Urządzenia dla Energetyki nr 3/2015

Specjalistyczny magazyn branżowyISSN 1732-0216INDEKS 220272

Nr 3/2015 (86) cena 16 zł ( )w tym

8% VAT

| www.urzadzeniadlaenergetyki.pl |

UR

ZĄ

DZ

EN

IA D

LA

EN

ER

GE

TY

KI 3

/20

15

(86

)

• Korzyści wynikające z zastosowania rozdzielnic SN w izolacji stało-powietrznej na przykładzie oferty firmy EATON • • Kable komunikacyjne – ogólne rozważania dotyczące zastosowań kabli – Technokabel • Słupy kablowe linii wysokiego napięcia w środowisku • • RN III SA 24/4/100 – nowa seria rozłączników napowietrznych w ALPAR Kozienice • Układy kompensacji mocy biernej elektrowni wiatrowych •

• Prace badawczo-rozwojowe dotyczące rozłączników SN w I.EN. – Z.D. w Białymstoku •

86

http://www.urzadzeniadlaenergetyki.pl

http://www.ude

ul. Sokola 8

86-031 Osielsko k.Bydgoszczy

tel/fax. 052 320 33 11 / 320 33 38

www.taurus-technic.com.pl

[email protected]

TAURUS-TECHNIC Sp. z o.o.

W dzisiejszych czasach następuję wyrost liczby urządzeń elektrycznych o nieliniowej charakterystyce

napięciowo-prądowej podłączonych do sieci.

Prądy harmonicznych przez nie produkowane powodują harmoniczne napięcia w impedancjach sieci,

które dodają się do napięcia podstawowego sieci i w rezultacie powodują odkształcenie napięcia.

To odkształcenie napięcia jest oczuwalne przez wszystkie urządzenia elektryczne podłączone do sieci

powodując wyższe obciążenie termiczne napędów, transformatorów, kondensatorów, rozdzielnic i kabli.

Niektóre urządzenia elektryczne na skutek zasilania napięcie odkształconym generują więcej hałasu.

Urządzenia elektroniczne, czułe systemy zabezpieczeń, systemy sterowania nie są w stanie poprawnie

pracować podczas zasilania ich napięciem odkształconym.

Najbardziej skuteczną drogą do eliminacji tych zakłóceń jest zastosowanie filtra aktywnego MaxSine.

Główne możliwości kompensacji:- Dwa tryby kompensacji: szybki z możliwością selekcji harmonicznych (od 1-50tej) lub ultra szybki

do kompensacji ogólnej.

- Dostępny do sieci 3-przewodowej jak również 4-przewodowej (3xL+N),

- Priorytet nastaw dla harmonicznych i/lub podstawowa kompensacja mocy biernej,

- Całkowity współczynnik może może być doprowadzony do 1,

- Zdolność do równoważenia prądów liniowych,

- Zdolność eliminowania prądu w przewodzie neutralnym,

- Nastawialność amplitudy i fazy kompensowanych prądów indywidualnych harmonicznych,

- Znakomita dynamika: czas reakcji <1ms w trybie ultra szybkim i możliwość nastaw

od 1 okresu do 50 okresów sieci w trybie szybkim,

- Wielokrotność obwodów przekładników prądowych (pętla otwarta, pętla zamknięta, dodatkowe przekładniki prądowe, itp....)

- Strona podwójnego wyboru ustawienia parametru np. do awaryjnego zasilania generatorem

Dlaczego MaxSine compact:- Modułowa budowa,

- Zwiększanie mocy poprzez liczbę modułów,

- Zwiększona zdolność kompensacji,

- kompaktowe wymiary,

- możliwość bezpośredniego montażu naściennego lub montażu

w obudowie w wersji stojącej,

- przeglądarka internetowa do dokonywania nastaw i wyświetlania parametrów.

Osiągnięcia MaxSine:- Mały wymiary umożliwia indywidualną zabudowę,

- Podłączenie do sieci Ethernet i serwera dla celów monitoringu, nastaw i sterowania,

- Iterfejsy użytkownika : PC lub opcjonalnie HMI,

- Wyjście przekaźnikowe dla sygnalizacji działania,

- Tryb czuwania w momencie małych prądów,

- Elektroniczne zabezpieczenie przeciążeniowe,

- Pomocnicza sonda temperaturowa (opcja)

- Zegar

Do aktywnej kompensacji prądów harmonicznych i kompensacji mocy biernej

R

Korzyści dla Klienta:- filtracja harmonicznych i kompensacja

w czasie rzeczywistym,

- kompaktowa i modułowa budowa,

- poprawione możliwości użytkowe,

- oszczędność pieniędzy,

- poprawa jakości energii.

Aplikacje:- budynki biurowe,

- szpitale,

- firmy z szybko zmiennym obciążeniem

(zgrzwarki, windy),- farmy wiatrowe,

- banki.

NOKIAN CAPACITORSAN ALSTOM COMPANY

MaxSine CompactNajszybszy aktywny filtr harmonicznych

Rozszerzone funkcje pomiarowe:- pomiar napięcia sieci,

- pomiar obciążenia, prądów sieciowych i prądów harmonicznych, fazy sieci i neutralne

- pozmiar RMS, wartości podstawowe, prądy harmonicznych i współczynniki szczytowe,

- pomiar mocy czynnej, biernej, pozornej i mocy harmonicznych,

- pomiar współczynnika mocy cos fi,

- pomiar THD(U), THD (I), spektrum prądów harmonicznych aż do 50-tej,

- pomiar przebiegów prądów,

- pomiar temperatury wewnątrz obudowy,

Ca y proces rozwoju produkcji dla produktow kompensacji mocy podporzadkowanes certyfikowanym programom zarzadzaniaco zapewnia produkt jakosci.

ł ią

y najwyższejISO 9001, ISO 14001 oraz OHSAS 18001

Wyłączny dystrybutor MaxSine w Polsce

http://www.ude

OD REDAKCJI

4 URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 3/2015

Spis treści

Współpraca reklamowa:

nWYDARZENIA I INNOWACJEFirma MAZEL w międzynarodowym gronie ekspertów

programu Partner Community, firmy COPA-DATA ...............................6

System centralnego zasilania stoisk badawczych

w laboratoriach inżynieryjnych WSK PZL-Świdnik ...............................7

EXPOPOWER 2015 – nowości i inspiracje ..................................................8

Energia do jedzenia ..............................................................................................10

Koło zamachowe technologii magazynowania energii ................11

Pierwszy wysoko wydajny akumulator aluminiowy ........................12

Panele solarne na baczność ............................................................................13

Tańsze kolektory słoneczne?...........................................................................14

Warsztaty szkoleniowe EVER dla projektantów,

instalatorów i informatyków ...........................................................................14

Belgijska wyspa energetyczna .......................................................................17

nNOWOŚCITablicowe analizatory parametrów sieci

CVM-B100 i CVM-B150 firmy CIRCUTOR..................................................16

n TECHNOLOGIE, PRODUKTY, INFORMACJE FIRMOWE

Rozdział Energii Elektrycznej ...........................................................................18

Kompensacja Mocy Biernej .............................................................................20

Szyny profilowane AlCubar – odmienią myślenie ............................22

Korzyści wynikające z zastosowania rozdzielnic SN w izolacji

stało-powietrznej na przykładzie oferty firmy EATON ....................24

Fotowoltaika od BELOS-PLP ............................................................................26

Układy kompensacji mocy biernej elektrowni wiatrowych ........28

Prace badawczo-rozwojowe dotyczące rozłączników SN

w I.EN. – Z.D. w Białymstoku ...........................................................................34

Słupy kablowe linii wysokiego napięcia w środowisku .................38

Kabel Nexans ENERGYFLEX PV .......................................................................40

Milowy krok ku większej ekonomiczności .............................................42

Poprawa obciążalności transformatora rozdzielczego

zasilającego odbiorniki nieliniowe. Zastosowania aktywnego

filtru harmonicznych VLT ®AAF Danfoss ..................................................44

Samoczynny włącznik SN w miejskich stacjach

rozdzielczych SN/nn ............................................................................................48

Kable komunikacyjne – ogólne rozważania dotyczące

zastosowań kabli ....................................................................................................52

RN III SA 24/4/100 – nowa seria rozłączników napowietrznych

w ALPAR Kozienice ................................................................................................58

BAKS – Profesjonalne systemy tras kablowych ...................................60

n EKSPLOATACJA I REMONTYPełna gotowość na torach wyścigowych ...............................................66

n TARGIExpopower: energetyczna burza spotkań .............................................68

WydawcaDom Wydawniczy LIDAAN Sp. z o.o.

Adres redakcji00-241 Warszawa, ul. Długa 44/50 lok. 109tel./fax: 22 760 31 65 e-mail: [email protected]

Prezes ZarząduAndrzej Kołodziejczyk, tel. kom.: 502 548 476, e-mail: [email protected]

Dyrektor ds. reklamy i marketinguDariusz Rjatin, tel. kom.: 600 898 082, e-mail: [email protected]

Zespół redakcyjny i współpracownicyRedaktor naczelny: mgr inż. Marek Bielski,tel. kom.: 500 258 433, e-mail: [email protected]

Dr inż. Andrzej Maciej Maciejewski,tel. kom.: 601 991 000, e-mail: [email protected]

Sekretarz redakcji: mgr Marta Olszewskatel. kom.: 531 266 287, e-mail: [email protected]

Dr inż. Wojciech Żurowski, doc. dr Valentin Dimov (Bułgaria), Inż. Armand Kehiaian (Francja), prof. dr hab. inż. Andrzej Krawczyk, prof. dr hab. inż. Krzysztof Krawczyk, dr inż. Jerzy Mukosiej, prof. dr hab. inż. Andrew Nafalski (Australia), prof. dr hab. inż. Andrzej Rusek, prof. dr inż. Wiesław Seruga, prof. dr hab. Jacek Sosnowski, prof. dr hab. inż. Czesław Waszkiewicz, prof. dr hab. inż. Jerzy Ziółko, mgr Anna Bielska

Redaktor ds. wydawniczych: Dr hab. inż. Gabriel Borowski

Redaktor Techniczny: Robert Lipski, [email protected]

Fotoreporter: Zbigniew Biel

Opracowanie graficzne: www.studio2000.pl

Redakcja nie odpowiada za treść ogłoszeń. Redakcja zastrzega sobie prawo przeprowadzania zmian w tekstach, np. adiustowania lub skracania, a także nieodsyłania materiałów nie zakwalifikowanych do druku. Przedruk, a także publikacja w innej formie, np. elektronicznej w internecie, tylko za zgodą wydawcy i właściciela praw autorskich.

Prenumerata realizowana przez RUCH S.A:Zamówienia na prenumeratę w wersji papierowej i na e-wydania można składać bezpośrednio na stronie www.prenumerata.ruch.com.plEwentualne pytania prosimy kierować na adres e-mail: [email protected] lub kontaktując się z Telefonicznym Biurem Obsługi Klienta pod numerem: 801 800 803 lub 22 717 59 59 – czynne w godzinach 7.00 – 18.00. Koszt połączenia wg taryfy operatora.

ENERVISION ......................................................................................I OKŁADKAELEKTROBUDOWA ........................................................................II OKŁADKAEATON .............................................................................................. III OKŁADKAENERGOPOMIAR .......................................................................... IV OKŁADKATAURUS-TECHNIC ............................................................................................... 3APATOR ................................................................................................................... 5AS ELEKTROTECHNIK ........................................................................................ 7INSTYTUT ENERGETYKI .................................................................................... 9ENERGOAPARATURA .......................................................................................11ENERGOELEKTRONIKA.PL .............................................................................12ZWARPOL .............................................................................................................13TECHNOKABEL ..................................................................................................15CIRCUTOR ............................................................................................................17KONTRATECH .....................................................................................................19ZENEX ....................................................................................................................21BELOS-PLP ...........................................................................................................27INSTYTUT ENERGETYKI ZAKŁAD DOŚWIADCZALNY ........................37NEXANS ................................................................................................................41RITTAL ............................................................................................................ 42-43TAVRIDA ELECTRIC ...........................................................................................47ALPAR ....................................................................................................................57BAKS .......................................................................................................................69

bezpiecznie połączonaENERGIA

http://www.apator.com

Firma MAZEL M.H. Mazurkiewicz sp.j. za-rtudniająca obecnie prawie 200 osób, działa aktywnie od 1987roku. W jej

portfolio znajdują się usługi z zakresu insta-lacji elektrycznych, automatyki przemysło-wej i energetyki zawodowej. Wieloletnie doświadczenie, a także kadra specjalistów gwarantują klientom obsługę na najwyż-szym poziomie. Projekty, które MAZEL wy-konuje mają charakter nie tylko regionalny czy też ogólnokrajowy. W portfolio firmy znajduje się również udział w inwestycjach zagranicznych dzięki czemu marka ta jest doskonale rozpoznawalna również poza terytorium naszego kraju. Wśród klientów firmy znajdują się m.in: Danone, Kraft, Clas-sen, Tele-Fonika Kable jak również projek-ty będące wynikiem współpracy z jednost-kami edukacyjnymi jak realizacja w Parku Naukowo-Technologicznym Uniwersytetu Zielonogórskiego.Od 2004 roku certyfikat ISO i rekomenda-cja MON potwierdzają kompetencje i kwa-lifikacje firmy MAZEL we wdrożeniach pro-jektów nawet dla najbardziej wymagają-cych klientów. Chcąc się rozwijać firma cały czas poszukuje nowoczesnych technologii i najnowszych rozwiązań oraz inwestuje w wysoce wykwalifikowanych pracowni-ków tak aby realizować projekty i kroczyć obraną przez siebie drogą. Więcej informa-cji na: http://mazel.pl

COPA-DATA Polska n

Firma MAZEL w międzynarodowym gronie ekspertów programu Partner Community, firmy COPA-DATA„Naszą misją jest uzyskanie satysfakcji Klienta, dzięki kompleksowej realizacji usług o wysokiej jakości, których filarami są kompetencje i kreatywność naszych pracowników. Jestem również głęboko przekonany, że partnerstwo z firmą COPA-DATA pozwoli tą misję realizować jeszcze bardziej efektywnie, oferując na rynku automatyki zupełnie nową jakość” powiedział: Henryk Mazurkiewicz podczas uroczystości odbierania dyplomu potwierdzającego wstąpienie do grona partnerów światowego lidera w produkcji oprogramowania HMI/SCADA.

Wręczenie certyfikatu potwierdzającego członkostwo w programie Partner Community.

Na zdjęciu: Urszula Bizoń-Żaba – Dyrektor Operacyjny firmy COPA-DATA Polska Sp. zo.o.

oraz Henryk Mazurkiewicz – założyciel i właściciel firmy MAZEL.

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 3/20156

WYDARZENIA I INNOWACJE

http://mazel.pl

Od 2010 roku firma Bosch Re-xroth intensywnie współpracu-je z WSK PZL-Świdnik SA, któ-

ra jest częścią grupy AgustaWestland, w zakresie modernizacji laboratoriów inżynieryjnych. W ramach współpra-cy zrealizowano kilka projektów, które są częścią większego przedsięwzięcia obejmującego rozbudowę infrastruk-tury zaplecza badawczo-rozwojowe-go Wytwórni Sprzętu Komunikacyjne-go PZL-Świdnik Spółka Akcyjna wraz z zatrudnieniem wykwalifikowanej ka-dry, współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Programu Ope-racyjnego Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013. Jednym z nich jest projekt „Rozbudowa systemu zasilania olejo-wego dla elektrohydraulicznych stoisk badawczych w Wytwórni Sprzętu Ko-munikacyjnego PZL-Świdnik SA w Świd-niku”.Projekt obejmował dostawę materia-łów i wyposażenia do rozbudowy ist-niejącego systemu zasilania olejowe-go elektrohydraulicznych stoisk ba-

dawczych oraz instalację wyposażenia i rurociągów do zasilania stoisk badaw-czych w siedzibie klienta. Prace obejmowały również przygoto-wanie, sprawdzenie i przeprowadzenie prób funkcjonalnych instalacji zasilania olejowego, dostarczenie wymaganej dokumentacji (instrukcje obsługi, kon-serwacji) w języku polskim i/lub an-gielskim oraz przeszkolenie personelu w zakresie eksploatacji i konserwacji systemu.W skład systemu wchodzi m.in. 15 punktów dystrybucyjnych oleju, za-instalowanych szeregowo na rurocią-gach rozmieszczonych w kanałach zmodernizowanej hali. Rozmieszcze-nie punktów dystrybucyjnych umożli-wia w prosty i szybki sposób zasilenie stoisk badawczych w każdym miejscu hali. Każdy punkt dystrybucyjny składa się z bloków: ciśnieniowego, spływo-wego i przecieków umieszczonych na rurach P, T i Dr.

Bosch Rexroth n

System centralnego zasilania stoisk badawczych w laboratoriach inżynieryjnych WSK PZL-Świdnik

Stanowisko niskocyklonowych badań zmęczeniowych kadłuba śmigłowca AW 149/189



Tegoroczna edycja targów EXPO-POWER zapowiada się ciekawie, ponieważ swoją obecność zapo-

wiedzieli już przedstawiciele najwięk-szych firm energetycznych, w tym ABB, Agmar, Apator, Enea, Energia, Mikroni-ka, PGE, PKEE, Schneider Electric, Turon czy ZPUE. W Poznaniu zaprezentuje się ponad 200 firm z Polski, Austrii, Belgii, Niemiec, Chin, Holandii, Litwy, Rumunii, Włoch, Szwecji i Węgier.Ekspozycję tegorocznych targów EXPOPOWER tworzyć będzie ofer-ta producentów wyposażenia i syste-mów, a także dostawców aparatury i gotowych rozwiązań dla branży ener-getycznej. Uzupełnienie tematyki o tar-gi GREENPOWER, podczas których pre-zentowane są produkty i technologie z zakresu odnawialnych źródeł energii, będzie stanowiło interesującą mieszan-kę sprzyjającą wymianie doświadczeń.

Targowe ciekawostkiW pawilonie 7 na stoisku firmy ABB ze znaczkiem „nowość” spotkamy roz-

dzielnicę SafeRing AIR i zestaw demon-stracyjny on-line systemu zdalnego za-rządzania i sterowania Ingrid. W tym sa-mym pawilonie prezentowana będzie żerdź kompozytowa eko, której inno-wacyjność dostrzegło i nagrodziło ju-ry tegorocznego konkursu o Złoty Me-dal MTP. Warto na stoisku firmy Energy Composites zostać dłużej, bo to nie je-dyna nowość tego producenta. Na sąsiednim stoisku firma Pollin pre-zentować będzie przekaźnik Master. Ten nowy model przekaźnika czaso-wego realizuje 25 różnych funkcji za pomocą łatwego i intuicyjnego pro-gramowania.W sąsiednim pawilonie 7A aż pięć no-wych produktów zaprezentuje firma Apator, m.in. Apasys 60 (nowy system szynowy 60 mm), rozłącznik izolacyjny bezpiecznikowy RBP 000 pro, system monitorowania rozdzielnicy w SCADA, ARS X z modułem kontroli stanu wkła-dek bezpiecznikowych i przekładniki prądowe niskiego napięcia typu APA. Nie wiele mniej innowacji spotkamy na

stoisku firmy Dacpol, m.in. nowe ana-lizatory (kompaktowy wielofunkcyjny i parametrów sieci trójfazowej QUBO H), RM27 czyli kompaktowe przekładni-ki prądowe do wyłączników instalacyj-nych czy TQ – pod tą nazwą kryje się no-wy rodzaj przekładników na przewód. Jeśli poszukujemy rozwiązań, które po-mogą nam ustalić awarię i zakłócenia w pracy urządzeń elektroenergetycz-nych, warto przyjrzeć się bliżej central-nej sygnalizacji awaryjnej CSA-16. No-wość będzie prezentowana na stoisku firmy Energoaparatura, gdzie jako pre-mierę rynkową znajdziemy także wy-muszalnik prądowy W-30. Natomiast firma Efen na targach Expo-power pokaże nową serię D0 rozłączni-ków bezpiecznikowych na system szyn 60 mm. Zdjęcia i opisy nowości, a także ciekawe branżowe wydarzenia targów Expopo-wer na: www.expopower.pl

n

EXPOPOWER 2015 – nowości i inspiracjeWiele nowości targów EXPOPOWER to produkty i technologie po raz pierwszy prezentowane w Polsce. Premiery rynkowe znaleźć będzie można na stoiskach firm m.in. ABB, Apator, Efen, Energy Composites, Energoaparatura, Dacpol czy Pollin. Warto w dniach 26 - 28 maja zajrzeć do poznańskich pawilonów, by sprawdzić, co się zmienia w branży.



Badacze z Katedry Inżynierii Żywno-ści i Organizacji Produkcji SGGW dowodzą, że ultradźwięki czy prąd

elektryczny mogą – przy odpowied-nim zastosowaniu – korzystnie wpły-nąć na zawartość cennych z żywienio-wego punktu widzenia substancji.Prowadzone przez warszawskich na-ukowców eksperymenty wskazują, że niekoniecznie kojarzące się z organicz-nymi procesami powstawania zdrowej żywności pulsacyjne pole elektrycz-ne oraz ultradźwięki pozwalają skrócić czas suszenia owoców i warzyw przy jednoczesnym polepszeniu ich właści-wości fizykochemicznych. Takie tech-nologie mogą ponoć również z po-wodzeniem znaleźć zastosowanie we wspomaganiu innych procesów do-tyczących technologii żywności, jak choćby w przygotowaniu barwników (pytanie tylko, po co nam tak napraw-dę w ogóle barwniki w żywności...). Cel badań naukowców z katedry Inży-nierii Żywności i Organizacji Produkcji podsumowuje dziekan Wydziału Na-uk o Żywności SGGW prof. Dorota Wi-trowa-Rajchert: – Przemysł spożywczy wykorzystuje około dziesięciu procent całkowitej ilości energii zużywanej w na-szym kraju, a spośród procesów i operacji jednostkowych występujących w prze-twórstwie żywności największą energo-chłonnością charakteryzuje się suszenie oraz zamrażanie. Znalezienie rozwiązań mogących skrócić czas trwania tych procesów przyczyni się, zdaniem war-szawskich naukowców zarówno do ob-niżenia kosztów produkcji wyższej jako-

ści żywności, jak i do poprawy ochrony środowiska naturalnego. Podejście stosowane dziś w Katedrze Inżynierii Żywności SGGW korespon-duje z ogólnoświatowymi trendami w zakresie poszukiwań metod tzw. nietermicznego przetwarzania żyw-ności, czyli takiego, które pozwala osiągnąć założony efekt technologicz-ny bez konieczności zmian tempera-tury produktów. Jak powiedział inż. Artur Wiktor, kierownik projektu doty-czącego zastosowania ultradźwięków oraz pulsacyjnego pola elektrycznego do wspomagania suszenia owoców i warzyw, wśród technologii tych naj-większe nadzieje upatruje się obecnie właśnie w ultradźwiękach oraz pulsa-cyjnym polu elektrycznym. – Pomimo że dużą część naszej uwagi skupiamy na zbadaniu możliwości zastosowania pulsacyjnego pola elektrycznego czy ul-tradźwięków, to interesuje nas także me-chanizm oddziaływania tych techno-logii na komórki biologiczne – dodaje prof. Dorota Witrowa-Rajchert.Prowadzone przez zespół inż. Wiktora badania finansowane są ze środków Narodowego Centrum Badań i Rozwo-ju w ramach programu LIDER. W kate-drze Inżynierii Żywności i Organizacji Produkcji SGGW w ramach tego sa-mego projektu prowadzone są rów-nież pionierskie badania mające na ce-lu m.in. przetestowanie sekwencyjnej obróbki wstępnej z wykorzystaniem pulsacyjnego pola elektrycznego oraz ultradźwięków na przebieg procesu suszenia konwekcyjnego oraz mikrofa-

lowo-konwekcyjnego tkanki roślinnej. – Badania tego typu nie były dotychczas publikowane ani w czasopismach kra-jowych, ani międzynarodowych. Nasza Katedra jest zatem pierwszym ośrodkiem, który pracuje nad tym zagadnieniem – powiedział inżynier Artur Wiktor. Wśród innych badań prowadzonych w SGGW, a związanych są z nowator-skimi technologiami przetwarzania żywności, warto wymienić m.in. te za-wiadywane przez inż. Magdalenę śledź, która dzięki grantowi z programu Pre-ludium NCN bada oddziaływanie ul-tradźwięków przed suszeniem na wy-brane gatunki ziół i porównuje wyniki z efektami tradycyjnego procesu blan-szowania.W ramach zaś grantu Iuventus Plus Mi-nisterstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższe-go, prowadzonego przez dr inż. Mał-gorzatę Nowacką, trwają prace nad zastosowaniem opisanych technologii w usuwaniu wody z żurawiny błotnej, której zasoby w naszym kraju są po-kaźne. Celem badań jest stworzenie technologii zwiększającej konkurencyj-ność produktów uzyskanych w oparciu o krajowe surowce.Naukowcy z Katedry Inżynierii Żywno-ści i Organizacji Produkcji SGGW mają nadzieję, że dzięki ich pracy możliwy będzie transfer zaawansowanej, in-nowacyjnej wiedzy na temat proce-su suszenia wspomaganego obróbką wstępną przy użyciu innowacyjnych, niekonwencjonalnych metod.

OM nFOT.: Materiały prasowe SGGW

Energia do jedzeniaDo czego – poza oczywiście typowymi zastosowaniami – wykorzystać można energię i pole elektryczne? Do wytwarzania tańszej, a zarazem lepszej jakości żywności, o wyższej zwartości substancji bioaktywnych, jak się okazuje – a przynajmniej jak twierdzą naukowcy ze Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie.



Inwestorem i realizatorem projektu jest irlandzka firma Be-acon Power, zaś sama instalacja – której moc wyniesie 20 megawatów – ma osiągnąć pełną zdolność operacyjną

w 2017 roku. Jak informuje opisujący inwestycję „The Guardian” – Celem instalacji będzie gromadzenie nadwyżek zielonej energii i odda-wanie jej do sieci w okresach niedoboru energii w systemie elek-troenergetycznym. (...) Takie niedobory są obecnie kompensowa-ne przez elektrownie wykorzystujące paliwa kopalne albo przez elektrownie szczytowo-pompowe. Jednak w przeciwieństwie do konwencjonalnych elektrowni, które posiadają sprawność rzędu 35-40 procent, instalacja oparta na kole zamachowym ma pra-cować ze sprawnością 85-90 procent.Chociaż rozwiązanie, które zamierzają zastosować Irland-czycy, było już testowane w USA, gdzie nie znalazło jed-

nak komercyjnego zastosowania, to wiąże się z nim spo-re nadzieje – zwłaszcza w kontekście oczekiwanych przez Unię Europejską zmian dotyczących realizacji polityki kli-matyczno-energetycznej i podniesienia poziomu bezpie-czeństwa energetycznego. – Obecnie w Unii Europejskiej mamy wiele ulic, na których podłączenie do sieci pięciu elek-trycznych aut oznaczałoby odcięcie od prądu całego sąsiedz-twa. Wkrótce będziemy rozmawiać o tysiącach aut elektrycz-nych na naszych drogach i dlatego musimy upewnić się, że nasze sieci są inteligentne, wytrzymałe i mogą poradzić sobie z zapotrzebowaniem na energię, którego nie notujemy obecnie – przypomina cytowany przez „Guardiana” Maroš Šefčovič, unijny komisarz ds. unii energetycznej.

OM nFOT.: mat. prasowe Beacon Power

Koło zamachowe technologii magazynowania energiiIrlandczycy znaleźli sposób na uporanie się z problemem magazynowania energii ze źródeł odnawialnych. W miejscowości Rhode powstaje prototypowa instalacja, bazująca na technologii koła zamachowego (flywheel).

URZĄDZENIA DLA ENERGETYKI 3/2015 11


WYMUSZALNIKI PRĄDOWEZADAJNIKI NAPIĘCIATESTERY SZRGENERATORY NAPIĘCIAWALIZKI DO BADANIA SCOWALIZKI DO BADANIA OBCIĄŻEŃ

WALIZKI DO BADAŃ ZABEZPIECZEŃELEKTROENERGETYCZNYCH

W-29

W-28

Zalety nowego akumulatora opisuje profesor Hongjie Dai: – Akumulator aluminiowy sprawdzi się jako alter-

natywa dla akumulatorów alkalicznych, które są szkodliwe dla środowiska natural-nego czy litowo-jonowe, które czasami się zapalają. Nasz akumulator nie zapłonie, nawet jeśli wywiercimy w nim otwór. Wy-produkowaliśmy urządzenie nie tylko bez-pieczne, ale i o dobrej wydajności. Tak zachwalany akumulator powstał na bazie aluminiowej anody i grafito-wej katody. Jak mówi prof. Hongjie Dai – Próbowano katod z różnych materia-łów. Przypadkowo odkryliśmy, że najle-piej jest użyć grafitu. Zidentyfikowaliśmy kilka jego typów, które zapewniają bar-dzo dobrą wydajność. Kolejna składo-wa eksperymentalnego urządzenia to płyn jonowy, który pełni rolę elektrolitu. – Nasz elektrolit to po prostu sól płynna w temperaturze pokojowej. Jest to więc bardzo bezpieczne rozwiązanie. Tymcza-sem akumulatory litowe mogą zachowy-wać się nieprzewidzianie – dodaje współ-autor projektu, Ming Gong. Żeby udo-wodnić, jak bezpieczne jest nowo po-wstałe urządzenie, uczeni wiercili dziury

w pracującym akumulatorze, który mi-mo to nie zajmował się ogniem. Specjaliści na całym świecie od dzie-sięcioleci starali się wyprodukować efektywne akumulatory aluminiowe. Największych problemów przysparza-ło uzyskanie odpowiedniego napięcia po wielu cyklach ładowania i rozłado-wywania.Zdaniem uczonych z Uniwersytetu Stanforda, prototyp aluminiowego aku-mulatora ich projektu można załado-wać w ciągu zaledwie minuty. Kolejny ważny sukces, jaki odnieśli konstruując urządzenie, to zwiększenie jego trwa-łości. Dotychczas budowane akumu-latory aluminiowe przestawały praco-wać po około 100 cyklach ładowania/rozładowywania. Nowe urządzenie przetrwało jednak 7 500 cykli bez wi-docznego spadku pojemności. To spo-re osiągnięcie, zważywszy że typowy akumulator litowo-jonowy nie nadaje się do pracy po około 1 000 cyklach. – Kolejną zaletą naszego akumulatora jest elastyczność. Można go zginać, zatem będzie mógł znaleźć zastosowanie w ela-stycznej elektronice. Ponadto aluminium

jest tańsze od litu – uzupełnia Gong.Jest jednak jedna niespecjalnie dobra wiadomość dotycząca aluminiowego akumulatora, a mianowicie dostarczane napięcie, które nie przekracza tu 2 wol-tów. To co prawda więcej, niż zapewnia jakiekolwiek inne podobne urządzenie, ale dwukrotnie mniej niż oferują akumu-latory litowo-jonowe. Jak jednak uspo-kaja prof. Dai: – Udoskonalenie materiału katody pozwoli na uzyskanie wyższego napięcia i lepszej gęstości energetycznej. Poza tą niedoskonałością nasza bateria ma wszystko, o czym można marzyć: ta-nie elektrody, jest bezpieczna, szybko się ła-duje, jest wytrzymała i elastyczna.

