczególne warunki pomiarów w przypadku analizatorów wysokotemperaturowych, istotną uwagę poświęcono zagad-nieniu akwizycji obrazów próbki. Opracowano i zweryfikowa-no nowatorski system akwizycji obrazów przy zastosowaniu oświetlenia backlight oraz filtru pasmowo przepustowego. Sys-tem ten pozwolił na uzyskanie praktycznie takiej samej jakości zdjęć próbki zimnej oraz próbki gorącej, a także na wyelimino-wanie mocnych odblasków, pochodzących z bezpośredniego otoczenia próbki. Rozwiązanie uzyskało ochronę patentową.

Keywords: image processing and analysis, image se-quence analysis, determination of fusibility of ash, tube method, solid mineral fuels, hard coal, determination of the crucible swelling number, determination of the type of coke using Gray-King method

SummaryThe article presents some applications of processing and image analysis systems for measurements of selected pa-rameters of solid fuels. Applications were developed in the Thermal & Chemical Devices Center of Tele & Radio Research Institute and implemented in solid fuels research laboratories. Presented applications are based on the PC and include three groups of issues: determination of fus-ibility of ash - solid mineral fuels (Standard PN-ISO 540), determination of the crucible swelling number (Standard PN-ISO 501) and the determination of the type of coke us-ing Gray-King method (Standard PN-84 / G-04519). Image processing techniques such as: linear filtering, morpholo-gy, binarization, projection and contour extraction were used. In terms of image analysis were used: BLOB analy-sis technique, and basic measurement tools. Because of special conditions of measurements in the case of high temperature analyzers, significant attention was given to the image acquisition system. The innovative image ac-quisition system, using backlight illumination and a band-pass filter, was developed and tested. This system made it possible to achieve practically the same quality of images of cold sample and hot samples, as well as the elimination of strong reflections coming from the environment of the sample. The acquisition system is protected by patent.



Poniżej przedstawiono przykładowe aplikacje wizyjne zrealizowane w Cen-trum Technik Cieplno-Chemicznych Instytutu Tele- i Radiotechnicznego. Przedstawione aplikacje zrealizowane zostały na bazie komputera PC.

Analizator do oznaczania punktów charakterystycznych przemian fazowychMetodę oznaczania charakterystycz-nych temperatur topliwości popiołu z paliw stałych, kształt i wielkość pró-bek oraz sposób ich przygotowania określają normy [1-3]:

y Norma PN-ISO 540 „Paliwa sta-łe - Oznaczanie topliwości popiołu w wysokiej temperaturze metodą rurową”, grudzień 2001

y Norma ISO 540:1995(E) „Solid min-eral fuels – Determination of fusibil-

ity of ash – High-temperature tube method”

y Norma: PN-82/G-04535 „Paliwa sta-łe. Oznaczanie charakterystycznych temperatur topliwości popiołu.”

W zrealizowanym analizatorze anali-zowane są próbki do badań w postaci pionowych walców o średnicy 3 mm i wysokości 3 mm. Takiego doboru próbek dokonano ze względu na po-wszechność ich stosowania w specjali-stycznych laboratoriach.

Struktura sprzętowa analizatoraNa rys. 1 przedstawiono widok analiza-tora wyposażonego w skomputeryzo-wany system do akwizycji, przetwarza-nia i analizy wizyjnej sekwencji obra-zów w procesach termicznych [4].Analizator składa się z:

y części procesowej zbudowanej z po-ziomego pieca rurowego, w którym umieszczona jest badana próbka, regulatora temperatury pieca z in-terfejsem szeregowym oraz układu mierzącego temperaturę próbki,

y części wizyjnej z kamerą CCD (wypo-sażoną w obiektyw o stałej ognisko-wej i współpracującą z kartą frame-grabbera), filtrem optycznym oraz systemem komputerowym, którego zadaniem jest sterownie procesem pomiarowym a także realizacja funk-cji akwizycji, przetwarzania i analizy obrazów.

W analizatorze pojedynczy obraz próbki scharakteryzowany jest poprzez wektor cech, na który składają się podstawowe parametry geometryczne próbki, takie jak: wysokość i szerokość próbki, pole powierzchni przekroju, współczynniki kształtu oraz złożone parametry, oparte na wyodrębnieniu konturu próbki i ana-lizie jego rozwinięcia biegunowego względem środka próbki oraz wzglę-dem jej podstawy [5]. Analiza sekwen-cji obrazów, zarejestrowanych w funkcji temperatury, umożliwia dokładną oce-nę zachowania próbki w funkcji tem-peratury oraz identyfikację wszystkich punktów, w których próbka przybiera charakterystyczne kształty. Do przetwa-rzania obrazów wykorzystano techniki filtracji liniowej, morfologii, binaryzacji, projekcji oraz ekstrakcji konturu. W za-kresie analizy zastosowana została anali-za obiektów (blob analysis), oraz podsta-wowe narzędzia pomiarowe.W analizatorze zaimplementowano spe-cjalizowany system akwizycji obrazów w procesach wysokotemperaturowych [6]. W rozwiązaniu tym zastosowano ze-spół diod LED o dużej sile światła z so-czewką kolimującą, emitujących światło niebieskie – oświetlenie backlight (ob-serwacja cienia próbki). W celu wyelimi-nowania wpływu na obraz rozgrzanych części pieca, stolika na którym umiesz-czona jest próbka oraz światła własnego próbki, po przeciwnej stronie pieca ru-rowego zastosowano filtr podczerwieni oraz filtr pasmowo przepustowy, który eliminuje wszystkie długości fali z wy-jątkiem długości fali światła emitowane-go przez oświetlacz. Przyjęcie takiego rozwiązania pozwoliło zachować stałe parametry akwizycji w całym zakresie temperatur (od temperatury 20°C do 1700°C) oraz wpłynęło na uzyskanie bar-dzo dobrej jakości obrazu. Zastosowana technika akwizycji pozwoliła na uzyska-nie praktycznie takiej samej jakości zdjęć próbki zimnej oraz próbki gorącej o du-żej intensywności świecenia, a także na

Rys. 1. Widok analizatora Fig. 1. The view of analyzer

Rys. 2. Widok ekranu w fazie rejestracji procesuFig. 2. The view of screen - recording of process



wyeliminowanie mocnych odblasków, pochodzących z bezpośredniego oto-czenia próbki (rozgrzanych elementów pieca oraz mechanizmu pozycjono-wania próbki). Rozwiązanie to uzyskało ochronę patentową.

Cechy analizatora: y analiza jednej lub dwóch próbek, y programowanie profilu nagrzewania, y rejestracja widoku próbki (próbek), y automatyczny pomiar temperatu-

ry deformacji, kuli, półkuli, płynię-cia (spiekania, mięknięcia, topnienia i płynięcia) popiołów za pomocą analizy obrazu,

y analiza wybranych parametrów geo-metrycznych próbek w funkcji czasu,

y drukowanie raportów oraz archiwi-zacja wyników pomiarów.

Zadawanie profilu temperatury i parametrów regulacji Zgodnie z wymaganiami normy PN-ISO 540, w celu wyznaczenia punktów cha-rakterystycznych przemian fazowych należy obserwować próbkę w sposób ciągły przy jednoczesny równomiernym podnoszeniu jej temperatury. W celu spełnienia powyższego wymagania na-leżało zintegrować ze sobą dwa moduły programowe: moduł zadawania profilu temperatury i parametrów regulacji oraz moduł rejestracji procesu.Norma PN-ISO 540 definiuje warun-ki temperaturowe przebiegu procesu, w tym prędkość narastania tempera-tury. W celu spełnienia tych warunków w analizatorze zastosowano układ re-gulacji temperatury pieca i dodatko-wy pomiar temperatury próbki termo-parą umieszczoną w stoliku, na któ-rym umieszczona jest próbka. Profil temperatury zadanej generowany jest w komputerze PC, który modyfikuje w stosownych chwilach wartość zada-ną temperatury i przesyła do regulato-

ra. Zaimplementowane funkcje modu-łu rejestratora pozwalają na kontrolę jakości procesu regulacji temperatury, zapewniają zdalny dostęp do nastaw regulatora i miernika oraz umożliwiają automatyzację procesu badawczego zjawiska rozpływu próbki.

Rejestracja procesuW systemie przyjęto zasadę rejestracji ca-łego procesu w postaci sekwencji plików obrazowych zapamiętywanych w posta-ci źródłowej JPG (rys. 2). W trakcie rejestra-cji nie występuje przetwarzanie obrazu. Jakkolwiek dodanie operacji przetwa-rzania wstępnego obrazów (chociażby binaryzacji) spowodowałoby znaczne zmniejszenie objętości plików graficz-nych, to jednak wprowadziłoby pewne ograniczenia na etapie późniejszego od-

twarzania, przetwarzania czy analizy tych plików. Możliwa jest rejestracja procesu w funkcji czasu bądź w funkcji tempera-tury próbki. Rejestracja procesu odbywa się dla dwóch próbek jednocześnie.

