Elektroakustyczne systemy Elektroakustyczne systemy reżyserskiereżyserskie

Bohdan Wojciech KuleszaBohdan Wojciech Kulesza

Instytut Telekomunikacji i Akustyki Instytut Telekomunikacji i Akustyki

Politechniki WrocławskiejPolitechniki Wrocławskiej

Wrocław 2005.Wrocław 2005.

Tor elektroakustycznyTor elektroakustyczny

Tor elektroakustyczny jest drogą, którą przesyłane są Tor elektroakustyczny jest drogą, którą przesyłane są sygnały dźwięków mowy, muzyki i in. z obszaru sygnały dźwięków mowy, muzyki i in. z obszaru nadawczego do odbiorczego. Wzdłuż pewnych nadawczego do odbiorczego. Wzdłuż pewnych odcinków toru są to sygnały akustyczne, wzdłuż odcinków toru są to sygnały akustyczne, wzdłuż innych elektryczne. Z reguły na początku toru innych elektryczne. Z reguły na początku toru elektroakustycznego jest źródło dźwięku, elektroakustycznego jest źródło dźwięku, na końcu – słuchacz. na końcu – słuchacz.

Źródła dźwięku dzielimy na:Źródła dźwięku dzielimy na: -- pierwotne – głos, instrument muzyczny, inne pierwotne – głos, instrument muzyczny, inne

dźwięki;dźwięki; -- wtórne – nośniki dźwięku: taśma magnetofonowa, wtórne – nośniki dźwięku: taśma magnetofonowa,

filmowa, płyta, karta dźwiękowa.filmowa, płyta, karta dźwiękowa.

System elektroakustycznySystem elektroakustyczny

System elektroakustyczny stanowi zespół System elektroakustyczny stanowi zespół urządzeń elektroakustycznych – zazwyczaj urządzeń elektroakustycznych – zazwyczaj zespół torów elektroakustycznych (kanałów), zespół torów elektroakustycznych (kanałów), przeznaczonych do nagrywania, kształtowania, przeznaczonych do nagrywania, kształtowania, rejestracji, transmisji i odtwarzania sygnałów rejestracji, transmisji i odtwarzania sygnałów dźwiękowych w celu przesłania dźwięku z dźwiękowych w celu przesłania dźwięku z przestrzeni nadawczej do odbiorczej.przestrzeni nadawczej do odbiorczej.

Rozróżnia się systemy:Rozróżnia się systemy:

nadźwiękowienia;nadźwiękowienia; rozgłaszania (radio, telewizja);rozgłaszania (radio, telewizja); fonograficzne;fonograficzne; kinematograficzne;kinematograficzne; interkomowe;interkomowe; telekonferencyjne i in.telekonferencyjne i in.

System elektroakustyczny zazwyczaj składa się z trzech członów:System elektroakustyczny zazwyczaj składa się z trzech członów:** nadawczego, nadawczego, ** transmisyjnego,transmisyjnego,** odbiorczego.odbiorczego.

Nn - liczba kanałów nadawczych,Nn - liczba kanałów nadawczych,Nt - liczba kanałów transmisyjnych,Nt - liczba kanałów transmisyjnych,No - liczba kanałów odbiorczych.No - liczba kanałów odbiorczych.

FUR – foniczne urządzenia reżyserskie; FUR – foniczne urządzenia reżyserskie; UO – urządzenia odbiorcze.UO – urządzenia odbiorcze.

Układy strukturalne systemów elektroakustycznychUkłady strukturalne systemów elektroakustycznycha.a. Układ ogólny systemu wielokanałowego,Układ ogólny systemu wielokanałowego,b.b. Układ stereofonii dwukanałowej.Układ stereofonii dwukanałowej.

System reżyserskiSystem reżyserski

System reżyserski (system realizacji dźwięku) stanowi System reżyserski (system realizacji dźwięku) stanowi istotną część większego systemu istotną część większego systemu elektroakustycznego, np. systemu rozgłaszania.elektroakustycznego, np. systemu rozgłaszania.