OM nFOT.: mat. prasowe, Stanford University

Pierwszy wysoko wydajny akumulator aluminiowyPowstał właśnie na Uniwersytecie Stanforda i, jak twierdzą jego twórcy, może świetnie zastąpić wiele współcześnie wykorzystywanych akumulatorów. Można go oczywiście szybko ładować, a dodatkowo jest wytrzymały i tani.



Ilość miejsc

ograniczona

Regionalne Seminaria / Szkolenia dla Służb Utrzymania Ruchu

Jeżeli jesteś zainteresowany uczestnictwem w Seminarium, zaprezentowaniem produktu lub nowego rozwiązania napisz do nas: [email protected]

Energoelektronika.pl tel. (+48) 22 70 35 291

Partnerzy:

19.02.2015 - Radom12.03.2015 - Tarnów31.03.2015 - Wałbrzych EX16.04.2015 - Białystok14.05.2015 - Zielona Góra18.06.2015 - Trójmiasto Robotyzacja i automatyzacja celem poprawy efektywności produkcji

24.09.2015 - Opole Diagnostyka i monitoring maszyn w zakładach przemysłowych

22.10.2015 - Poznań EX03.12.2015 - Toruń Ochrona przepięciowa i systemy gwarantowanego zasilania pomocne w utrzymaniu ciągłości produkcji

Jeżeli jesteś zainteresowany uczestnictwem w Seminarium, zaprezentowaniem produktu lub nowego rozwiązania napisz do nas: [email protected]

Energoelektronika.pl tel. (+48) 22 70 35 291

www.seminarium.energoelektronika.pl

Zapewnia on dobrą wentylację tylnej strony modułów i eliminuje konieczność stosowania szyn montażowych na całym odcinku. Zastosowanie niewielkiej liczby za-

montowanych komponentów pozwala zaoszczędzić czas podczas instalacji. Rozwiązanie umożliwia montaż modułów fotowoltaicznych nie tylko na prawie płaskich dachach o na-chyleniu trzech stopni, ale też na stromych powierzchniach, nachylonych pod kątem 70 stopni. – W zależności od ilości miejsca dostępnego na powierzchni dachu mocowanie modułów w układzie pionowym umożli-wia zwiększenie ich liczby, a tym samym wydajności instala-cji. Za montażem modułów fotowoltaicznych w układzie pio-nowym zamiast poziomego mogą także przemawiać wzglę-dy estetyczne. Dlatego też powiększyliśmy rodzinę produk-tów MetaSole o serię MS+ Portrait – informuje Felix Janssen, menedżer produktu w firmie Renusol. – System montażowy MS+ Portrait jest bardzo ekonomiczny i przystosowany do wszystkich rodzajów modułów oraz większości profili blach trapezowych. W celu maksymalnego ułatwienia pracy mon-terów dopracowaliśmy kilka szczegółów technicznych. Dzię-ki temu udało się skrócić czas montażu do około 10 minut na każdy kilowat mocy szczytowej.

Niewielka waga systemu, wynosząca trzy kilogramy w prze-liczeniu na jeden kilowat mocy szczytowej, sprawia, że mo-że być on wykorzystywany również na dachach obiektów przemysłowych z niskim obciążeniem granicznym. Materiały niezbędne do montażu paneli o mocy 1 kWp mieszczą się w opakowaniu wielkości pudełka po butach, co gwarantu-je znaczne zmniejszenie kosztów logistycznych i transportu.

OM nFOT.: mat. prasowe Renusol

Panele solarne na bacznośćO korzyściach montowania paneli słonecznych w układzie pionowym przekonuje niemiecka firma Renusol, która opracowała system umożliwiający właśnie taki sposób ich mocowania na dachach budynków.



Do tego celu stworzono – te-stowany właśnie i będący czę-ścią projektu ExKnoll – kolektor

z polipropylenu. Urządzenie o wy-miarach 160 na 80 cm zaopatrzono w warstwę izolującą, która chronić ma przed stratami ciepła. Kolektor taki może się nagrzać do temperatu-ry 100 stopni C. Wyniki, które udało się uzyskać do tej pory, wskazują już, że istotnie zastoso-wanie takiego kolektora o wspomnia-nych wymiarach obniża koszt produk-cji – do 25 euro za sztukę lub 45 euro w wypadku zastosowania przy jego tworzeniu dodatkowo polisiarczku fe-nylu, co powoduje zarazem zwiększe-nie temperatury maksymalnej do 250 stopni C.Gdy porówna się te stawki z cenami tra-dycyjnych, typowych płaskich kolekto-rów, które w Europie wynoszą obecnie około 230 euro za metr kwadratowy, oszczędność wydaje się niewątpliwa. Biorąc jednak pod uwagę możliwości pozyskiwania energii poprzez kolek-tory z polipropylenu, ich efektywność w porównaniu do zwykłych kolekto-rów niestety blednie.

Według instytutu Fraunhofera ilość po-zyskanej przez kolektor z polipropylenu energii może być o 20 procent mniejsza niż w przypadku kolektora tradycyjne-go. Mimo to jednak, gdy uwzględni się tę niższą sprawność (koszty instalacji są podobne) oczekiwana oszczędność w stosunku do zwykłych kolektorów wynosi od 8 do 16 procent.Projekt instytutu, realizowany w ra-mach programu IEA SHC Task 39 Poly-

meric Materials for Solar Thermal Ap-plications, ma na celu testowanie moż-liwości redukcji kosztów systemów solarnych. Na ten rok zaplanowano realizację kolejnych projektów w jego ramach.

OM nFOT.: Wikipedia Commons

Tańsze kolektory słoneczne?W ramach intensywnie prowadzonych na całym świecie poszukiwań sposobów dalszego obniżenia kosztów pozyskiwania energii ze słońca, niemiecki Instytut Fraunhofera postanowił niedawno sprawdzić możliwość zastosowania tanich w produkcji kolektorów słonecznych z tworzywa sztucznego.

Warsztaty szkoleniowe EVER dla projektantów, instalatorów i informatykówEVER, największy polski producent sys-temów zasilania gwarantowanego UPS, zaprasza na praktyczne i nowoczesne warsztaty szkoleniowe, które odbędą się 12 maja 2015 (najbliższy termin) oraz 30 czerwca 2015 (kolejny termin) w sie-dzibie firmy, w Swarzędzu. Warsztaty szkoleniowe EVER pozwolą uczestni-kom poszerzyć i zaktualizować wiedzę z zakresu zasilania gwarantowanego oraz sprawnie poruszać się w branży.

DLA KOGOWarsztaty EVER polecamy projektan-tom, informatykom, inżynierom, wła-ścicielom i pracownikom firm infor-matycznych, kierownikom projektów,

a także generalnym wykonawcom. Re-komendujemy szczególnie wszystkim, którzy w swojej pracy wykorzystują lub oferują urządzenia zasilania awaryjne-go UPS.

PROGRAMProgram warsztatu obejmie część teo-retyczną i praktyczną. Uczestnicy za-poznają się z procesem instalacji UPS (w tym trójfazowych UPS EVER), po-znają oprogramowanie monitorująco--zarządzające PowerSoft Professional oraz praktyczne funkcjonalności pod-czas prezentacji w dziale Badań i Roz-woju firmy EVER. Uczestnikom przed-stawiony będzie przegląd produktów

producenta ich funkcjonalności oraz korzyści płynące z ich zastosowania.

REJESTRACJAUdział w warsztacie jest bezpłatny. Aby zgłosić swoją obecność należy wypeł-nić elektroniczny formularz zgłosze-nia dostępny na stronie internetowej www.ever.eu/szkolenia. Liczba miejsc na warsztat jest ograniczona. Liczy się kolejność zgłoszeń.

ZGŁOŚ SIĘ, SKORZYSTAJ!Więcej informacji o warsztatach znaj-dą Państwo na stronie: www.ever.eu/szkolenia

n



http://www.ever.eu/szkolenia



Analizatory CVM-B100 i CVM-B150 umożliwiają po-miar parametrów elektrycznych w czterech kwadran-tach z pomiarem poboru energii elektrycznej i możli-

wością wyświetlania nowych parametrów jak koszty lub emi-sja CO2 na ekranie urządzenia. Przeznaczone są do instalacji średniego/niskiego napięcia i mogą zostać zainstalowane w systemach o napięciu do 600 kV i natężeniu do 10 kA.Urządzenia, w formacie 96x96 mm (CVM-B100) lub 144x144 mm (CVM-B150), będą stanowiły doskonały sprzęt do monitoringu we wszystkich znaczących lub prioryteto-wych punktach pomiarowych w instalacjach elektrycznych. Dzięki starannej i atrakcyjnej stylistyce przedniego panelu oraz nowatorskiemu interfejsowi SCV, urządzenia umożli-wiają użytkownikowi wyświetlenie dowolnego parametru w kombinacji z innymi na tym samym ekranie wyświetlacza. Innowacyjne interfejsy graficzne SCV (Slide, Choose & View) pozwalają dostosować się do najbardziej wymagających po-trzeb dotyczących wizualizacji danych na ekranie.Nowe analizatory zapewniają szeroki wachlarz wyświetla-nych parametrów elek-trycznych, od napięć, prądów i mocy złożo-nych lub z podziałem na fazy, rozkładowi do 50 harmonicznej i po-borów energii z podzia-łem na trzy różne taryfy. Klasa pomiaru to 0,2 dla prądu i napięcia oraz 0,5S dla energii.Klawiatura urządzenia z trzema podświetlony-mi na biało przyciskami dotykowymi, dzięki kontroli interfej-su użytkownika SCV, umożliwia w sposób szybki i łatwy do-stęp do wielu ekranów monitorowania danych. To nowator-skie podejście zastosowane w przemysłowych urządzeniach pomiarowych zapewnia dodatkowo ochronę czołową IP65,

dzięki jednoelementowej budowie bez szczelin. Technologia wykorzystana w ekranie graficznym o wysokim kontraście i dużej jasności, nadaje tym analizatorom akcent wyrafino-wania i nowoczesności zastosowany przy pomiarze parame-trów. Ekran w formacie 4:3 posiada rozdzielczość 640x480 (VGA) i dysponuje paletą 262144 kolorów (18bit).Analizatory dostarczają więcej informacji użytkownikowi, ze względu na możliwość wyświetlenia w trzech trybach

(1, 3 lub 4 parametry) dowolnej zmierzonej lub obliczonej wiel-kości, z osobnym opisem analo-gowym, a także wartości maksy-malnych i minimalnych opatrzo-nych odpowiednio datą i go-dziną. Zawierają listę ostatnich 50 zdarzeń (log), dzięki niej użyt-kownik może określić możliwe interakcje ze sprzętem lub z in-stalacją w określonym momen-cie. Jednocześnie urządzenia zawierają inną listę z ostatnimi

50 alarmami, a czerwony wskaźnik LED o dużej intensywno-ści świetlnej ostrzega o stanie alarmowym parametrów.Nowe analizatory zawierają 2 wejścia cyfrowe do wyboru ta-ryf lub wykrywania stanów logicznych, 2 wyjścia tranzysto-rowe do generowania alarmów lub impulsów oraz 2 wyjścia przekaźnikowe do sterowania alarmami. Dodatkowo urzą-dzenie zawiera system komunikacji RS-485 z protokołem Modbus lub BACnet do wyboru.Analizatory CVM-B100 i CVM-B150 to urządzenia z możli-wościami rozbudowy do 4 modułów, wśród których znajdują się: wejścia/wyjścia cyfrowe, wejścia/wyjścia analogowe, ko-munikacja Modbus/TCP, LonWorks, M-BUS oraz opcja mo-dułu rozszerzającego z rejestrem danych, z wbudowanym serwerem WWW oraz serwerem XML, dzięki wbudowanej platformie PowerStudio znajdującej się w tym samym mo-dule rozszerzającym.Więcej informacji o analizatorach parametrów sieci można znaleźć na stronie www.circutor.com

Tablicowe analizatory parametrów sieci CVM-B100 i CVM-B150 firmy CIRCUTORDziałając nieprzerwanie i niezmiennie w duchu innowacji, CIRCUTOR oferuje nowe rozwiązanie w dziedzinie tablicowych analizatorów parametrów sieci.


NOWOŚCI

Belgijska sztuczna wyspa energe-tyczna – jedna z pierwszych te-go typu konstrukcji na świecie

– będzie miała za zadanie pozyskiwa-nie i magazynowanie energii z wiatru. Wyzyskanie tego źródła i stworzenie z niego rezerw energetycznych na lą-dzie w popularnych, stanowiących dziś aż 99 procent magazynów energii na świecie elektrowniach szczytowo--pompowych jest w przypadku tego kraju niewykonalne (jedyna tego typu inwestycja w Belgii – Coo-Trois-Ponts o mocy 1164 MW – usytuowana jest w niewysokich Ardenach). Wyjściem jest więc w tej sytuacji wy-budowanie atolu na wybrzeżu nadają-cym się świetnie do wykorzystania pod farmy wiatrowe i stworzenie tam ma-gazynu energii. Sztuczna wyspa, która będzie mieć ponad 2 GWgodzin (giga-

watogodzin) pojemności magazyno-wej powstanie na Morzu Północnym, ok. 5 kilometrów od kurortu De Haan. Studium wykonalności ma pokazać, czy 500-metrowy atol w kształcie pod-kowy może tam powstać i jaki będzie jego wpływ na środowisko. Wedle planów na wyspie staną wiatra-ki dostarczające energię na ląd. Gdy za-potrzebowanie na nią będzie mniejsze, zmagazynowaną energię wykorzysta się do wypompowania wody z wielkie-go zbiornika w środku wyspy. W razie zaś niedoboru energii otwarte zostaną śluzy i i uruchomione turbiny wodne. Belgia zamierza zamknąć swoje elek-trownie jądrowe do roku 2025, boryka się jednak z problemem zastąpienia ich innymi źródłami energii elektrycznej. Jak wskazują dane Europejskiej Sieci Operatorów Systemów Przesyłowych

Energii Elektrycznej, 49 procent ener-gii elektrycznej zapewniają dziś Belgii kosztowne i obciążające środowisko na długie lata elektrownie nuklearne. 32 procent jej dostaw pochodzi z pa-liw kopalnych, a po 6 procent z wiatru i biomasy oraz 5 procent ze słońca.

OM nFOT.: Wikipedia Commons

Belgijska wyspa energetycznaJak przy niedoborach energii i braku na tyle wysokich pasm górskich, by wznieść więcej niż jedną elektrownię szczytowo-pompową na terytorium kraju, zbudować magazyny energetyczne zapewniające stabilne dostawy prądu mieszkańcom? Cóż, jeśli ma się do dyspozycji dostatecznie rozległe wybrzeże morskie, można przecież stworzyć sztuczną wyspę energetyczną. To rozwiązanie zastosuje niebawem Belgia, której rząd wyda wkrótce koncesję na taką inwestycję.



Nowa seria analizatorów sieci

CIRCUTOR, S.A.Vial Sant Jordi, s/n

08232 Viladecavalls, Hiszpania

tel. +48 515 380 682email: [email protected]

www.circutor.com/pl

CVM-C5Wielofunkcyjny miernik uniwersalny z pomiarem

energii

CVM-C10Analizator sieci

elektrycznej

CVM-B100 CVM-B150Analizatory sieci elektrycznej

z nowatorskim interfejsem SCV

W tym zakresie firma Taurus-Technic Sp. z o.o. współ-pracuje z liderem w dziedzinie rozdziału energii elektrycznej firmą Siemens. Oferujemy najnowsze

rozwiązania rozdzielnic systemowych nn typu SIVACON 8PT i S8, jak również rozdzielnice SN typu SIMOSEC (powietrzne) czy 8DJH (gazowe). Zgodnie z koncepcją Siemensa, licencjo-nowany partner SIVACON, jakim jest nasza firma dysponu-je odpowiednim oprogramowaniem, wyspecjalizowaną ka-drą inżynierską oraz techniczną z wiedzą i doświadczeniem. Czynniki te pozwalają szybko i pewnie zaproponować opty-malne rozwiązania dla najbardziej zaawansowanych nawet bardzo skomplikowanych systemów rozdzielczych.System SIVACON to rozdzielnice z pełnymi badaniami ty-pu (TTA), o charakterystyce zaprojektowanych gotowych rozwiązań technicznych, przetestowanych w laboratoriach i spełniających wymagania normalnych warunków pracy. Dzięki temu rozwiązania te są przygotowane na narażenia, ja-kie mogą występować w sytuacjach awaryjnych. Każde pole wykonane jest ze standaryzowanych modułów, wykonanych ściśle wg dokumentacji fabrycznej Siemens. Dzięki temu sys-tem SIVACON zapewnia użytkownikowi maksimum trwałości i bezpieczeństwa obsługi.Nasza firma zajmuje się prefabrykacją różnego rodzaju roz-dzielnic elektrycznych. Począwszy od rozdzielnic stacjonar-nych stricte przeznaczonych do typowego rozdziału energii elektrycznej jak również rozdzielnic MCC (Motor Control Sys-tem), wysuwnych skonfigurowanych zgodnie z potrzebami Klienta. Rozdzielnice MCC spełniają również wymagania roz-

dzielnic dystrybucyjnych oraz wyszukanych rozwiązań Inte-ligentnego Systemu Sterowania Silnikami z wykorzystaniem sterowników z grupy SIMATIC i SIMOCODE. Zastosowanie za-sad budowy modułowej (urządzenia elektryczne w połącze-niu z konstrukcja mechaniczną) oraz znormalizowane kom-ponenty zapewniają SIVACON 8PT i S8 elastyczną i kompak-tową strukturę. System ten jest przystosowany do różnych warunków eksploatacyjnych i środowiskowych.Rozdzielnice typu SIVACON dzięki swoim cechom mogą pra-cować nawet w strefach klimatycznych o podwyższonych wymaganiach klimatycznych, czy chociażby sejsmicznych przy zastosowaniu odpowiednich dodatkowych elementów wyposażenia mechanicznego.W ramach realizowanych projektów związanych stricte z roz-działem energii elektrycznej, jak również kompensacją mo-cy biernej w różnych sektorach gospodarki / przemysłu fir-ma Taurus-Technic Sp. z o.o. oferuje swoim Klientom również szeroko pojęty inżyniering. Kryje się pod tym opracowanie szczegółowej dokumentacji w środowisku EPLAN jak rów-nież AUTO CAD; programowanie zastosowanych urządzeń sterujących, wykonywanie wizualizacji na panelach operator-skich i w stacjach roboczych PC, jak również wymianę danych z nadrzędnymi systemami sterowania NSS. Tak przygotowa-ne urządzenia, dla których możemy również wykonać testy FAT w zakładzie produkcyjnym firmy Taurus-Technic Sp. z o.o. dostarczane są na obiekt i instalowane zgodnie z wytyczny-mi projektowymi. Po przygotowaniu urządzeń do podania napięcia, również uczestniczymy w rozruchach i przekaza-niu Klientowi końcowemu, uprzednio przeszkolonemu go-towych produktów przygotowanych do pracy.

Rozdział Energii ElektrycznejTaurus-Technic Sp. z o.o. jest jednym z wiodących w kraju producentów systemów rozdziału energii elektrycznej oraz kompensacji mocy biernej. W swojej ofercie posiadamy najnowocześniejsze i bardzo zaawansowane technologicznie rozdzielnice elektryczne nn i SN z pełnymi badaniami typu (weryfikacją typu). Produkty te spełniają wymagania nawet najbardziej wymagających Klientów z branży przemysłu takich jak np.: KGHM Polska Miedź S.A. czy PKN Orlen S.A. Oferując przy tym produkt w bardzo konkurencyjnych cenach.


TECHNOLOGIE, PRODUKTY – INFORMACJE FIRMOWE

Swoim Klientom oferuje całe spektrum baterii kon-densatorów dopasowanych do ich indywidualnych potrzeb. W zakresie małych mocy proponowane są

baterie w wersjach skrzynkowych. W przedziale większych mocy proponuje baterie szafowe bez dławików tłumią-cych lub z dławikami tłumiącymi w zależności od charak-teru sieci. Dla sieci o szybkozmiennym charakterze obcią-żenia proponuje baterie z łącznikami tyrystorowymi rów-nież z dławikami lub bez. Dla Klientów gdzie nie można jednoznacznie stwierdzić konieczności stosowania dławi-ków bądź planujących późniejszą rozbudowę zakładu o odbiory nieliniowe oferuje się baterie przygotowane pod późniejszy montaż dławików. Analogicznie w zakresie napięć SN firma oferuje baterie sta-tyczne, automatyczne, z dławikami tłumiącymi przepięcia łą-

czeniowe lub z dławikami tłumiącymi wyższe harmoniczne. W zakresie kompensacji Taurus-Technic Sp. z o.o. od ponad 20-tu lat ściśle współpracuje ze światowymi liderami w tej dziedzinie; firmą Nokian Capacitors z Finlandii oraz firmą ZEZ Silko z Czech będąc jednocześnie oficjalnym reprezentantem tych firm w Polsce. Oferuje pełny zakres komponentów związanych z kompen-sacją mocy biernej nn i SN takich jak np.: elementy łączenio-we, zabezpieczenia, wszelkiego rodzaju dławiki, kondensa-tory (w tym również specjalne), regulatory mocy biernej, itp. Dodatkowo oferuje również szerokie spektrum kondensato-rów specjalnych takich jak kondensatory średniej częstotli-wości, kondensatory trakcyjne itp.

Niewątpliwym atutem firmy ważnym z punktu widzenia Klienta jest również posiadany wewnętrzny nowocześnie wy-posażony wydział mechaniczny wraz z malarnią proszkową. Jego wyposażenie stanowią obrabiarki CNC firmy Triumph oraz piece malarskie firmy Romer. Na dziale tym produkowa-ne są wszystkie niezbędne prefabrykaty zabudowy zarówno dla systemów kompensacji i dla rozdziału energii. Dzięki te-mu posiadamy bardzo dużą możliwość dopasowania się do indywidualnych potrzeb każdego Klienta zachowując przy tym jednocześnie konkurencyjne ceny jak i relatywnie krót-kie czasy realizacji.Mamy nadzieje, że powyższe informacje nakłonią Państwa do zainteresowania się naszą firmą i nawiążą z nami współ-pracę. Serdecznie zapraszamy do współpracy i do odwiedze-nia naszej siedziby połączonej z prezentacją produktów oraz możliwością omówienia konkretnych szczegółów kooperacji. Zapraszam do dalszego rozwijania naszej współpracy. Naj-lepsi muszą wspierać najlepszych.

Taurus-Technic n

Kompensacja Mocy BiernejTaurus-Technic Sp. z o.o. również świadczy usługi w dziedzinie kompensacji mocy biernej, począwszy od wykonania pomiarów parametrów sieci wraz z ich analizą i doborem urządzeń poprzez ich produkcję, dostawę do Klienta, montaż, uruchomienie a skończywszy na przeszkoleniu personelu Zamawiającego. Posiada mobilny dział serwisu, który zapewnia om profesjonalny serwis gwarancyjny i pogwarancyjny.



http://www.zenex.pl

Mówi się, że przewodność aluminium to tylko 66% prze- wodności miedzi – tak, jeże-

li bierzemy pod uwagę przewodniki o tym samym przekroju. Jednak aluminium jest znacznie lżejsze: 2,7kg/dm3, podczas gdy miedź waży 8,9kg/dm3. Zwiększając przekrój *1,508 uzyskuje-my takie same możliwości przewod-ności aluminium. Porównując potrzeb-ne objętości tych przewodników, by uzyskać takie same prądy nominalne potrzebujemy 4kg/dm3 aluminium, na 8,9kg/dm3 miedzi, czyli aluminium jest ponad dwukrotnie lżejsze! Porównu-jąc ceny surowców, gdzie miedź jest ponad dwukrotnie droższa, wynika, że aluminium nie jest o połowę, a cztero-krotnie tańsze!!! Dlaczego więc mamy dominację miedzi w rozdzielnicach nn? Wielu producentów od dekad opraco-wuje swoje przewodniki elektryczne, na przykład cupalowe, które nadal są płaskownikami prostokątnymi, z dużą ilością miedzi po obwodzie przewod-nika i aluminium w rdzeniu, niestety to rozwiązanie nie jest dużo lżejsze, jak i dużo tańsze – maksymalnie 20% Do-datkowo przykładowo dla prądu zna-mionowego 2500A musimy stosować szyny cupalowe 2x100x10 zamiast szyn miedzianych 2x80x10. Niestety zwięk-szenie tego wymiaru powoduje, że nie będziemy mogli takimi szynami podłą-czyć większości wyłączników przysto-sowanych do szyn miedzianych 80x10. Opracowywane były również różnego rodzaju szyny profilowe miedziane, lub aluminiowe. Te pierwsze jedyną zaletę jaką mogły dawać to łatwość podłą-czenia, ponieważ najczęściej kształtem przypominały ceownik. Istniały specjal-ne śruby dające możliwość podłącze- nia odpływu w dowolnym miejscu.

Jednak cena miedzianych szyn profilo-wych jest bardzo wysoka i producen-tom rozdzielnic bardziej opłacało się otworować nawet na całej długości zwykłe płaskowniki miedziane. Drugim typem jest szyna profilowana alumi-niowa, która daje elastyczną możliwość podłączania, jednak stwarza problemy przy łączeniu z płaskownikami mie-dzianymi – trzeba stosować podkładki Al-Cu. Dodatkowo zadajemy sobie py-tanie co z wyżej wymienionymi wada-mi aluminium?Aluminium się utlenia – tak! Najlepiej zastosować profil anodowany, który jednocześnie ma większą twardość, odporność na korozję, większą emi-syjność cieplną niż miedź, dodatkowo powłoka anodowana zwiększa izolację elektryczną, oraz estetykę. Aluminium jest miękkie lub pęka – niekoniecznie! Dzisiejsze stopy aluminium, z domiesz-ką magnezowo-krzemową dają dwu-krotnie wyższą sztywność od miedzi, zachowując tym samym odporność na udary! Dzięki temu aluminiowe szy-ny profilowane mają wyższą odpor-ność na prądy zwarciowe i nie ma już efektu „płynięcia” w miejscach połą-czeń. Ponieważ czysty profil aluminio-wy ma swoje wady, a anodowana po-wierzchnia jest izolatorem, najlepszym rozwiązaniem jest pokrycie takiej szyny w miejscu styku cienką warstwą miedzi. Różne technologie napawania miedzią znane są już od dekad. Istnieją już od lat profile aluminiowe powlekane czę-ściowo miedzią, dlaczego jednak nadal dominuje miedź?ZENEX jako producent własnego sys-temu rozdzielnic Zenergy, dążąc do nieustannej poprawy jakości, i konku-rencyjności cenowej opracował sys-tem szyn profilowanych AlCubar, któ-

ry w naszym przekonaniu wykluczył wszystkie niedogodności dotychcza-sowych szyn profilowanych i wyko-rzystał maksymalnie zalety aluminium. Nie można było pójść w szyny cupa-lowe, poddające się dobrze obróbce plastycznej, lecz sprawiające problemy z rozmiarem i niewielkim zyskiem ceno-wym. Łącząc aparaty i mosty szynowe nadal trzeba pozostać przy płaskowni-ku miedzianym, który dobrze się formu-je i ma najmniejsze wymiary. Nie moż-na było opracować profili miedzianych, które byłyby wygodne w podłączaniu ale ekstremalnie drogie, jak również nie można stosować czystych profili alu-miniowych stwarzających problemy z podłączeniem. Dlatego skupiliśmy się na sztywnych, anodowanych profilach aluminiowych, powlekanych miedzią.

Szyny profilowane AlCubar – odmienią myślenieOd czasów, gdy w rozdzielnicach niskiego napięcia stosowano proste, malowane płaskowniki aluminiowe zmieniło się tylko to, że dziś dominują płaskowniki miedziane. W aluminium widziano wiele wad: zbyt miękki przewodnik, niewytrzymały na wysokie prądy zwarciowe, ugniatanie aluminium na połączeniach,powodując późniejsze przegrzewanie. Utlenianie, pękanie, jak również mała konduktywność prądu w stosunku do miedzi. Czy tak jest naprawdę?