Analiza wykresów i odtwarzanie procesuNa rys. 3. przedstawiono przykłado-wy widok ekranu modułu analizy wy-kresów i odtwarzania procesu. Moduł ten stanowi środowisko programowe, umożliwiające interaktywne odtwa-rzanie procesu lub jego fragmentów z jednoczesną wizualizacją przebiegu wybranych wskaźników procesu i jest przydatny przy formułowaniu algoryt-mu wyznaczania punktów charaktery-stycznych w trybie automatycznym, weryfikacji działania analizatora a tak-że do oceny wybranych aspektów pro-cesu w trybie pracy manualnym.Podstawowe cechy środowiska progra-mowego:

y odtwarzanie procesu w sposób ciągły z ustawianą prędkością lub

w trybie pojedynczej klatki, zatrzy-mywanie, odtwarzanie w przód oraz wstecz,

y jednoczesna wizualizacja przebiegu od 1 do 4 wskaźników wybranych z listy,

y wybór opcji wykresów: skala liniowa lub logarytmiczna, odwrócenie kie-runku osi, obserwacja całego wykre-su, bądź wybranego jego fragmentu,

y wybór widoku pomiarowego: dwie próbki jednocześnie, próbka A lub próbka B,

y wybór rodzaju rozwinięcia bieguno-wego konturu: rozwinięcie wzglę-dem środka podstawy lub rozwinię-cie względem środka geometrycz-nego próbki,

y dokładny pomiar współrzędnych X i Y związanych z położeniem kursorów.

Poniżej przedstawiono przykłady inter-pretacji zachowania próbki w trakcie badań na podstawie analizy wykresu wybranych wskaźników.

Na rys. 4 przedstawiono przykład okre-ślania punktu maksymalnego skurczu próbki. W punkcie tym wskaźnik wy-sokości i szerokości próbki oraz pola powierzchni przekroju przyjmuje lo-kalne minimum w przedziale tempe-ratur od temperatury początkowej do temperatury kuli (czerwony kursor na wykresie). Analizator w trybie pra-cy automatycznej podaje przybliżoną wartość procentową zmniejszenia ob-jętości próbki w stosunku do objętości początkowej.Na rys. 5 przedstawiono przykład określe-nia punktu półkuli na podstawie wskaź-ników rozwinięcia biegunowego kontu-ru próbki względem środka podstawy próbki. Punkt, dla którego odpowiednie wskaźniki osiągają minimum, jest punk-tem maksymalnie zbliżonym do punk-tu półkuli (czerwony kursor na wykresie).

Rys. 3. Widok ekranu modułu analizy wykresów i odtwarzania procesuFig. 3. The view of screen – graph analyzing and process visualization

Rys. 4. Określenie punktu maksymalnego skurczu próbkiFig. 4. Calculation of the maximum shrink of sample



Jest to także punkt, po którego przekro-czeniu pole powierzchni przekroju prób-ki zmniejsza się w sposób gwałtowny.Dodatkowym potwierdzeniem prawi-dłowości oszacowania punktu półkuli jest charakter wykresu rozwinięcia bie-gunowego konturu próbki względem środka podstawy (dolna część rysunku). Wykres ten jest zbliżony do linii poziomej.

Analizator do oznaczania wskaźnika wolnego wydymania węgla kamiennegoUrządzenie przeznaczone jest do ozna-czania wskaźnika wolnego wydymania węgla kamiennego (SI) w laboratoriach badania paliw stałych przy wykorzysta-niu technik wizyjnych zgodnie z nor-mami [7-9]:

y PN-ISO 501:2007 Węgiel kamienny – Oznaczanie wskaźnika wolnego wy-dymania.

y ISO 501:2003(E) Hard coal – Determi-nation of the crucible swelling num-ber.

y PN-81/G-04515 Węgiel kamienny. Oznaczanie wskaźnika wolnego wy-dymania.

Analizator do oznaczania wskaźnika wol-nego wydymania węgla kamiennego (rys. 6) to zautomatyzowany, mechatro-niczny system pomiarowy klasy AOI (Au-tomated Optical Inspection), umożliwia-jący bezkontaktową, kompleksową kon-trolę próbek, w skład którego wchodzą:

y komputer PC z układami interfejso-wymi, umożliwiającymi komunikację z urządzeniami systemu wraz z opro-

gramowaniem do akwizycji, prze-twarzania i analizy obrazów oraz ste-rowania procesem pomiarowym,

y optoelektroniczny moduł obser-wacji z kamerą CCD oraz systemem oświetlenia pola obserwacji,

y mechatroniczny zespół automa-tycznego pozycjonowania próbki z modułem sterowania napędu.

Centralną częścią stanowiska jest kompu-ter PC wyposażony w kartę frame-grab-bera, umożliwiającą połączenie z kamerą monochromatyczną CCD. Do oświetle-nia obiektu zastosowano oświetlacz ty-pu backlight (w świetle przechodzącym) zbudowany na bazie diod LED o dużej in-tensywności świecenia (światło zielone), który zapewnia kontrastowe, stabilne w czasie i jednorodne oświetlenie bada-nego obiektu (rys. 7).Ze względu na fakt, że analizowana próbka (koksik) nie posiada idealnej sy-metrii oraz mając na uwadze wymaga-nie normy w zakresie przeprowadzania procedury porównania zarysów, ko-nieczne było wyposażenie stanowiska w stolik obrotowy, na którym umiesz-czana jest badana próbka. Zastosowa-nie układu napędowego z silnikiem skokowym umożliwia całkowitą auto-matyzację procesu ustawiania próbki (rozdzielczość mechanizmu obrotowe-go – 400 impulsów/obrót). Sterownik napędu połączony jest z komputerem centralnym PC za pośrednictwem in-terfejsu RS-232. Istnieje możliwość za-dawania rastru skanowania dla stolika. Cały tor wizyjny posiada osłony, które

zapewniają stabilne warunki oświetle-nia poprzez wyeliminowanie światła zewnętrznego. Ze względu na małą masę próbki i ko-nieczność jej szybkiego przemieszcza-nia kątowego, zapewniono takie jej mocowanie, aby w trakcie procesu po-miarowego nie zmieniała ona orientacji względem talerzyka obrotowego (sys-tem stolika magnetycznego oraz do-datkowych tacek mocujących z igłami, do których mocowana jest próbka).

Wyznaczanie wskaźnika SI w trybie dopasowania konturuTen tryb pracy umożliwia wyznaczenie wskaźnika SI badanej próbki przy udzia-le operatora i przewidziany jest dla nie-typowych przypadków, dla których sys-tem automatycznego wyznaczania za-rysów nie jest w stanie jednoznacznie sklasyfikować badanej próbki (rys. 8). Istotą tego trybu jest kolejne nanoszenie zarysów wzorcowych na obraz badanej próbki i takie dopasowanie rysunków, aby uzyskać maksymalną zgodność wy-ników. W trybie tym istnieje możliwość operowania obrazem rzeczywistym próbki lub obrazem przetworzonym (po dokonaniu operacji symetryzacji).

Rys. 5. Określenie punktu półkuli na podstawie wskaźników rozwinięcia biegunowe-go konturu próbkiFig. 5. Calculationg of the hemisphere point based on analysis of pole notation of the con-tour of sample

Rys. 6. Widok analizatora do oznaczania wskaźnika wolnego wydymania węgla SIFig. 6. The view of analyzer for determi-nation of the crucible swelling number SI

Rys.7. Widok analizatora– próbka na sto-liku obrotowym przy oświetleniu typu backlightFig. 7. View of the vision system -the sam-ple placed on the rotating table, backlight illumination



zowanych warunkach (jeśli zachodzi po-trzeba, z dodatkiem substancji inertnych) i oznaczaniu typu otrzymanego koksu przez porównanie go z wzorcową skalą typów koksu. Typ otrzymanego koksu ustala się przez porównanie go ze skalą wzorców w przedziale od A do G [10].Do realizacji modułu optoelektronicz-nego analizatora zastosowano 2 kame-ry monochromatyczne wyposażone w obiektywy o znacznie różniącym się powiększeniu (obserwacja całej próbki lub jej fragmentu) oraz system oświetle-nia: w świetle przechodzącym (backlight) oraz w polu ciemnym (darkfield) – rys. 10.Podstawową funkcją stanowiska akwi-zycji obrazów analizatora jest dostarcze-nie obrazów, umożliwiających pomiar parametrów geometrycznych próbki (rzut boczny oraz przekrój). Do tego ce-lu wybrano oświetlenie w świetle prze-chodzącym umożliwiające obserwa-cję cienia próbki (rys. 11). Zastosowane oświetlenie umożliwia pozyskanie do-brej jakości obrazu o dużym kontraście. Drugą funkcją, jest analiza jednorodności powierzchni próbki. Do tego celu zasto-sowano oświetlenie w polu ciemnym na bazie oświetlacza pierścieniowego LED (rys.11). Rozwiązanie takie daje możliwość wprowadzenia jednolitego i stabilnego w sensie geometrycznym i czasowym systemu oświetlenia dla wszystkich ba-danych próbek, ułatwiając proces porów-nywania ich ze sobą. Dodatkowo specy-fika zastosowanego oświetlenia uwydat-nia cechy powierzchniowe próbek spra-wiając, że możliwe jest zaobserwowanie rys, pęknięć, kraterów itp. na powierzchni próbki [5] (rys. 13). Pozwala to na ocenę jednorodności powierzchni oraz dostar-cza dodatkowych informacji charaktery-zujących badany koksik, do których od-wołuje się norma. Na rys. 12 zestawiono przekroje czterech próbek z naniesiony-mi siatkami referencyjnymi.

