Ukraina

UkraińskielementarzUkraina jest jednym z najważniejszych partnerów politycznych i gospodarczych Polski. Dynamiczny rozwój ukraińsko-polskiej współpracy spowodowany jest zbiegiem interesów narodowych obu państw w różnych dziedzinach, oba kraje mają również głębokie więzi historyczne i kulturowe.

1

2

Ukraiński elementarz

Od momentu ogłoszenia niepodległości w dniu 24 sierpnia 1991 r. Ukraina jest demokracją parlamentarną z systemem wielopartyjnym. Podstawą porządku prawnego na Ukrainie jest Konstytucja Ukrainy, uchwalona 28 czerwca 1996 r. (z późniejszymi zmianami wprowadzanymi w 2006 r., 2009 r., 2010 r. i w 2011 r.) Zgodnie z konstytucją, Ukraina jest suwerennym i niezależnym, demokratycznym, socjalnym państwem prawa. Jest państwem unitarnym. Na czele państwa stoi Prezydent, który posiada szerokie uprawnienia, w szczególności reprezentuje Ukrainę na zewnątrz, jest gwarantem suwerenności państwa, wyznacza kierunki prowadzenia polityki zagranicznej, powołuje i odwołuje premiera i rząd, podpisuje i posiada prawo weto względem ustaw przyjmowanych przez parlament. Prezydent wybierany jest w wyborach powszechnych i bezpośrednich na pięcioletnią kadencję.

System polityczny i podział administracyjny

3


Najważniejsze partie to Front Ludowy (partia zwyciężyła w październiku 2014 r. w wyborach parlamentarnych), Blok Prezydenta Petra Poroszenki, Samopomicz (Samopomoc), Blok Opozycyjny, Radykalna Partia Ołeha Laszki i Batkiwszczyna byłej premier Julii Tymoszenko.Stolicą Ukrainy jest od 1934 r. liczący 2,7 mln mieszkańców Kijów, wcześniej był nią Charków. Inne miasta zamieszkałe przez ponad 1 mln ludności to – Dniepropietrowsk, Charków, Odessa, Donieck. Kraj podzielony jest na 24 obwody (województwa), 2 miasta o znaczeniu obwodowym (Kijów i – do momentu aneksji Krymu - Sewastopol). Na Ukrainie znajduje się łącznie 459 miast, 885 miejscowości typu miejskiego i 28450 wsi (wg danych z 1 stycznia 2012 r.). Należy podkreślić, że dane dotyczące podziału administracyjnego mogą być nieaktualne ze względu na trwający od marca 2014 r. spór między Ukrainą i Rosją.

4


Liczba ludnościWedług stanu na 1 października 2012 r., liczba ludności Ukrainy wynosiła 45,5 mln osób. Liczba ta systematycznie maleje w ostatnich latach (w 1993 r. Ukrainę zamieszkiwało ponad 52,2 mln osób, na początku października 2011 r. – 45,6 mln osób), przede wszystkim za sprawą ujemnego przyrostu naturalnego, ale także ujemnego salda migracji. Średnia oczekiwana długość życia dla osób urodzonych w 2011 r. wynosi 66 lat w przypadku mężczyzn i 75,8 lat w przypadku kobiet. Udział dzieci i młodzieży w wieku do lat 17 w łącznej liczbie ludności Ukrainy wynosił w dniu 1 stycznia 2012 r. 17,4 proc., natomiast osób w wieku powyżej 65 roku życia – 15,2 proc. Ponad 68 proc. ludności Ukrainy mieszka w miastach (stan na 1 października 2012 r.).

5


WalutaWalutą Ukrainy od roku 1996 jest hrywna (hrywna; skrót międzynarodowy: „UAH”; skrót ukraiński: „???”) równa 100 kopiejkom. Rynkowy kurs wymiany walut kształtuje się w powiązaniu z oficjalnym kursem wymiany walut, ogłaszanym przez Narodowy Bank Ukrainy, oraz z popytem i podażą walut na międzybankowym rynku walutowym.

6


Przynależność do międzynarodowych organizacji politycznych i gospodarczychUkraina jest członkiem –założycielem Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz organizacji regionalnych i subregionalnych tj. Wspólnoty Niepodległych Państw, OBWE, GUAM i Organizacji Państw Morza Czarnego (BSEC). Od maja 2008 r. Ukraina jest członkiem Światowej Organizacji Handlu. Ukraina jest członkiem Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju Przemysłowego (UNIDO).W 1993 r. Ukraina włączona została do systemu generalnych preferencji handlowych UE (GSP), w ramach którego preferencjami towarowymi objęte są importowane z Ukrainy takie towary jak np. wyroby chemiczne, oleje roślinne, produkty mineralne, metale, maszyny i urządzenia mechaniczne.