Łącznik miedziany 100x10 dla profilu AlCubar 2500A



Dedykowane wyłącznie na odcinki pro-ste mostów szynowych. Najważniejsze było opracować taki kształt profilu, któ-ry dałby się łatwo łączyć, dający możli-wość zamocowania w standardowych izolatorach oraz łączenia bez żadnych skomplikowanych łączników pośredni-czących z płaskownikami miedzianymi. Największą wadą istniejących dotych-czas profili jest złudny zysk – producen-ci „ustawiają” swój produkt 30% taniej niż cena standardowego płaskownika miedzianego. Niestety profile te są do-stępne w określonych odcinkach, prze-ważnie dwumetrowe, gdzie po zain-stalowaniu w polu rozdzielnicy mamy bezużyteczny odpad który pochłania teoretyczny zysk. Pozostaje jedynie wygoda instalacji. Profile zawierają ro-wek dający możliwość wstawienia śru-by w dowolnym miejscu – tak, jednak w znanych już rozwiązaniach zazwy-czaj jest tylko jeden rowek teowy. Dla przykładu dla profilu o prądzie nomi-nalnym 2500A jest bardzo utrudnione podłączenie w jednym miejscu dwóch szyn miedzianych 80x10. Jeżeli docho-dzi do tego potrzeba stosowania spe-cjalnych kształtowych łączników mie-dzianych aby połączyć sąsiednie pola rozwiązanie takie dawno jest już dużo droższe niż standardowe płaskowniki miedziane.Dlatego opracowując szynę profilową AlCubar 2500A skupiliśmy się na tym jak opracować przewodnik, który nieste-ty musi mieć większy przekrój, dawać możliwość podłączenia bezpośrednio dwóch szyn i zachować odpowied-nie odstępy izolacyjne pomiędzy po-szczególnymi torami prądowymi. Roz-wiązaniem jest dwustronna, a w opcji dodatkowej nawet czterostronna moż-liwość podłączenia płaskowników mie-dzianych, której nie miał żaden dotych-czasowy producent szyn profilowych. Dwustronny rowek łączący nie wyma-ga stosowania szerszego przewodni-ka elektrycznego, na co w większości przypadków nie można sobie pozwo-lić z uwagi na szerokość podziałki bie-gunowej stosowanych aparatów. Naj-ważniejszy okazał się kształt profilu,

którego minimalne rozmiary osiągnię-to robiąc go symetrycznym względem punktu środkowego profilu, z przesu-nięciem rowków miedzy sobą w przy-padku największych przekrojów.Dodatkowe 8mm szerokości, które za-biera AlCubar w stosunku do dwóch płaskowników miedzianych 80x10 dla prądu 2500A z odstępem 10mm jest tylko zaletą! Ponieważ tak gruby prze-wodnik wytrzymuje dużo większe prą-dy zwarciowe w porównaniu z pła-skownikami miedzianymi. Zaawanso-wany kształt profilu dodatkowo wie-lokrotnie zwiększa pole powierzchni oddawania ciepła, dzięki czemu przy-rosty temperatury okazały się niższe niż ich odpowiedników miedzianych. Przełomowym faktem, który przynosi znaczący zysk dla klienta jest dosta-wa profilów w dowolnej określonej

przez klienta długości, bez kosztów cięcia, dzięki czemu klient nie ma żad-nych odpadów. Również takie opra-cowanie izolatorów dedykowanych do rozdzielnic Zenergy, by klient mógł łączyć most szynowy między polami rozdzielnicy prostymi łącznikami mie-dzianymi, tak jak się to robi w przypad-ku miedzi.Biorąc pod uwagę koszty całego syste-mu, wliczając w to izolatory, specjalne

śruby do łączenia profili, oraz łączniki miedziane. Dla rozdzielnicy na prąd nominalny 2500A system AlCubar jest:

y ponad 50% lżejszy y 40% tańszy materiał

Ponadto system AlCubar znacznie skraca czas montażu rozdzielnic eli-minując pracochłonne cięcie i otwo-rowanie szyn litych. Kolejna zaleta to bezproblemowa możliwość wykona-nia kolejnego podłączenia aparatu w dowolnym miejscu mostu szyno-wego nawet podczas ewentualnych krótkich przerw eksploatacyjnych. W przypadku mostów miedzianych często jest to bardzo utrudnione, a w wielu przypadkach wymaga de-

montażu szyn. W systemie AlCubar przewidziano kilka elementów łącze-niowych w postaci śrub młotkowych, nakrętek teowych. Stosowane są rów-nież zestawy śrubowe pozwalające na szybkie i pewne podłączenie odpływu w dowolnym miejscu szyny AlCubar bez konieczności demontażu sąsied-nich istniejących połączeń

Zenex n

Profil AlCubar

Przekrój [mm2]

Przekrój w stos. do Cu

Obwód [mm]

Obwód w stos. do Cu

Masa w stos. do Cu

Odpowied-nik szyny Cu

630A 360 x1.20 210 x2.62 36% 30x101000A 670 x1.34 400 x3.33 41% 50x101600A 1160 x1,45 460 x2.50 44% 80x102500A 2500 x1.56 510 x1.42 47% 2x80x10

Łącznik prosty dla profilu AlCubar 1000A 50x10

Podłączenie dwustronne

Podłączenie wyłącznika głównego dwiema szynami miedzianymi 80x10

Szyny profilowane AlCubar: Wymiary i referencje



Bezpieczeństwo obsługiBezpieczeństwo eksploatacji rozdziel-nic Xiria było podstawowym kryte-rium podczas powstawania projektu rozdzielnicy. Jedną z najważniejszych zalet rozdzielnicy Xiria jest wyelimino-wanie ryzyka zwarć wewnętrznych, które mogą doprowadzić do powsta-nia wewnętrznego łuku elektryczne-go. Uzyskano to dzięki zastosowaniu izolacji stałej pomiędzy poszczególny-mi fazami oraz niezawodnych komór

próżniowych. Dodatkowo główne ele-menty obwodów pierwotnych (szy-ny zbiorcze i aparatura łączeniowa) umieszczone są w szczelnie zamknię-tej obudowie, co powoduje, że chro-nione są przed negatywnym wpły-wem czynników zewnętrznych takich jak wilgoć, zapylenie czy ingerencja ciał obcych. Dla spełnienia wymagań normy IEC 62271-200 rozdzielnica ma obudowę łukoochronną sklasyfiko-waną jako IAC AFL 16kA(20kA)-1s. In-nowacyjnym rozwiązaniem są wzier-niki inspekcyjne, za pomocą których naocznie sprawdzić można położenie styków głównych odłączniko-uziem-nika, co pozwala potwierdzić istnienie przerwy izolacyjnej pomiędzy syste-mem szyn zbiorczych a kablami SN w polu. Ponieważ wszystkie operacje łączeniowe polegające na przerywa-niu i zamykaniu toru prądowego od-bywają się w komorach próżniowych, również uziemianie kabli SN jest ope-racją w pełni bezpieczną. Prąd załą-czalny zarówno dla rozłączników jak i wyłączników próżniowych wynosi 16kA lub 20kA (w zależności od wersji rozdzielnicy), dlatego omyłkowe uzie-mienie kabli SN znajdujących się pod napięciem będzie normalną operacją łączeniową dla komór próżniowych. Jednak aby uniknąć takich sytuacji w rozdzielnicy zastosowano wskaźniki

obecności napięcia typu WEGA, któ-rych ciekłokrystaliczny wyświetlacz wskazuje obecność napięcia w danej fazie oraz ciągłość obwodu pomiaru napięcia. Dodatkowo każdy wskaźnik w standardzie posiada piezoelektrycz-ny przycisk testujący poprawne dzia-łanie wyświetlacza oraz gniazda dla podłączenia zewnętrznego urządze-nia potwierdzającego obecność na-pięcia lub uzgadniacza faz. Brak gazu SF6 jako medium łączeniowego powo-duje, że w rozdzielnicy nie są groma-dzone toksyczne produkty jego roz-padu, co zwiększa bezpieczeństwo i komfort użytkowania. Stanowi to tak-że duże ułatwienie podczas wycofania urządzenia z eksploatacji. W rozdziel-nicach Xiria świadomie zrezygnowa-no z rozłączników bezpiecznikowych stosując w ich miejsce wyłączniki. Po-za wieloma korzyściami funkcjonalny-mi niesie to za sobą również podnie-sienie bezpieczeństwa pracy. Podczas wymiany wkładki bezpiecznikowej in-gerujemy w obwody pierwotne, co nie jest konieczne w przypadku zadziała-nia zabezpieczeń w polu wyłączniko-wym. Brak istnienia zespołu podsta-wy bezpiecznikowej i bezpiecznika zmniejsza również temperaturę w roz-dzielnicy, której nadmierny wzrost jest szczególnie niewskazany w rozdzielni-cach z gazem SF6.

Korzyści wynikające z zastosowania rozdzielnic SN w izolacji stało-powietrznej na przykładzie oferty firmy EATONRozdzielnice SN w izolacji stało-powietrznej stanowią nowoczesną alternatywę dla rozwiązań, w których medium izolacyjnym i łączeniowym jest gaz SF6. Firma EATON już od kilkudziesięciu lat projektuje swoje rozdzielnice bazując na połączeniu izolacji stałej i tradycyjnej izolacji powietrznej, kładąc duży nacisk na odpowiedni rozkład pola elektromagnetycznego. Zachowanie małych gabarytów rozdzielnic jest możliwe także dzięki zastosowaniu komór próżniowych, które realizują funkcje łączeniowe. Przykładem takiego rozwiązania jest rodzina rozdzielnic Xiria.

Rys. 1 Przekrój pola rozłącznikowego



NiezawodnośćKolejnym atutem rozdzielnicy Xiria jest wysoka niezawodność. Uzyska-no ją głównie poprzez zastosowanie wysokiej jakości materiałów, umiesz-czenie najważniejszych elementów w szczelnej obudowie oraz zaawan-sowanej technologii łączników próż-niowych. Komory próżniowe w roz-dzielnicy Xiria wykorzystują zjawisko dyfuzji czyli rozproszenia łuku elek-trycznego. Podczas przerywania prą-du w komorze próżniowej powstaje „chmura” łuku elektrycznego, która rozłożona jest na całą powierzchnię styku. Łuk elektryczny nie jest więc łukiem skupionym w jednym punkcie czy też łukiem wirującym po okręgu. Przekłada się to na niewielkie zużycie styków a tym samym na większa wy-trzymałość łączeniową. Zastosowanie styków CuCr zmniejszyło prądy ucię-cia, co przyczyniło się do znacznego zmniejszenia przepięć łączeniowych, mogących negatywnie wpływać na izolacje. Nie bez znaczenia jest rów-nież przystosowanie rozdzielnicy do szerokiego zakresu temperatury pracy (-25˚C do +55 ˚C), co jest szczególnie istotne w naszej strefie klimatycznej.

Ograniczone czynności konserwacyjneUmieszczenie obwodów pierwotnych oraz mechani-zmów roboczych w szczel-nej obudowie skutecznie chroni te elementy przed wpływem czynników ze-wnętrznych i jednocześnie znacznie ogranicza czyn-ności konserwacyjne. Nie ma konieczności okresowe-go czyszczenia powierzch-ni obwodów pierwotnych i szyn zbiorczych czy też przesmarowywania mecha-nizmów roboczych. Brak gazu SF powoduje, że nie musimy kontrolo-

wać jego ciśnienia oraz w przypadku wycieków gazu nie musimy go uzu-pełniać. W kompaktowych rozdziel-nicach Xiria w polach transforma-torowych stosowane są wyłączniki próżniowe współpracujące z auto-nomicznymi przekaźnikami zabez-pieczającymi typu WIC1. Okresowe próby funkcjonalne wykonuje się bez ingerencji w obwody pierwotne po-przez wykorzystanie dodatkowego uzwojenia testowego dedykowanych przekładników prądowych.

Korzyści funkcjonalneRozdzielnica Xiria spełnia wszystkie ak-tualne wymagania stawiane rozdziel-nicom pierścieniowym. Systemowe rozwiązanie sterowania elektrycznego, zastosowanie wyłączników w miejsce rozłączników bezpiecznikowych oraz możliwość doposażenia w przyszłości każdego pola w opcje zdalne powo-dują, że Xiria stanowi idealne rozwią-zanie dla nowoczesnych sieci dystry-bucyjnych. Szczególne znaczenie ma zastosowanie pól wyłącznikowych ja-ko pól transformatorowych (zabezpie-czających). Uzyskano dzięki temu wiele funkcjonalności jak np. możliwość od-czytów parametrów zdarzeń, zabez-pieczenie od zwarć doziemnych, moż-liwość zdalnego sterowania.

Wykonanie ekologiczneW przeciwieństwie do gazu SF6, mate-riały użyte podczas produkcji rozdzielni-cy Xiria są materiałami przyjaznymi dla środowiska. Protokół z Kyoto oraz rozpo-rządzenie Parlamentu Europejskiego nr. 842/2006 wyraźnie wskazują na ogra-niczanie emisji gazów cieplarnianych. Jednym z nich jest właśnie powszech-nie stosowany w rozdzielnicach SN ja-ko medium izolacyjne i łączeniowe gaz SF6. O ile procentowy udział gazów flu-orowanych w efekcie cieplarnianym jest na chwilę obecną niewielki w porów-naniu do efektu, jaki wywołuje emisja dwutlenku węgla to nie wolno bagate-lizować faktu, iż w przeciwieństwie do CO2, gaz SF6 jest gazem sztucznie stwo-rzonym przez człowieka na przełomie lat 60-70 i jego żywotność w atmosfe-

rze wynosi ok. 2000-3000 lat. Czas życia CO2 w atmosferze to tylko 8 lat, a zde-cydowana większość jego emisji do at-mosfery pochodzi z procesów natural-nych zachodzących na ziemi. Cyklicz-ny obieg CO2 w atmosferze, pomimo wpływu działalności człowieka, wydaje się być póki co kontrolowany przez Zie-mię. Warto zadać sobie pytanie jak Zie-mia reagować będzie na przestrzeni kil-kudziesięciu następnych lat na „nowy” gaz, którego ilość w atmosferze będzie się kumulować.

Wymienione powyżej korzyści wyni-kające z zastosowania alternatywnych dla gazu SF6 materiałów izolacyjnych i łączeniowych powodują, że coraz wię-cej użytkowników skłania się to stoso-wania rozdzielnic w izolacji stało-po-wietrznej z łącznikami próżniowymi. Trend ten stanowi także bodziec dla producentów do pracy nad nowymi rozwiązaniami, spełniającymi wyma-gania klientów.

n

Rys. 2 Budowa komory próżniowej

Rys. 3 Panel sterowniczy z wziernikami inspekcyjnymi i wskaźnikiem obecności napięcia WEGA

Rys. 4 Odczyt parametrów zdarzenia z zabezpieczenia WIC1



W naszej ofercie można znaleźć: y Systemy montażowe, y Inwetery On-Grid i Off-Grid, y Microinwertery, y Regulatory ładowania, y Panele fotowoltaiczne mono i poli krystaliczne, y Zestawy fotowoltaiczne Sunshine z inwerterami

On-Grid (plug-in), y Różnego rodzaju złączki, itp.

Mikroinwertery SUN250G i SUN500GMikroinwertery SUN250G i SUN500G to najbardziej zaawan-sowane urządzenia w swojej klasie. Zaletą Mikroinwerterów jest to że z każdego moduł (PV) osiąga się jego maksymalną moc gdyż Mikroinwerter indywidualnie śledzi moc szczyto-wą (MPPT) każdego moduł (PV). Zastosowanie Mikroinwerte-rów maksymalizuje produkcję energii w porównaniu z zasto-sowanie falowników centralnych lub „stingowych”

Fotowoltaika od BELOS-PLP

Firma Belos-PLP S.A. od zawsze związana jest z branżą energetyczną i podążając za jej rozwojem poszerzyła swój asortyment o urządzenia i osprzęt związany z fotowoltaiką.

Zestawy fotowoltaiczne SunshineJeszcze nigdy produkcja prądu ze słońca na własne potrzeby nie była tak prosta i dostępna.Proponowane zestawy to gotowa elektrownia słoneczna, którą można zamontować na każdym dachu, a energia z niej

wyprodukowana bezpośrednio trafi do naszej wewnętrznej sieci. Urządzenia pracujące w ciągu dnia takie jak grzałka wo-dy, lodówka, telewizor, pralka itp. będą pracowały„za darmo”

Serdecznie zapraszamy do odwiedzenia naszej strony www. oraz kontaktu.

Belos-PLP S.A.43-301 Bielsko-Biała, ul. Gen. J. Kustronia 74, Poland

tel. +48 (33) 814-50-21, [email protected], www.belos-plp.com.pl



BELOS-PLP S.A.43-301 Bielsko-Bia³a,ul. Gen. J. Kustronia 74, Polandtel. +48 (33) 814-50-21

[email protected]

darmowa energia s³oneczna

Zestaw gotowy do monta¿u (panele, inwerter, przewody, konstrukcja)

Mo¿liwośæ wyboru rodzaju pokrycia dachu

Prosty i szybki monta¿ (wystarczy w³o¿yæwtyczkê do gniazdka)

Szeroka mo¿liwośæ konfi guracji oraz zakresu mocy

Wysokiej jakości materia³y

Idealne do wszelkich posesji i nie tylko

Zestawy Sunshine On-grid

Nowoczesny system do monta¿u linii elektroenergetycznych!Zalety techniki oplotowej:

szybkośæ monta¿uniezbêdne przy usuwaniu awariiminimalizuj¹ koszty

Technika oplotowa to skutecznei pewne rozwiązanie, sprawdzonew każdych warunkach.

Chcesz dowiedzieæ siê wiêcej?

Zadzwoń!

Polska Pó³nocna +48 882 017 401Polska Po³udniowa +48 602 262 021

Gniazdo sieciowe

Inwerter Sunshine

Wejście DC Wyście AC

PaneleFotowoltaiczne

http://www.belos-plp.com.pl

Wymagania dla farm wiatrowych dotyczące możliwości regulacji mocy biernej Wymagania techniczne dla farm wia-trowych zawarte w instrukcjach ruchu i eksploatacji (IRiESP/D) stanowią mię-dzy innymi, że farma wiatrowa powin-na być wyposażona w system sterowa-nia i regulacji mocy biernej i napięcia. Szczegółowe wymagania dla każdej farmy wiatrowej określane są przez wła-ściwego operatora systemu w warun-kach przyłączenia do sieci, w zależności od mocy farmy wiatrowej, jej lokaliza-cji w sieci, sytuacji w systemie i wyni-ków ekspertyzy wpływu przyłączenia farmy na system. W ramach systemu zdalnego sterowania farmą wiatrową wymagana jest możliwości zadawania generacji mocy biernej w pełnym za-kresie dopuszczalnych obciążeń. Farmy wiatrowe muszą posiadać zdolność do generacji mocy biernej w wielkości wynikającej z wymaganego dla mocy osiąganej współczynnika mocy w gra-nicach od cosφ=0,95 o charakterze in-dukcyjnym do cosφ=0,95 o charakterze pojemnościowym. Zalecenia operatorów sieci dystrybu-cyjnych zawarte w IRiESD wymagają dla farm wiatrowych o mocy większej od 50 MW systemów zdalnego sterow-nia napięciem i mocą bierną z zacho-waniem możliwości współpracy z nad-rzędnymi układami regulacji napięcia i mocy biernej, w tym także z istnie-jącymi układami regulacji napięcia na stacji ARST. Operator sieci dystrybucyjnej w wyda-wanych warunkach przyłączenia okre-śla między innymi wymagany stopień skompensowania mocy biernej oraz

zakres regulacji współczynnika mocy. Przytoczone w znacznym skrócie re-gulacje zawarte w instrukcjach ruchu operatorów oraz zakres dopuszczal-nych zmian napięcia w miejscu przyłą-czenia farmy mają decydujący wpływ zarówno na wyposażenie farmy wia-trowej w urządzenia do kompensacji mocy biernej jak i na sposób realizacji wymagań czyli gospodarowanie mocą bierną.

Praktyczne uwarunkowania gospodarowania mocą bierną farm wiatrowych

Mimo mnogości zapisów dotyczą-cych gospodarowania mocą bierną farm wiatrowych pozostają pewnie niejasności dotyczące zakresu ich sto-

sowania. Zamieszczona w IRiESP typo-wa charakterystyka statyczna regulacji napięcia (rys.1) sugeruje, że dla napięć wyższych od Uprog farma wiatrowa ma udostępniać moc bierną w kierunku ograniczenia zmian napięcia. Natomiast brak takiego odniesienia w IRiESD sugeruje, że pomimo zawy-żenia lub zaniżenia napięcia w miej-scu przyłączenia farmy zachowany ma być pełny wymagany zakres regulacji współczynnika mocy/ mocy biernej co ze względów technicznych można uznać za bezzasadne. Dosłowne po-traktowanie zapisów IRiESD skutkuje znacznym przewymiarowaniem ukła-dów kompensacji mocy biernej - pocią-ga to za sobą wzrost kosztów inwestycji i jest praktycznie nie do wykorzystania dla operatora.

Układy kompensacji mocy biernej elektrowni wiatrowychBezpieczeństwo energetyczne jest częścią bezpieczeństwa narodowego, które obejmuje działania związane z pokryciem zapotrzebowania gospodarki na nośniki energii, w tym także energii elektrycznej. Zachodzące zmiany związane z dywersyfikacją źródeł wytwórczych wzbogacają strukturę generacji, lecz stwarzają również kolejne zagrożenia ze względu między innymi na dużą zmienność generacji i konieczność zapewnienia zgodnie z wymaganiami instrukcji ruchu w całym zakresie generacji mocy czynnej wartości współczynnika mocy w zakresie od 0,95 pojemnościowy do 0,95 indukcyjny. Wymagania jw. stawiane przez operatorów systemu elektroenergetycznego farmom wiatrowym, wymuszają stosowanie na tych obiektach dodatkowych podzespołów układów kompensacji mocy biernej.

Rysunek 1. Poglądowa charakterystyka statyczna regulacji napięcia farmy wiatrowej przyłączonej do sieci 110kV lub NN

2

Mimo mnogości zapisów dotyczących gospodarowania mocą bierną farm wiatrowych pozostają pewnie niejasności dotyczące zakresu ich stosowania. Zamieszczona w IRiESP typowa charakterystyka statyczna regulacji napięcia (rys.1) sugeruje, że dla napięć wyższych od Uprog farma wiatrowa ma udostępniać moc bierną w kierunku ograniczenia zmian napięcia.

Rysunek 1 Poglądowa charakterystyka statyczna regulacji napięcia farmy wiatrowej przyłączonej do

sieci 110kV lub NN

Natomiast brak takiego odniesienia w IRiESD sugeruje, że pomimo zawyżenia lub zaniżenia napięcia w miejscu przyłączenia farmy zachowany ma być pełny wymagany zakres regulacji współczynnika mocy/ mocy biernej co ze względów technicznych można uznać za bezzasadne. Dosłowne potraktowanie zapisów IRiESD skutkuje znacznym przewymiarowaniem układów kompensacji mocy biernej - pociąga to za sobą wzrost kosztów inwestycji i jest praktycznie nie do wykorzystania dla operatora.

Również różnice w wymaganym zakresie regulacji współczynnika mocy pomiędzy instrukcjami różnych operatorów wydają się niezbyt uzasadnione. Oczywistym jest, że z punktu widzenia operatora sieci potencjalnie szeroki zakres (zasób) regulacji mocy biernej jest korzystny ale praktycznie, na skutek zmienności wiatru i poziomu generacji mocy czynnej, pewność i dostępność jego wykorzystania jest niewielka. Wykorzystanie urządzeń farm wiatrowych w procesach regulacji w systemie wymaga również precyzyjnych uregulowań prawnych oraz odpowiednich zapisów w umowach. Brak rozwiązań legislacyjno finansowych w tym zakresie uniemożliwia praktycznie efektywne wykorzystanie zasobów regulacyjnych mocy biernej farm wiatrowych przez operatora systemu.

Farma wiatrowa przyłączana do sieci 110kV zwykle składa się z transformatora WN/SN farmy, sieci kablowych SN łączących siłownie wiatrowe z transformatorem WN oraz linii WN, zazwyczaj kablowej, łączącej transformator farmy z siecią WN operatora. Znaczny udział instalacji kablowych w sieci farmy wiatrowej sprawia, że typowa instalacja farmy jest źródłem znacznej mocy pojemnościowej wymagającej dla utrzymania wymaganego współczynnika mocy dodatkowych układów kompensacyjnych. Wraz z rozwojem siłowni wiatrowych istotnej zmianie ulegają ich parametry techniczne. Zakres regulacji mocy biernej popularnych siłowni wiatrowych typu DFIG firmy VETSAS został przedstawiony poniżej na rysunku 2. Można zauważyć, że w zakresie małych mocy do około 30% wartości nominalnej siłowni oraz dla wartości mocy



Również różnice w wymaganym zakre-sie regulacji współczynnika mocy po-między instrukcjami różnych operato-rów wydają się niezbyt uzasadnione. Oczywistym jest, że z punktu widzenia operatora sieci potencjalnie szeroki za-kres (zasób) regulacji mocy biernej jest korzystny ale praktycznie, na skutek zmienności wiatru i poziomu generacji mocy czynnej, pewność i dostępność jego wykorzystania jest niewielka. Wy-korzystanie urządzeń farm wiatrowych w procesach regulacji w systemie wy-maga również precyzyjnych uregulo-wań prawnych oraz odpowiednich za-pisów w umowach. Brak rozwiązań le-gislacyjno finansowych w tym zakresie uniemożliwia praktycznie efektywne wykorzystanie zasobów regulacyjnych mocy biernej farm wiatrowych przez operatora systemu. Farma wiatrowa przyłączana do sieci 110kV zwykle składa się z transforma-

tora WN/SN farmy, sieci kablowych SN łączących siłownie wiatrowe z transfor-matorem WN oraz linii WN, zazwyczaj kablowej, łączącej transformator farmy z siecią WN operatora. Znaczny udział instalacji kablowych w sieci farmy wia-trowej sprawia, że typowa instalacja far-my jest źródłem znacznej mocy pojem-nościowej wymagającej dla utrzymania wymaganego współczynnika mocy do-datkowych układów kompensacyjnych. Wraz z rozwojem siłowni wiatrowych istotnej zmianie ulegają ich parametry techniczne. Zakres regulacji mocy bier-nej popularnych siłowni wiatrowych typu DFIG firmy VETSAS został przed-stawiony poniżej na rysunku 2. Można zauważyć, że w zakresie małych mo-cy do około 30% wartości nominalnej siłowni oraz dla wartości mocy gene-rowanej powyżej 70% mocy nominal-nej występują ograniczenia dostępnej maksymalnej mocy biernej wynoszą-

ce ±1MVAr, a siłownia w całym zakresie generacji mocy zachowuje zdolność regulacji cosφ∈(-0,96÷+0,98) co odpo-wiada tgφ∈(-0,3÷+0,2).Znacząco inne możliwości generacji mocy mają nowe konstrukcje siłowni wiatrowych. Przykładowy zakres regu-lacji mocy biernej nowoczesnych si-łowni wiatrowych z pełnym przetwa-rzaniem energii (produkcji GE) przed-stawiony na rysunku 3 pokazuje, że w niemal całym, od 2% mocy nomi-nalnej zakresie generowanej mocy do-stępna jest maksymalna mocy bierna wynoszącej około ±0,82MVAr, a siłow-nia w całym zakresie generacji mocy zachowuje zdolność regulacji większą niż cosφ∈(-0,95÷+0,95). Istotna jest również zdolność generacji mocy bier-nej przy braku generacji mocy czynnej co pozwala wykorzystać siłownie tego typu do dokładnej kompensacji mocy biernej instalacji i urządzeń farmy wia-trowej również podczas braku wiatru. Przykładowa farma wiatrowa o mocy zainstalowanej 48MW z siłowniami 2 MW typu DFIG połączona z siecią WN operatora linią kablową 110kV o dłu-gości około 11km i przekroju 630mm wyposażona jest w transformator abo-nencki 110/30kV o mocy 50MVA. Sieć SN farmy o napięciu 30kV zbudowana jest z odcinków linii kablowych o prze-krojach 400mm; 240mm; 120mm i su-marycznych długościach odpowied-nio: 6,7km; 12,3km; 8,4km. Przy braku wiatru, bez generacji mo-cy farma dostarcza do sieci moc bier-ną pochodzącą od sieci kablowej SN,

Tabela 1.

Generacja wiatrowa Q sieci SN [MVAr]

Q trafo FW [MVAr]

Q linii WN [MVAr]

∑Q [MVAr]

P=0; Q=0 -1,78 0,096 -8,99 -10,674

P=max; Q=0 2,62 5,35 -8,79 0,82

P=max; QC=max -6,97 5,44 -8,8 -3,61

P=max; QL=max 17,7 6,1 -8,74 15,06

*Pcon=0 QconC=max -10,4 0,33 -8,99 -19,06

*Pcon=0 QconL=max 6,8 0,2 -8,99 -1,99

*Pcon=max QconC=max -16,7 5,95 -9,0 -19,75

*Pcon=max QconL=max 23,73 6,86 -8,99 21,6

znak – (-)” moc pojemnościowa”; wiersze * -dotyczą siłowni z pełnym przetwarzaniem ( przykład)

Rysunek 2. Moc bierna w funkcji mocy czynnej generowanej przez siłownie typu DFIG Vestas V90 – 2,0 MW w dwóch reżimach pracy: linia ciągła – maksymalna generacja mocy biernej, linia kropkowana – praca z ustalonym cosφ.

3

generowanej powyżej 70% mocy nominalnej występują ograniczenia dostępnej maksymalnej mocy biernej wynoszące ±1MVAr, a siłownia w całym zakresie generacji mocy zachowuje zdolność regulacji cosφ(-0,96+0,98) co odpowiada tgφ(-0,3+0,2).

Rysunek 2. Moc bierna w funkcji mocy czynnej generowanej przez siłownie typu DFIG Vestas V90 –

2,0 MW w dwóch reżimach pracy: linia ciągła – maksymalna generacja mocy biernej, linia kropkowana – praca z ustalonym cosφ.