Rys. 8. Widok ekranu w trybie dopasowania konturuFig. 8. The view of screen in fit contour mode

Rys. 9. Widok ekranu w trybie automatycznymFig. 9. The view of screen in auto mode

Rys. 10. Widok analizatora do oznacza-nia typu koksu metodą Gray-KingaFig. 10. The view of analyzer for determi-nation of the type of coke using Gray-King method

Istnieje także możliwość obserwacji prób-ki z dowolnej strony i badania zgodności zarysów dla wielu widoków próbki. Wyni-kiem przeprowadzonych operacji z udzia-łem operatora jest określenie wskaźnika SI badanej próbki. Ten tryb pracy powinien być przydatny w przypadku próbek o bar-dzo nieregularnych kształtach, mocno od-biegających od zarysów wzorcowych.

Wyznaczanie wskaźnika SI w trybie automatycznymW pracy automatycznej do analizy i kla-syfikacji próbek zastosowano technikę precyzyjnego wyszukiwania powtarza-jących się fragmentów (zdefiniowanego wzorca) w obrazie – ang. pattern mat-ching. Zaimplementowanie tej techni-ki w opisywanym systemie polega na zastosowaniu metod korelacyjnych do oceny zgodności treści dwóch porów-nywanych obrazów [5]. Miernikiem stop-nia zgodności obrazów jest współczyn-nik korelacji. W fazie analizy i klasyfikacji obrazu dokonywana jest operacja po-

równania obrazu badanej próbki z obra-zami poszczególnych zarysów wzorco-wych i wyznaczone zostają współczyn-niki korelacji. Proces ten jest powtarzany dla poszczególnych położeń kątowych próbki. W wyniku klasyfikacji wybrany zostaje taki z zarysów wzorcowych, dla którego wartość współczynnika korela-cji osiąga maksimum (rys. 9), w następ-stwie czego, zostaje wyznaczony wskaź-nik wolnego wydymania węgla (SI). Przed dokonaniem operacji analizy i kla-syfikacji, obrazy badanej próbki podda-ne są transformacji i symetryzacji.

Analizator do oceny typu koksu metodą Gray-KingaMetodę analizy typu koksu, która zosta-ła zaimplementowana w analizatorze, określa norma PN-84/G-04519: „Węgiel kamienny. Oznaczanie typu koksu me-todą Gray-Kinga.” Zasada metody polega na równomier-nym ogrzewaniu próbki węgla o masie 20g do temperatury 600°C w znormali-



PodsumowanieZnaczny postęp technologicznych ostatnich lat sprawił, że systemy wi-dzenia maszynowego uzyskują coraz to nowe możliwości, zmniejszając swój dystans w stosunku do systemów bio-logicznych. Dotyczy to zwłaszcza roz-dzielczości, szybkości przetwarzania, interpretacji obrazów trójwymiaro-wych, techniki uczenia i adaptacji. Moż-na stwierdzić, że dla wielu jednoznacz-nie zdefiniowanych zadań, niektóre cechy systemów widzenia maszyno-wego, takie jak: zdolność rozróżniania dużej liczby kolorów, możliwości po-miarów 2D i 3D i oceny ilościowej czy szybkość - wręcz przewyższają możli-wości ludzkiego systemu widzenia i in-terpretacji obrazów. Systemy wizji ma-szynowej będą eliminowały człowieka z wielu obszarów rynku inspekcji pro-

dukcji oraz sterowania procesami wy-twarzania.Opisane w artykule przykładowe re-alizacje systemów pomiarowych, wy-korzystujących techniki przetwarza-nia i analizy obrazów, powinny prze-zwyciężyć ograniczenia, występujące w wielu dotychczasowych rozwiąza-niach stanowisk do wyznaczania wy-branych parametrów paliw stałych, oraz umożliwić uzyskanie dobrej po-wtarzalności i niezawodności kontroli, poprzez wprowadzenie oceny ilościo-wej oraz wyeliminowanie czynników subiektywnych w trakcie badania. Sto-sując zunifikowany sprzęt i oprogramo-wanie, możliwe będzie zachowanie da-leko idącej porównywalności wyników badań między poszczególnymi labora-toriami oraz pełne dokumentowanie wyników pomiarów w celu ich póź-

niejszego porównywania, przetwarza-nia czy analizy statystycznej. Ze względu na szczególne warunki pomiarów w przypadku analizatorów wysokotemperaturowych istotną uwa-gę poświęcono zagadnieniu akwizycji obrazów próbki. Opracowano i zwery-fikowano nowatorski system akwizycji obrazów przy zastosowaniu oświetle-nia backlight oraz filtru pasmowo prze-pustowego [6]. n

Literatura[1] PN-ISO 540:2001 Paliwa stałe - Oznaczanie topliwości popiołu w wysokiej temperaturze metodą rurową.[2] ISO 540:1995(E) Solid mineral fuels – De-termination of fusibility of ash – High-tem-perature tube method.[3] PN-82/G-04535 Paliwa stałe. Oznaczanie charakterystycznych temperatur topliwości popiołu.[4] Wiesław Małkiński, Jerzy Zając, Janusz Wójcik, Marcin Karliński, Tomasz Jaśkiewicz, „Analizator do wyznaczania punktów cha-rakterystycznych przemian fazowych z sys-temem wizyjnym”, Elektronika nr 7/2010, str. 217-222, Warszawa, 2010[5] Tadeusiewicz R., Korohoda P.: Kompute-rowa analiza i przetwarzanie obrazów. Wy-dawnictwo Fundacji Postępu Telekomunika-cji, Kraków, 1997.[6] Wiesław Małkiński, Jerzy Zając, Marcin Kar-liński, „Układ do akwizycji obrazów w proce-sach wysokotemperaturowych”, Elektronika nr 7/2010, str. 222-224, Warszawa, 2010[7] PN-ISO 501:2007 Węgiel kamienny – Oznaczanie wskaźnika wolnego wydymania. [8] ISO 501:2003(E) Hard coal – Determination of the crucible swelling number.[9] PN-81/G-04515 Węgiel kamienny. Ozna-czanie wskaźnika wolnego wydymania.[10] PN-84/G-04519 Węgiel kamienny. Ozna-czanie typu koksu metodą Gray-Kinga.

Rys. 11. Funkcjonalność analizatora do oznaczania typu koksu metodą Gray-KingaFig. 11. Functionality of analyzer for determination of the type of coke using Gray-King method

Rys. 12. Pomiar parametrów geometrycznych próbki – wybrane przekroje próbek Fig. 12. The measurement of geometrical parameters of the sample – cross-sections of selected samples

Rys. 13. Pomiar jednorodności powierzchni bocznej próbki – ekspozycja rys i pęknięćFig. 13. Measurement of the homogeneity of the side surface of the sample – exposition of scratches and cracks



Nowe materiały nadprzewodnikoweOdkrycia z zakresu wysokotempera-turowych materiałów nadprzewodni-kowych stają się nie tylko obiektami medialnych wiadomości, ale coraz bar-dziej przenoszone są na obszar aplika-cyjnych badań. O postępie w odkrywa-niu nadprzewodnikowych materiałów świadczą coraz to nowe ich rekordowe temperatury krytyczne. Przypomnijmy słynne żartobliwe powiedzenie o przej-ściu od epoki brązu w nadprzewodnic-twie do ery żelaza, co związane było z odkryciem i opanowaniem techno-logii tzw. nadprzewodników żelazo-wych, gdy w ciągu kilku miesięcy 2008 r. podwyższono temperaturę krytyczną o kilkadziesiąt kelwinów. Na przełomie lat 2006-2007 odkryto nadprzewodnic-two w związku żelaza LaOFeP o tem-peraturze krytycznej rzędu 4 K, w lu-tym 2008 r. podwyższono temperatu-rę krytyczną w związkach żelazowych LaFeAsO1-xFx do 26 K, natomiast w ma-ju 2008 r. a więc po trzech miesiącach uzyskano rekordową temperaturę kry-tyczną w tych związkach równą 56 K dla związku Gd1-xThxFeAsO. Poprzednio dominowały przewody nadprzewodni-kowe na bazie Nb3Sn w matrycy brązo-wej, co uzasadnia stwierdzenie o przej-ściu od epoki brązu do ery żelaza. Przykład przewodu Nb3Sn w matrycy brązowej, który właściwie można trak-tować jak kabel, ze względu na natę-żenie transportowanego prądu ponad 1 kA, pokazuje rysunek 1. Przewody

o tak dużej przepustowości prądowej używane są następnie np. w elektro-magnesach nadprzewodnikowych, jak pokazany na rys. 2 pracujący w ZIBj w Dubnie, w Rosji. Inny jest co prawda w tym przypadku sposób chłodzenia takiego przewodu, niż pokazanego na rys. 1, gdyż jak widać z rys. 2 jest tutaj stosowane chłodzenie wewnętrzne. O dalszym postępie w osiągnięciu co-raz wyższych temperatur krytycznych nadprzewodników wysokotempera-turowych świadczą z kolei doniesienia o uzyskaniu temperatury krytycznej 90 K w siarkodeuterze D2S pod ciśnie-niem 164 GPa i temperatury początku przejścia rezystywnego rzędu 200 K w siarkowodorze H2S pod ciśnieniem 177 GPa. Rekordowa obecnie tempe-ratura krytyczna stwierdzona w tym materiale przy przyłożeniu ciśnienia wynosi 203 K.