Obejmuje następujące foniczne urządzenia reżyserskie:Obejmuje następujące foniczne urządzenia reżyserskie: Mikrofony, zainstalowane najczęściej w pomieszczeniu Mikrofony, zainstalowane najczęściej w pomieszczeniu

(studio, sala koncertowa, audytorium itp.).(studio, sala koncertowa, audytorium itp.). Stół reżyserski.Stół reżyserski. Edytor dźwięku.Edytor dźwięku. Modyfikatory dźwięku.Modyfikatory dźwięku. Rejestratory dźwięku.Rejestratory dźwięku. Urządzenia do słuchowej i wizualnej kontroli dźwięku.Urządzenia do słuchowej i wizualnej kontroli dźwięku.

Przykładowa duża reżysernia dźwięku.Przykładowa duża reżysernia dźwięku.

Dzięki systemowi reżyserskiemu realizator dźwięku ma Dzięki systemowi reżyserskiemu realizator dźwięku ma następujące możliwości:następujące możliwości:

Poprawia:Poprawia:

-- właściwości źródeł dźwięku,właściwości źródeł dźwięku,

-- akustykę wnętrza.akustykę wnętrza. Niweluje niedoskonałości przetworników i torów.Niweluje niedoskonałości przetworników i torów. Realizuje koncepcję nagrania, niekiedy razem z twórcą.Realizuje koncepcję nagrania, niekiedy razem z twórcą. Dostosowuje sygnał wyjściowy do warunków Dostosowuje sygnał wyjściowy do warunków

transmisji i odbioru.transmisji i odbioru.

Stereofoniczna technika mikrofonowaStereofoniczna technika mikrofonowa w systemie stereofonii dwukanałowej w systemie stereofonii dwukanałowej

Rozróżnia się następujące rodzaje stereofonicznej techniki Rozróżnia się następujące rodzaje stereofonicznej techniki mikrofonowej:mikrofonowej:

AB - czasowa (fazowa),AB - czasowa (fazowa), MS – XY - natężeniowa (mikrofony koincydencyjne), MS – XY - natężeniowa (mikrofony koincydencyjne), mieszana – MS(XY) i AB albo mikrofony „podpórkowe”,mieszana – MS(XY) i AB albo mikrofony „podpórkowe”, wielomikrofonowa,wielomikrofonowa, analogu głowy.analogu głowy.

Technika AB polega na odtworzeniu kierunku dźwięku przy Technika AB polega na odtworzeniu kierunku dźwięku przy użyciu dwóch mikrofonów, o charakterystyk użyciu dwóch mikrofonów, o charakterystyk wszechkierunkowych, tylko na podstawie różnic czasowych wszechkierunkowych, tylko na podstawie różnic czasowych

(fazowych) sygnałów kanału lewego i prawego.(fazowych) sygnałów kanału lewego i prawego.

Technika MS-XYTechnika MS-XY

Odtworzenie kierunku dźwięku tylko na podstawie różnic napięć Odtworzenie kierunku dźwięku tylko na podstawie różnic napięć obu sygnałów fonicznych z mikrofonu koincydencyjnego. W obu sygnałów fonicznych z mikrofonu koincydencyjnego. W celu otrzymania sygnałów kanałowych XY z mikrofonu MS celu otrzymania sygnałów kanałowych XY z mikrofonu MS konieczne jest zastosowanie przemiennika stereofonicznego konieczne jest zastosowanie przemiennika stereofonicznego realizującego elektrycznie działania X=M+S, Y=M-S.realizującego elektrycznie działania X=M+S, Y=M-S.

Równoważne charakterystyki kierunkowości mikrofonów koincydencyjnych otrzymane przy zastosowaniu przemiennika.

Charakterystyki napięcia wyjściowego mikrofonu koincydencyjnego MS (zob. rys. a na poprzedniej planszy).

a - zależność napięć wyjściowych przetworników M i S mikrofonu koincydencyjnego od kąta padania dźwięku;b - zależność napięć wypadkowych na wyjściach przemiennika:

X=M+S – kanał lewy, Y= M – S – kanał prawy.