Znacząco inne możliwości generacji mocy mają nowe konstrukcje siłowni wiatrowych. Przykładowy zakres regulacji mocy biernej nowoczesnych siłowni wiatrowych z pełnym przetwarzaniem energii (produkcji GE) przedstawiony na rysunku 3 pokazuje, że w niemal całym, od 2% mocy nominalnej zakresie generowanej mocy dostępna jest maksymalna mocy bierna wynoszącej około ±0,82MVAr, a siłownia w całym zakresie generacji mocy zachowuje zdolność regulacji większą niż cosφ(-0,95+0,95). Istotna jest również zdolność generacji mocy biernej przy braku generacji mocy czynnej co pozwala wykorzystać siłownie tego typu do dokładnej kompensacji mocy biernej instalacji i urządzeń farmy wiatrowej również podczas braku wiatru.



strat w transformatorze 110/30kV oraz linii kablowej 110kV. Farma pobiera na potrzeby własne moc czynną około 400kW. Moc bierna strat w linii kablo-wej 110kV zmienia się nieznacznie z ob-ciążeniem i bardziej zależy od wartości napięcia niż obciążenia linii. Bardzo istotnym zmianom wraz z obciążeniem ulega moc bierna w transformatorze co

związane jest z wielkością przepływa-jącego prądu. Moc bierna dostarczana poprzez siec SN zmienia swój charak-ter wraz ze wzrostem generacji mocy czynnej, gdyż do naturalnej mocy po-jemnościowej linii kablowych docho-dzi moc strat indukcyjnych w trans-formatorach siłowni wiatrowych zależ-nych od generowanego prądu.

Szacunkowy bilans mocy biernej przy-kładowej farmy wiatrowej (opisanej po-wyżej) dla typowej wartości napięcia U=115kV przedstawiono w tabeli 1. Warto zauważyć, że w przedstawio-nym z przykładzie z siłowniami DFIG dla mocy około 48MW i wymagane-go przepisami współczynnika mo-cy cosφ=±0,975 wymagany zakres

4

Rysunek 3 Zakres dostępnej mocy biernej w zależności od generowanej mocy czynnej dla siłowni z

pełnym przetwarzaniem energii produkcji (przykład GE ). Przykładowa farma wiatrowa o mocy zainstalowanej 48MW z siłowniami 2 MW typu DFIG połączona z siecią WN operatora linią kablową 110kV o długości około 11km i przekroju 630mm wyposażona jest w transformator abonencki 110/30kV o mocy 50MVA. Sieć SN farmy o napięciu 30kV zbudowana jest z odcinków linii kablowych o przekrojach 400mm; 240mm; 120mm i sumarycznych długościach odpowiednio: 6,7km; 12,3km; 8,4km. Przy braku wiatru, bez generacji mocy farma dostarcza do sieci moc bierną pochodzącą od sieci kablowej SN, strat w transformatorze 110/30kV oraz linii kablowej 110kV. Farma pobiera na potrzeby własne moc czynną około 400kW. Moc bierna strat w linii kablowej 110kV zmienia się nieznacznie z obciążeniem i bardziej zależy od wartości napięcia niż obciążenia linii. Bardzo istotnym zmianom wraz z obciążeniem ulega moc bierna w transformatorze co związane jest z wielkością przepływającego prądu. Moc bierna dostarczana poprzez siec SN zmienia swój charakter wraz ze wzrostem generacji mocy czynnej, gdyż do naturalnej mocy pojemnościowej linii kablowych dochodzi moc strat indukcyjnych w transformatorach siłowni wiatrowych zależnych od generowanego prądu. Szacunkowy bilans mocy biernej przykładowej farmy wiatrowej (opisanej powyżej) dla typowej wartości napięcia U=115kV przedstawiono poniżej w tabeli:

Generacja wiatrowa Q sieci SN [MVAr]

Q trafo FW [MVAr]

Q linii WN [MVAr]

∑Q [MVAr]

P=0; Q=0 -1,78 0,096 -8,99 -10,674 P=max; Q=0 2,62 5,35 -8,79 0,82 P=max; QC=max -6,97 5,44 -8,8 -3,61 P=max; QL=max 17,7 6,1 -8,74 15,06 *Pcon=0 QconC=max -10,4 0,33 -8,99 -19,06 *Pcon=0 QconL=max 6,8 0,2 -8,99 -1,99 *Pcon=max QconC=max -16,7 5,95 -9,0 -19,75 *Pcon=max QconL=max 23,73 6,86 -8,99 21,6 znak – (-)” moc pojemnościowa”; wiersze * -dotyczą siłowni z pełnym przetwarzaniem ( przykład)

Rysunek 3. Zakres dostępnej mocy biernej w zależności od generowanej mocy czynnej dla siłowni z pełnym przetwarzaniem energii produkcji (przykład GE ).

6

Na rysunku 6 przedstawiono przebieg mocy czynnej i biernej oraz współczynnika mocy FW przy braku generacji o mocy zainstalowanej 48MW i przyłączonej do sieci 110kV. Dotrzymanie zalecanej wielkości tg w zalecanym zakresie ≤0,4 jest co najmniej problematyczne.

Rysunek 7 przedstawia typowy przebieg mocy biernej i czynnej w okresach braku generacji farmy z klasycznymi, przełącznymi układami kompensacji.

Rysunek 8 przedstawia przebieg mocy biernej i czynnej w okresach braku generacji farmy z pełnym energoelektronicznym przekształcaniem mocy i wykorzystaniem przekształtników do kompensacji mocy biernej. Pokazane na rysunkach 4 do 8 rzeczywiste pobory mocy wybranych farm wiatrowych przy braku generacji wskazują, że ze względu na stosunkowo niewielką wartość mocy czynnej i dużą zmienność mocy biernej utrzymanie zalecanej wartości współczynnika mocy tg≤0,4 w tym stanie FW nie jest rzeczą prostą aczkolwiek możliwą.

Rysunek 4 Rzeczywisty przebieg generacji mocy czynnej i biernej FW o mocy zainstalowanej 48MW

podczas normalnej pracy. Rysunek 4. Rzeczywisty przebieg generacji mocy czynnej i biernej FW o mocy zainstalowanej 48MW podczas normalnej pracy.



zmian mocy biernej wynosi ±11MVAr; a dla cosφ=±0,95 już 15,8MVAr. Za-równo przy braku generacji mocy jak i maksymalnej generacji dyspo-nowany zakres regulacji mocy bier-nej farmy nie pokrywa wymagań przepisów i musi być uzupełniony o blisko 7,5MVA (11MVA-3,6MVA) mo-cy pojemnościowej dla cosφ=±0,975

i 12,2 MVA(15,8MVA-3,6MVA) mocy pojemnościowej oraz około 0,8MVAr (15,8MVA-15MVA) mocy indukcyjnej dla cosφ=±0,95. Mimo wymagań przepisów prawdo-podobieństwo praktycznego wyko-rzystania tych dodatkowo zainstalo-wanych mocy biernych jest znikome, gdyż musiałyby wystąpić jednocze-

śnie odpowiednie warunki wiatrowe, umożliwiające pełną generację mocy i zapotrzebowanie sieci operatora na generację mocy biernej na maksy-malnym wymaganym przepisami po-ziomie (pomijając oczywiście kwestie legislacyjno-finansowe). Na tej podsta-wie można uznać, że w przedstawio-nym przypadku wymagania przepi-

7

Rysunek 5 Klasyczna regulacja mocy biernej na biegu jałowym - zastosowano dławik kompensujący

linię 110kV bez dodatkowych urządzeń.



7





Rysunek 5. Klasyczna regulacja mocy biernej na biegu jałowym - zastosowano dławik kompensujący linię 110kV bez dodatkowych urządzeń.




8

Rysunek 7 Klasyczna regulacja mocy biernej na biegu jałowym - zastosowano dławik kompensujący linię 110kV bez dodatkowych urządzeń.

Rysunek 8 Dokładna kompensacja mocy biernej na biegu jałowym za pomocą siłowni z pełnym

przetwarzaniem ( jak w przykładzie na rys. 3)

8

Rysunek 7 Klasyczna regulacja mocy biernej na biegu jałowym - zastosowano dławik kompensujący linię 110kV bez dodatkowych urządzeń.

Rysunek 8 Dokładna kompensacja mocy biernej na biegu jałowym za pomocą siłowni z pełnym

przetwarzaniem ( jak w przykładzie na rys. 3)

Rysunek 8. Dokładna kompensacja mocy biernej na biegu jałowym za pomocą siłowni z pełnym przetwarzaniem (jak w przykła-dzie na rys. 3)




sów dotyczące zakresu regulacji mo-cy biernej nie znajdują uzasadnienia techniczno-ekonomicznego. Przy braku generacji wiatrowej ko-nieczna jest kompensacja mocy bier-nej linii 110kV i sieci Sn o wartości około 10,6MVAr mocy indukcyjnej. Utrzyma-nie w takim przypadku współczynnika mocy na zadanym poziomie (zwykle tgφ≤0,4) dla pracy instalacji w stanie ja-łowym, w którym pobór mocy czynnej zmienia się od 0,2MW do 0,4MW wy-maga regulacji mocy biernej z dokład-nością do 0,08MVAr, co przy dławiku o mocy 10,6MVA i klasycznej regulacji odczepowej staje się problematyczne (dokładność regulacji dławika lepsza niż 0,75%). Praktyczna realizacja regu-lacji współczynnika mocy przy postoju farmy wymaga dławika o mocy więk-szej niż wymagana moc linii 110kV oraz dodatkowej drobnej regulacji nadwyż-ki mocy za pomocą baterii kondensa-torów po stronie SN regulowanej z kro-kiem mniejszym niż 0,08MVAr(80kVAr) lub innych rozwiązań energoelektro-nicznych. Zastosowanie w rozważanym przykła-dzie siłowni z pełnym przetwarzaniem o szerokim zakresie generacji mocy biernej (rysunek 3) umożliwia speł-nienie wymagań przepisów regulacji współczynnika mocy w szerokim zakre-sie bez dodatkowych urządzeń kom-pensujących. Jednak i w tym wypadku duża moc bierna linii kablowej 110kV wymaga przy braku generacji mocy dodatkowej kompensacji dławikiem o mocy co najmniej 2MVAr. Zgrubna kompensacja mocy biernej linii 110kV ( dławik około 10MVAr) i szeroki za-kres regulacji mocy biernej siłowniami (-10MVAr do +6MVAr) pozwala w tym wypadku na dokładną regulację współ-czynnika mocy zarówno przy braku jak i maksymalnej generacji mocy czynnej. Przepisy kodeksów sieciowych wy-magają sprawdzenia własności rucho-wych, zakresów regulacji mocy oraz jakości energii wprowadzanej do sieci przez farmy wiatrowe w okresie 1 roku od uruchomienia farmy. Podczas takich testów sprawdzany jest między innymi zakres regulacji mocy biernej w róż-nych stanach pracy elektrowni wiatro-wej. Na rysunkach 4 do 8 przedstawio-no rzeczywiste przebiegi mocy wpro-wadzanej do sieci przez różne farmy wiatrowe w wybranych stanach pracy. Na rysunku 4 przedstawiono przebieg generowanej mocy czynnej i biernej przy normalnej pracy FW o mocy za-instalowanej 48MW w okresie jednego miesiąca (od 15.01.20115 do 15.02.2015). Można zauważyć, że generacja powy-

żej 75% mocy i brak generacji wystę-pują w okresie obserwacji przez mniej więcej jednakowy okres czasu. Na rysunku 5 przedstawiono prze-bieg mocy czynnej i biernej przy bra-ku generacji FW o mocy zainstalowanej 48MW przyłączonej do sieci 110kV linią kablową i wyposażonej w dławik kom-pensacyjny po stronie SN farmy. FW po-biera około 0,4MW przy mocy biernej zmiennej od 0,1MVAr do 0,5MVAr; tgφ <od 0,25 do 1,1.>Na rysunku 6 przedstawiono przebieg mocy czynnej i biernej oraz współ-czynnika mocy FW przy braku genera-cji o mocy zainstalowanej 48MW i przy-łączonej do sieci 110kV. Dotrzymanie zalecanej wielkości tgϕ w zalecanym zakresie ≤0,4 jest co najmniej proble-matyczne. Rysunek 7 przedstawia typowy prze-bieg mocy biernej i czynnej w okresach braku generacji farmy z klasycznymi, przełącznymi układami kompensacji. Rysunek 8 przedstawia przebieg mo-cy biernej i czynnej w okresach braku generacji farmy z pełnym energoelek-tronicznym przekształcaniem mocy i wykorzystaniem przekształtników do kompensacji mocy biernej.Pokazane na rysunkach 4 do 8 rzeczy-wiste pobory mocy wybranych farm wiatrowych przy braku generacji wska-zują, że ze względu na stosunkowo niewielką wartość mocy czynnej i du-żą zmienność mocy biernej utrzymanie zalecanej wartości współczynnika mo-cy tgϕ≤0,4 w tym stanie FW nie jest rze-czą prostą aczkolwiek możliwą.Wymagania dotyczące zakresów re-gulacji mocy biernej stawiane farmom wiatrowym wymuszają stosowanie do-datkowych podzespołów wchodzą-cych w skład układów kompensacji mocy biernej. Są to podzespoły, które w zależności od miejsca i sposoby przy-łączenia farmy wiatrowej wykonywa-ne muszą być do przyłączenia do sieci WN czy też SN. Dodatkowe wymagania dla projektantów układów kompensa-cji wnoszą lokalne warunki napięciowe występujące w planowanej lokalizacji, w tym zwłaszcza występujące w PWP wyższe harmoniczne napięcia oraz cha-raktery odbiorów przyłączonych w po-bliżu. Dobór tych podzespołów, zarów-no dławików jak i baterii kondensatorów, powinien być poprzedzony badaniami fizycznymi bądź symulacyjnymi. Zasto-sowanie w układach kompensacji mo-cy biernej podzespołów, których dobór nie był poprzedzony analizą wyższych harmonicznych w miejscu przyłączenia, często kończy się tak jak na zdjęciu za-mieszczonym poniżej (rys. 9).

Podsumowanie1. Najnowsze rozwiązania układów

sterowania siłowni wiatrowych umożliwiają regulację mocy biernej w szerokim zakresie (patrz rysunek 3). Wykorzystanie tej funkcjonalności w większości przypadków jest w sta-nie zapewnić wymagany przez Ope-ratorów zakres regulacji mocy bier-nej bez konieczności instalowania dodatkowych elementów kompen-sacji mocy biernej.

2. Mając na uwadze bezpieczeństwo energetyczne celowym jest wpro-wadzenia do instrukcji ruchu zapisów dotyczących ponowienia po określo-nym okresie czasu niektórych testów farm wiatrowych podobnie jak to ma miejsce w elektrowniach klasycznych – wprowadzenie takiego obowiązku zapewni operatorowi systemu elek-troenergetycznego, odpowiedzial-nego za parametry elektryczne do-starczanej odbiorcom energii elek-trycznej, informację o prawidłowej pracy układów regulacji tego typu źródeł wytwórczych,

3. Stosowanie jednolitych zakresów re-gulacji mocy biernej dla farm wiatro-wych przyłączonych do różnych po-ziomów napięć zdaniem autorów nie powinno być stosowane gdyż powo-duje niepotrzebne zwiększenie kosz-tów dla Inwestorów dla zapewnienia funkcjonalności która bardzo często nie będzie wykorzystywana – im niższy poziom napięcia do którego przyłączona jest farma wiatrowa tym mniejszy powinien być dostępny za-kres regulacji mocy biernej.

inż. Franciszek Głowacki,mgr inż. Henryk Koseda,

Instytut Energetyki Oddział Gdańskn

Rysunek 9. Widok dławika ochronne-go baterii kondensatorów układu kom-pensacji mocy biernej farmy wiatrowej uszkodzonego w wyniku występowania w miejscu przyłączenia farmy wiatrowej wyższych harmonicznych prądu.

9

Wymagania dotyczące zakresów regulacji mocy biernej stawiane farmom wiatrowym wymuszają stosowanie dodatkowych podzespołów wchodzących w skład układów kompensacji mocy biernej. Są to podzespoły, które w zależności od miejsca i sposoby przyłączenia farmy wiatrowej wykonywane muszą być do przyłączenia do sieci WN czy też SN. Dodatkowe wymagania dla projektantów układów kompensacji wnoszą lokalne warunki napięciowe występujące w planowanej lokalizacji, w tym zwłaszcza występujące w PWP wyższe harmoniczne napięcia oraz charaktery odbiorów przyłączonych w pobliżu. Dobór tych podzespołów, zarówno dławików jak i baterii kondensatorów, powinien być poprzedzony badaniami fizycznymi bądź symulacyjnymi. Zastosowanie w układach kompensacji mocy biernej podzespołów, których dobór nie był poprzedzony analizą wyższych harmonicznych w miejscu przyłączenia, często kończy się tak jak na zdjęciu zamieszczonym poniżej (rys. 9).

Rysunek 9 Widok dławika ochronnego baterii kondensatorów układu kompensacji mocy biernej farmy

wiatrowej uszkodzonego w wyniku występowania w miejscu przyłączenia farmy wiatrowej wyższych harmonicznych prądu.

Podsumowanie

1) Najnowsze rozwiązania układów sterowania siłowni wiatrowych umożliwiają regulację mocy biernej w szerokim zakresie (patrz rysunek 3). Wykorzystanie tej funkcjonalności w większości przypadków jest w stanie zapewnić wymagany przez Operatorów zakres regulacji mocy biernej bez konieczności instalowania dodatkowych elementów kompensacji mocy biernej.

2) Mając na uwadze bezpieczeństwo energetyczne celowym jest wprowadzenia do instrukcji ruchu zapisów dotyczących ponowienia po określonym okresie czasu niektórych testów farm wiatrowych podobnie jak to ma miejsce w elektrowniach klasycznych – wprowadzenie takiego obowiązku zapewni operatorowi systemu elektroenergetycznego, odpowiedzialnego za parametry elektryczne dostarczanej odbiorcom energii elektrycznej, informację o prawidłowej pracy układów regulacji tego typu źródeł wytwórczych,

3) Stosowanie jednolitych zakresów regulacji mocy biernej dla farm wiatrowych przyłączonych do różnych poziomów napięć zdaniem autorów nie powinno być



Część produkcyjna Zakładu zajmu-je się wytwarzaniem seryjnym między innymi odłączników, roz-

łączników napowietrznych 24 kV, napę-dów elektromechanicznych do łączni-ków, wskaźników napięcia i uzgadnia-czy faz od 50 V do 110 kV, przenośnych uziemiaczy do 25 kA dla wszystkich zakresów napięć, specjalistycznych drabin i pomostów do słupów ener-getycznych wszystkich linii, uchwytów do napinania przewodów od 16 mm2 do 525 mm2, izolatorów kompozyto-wych wsporczych 20 kV, przegród izo-lacyjnych. W ramach działalności pro-dukcyjnej Zakład zrealizował komple-tacje i dostawy urządzeń do punktów rozłącznikowych sterowanych w sieci GSM/GPRS.Zakład prowadzi, od wielu lat, prace ba-dawcze w ramach działalności statuto-wej. W ostatnich latach prowadzone były prace związane z opracowaniem i badaniami rozłączników napowietrz-nych SN z zastosowaniem komór próż-niowych. W roku 2014 rozpoczęte zo-stały prace badawczo – projektowe do-tyczące rozłączników SN tzw. zamknię-tych, pracujących wyłącznie w środo-wisku próżni. Do wymienionych roz-łączników opracowywane są nowator-skie napędy elektromechaniczne.Pracownicy Zakładu systematycznie publikują wyniki prowadzonych prac

badawczych i naukowych w czasopi-smach branżowych oraz na konferen-cjach naukowo-technicznych.Opracowania dokonane w IE-ZD w Bia-łymstoku były wielokrotnie doceniane i wyróżniane na specjalistycznych tar-gach, m in. Expopower w Poznaniu, Energetab w Bielsku Białej, Energetics w Lublinie.

Rozłączniki SN otwarte i zamknięteW ramach prac badawczo-rozwojo-wych dotyczących nowych opracowań rozłączników i napędów elektromecha-nicznych IE-ZD zajmował się analizą rozwiązań konstrukcyjnych rozłączni-ków otwartych i zamkniętych w obu-dowach.

Prace badawczo-rozwojowe dotyczące rozłączników SN w Instytucie Energetyki – Zakładzie Doświadczalnym w BiałymstokuIE-ZD w Białymstoku zajmuje się działalnością związaną z projektowaniem, badaniami, wdrożeniami i produkcją urządzeń dla energetyki zawodowej i przemysłowej. Zakład prowadzi nowatorskie prace badawczo-rozwojowe w zakresie aparatury łączeniowej średniego napięcia, napędów elektromechanicznych i sterowników w sieciach radiowych i teleinformatycznych. Urządzenia te przeznaczone są do automatyzacji sieci SN, zwłaszcza do sieci inteligentnych Smart Grids, które przyczyniają się do zmniejszenia wskaźników niezawodnościowych SAIDI i SAIFI. Zakład prowadzi również prace projektowo – badawcze obejmujące akustyczno-optyczne sygnalizatory napięciowe, rozłączniki bezpiecznikowe niskiego napięcia, izolatory kompozytowe wsporcze SN, uziemiacze przenośne do linii i urządzeń nn, SN, WN.

Rys. 1. Instytut Energetyki – Zakład Doświadczalny w Białymstoku



W normach PN-EN60265-1:2007 i PN--EN62271-103:2011 – dotyczących roz-łączników wysokonapięciowych na napięcia znamionowe wyższe niż 1 kV i niższe niż 52 kV określono:Stany otwarcia i zamknięcia powinny być jednoznacznie wskazane. Wyma-ganie to jest spełnione pod warunkiem:a) widocznej przerwy lub odległości

izolacyjnej,b) wskazanie stanu każdego styku ru-

chomego przez niezawodny wskaź-nik stanu, wspólny wskaźnik dla sty-ków ruchomych.

Rozłączniki tzw. otwarte posiadają wi-doczną przerwę izolacyjną, zgodnie z wymienionym w normie wymaga-niem.Rozłączniki tzw. zamknięte nie posia-dają widocznej przerwy izolacyjnej, posiadają wskaźniki stanu zamknięcia lub otwarcia.Procesy łączeniowe w różnych ob-wodach, w rozłącznikach otwartych przebiegają na stykach pomocni-czych i stykach np. w komorach próż-niowych. Praca ciągła cieplna odbywa się na stykach głównych. Natomiast w rozłącznikach zamkniętych, procesy łączeniowe i praca ciągła odbywa się na tych samych stykach, w otoczeniu gazu SF6 lub próżni. SF6 przyjmuje po-stać gazową w temp. pokojowej i jest ok. 6 razy cięższy od powietrza. Układ izolacyjny z zastosowaniem SF6 uzy-skuje dobrą wytrzymałość elektryczną przy ciśnieniu 2,5 x 105 Pa. W tempe-raturze niższej niż 240° K tj. -33°C przy ciśnieniu 5 x 105 Pa gaz ulega skrople-niu, co powoduje zmniejszenie wy-trzymałości elektrycznej układu. Pod-czas czynności łączeniowych w śro-dowisku SF6 pojawiają się produkty rozpadu, głównie fluorki, silnie trujące gazy. Wytworzone fluorki negatywnie wpływają również na materiały znaj-dujące się wewnątrz. SF6 odzyskuje wytrzymałość elektryczną po zgasze-niu łuku, w czasie zdecydowanie dłuż-szym niż próżnia.Łączniki próżniowe prądu przemien-nego zaliczane są do najbardziej dy-namicznie rozwijających się konstrukcji SN i nn. Łączniki te cechują się brakiem szkodliwego działania łuku elektrycz-nego na otoczenie, wysokimi parame-trami łączeniowymi, dużą niezawodno-ścią i trwałością, odpornością na wpły-wy środowiskowe. W komorze próżniowej następuje duża prędkość narastania wytrzymałości po-łukowej, wielokrotnie przewyższająca prędkość narastania tej wytrzymałości w innych mediach, w których przery-wany jest prąd elektryczny.

Występowanie lub brak przerwy izo-lacyjnej widocznej powinien być decy-dującym kryterium oceny stanu poło-żenia styków rozłącznika. Wskaźniki sta-nu położenia styków w układach tzw. zamkniętych, nie gwarantują prawidło-wej, poprawnej informacji o stanie po-łożenia styków. Możliwości niepopraw-nego działania wynikające z awarii me-chanizmów wewnątrz zbiorników za-mkniętych, a także rozszczelnienia mo-gą być przyczyną błędnych informacji, wskazań, np. na jednym biegunie, co stwarza niebezpieczeństwo dla ob-sługujących je pracowników. Widocz-na przerwa izolacyjna w układach tzw. otwartych eliminuje takie zagrożenie.IE-ZD w Białymstoku prowadził w roku 2012 próby działania rozłącznika otwar-tego, w warunkach oblodzenia i w wa-runkach wilgotne gorąco. Próby te słu-żyły określeniu poprawności działania w warunkach skrajnych. Na rys 2 i 3 przedstawiono takie badania rozłącz-ników.Wykonano sztuczne oblodzenie roz-łącznika o grubości warstwy od 5 do 12 mm, przy temp. zewnętrznej - 22°C do -30°C. Wykonywano próby otwar-cia po oblodzeniu i próby zamknięcia po oblodzeniu, po 3 razy. W niektó-rych próbach nie uzyskano pełnego przestawienia do końcowego poło-żenia zamknięcia lub otwarcia. Nie stwierdzono uszkodzeń poszczegól-nych części. Stwierdzono natomiast odkształcenia wskutek wzrostu opo-rów, szczególnie przy zamykaniu oblo-dzonych mechanizmów przesuwnych i obrotowych. Zastosowano elementy usztywniające wysięgnika z rolką sty-

kową. Po wprowadzeniu zmian, próby powtórzono. Wyniki okazały się całko-wicie poprawne.Rozłączniki typu SRNkp-24/400 (otwar-te) z komorą próżniową zostały zainsta-lowane, w ilości kilkuset sztuk, na tere-nach grup energetycznych: PGE, Ener-ga i Tauron. Nie otrzymano sygnałów informujących o nieprawidłowej pracy, z powodu szadzi lub oblodzenia.

Problemy eksploatacyjne rozłączników napowietrznych SNNa podstawie obserwacji poczynionych przez pracowników serwisu IE-ZD przy-czyny stanów awaryjnych rozłączników napowietrznych SN można sklasyfiko-wać w kilku grupach: wady fabryczne, uszkodzenia powstałe podczas trans-

Rys. 2. Rozłącznik podczas prób z oblo-dzeniem

Rys. 3. Rozłącznik podczas prób wilgotne gorąco



portu i magazynowania, montaż urzą-dzenia niezgodny z instrukcją i niewła-ściwa eksploatacja (brak okresowych przeglądów i konserwacji). Najczęst-szymi przyczynami nieprawidłowego działania rozłączników wy-nikającymi z nieprzestrze-gania instrukcji montażu są: niewłaściwy montaż pro-wadnic cięgna (rys. 4) oraz niewłaściwe wyregulowanie napędu skutkujące m.in. nie-domknięciem styków głów-nych (rys. 5).Rys. 6 przedstawia uszko-dzony mechanicznie napęd silnikowy typu NKM-1.3.

Wnioski Prowadzone w Instytucie Energetyki – Zakładzie Do-świadczalnym w Białymsto-ku prace badawczo-rozwo-jowe dotyczące rozłączni-ków napowietrznych śred-niego napięcia i napędów elektromechanicznych po-zwoliły na uzyskanie do-datkowej wiedzy w tym temacie. Zakres prowa-dzonych prac obejmował kompleksowo wszystkie procesy związane z pro-jektowaniem, produkcją i eksploatacją: koncepcję i projekt budowy prototy-

pów, próby i badania w laboratoriach, wdrożenie do produkcji oraz diagno-styka i serwis zainstalowanych urzą-dzeń. Tak szeroki zakres prac powo-dował konieczność dokładnego nad-

zoru, kontroli i sprawdzeń efektów podjętych działań na każdym etapie. Powiązanie prac badawczo-rozwojo-wych z wdrożeniem i serwisowaniem zainstalowanych w sieciach rozłączni-

ków i napędów dostarczy-ło wielu dodatkowych in-formacji, które były wyko-rzystywane przy zmianach konstrukcyjnych i techno-logicznych w procesie pro-dukcji. Szczególnie ważne były informacje uzyskane w czasie eksploatacji łączni-ków w sieciach napowietrz-nych SN. Pozwoliły one na uwzględnienie ich w opty-malizacji modeli łączników SN i napędów oraz wpro-wadzanie zmian w produ-kowanych wyrobach.Wszystkie opisane działa-nia zmierzały do uzyska-nia jak największej nieza-wodności urządzeń, które docelowo przeznaczone są do instalowania w au-tomatycznych punktach rozłącznikowych sieci SN oraz perspektywicznie bę-dą częścią inteligentnych sieci Smart Grid.

dr inż. Stanisław Kiszło, inż. Krzysztof Kobyliński, mgr inż. Andrzej Frącek

nRys. 6. Uszkodzony napęd rozłącznika

Rys. 4. Nieprawidłowy montaż cięgien Rys. 5. Rozłącznik z niedomkniętymi stykami głównymi



Instytut Energetyki –Zakład Doświadczalny w Białymstoku

www.iezd.pl

Rozłącznik napowietrzny z komorami próżniowymi, typ SRNkp-24/400

Napęd silnikowy ze sterownikiem GSM/GPRS, typ NKM-1.3

http://www.iezd.pl

WstępTematyka oddziaływań linii energe-tycznych wysokiego napięcia na środo-wisko związana z polem elektromagne-tycznym jest popularna z uwagi na ilość i różnorodność rozwiązań konstrukcyj-nych na terenie Polski. Następująca ich rozbudowa wraz z modernizacją wiąże się zawsze z podstawowym pytaniem o ich wpływ na zdrowie ludności. Większość dotychczasowych opraco-wań koncentrowała się na liniach napo-wietrznych. Aktualnie na terenie kraju powstają podziemne linie kablowe wy-sokiego napięcia uważane powszech-nie za rozwiązanie o wiele korzystniej-sze dla środowiska niż napowietrzne. Niewątpliwe zalety takiego rozwiązania to ograniczenie emisji składowej elek-trycznej pola elektromagnetycznego generowanego przez linie energetycz-ne kablowe oraz ograniczenie obszaru związanego z ograniczonym użytkowa-niem terenu w jej sąsiedztwie. Do wad należy jednak zaliczyć wysoki koszt bu-dowy lub modernizacji linii wysokiego napięcia do standardu podziemnej linii kablowej oraz wzrost znaczenia składo-wej magnetycznej pola elektromagne-tycznego. Dodatkowo powstaje pro-blem jej oddziaływania na środowisko w miejscu, gdzie linia napowietrzna sta-je się linią kablową, czyli w obszarze jej usytuowania na słupach kablowych.