Rys. 2. Widok elektromagnesu nadprze-wodnikowego Nuklotronu w ZIBJ o prą-dzie krytycznym rzędu kilku kiloamperów

O coraz szerszym zakresie występo-wania zjawiska nadprzewodnictwa wskazuje fakt, że ostatnio wykryto nadprzewodnictwo w izolatorach to-pologicznych, takich jak Sb2Te3, czyli w materiałach, w których w ogóle nie powinno występować nadprzewod-nictwo. W izolatorach topologicznych nadprzewodnictwo zachodzi na po-wierzchni materiału, czyli na styku do-skonałego izolatora zwykłego, jakim jest próżnia oraz nietrywialnego izola-tora topologicznego z odwróconymi pasmami energetycznymi, jak może to mieć miejsce wewnątrz kryształu izola-cyjnego. Powstałe odwrócenie pasm powoduje zanik przerwy energetycz-

nej na powierzchni, co może prowadzić do powstania stożków Diraca w struk-turze energetycznej i metalicznego przewodnictwa, a następnie lokalnie fazy nadprzewodzącej.

Wysokotemperaturowe kriokable nadprzewodnikoweTen postęp w poszukiwaniach nowych materiałów nadprzewodnikowych zo-staje systematycznie przenoszony na obszar zastosowań tych materiałów w tym w obszarze kriokabli nadprze-wodnikowych, które wydają się być jednymi z najbardziej perspektywicz-nych zastosowań nadprzewodników wysokotemperaturowych. O ile pierw-sze konstrukcje kriokabli nadprzewod-nikowych, nie sprawdziły się głównie ze względów ekonomicznych, gdyż wymagały chłodzenia ciekłym helem, to nowe materiały nadprzewodniko-we oparte już na opisanych poprzed-nio nadprzewodnikach wysokotem-peraturowych umożliwiają konstruk-cję kriokabli bardziej ekonomicznych, chłodzonych ciekłym azotem. Pośred-nią wersją jest propozycja konstrukcji kriokabla opartego na dwuborku ma-gnezu MgB2, który jest tanim materia-łem o przejściowej temperaturze kry-tycznej rzędu 35 K. Może on być chło-dzony ciekłym wodorem, co umożliwia wykorzystanie takiego kriokabla zarów-no do przesyłu energii elektrycznej, jak też transportu kriokablem samego pa-liwa jakim jest ciekły wodór, coraz po-wszechniej wykorzystywany w energe-tyce np. jako paliwo do pojazdów no-wej generacji, materiału do ogniw. Prace wdrożeniowe nad wysokotem-peraturowymi kablami nadprzewod-nikowymi rozpoczęły się na początku bieżącego stulecia jednocześnie w Eu-ropie, jak i poza nią. Wymienić można jako jedną z pierwszych konstrukcji 30 metrowy kabel zbudowany na Po-litechnice w Lyngby w Kopenhadze w Danii i przez dwa lata testowany tam. Kabel ten wykonany został z taśmy nad-przewodnikowej I generacji z materia-łu nadprzewodnikowego BiSrCaCuO o prądzie 2 kA. Podobną konstrukcję oddano do użytku w 2004 r. w chiń-skiej prowincji Yunnan w 2004 r. Był to

Wysokotemperaturowe kable nadprzewodnikowe



Rys. 1. Przekrój stabilizowanego przewo-du nadprzewodnikowego z Nb3Sn w ma-trycy brązowej

kabel trójfazowy o długości 33 m, rów-nież 2 kA, pracujący pod napięciem 35 kV. O tempie rozwoju tej problema-tyki świadczy porównanie długości te-go kabla z obecnie konstruowanymi, z których najdłuższy oddany do eksplo-atacji w 2013 r. w Essen w Niemczech ma długość 1000 m. Przenosi on prąd trójfazowy 2,4 kA pod napięciem 10 kV. Zbudowany został przez niemiecką fir-mę Nexans, która staje się jednym ze światowych liderów w tej nowopow-stałej branży. Nexans zbudowała także 600 m kabel oddany w 2011 r. do eks-ploatacji w Long Island w USA w pro-jekcie LIPA (Long Island Power Autho-rity). Transportował on prąd o natę-żeniu 2,4 kA, pod napięciem 138 kV. Z kolei w Korei Południowej oddano w 2011 r. stumetrowy kriokabel o mo-cy 1 GVA. Zbudowany on został przez firmę LS Cable. 500 metrowy odcinek takiego kabla ta sama firma równolegle oddala do eksploatacji w Seulu. Z kolei japońskie Sumitomo Electric Inc. odda-ło do eksploatacji kabel nadprzewod-nikowy o prądzie 5 kA i napięciu 66 kV pracujący w TEPCO. W Podolsku pod Moskwą skonstruowano 200 m krio-kabel, natomiast ciekawe jest, że o ile wymienione kriokable pracowały przy prądzie przemiennym, to Sumitomo zbudowało w 2010 r. w Chubu w Ja-ponii kriokabel przenoszący prąd stały o natężeniu 3 kA. Ma to duże znaczenie z punktu widzenia eksploatacji takiego kabla przy obniżonych stratach mo-cy. Należy jednak pamiętać, że oprócz strat zmiennoprądowych występują w kriokablach straty powstałe w połą-czeniach między przewodami związa-ne z generacją wówczas ciepła Joule’a, straty dielektryczne, straty na przewod-nictwo cieplne i powstałe przy pompo-waniu cieczy kriogenicznej.

Model kriokabla nadprzewodnikowegoNie bez przyczyny rozwój problematy-ki kriokabli nadprzewodnikowych ma miejsce w najbardziej uprzemysłowio-nych państwach. Wynika to z koniecz-ności sprostania zaawansowanym technicznie wymogom ich konstruk-cji oraz celowości zastosowań. O skali trudności wskazuje też fakt, że wyso-kotemperaturowe taśmy nadprzewod-nikowe używane do produkcji krioka-bla produkowane są praktycznie tylko w kilku firmach: taśmy 2 generacji YBCO produkowane są w przemysłowy spo-sób przez amerykańskie firmy Ameri-can Superconductor (AMSC) i SuperPo-wer, a w Europie przez European High Temperatures Superconductors EHTS,

natomiast przewody I generacji BSCCO wytwarzane są komercyjnie między innymi przez Sumitomo Electrics Inc. w Osace w Japonii. Szczególnie obiecujące będą zasto-sowania kriokabla nadprzewodniko-wego w układach energetyki odna-wialnej (rys. 3), gdy ekologiczny, ener-gooszczędny przesył energii poprawi ekologiczność całego rozwiązania. Pa-miętajmy, że w rezultacie przepływu prądu przez kriokabel wytwarzane są pary azotu, który w 80% stanowi skład-nik powietrza, więc jest to ekologiczne urządzenie. Niskie straty mocy wpły-wają na oszczędności energii. Rów-nież zmniejszenie gabarytów, rzędu dziewięciokrotnie oznacza oszczędno-ści użytych materiałów oraz umożliwi wprowadzenie kriokabla do obecnych kanałów linii energetycznych. Ma to szczególnie istotne znaczenie w obsza-rach wielkomiejskich, w takich aglome-racjach jak Nowy Jork, Tokio, ale także np. warszawska Starówka, gdzie nie ma możliwości budowy nowych kanałów podziemnych sieci energetycznych, a naziemne linie także nie wchodzą w grę, w tym ze względów estetycz-nych i ochrony krajobrazu.Rys. 4 przedstawia skonstruowany przez autora model kriokabla, w któ-rym zastosowano taśmy nadprzewod-nikowe I generacji firmy EHTS Bruker, wykonane z nadprzewodnika wyso-kotemperaturowego BiSCCO. Widocz-ny tutaj jest kriostat plastikowy z izo-lacją termiczną i wysokonapięciową, w postaci doprowadzeń prądowych

do kriokabla z izolatorami zabezpie-czającymi przed przebiciem.Widoczne na rys. 4 przepusty prądo-we wyposażone są w izolatory wy-sokonapięciowe, gdyż kriokable nad-przewodnikowe używane mogą być w warunkach wysokich napięć, co podwyższa moc równą L = V·I prze-noszoną przez kriokable. Izolatory do-prowadzeń prądowych skonstruowa-ne zostały w postaci zbioru pięciu talerzy wykonanych z teflonu, co po-prawia ich właściwości izolacyjne, jak potwierdziły to przeprowadzone ba-dania zwarciowe, wskazujące na ich odporność na udar wysokiego napię-cia rzędu 30 kV. Rysunek 5 przedstawia charakterystykę prądowo-napięciową skonstruowanego modelu kriokabla nadprzewodnikowego, w temperatu-rze ciekłego azotu.