7


W czerwcu 2014 r. Ukraina podpisała Umowę Stowarzyszeniową z Unią Europejską, której integralną częścią jest Umowa o pogłębionej i wszechstronnej strefie wolnego handlu (DCFTA). DCFTA otworzy unijny rynek dla Ukrainy poprzez stopniowe znoszenie ceł i kwot oraz poprzez harmonizację prawa i norm w różnych sektorach, m.in. środków fitosanitarnych. Ukraina objęta jest także Europejską Polityką Sąsiedztwa UE. W ramach Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa (ENPI) UE realizuje na Ukrainie liczne programy pomocy technicznej i projekty twinningowe.

8

Ukraiński elementarzSpecyfika prowadzenia biznesuPolskie samorządy gospodarcze i firmy identyfikują szereg barier i utrudnień zarówno systemowych, jak i jednostkowych w działaniach na terenie Ukrainy. Najpoważniejsze bariery i utrudnienia w dostępie do rynku ukraińskiego to: • znaczące opóźnienia lub brak zwrotu nadpłaconego podatku VAT (problem ten dotyczy przede wszystkim polskich inwestorów działających na Ukrainie i eksportujących swoją produkcję poza granice tego kraju)• nieprzejrzystość, niespójność i zmienność ukraińskich przepisów prawnych• słabość wymiaru sprawiedliwości i trudności w dochodzeniu swoich praw w sądach, nie respektowanie lub niekorzystne dla polskich firm interpretacje ukraińskiego prawa przez organy administracji oraz brak jednolitego stosowania obowiązujących przepisów (zwłaszcza przez administrację na szczeblu lokalnym)

9


• korupcja aparatu administracyjno-sądowniczego• niedostateczne wsparcie inwestorów przez władze lokalne• utrzymywanie szeregu ograniczeń pozataryfowych związanych z dopuszczeniem importowanych towarów do obrotu rynkowego – m.in. obowiązkowej certyfikacji, atestacji, przepisy weterynaryjne i fitosanitarne itp.• kwestionowanie i podwyższanie przez ukraińskie służby celne wartości celnej importowanych towarów (wyższe opłaty celne) oraz częste zmiany przepisów celnych,• - zbyt wolne wdrażanie zmian dostosowujących ustawodawstwo ukraińskie do wymogów unijnych i Światowej Organizacji Handlu,• - zły stan infrastruktury i niewielką liczbę przejść granicznych, powodujące bardzo długi czas oczekiwania na granicy, w szczególności przy przewozach towarowych.

10


Krytycznie oceniany jest również przez polskich przedsiębiorców ukraiński system zamówień publicznych jako system nieefektywny i korupcjogenny. Sporadycznym, aczkolwiek ciągle odnotowywanym problemem jest przejmowanie kontroli nad polskimi firmami lub ich majątkiem w sposób niezgodny z prawem lub wpół legalny (tzw. „rejderstwo”). Należy przy tym podkreślić, iż problemy polskich inwestorów czy eksporterów są nierzadko efektem ich własnych zaniedbań, nie doglądania własnych interesów czy nieznajomości ukraińskiego prawa. Z dodatkowymi informacjami o odnotowywanych barierach w dostępie do rynku ukraińskiego zapoznać się można na stronie internetowej Wydziału Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Kijowie (http://www.kiev.trade.gov.pl) w zakładce „Ukraina / Polsko-ukraińska współpraca gospodarcza / Bariery w dostępie do rynku ukraińskiego”.

11

Co warto wiedzieć o gospodarce

12


Główne sektory gospodarkiUkraina jest jednym z ważniejszych producentów wyrobów hutniczych na świecie (zgodnie z danymi Światowego Stowarzyszenia Stali, we wrześniu 2012 r. Ukraina zajęła 10. miejsce na świecie pod względem produkcji stali – łącznie w okresie styczeń-wrzesień 2012 r. kraj ten wyprodukował 25,1 mln ton stali). Produkcja ukraińskiego hutnictwa koncentruje się w południowo-wschodniej części kraju (Donbas, Obwody Dniepropietrowski i Zaporoski), gdzie od końca XIX w. budowano zakłady w pobliżu miejscowych, jednych z największych w świecie złóż rud żelaza. Do największych kombinatów hutniczych na Ukrainie zaliczyć należy „Kryworiżstal”, hutę im. Iljicza, „Azowstal”, „Zaporiżstal” oraz „Alczewski Kombinat Hutniczy”. Ukraiński sektor hutniczy wytwarza około 25 proc. produkcji przemysłowej Ukrainy. Co istotniejsze, sektor ten tradycyjnie odgrywa istotną rolę w eksporcie Ukrainy – do 80 proc. produkcji tego sektora było dotychczas eksportowanych poza granice kraju, przez co udział wyrobów hutniczych w strukturze ukraińskiego eksportu sięgał 40 proc..