Wymagania przepisówOddziaływanie pól elektromagnetycz-nych jest tematem licznych prac na-ukowych. Prace te są prowadzone od bardzo dawna. Międzynarodowe orga-nizacje naukowe i organizacje takie jak Światowa Organizacja Zdrowia realizu-ją programy, których celem jest koor-dynacja prowadzonych na świecie ba-dań, dotyczących oddziaływania pól na zdrowie ludzi.W Polsce aktualnie obowiązujące roz-porządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie do-

puszczalnych poziomów pól elektro-magnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów [1] określa następują-ce wartości dopuszczalne dla terenów:przeznaczonych pod zabudowę miesz-kaniową 1 kV/m dla składowej elek-trycznej oraz 60 A/m dla składowej magnetycznej, ogólnie dostępnych dla ludności 10 kV/m dla składowej elektrycznej oraz 60 A/m dla składowej magnetycznej.Biorąc pod uwagę wyżej przywołane wymagania i przepisy, można stwier-dzić, iż w przypadku, gdy w otoczeniu obiektu będącego źródłem pól elek-trycznego i magnetycznego nie ma obszarów, na których występują takie pola o wartościach natężeń wyższych od określonych w ww. rozporządzeniu jako dopuszczalne, to nie ma podstaw do stwierdzenia negatywnego wpły-wu tych pól na zdrowie ludzi.Dodatkowo zgodnie z rozporządze-niem wykonuje się pomiary pól elek-tromagnetycznych dla linii i stacji ener-getycznych o napięciu powyżej 110 kV, a w sąsiedztwie linii kablowych wyzna-

cza się jedynie składową magnetyczną.

Słup kablowySłup kablowy jest konstrukcją nietypo-wą, ale coraz częściej stosowaną w prak-tyce, szczególnie tam, gdzie istotne jest uwolnienie jak największej części grun-tu od ograniczeń związanych z eksplo-atacją napowietrznej linii elektroener-getycznej. W przypadku linii niskiego i średniego napięcia konstrukcje słupów są dużo mniejsze niż w przypadku linii wysokiego napięcia, podobnie jak i mo-ce przenoszone przez linie. W przypadku typowej linii napowietrz-nej wysokiego napięcia problem stano-wi zachowanie dopuszczalnych wartości składowej elektrycznej pola elektroma-gnetycznego, natomiast w przypadku podziemnej linii kablowej decydująca jest składowa magnetyczna. Słup ka-blowy, na którego konstrukcji następuje przejście z linii napowietrznej w linię pod-ziemną jest miejscem, gdzie znaczenie na ograniczenie w użytkowaniu terenu tra-ci wpływ składowa elektryczna a istotna staje się składowa magnetyczna. Słup kablowy jest zazwyczaj konstrukcją

Słupy kablowe linii wysokiego napięcia w środowiskuStreszczenieW artykule przedstawiono problem związany z lokalizowaniem słupów kablowych w miejscach ogólnie dostępnych dla ludności z uwagi na dotrzymanie wartości dopuszczalnych pól elektromagnetycznych w środowisku. Scharakteryzowano różnorodne linie energetyczne z uwagi na występowanie pól elektromagnetycznych w ich otoczeniu w odniesieniu do słupów kablowych. Podano sposoby na zmniejszeniu obszaru tych oddziaływań oraz na ograniczenie dostępu do tego terenu.

Fot. 1. Słupy kablowe 110 kV – różne rozwiązania techniczne: słup kratownicowy i słup rurowy.



specjalną z uwagi na zwiększone wyma-gania mechaniczne dla takiego słupa. Widok takiego słupa pokazano na fot. 1.

Podsumowanie

Na fot. 1 przedstawiono sylwetki słu-pów kablowych linii dwutorowych 110 kV. Zaletą tego drugiego rozwiązania jest mniejsza zajętość terenu z uwagi na węższy trzon słupa. Słup taki zbudowany jest z trzonu o trzech parach poprzeczników fazo-wych (słup linii dwutorowej, ale może być więcej w przypadku większej ilo-ści torów), przytwierdzonych do trzo-nu elementów wsporczych dla trzech par głowic kablowych i zabezpieczają-cych je ograniczników przepięć. Ogra-niczniki przepięć zainstalowane są na tych słupach z uwagi na konieczność ochrony odgromowej. Dodatkowo od strony linii napowietrznej umieszczone są łańcuchy izolatorów. Z uwagi na roz-maitość konstrukcji słupów głowice ka-blowe montowane są na różnych wy-sokościach, ale cechą wspólną jest pro-wadzenie obok siebie kabli wysokiego napięcia po trzonie słupa do ziemi. Je-dyną mechaniczną osłoną tych kabli jest zwykle blacha, ale dostęp do słupa zwykle nie jest niczym ograniczony.

Pole elektromagnetyczne przy słupach kablowychJak wynika z doświadczeń i prac nauko-wych Instytutu Energetyki pole magne-tyczne o częstotliwości 50 Hz w sąsiedz-twie słupów kablowych jest często baga-telizowane przez ich projektantów, wyko-nawców i właścicieli. W przypadku typo-wej eksploatacji linii kablowych w wa-runkach miejskich można spodziewać się wartości zbliżonych do 60 A/m w od-

ległości ok. 1,5 m od trzonu słupa kablo-wego wysokiego napięcia, w przypadku słupów zlokalizowanych przy elektrowni są to wartości znacznie wyższe.Specyfika rozkładu składowej magne-tycznej pola elektromagnetycznego 50 Hz polega na tym, że składowa ta, maleje nieliniowo wraz z oddalaniem się od jego źródła.Właściwość tą można wykorzystać ograniczając dostęp do słupa w celu zapewnienia, że w miejscach dostęp-nych dla ludności nie przekroczona zo-stanie wartość 60 A/m zgodnie z rozpo-rządzeniem [1]. Dodatkowym sposobem obniżenia wartości składowej magnetycznej jest właściwe ułożenie przewodów z ich jednoczesną konfiguracją faz.Kolejnym zagadnieniem jest zmienność obciążenia linii energetycznych w czasie doby, ale i roku. W związku z tym faktem wartości pola magnetycznego przy ta-kim słupie powinny być skorygowane o poprawki uwzględniające te czynniki. Nie występowanie wartości zbliżonych do dopuszczalnych w chwili pomiarów bynajmniej nie oznacza, że takie warunki nie mogą tu wystąpić. Jest to szczegól-nie istotne w związku z faktem, że wzrasta zapotrzebowanie na energię elektryczną i należy się liczyć z coraz większym prze-pływem mocy (prądu) w tych liniach.

PodsumowanieProblem występowania pól magne-tycznych przy słupach kablowych jest mało znany i często bagatelizowany. Słupy takie znajdują się często w miej-scach ogólnie dostępnych – w parkach, przy centrach handlowych, przy bu-dynkach mieszkalnych i innych. Istnieją możliwości ograniczenia wystę-powania takich obszarów w środowisku,

a ich przykłady pokazano na fot 2. Oprócz najbardziej wydawałoby się oczywistej metody ograniczenia polegającej na zbudowaniu specjalnych ekranów ogra-niczających pole magnetyczne, ale nie-stety mało efektywnym ze względów technicznych i ekonomicznych, warto mieć na uwadze dwa inne sposoby:optymalizacja ułożenia kabli na trzonie słupa w celu zminimalizowania wza-jemnych oddziaływań miedzy nimi;zbudowanie fizycznych barier i wygro-dzenie obszaru ograniczonego użytko-wania w sąsiedztwie słupa kablowego.Wobec coraz większej powszechno-ści słupów kablowych należy się liczyć z możliwością przekroczenia dopuszczal-nych pól magnetycznych w środowisku przy kablach oraz z koniecznością ograni-czenia dostępu osób postronnych.

Wnioski końcoweDostęp do przewodów roboczych usytuowanych wzdłuż członu słu-pa kablowego powinien być ogra-niczony poprzez zastosowanie ekra-nu z blachy (najlepiej stalowej), któ-ra w znacznym stopniu ogranicza wartość składowej magnetycznej 50 Hz pola elektromagnetycznego. Przy projektowaniu słupów kablowych wysokiego napięcia należy określić war-tość maksymalną prądu, jaki może pły-nąć przewodami roboczymi w celu wy-znaczenia obszaru w jego otoczeniu, w którym składowa magnetyczna 50 Hz pola elektromagnetycznego jest nie większa niż wartość graniczna w środo-wisku ogólnie dostępnym wg [1]. Minimalizację obszaru można uzyskać także metodą właściwego ułożenia przewodów z jednoczesną konfiguracją ich faz wzdłuż członu słupa kablowego.W sytuacjach, w których minimalizacja składowej magnetycznej jest niemożli-wa do wykonania, zaleca się wykonanie wokół słupa kablowego barier w celu wygrodzenia obszaru, gdzie nie mogą przebywać osoby postronne.

Literatura:[1] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektro-magnetycznych w środowisku oraz spo-sobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. Nr 192, poz. 1883)

Piotr PAPLIŃSKI, Hubert Ś[email protected];

[email protected] Energetyki, Pracownia Oddzia-

ływań Środowiskowych i Ochrony Prze-pięciowej, 01-330 Warszawa, ul. Mory 8

n

Fot. 2 Przykłady sposobów ograniczenia dostępu do słupów kablowych w miejscach ogólnie dostępnych dla ludności (po lewej stronie słup linii 110 kV, po prawej słup linii średniego napięcia)



Koszty energii lektrycznej i opła-ty za emisję gazów cieplarnia-nych szybują nieustannie w gó-

rę, nic więc dziwnego, że właściciele budynków mieszkalnych, biurowych i fabrycznych w coraz większym stopniu korzystają z energii słonecz-nej, stanowiącej niezawodne i stabil-ne źródło taniego zasilania.Jako producent paneli słonecznych, firma instalująca systemy lub wyspe-cjalizowany dystrybutor, pragniecie dysponować wysokiej jakości kablem do łączenia fotowoltaicznych paneli z falownikiem, który zamienia prąd z ogniw słonecznych na prąd prze-mienny o użytecznych parametrach. Ponieważ wasi klienci nie zamierza-ją wymieniać co kilka lat okablo-wania systemu, interesuje was roz-wiązanie zdolne zapewnić – przez co najmniej 30 lat – niezawodność i wysoką jakość połączeń w najtrud-niejszych warunkach pogodowych: od burzy lodowej, po piekący żar pustyni. Oczekujecie, że oferowany kabel będzie odporny na degrada-cję pod wpływem promieni ultrafio-letowych i będzie na tyle giętki, aby instalacja mogła przebiegać bezpro-blemowo i sprawnie. Wszystko to jest w stanie zapewnić Nexans – uzna-ny dostawca wysokiej jakości kabli o utrwalonej reputacji.

Ze znakiem jakościKabel ENERGYFLEX PV przeznaczo-ny jest do stosowania w systemach paneli słonecznych i ma doskonałe charakterystyki robocze, ułatwia in-stalowanie systemów i charakteryzu-je się długotrwałą niezawodnością. Ten jednożyłowy kabel w podwójnej izolacji poliolefinowej przenosi na-pięcie stałe od 0,6 do 1 kV, przy du-żej sprawności i niezawodności obli-czonej na dziesiątki lat bezawaryjnej pracy. Charakterystyki kabla nie tylko są zgodne z aktualnymi przepisami, lecz także spełniają z naddatkiem stosowne wymagania, zwłaszcza te dotyczące odporności na tempe-raturę i czynniki zewnętrzne oraz zdolności do długotrwałej eksplo-atacji. Bezhalogenowe materiały użyte do budowy kabla zapewniają optymalne bezpieczeństwo poża-rowe w przypadku rozprowadzenia instalacji po dachu – kabel spełnia także wymagania najświeższych dy-rektyw RoHS, które dotyczą ograni-czenia stosowania niebezpiecznych substancji w sprzęcie elektrycznym i elektronicznym.

Janusz SokołowskiNexans Polska s n

Kabel Nexans ENERGYFLEX PVZapewnia długotrwałą niezawodność i wysoką jakość działania słonecznych fotowoltaicznych systemów zasilania.

ENERGYFLEX zapewnia… y Wytrzymałość w całym okresie eks-

ploatacji: produkt wytrzymuje do 30 lat eksploatacji nawet w ciężkich wa-runkach zewnętrznych

y Trwałość w zastosowaniach na wolnym powietrzu: wytrzy- małość na skrajne temperatury (od -40°C do +120°C)

y Produkt bezpieczny dla warstwy ozonowej

y Odporność na promieniowanie UV: pełna ochrona przed degradacją pod wpływem promieni ultrafioletowych

y Materiały bezhalogenowe: zwiększone bezpieczeństwo pożarowe przy in-stalowaniu na dachu, produkt nisko- dymny, opóźniający palenie

y Giętkość kabla i łatwość zdejmowania powłoki: szybka i łatwiejsza instalacja

y Produkt opracowany z myślą o zgodno-ści z aktualnie stoso- wanymi typami złączek: zgodność co do średnicy i wy-ma- ganej dokładności pasowania

y Opakowanie uwzględniające wymogi logistyki i ergonomii: szybkie dostawy i łatwość posługiwania się produktem

y Aprobata TÜV: badania przeprowa-dzone w laboratoriach niemieckich zgodnie z normami WE

y W pełni odzyskiwane materiały: zgod-ność z nowymi przepisami dotyczą-cymi ochrony środowiska.Nexans Polska sp. z o.o. · ul. Wiejska 18, 47-400 Racibórz

[email protected] · www.nexans.pl

Kable i systemy kablowe Nexans są obecne w każdym

miejscu naszego codziennego życia. Tworzą infrastrukturę

energetyczną i telekomunikacyjną, występują w przemyśle,

budownictwie, statkach, farmach wiatrowych, pociągach,

samochodach, samolotach, … Prawdopodobnie nawet o

tym nie wiesz, bo nie widzisz ich na co dzień. Nasze kable i

systemy kablowe otwierają drzwi do światowego postępu.

Because so much of your performance runs through caBles

at the core of performance

Światowy ekspert w dziedzinie kabli i systemów kablowych

NEX_Performance_210x297_PL_feb12.indd 1 17.02.12 12:07:49 Uhr



Nexans Polska sp. z o.o. · ul. Wiejska 18, 47-400 Racibórz [email protected] · www.nexans.pl

Kable i systemy kablowe Nexans są obecne w każdym

miejscu naszego codziennego życia. Tworzą infrastrukturę

energetyczną i telekomunikacyjną, występują w przemyśle,

budownictwie, statkach, farmach wiatrowych, pociągach,

samochodach, samolotach, … Prawdopodobnie nawet o

tym nie wiesz, bo nie widzisz ich na co dzień. Nasze kable i

systemy kablowe otwierają drzwi do światowego postępu.

Because so much of your performance runs through caBles

at the core of performance

Światowy ekspert w dziedzinie kabli i systemów kablowych

NEX_Performance_210x297_PL_feb12.indd 1 17.02.12 12:07:49 Uhr

Szacuje się, że w całej Europie do sieci jest podłączonych około 2 milionów klimatyzatorów szaf ste-

rowniczych, które przy zakładanej mocy przyłączeniowej 2 terawatów (po 1 kW na urządzenie) stanowią istotny pod względem gospodarczym potencjał zu-życia i odpowiadają za emisję ok. 4 mln ton CO2. Rittal, światowy lider w zakre-sie systemów klimatyzacji szaf sterowni-czych, postawił sobie za cel zmniejsze-nie zapotrzebowania klimatyzatorów na energię na tyle, aby wnieść znaczący wkład w ochronę klimatu i zmierzyć się z rosnącymi cenami energii.

Oszczędności energii do 75% wykazana w teście„Aby wyraźnie zwiększyć efektywność energetyczną, Rittal w swojej nowej generacji klimatyzatorów Blue e+ po

raz pierwszy stawia na innowacyjną, opatentowaną technologię hybrydo-wą“, mówi Marcin Lisowski, Product Manager w Rittal Sp. z o.o.. Ta tech-nologia stanowi połączenie klimaty-zatora sprężarkowego i ciepłowodu zapewniającego pasywne chłodzenie. Sprężarka znajduje zastosowanie tyl-ko wówczas, gdy chłodzenie pasyw-ne staje się niewystarczające. Istotny wpływ na olbrzymi wzrost wy-dajności ma strategia regulacji trybu hybrydowego. Jest ona zoptymalizo-wana pod kątem efektywności ener-getycznej w trybie obciążenia czę-ściowego. Urządzenie Blue e+ przy częściowym obciążeniu 15%, używa-jąc wyłącznie technologii „heat pipe”, jest sześciokrotnie wydajniejsze w po-równaniu z tradycyjnymi urządzeniami chłodniczymi. Przy obciążeniu 65% oba

systemy pracują w trybie hybrydowym, a przez to czterokrotnie wydajniej niż tradycyjne urządzenie. Bardzo wysoka jest także wydajność energetyczna chłodzenia sprężarko-wego nowej serii urządzeń. Zarówno w wentylatorach, jak i w sprężarce za-stosowano silniki DC. Dzięki technolo-gii inwerterowej umożliwiającej regu-lowanie za pomocą napięcia obrotów

Rittal prezentuje nową generację klimatyzatorów Blue e+

Milowy krok ku większej ekonomicznościPod nazwą Blue e+ Rittal wprowadza na rynek całkowicie nową generację klimatyzatorów – to milowy krok w kwestii ekonomiczności. Poza znacznie wyższą efektywnością energetyczną w porównaniu z dotychczasowymi rozwiązaniami, urządzenia zaskakują także elastycznością, bezpieczeństwem i obsługą. Dostawca systemów szaf sterowniczych ponownie podkreśla swoje aspiracje do bycia liderem technologii klimatyzacji systemowej.

Nowy graficzny wyświetlacz dotykowy zapewnia przegląd wszystkich istotnych informacji.



ENCLOSURES POWER DISTRIBUTION CLIMATE CONTROL IT INFRASTRUCTURE SOFTWARE & SERVICES

www.rittal.pl

World’s fi rst.Blue e+.

Generacja to nowy wymiar efektywności energetycznej i komfortu obsługi.


www.rittal.pl

sprężarki i wentylatorów, dostarczana jest zawsze dokładnie taka moc chłod-nicza, jaka jest w danej chwili potrzeb-na. W ten sposób w porównaniu ze zwykłym rozwiązaniem znacznie ma-leje zużycie energii. „Wysoka efektyw-ność energetyczna nowych klimatyza-torów – jak pokazują pierwsze wyniki testów – pozwala na oszczędności do 75%“, podkreśla Marcin Lisowski.

Wejście wielonapięciowe zasilania sieciowegoPrzy opracowywaniu tej nowości szcze-gólną uwagę na ekonomiczność zwra-cano także w innych dziedzinach. Dzię-ki opatentowanej obsłudze różnych na-pięć, wszystkie urządzenia mogą być w sposób elastyczny stosowane we wszystkich popularnych sieciach na ca-łym świecie. Zakres możliwego napięcia wejściowego sięga od 110 V (jednofa-zowego) do 480 V (trójfazowego) przy częstotliwościach sieciowych 50 Hz lub 60 Hz. Dużą zaletą, szczególnie dla pro-ducentów prowadzących działalność na całym świecie, są niskie koszty logistyki. Klimatyzator jest zawsze taki sam, nieza-leżnie od tego, czy maszyna jest dostar-czana do Japonii, USA czy do Europy. To prowadzi nie tylko do znacznego zredu-kowania wariantów urządzeń, lecz tak-że do znacznego uproszczenia logistyki części zamiennych.

Wyższe bezpieczeństwo procesówRegulowana moc chłodzenia likwiduje naprężenia termiczne wszystkich kom-ponentów w szafie sterowniczej. Ciągłe wahania temperatury, jak to miało miej-sce w klasycznej regulacji dwupunk-

towej, należą już do przeszłości. W ten sposób znacznie zwiększa się żywot-ność nie tylko klimatyzatorów, lecz tak-że komponentów szaf sterowniczych, co z kolei prowadzi do podwyższenia bezpieczeństwa procesów.Urządzenia Blue e+ pokrywają zakres mocy do 6000 W (wcześniej: maksy-malnie 4000 W) i mogą być używane przy temperaturach od -30°C do +60°C.

Łatwa obsługa i szybki serwisNowy graficzny wyświetlacz dotykowy zapewnia przegląd wszystkich istot-

nych informacji. Komunikaty systemo-we są dostępne w postaci tekstowej w wielu językach. Standardowe inter-fejsy komunikacji zapewniają łatwą in-tegrację z systemami zarządzania pro-dukcją. Ponadto różne protokoły, jak np. CAN Bus lub Modbus TCP, umożliwiają transfer danych w czasie rzeczywistym przez interfejs CAN Bus lub Ethernet. In-terfejs NFC pozwala na łatwą konfigu-rację wielu klimatyzatorów za pomocą urządzeń mobilnych.

Rittal n

Interfejs NFC pozwala na łatwą konfigurację wielu klimatyzatorów

za pomocą urządzeń mobilnych.




www.rittal.pl

World’s fi rst.Blue e+.

Generacja to nowy wymiar efektywności energetycznej i komfortu obsługi.


www.rittal.pl

Konieczność redukcji obciążalności transformatorów zasilających odbiorniki nieliniowe Rosnąca liczba i moc odbiorników nieliniowych (szczegól-nie przekształtników energoelektronicznych) pobierają-cych ze źródła zasilania prąd odkształcony powoduje, że transformatory rozdzielcze, które zasilają tego typu odbior-niki, obciążane są coraz częściej prądem o znacznej zawar-

tości wyższych harmonicznych. Prowadzi to do odkształce-nia napięcia na ich zaciskach oraz generuje w nich dodatko-we straty obciążeniowe (proporcjonalne do kwadratu war-tości skutecznej poszczególnych wyższych harmonicznych oraz do kwadratu ich rzędu), które zwiększając temperaturę uzwojeń powodują, że transformator nie może być w spo-sób ciągły obciążany znamionową mocą pozorną, na którą został skonstruowany.

Poprawa obciążalności transformatora rozdzielczego zasilającego odbiorniki nieliniowe Zastosowania aktywnego filtruharmonicznych VLT ®AAF Danfoss

Rys. 1. Przykład obciążenia nieliniowego transformatora dystrybucyjnego 600kVA, przebiegi wartości chwilowych oraz widmo składowych harmonicznych na wtórnej stronie transformatora 15kV/0,4kV. THDi=13,6%

Rys. 2. Porównanie strat w transformatorze przy obciążeniu liniowym i nieliniowym

Rys. 3. Filtr aktywny AAF Danfoss zwiększający obciążalność prą-dową transformatora zasilającego odbiorniki nieliniowe



Proponowane rozwiązanie eliminujące koniecz-ność redukcji obciążalności transformatorów zasi-lających odbiorniki nieliniowe

Aby skutecznie poprawić obciążalność transformatora zasi-lającego odbiorniki nieliniowe, należy dążyć do kompensacji harmonicznych w prądzie transformatora, co obniża dodat-kowe straty obciążeniowe. Cechą charakterystyczną takie-go kompensatora musi być wysoka skuteczność tłumienia harmonicznych niezależnie od wielkości prądu obciążenia. Dlatego też właściwym rozwiązaniem jest stosowanie filtru aktywnego w konfiguracji przedstawionej na Rys 3.

Zwiększenie obciążalności transformatora rozdzielczego 1600kVA w jednej z polskich cukrowni przy zastosowaniu filtr aktywnego AAF250A firmy DanfossKrótko przed rozpoczęciem kampanii cukrowniczej licz-ba odbiorników podłączonych do transformatora 1600kVA 15kV/0,4kV o prądzie nominalnym strony wtórnej 2309A została zwiększona o kilka napędów przekształtnikowych, przez co wzrósł stopień odkształcenia prądu transformato-ra. Transformator został obciążany prądem o wartości sku-tecznej z zakresu 1700A - 1900A o współczynniku zawartości

harmonicznych THDi=ok 13%, zgodnie z poniższymi rejestra-cjami (Rys 4 i Rys 5).Z obliczeń współczynnika wzrostu strat dodatkowych oraz opierając się na zarejestrowanym widmie harmonicznych prądu i szczegółowych danych transformatora, okazało się, że współczynnik wykorzystania prądu nominalnego trans-formatora wynosił:

Maksymalna wartość skuteczna prądu nie powodująca prze-grzania transformatora Imax

okazała się za mała dla bieżących potrzeb cukrowni i tempe-ratura transformatora wzrastała przekraczając dopuszczalne wartości dla tego transformatora.Ponieważ do wyłączeń transformatora dochodziło dość re-gularnie, ciągłość kampanii cukrowniczej była zagrożona. Na-leżało więc znaleźć skuteczne rozwiązanie. Zaproponowa-ny został filtr aktywny firmy Danfoss AAF250A podłączony

Rys. 4. Parametry obciążenia transformatora oraz widmo wyższych harmonicznych prądu

Rys. 5. Prąd obciążenia transformatora – przebieg wartości chwilowych prądu



w układzie kompensacji centralnej (wg Rys 3) kompensując harmoniczne generowane przez wszystkie odbiorniki nieli-niowe podłączone do wtórnej strony transformatora. Po zastosowaniu filtru aktywnego zredukowane zostały war-tości skuteczne harmonicznych prądu, przez co zmniejszył się również współczynnik zawartości wyższych harmonicz-nych THDi z 13% do ok 6%. Współczynnik wykorzystania prą-du nominalnego transformatora zwiększył się po zastosowa-niu filtru AAF250A do wartości

co spowodowało zwiększenie maksymalnej dopuszczal-nej wartości skutecznej prądu nie powodującej przegrzania transformatora Imax do wartości

Jak pokazuje przebieg widma prądu nie jest to pełna kom-pensacja wyższych harmonicznych prądu obciążenia trans-

formatora, ale jej poziom okazał się wystarczający do zwięk-szenia przepustowości transformatora. Uzyskana w ten spo-sób rezerwa prądu obciążenia ok 300A okazała się wystarcza-jąca dla zabezpieczenia bieżących potrzeb cukrowni.

PodsumowanieFiltry aktywne AAF firmy Danfoss zapewniają skuteczną fil-trację prądu obciążenia transformatora niezależnie od jego wartości skutecznej a krótki czas odpowiedzi filtrów AAF na zmianę wartości skutecznej prądu lub na zmianę zawartości wyższych harmonicznych rekomenduje ich do stosowania w układach z transformatorami dystrybucyjnymi lub rozdziel-czymi. Dlatego też z powodzeniem są stosowane w aplika-cjach mających na celu ograniczenie strat przesyłu energii elektrycznej.

Szczegółowe informacje dotyczące filtrów aktywnych AAF, przetwornic częstotliwości VLT® i innych produk-tów oferty napędowej Danfoss można znaleźć na stro-nach internetowych: www.danfoss.pl/napedy

Andrzej Wnuk n

Danfoss Poland Sp. z o.o. ul. Chrzanowska 5, 05-825 Grodzisk Mazowiecki

tel. 22 755 06 68, fax 22 755 07 01www.danfoss.pl/napedy

Rys. 6. Widmo wyższych harmonicznych prądu obciążenia wtórnej strony transformatora oraz przebieg wartości chwilo-wych prądu po zastosowaniu filtru aktywnego AAF250A



http://www.danfoss.pl/napedy

http://www.tavrida.pl

Wśród inwestycji ukierunkowa-nych na modernizację sieci, rozwój zaawansowanych sys-

temów pomiarowych i informatycznych oraz poprawę łączności, zaplanowano także inwestycje związane z moderniza-cją i budową stacji rozdzielczych SN/nn [2,3]. Urządzeniem stworzonym z myślą o tego rodzaju inwestycjach jest wyłącz-nik opisany w niniejszym artykule. Firma Tavrida Electric Polska wykorzy-stując doświadczenia uzyskane przy wprowadzaniu na rynek polski ponad

tysiąca reklozerów uruchomiła na prze-łomie lat 2012- 2013 produkcję i wdro-żyła wspólnie z Tauron Dystrybucja S.A. wyłączniki o symbolu TRW dedykowa-ne do modernizowanych, sieciowych i miejskich stacji rozdzielczych.

Wymagania stawiane modernizowanym stacjom rozdzielczym SN/nn W obecnie tworzonych i modernizowa-nych strukturach sieci, kluczowe pola

odpływowe stacji miejskiej z ich pod-stawowym elementem - łącznikiem SN - muszą być aktywnymi elementami centralnych systemów zarządzania sie-cią. Muszą stwarzać warunki umożliwia-jące minimalizację lub eliminację przerw w zasilaniu oraz w pełni uczestniczyć w automatycznym sterowaniu siecią.Koncepcję tą można zrealizować w peł-ni tylko w oparciu o wyłącznik współ-pracujący z lokalnym blokiem EAZ, którego automatyka identyfikuje awa-rie w sieci oraz - jeśli taka konieczność wystąpi - samoczynnie wyłącza uszko-dzony odcinek sieci. Ponadto wyłącz-nik w każdym momencie jest w stanie wykonać polecenia nadrzędnego sys-temu zdalnego sterowania.Drugim kluczowym elementem przy realizacji koncepcji jest łączność za-pewniająca stałą komunikację z nad-rzędnym systemem sterowania. Sys-tem SCADA musi mieć zapewnioną na bieżąco informację o stanie pola i para-metrach sieci w konkretnym węźle. Mu-si mieć możliwość sterowania wyłącz-nikiem, aby w dowolnym momencie ze stanowiska dyspozytorskiego moż-na było ręcznie lub automatycznie do-konać rekonfiguracji sieci.Trzeci element to własne, autonomicz-ne zasilanie gwarantujące podtrzyma-nie pracy układu w sytuacji zaniku zasi-lania zewnętrznego.

Konstrukcja wyłącznika TRWWyłącznik stacyjny TRW charakteryzu-je się zwartą konstrukcją umożliwiają-cą jego instalowanie w różnych typach rozdzielni eksploatowanych przez energetykę (Rys.1). Podstawowe zespoły wyłącznika TRW oraz układ powiązań z elementami po-la rozdzielnicy przedstawia rysunku 2.