Powyższy artykuł pokazuje rozwój pro-blematyki wysokotemperaturowych kriokabli nadprzewodnikowych oraz przedstawia parametry skonstruowa-nego jego modelu demonstracyjnego.

nProf. J. Sosnowski

Instytut Elektrotechniki, NWM04-703 Warszawaul. Pożaryskiego 2

Rys. 3. Przykładowa architektura wykorzystania wysokotemperaturowego kriokabla nadprzewodnikowego w układach energetyki odnawialnej



Rys. 4. Widok skonstruowanego modelu kriokabla z wysokonapięciowymi dopro-wadzeniami prądowymi

Rys. 5. Zmierzona charakterystyka prądowo-na-pięciowa modelu kriokabla w temperaturze cie-kłego azotu, T = 77 K.

SMESac

dc

dc

ac

dc

ac

SG

S dc

ac

FCL

koło zamachowe

ogranicznik

transformator

ogniwosłoneczne elektrownia

wiatrowa

sieć średniegonapięciakriokabel

magazyn energii

Nowe wentylatory z filtrem serii Plus produkcji STEGO oferują nowe, interesujące możliwo-

ści. Dodaliśmy „Plus” do nazwy pro-duktu, ponieważ ten „Plus” to lepszy przepływ powietrza i większe bezpie-czeństwo.

Dwa systemy - FPI i FPO, i klapy grawitacyjne

Istnieją dwie różne strategie chłodze-nia stosowane zależnie od rodzaju aplikacji u klienta. Jedna z nich polega na wtłoczeniu chłodniejszego powie-trza zewnętrznego do obudowy szafy sterowniczej, natomiast druga - na ak-tywnym usuwaniu z niej ciepłego po-wietrza. Te strategie stanowią podsta-wę dwóch systemów zastosowanych w naszych rozwiązaniach wentylato-rów z filtrami Plus: FPI, który aktywnie wprowadza świeże powietrze do obu-dowy szafy sterowniczej (I = IN) i FPO, który aktywnie usuwa z niej ciepłe po-wietrze (O = OUT).

Każdy system FPI (I = IN) i FPO (O = OUT) składa się z wentylatora i odpowiedniego filtra (na wylocie lub na wlocie). Powietrze wchodzi do szafy sterowniczej przecho-dząc w każdym przypadku przez kompo-nent zawierający matę filtracyjną, nieza-leżnie od tego czy wlot powietrza jest ak-tywny (tj. wentylator nadmuchowy) czy pasywny (filtr wejściowy).

Wylot powietrza jest zawsze wyposażo-ny w nowe rozwiązanie tj. klapy grawita-cyjne, które zostało zgłoszone do opaten-towania. W efekcie, niezależnie od syste-mu, używana jest tylko jedna mata filtra-cyjna. Ta nowa technologia powoduje, że nie ma potrzeby stosowania więcej niż jednej maty filtracyjnej, a powietrze może bez przeszkód przepływać. Zwięk-szenie strumienia przepływu powietrza w systemach FPI i FPO wpływa na po-lepszenie cyrkulacji w porównaniu do instalacji, w których zastosowano 2 maty filtracyjne. W efekcie chłodzenie aplikacji jest skuteczniejsze. Na poprawę cyrkulacji powietrza w wentylatorach z filtrem Plus ma wpływ nie tylko udoskonalony wy-lot z wentylatora, ale również kształt klap grawitacyjnych, który wspomaga natę-żenie przepływu powietrza. Klapy nie są płaskie, lecz mają kształt idealnej krzywi-zny, co powoduje, że reagują nawet na niewielki przepływ powietrza optymal-nym otwarciem. Dzięki temu opory prze-pływu powietrza są minimalne.Przy stosowaniu wentylatorów z filtrem Plus do chłodzenia, przepływ powietrza do szafy sterowniczej jest „blokowany” na wlocie jedynie przez jedną matę filtracyj-ną. Ma to korzystny wpływ na częstotli-wość prowadzenia konserwacji systemu

Innowacyjne i wysokowydajne wentylatory filtrujące STEGOWysoka temperatura ma bardzo niekorzystny wpływ na aparaty elektryczne i podzespoły elektroniczne pracujące w szafach sterowniczych czy rozdzielczych. Zbyt wysoka temperatura może powodować zakłócenia w pracy układów, w wielu przypadkach może także dojść do zatrzymania procesu produkcyjnego. Firma STEGO od lat produkuje i rozwija szeroką gamę wentylatorów z filtrami. Najnowszym produktem jest innowacyjna seria FFP (FilterFan PLUS)



FPO, w którym wentylator wraz z klapa-mi grawitacyjnymi znajduje się w górnej części. Dlaczego? Powietrze jest wciąga-ne do szafy sterowniczej przez całą po-wierzchnię maty filtracyjnej znajdującej się w filtrze na wlocie FPO 118. W związku z tym, wszystkie pyły i zanieczyszczenie są zatrzymywane na całej powierzchni maty. Gdy wentylator połączony z matą filtracyjną (np. FPI 018) zostanie zabudo-wany po stronie wlotu powietrza, piasta wentylatora osiowego blokuje środek

a ramy wentylatora - naroża maty. Po-woduje to, że ok. 40% powierzchni maty może pozostać nieaktywne i nie uczest-niczyć w wymianie powietrza. Cząstki py-łu wyłapane przez filtr pokrywają jedynie obszar okrągłego pierścienia (patrz rysu-nek). Powoduje to szybsze zanieczysz-

czenie maty i konieczność jej wcześniej-szej wymiany.W czasie gdy nie ma potrzeby chło-dzenia systemu, klapy grawitacyjne zostają całkowicie zamknięte i zatrzy-mują resztkowe ciepło lub ciepło wy-tworzone przez element grzewczy wewnątrz szafy sterowniczej. Maty filtracyjne, ze względu na swoją po-rowatą strukturę są z reguły źródłem

nieszczelności w szafie sterowniczej. Nawet jeśli wentylator nie pracuje, maty filtracyjne umożliwiają przepływ powietrza, co powoduje niepożądany odpływ ciepła z szafy sterowniczej. Technologia klap grawitacyjnych jest bardzo innowacyjna. Na rynku nie ma in-nych, porównywalnych systemów uży-wających tylko jednej maty filtracyjnej. STEGO jest pionierem w tej dziedzinie.



Zapadkowy mechanizm montażowy

Wentylator z filtrem Plus może być za-montowany w wycięciu ściany szafy sterowniczej bez użycia żadnych na-rzędzi. Do mocowania służą 4 klamry z mechanizmem zapadkowym zgło-szonym do opatentowania. Klamry są umieszczone po jednej w każdym narożu wentylatora z filtrem i zapewniają dobrą stabilność. Są ob-sługiwane od zewnątrz i po naciśnię-ciu blokują się w pozycji montażowej wytwarzając dźwięk „kliknięcia”, który potwierdza, że wentylator z filtrem zo-stał pewnie zainstalowany. Stanowi to dodatkową pomoc dla montera, który uzyskuje potwierdzenie, że każda z kla-mer została prawidłowo zablokowana w położeniu i że wentylator z filtrem jest osadzony mocno i stabilnie.Klamry zapadki pozwalają na montaż wentylatora z filtrem Plus w szafach sterowniczych o grubościach ścian od 1 do 4 mm. Naciskając mechanizm za-padki, wbudowana uszczelka jest doci-skana do ściany szafy i zapewnia jedno-lite uszczelnienie wentylatora z filtrem dające wysoki stopień hermetyczności oraz pewną i stabilną instalację. W razie potrzeby, klamry zapadki można otwo-rzyć za pomocą narzędzia (np. wąskie-go śrubokręta).