13


Gospodarka Ukraina opiera się na eksporcie stali, chemikaliów i zbóż. Ponad 60 proc. jej sprzedaży na rynki zagraniczne trafia do krajów byłego Związku Radzieckiego z Rosją, Białorusią i Kazachstanem na czele; ok. jednej trzeciej do UE. Dla porównania prawie 80 proc. polskiego eksportu trafia do krajów Unii. Najbardziej pogrążonym w kryzysie działem gospodarki ukraińskiej jest budownictwo. Od rozpoczęcia światowego kryzysu w 2008 r. wartość prac budowlanych cały czas obniża się. Każdy kwartał przynosi spadek o kolejne kilka, kilkanaście procent. Dane z końca 2013 r. (III kwartał) pokazały tąpnięcie o 16 proc.

14


Ukraina jest krajem bogatym w surowce. W tej chwili w znacznej mierze eksportuje je w formie nieprzetworzonej lub niskoprzetworzonej. Według różnych szacunków od 30 do 40 proc. wartości eksportu przypada na właśnie niskoprzetworzone produkty, w szczególności wyroby metalurgiczne i rudy żelaza. Sama sprzedaż zagraniczna sektora metalurgicznego w 2012 r. wyniosła 18,9 mld dol. i miała 27,5 proc. udziału w eksporcie. Poza rudami metali: żelaza, manganu, tytanu, rtęci, aluminium i niklu, Ukraina ma też ogromne zasoby węgla kamiennego i brunatnego. Kraj jest też bogaty w złoża siarki, potasu, soli kamiennej, fosforytów, kaolinu, grafitu. Ukraińskie zasoby mineralno-surowcowe są jednymi z najlepszych jakościowo na świecie. Wydobywa się tam także ropę naftową i gaz ziemny, choć ze względu na bardzo energochłonną strukturę gospodarki nie pokrywają one nawet jednej czwartej zapotrzebowania krajowego (ropa ok. 10 proc., a gaz 20 proc.). Szansą dla kraju mogą być też złoża gazu łupkowego, które amerykańska agencja Energy Information Administration (EIA) szacuje na trzecie największe w Europie i 13 w skali globu.

15


Ukraina posiada też jedne z najbardziej żyznych gleb na świecie i klimat sprzyjający rolnictwu. Rolnictwo odpowiada za ok. 8 proc. PKB Ukrainy, a ewentualne otwarcie się kraju na ściślejszą współpracę z UE jeszcze bardziej pomogłoby temu działowi gospodarki. Ukraina posiada największy na świecie system gazociągów tranzytowych, zarządzanych przez państwową spółkę Naftohaz Ukrainy. System zasadniczo odbiera gaz ze wschodu - Rosji i Azji Środkowej - i przesyła go do Europy Środkowej i na Bałkany. Ukraiński system jest w stanie przyjąć 288 mld m sześć. gazu rocznie, natomiast roczne zdolności eksportowe wynoszą 142 mld m sześc. Różnica wynika z obecności na wschodzie kraju dużego gazociągu tranzytowego, który gaz z północy Rosji przesyła na południe tego kraju. Naftohaz twierdzi, że za pomocą kilku inwestycji jest w stanie podnieść zdolności eksportowe o ok. 50 mld m sześć gazu rocznie.

16


Bezrobocie, inflacja, PKBZgodnie z opublikowanymi przez Państwową Służbę Statystyczną Ukrainy danymi (wg metodologii Międzynarodowej Organizacji Pracy), w I kwartale 2014 r. liczba ludności aktywnej zawodowo na Ukrainie wyniosła 21,28 mln osób (spadek o 2,5 proc. w porównaniu do I kwartału 2013 r.), w tym zatrudnionych było 19,4 mln osób (spadek o 3,4 proc. w porównaniu do analogicznego kwartału poprzedniego roku). Poziom bezrobocia (odsetek osób pozostających bez pracy w porównaniu do liczby ludności aktywnej zawodowo) w I kwartale 2014 r. na Ukrainie stanowił 8,8 proc., w tym wśród kobiet 6,6 proc., a wśród mężczyzn – 10,9 proc. (dla porównania w I kwartale 2013 r. wskaźniki te wynosiły odpowiednio: 8,0 proc., 6,7 proc. i 9,3 proc.). Od początku 2014 r. poziom cen towarów i usług konsumpcyjnych (tzw. wskaźnik inflacji) wzrósł o 6,4 proc.. W porównaniu natomiast do marca 2014 r. poziom tych cen wzrósł o 3,3 proc., a w stosunku do kwietnia 2013 r. – wzrósł o 6,9 proc..