Samoczynny włącznik SN w miejskich stacjach rozdzielczych SN/nnNowoczesna infrastruktura i architektura oraz skuteczne, a zarazem optymalne zarządzanie siecią SN, to bardzo konkretne zadania stojące ciągle przed Operatorami Systemów Dystrybucyjnych. Wyzwania te wynikają między innymi z trwających obecnie prac nad nowym modelem jakościowym taryfy energetycznej. Wskaźniki SAIDI i SAIFI staną się kluczowymi parametrami wpływającymi na przychód OSD [1]. W efekcie najbliższe lata w polskiej energetyce to dalsze wdrażanie programów poprawy parametrów jakościowych dostaw energii.

Rys.1 Wyłącznik wnętrzowy TRW



Zespoły łączeniowy i sterowniczy wyłącznika TRWW wyłączniku TRW zastosowano stan-dardowy, próżniowy zespół łączeniowy typu ISM/TEL (izolacja powietrzna) oraz zespół sterowniczy typu CM_16 firmy Tavrida Electric. Parametry znamionowe zespołu łączeniowego oraz sterowni-czego przedstawiono w tabelach 1 i 2.Konstrukcja napędu elektromagneso-wego wyłącznika Tavrida Electric za-pewnia wysoką zdolność łączeniową. Przy prądzie znamionowym umożliwia wykonanie minimum 30000 cykli ZO. Typ napędu wyłącznika oraz sposób łączenia biegunów pozwoliły na skró-cenie czasu wymaganego do przepro-wadzania operacji załącz i wyłącz. Roz-wiązanie to sprawdziło się i jego zalety zostały potwierdzone w reklozerach i wyłącznikach stosowanych w Polsce już od przeszło dziesięciu lat. Wyłączniki nie wymagają obsługi serwisowej oraz utrzymywania rezerwy części zamien-nych w całym okresie eksploatacji. Har-monogram okresowych prób funkcjo-nalnych wyłącznika wynika wyłącznie z przepisów branżowych. Krótkie czasy przygotowania do pracy ≤ 10 s oraz cza-sy własne wyłącznika: czas zamykania ≤ 36 ms, czas otwierania ≤ 15 ms, pozwala-ją na jego stosowanie w wymagających

układach automatyki SPZ, SZR, APZ. Do-bre własności łączeniowe umożliwiają instalowanie wyłączników w energety-ce oraz przemyśle, w układach zasilają-

cych, które wymagają częstych łączeń. Ponadto, wyłączniki charakteryzują się wysoką zdolnością łączenia prądów po-jemnościowych (klasa C2).

Zespół automatyki zabezpieczeniowej (sterownik polowy)Wyłącznik TRW jest wyposażony w ste-rownik polowy z funkcjami zabezpie-czeniowymi. Ze względu na różne pre-ferencje użytkowników oraz wymaga-nia projektowe przewidziano możli-wość zastosowania różnych układów automatyki zabezpieczeniowej ofero-wanych na polskim rynku. Wspólnie z firmami: Elkomtech, Schneider Elec-tric, Mikronika przetestowano praktycz-ne działanie wyłącznika z automatyką wymienionych producentów. Testy współdziałania wyłącznika, automatyki i telemechaniki wypadły pozytywnie. Każdy z producentów automatyki za-bezpieczeniowej oferuje nieco inny zestaw dostępnych funkcji zabezpie-czeniowych. W tabeli 3 przedstawio-no zestaw funkcji zabezpieczeniowych wykorzystywany w aktualnie eksplo-atowanych wyłącznikach.We wdrażanych aplikacjach blok auto-matyki zabezpieczeniowej jest przezna-czony do pracy w polach rozdzielczych średniego napięcia w sieciach skom-pensowanych, uziemionych przez rezy-stor lub izolowanych. Funkcje zabezpie-czeniowe są modyfikowalne, mogą być zmienione w trakcie eksploatacji.

Tabela 1. Parametry znamionowe zespołu łączeniowego ISM/TEL stosowanego w wy-łączniku TRWNapięcie znamionowe 24 kVPrąd znamionowy ciągły 800 ANapięcie wytrzymywane przemienne 50 kVCzęstotliwość znamionowa 50/60 HzNapięcie wytrzymywane udarowe 125 kVPrąd znamionowy wyłączalny zwarciowy 16 kAPrąd znamionowy załączalny zwarciowy 40 kAPrąd znamionowy 4s wytrzymywany 16 kATrwałość mechaniczna: ≥ 30000Trwałość łączeniowa: - przy prądzie znamionowym ≥ 30000- przy prądzie znamionowym wyłączalnym ≥ 100Czas zamykania ≤ 36 ms* Czas własny otwierania ≤ 15 ms*Czas wyłączania ≤ 25 ms*Rezystancja zestyków głównych ≤ 40 μOhmMaksymalna temperatura otoczenia 55oCMinimalna temperatura otoczenia -40oCOdporność na wibracje mechaniczne Klasa 4M4Wysokość instalowania nad poziomem morza 1000 mMaksymalna wilgotność 98% (bez kondensacji)Rozstaw między biegunami 210 mmMasa 36 kg

* Bez czasu akceptacji wejścia sterującego

Rys. 2 Podstawowe zespoły wyłącznika TRW



Jest możliwość zrealizowania dodatko-wych funkcji np. sterowania i sygnaliza-cji położenia odłącznika, uziemnika itp.W trakcie użytkowania zmiana nastaw oraz funkcjonalności zespołu automaty-ki zabezpieczeniowej może być przepro-wadzona z wykorzystaniem dedykowa-nego oprogramowania lub bezpośred-nio z poziomu panelu operatorskiego.

Moduł komunikacjiWyłącznik jest standardowo wyposażo-ny w sterownik telemechaniki umożli-wiający nawiązanie łączności z centrum dyspozytorskim oraz stanowiskiem in-żynierskim. Komunikacja odbywa się za pośrednictwem sieci komórkowej GSM/GPRS. Łączność jest realizowa-na z wykorzystaniem dedykowanego punktu dostępowego APN.Wyłącznik obsługuje następujące pro-tokoły transmisji: DNP3.0, IEC 60870-5-103, IEC 60870-5-104.Sterownik telemechaniki jest zabudo-wany w szafce obwodów pomocni-czych wyłącznika TRW. W stanach zani-ku napięcia sieciowego prace układów telemechaniki podtrzymuje zasilacz bezprzerwowy.Podstawowe sygnalizacje, sterowania oraz pomiary przesyłane do systemu dys-pozytorskiego przedstawiono w tabeli 4.

Zasilacz bezprzerwowy z ręcznym generatorem awaryjnego zasilania. Zainstalowany zasilacz w połączeniu z akumulatorami spełnia rolę bezprzer-wowego źródła zasilania obwodów sterowniczych wyłącznika TRW. Tryb ładowania szybkiego oraz tryb doła-dowywania są w sposób ciągły moni-

torowane przez układ mikroproceso-rowy. Ciągły monitoring sprawności baterii zmniejsza ryzyko uszkodzenia baterii i pozwala na bezpieczną pracę nawet w przypadku pracy ciągłej. Czas pracy z baterii wynosi od 12 do 36 go-dzin w zależności od konfiguracji urzą-dzeń i wykonywanych operacji.

Pomiar prądów i napięćW wyłączniku TRW tory pomiarowe automatyki zabezpieczeniowej, w za-leżności od specyfikacji oraz indywi-dualnych wymagań, są dostosowane do współpracy z:

y przekładnikami prądowymi wnę-trzowymi – pomiar prądów fa-zowych i/lub prądu I0 w układzie Holmgreena;

y przekładnikiem Ferrantiego – po-miar prądu I0;

y cewkami Rogowskiego – pomiar prą-dów fazowych (prąd I0 wyliczany);

y przekładnikami napięciowymi – po-miar napięć fazowych i/lub napięcia U0;

y pojemnościowymi dzielnikami na-pięcia – pomiar napięć fazowych (napięcie U0 wyliczane).

W wersji podstawowej wyłącznika TRW do pomiaru napięć fazowych wykorzy-stano pojemnościowe dzielniki napięcia. Układ pojedynczego dzielnika napięcia składa się z izolatora wsporczego pojem-nościowego (C=120pF) typu VS-20AN--PL, który stanowi pojemność „górną” dzielnika oraz konwertera napięcia, który jest swoistym układem dopasowującym z pojemnością „dolną”. Izolator VS-20AN--PL fabrycznie jest wyposażony w dwu-kierunkową diodę typu „transil” BZW06--15B, dzięki czemu napięcie na wyjściu izolatora ograniczone jest do wartości bezpiecznej ≤ 17V. Układ gwarantuje do-kładność pomiaru nie gorszą niż w kla-sycznych układach pomiarowych.

Tabela 2. Parametry znamionowe układu sterowaniaDane ogólne Szereg przestawieniowy standardowy O0,1sZO-10sZOMaksymalna ilość operacji ZO w ciągu godziny 100Stopień ochrony obudowy IP40Tolerancje napięć pomocniczych CM_16_1(60) 19-72 V AC/DCCM_16_1(220), CM_16_2(220) 85-265 V AC/DCPobór mocy ze źródła zasilania Podczas ładowania kondensatora załączającego ≤ 55 VAObciążenie spoczynkowe ≤ 5 VACzas ładowania kondensatora załączającego Ładowanie pierwotne po podaniu zasilania ≤ 15 sŁadowanie wtórne i kolejne ≤ 10 sCzas ładowania i gotowości kondensatora wyłączającego Ładowanie pierwotne po podaniu zasilania ≤ 0,1 sCzas gotowości do wykonania wyłączenia, po zaniku zasilania min. 60 s

Rys. 3 Wyłącznik TRW - instalacje



Zewnętrzny osprzęt instalowany w polu rozdzielnicy.Modernizowanemu polu pełną funkcjonal-ność typowego pola rozdzielczego SN za-pewnia zewnętrzny osprzęt dobierany we-dług indywidualnych wymagań inwestora.Wyposażenie to obejmuje:

y odłącznik, y uziemnik (uziemniki), y przekładniki napięciowe (gdy nie jest zasto-

sowany dzielnik pojemnościowy) y przekładniki prądowe, y przekładnik ziemnozwarciowy, y ograniczniki przepięć,

Na rys. 3 przedstawiono przykładowe in-stalacje wyłącznika.

PodsumowaniePrzedstawiony w artykule wyłącznik TRW jest przez energetykę polską eksploato-wany ponad dwa lata. Pracuje aktualnie w przeszło 60 polach. Kolejne sztuki są suk-cesywnie instalowane. Wyłącznik w pełni wpisuje się w potrzeby operatorów systemów dystrybucyjnych, planujących automatyzację sieci i popra-wę wskaźników SAIDI, SAIFI. Instalowany jest wszędzie tam gdzie ze względów ru-chowych, technicznych i ekonomicznych nie przewiduje się wymiany istniejącej roz-dzielnicy na nową. Wyłącznik jest konstrukcją zwartą. Zabu-dowę i instalację wykonuj się po przepro-wadzeniu wspólnie z przyszłym użytkow-nikiem pełnego zakresu testów. Testy wy-konywane są w siedzibie firmy w Tychach. Użytkownik uczestniczy w testach zdalnie za pośrednictwem łączy radiowych. Ma możliwość uaktywnienia dowolnych funk-cji i sprawdzenie zachowania się wyłączni-ka. Wprowadzone nastawy zabezpieczeń są potwierdzone stosownym protokołem badań. Po montażu, w trakcie uruchamiania pola wykonuje się już tylko testy podstawo-we. Procedura znacznie upraszcza i skraca okres odstawienia pola na czas montażu.Przedstawiony wyłącznik w pełni realizuje oczekiwania wynikające z tworzonych sys-temów Smart Grid oraz aplikacji umożliwia-jących automatyczną rekonfigurację sieci.

Literatura:[1] Andrzej Pazda.: Premiujemy wysoką ja-kość – Wywiad z Maciejem Bando, Preze-sem URE. Energia Elektryczna 2014, nr 11.[2] Ireneusz Chojnacki.: Fala inwestycji na-dal wysoka. Energia Elektryczna 2014, nr 5.[3] Agnieszka Prokop.: Stan elektroenerge-tycznych sieci dystrybucyjnych w Polsce. Paliwa i Energetyka nr 3/2014[10].

nLech Wierzbowski, Tomasz Olech

Tavrida Electric Polska

Tabela 3. Zestawienie funkcji zabezpieczeniowych dostępnych w aktualnie insta-lowanych wyłącznikach TRW

Symbol / Skrót Typ zabezpieczeniaI>T Czterostopniowe zabezpieczenie nadprądowe niezależne

IDMT Zabezpieczenie nadprądowe zależne na prądach fazowych

I0>T Dwustopniowe zabezpieczenie nadprądowe ziemnozwarciowe niezależne

IN-N>T Zabezpieczenie od prądu niezrównoważenia baterii kondensa-torów

I0DMT Zabezpieczenie nadprądowe ziemnozwarciowe zależneP0>T Zabezpieczenie ziemnozwarciowe kierunkoweY0>T;G0>T;B0>T

Zabezpieczenia ziemnozwarciowe admitancyjne, konduktancyj-ne i susceptancyjne

I ← Zabezpieczenie nadprądowe kierunkowe na prądach fazowych

Ih2/Ih1>Blokada zabezpieczenia nadprądowego fazowego od drugiej harmonicznej

U>T Zabezpieczenie nadnapięcioweU<T Zabezpieczenie podnapięcioweU1<T Zabezpieczenie podnapięciowe kolejności zgodnejU0>T Zabezpieczenie nadnapięciowe ziemnozwarcioweLRW Rezerwa wyłącznikowaSPZ Automatyka samoczynnego ponownego załączenia

f<T, f>TSCO;

SPZ / SCO

Zabezpieczenia częstotliwościowe, automatyka samoczynnego częstotliwościowego odciążania, automatyka SPZ po SCO

f+df/dt;df/dt;

f+Δf/ΔtZabezpieczenia od tempa zmian częstotliwości

U+dU/dt;dU/dt;

U+ΔU/ΔtZabezpieczenia od tempa zmiana napięcia

cosφ >T Zabezpieczenie od współczynnika mocy,P>T Zabezpieczenie od kierunku mocy czynnej

I2/I1>T Zabezpieczenie od asymetrii prądu (stosunek składowej przeciw-nej do zgodnej I2/I1),

U2/U1>T Zabezpieczenie od asymetrii napięcia (stosunek składowej prze-ciwnej do zgodnej U2/U1),

ZSZ Blokada zabezpieczenia szyn

Automatyki transformatora uziemiającego: rezystora, wymuszania składowej czynnej (AWSC), dekompensacji

ABK Automatyki baterii kondensatorów,θ>T Zabezpieczenie silnikowe przeciążeniowe – model cieplny

Zabezpieczenie silnikowe od wielokrotnych rozruchów Zabezpieczenie silnikowe od przedłużonego rozruchu

I<T Zabezpieczenie podprądoweBt1>, Bt2>;

Bd>,T1>, T2>

Współpraca z zabezpieczeniami własnymi transformatora, dławi-ka, przełącznika zaczepów - gazowo-przepływowymi (Buchholz), temperaturowymi

Tabela 4. Podstawowe sygnalizacje, sterowania oraz pomiary przesyłane do sys-temu dyspozytorskiego

Sygnalizacje:

- stan położenia wyłącznika- stan zadziałania zabezpieczeń- sygnalizacja napięcia pomocniczego- informacja o stanie akumulatorów

Sterowania:- sterowanie wyłącznikiem - przestawianie trybu działania zabezpieczeń- kasowanie WWZ

Pomiary:

- napięcia fazowe oraz Uo- prądy fazowe oraz prąd Io - moc- energia- częstotliwość



Artykuł ten opracowany w opar-ciu o standardy normalizacyjne Europejskiego Instytutu Norma-

lizacyjnego (CENELEC) oraz o standardy Międzynarodowej Organizacji Norma-lizacyjnej (IEC) może być pomocny dla projektantów okablowania przy wy-borze metalowych kabli komunikacyj-nych do konkretnych zastosowań.Dostępne na rynku kable komunikacyj-ne można podzielić na trzy zasadnicze grupy:

y Kable telekomunikacyjne używane do sieci dostępowej, zewnętrzne;

y Symetryczne kable do transmisji da-nych;

y Kable współosiowe stosowane w sieciach telewizyjnych (CATV).

1. Kable miedziane podstawą systemówKable komunikacyjne są autostrada-mi i arteriami dla realizowania ścieżek połączeń między urządzeniami tele-komunikacyjnymi. Rozróżniamy lepsze i gorsze środki teletransmisji. Każdy śro-dek teletransmisji ma swoje konkretne miejsce w projekcie systemu komuni-kacyjnego i ma być tak dobrany, żeby spełniał idealnie swoją rolę w określo-nych warunkach. Ważne jest, żeby po-znać zalety kabli miedzianych, by móc odpowiednio zaprojektować i rozwijać swój system komunikacyjny.Podstawowymi czynnikami, które trze-ba wziąć pod uwagę przy wyborze ka-bli komunikacyjnych to:

y sprawność transmisji; y koszt systemu; y łatwość instalacji i konserwacji, y dostępność .

2. Podstawowe rodzaje kabli

Instalator pracując z miedzianymi żyła-mi ma do czynienia z dwoma podsta-wowymi rodzajami okablowania:

y okablowanie symetryczne i y okablowanie niesymetryczne (kon-

centryczne).

Okablowanie symetryczne jest reali-zowane za pomocą skręconej pary żył (tzw. skrętki parowej) lub za pomocą ka-bla zawierającego więcej niż jedną parę.Okablowanie niesymetryczne jest re-alizowane za pomocą kabla współ-osiowego – koncentrycznego (tzw. koncentryk), który składa się z jednej umieszczonej centralnie jednodruto-wej lub linkowej żyły oraz z żyły ze-wnętrznej umieszczonej na izolacji cen-trycznie względem żyły wewnętrznej.Większość sieci transmitujących głos i da-ne używa okablowania symetrycznego.Kable współosiowe znajdują przede wszystkim zastosowanie w sieciach tele-wizyjnych przewodowych (CATV), sateli-tarnych i w połączeniach sprzętu video.

Rys. 1. Kabel symetryczny1-powłoka; 2-skręcona para; 3-izolowana żyła

Rys.2. Kabel koncentryczny1-powłoka; 2-oplot miedziany (ekran); 3-izolacja; 4-żyła wewnętrzna

3. Kable symetryczne

Kable symetryczne mają budowę paro-wą. Obwód elektryczny jest realizowa-ny przez dwie izolowane żyły skręcone ze sobą w parę.Pary są ułożone w kablu w formie wią-zek parowych lub czwórkowych.

3.1. Konstrukcja wiązekPodstawowe elementy kabla syme-trycznego - pary - są ułożone w kablu w wiązki. Są dwa rodzaje wiązek kablo-wych:

y Parowe, wiązkę parową stanowią dwie skręcone ze sobą pary żył izo-lowanych (Rys.4);

y Czwórkowe, wiązkę czwórkową sta-nowią cztery izolowane żyły skręco-ne ze sobą. Wiązka czwórkowa ma formę gwiazdową, parę stanowią le-żące naprzeciw siebie żyły (A i B oraz C i D), (Rys.3)

Rys. 3.

Rys. 4.

Kable komunikacyjne – ogólne rozważania dotyczące zastosowań kabliWobec dużej różnorodności dostępnych systemów okablowania sieci komunikacyjnych oraz szerokiej podaży kabli dedykowanych do instalacji w różnych obszarach infrastruktury projektanci sieci stoją przed problemem optymalnego wyboru sprzętu i kabli.



3.2. Liczba par Kable telekomunikacyjne były bardzo różnorodne, były wykonywane z różną liczbą par transmisyjnych poczynając od pojedynczych par, aż do 4200 par w jednym kablu. Pary transmisyjne by-ły układane w koncentryczne warstwy lub pęczki. Abonencki terminal komu-nikacyjny używa normalnie co najwy-żej czterech par, tak więc sieć końcowa (abonencka) jest budowana z kabli za-wierających maksymalnie cztery pary. Identyfikacja każdej pary i żyły w kablu jest możliwa dzięki odpowiedniemu kodowi barwnemu.Większą liczbę par mogą zawierać ka-ble obsługujące zbiorcze przełącznice komunikacyjne umieszczone w cen-trach komunikacyjnych osiedli lub biu-rowców.Główna przełącznica komunikacyj-na obsługująca też system satelitarny współpracuje z różnymi mediami te-letransmisyjnymi tj. kable miedziane, kable światłowodowe, bezprzewodo-we systemy radiowe, falowody i kable koncentryczne.

Rys. 5.

4. Kable koncentryczne

Kable koncentryczne (współosiowe) nazywane powszechnie „koncentry-kami” mają żyłę wewnętrzną umiesz-czoną centrycznie w warstwie izolacji o przekroju kołowym. Na izolacji jest umieszczona żyła zewnętrzna wyko-nana z oplotu z drutów miedzianych, pod którym często jest ułożona dodat-kowo warstwa folii metalowej. Na ży-łę zewnętrzną jest nałożona powłoka ochronna z tworzywa, która jest jed-nocześnie izolacją żyły zewnętrznej.

Kable koncentryczne ze względu na swo-ją strukturę „rozsiewają” pole elektroma-gnetyczne na mniejszą odległość niż ka-ble symetryczne, są tym samym same mniej podatne na zewnętrzne zakłóce-nia. W warunkach silnych pól zakłócają-cych (bliskość linii energetycznych, urzą-dzeń zasilających…) lepiej sprawdzają się kable koncentryczne w instalacjach komunikacyjnych, jednak ze względu na koszty zdecydowano się opracować spe-cjalne standardy dla wszechstronnych sieci komunikacyjnych z użyciem kabli symetrycznych.Kable koncentryczne są natomiast wy-korzystywane głównie w instalacjach telewizyjnych. Kable współosiowe są używane przez firmy telewizyjne do dystrybucji sygnału telewizyjnego z anteny zbiorczej do poszczególnych mieszkań, budynków i biur (CATV-Tele-wizja Kablowa). W technice telewizyjnej powszechne jest zastosowanie kabli koncentrycz-nych przy połączeniach kamer video, monitorów, anten.Technika radiowa (np. stacje przekaźni-kowe telefonii komórkowej) używa tak-że kabli koncentrycznych.Generalną zasadą jest, że w technice telewizyjnej stosowane są kable kon-centryczne o nominalnej impedancji falowej 75Ω, natomiast w technice ra-diowej stosuje się kable koncentryczne o nominalnej impedancji falowej 50Ω.Kable koncentryczne są wykonywane w różnych wariantach. Zasadniczo róż-nią się budową żyły zewnętrznej. Mo-że być ona wykonana w postaci po-jedynczego oplotu z drutów miedzia-nych (Rys.6A), oplotu i folii aluminiowej (rys.6B) lub też w postaci podwójnego oplotu z drutów i z folii (rys.6C –tzw. triax). Wybór żyły zewnętrznej jest waż-ny w kontekście rozważań kompatybil-ności elektromagnetycznej (EMC), czyli zdolności ekranujących kabla koncen-trycznego. Lepsze ekranowanie kabla

oznacza, że kablem tym można posłać sygnał użyteczny na dalszą odległość niż kablem gorzej ekranowanym. Na rys6 najbardziej skuteczne ekranowa-nie ma kabel C.

5. Kable giętkie i sztywne

Żyła wewnętrzna kabli koncentrycz-nych jak i żyły kabli symetrycznych mogą być wykonane z pojedynczego drutu miedzianego lub też żyła mo-że być linką skręconą z większej liczby cienkich drutów. Kable o żyłach jedno-drutowych są sztywne, mniej odporne na wielokrotne przeginanie od kabli z żyłami wielodrutowymi (linkowymi). Kable z żyłami wielodrutowymi są ka-blami giętkimi. Infrastruktura komunikacyjna składa się z różnych stref. Jest strefa wewnątrz--budynkowa oraz zewnętrzna między--budynkowa, gdzie kabel układa się na stałe podczas jednokrotnej instalacji na cały czas życia kabla. Są strefy instalacji, gdzie kabel będzie ciągle poruszany na skutek mecha-nicznej pracy urządzeń, do których jest podłączony.Kabel miedziany jest z natury sztywny, co jest w pewnym stopniu pomocne przy wprowadzaniu kabla do budyn-ku, a z drugiej strony miedź jest jednym z bardziej plastycznych materiałów i ka-bel mimo swojej sztywności nie może przenosić zbyt dużych obciążeń rozcią-gających i zginających. Ważne jest za-tem, żeby konstrukcja kabla była taka, by mógł być on zginany na określonym promieniu bez utraty swoich mecha-nicznych i transmisyjnych właściwości.W niektórych zastosowaniach wyma-gane jest wielokrotne zginanie na ma-łym promieniu z zachowaniem określo-nych parametrów transmisyjnych (np. w szybie windy). Kable dla takich zasto-sowań muszą mieć żyły wielodrutowe (linkowe), a materiał użyty na izolację

Rys. 6



musi mieć odpowiednie właściwości mechaniczne. Są to kable giętkie, które są w stanie wytrzymać bez uszkodzeń określoną liczę cykli przeginania.Normy na wyroby kablowe określają budowę i właściwości kabli i pozwalają na wybór odpowiedniego kabla do za-stosowania w określonych warunkach, podając np. liczbę cykli przegięć, czy skręceń jakie kabel wytrzymuje pod-czas badań symulujących pracę i insta-lację kabla.

6. Kable i regulacje prawne

Funkcjonujące na rynku wyroby kablo-we muszą spełniać zasadnicze wyma-gania Dyrektyw Europejskich takich jak Dyrektywy Niskonapięciowej (LVD – Low Voltage Directive) i Dyrekty-wy Konstrukcyjnej Wyrobów (CPD – Construction Products Directive) oraz wspierać systemy podlegające wyma-ganiom innych dyrektyw tj. Dyrektywa Kompatybilności Elektromagnetycznej (EMCD – Electro-Magnetic Compatibi-lity Directive).

Europejska Norma EN-50290-4-1 poda-je relacje między kablami i głównymi Dyrektywami Europejskimi określając powiązania między charakterystykami kabli i odpowiadającymi im badaniami.

6.1. Niskie napięcie

Wszystkie kable komunikacyjne są poddawane badaniom odporności na napięcie probiercze. Badanie polega na przyłożeniu napięcia o określonej war-tości pomiędzy żyłami lub pomiędzy żyłą a ekranem.Wszystkie kable badane zgodnie z nor-mą EN-50290-2-1 są zaliczane do kabli komunikacyjnych i powinny być insta-lowane jako kable niskonapięciowe.Surowe materiały stosowane na te ka-ble są zdefiniowane zgodnie z norma-mi serii EN 50290. Daje to wystarczające zapewnienie stabilności pracy w całym czasie życia kabla z zachowaniem jego charakterystyk technicznych pod wa-runkiem, że:

y kable są użytkowane zgodnie ze swoim przeznaczeniem i

y wartości napięcia i natężenia prądu przenoszone przez kabel nie wykra-czają poza granice określone w wy-maganiach na kabel.

6.2. Odporność na płomień i Euro-klasy

Kable, które z założenia są instalowa-ne w budynkach (jeśli wymagają tego

krajowe przepisy) podlegają uregulo-waniom Dyrektywy CPD - Dyrektywy Konstrukcyjnej Wyrobów. W niektórych krajach istnieją przepisy wymagające, żeby konstrukcje kabli i stosowane do produkcji materiały były zgodne z po-danymi w Euroklasach.Regulacje i standardy określają jedynie minimalne wymagania, które powinien spełniać kabel dla zachowania bezpie-czeństwa użytkowania.Projektant i instalator powinien rozwa-żyć przyjęcie wymagań ostrzejszych, wykraczających poza minimalny limit, szczególnie w przypadku zastosowań w sieci z perspektywą dalszego rozwoju.Normy EN 50288; EN 50441 i EN 50117 związane z normami serii EN 50290 opi-sują zachowanie kabli podczas działa-nia płomienia.Norma EN 50290-4-1 podaje relacje między Euroklasami i związanymi z ni-mi poziomami wymagań oraz metoda-mi badań.Niekiedy lokalne przepisy są ostrzejsze niż określone w tabelach Euroklasyfika-cji, niezbędne są wówczas uzgodnienia między producentem i zamawiającym.Podczas pożaru budynku kable bie-gnące wzdłuż ścian, w szybach wind lub w korytarzach i klatkach schodo-wych mogą zachowywać się jak knot który przenosi płomień z jednego pię-tra na drugie lub z jednej części budyn-ku do drugiej. Normy zawierają infor-macje, które pomogą inżynierom obli-czyć odstęp czasu od zapłonu do wy-tworzenia się sytuacji zagrożenia. Takie obliczenia oraz analiza systemu zabez-pieczeń budynku może pomóc w sfor-mułowaniu wymagań pożarowych dla kabli w określonych zastosowaniach.Dodatkowym problemem jest dymo-twórczość. Trzeba dobierać odpowied-nie tworzywa na izolacje i powłoki ka-bli, żeby gazowe produkty spalania nie stanowiły zagrożeń. Jest to bardzo waż-ne, ponieważ kable często są układane w szybach wentylacyjnych i szkodliwe produkty spalania mogą się szybko roz-przestrzeniać.

6.3. Właściwości elektromagnetycz-ne (ekranujące)

Obwody transmisyjne torów kablo-wych mogą przechodzić przez nie-zliczone rozproszone (błądzące) pola elektromagnetyczne, które mogą być źródłem zakłóceń i zniekształceń dla użytecznego sygnału transmitowane-go naszym kablem, co pogarsza jego jakość i ogranicza zasięg.Błądzące pola elektromagnetyczne mogą być wytwarzane przez różne

obiekty.Mogą to być silniki elektryczne używa-ne w systemach ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji (urządzenia HVAC), świe-cące diody fluorescencyjne, nadajniki radiowe czy też transformatory siecio-we. Te wszystkie zakłócające pola dzie-limy na dwie zasadnicze grupy:

y zakłócenia elektromagnetyczne (EMI – Electromagnetic Interferen-ce), które pochodzą od źródeł elek-trycznych niskiej częstotliwości oraz

y zakłócenia wielkiej częstotliwości (RFI-Radio Frequency Interference), które pochodzą od urządzeń radio-wych, systemów telefonii komórko-wej, radarów, czy też kuchenek mi-krofalowych.