Objętość powietrza chłodzącego

Pierwszym kryterium branym zazwy-czaj pod uwagę przy doborze wen-tylatora z filtrem jest objętość powie-trza, w szczególności objętość powie-trza przy swobodnym przepływie tzn. w przypadku samego wentylatora nie-połączonego z filtrem na wyjściu. Po-równując wartości swobodnego prze-pływu obu systemów wentylatorów z filtrem Plus można zauważyć, że sys-tem FPO 018 wykazuje zawsze lepsze wartości niż system FPI 018. Wynika to z faktu, że w FPO 018 zainstalowano nową technologię klap grawitacyjnych na aktywnym wylocie. Dla poszczegól-

nych wielkości wentylatorów są to war-tości: 24, 97, 263, 536 i 727 m3/h.

Wielkość wycięć w szafie sterowniczej

Oprócz objętości powietrza, wielkość wycięcia w szafie sterowniczej jest in-nym bardzo ważnym kryterium doboru wentylatora z filtrem. Aby dopasować naszą nową ofertę do wymiarów okre-ślanych jako standardy rynkowe, waż-nym zadaniem dla nas było zaoferowa-nie wentylatorów z filtrem Plus dosto-sowanych do popularnych wymiarów rynkowych.

Stopień ochrony IP i rodzaj ochrony środowiskowej UL (zgodny z NEMA)

Testy w zakresie stopnia ochrony i ochrony środowiska (IP i UL) dla na-szych wentylatorów z filtrem Plus zo-stały wykonane przez akredytowane, niezależne instytucje badawcze (VDE i UL). Przeprowadzenie takich testów przez akredytowane instytucje nie sta-nowi bezwzględnego wymagania ryn-kowego. Nasze doświadczenia z ostat-nich lat wskazują, że te testy często są wykonywane przez laboratoria zakła-

dowe. STEGO zleciło wykonanie tych testów niezależnym instytucjom ce-lem zapewnienia weryfikowalnych da-nych klientom. Wszystkie 5 wielkości wentylatorów z 3 różnymi elementami filtracyjnymi (klapy grawitacyjne, maty G3 i G4) poddano ocenie pod wzglę-dem stopnia ochrony. Stopień ochrony (IP) zgodny z DIN EN 60529 wynosi IP54 (klapy grawitacyjne, maty G3 i G4). Oce-na środowiskowa (NEMA / typ UL): 12 (klapy grawitacyjne, maty G3 i G4).

Podsumowanie

Nowa rodzina wentylatorów z filtrami PLUS to bardzo nowoczesne i innowa-cyjne produkty. Dwa systemy FPI i FPO pozwalają na swobodny wybór techni-ki wentylacji, w zależności od potrzeb i konstrukcji szafy. Zastosowane nowe technologie i rozwiązania chronione patentami czynią z nich systemy, które swoją pewnością działania, skuteczno-ścią, wydajnością i bezpieczeństwem są bardzo pożądane w aplikacjach na-rażonych na przegrzanie.

nPiotr Żurek

STEGO Polska sp. z o.o.www.stego.pl

www.filterfan-plus.com



W połowie lutego br. amerykań-ski producent elektronarzędzi i akcesoriów Milwaukee, wpro-

wadził pierwszą bezpłatną cyfrową plat-formę dla narzędzi roboczych ONE-KEY i wraz z jej udostępnieniem stał się pio-nierem kolejnej technologii zmieniającej branżę. Integrując najwyższej klasy elek-tronikę, w jaką wyposażone są narzędzia Milwaukee, ze specjalnie zaprojektowa-nym programem opartym na “chmu-rze”, ONE-KEY zapewni nowy poziom kontroli i dostępu do informacji, co zre-wolucjonizuje dotychczasowe metody pracy. Przyniesie to zasadniczą zmianę sposobu, w jaki użytkownicy posługu-ją się narzędziami, jak również pomoże im rozwiązać problemy i ograniczenia, z którymi branża nigdy przedtem nie mogła sobie poradzić. Gdy pomyślimy o liczbie złączy, które wymagają różnych prędkości i momen-tów obrotowych lub ilości powtarzal-nych zastosowań, z którymi użytkow-nicy stykają się codziennie, widać, że są setki rozmaitych profili narzędzi i usta-wień, które można wykorzystać. Kon-trola Narzędzi da użytkownikom nie-ograniczone możliwości dostosowania urządzeń do różnych zastosowań, po-zwalając im na dokonywanie drobnych zmian, które czynią wielką różnicę. W pierwszej fazie ONE-KEY zaoferuje 3 kluczowe korzyści, które będą mieć natychmiastowy wpływ na wydajność, kontrolę narzędzi, zarządzanie inwen-tarzem i raporty o narzędziach.Kluczowa część platformy ONE-KEY, Kon-trola Narzędzi, będzie dostępna wraz z wprowadzeniem nowych wiertarko--wkrętarek M18 FUEL, które można bę-dzie synchronizować bezprzewodowo z aplikacja ONE-KEY. Aplikacja ONE-KEY (dostępna do pobrania na stronie interne-towej), pozwoli użytkownikom na zasto-sowanie z góry ustalonych ustawień dla konkretnych złączy i materiałów lub stwo-rzenie całkowicie własnego profilu z indy-widualnie określonymi parametrami pręd-kości i momentu obrotowego bezpośred-nio w ich pamięci. Jedno dotknięcie przy-cisku na narzędziu wystarczy, by użytkow-nik z łatwością zmieniał zapamiętane pro-

file, co sprawi, że każda czynność będzie wykonywana z najbardziej precyzyjnymi i efektywnymi ustawieniami. Zarządzanie Inwentarzem będzie drugim komponentem dostępnym w internecie i poprzez aplikację mo-bilną, tworząc centralne miejsce do zarządzania narzędziami i wyposaże-niem w całym systemie zadań i ich wy-konawców. Platforma pozwala firmom na przechowywanie szczegółowych informacji o każdym narzędziu, także marek innych niż Milwaukee, uła-twiając im określenie budżetu i kontro-lę rocznych wydatków na wyposaże-nie. Menedżerowie mogą także przypi-sać lokalizację lub konkretnych właści-cieli do każdego zasobu, określając od-powiedzialność i pozwalając na łatwą wymianę informacji między pracowni-

kami w terenie a biurem. Jak w każdym rozwiązaniu opartym na “chmurze”, aktualizacje i zmiany będą synchro-nizowane w czasie rzeczywistym na wszystkich poziomach organizacji. W II kwartale 2016 r., wraz z wprowa-dzeniem elektrycznych karbowarek M18 FORCE LOGIC 6T, do platformy ONE-KEY™ zostaną dodane Raporty Narzędzi. Mając możność bezprze-wodowej synchronizacji z programem w internecie, użytkownik będzie mógł wprowadzać dane urządzenia i historię zastosowań w celu tworzenia specjal-nych raportów na temat powodzenia i ustawień końcówek elektrycznych. Ponadto program ONE-KEY™ dopomo-że określić czas użytkowania i przerw w użytkowaniu danego urządzenia w celu maksymalizacji czasu działania

i pozbycia się zbędnego inwentarza. Możliwości, które ONE-KEY uruchamia w miejscu pracy są nieograniczone, a korzyści te nie są rezultatem końco-wym, a dopiero początkiem! Możliwo-ści programu będą się stale zwiększać i ewoluować a pond to po raz pierw-szy Milwaukee będzie wyposażać produkty w coraz to nowe funkcje już po jego zakupie.ONE-KEY można pobrać łącząc się na komputerze ze stroną internetową (www.milwaukeetool.pl/one-key/ ) lub za pomocą interfejsu aplikacji mobilnej na kompatybilnych smartfonach z sys-temami Android oraz iOS. ONE-KEY to kolejne potwierdzenie te-go, że Milwaukee koncentruje się na użytkownikach i inwestycjach w tech-nologie zmieniające branżę.

Warto przypomnieć, że M18 FUEL zapro-jektowano z myślą o najbardziej wyma-gających fachowcach na świecie. Wszyst-kie produkty M18 FUEL, zapewniające bezkonkurencyjne osiągi, wyposażone są w unikalne, innowacyjne rozwiązania Milwaukee— silnik bezszczotkowy PO-WERSTATE, zestaw akumulatorowy RE-DLITHIUM-ION oraz inteligentny system kontroli elektronicznej REDLINK PLUS, które gwarantują niezrównaną moc, czas pracy i wytrzymałość w zastosowaniach roboczych. Mówiąc najkrócej, M18 FUEL to najmocniejsze narzędzia bezprzewo-dowe 18V w swojej klasie.Chcąc dowiedzieć się więcej o ONE-KEY, można obejrzeć film poka-zujący program w działaniu na stronie www.milwaukeetool.pl

n

Milwaukee ONE –KEY Pierwsza i jedyna kluczowa aplikacja od Milwaukee do zarządzania, kontroli miejsca pracy i urządzeń.


EKSPLOATACJA I REMONTY

Nowe młoty udarowo-obrotowe HitachiPierwsze w tej klasie w branży elektro narzędziowej młoty udarowo-obrotowe wykorzystujące do napędu silniki bezszczotkowe wprowadza właśnie do sprzedaży firma Hitachi.