17


W II kwartale 2014 r. produkt krajowy brutto Ukrainy wyniósł 372,8 mld UAH, co oznacza spadek tego produktu o 4,6 proc. w stosunku do analogicznego okresu z roku poprzedniego. Według oceny ekspertów Międzynarodowego Funduszu Walutowego, w roku 2014 spadek gospodarczy na Ukrainie sięgnie 6,5 proc., poziom inflacji wyniesie 11,4 proc., a wskaźnik bezrobocia – 10 proc.. Z kolei w roku 2015 zakładane jest polepszenie sytuacji gospodarczej na poziomie 1 proc.. Wskaźnik inflacji w roku 2015 oszacowano na poziomie 14 proc., a bezrobocia – na poziomie 9,8 proc..

18

ABC biznesu

19

ABC biznesu

Rodzaje spółekZgodnie z ukraińskimi przepisami, działalność gospodarczą na Ukrainie mogą prowadzić zarówno osoby fizyczne, jak i osoby prawne. Osoba fizyczna może prowadzić działalność gospodarczą po dokonaniu rejestracji samodzielnej działalności gospodarczej (indywidualny przedsiębiorca), bądź w formie jednoosobowej spółki na zasadach przewidzianych dla osób prawnych. Osoba prawna może natomiast prowadzić komercyjną działalność gospodarczą jedynie w formach przewidzianych przez ukraińskie przepisy prawne – tj. w formie spółki lub spółdzielni produkcyjnej, po ich utworzeniu i zarejestrowaniu zgodnie z trybem przewidzianym w przepisach prawnych.

20

ABC biznesu

Wśród rodzajów spółek przewidzianych przepisami ukraińskimi wymienić należy: • spółkę akcyjną – wyróżniane są dwa rodzaje spółek akcyjnych: spółka akcyjna typu prywatnego (w tego typu spółce liczba akcjonariuszy nie może przekraczać 100 i może ona dokonywać wyłącznie prywatnej emisji akcji, w przypadku zainteresowania publiczną emisją akcji konieczne jest wprowadzenie zmian do statutu spółki, w tym zmiana typu spółki) oraz spółka akcyjna typu publicznego; spółka akcyjna jest osobą prawną, której kapitał statutowy jest podzielony na określoną liczbę akcji o równej wartości nominalnej (kapitał statutowy nie może być niższy niż 1250 płac minimalnych na dzień stworzenia spółki); jako podmiot posiadający osobowość prawną odpowiada samodzielnie za swoje zobowiązania, odpowiedzialność akcjonariuszy spółki ograniczona jest natomiast wyłącznie do wysokości posiadanych akcji

21

ABC biznesu

• spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością (najbardziej popularna wśród polskich inwestorów – i jednocześnie rekomendowana przez Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Kijowie ze względu na elastyczność działania i najbardziej doprecyzowane przepisy prawne regulujące działalność – forma prowadzenia działalności gospodarczej na Ukrainie) – spółka ta posiada osobowość prawną, jej kapitał statutowy podzielony jest na udziały o wartości określonej w dokumentach założycielskich (ukraińskie prawo nie przewiduje minimalnej, wymaganej do utworzenia tego rodzaju spółki, wysokości kapitału statutowego – zgodnie z prawem Ukrainy wysokość kapitału statutowego określają założyciele spółki w dokumentach założycielskich spółki) i odpowiada ona za swoje zobowiązania całością swojego majątku (udziałowcy ponoszą odpowiedzialność do wysokości posiadanych udziałów).