Mogą wystąpić takie warunki środowi-skowe, w których zakłócenia EMI i RFI są tak silne, że indukują w torach transmi-syjnych kabla tak duże napięcia, że są one porównywalne z wartością trans-mitowanego sygnału użytecznego, co całkowicie uniemożliwia przekaz telekomunikacyjny. W takim wypadku należałoby umieścić kabel w dodatko-wym ekranie. Pełną skuteczność ekra-nowania osiąga się umieszczając kabel w uziemionym metalowym rurociągu. Stosowanie rurociągów jest kosztowne i trudne instalacyjnie, toteż nie jest po-pularne, dlatego projektanci kabli sto-sują specjalne rozwiązania konstrukcyj-ne zapewniające dobre właściwościo-wości ekranujące kabli.

6.3.1. Ekranowanie kabli koncen-trycznych

Norma EN 50117, która opisuje kable koncentryczne, definiuje dwie klasy efektywności ekranowania. Wyższa klasa (klasa A) wymaga, żeby żyłę ze-wnętrzną kabla koncentrycznego sta-nowiła ułożona wzdłużnie metalowa folia oraz nałożony na nią ekran z dru-tów miedzianych. Taka konstrukcja za-pewnia wystarczającą odporność ka-bla na zakłócenia. Kablowy system ko-munikacyjny, w którym zastosowano kable koncentryczne z ekranowaniem klasy A będzie pracował satysfakcjonu-jąco w normalnych warunkach środo-wiskowych.

6.3.2. Ekranowanie kabli symetrycz-nych

W wyniku skrętu par zakłócenia takie jak EMI i RFI mają tendencję do wza-jemnej kompensacji, gdy sygnał jest demodulowany w urządzeniu odbior-czym stosującym komparatory. Ważne



jest utrzymanie regularności skrętu par na całej długości kabla, żeby zakłócenia „dzieliły się po równo” między obydwie żyły w parze.Instalator musi uważać, żeby zacho-wać skręt par podczas zakończania to-rów złączem, w przeciwnym razie mo-że spowodować indukowanie zakłóceń na końcu kabla i zniszczyć pozytywny efekt, jaki daje skręt par.Gdy sam skręt par nie zapewnia wy-starczającej odporności na zakłócenia i trzeba użyć dodatkowego ekranowa-nia, stosujemy wówczas kable ekrano-wane.Są stosowane dwa rodzaje ekranowa-nia kabli symetrycznych:

y pierwszy, to ekran wspólny, czy-li metalizowana folia nałożona na ośrodku kabla (kable FTP) i

y drugi, to ekran indywidualny na każ-dej parze (kable SFTP), a także do-datkowo ekran wspólny na ośrodku (kable SSTP).

Norma EN 50174-2 zawiera informacje o rodzajach stosowanych kabli syme-trycznych w instalacjach wewnątrz-bu-dynkowych i zewnętrznych.

Można przyjąć następujące zasady przy wyborze kabli symetrycznych:

y Jeśli to tylko możliwe, to należy sto-sować nieekranowane kable UTP;

y Kable z ekranem wspólnym – FTP należy stosować tam, gdzie nie można sterować warunkami elek-tromagnetycznymi środowiska lub gdy trzeba zabezpieczyć nasz kabel przed wpływem warunków instala-cji;

y Kable wielokrotnie ekranowane – SFTP i SSTP należy stosować w bar-dzo trudnych warunkach środowi-skowych lub tam, gdzie wymagane jest to przez system transmisyjny.

Istnieją następujące powody, dla któ-rych kable ekranowane nie mogą być stosowane wszędzie:

y Ekran (y) musi być prawidłowo uzie-miony. Jeśli istnieje różnica poten-cjału ziemi w różnych częściach sieci, np. spowodowana przez pro-blemy istniejącego systemu uzie-miającego, lub gdy różne strefy są zasilane z różnych źródeł zasilania, to w ekranie będzie płynął prąd spowodowany tymi różnicami po-tencjału ziemi. Prąd ten jest nazy-wany pętlą ziemi. Pętla ziemi może stać się źródłem zakłóceń dla sy-gnału użytecznego w torach kabla, a w skrajnych przypadkach może powodować wyładowania elek-tryczne w kablu.

y Kable ekranowane są mniej giętkie od kabli nieekranowanych i wyma-gają większych umiejętności insta-latorskich.

7. Kryteria wyboru kabli

7.1. Budowa kabla

Mimo swojej różnorodności wszystkie kable posiadają pewne wspólne elemen-ty objęte serią norm EN-50290-2-XX:

y Izolacja zapobiega zwarciom mię-dzy żyłami, a jej charakterystyka dielektryczna określa parametry to-ru transmisyjnego;

y Powłoka stanowi zewnętrzną ochro-nę kabla;

y Żyły miedziane kabla mogą być jed-nodrutowe i wielodrutowe. Każdy rodzaj żyły ma swoje wady i zalety. Norma EN 50290-2-1 dostarcza na-rzędzi do obliczania tłumienności torów transmisyjnych kabli w zależ-ności od wymiaru żył i ich rodzaju (jednodrutowa, linka).

7.2. Izolacja żył

Izolację wykonuje się z materiału o wy-sokiej oporności właściwej poprzez wy-tłoczenie jej na żyły kabla, co powoduje, że prąd płynie wzdłuż żył natomiast nie płynie między żyłami. Właściwości ma-teriału izolacyjnego mają wpływ na cha-rakterystykę transmisyjną kabla (szcze-gólnie w zakresie wielkich częstotliwo-ści – szczegóły w normie EN 50290-2-1).Jest kilka rodzajów materiałów izolacyj-nych. Każdy z nich ma swoje zalety i wa-dy. Podstawowe parametry charaktery-zujące materiał izolacyjny to:

y kąt stratności (ważny przy wielkich częstotliwościach) oraz

y względna przenikalność elektryczna.

Żeby kabel wykazywał stabilne para-metry w czasie eksploatacji, to obydwa w/w parametry powinny posiadać ni-skie i niezmienne w czasie wartości.Podstawowe kategorie materiałów izo-lacyjnych są przedstawione w tablicy 1.Właściwości materiałów izolacyjnych są opisane w odpowiednich normach:

y EN 50290-2-23: norma na polietylen; y EN 50290-2-30: norma na fluoropla-

sty; y EN 50290-2-21: norma na polwinity.

7.3. Powłoki kablowe

Podstawowe kategorie materiałów sto-sowanych na powłoki kabli są przedsta-wione w tablicy 2. Każdy z nich posiada swoje wady i zalety.Właściwości materiałów powłokowych są opisane w odpowiednich normach:

y EN 50290-2-22: norma na polwinity; y EN 50290-2-24: norma na polietylen; y EN 50290-2-30: norma na fluoroplasty; y EN 50290-2-27: norma na bezhalo-

genowe mieszanki powłokowe.

Tablica 1Polichlorek winylu

(Polwinit)PVC

Odporny na rozprzestrzenianie się pło-mienia Dla niskich częstotliwości Duży kąt stratności i duża prze-

nikalność elektryczna

Polietylen (PE) Palny,Bezhalogenowy Dla wielkich częstotliwości Mały kąt stratności i mała, przeni-

kalność elektryczna

Fluoroplasty Odporne na rozprzestrzenianie się płomienia,Do pracy w wysokich temperaturach Dla wielkich częstotliwości Mały kąt stratności i mała, przeni-

kalność elektryczna

Tablica 2Polichlorek winylu

(Polwinit)PVC

Odporny na rozprzestrzenianie się pło-mienia

Łatwo się barwi, jest giętki, nieodporny na wodę

Odporny na ultrafiolet, ozon, oleje i rozpuszczalniki

Polietylen (PE) Palny, do zastosowań na zewnątrz budynków Odporny na wodę i wilgoć Odporny na ultrafiolet, ozon, oleje i rozpuszczalniki

Mieszanki bezhalogenowe Odporne na rozprzestrzenianie się płomienia, niska emisja dymów, bezhalogenowe

Odporny na ultrafiolet, ozon, oleje i rozpuszczalniki

Fluoropolimery Odporne na rozprzestrzenianie się płomienia,Do pracy w wysokich temperaturach Odporny na wodę i wilgoć

Odporny na ultrafiolet, ozon, oleje, kwasy, rozpuszczalniki i zanieczysz-

czenia



7.4. Opancerzenie kabli i dodatkowe zabezpieczenia

Niektóre kable są wykonywane z meta-lowym lub dielektrycznym opancerze-niem, które zwiększa mechaniczną od-porność kabla oraz spełnia rolę dodatko-wego zabezpieczenia kabli przed ataka-mi szczurów, dotyczy to przede wszyst-kim tych kabli, które są układane w kanali-zacji kablowej lub bezpośrednio w ziemi.Kable układane na zewnątrz budynków lub zakopywane mogą być wypełniane żelem hydrofobowym i mogą posiadać zaporę przeciwwilgociową w postaci taśmy układanej na obwodzie ośrodka pod powłoką.Kable przeznaczone do pracy w spe-cyficznych warunkach środowisko-wych np. środowisko przemysłowe, są konstruowane zgodnie ze specjalnymi specyfikacjami uzgodnionymi między producentem i zamawiającym.

7.5. Okablowanie budynków

Okablowanie to coś więcej niż zbiór po-jedynczych kabli. Celowym jest podział kabli na te do zastosowań wewnątrz budynku (kable wewnętrzne) oraz na te, które są układane na zewnątrz bu-dynku (kable zewnętrzne), narażone na wpływ warunków pogodowych.Kable wewnętrzne układane wewnątrz budynków muszą być trudnozapalne i być odporne na rozprzestrzenianie płomienia. Często kable tego rodzaju powinny spełniać odpowiednie wyma-gania dotyczące produktów spalania tj. gęstość i przejrzystość dymów, kwaso-wość, zawartość halogenków.Kable, które mają pracować w specy-ficznych warunkach, gdzie jest szczegól-ne zagrożenie dla zdrowia (Human Ha-zards) lub zagrożenie utraty danych (Da-ta Hazards) powinny być badane zgodnie z normami EN 50200 oraz EN 50289-4-12.

Kable zewnętrzne są na ogół wyposa-żone w powłoki wykonane z materiałów o większej wytrzymałości mechanicznej i lepszych właściwościach elektroma-gnetycznych oraz odporne na penetra-cję wody poprzez wypełnienie ośrod-ków żelem hydrofobowym i zastosowa-nie bariery przeciwwilgociowej z ułożo-nej na ośrodku taśmy aluminiowej.W tablicy 3 przedstawione są rodzaje sieci oraz wskazane normy dotyczące kabli do okablowania zewnętrznego i wewnętrznego.

7.6. Jakość transmisji

Efektywność transmisji generalnie jest postrzegana jako suma czynników de-gradujących sygnał użyteczny pocho-dzących od zastosowanych elemen-tów (urządzeń) systemu telekomunika-cyjnego, które w efekcie ograniczają za-sięg transmisji. Do pomiaru degradacji sygnału użytecznego stosuje się różne parametry, które służą do odpowiedzi na jedno podstawowe pytanie: na jaką odległość można transmitować sygnał, żeby był na tyle silny i niezniekształ-cony, by mógł być rozróżnialny przez urządzenie odbiorcze?Systemy transmisji danych są wrażliwe na jakość torów transmisyjnych. Normy opracowywane przez Komitety Tech-niczne (np. IEC TC46) określają charak-terystyki kabli odpowiednich do zasto-sowań w systemach komunikacyjnych pracujących w określonych zakresach częstotliwości.Normy serii EN 50117, EN 50288 i EN 50441 grupują kable zgodnie z kryte-rium maksymalnej częstotliwości wy-korzystywanej przez system komuni-kacyjny, w którym stosuje się te kable.(patrz tabl. 4, 5 i 6)

8. Praktyka instalatorska

8.1. Dostawa kabli

Przed ułożeniem kabli wszystkie bęb-ny, krążki, pudełka powinny być spraw-dzone wizualnie, żeby wyeliminować takie, które zostały uszkodzone pod-czas transportu.

8.2. Przechowywanie

Nigdy nie należy zapominać o zabloko-waniu bębna (np. podłożeniu klina pod tarczą), żeby uniknąć przypadkowego toczenia się.Gdy kable są przechowywane na ze-wnątrz, obydwa końce powinny być zamknięte kapturkami, co zapobiega wnikaniu wilgoci.

Tablica 3Rodzaj sieci Kable wewnętrzne Kable zewnętrzne

LAN (sieć lokalna) EN 50288 EN 50288 (powłoka PE)Sieć dostępowa EN 50407; EN 50406

Okablowanie mieszkaniowe symetryczne Normy serii EN 50441Okablowanie mieszkaniowe koncentryczne EN 50117-2-1 EN 50117-2-2CATV (telewizja kablowa), kable rozdzielcze EN 50117-2-3 EN 50117-2-4CATV (telewizja kablowa), kable magistralne EN 50117-2-4

Tablica 4. Systemy dystrybucji sygnałów Video (CATV)Normy na kable Fmax Normy na system Zastosowanie

EN 50117-2-1 1000 MHz EN 50083 Wewnętrzne rozdzielczeEN 50117-2-2 3000 MHz EN 50083 Wewnętrzne rozdzielczeEN 50117-2-3 1000 MHz EN 50083 Zewnętrzne rozdzielczeEN 50117-2-4 3000 MHz EN 50083 Zewnętrzne rozdzielczeEN 50117-2-5 1000 MHz EN 50083 Magistralne

Tablica 5. Systemy dostępowe Normy na kable Fmax System Zastosowanie

EN 50407-1 10 MHz ADSL/POTS Zewnętrzne, kanałoweEN 50406-1 60 MHz XDSL/POTS

Zewnętrzne, podwieszaneEN 50406-2 60 MHz XDSL/POTS

IEC 62255 (seria norm) 100 MHz Zewnętrzne, podwieszane i kanałowe

Tablica 5. Systemy lokalne

Normy na kable Ekranowanie Fmax Normy na system System

EN 50288-2-1 ekranowany 100 MHz EN 50173-2 1000 Base T2/1000 Base T4EN 50288-3-1 nieekranowany 100 MHz EN 50173-2 1000 Base T2/1000 Base T4EN 50288-5-1 ekranowany 250 MHz EN 50173-2 1000 Base T2/1000 Base T4EN 50288-6-1 nieekranowany 250 MHz EN 50173-2 1000 Base T2/1000 Base T4EN 50288-4-1 ekranowany 600 MHz EN 50173-2 10 GBase-TEN 50288-12 ekranowany 1000 MHz EN 50173-2 10 GBase-TEN 50441-4 ekranowany 1200 MHz EN 50173-4 1000 Base T2+VHF/UHF+DSLEN 50441-2 ekranowany 100 MHz mieszkaniowy 1000 Base T2/1000 Base T4EN 50441-1 nieekranowany 100 MHz mieszkaniowy 1000 Base T2/1000 Base T4EN 50441-3 ekranowany 1000 MHz mieszkaniowy 1000 Base T2+VHF/UHF+DSLEN 50288-11 1000 MHz EN 50173-3 LAN sieć przemysłowaEN 50288-7-1 Kable sterownicze i aparaturowe



Zakres temperatur przechowywania wy-specyfikowany przez producenta powi-nien być bezwzględnie respektowany.Kable wewnętrzne nie mogą być prze-chowywane na zewnątrz, ponieważ wpływ wilgoci i promieni ultrafioleto-wych mogą je uszkodzić.

8.3. Instalowanie kabli

Nigdy nie należy układać kabli jeżeli tem-peratura otoczenia jest niższa od 5oC.Trzeba uwzględnić fakt, że przy niskich temperaturach otoczenia powłoka kabla staje się bardziej twarda, kabel jest sztyw-ny i mniej odporny na zginanie i rozciąga-nie. Zakres dopuszczalnych temperatur instalacji kabli musi być mniejszy od za-kresu dopuszczalnych temperatur pracy.Urządzenie zdawcze do odwijania kabli powinno być wyposażone w elastyczny hamulec, żeby uniknąć uszkodzeń kabla spowodowanych przypadkowymi szarp-nięciami. W pewnych okolicznościach do-puszcza się ręczne zatrzymywanie bębna.Warunki instalacji zdefiniowane przez projektanta kabli powinny być dostęp-ne dla instalatora i określone w karcie katalogowej wyrobu kablowego. Instalator powinien ustalić warunki oto-czenia, w których kabel ma być instalo-wany i dostosować odpowiednią me-todę instalacji. Jeśli trasa kabla będzie przebiegać przez strefy podwyższonej temperatury trzeba zastosować odpo-wiednie zabezpieczenia. Trzeba także przewidzieć pomiary siły rozciągającej kabel, jeśli okoliczności tego wymagają.

8.4. Ciągnienie kabla

Dla bezpieczeństwa kabel zawsze po-winien być odwijany od dołu bębna. Si-ła ciągnienia kabla powinna być moni-torowana podczas odwijania, żeby nie doprowadzić do uszkodzeń poprzez przypadkowe zapętlenie lub skręcenie

8.5. Podłączenie

Zaleca się, żeby pozostawić około 5m rezerwy długości na obydwu końcach kabla. Ułatwia to ewentualne naprawy instalacji. Ponadto należy odciąć koń-cówki kabli, które mogły uszkodzić się podczas zaciągania. Rozcinanie powłoki ułatwia ułożony pod nią sznurek (ripkord). Rozcinanie powłoki za pomocą ripkorda zapobie-ga uszkodzeniu ośrodka.

8.6. Wytrzymałość mechaniczna

Prawidłowa instalacja kabla polega na tym, żeby nie był on poddawany na ty-

le silnym naprężeniom, które mogłyby doprowadzić do uszkodzeń żył. Projek-tant kabla precyzyjnie oblicza dopusz-czalną wartość naprężenia, które nigdy nie powinna być przekraczana. Wytrzy-małość na rozciąganie kabla jest to taka największa wartość obciążenia (siły roz-ciągającej), która może być przyłożona do kabla bez ryzyka zmiany parame-trów torów transmisyjnych.Nie jest to wartość siły zrywającej, ale re-alnie dopuszczalna granica naprężenia.Zakładając, że podczas układania kable są zaciągane poprzez rury, zagięcia ka-nalizacji kablowej, to instalator powi-nien mierzyć naprężenia kabla podczas układania i określić wartość naprężenia długotrwałego i krótkotrwałego sta-tycznego i dynamicznego.Wytrzymałość na rozciąganie kabla za-leży od jego konstrukcji przystosowa-nej do warunków zastosowania kabla.Normy serii: EN 50288, EN 50406, EN 50407 i EN 50441 podają maksymalną wytrzymałość na rozciąganie jako funk-cję przekroju żył miedzianych.

8.7. Promień zginania

Wartość minimalne-go promienia zgina-nia kabla powinna być określona przez producenta. Zgina-nie kabla na promie-niu mniejszym od za-lecanego może po-wodować nieregu-larność impedancji

falowej lub pogorszenie właściwości przenikowych.Podobnie jak w przypadku wytrzymało-ści na rozciąganie wyróżniamy dwie war-tości promienia zginania: dynamiczny – podczas instalacji i statyczny – podczas eksploatacji. Wartości te są uzależnione od wymiarów kabla i jego konstrukcji.Częstym błędem popełnianym podczas instalacji, to załamywanie kabli w kanali-zacji i w korytkach instalacyjnych.

8.8. Zgniot i uderzenia

O odporności kabli na zgniot i uderze-nia często się mówi, ale wpływ tych na-rażeń na parametry kabli nieczęsto jest

analizowany. Szczegóły dotyczące ba-dań odporności kabli na zgniot i uderze-nia są zawarte w normie EN 50289-3-9.Zasadniczym celem tej normy jest dostar-czenie informacji jak zbadać odporność kabla na powolne zgniatanie lub ściska-nie. Generalnie, metoda badania sprowa-dza się do zgniatania kabla między dwie-ma płaskimi płytkami z określoną siłą. Kry-terium odporności są zmiany parametrów transmisyjnych tj. tłumienność.Badanie odporności na uderzenia określa podatność kabla na narażenia podczas instalacji (np. upadające przedmioty).Zgniot i uderzenia są istotne nie tylko w praktyce instalacyjnej. Kable układa-ne w środowisku biurowym są często narażane na deptanie lub przygniata-nie krzesłem.

9. Zakończenie

W artykule omówiono w skrócie nie-które problemy z jakimi spotyka się projektant kabli oraz systemów komu-nikacyjnych. Poruszono też zagadnie-nia związane z instalacją i eksploatacją kabli mające wpływ na jakość gotowe-go systemu. Zapraszamy do odwiedzenia naszej strony internetowej www.technokabel.com.pl , gdzie znajdą Państwo dalsze informacje techniczne w naszym „In-formatorze Technicznym” oraz szcze-gółowe informacje nt produkowanych przez Technokabel wyrobów kablo-wych w naszym Katalogu Kabli.

Helena AnuszewskaTechnokabel ®S.A



http://www.technokabel.com.pl

http://www.technokabel.com.pl

Rozłączniki RN III SA 24/4/100 są wyposażone w specjalne komo-ry powietrzne dzięki czemu bę-

dą mogły rozłączać linie będące pod obciążeniem do 100A przy napięciach znamionowych linii 17,5 i 24 kV. Komora została wyprodukowana ze specjalne-go tworzywa sztucznego odpornego na promienie UV i temperatury. W ko-morze nie stosuje się żadnych mediów gaszących łuk elektryczny a mających negatywny wpływ na środowisko (np. olej, gaz), nie wymagana jest również jej konserwacja w trakcie eksploatacji. Trwałość mechaniczna komory obli-czona jest na 2000 cykli wyłącz – załącz.Sterowanie rozłącznikami odbywa się przy pomocy napędów ręcznych NRA(u) lub napędów silnikowych NEA. W przypadku sterowania napędem sil-nikowym, rozłączniki mogą być stero-wane drogą radiową i być instalowa-ne w liniach magistralnych, miejscach stałego podziału sieci oraz na począt-ku każdego odgałęzienia linii w którym znajduje się duża ilość stacji transfor-matorowych. Sposób montażu rozłączników RN III SA 24/4/100 w liniach został przeniesiony z popularnych i sprawdzonych rozłącz-ników 20A. Mogą być montowane na wszystkich typowych i nietypowych (po uzgodnieniach) konstrukcjach i poprzecznikach liniowych stosowa-nych w energetyce oraz będą posiadać komplet uniwersalnych mocowań bez-pośrednio do żerdzi. Szczegóły wszyst-kich połączeń pokażemy w najbliższym nowym katalogu.Oferowane rozłączniki będą produko-wane w następujących wersjach:

y Budowa ramowa pozioma – prze-znaczone do wszystkich rodzajów słupów i stacji, montaż tylko na kon-strukcjach energetycznych.

y Budowa ramowa pionowa – prze-znaczone do słupów z zejściem ka-

blowym, montaż poprzez własne mocowania tylko do nogi słupa.

y Budowa modułowa pozioma i pio-nowa – przeznaczone do każdego rodzaju słupów, montaż poprzez mo-cowania do nogi słupa i do wszyst-kich konstrukcji energetycznych.

Rozłączniki będą zbudowane na trzech rodzajach izolatorów:

y porcelanowe y kompozytowe z żywic cykloalifa-

tycznych y kompozytowe w osłonie silikonowej

Styki główne wykonano ze specjalnie wyprofilowanego płaskownika mie-dzianego, zabezpieczonego przed ko-rozją poprzez cynowanie lub srebrze-nie. Mocowanie styków zostało tak za-projektowane aby posiadało technicz-ny luz, dzięki któremu naprowadzanie się i powierzchnia przylegania styków głównych i styku uziemnika była opty-malna. To rozwiązanie sprawdzi się na-wet w przypadku nie konserwowania rozłącznika przez 5 do 8 lat (w zależno-ści od strefy zabrudzeniowej).Styki pomocnicze zewnętrzne i w ko-morze wykonano ze stali nierdzewnej. Każdy biegun ruchomy posiada w stan-dardzie przegub ruchomy zapobiega-

jący łamaniu się linki. Do podłączenia linek zasilających zastosowano po dwa, na każdy biegun, zaciski prądowe do których można podłączyć linki o prze-kroju 35-120mm2.Rama, elementy wsporcze i monta-żowe zostały wykonane z profili sta-lowych które zostały zabezpieczone przed korozją poprzez cynkowanie ogniowe zgodne z normą PN-EN ISO 1461:2011/P Powłoki cynkowe nanoszone na stal metodą zanurzeniową (cynkowa-nie jednostkowe) - Wymagania i badania. Śruby montażowe wykonano ze sta-li natomiast elementy złączne styków głównych i pomocniczych zostały wy-konane ze stali nierdzewnej.Elementy ruchome rozłącznika posia-dają zawiasy wykonane ze stopu metali półszlachetnych zapewnią bezawaryj-ną pracę rozłączników przez wiele lat.

Zalety y Bardzo dobre parametry elektrycz-

ne – klasa E3 y Bardzo dobre parametry mecha-

niczne – 2000 cykli Z/W y Brak olejów i gazów - ochrona śro-

dowiska y Modułowa budowa – możliwość roz-

suwania biegunów względem siebie, dzięki czemu można montować roz-

RN III SA 24/4/100 – nowa seria rozłączników napowietrznych w ALPAR KozieniceNowa linia rozłączników napowietrznych do stosowania w napowietrznych sieciach energetycznych została zaprojektowana w oparciu o normę: PN-EN 62271-103:2011E Rozłączniki wysokonapięciowe. Część I: Rozłączniki na napięcie znamionowe wyższe niż 1kV i niższe niż 52kV.



łączniki w istniejących słupach bez żadnych zmian konstrukcyjnych

y Rodzaj budowy – szeroki asorty-ment który pozwala zabudować rozłączniki na dowolnym słupie i w dowolnym jego miejscu

y Zwiększona żywotność – ze względu na zastosowanie odpowiednich mate-riałów (stal nierdzewna, miedź i stopy z metali półszlachetnych, tworzywa od-porne na UV), zabezpieczenie przed ko-rozją (cynkowanie ogniowe, cynowanie, srebrzenie) oraz dzięki łożyskowaniu ele-mentów ruchomych i systemu napro-wadzania się styków głównych

y Konkurencyjna cena

PodsumowanieZe względu na długą nazwę i mnogość rozwiązań, wszystkie rozłączniki będą posiadać swoje niepowtarzalne kody dzięki czemu przy zamawianiu będzie można posługiwać się również odpo-wiednim kodem.Rozłączniki wejdą do produkcji w dru-giej połowie roku 2015 a podczas te-gorocznych targów ENERGETAB’2015 w Bielsku Białej będzie można obejrzeć i uruchomić rozłącznik zainstalowany na naszym stoisku oraz otrzymać pod-stawowe karty techniczne.

Kompletne albumy do projektowania w wersji papierowej jak i elektronicznej będą dostępne w przyszłym roku wraz

Nowym Katalogiem wyrobów produk-cji ALPAR Kozienice’2016.

Zapraszamy do współpracy. n

Podstawowe parametry techniczne w oparciu o normę PN-EN 62271-103:2011E

Napięcie znamionowe 24 kV

Częstotliwość znamionowa /liczba faz 50 Hz/3

Prąd znamionowy ciągły 400 A

Napięcie wytrzymywane o częstotliwości sieciowej 50 kV/60kV

Napięcie udarowe piorunowe wytrzymywane 125 kV/145kV

Prąd znamionowy wyłączeniowy w obwodzie o małej indukcyjności 100A

Prąd znamionowy wyłączeniowy w obwodzie sieci pierścieniowej 100A

Moc znamionowa wyłączeniowa nieobciążonego transformatora do 630 kVA

Prąd znamionowy wyłączeniowy

ładowania linii napowietrznych 2A

Prąd znamionowy wyłączeniowy ładowania kabli 16A

Łączenie zwarcia doziemnego 48A

Łączenie kabli i linii w warunkach zwarcia doziemnego 27A

Prąd znamionowy krótkotrwały wytrzymywany 16kA (1s)

Prąd znamionowy szczytowy wytrzymywany 40kA

Prąd znamionowy załączalny zwarciowy 5kA

Klasa elektryczna rozłącznika E3

Trwałość mechaniczna 2000 cykli Z/W

Klasa uziemnika E2



BAKS – Profesjonalne systemy tras kablowych

Firma BAKS powstała w 1986 roku. Jest wiodącym w Polsce producentem systemów nośnych dla przemysłu energetycznego, telekomunikacyjnego oraz dla kabli pneumatycznych, wodnych itp. Zastosowa-nie najnowszych technologii, doświadczony zespół fachowców oraz inwestycje w nowoczesne maszyny i urządzenia (wykrawarki, linie profilujące, roboty spawalnicze, lasery, krawędziarki, lakiernia prosz-kowa, cynkownia ogniowa), pozwoliły na osiągnięcie najwyższych standardów, a jakość produktów została potwierdzona przez zdobyte certyfikaty.

BAKS – Wiodący Producent w PolsceSystemów Nośnych dla Budownictwa

Certyfikat wyrobów zgodny z PN- -EN 61537:2007 wydany przez TÜV Rheinland Polska Sp. z o.o., potwierdza, że wyroby firmy BAKS spełniają wymo-gi Normy w zakresie: wytrzymałości mechanicznej (obciążenia), ciągłości elektrycznej, ochrony kompatybilności elektromagnetycznej. Norma ta jest zharmonizowana z Dyrektywą UE nisko-napięciową do 1 kV.

Certyfikaty E-30, E-90 tzw. system odporności ogniowej (badanej zgodnie z normą DIN4102-12), potwierdzają ciągłość zasilania urządzeń bezpieczeństwa pożarowego do temperatury 1000 °C, odpowiednio przez 30, 90 minut. Na chwilę obecną przeprowadzono badania z producentami kabli: Bitner, Dätwyler, Elkond, Elpar, Eupen, Facab Lynen, Kabtek, Nexans, NKT Cables, Madex, Prakab, Studer, Tele--Fonika Kable, Technokabel. Stosowne dokumenty, konieczne do wprowadzenie wyrobu do sprzedaży: Aprobata Techniczna CNBOP nr AT-0602-0393/2013 - na „Zamocowania prze-

wodów i kabli ...” Certyfikat Zgodności CNBOP nr 2884/2013 - na „Zamocowania przewodów i kabli ...”