Cztery nowe urządzenia o symbo-lach DH45ME, DH45MEY, DH52ME oraz DH52MEY to całkowicie no-

we konstrukcje młotów. Najbardziej innowacyjnym elementem konstruk-cyjnym tych elektronarzędzi jest bez-szczotkowy. Firma Hitachi wykorzy-stała tą technologie do napędu mło-towiertarek sieciowych. Nowoczesne wysokowydajne silnik bezszczotkowe to przede wszystkim zdecydowane wydłużenie żywotności napędu elek-tronarzędzia. Seria nowych młotowier-tarek pochwalić się może bardzo do-brymi własnościami wyburzeniowymi nawet do 30% większymi w porów-naniu do poprzednich modeli Hitachi. Również zwiększono o 20% prędkość wiercenia w porównaniu do poprzed-nich modeli. Dodatkowo na wytrzy-małość i niezawodność urządzeń ma wpływ nowa konstrukcja korpusu. Wy-korzystanie technologii AHB –Aluminu-

im Housing Body czyli wykonanie kor-pusu urządzenia z aluminium wpływa na zwiększenie sztywności konstrukcji oraz jej wagę co przekłada się na kom-fort pracy. W nowej serii młotowierta-rek zastosowano również nowoczesny system antywibracyjny UVP (dla modeli DH45MEY oraz DH52MEY). Oryginalny, zaprojektowany przez Hitachi spręży-nowy dynamiczny pochłaniacz drgań zmniejsza drgań i pochłania wibracje o około 15% lepiej niż w poprzednich modelach poprawiając efektywność działania i komfort pracy.Dzięki zastosowaniu silnika bezszczot-kowego mamy również możliwość do-boru parametrów pracy. W zależno-ści od potrzeb możemy odpowiednio ustawić prędkość obrotową oraz liczbę udarów.Na tegorocznych targach Budma 2016 seria nowych młotowiertarek zosta-ła nagrodzona złotym medalem Mię-

dzynarodowych Targów Budownictwa i Architektury Budma 2016.



Specyfikacja technicznaModel DH45ME DH45MEY DH52ME DH52MEY

ParametryWiercenie w betonie 45 mm 52 mm

Wiercenie koronką 125 mm 160 mm

Moc 1 500 W

Rodzaj mocowania SDS max

Prędkość obrotowa bez obciążenia 230V 120 - 310/min 110 - 280/min

Liczba udarów 230V 1 200 - 2 950/min 1 000 - 2 400/min

Długość całkowita 535 mm 585 mm

Waga 9,0 kg 9,5 kg 11,0 kg 11,5 kg

Akcesoria standardowe Rękojeść boczna, smar, walizka transportowa

DH 45ME DH 45MEY DH 52ME DH 52MEY

DH 45ME/DH 45MEY

DH 52ME/DH 52MEY

Seria młotów

udarowo-obro

towych

z silnikami bezs

zczotkowymi

silników bezsz

czotkowych

Wysoka efekt

ywność i bezo

bsługowość

SDS-max

Młoty udarowo-obrotowe HitachiDH 45ME　DH 45MEY　DH 52ME　DH 52MEY

*1

Do

20%szybsze

wiercenie

*230%lepsze własności

wyburzeniowe

Do

NOWOŚĆ

*1　Porównanie modelu DH52MEY i poprzedniego modelu DH50MRY. Średnia wartość wiercenia w betonie wiertłami o średnicy 16 mm i 52 mm. Wyniki mogą się różnić w zależności od warunków pracy.*2　Porównanie modelu DH52MEY i poprzedniego modelu DH50MRY. Wyniki mogą się różnić w zależności od warunków pracy.

*1　Porównanie modelu DH52MEY i poprzedniego modelu DH50MRY. Średnia wartość wiercenia w betonie wiertłami o średnicy 16 mm i 52 mm. Wyniki mogą się różnić w zależności od warunków pracy.*2　Porównanie modelu DH52MEY i poprzedniego modelu DH50MRY. Wyniki mogą się różnić w zależności od warunków pracy.

Bosch rozszerza program narzędzi 18 V o nową, wyjątkowo kompak-tową i wydajną akumulatorową

piłę szablastą GSA 18 V-LI C Professio-nal. Precyzyjna, akumulatorowa piła szablasta jest optymalnym narzędziem do wielu zastosowań dla elektryków, in-stalatorów i profesjonalistów zajmujących się wy-kończeniem wnętrz – można nią ciąć lub przycinać rury metalowe i pokrycia z blachy, jak również wycinać różnego rodzaju otwory w okładzinach drewnia-nych i ściankach z płyty gipsowo-kar-tonowej. Dzięki poręcznej konstrukcji, niskiej wadze (2,5 kg) oraz wysokiej wy-dajności narzędzia 18 V, nowa piła łączy w sobie kompaktowe wymiary pił 10,8 V i zalety modeli o mocy 18 V. Model GSA 18 V-LI C Professional oferuje bardzo szyb-kie tempo pracy także w sytuacjach wy-magających trzymania narzędzia w górze lub w miejscach trudno dostępnych.

Łagodny rozruch i niski poziom drgań gwarancją precyzyjnej i komfortowej pracyModel GSA 18 V-LI C Professional wypo-sażono w silnik z systemem łagodne-go rozruchu. Pozwala on płynnie roz-

począć pracę i ciąć z większą dokład-nością przy równoczesnym zachowa-niu kontroli. Funkcja umożliwia płynne prowadzenie narzędzia po przyłożeniu go do materiału – niezależnie od te-go, czy jest to metal, palety drewniane czy elementy suchej zabudowy. Niski poziom drgań umożliwia komfortową i bezpieczną pracę. Narzędzie można wygodnie prowadzić także jedną ręką, co jest szczególnie istotne przy bardziej czasochłonnych zadaniach. Narzędzie jest wyposażone w regulację prędkości cięcia. Prędkość dochodząca do 3.050 skoków na minutę zapewnia wyjątko-wo szybkie tempo pracy.

Osprzęt do wszystkich zastosowań i wydajny akumulator 5,0 AhAby użytkownicy mogli dostosować narzędzie do swoich wymagań i za-kresu wykonywanych prac, Bosch ofe-ruje szeroki pro-gram osprzętu - brzeszczoty do różnorod-nych zastoso-wań w drew-nie lub metalu.

Dzięki sprawdzonemu uchwytowi SDS montaż brzeszczotów jest łatwy, wy-godny i nie wymaga stosowania do-datkowych narzędzi. Wydajny silnik DC i znajdujący się w wyposażeniu stan-dardowym akumulator 5,0 Ah zapew-nia modelowi GSA 18 V-LI C Professio-nal szybkie tempo cięcia i długi czas pracy. System elektronicznej ochrony ogniw ECP (Electronic Cell Protection) gwarantuje akumulatorowi litowo-jo-nowemu długą żywotność oraz chro-ni przed przeciążeniem, przegrzaniem i całkowitym rozładowaniem.Komfort i kontrolę w czasie pracy za-pewniają także ergonomiczne rękojeści i wykorzystanie koncepcji wygodnego uchwytu Multigrip. Dzięki nim akumu-latorowa piła szablasta bezpiecznie leży w dłoni. Oświetlenie LED ułatwia pracę w ciemności lub w miejscach sła-bo widocznych.

Bosch n

Kompaktowa i bardzo wydajnaPrecyzyjna akumulatorowa piła szablasta do wszechstronnych zastosowańBosch wprowadza do swojej oferty akumulatorową piłę szablastą GSA 18 V-LI C Professional. Poręczna konstrukcja i wysoka moc sprawiają, że narzędzie jest idealne do zróżnicowanych, wymagających zastosowań. Nowa piła zapewnia łatwą i komfortową pracę, także w miejscach trudno dostępnych. Zastosowany w jej silniku system łagodnego rozruchu gwarantuje dokładną pracę i pełną kontrolę narzędzia.

Dane techniczne GSA 18 V-LI C ProfessionalNapięcie/pojemność akumulatora 18 V / 5,0 Ah (maksymalnie 6,0 Ah)

Prędkość skokowa 0 – 3.050 min-1

Długość skoku 21 mmMaks. głębokość cięcia w drewnie 200 mm

Waga (z akumulatorem) 2,5 kg



Fot.

Bosc

h

W akumulatorowej szlif ier-ce kątowej GWS 10,8-76 V--EC Professional f irmy

Bosch zastosowana została tarcza o średnicy 76 mm. Maksymal-na głębokość jej cięcia wyno-si 16 mm. Dzięki temu instalatorzy i elektrycy, ale także dekarze, wyko-nawcy suchej zabudowy czy ekipy wykończeniowe mają do dyspozy-cji niewielkie, praktyczne narzędzie do cięcia w różnego rodzaju mate-riałach. Szlifierka umożliwa łatwe cię-cie tuneli kablowych, gwintów, listew

oporowych i płytek oraz fug, rur, pro-fili pustych, a nawet cegły dziurawki i parkietu.