22

ABC biznesu

Założycielami spółki z ograniczoną odpowiedzialnością mogą być osoby fizyczne i prawne, ich liczba może kształtować się od jednej do 100 (założycielem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie może być inna jednoosobowa spółka), a jeżeli liczba udziałowców przekroczy 100 to spółka taka musi w ciągu roku być przekształcona w spółkę akcyjną lub musi zostać rozwiązana). Ukraińskie prawo przewiduje, iż spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może działać w oparciu o tzw. modelowy statut, zatwierdzony przez Gabinet Ministrów Ukrainy.• spółkę z rozszerzoną odpowiedzialnością – w spółce z rozszerzoną (dodatkową) odpowiedzialnością fundusz statutowy podzielony jest na udziały o konkretnej wartości, a udziałowcy odpowiadają za zobowiązania spółki swoim własnym majątkiem do wysokości stanowiącej wielokrotność (taką samą dla wszystkich) udziałów każdego z nich; zakres odpowiedzialności wspólników musi być określony w dokumentach założycielskich

23

ABC biznesu

• spółkę pełną – odpowiednik polskiej spółki jawnej; w spółce pełnej jej udziałowcy prowadzą wspólną działalność gospodarczą w imieniu spółki i ponoszą solidarną odpowiedzialność za jej zobowiązania całym swoim majątkiem • spółkę komandytową – spółka, w której poza jednym lub kilkoma udziałowcami, którzy w imieniu spółki prowadzą działalność gospodarczą i ponoszą z tego tytułu pełną odpowiedzialność całym swoim majątkiem, udziałowcem lub udziałowcami są również podmioty, których odpowiedzialność za działalność spółki ograniczona jest do wysokości ich wkładu.

24

ABC biznesu

Sposoby rejestracjiZgodnie z ukraińskimi przepisami, rozpoczęcie działalności gospodarczej na Ukrainieprzez osoby prawne lub osoby fizyczne-indywidualnych przedsiębiorców, a także przezprzedstawicielstwa zagranicznych podmiotów gospodarczych uzależnione jest odzarejestrowania danej formy prowadzenia działalności gospodarczej w stosownymrejestrze. Rejestracji podlegają również umowy o wspólnej działalności gospodarczej.Rejestracja osób prawnych polega przede wszystkim na uzyskaniu wpisu do JednolitegoRejestru Osób Prawnych i Osób Fizycznych – Przedsiębiorców. Poza zarejestrowaniemswojej działalności w w/w rejestrze, osoby prawne wpisywane są również do ewidencjiPaństwowej Służby Statystyki Ukrainy, Państwowej Służby Podatkowej Ukrainy orazstosownych funduszy obowiązkowych ubezpieczeń społecznych – Funduszu Ubezpieczeń

25

ABC biznesu

Emerytalnych, Funduszu Obowiązkowych Ubezpieczeń na Wypadek Tymczasowej UtratyZdolności do Pracy i Wydatków Związanych z Narodzinami i Śmiercią, FunduszuObowiązkowych Ubezpieczeń od Nieszczęśliwych Wypadków i Chorób Zawodowychoraz w Funduszu Obowiązkowych Ubezpieczeń na Wypadek Bezrobocia. Kolejnąniezbędną procedurą dla osoby prawnej jest otwarcie konta bankowego oraz wyrobienie pieczątek firmowych.

26

ABC biznesu

W przypadku rejestracji osoby fizycznej prowadzącej własną działalność gospodarczą, poza obowiązkową rejestracją w Jednolitym Rejestrze Osób Prawnych i Osób Fizycznych–Przedsiębiorców, organach podatkowych, organach statystycznych oraz w w/w funduszach obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, taka osoba jest zobowiązana – w przypadku zatrudniania własnych pracowników w oparciu o umowę o pracę – do rejestracji takiej umowy w organach Państwowej Inspekcji Pracy Ministerstwa Polityki Społecznej Ukrainy. Uzupełnieniem procedur rejestracyjnych jest otwarcie konta bankowego oraz wyrobienie pieczątek firmowych. Rejestracja przedstawicielstwa zagranicznego podmiotu (tzw. akredytacja) polega na uzyskaniu zaświadczenia o rejestracji z Ministerstwa Rozwoju Gospodarczego i Handlu Ukrainy.

27

ABC biznesu

Ponadto, przedstawicielstwa zobligowane są do zarejestrowania się w Państwowej Służbie Statystyki Ukrainy, Państwowej Służbie Podatkowej Ukrainy oraz – w przypadku gdy zatrudniają one własnych pracowników w oparciu o ukraińskie prawo pracy – w w/w funduszach obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Analogicznie jakw przypadku rejestracji osób prawnych, przedstawicielstwa otwierają również kontabankowe oraz wyrabiają sobie pieczątki firmowe.Umowy o wspólnej działalności inwestycyjnej rejestrowane są przez MinisterstwoRozwoju Gospodarczego i Handlu Ukrainy (lub upoważnione do tego przez ten resortorgany – zwykle administracje obwodowe), a następnie przez Państwową SłużbęPodatkową Ukrainy.

Ukraina

Law

Transcript of Ukraina