Aprobata Techniczna CNBOP nr AT-0605-0270/2010 wydanie 4 - na „Zespoły kablowe BAKS ...”

Certyfikat Zgodności E90 Nr 2756/2011 wydany przez CNBOP - na „Zespoły kablowe BAKS ...”

Aprobata Techniczna CNBOP na puszki instalacyjne nr AT-0601-0389/2013

Certyfikat Zgodności E90 na puszki instalacyjne nr 2878/2013

Świadectwo dopuszczenia CNBOP wyrobów BAKS Certyfikaty DMT Dortmund Klasyfikacje FIRES Batizovce



Certyfikat TÜV ISO 9001:2008 po-twierdzający że firma „BAKS” produkuje i projektuje w oparciu o system jakości zgodny z normą ISO 9001:2008.

Rekomendacja Techniczna ITB - dobro-wolna rekomendacja, która obejmuje wszystkie produkty oprócz systemu bezpieczeństwa pożarowego.

Atest higieniczny PZH - dopuszczający stosowanie korytek i drabin kablo-wych wraz z systemem zamocowań na zewnątrz i wewnątrz budynków mieszkalnych, użyteczności publicznej, przemysłowych w tym przetwórstwa spożywczego.

Firma BAKS produkuje ponad 27000 wyrobów katalogowych. Wychodząc naprzeciw potrzebom Klientów, została unowo-cześniona linia produkcyjna, przez co możliwa jest realizacja Państwa indywidualnych zamówień, według dostarczonej do-kumentacji. Jesteśmy uznanym i cenionym partnerem w swojej dziedzinie. Dbanie o potrzeby klienta poprzez dostarczanie produktów najwyższej jakości, utrzymywanie niskich cen, jak również profesjonalna logistyka sprawiły, że firma BAKS zdo-była zaufanie odbiorców, i obecnie współpracuje z ponad 500 hurtowniami i dystrybutorami na terenie Polski. Potwierdze-niem renomy i uznania naszej firmy jest udział w realizacjach różnorodnych projektów na terenie całej Polski: m.in.: Metro w Warszawie, Stadiony, Porty Lotnicze, Kopalnie Ropy i Gazu, Zakłady Azotowe , Elektrownie, Oczyszczalnie Ścieków i inne obiekty użyteczności publicznej.

0

5

10

15

20

25

30

2011 2012 2013 2014

23% 22%

28%

23%

Udział sprzedaży eksportowejFirma BAKS od wielu lat obec-na jest na rynkach zagranicz-nych w Europie oraz na świe-cie: Austrii, Belgii, Białorusi, Bułgarii, Chorwacji, Czech, Estonii, Francji, Hiszpanii, Ka-zachstanu, Litwy, Łotwy, Nie-miec, Rosji, Rumunii, Serbii, Słowacji, Ukrainy, Węgier oraz Wielkiej Brytanii.

ponad 100 dystrybutorów zagranicznych



Pokrycie galwaniczne:

Ocynk elektrolityczny zgodnie z Normą PN-EN 12329. Drobne elementy (śruby, nakrętki, podkładki) pokrywane są w kąpielach elektrolitycznych cienką i równomierną warstwą cyn-ku. Grubość warstwy wynosi ok. 5 - 12 μm i jest jasna i błyszcząca

Cynkowanie ogniowe metodą Sendzimira:

Ocynk ogniowo-zanurzeniowy zgodnie z Normą PN-EN 10346. Blachy stalowe do grubości 3 mm będące jeszcze w stanie gorącym są pokrywane metodą zanurzeniową w walcow-ni warstwą cynku. Powstaje równomierna i mocno przylegająca warstwa cynku o średniej grubości ok. 19 μm. Uszkodzenie warstwy przez cięcie, perforowanie, gięcie nie prowadzi do postępującego rdzewienia. Wszystkie typy korytek, drabinek oraz większość elemen-tów nośnych (nie spawanych) pokryte warstwą cynku metodą Sendzimira przeznaczone są do stosowania w pomieszczeniach suchych gdzie nie występują substancje agresywne che-micznie (np. opary: chloru, kwasów, zasad). Zalecamy stosować w miejscach o kategorii korozyjności C1 i C2

Odporność na działanie czynników zewnętrznych, produkowanych przez firmę BAKS wyrobów stalowych zapewnia się poprzez nałożenie powłoki cynkowej o odpowiedniej grubości, dostosowanej do konkretnych zastosowań i miejsca instalacji.

Przy wyższych wymaganiach dotyczących odporności na korozję (zależne od środowiska atmosferycznego) proponuje się sys-temy tras kablowych wykonane z aluminium lub ze stali nierdzewnej wg Normy PN-EN 10088 w gatunku 1.4301 (A2 lub 304).

Typy i własności powłok antykorozyjnych stosowanych w wyrobach firmy BAKS



Cynkowanie metodą zanurzeniowo- ogniową

Ocynk ogniowo-zanurzeniowy zgodnie z Normą PN-EN ISO 1461 Całkowicie obrobione czę-ści (po procesie cięcia, gięcia, spawania itp.) są zanurzane w roztopionym do temperatury ok. 450-460° C cynku. Proces zabezpieczenia stali przed korozją, realizowany jest skom-plikowaną technologią, wykorzystującą zjawisko dyfuzji. Polega ono na wnikaniu atomów cynku w zewnętrzną powierzchnię stali, tworząc w ten sposób, nowy powierzchniowy stop żelazo-cynk. Po wyciągnięciu detalu z kąpieli cynkowej na jego powierzchni powstaje po-włoka czystego cynku. W zależności od warunków cynkowania (czasu zanurzenia, procesu chłodzenia, jakości powierzchni materiału podstawowego, i jego składu chemicznego itp.), powierzchnia powłoki cynkowej może być od jasno błyszczącej do matowo ciemnoszarej, nie ma to jednak znaczenia dla jakości warstwy ochronnej. Przez oddziaływanie wilgoci mogą powstawać białe plamy na powierzchni. Jest to wodorotlenek cynku tzw. biała koro-zja, która nie pogarsza jakości warstwy ochronnej ale wpływa na jakość estetyczną wyrobu. Wszystkie typy korytek, drabinek i elementy nośne pokryte warstwą cynku metodą zanu-rzeniową zalecamy stosować na zewnątrz pomieszczeń gdzie występują opary substancji agresywnych chemicznie. Wyroby ocynkowane metodą zanurzeniowo-ogniową stosowane są przede wszystkim w środowisku o klasie korozyjności C4, gdzie występuje duże zawil-gocenie (piwnice, garaże, kotłownie itp.) i klasie korozyjności C5-I, C5-M, gdzie występują opary substancji agresywnych chemicznie np. woda morska, gazy po spalaniu węgla itp. (stocznie morskie, zakłady przetwórstwa: chemicznego, ropy, gazu, kopalnie).Należy jednak pamiętać, że w wyniku oddziaływania środowiska na cynk, jego warstwa ochronna ulega redukcji z biegiem czasu. O długości gwarancji decyduje grubość powłoki cynkowej oraz wartość rocznej redukcji warstwy ochronnej w zależności od środowiska (wg kategorii ko-rozyjności). Wg. normy: PN-EN ISO 12944-2/2001.Mnożąc wielkość redukcji cynkowej war-stwy ochronnej w ciągu roku przez przewidziany czas eksploatacji instalacji otrzymujemy wymaganą grubość warstwy ochronnej. W czasie montażu w miejscach przecięcia blachy niszczy się powłoka antykorozyjna. Miejsca te należy zabezpieczyć nanosząc na krawędzie farbę cynkową w aerozolu.

Kategoria korozyjności Redukcja warstwy ochronnej (µm) Przykłady środowisk typowych dla klimatu umiarkowanego (tylko informacyjnie)

C1 bardzo mała < 0,1 Wewnątrz: ogrzewane budynki z czystą atmosferą np. sklepy, biuraZewnątrz: -

C2 mała > 0,1 do 0,7 Wewnątrz: budynki nieogrzewane w których występuje kondensacja np. hale sportowe, magazynyZewnątrz: atmosfery w małym stopniu zanieczyszczone

C3 Średnia > 0,7 do 2,1 Wewnątrz: pomieszczenia produkcyjne o dużej wilgotności i pewnym zanieczyszczeniu powietrza np. pralnie, browary, mleczarnieZewnątrz: atmosfery miejskie i przemy-słowe

C4 Duża > 2,1 do 4,2 Wewnątrz: zakłady chemiczne, pływalnie stocznie remontoweZewnątrz: obszary przemysłowe i obszary przybrzeżne o średnim zasoleniu

C5 bardzo duża(przemysłowa)

> 4,2 do 8,4 Wewnątrz: budowle lub obszary z prawie ciągłą kondensacją i dużym zanieczysz-czeniem

C5-M bardzo duża(morska)

> 4,2 do 8,4 Wewnątrz: budowle lub obszary z prawie ciągłą kondensacją i dużym zanieczyszczeniemZewnątrz: obszary przybrzeżne i oddalone od brzegu w głąb morza o dużym zasoleniu



STAL NIERDZEWNA I KWASOODPORNAZgodnie z Normą PN-EN 10088 idealnym materiałem w zakresie ochrony przed korozją są stale nierdzewne np. 1.4301 (Norma ame-rykańska 304, stara Polska Norma 0H18N9). W środowisku bardzo agresywnym stosować należy stale kwasoodporne, które zawierają powiększoną ilość pierwiastków takich jak nikiel, chrom i molibden 1.4401 i 1.4404 (Norma amerykańska 316 i 316L, stara Polska Norma 0H17N12M2T i 00H17N14M2). Instalacje wykonane ze stali nierdzewnych bardzo często przewyższają alternatywne konstrukcje wyko-nane z tworzyw sztucznych. Elementy ze stali nierdzewnej stosuje się przede wszystkim w środowisku silnie agresywnym chemicznie (ra-finerie, oczyszczalnie, zakłady tworzyw sztucznych), w przemyśle spożywczym (zakłady mięsne, mleczarnie itd.). Źle pojęta oszczędność może z czasem doprowadzić do przerw w produkcji w związku z koniecznością wymiany konstrukcji nośnej i tras kablowych.ALUMINIUMPosiada bardzo wysoką odporność na korozję, samoczynnie pokrywa się bardzo cienką lecz skuteczną warstwą ochronną tlenku, która przeciwdziała dalszemu utlenianiu. Dzięki naturalnej powłoce tlenkowej aluminium charakteryzuje się dobrą odpornością na działanie wielu substancji chemicznych. Jednak przy niskich lub wysokich wartościach pH (poniżej 4 i powyżej 9) warstwa tlenku ulega zniszczeniu i aluminium koroduje z dużą szybkością. Dlatego kwasy nieorganiczne i roztwory silnie alkaliczne są czynnikami wysoce korozyjnymi dla aluminium. Wyjątkiem jest kwas azotowy i roztwory amoniaku, które nie atakują aluminium. MALOWANIE PROSZKOWEElementy przeznaczone do malowania pokrywa się farbą w postaci proszku metodą natrysku elektrostatycznego lub elektrokinetyczne-go, a następnie wygrzewa się w piecu w temperaturze 160-200° C, przez ok. 20 min. Farbę nanosi się bezpośrednio na metal bez sto-sowania farb podkładowych i rozpuszczalników. Powłoki wykonane przez malowanie proszkowe dają powierzchnie gładkie, bez spękań, zacieków oraz zmarszczeń. Charakteryzują się dużą odpornością antykorozyjną, chemiczną, bardzo dobrymi własnościami mechaniczny-mi i odpornością na działanie wody. Stosujemy je w celu podniesienia wytrzymałości antykorozyjnej, estetyki wnętrza oraz oznaczenia instalacji np. E-90. Wybraliśmy 14 kolorów widocznych poniżej, najczęściej zamawianych przez klientów które traktujemy jako standard. Lakiery proszkowe w tych kolorach będą zawsze dostępne od ręki w naszym magazynie, co wpłynie na szybkość realizacji zamówień.Po-nadto utrzymywanie stanów magazynowych określonych kolorów pozwoli nam na optymalizację procesu zakupów, obniżenie kosztów i zapewnienie produktów o najwyższej jakości

Dla kolorów NIE standardowych z palety RAL, każdorazowo zostanie sporządzona oferta uwzględniająca koszty zakupu oraz dostępność danego koloru.

Wyroby firmy BAKS były badane pod kątem ciągłości elektrycznej zgodnie z wymaganiami zawartymi w PN-EN 61537:2007 „Prowadzenie przewodów. Systemy korytek i drabinek kablowych.” Ciągłość elektryczna korytek i drabinek kablowych ma zasadnicze znaczenie w ochronie przeciwporażeniowej montowanych ciągów kablowych w budownictwie. Na podstawie wyników przeprowadzonych badań i ocen ekspertów Instytut Techniki Budowlanej w Warszawie, wydał dla f-my BAKS odpowiednią Rekomendację Techniczną.



OFERTA SYSTEMU TRAS KABLOWYCH DO PROWADZENIA, MOCOWANIA RÓŻ-NYCH TYPÓW PRZEWODÓW I KABLI, W TYM TAKŻE W SYSTEMIE BEZPIECZEŃ-STWA POŻAROWEGO E30-E90 Proponowane rozwiązania podzielono na następujące grupy produktów

SYSTEMY NOŚNE BAKS

SYSTEM KORYTEK KABLOWYCH – korytka kablowe dzielimy w zależności od wysokości boku na H30, H42, H50, H60, H80, H100, H110. Szerokości korytek są już od 35mm do 600mm. Korytka mogą być perforowane lub pełne, o grubościach blach od 0,5 do 1,5mm. Standardowo system ten wykonywany jest z blachy ocynkowanej metodą Sendzimira zgodnie z normą PN EN 10346:2011. Na zamówienie możliwe jest wykonanie z blachy ocynkowanej ogniowo, blachy kwasoodpor-nej lub aluminium.

NOWY SYSTEM KORYTEK KABLOWYCH SZYBKIEGO MONTAŻ KLIK

KFL…, KFJ… Jest to rozwiązanie wielokrotnie zwiększające wydajność układania tras kablowych. Bezśrubowe połączenie zatrzaskowe, kilkakrotnie skraca czas montażu w porównaniu z tradycyjnym połączeniem śrubowym, a tym samym ma przewagę nad innymi korytkami dostępnymi na rynku europejskim. To połączenie dokładne i stabilne a do tego proste i szybkie, wystarczy zatrzasnąć „KLIK”. Podwyższone parametry wytrzymałościowe uzyskaliśmy dzięki głęboko tłoczonej blasze w dnie korytek. Gęsta perforacja zapewnia znakomitą wymianę ciepła oraz umożliwia montaż korytka na wsporni-kach firmy BAKS w dowolnym miejscu. Optymalna ochrona kabli, kształt przetłoczeń wzdłużnych i poprzecznych zapobiega uszkodzeniu przewodów podczas ich układania (przeciągania). Otwory Ø11, umieszczone centralnie umożliwiają podwie-szanie korytka na jednym pręcie [korytka o szerokości 50÷100 mm].

SYSTEM KORYT SIATKOWYCH Korytka siatkowe dzielimy w zależności od wysokości boku na H35, H60, H110. Szerokości koryt są już od 35 mm do 600 mm. Koryta wykonane są w standardzie z drutu cynkowanego galwanicznie, na zamówienie możliwe jest wykona-nie w ocynku ogniowym lub z drutu kwasoodpornego.

SYSTEM SAMONOŚNY KORYTEK KABLOWYCH Koryta samonośne produkowane są w wysokościach boku H100, H110, H120, H150 i H200. Szerokości koryt są od 100 mm do 600 mm. Boki koryt samonośnych wykonywane są z grubości blach od 1,5 mm do 3,0 mm. System ten charakteryzuje się tym, że można stosować podpory nawet, co 12 m. Standardowo system ten wykonywany jest z blachy ocynkowanej metodą Sendzimira zgodnie z normą PN EN 10346:2011. Na zamówienie możliwe jest wykonanie z blachy ocynkowanej ogniowo i blachy kwasoodpornej w odcinkach 3 m.

SYSTEM KORYT ZEWNĘTRZNYCH CIĘŻKICH Korytka systemu zewnętrznego dzielimy w zależności od wysokości boku na H50, H100, H200. Szerokości korytek są już od 50mm do 600mm. Korytka tego systemu są wykonywane, jako pełne i posiadają tylko otwory w burtach do łączenia oraz otwory odwadniające w dnie. Grubości blach tego systemu to 1,5 i 2,0mm. Standardowo system ten wykonywany jest z blachy ocynkowanej metodą zanurzeniową zgodnie z normą PN-EN ISO 1461:2011

SYSTEM DRABIN KABLOWYCH Drabiny kablowe dzielimy w zależności od wysokości boku na H45, H50, H60, H80, H100, H120. Szerokości drabin od 100 mm do 600 mm. Drabiny mogą być wykonane z blachy o grubości od 1,2 do 2,0 mm. Standardowo system ten wykony-wany jest z blachy ocynkowanej metodą Sendzimira zgodnie z normą PN EN 10346:2011. Na zamówienie możliwe jest wykonanie z blachy ocynkowanej ogniowo, blachy kwasoodpornej lub aluminium do 3 m.

SYSTEM SAMONOŚNY DRABIN KABLOWYCH Drabiny samonośne produkowane są w pięciu wysokościach boku H100, H110, H120, H150, H200. Nowość nowe profile boczne zapewniają lepszą wytrzymałość. Szerokości drabin są od 200 mm do 600 mm. Boki drabin samono-śnych wykonywane są z grubości blach od 1,5 mm do 3,0 mm.System ten charakteryzuje się tym, że można stosować podpory nawet, co 12 m. Standardowo system ten wykonywany jest z blachy ocynkowanej metodą Sendzimira zgodnie z normą PN EN 10346:2011. Na zamówienie możliwe jest wykonanie z blachy ocynkowanej ogniowo i blachy kwaso-odpornej w odcinkach 3m.

BAKS n



Pełna gotowość na torach wyścigowychZespoły Ducati MotoGP i Superbike stawiają na system ładowania bezprzewodowego Bosch Wireless Charging

Podczas zimowych przygotowań do nowego sezonu zespoły Du-cati MotoGP i Superbike testowały

system bezprzewodowego ładowania akumulatorów do elektronarzędzi Wi-reless Charging. Innowacyjne rozwiąza-nie było stosowane w połączeniu z aku-mulatorowymi kluczami udarowymi.

Wraz ze wzrostem wymagań stawia-nych motocyklom i kierowcom startu-jącym w zawodach motocyklowych, rosną także oczekiwania wobec wy-korzystywanych przez ich zespoły na-rzędzi. Maksymalne osiągi wymagane są nie tylko na torze, lecz także w bok-sach. Dlatego zespół Ducati podczas zimowych przygotowań do nowego sezonu przetestował profesjonalne na-rzędzia akumulatorowe Bosch 18 V i no-watorski system ładowania bezprzewo-dowego Wireless Charging. Testy wy-padły pomyślnie i team Ducati korzysta z produktów Boscha podczas Motocy-klowych Mistrzostw Świata 2015 i Mi-strzostw Świata Superbike 2015.

Narzędzia akumulatorowe zawsze gotowe do użyciaWprowadzając na rynek rozwiązanie Wireless Charging, Bosch zrewolucjo-nizował metodę ładowania akumula-torów do elektronarzędzi. Nowy sys-tem oferuje użytkownikom wyższy komfort pracy i wymierne korzyści - w szczególności przy zastosowaniach stacjonarnych. Wireless Charging jest zdecydowanie tańszy niż konwencjo-nalne systemy ładowania, ponieważ nie wymaga posiadania zapasowego akumulatora. Akumulator pozostaje w narzędziu i w czasie każdej przerwy można je odłożyć na ładowarkę, która natychmiast rozpoczyna proces łado-wania. Ładowanie staje się w ten spo-sób elementem procesu pracy, dzięki czemu narzędzie jest zawsze gotowe do użycia. Dzięki obudowie wzmac-nianej włóknem szklanym ładowarki akumulatorowe systemu Bosch Wire-less Charging są niezwykle wytrzyma-łe. Nie mają też odkrytych styków, co uodparnia je na działanie wody, pyłu i zanieczyszczeń oraz zwiększa bezpie-

Fot.

Bosc

hFo

t. Bo

sch


EKSPLOATACJA I REMONTY

czeństwo użytkowania. To wszystko ma ogromne znaczenie dla mechani-ków z teamu Ducati.„Podczas wyścigów musimy pracować z absolutną precyzją. Równocześnie dzia-łamy pod ogromną presją czasu. System ładowania bezprzewodowego Wireless Charging firmy Bosch doskonale sobie ra-dzi z tymi wyzwaniami” – wyjaśnia Mark Elder, mechanik zespołu kierowcy raj-dowego Andrei Dovizioso. Akumula-tory indukcyjne można stosować we wszystkich profesjonalnych elektrona-rzędziach Bosch zasilanych akumula-torami litowo-jonowymi 18V (Flexible Power System).

Wszechstronne narzędzie o długiej żywotności – GDX 18 V-EC Professional Do wymagających szybkości prac w boksach, np. dokręcania lub odkręca-nia śrub o zróżnicowanych średnicach, używamy akumulatorowego klucza udarowego GDX 18 V-EC Professional – mówi Elder. Narzędzie łączy zale-ty bezszczotkowego silnika EC z uni-kalnym uchwytem sześciokątnym/ czworokątnym, który umożliwia sto-sowanie zarówno końcówek wkręca-jących, jak i kluczy nasadowych. Klucz udarowy GDX 18 V-EC Professional oferuje do 100% dłuższą żywotność niż narzędzia z silnikami konwencjo-nalnymi. Wyróżnia się również niższą wagą i bardziej kompaktową konstruk-cją, co pomaga w pracy mechanikom z zespołu Ducati. Klucz udarowy GDX 18 V-EC Professional pracuje bez-odrzutowo. Przy stosowaniu osprzętu z chwytem czworokątnym ½“ narzę-dzie oferuje maksymalny moment ob-rotowy 185 Nm, dzięki czemu możliwe jest szybkie wkręcanie i wykręcanie w metalu śrub o średnicy do 16 mm. W przypadku osprzętu z chwytem sze-ściokątnym ¼“ wartości momentu ob-rotowego są tylko nieznacznie niższe. Pracę ułatwia trzystopniowa regulacja prędkości obrotowej i momentu ob-rotowego, która minimalizuje ryzyko zbyt mocnego wkręcenia i uszkodze-nia śrub.

Robert Bosch Sp. z o.o. n

Fot.

Bosc

hFo

t. Bo

sch

Fot.

Bosc

h


EKSPLOATACJA I REMONTY

Znane marki z branży energetycz-nej już niedługo zagoszczą w Po-znaniu. Warto wspomnieć choć-

by o ZPUE, ABB, Schneider, Elektrobu-dowa, Mikronika, ENEA, ENERGA, TAU-RON, PGE, RWE.

Wszystko za sprawą odbywających się w stolicy Wielkopolski Międzynarodo-wych Targów Energetyki Expopower oraz wydarzeń im towarzyszącym: Międzynarodowego Kongresu Nauko-wo-Przemysłowego Energia.21 (www.energy21.pl), wystawy i forum InnoPo-

wer – innowacje w energetyce (www.innopower.pl) oraz cyklicznych konfe-rencji i seminariów z udziałem eksper-tów, naukowców i praktyków z liczą-cych się na rynku firm oraz instytucji branżowych.

Energia wiedzy na targachWarto zapoznać się z programem i wie-dzieć jaką dawką wiedzy będzie można doładować się w Poznaniu. Wydarzenia dedykowane są m.in. elektroinstalato-rom, hurtownikom elektrotechnicz-nym, architektom i projektantom.

Wtorek 26.05.2015 y VI Konferencja Naukowo Technicz-

na „Energooszczędność w oświe-tleniu „ - TECHNIKA ŚWIETLNA 2015. W konferencji wezmą udział przedstawiciele firm Osram, Phi-lips, Schroeder, Krulen oraz kadra naukowa Politechniki Poznańskiej. >> zobacz program

y Warsztaty INNOPOWER „Pomysł - pieniądz - rynek”. Dyskusje będą skupiać się wokół tematu innowacji dla energetyki (m.in. nadprzewod-nictwo w energetyce, grafen, ma-

Expopower: energetyczna burza spotkańEnergetyka, elektrotechnika, oświetlenie, maszyny i urządzenia elektryczne, przewody i łączniki, sterowanie i kontrola, akcesoria układów automatyki, instalacje odgromowe oraz budownictwo energetyczne, ochrona środowiska w energetyce - to zakres ekspozycji targów Expopower, które odbędą się w dniach 26-28 maja 2015 r. w Poznaniu. Program wydarzeń zapowiada się równie ciekawie. Wezmą w nich udział najważniejsi specjaliści z Polski oraz zagranicy.


TARGI

http://www.energy21.pl

http://www.energy21.pl

http://www.innopower.pl

http://www.innopower.pl

http://www.expopower.pl/pl/news/energooszczednosc_w_oswietleniu_expopower.pdf

E-90 wg DIN 4102-12

SYSTEM korYTEk kablowYCH szybkiego montażu klik




E-90

05-480 Karczew, ul. Jagodne 5, tel.: +48 22 710 81 00, fax: +48 22 710 81 01, e-mail: [email protected] - ProfesJonalne SyStemy trAS KABlowych

27000 Produktów I Nieograniczone Konfiguracje I Niezrównana Jakość

www.baks.com.plwww.baks.com.pl

noWoŚĆ

korytka kablowe KFL..., KFJ

Specjalnie zaprojektowane kształtki i akcesoria tworzą kompletny System Korytek Kablowych Szybkiego Montażu KLIK

Korytko KFL..., KFJ... w systemie spełnia funkcję E-90, zgodnie z wytycznymi Aprobaty Technicznej AT- 0605-270/2010/2015 szczegółowe informacje dostępne na stronie www.baks.com.pl

dane techniczne ....................................................................................................................

korzyści zastosowania ................................................................................. • Wielokrotnie zwiększona wydajność układania tras kablowych. Bezśrubowe połączenie zatrzaskowe, kilkakrotnie skraca czas montażu w porównaniu z tradycyjnym połączeniem śrubowym, a tym samym ma przewagę nad innymi korytkami dostępnymi na rynku europejskim. To połączenie dokładne i stabilne a do tego proste i szybkie, wystarczy zatrzasnąć „KLIK” • Podwyższone parametry wytrzymałościowe uzyskaliśmy dzięki głęboko tłoczonej blasze w dnie korytek

• Gęsta perforacja zapewnia znakomitą wymianę ciepła oraz umożliwia montaż korytka na wspornikach firmy BAKS w dowolnym miejscu

• Optymalna ochrona kabli, kształt przetłoczeń wzdłużnych i poprzecznych zapobiega uszkodzeniu przewodów podczas ich układania (przeciągania)

• Otwory Ø11, umieszczone centralnie umożliwiają podwieszanie korytka na jednym pręcie [korytka o szerokości 50÷100 mm]

• Dodatkowa możliwość skręcenia koryt śrubami

wysokość 60 mm szerokość 50 ÷ 300 mm grubość blachy 0,7 ÷ 1,0 mm długość 2; 3 m Stal cynkowana metodą Sendzimira PN-EN 10346:2011materiał

reklma 205x295 n.indd 1 2015-05-15 11:59:53

gazynowanie energii, technologie mobilne). Gośćmi specjalnymi Inno-Power będą m.in. Giovanni De Santi, Jean-Arnold Vinois oraz John Sinner. >> zobacz program

y Międzynarodowy Kongres Nauko-wo-Przemysłowy Energia@21: In-nowacyjne Przedsiębiorstwo Ener-getyczne. Debaty poruszą m.in. te-maty - multienergetyki, zrównowa-żonego rozwoju, efektywności ener-getycznej, smart metering i smart grids, czy też jaki jest i czego oczeku-je konsument XXI wieku. Wydarzenie współorganizowane jest z PKEE i ma wsparcie polskich grup energetycz-nych (Enea S.A., Energa S.A., Tauron S.A, PGE S.A., RWE). Udział w Kongre-sie zapowiedzieli m.in. Giovanni De Santi, Jean-Arnold Vinois oraz John Sinner. >> zobacz program

Środa 27.05.2015 y XII Konferencja Naukowo-tech-

niczna „Instalacje elektryczne ni-skiego, średniego i wysokiego napięcia” - Elektroenergetyczne stacje i rozdzielnice średniego na-pięcia. Do udziału w dyskusji zostali zaproszeni praktycy i eksperci z ABB, Elektrobudowa, Elektromontaż Po-znań, ZPUE Holding, Elektrometal Energetyka oraz Politechniki Wro-cławskiej. >> zobacz program

y Forum INNOPOWER „Innowacje dla energetyki”

y Międzynarodowy Kongres Na-ukowo-Przemysłowy Energia@21: Innowacyjne Przedsiębiorstwo Energetyczne

Czwartek 28.05.2015 y Seminarium OSD y Forum INNOPOWER „Innowacje

dla energetyki” y Akademia z Energią Innopower y Międzynarodowy Dzień Elektryki

2015 y V Konferencja Polskiego Stowa-

rzyszenia Elektroinstalacyjnego „Ochrona przeciwprzepięciowa”

Konferencje (oprócz Kongresu Ener-gia21) i wejście na targi Expopower są bezpłatne.

Więcej informacji na: www.expopower.pl

n


TARGI

http://www.innopower.pl/pl/agenda/

http://www.energy21.pl/agenda/

http://www.expopower.pl/pl/news/xiii_konf_op_sep_program_expopower.pdf

http://www.expopower.pl

http://www.moeller.pl/SN

http://www.ude

Urządzenia dla Energetyki nr 3/2015

Documents

Transcript of Urządzenia dla Energetyki nr 3/2015