Niska waga, ergonomia i wydajny silnik EC Mała, lecz wydajna szlifierka kątowa jest lekka – waży zaledwie 900 g – i doskonale leży w dłoni. Zoptymalizo-wana konstrukcja umożliwia stosowanie szlifierki GWS 10,8-76 V-EC Professional praktycznie wszędzie, także w wąskich i trudno dostępnych miejscach. W przeciwieństwie do konwencjonal-

nych szlifierek kątowych, tar-cza jest w niej zamocowa-na. Narzędzie jest dzięki te-mu bardziej ergonomiczne i łatwiejsze do prowadzenia kontroli. Dodatkowo może zastąpić wiele innych narzę-dzi, np. piłę ręczną. Wydajny, bezszczotkowy silnik EC za-pewnia wysoką moc. Silnik EC jest bezobsługowy i gwaran-tuje narzędziu długą żywot-ność. Model GWS 10,8-76 V-EC

Professional jest także wyposażony w osłonę tarczy, którą można wygod-nie przestawiać bez użycia dodatko-wych narzędzi. Po wyłączeniu szlifierki kątowej tarcza zatrzymuje się w czasie poniżej jednej sekundy.

Bogata oferta osprzętu do najróżniejszych zastosowańAby użytkownicy mogli dostoso-wać narzędzie do swoich wymagań i zakresu wykonywanych prac, Bosch oferuje szeroki program osprzętu - tar-czę tnącą do metalu, do cięcia różnych materiałów (Multi Material) oraz dia-mentową tarczę tnącą. W celu szybkiej i wygodnej wymiany tarczy narzędzie GWS 10,8-76 V-EC Professional wyposa-żono w nową wersję blokady wrzecio-na. Przycisku blokady nie trzeba trzy-mać wciśniętego przez cały czas, tak jak w przypadku konwencjonalnych szlifierek kątowych - wystarczy zwolnić blokadę przed wymianą osprzętu, a po-tem znowu ją włączyć.

Bosch n

Niewielkie wymiary, duża moc.Pierwsza na świecie profesjonalna szlifierka kątowa Bosch 10,8 VGWS 10,8-76 V-EC Professional firmy Bosch to pierwsza na świecie akumulatorowa szlifierka kątowa 10,8 V dla profesjonalistów. Narzędzie jest wyjątkowo lekkie i kompaktowe, a zarazem bardzo wydajne. Doskonale nadaje się do szybkich, krótkich cięć w różnego rodzaju materiałach.

Dane techniczne GWS 10,8-76 V-EC Professional

Napięcie/pojemność akumulatora 10,8 V / 2,5 Ah

Nominalna prędkość obrotowa 19.500 min-1

Średnica tarczy 76 mm

Średnica wrzeciona M 5

Średnica otworu tarczy 10 mm

Głębokość cięcia 16 mm

Obwód rękojeści 160 mm

Waga z akumulatorem 2,5 Ah 900 g



Fot.

Bosc

h

W konferencji technologiczno--naukowej wzięło udział po-nad 50 osób przybyłych z całej

Polski. Tematem przewodnim rozmów najnowocześniejsze rozwiązania z za-kresu hydrauliki znajdujące zastosowa-nie w maszynach roboczych. Podczas konferencji uczestnicy mieli możliwość poszerzenia wiedzy z zakresu:

y napędów hydraulicznych w przeno-śnikach taśmowych i zgrzebłowych z zastosowaniem silników Häg-glunds,

y napędów układów jazdy i układów roboczych ładowarek kopalnianych oraz wozów odstawczych,

y hydraulicznych układów roboczych wiertnic kopalnianych z wykorzysta-niem magistrali CAN,

y inteligentnego i efektywnego zarzą-dzania energią w maszynach – DHC, HVT, HSS, HTA,

y monitoringu i systemów bezpie-czeństwa Bosch.

Konferencji towarzyszyła wystawa produktów i systemów do maszyn roboczych firmy Bosch Rexroth oraz Działu Systemów Zabezpieczeń firmy Robert Bosch. Uczestnikom konferen-cji zaprezentowano również przykła-dowe ćwiczenia praktyczne z zakre-su hydrauliki mobilnej na stanowisku

dydaktycznym Rexroth, w które pod koniec 2015 roku wyposażona została baza szkoleniowa MCKK.Wydajność, precyzja, bezpieczeństwo i energooszczędność to cechy charakte-ryzujące napędy i sterowania firmy Bosch Rexroth, które wprawiają w ruch maszy-ny i urządzenia każdego formatu. Przed-siębiorstwo posiada szerokie doświad-czenie w aplikacjach mobilnych, maszy-nowych i projektowych, jak również au-tomatyzacji przemysłu. Doświadczenie to wykorzystuje przy opracowywaniu innowacyjnych komponentów, indy-widualnych rozwiązań systemowych oraz usług. Bosch Rexroth oferuje swo-im klientom kompleksowe rozwiązania z zakresu hydrauliki, napędów elektrycz-nych i sterowań, przekładni oraz techni-ki przemieszczeń liniowych i montażu. Przedsiębiorstwo, obecne w ponad 80 krajach, osiągnęło w 2014 roku obroty w wysokości 5,6 mld euro przy zatrud-nieniu na poziomie 33 700 pracowników. Więcej informacji: www.boschrexroth.plGrupa Bosch jest wiodącym w świecie dostawcą technologii i usług. Zatrud-nia około 360 00 pracowników na ca-łym świecie (wg danych na 1 kwietnia 2015) i wygenerowała w 2014 roku obrót w wysokości 49 mld euro*. Firma prow-adzi działalność w czterech sektorach:

Mobility Solutions, Industrial Technolo-gy, Consumer Goods, and Energy and Building Technology. Grupę Bosch re-prezentuje spółka Robert Bosch GmbH oraz około 440 spółek zależnych i regio-nalnych w 60 krajach świata. Z uwzględ-nieniem dystrybutorów i partnerów ser-wisowych, Bosch jest obecny w ok. 150 krajach na świecie. Rozwój, produkcja oraz sieć sprzedaży na całym świecie stanowią podstawę dalszego wzrostu przedsiębiorstwa. W roku 2014 Bosch zgłosił ok. 4 600 patentów. Strategicz-nym celem Grupy Bosch jest dostarcza-nie rozwiązań dla świata zintegrowane-go w internecie. Innowacyjne produkty i usługi Bosch poprawiają jakość życia, jednocześnie budząc entuzjazm użyt-kowników. Bosch tworzy technologię, która jest „bliżej nas”.Więcej informacji: www.bosch.pl, www.bosch-prasa.pl*Wyniki finansowe za rok 2014 nie obej-mują byłych spółek joint-venture BSH Bosch und Siemens Hausgeräte GmbH (obecnie BSH Hausgeräte GmbH) oraz ZF Lenksysteme GmbH (obec-nie Robert Bosch Automotive Steering GmbH), które zostały w całości przejęte przez Grupę Bosch.

Bosch Rexroth n

Konferencja techniczna firmy Bosch RexrothW dniu 14 stycznia 2016 roku firma Bosch Rexroth wraz z Miedziowym Centrum Kształcenia Kadr zorganizowały w Lubinie konferencję pt. „Inteligentne układy zarządzania energią, energia na żądanie oraz rekuperacja energii w maszynach roboczych”.


KONFERENCJE I SEMINARIA

działa na rynku polskim nieprzerwanie od 1982 roku.

Zajmujemy się w szczególności:• Sprzedażą nowych systemów rezerwowego i gwarantowanego

zasilania – agregaty prądotwórcze, zasilacze UPS;• Serwisem gwarancyjnym i pogwarancyjnym systemów zasilania;• Projektowaniem systemów zasilania, doborem urządzeń, rozwiązań itp.;• Kompleksową realizacją inwestycji z dostawą sprzętu (agregaty, UPS’y),

pracami budowlanymi, elektrycznymi, dostawą rozdzielni itp.

W ofercie mamy:• Agregaty prądotwórcze

w mocach od 10-2500kVA marki FG Wilson, produkowane w fabryce Caterpillar w Wielkiej Brytanii.

• Zasilacze UPS w mocach od 1 do 3MW firm: − UPSy firmy − UPSy firmy

− UPSy firmy − UPSy firmy

• Systemy monitoringu; • Projektowanie systemów;• Kompleksowe wykonywanie („pod klucz”)

systemów zasilania obiektów;• Modyfikacja funkcjonujących systemów;• Dostawy i instalacje sprzętu, nadzór obsługi i serwis.

Zapraszamy do kontaktu

Ul. E. Orzeszkowej 502-374 Warszawa tel. + 48 22 572 18 00fax + 48 22 823 66 46e. mail: [email protected]

Urzdzenia Dla Energetyki 1/2016

Documents

Transcript of Urzdzenia Dla Energetyki 1/2016