Mikrofony elektrostatyczne stereofonii dwukanałowej.a. Mikrofony techniki ABb. Mikrofon koincydencyjny (XY)

a. b.

Przykład rozmieszczenia mikrofonów w technice mieszanej: 1 – mikrofon koincydencyjny,

2,3,4 – mikrofony monofoniczne „podpórkowe”.

Technika wielomikrofonowa – przykład.

Technika mikrofonowa „analogu głowy”.

Stoły reżyserskieStoły reżyserskie

Stół reżyserski zapewnia:Stół reżyserski zapewnia: komutację sygnałów fonicznych;komutację sygnałów fonicznych; regulację poziomów sygnałów;regulację poziomów sygnałów; filtrowanie sygnałów – liniowa deformacja widm filtrowanie sygnałów – liniowa deformacja widm

sygnałów; sygnałów; sumowanie sygnałów;sumowanie sygnałów; regulację stereofoniczną;regulację stereofoniczną; zamierzoną deformację nielinearną sygnałów, zamierzoną deformację nielinearną sygnałów,

modulację itp. w celu wytworzenia odpowiednich modulację itp. w celu wytworzenia odpowiednich efektów dźwiękowych;efektów dźwiękowych;

kontrolę słuchową i wizualną (mierniki wysterowania, kontrolę słuchową i wizualną (mierniki wysterowania, wolumetry) sygnału.wolumetry) sygnału.

Nagrywanie dźwiękuNagrywanie dźwięku

Rodzaje techniki nagrywania:Rodzaje techniki nagrywania:

Jednoczesna – nagrywanie Jednoczesna – nagrywanie sygnałów ze wszystkich sygnałów ze wszystkich źródeł dźwięku źródeł dźwięku (mikrofonów) jednocześnie.(mikrofonów) jednocześnie.

Sekwencyjna – nagrywanie Sekwencyjna – nagrywanie kolejno z poszczególnych kolejno z poszczególnych źródeł, synchronizacja „play źródeł, synchronizacja „play back”.back”.

Jednoczesno-sekwencyjna Jednoczesno-sekwencyjna – nagranie jednoczesne, – nagranie jednoczesne, potem kolejno dodawanie potem kolejno dodawanie opracowanych oddzielnie opracowanych oddzielnie sygnałów z poszczególnych sygnałów z poszczególnych źródeł dźwięku albo ich źródeł dźwięku albo ich grup.grup.

Podział stołów reżyserskich.Podział stołów reżyserskich.1.1. Ze względu na wielkość (orientacyjną liczbę kanałów Ze względu na wielkość (orientacyjną liczbę kanałów

wejściowych):wejściowych): od 4 do 16 wejść – małe,od 4 do 16 wejść – małe, powyżej 16 do 48 wejść – średnie,powyżej 16 do 48 wejść – średnie, powyżej 48 do 128 wejść i więcej – duże.powyżej 48 do 128 wejść i więcej – duże.

Podział stołów reżyserskich.Podział stołów reżyserskich.2.2. Ze względu na postać sygnału:Ze względu na postać sygnału: analogowe,analogowe, cyfrowe.cyfrowe.Duże stoły analogowe mają przeważnie warstwę sterującą cyfrowąDuże stoły analogowe mają przeważnie warstwę sterującą cyfrową ( stoły „midi”).( stoły „midi”).

Podział stołów reżyserskich.Podział stołów reżyserskich.3.3. Ze względu na zastosowanie:Ze względu na zastosowanie: Studyjne, z reguły stacjonarne, średnie albo duże.Studyjne, z reguły stacjonarne, średnie albo duże. Do realizacji „na żywo”, głównie do nadźwiękowienia Do realizacji „na żywo”, głównie do nadźwiękowienia

przestrzeni – duża różnorodność.przestrzeni – duża różnorodność. Mieszacze mocy („powermixer”) przenośne stoły ze Mieszacze mocy („powermixer”) przenośne stoły ze

stopniem mocy. Małe albo średniej wielkości,stopniem mocy. Małe albo średniej wielkości, moc do 500 W.moc do 500 W.

Emisyjne – w rozgłośniach, do kontroli emisji programu.Emisyjne – w rozgłośniach, do kontroli emisji programu. Mieszacze dyskotekowe – zazwyczaj małe, Mieszacze dyskotekowe – zazwyczaj małe,

współpracujące z rejestratorami dźwięku.współpracujące z rejestratorami dźwięku. Monitorowe – do odsłuchów dla muzyków np. w Monitorowe – do odsłuchów dla muzyków np. w

produkcji estradowej.produkcji estradowej. „„Front of house” – do nadźwiękowienia widowni orazFront of house” – do nadźwiękowienia widowni oraz

do monitorów dźwięku, we wspólnej obudowie.do monitorów dźwięku, we wspólnej obudowie. Mieszacze z rejestratorem dźwięku, np. z wielośladem, Mieszacze z rejestratorem dźwięku, np. z wielośladem,

tzw. „porta studio”.tzw. „porta studio”.

Przykład dużego cyfrowego stołu reżyserskiego w wytwórni filmów.

Przykład mieszacza mocy.

Przykład mieszacza dyskotekowego.

Przykład mieszacza z twardodyskowym rejestratorem dźwięku tzw. wielościeżkowe ministudio. Fostex VF-80.

Typowa struktura układu mieszającego stołu reżyserskiego.

Stoły reżyserskie analogowe.

Uproszczony układ blokowy analogowego stołu reżyserskiego.

Stoły reżyserskie cyfrowe Stoły reżyserskie cyfrowe

Główne właściwości i zalety:Główne właściwości i zalety: Jedna wspólna grupa nastawcza, do której dostęp przez Jedna wspólna grupa nastawcza, do której dostęp przez

zaznaczenie aktywnego kanału.zaznaczenie aktywnego kanału. Konfiguracja we/wy za pomocą slotów.Konfiguracja we/wy za pomocą slotów. Łatwa komunikacja z zewnętrznymi urządzeniami Łatwa komunikacja z zewnętrznymi urządzeniami

peryferyjnymi.peryferyjnymi. Przetworniki A/C i C/A często jako zewnętrzne panele (20; Przetworniki A/C i C/A często jako zewnętrzne panele (20;

24; 32 bitowe, częstotliwość próbkowania 48 albo 96 kHz).24; 32 bitowe, częstotliwość próbkowania 48 albo 96 kHz). Wewnętrzne operacje na sygnale – procesory DSP 32 Wewnętrzne operacje na sygnale – procesory DSP 32

bitowe. Procesor sygnałowy z jednostką bitowe. Procesor sygnałowy z jednostką zmiennoprzecinkową i bogatym zestawem instrukcji zmiennoprzecinkową i bogatym zestawem instrukcji modyfikujących sygnał. Praca taktowana z zegara.modyfikujących sygnał. Praca taktowana z zegara.

Możliwość zewnętrznego sterowania sygnałem Możliwość zewnętrznego sterowania sygnałem synchronizującym np. przez złącze MIDI. Standard synchronizującym np. przez złącze MIDI. Standard transmisji AES/EBU, również sygnałem podawanym na transmisji AES/EBU, również sygnałem podawanym na wejście.wejście.

Dalsze właściwości i zalety cyfrowych stołów Dalsze właściwości i zalety cyfrowych stołów reżyserskich:reżyserskich:

Charakterystyczna budowa „kanałowa”, rozbudowany Charakterystyczna budowa „kanałowa”, rozbudowany system komutacji sygnałów. Kanały pogrupowane w system komutacji sygnałów. Kanały pogrupowane w tzw. płaszczyzny komutacji.tzw. płaszczyzny komutacji.

Automatyka dynamiczna i statyczna. Zapis i odczyt Automatyka dynamiczna i statyczna. Zapis i odczyt pozycji organów regulujących.pozycji organów regulujących.

Zapamiętywanie nastawień „scen” do tysiąca i więcej.Zapamiętywanie nastawień „scen” do tysiąca i więcej. Możliwość sprzęgania stołów. Możliwość sprzęgania stołów. Znikome straty sygnału wraz ze wzrostem operacji.Znikome straty sygnału wraz ze wzrostem operacji.

Przykład przenośnego cyfrowego stołu reżyserskiego

średniej wielkości.

Edytory dźwiękuEdytory dźwięku

Nazwą tą objęte są wielokanałowe stanowiska cyfrowego Nazwą tą objęte są wielokanałowe stanowiska cyfrowego zapisywania, obróbki i edycji sygnałów fonicznych zapisywania, obróbki i edycji sygnałów fonicznych wykorzystujące komputer z odpowiednim wykorzystujące komputer z odpowiednim oprogramowaniem. Jako przykładowe, znane systemy oprogramowaniem. Jako przykładowe, znane systemy można wymienić:można wymienić:

Dyaxis II – firmy Studer z komputerem MacIntoshDyaxis II – firmy Studer z komputerem MacIntosh Pro Tools (komputer MacIntosh) – firmy DigidesignPro Tools (komputer MacIntosh) – firmy Digidesign Session 8 (komputer IBM PC) - firmy Digidesign. Session 8 (komputer IBM PC) - firmy Digidesign.

Stanowisko edytora dźwięku składa się z reguły z Stanowisko edytora dźwięku składa się z reguły z komputera z klawiaturą i monitorem, mieszacza, panelu komputera z klawiaturą i monitorem, mieszacza, panelu edycji, głośników kontrolnych, wolumetru, rejestratorów edycji, głośników kontrolnych, wolumetru, rejestratorów dźwięku.dźwięku.

Edytor dźwięku Dyaxis firmy Studer.

Edytor dźwięku Pro Tools firmy Digidesign.

Ważniejsze dane techniczne przykładowych Ważniejsze dane techniczne przykładowych edytorów dźwiękuedytorów dźwięku

Liczba we/wy analogowych: 4 – 10 (przetworniki A/C i Liczba we/wy analogowych: 4 – 10 (przetworniki A/C i C/A).C/A).

Możliwość zwiększenia liczby we/wy do 64, co 8.Możliwość zwiększenia liczby we/wy do 64, co 8. Liczba śladów dźwiękowych jednoczesnego Liczba śladów dźwiękowych jednoczesnego

zapisywania i odczytywania dźwięku 8 -16.zapisywania i odczytywania dźwięku 8 -16. Możliwość zwiększenia liczby śladów dźwiękowych Możliwość zwiększenia liczby śladów dźwiękowych

do 48, co 16.do 48, co 16. Formaty cyfrowe S/PDIF, AES/EBU, IEC 958.Formaty cyfrowe S/PDIF, AES/EBU, IEC 958. Rejestracja, obróbka, edycja sygnałów fonicznych za Rejestracja, obróbka, edycja sygnałów fonicznych za

pomocą twardych dysków SCSI, archiwizacja na pomocą twardych dysków SCSI, archiwizacja na rejestratorach DAT i magnetooptycznych.rejestratorach DAT i magnetooptycznych.

Kolejne dane techniczne edytorów dźwięku:Kolejne dane techniczne edytorów dźwięku:

Synchronizacja MIDI, SMPTE, MTC.Synchronizacja MIDI, SMPTE, MTC. Częstotliwości próbkowania: 32,; 44,1; 48 kHz. Słowa Częstotliwości próbkowania: 32,; 44,1; 48 kHz. Słowa

foniczne 24 bitowe.foniczne 24 bitowe. Możliwość rozbudowy procesorów DSP. Np. Możliwość rozbudowy procesorów DSP. Np.

dodawanie „plug in` ów” – modułów dodawanie „plug in` ów” – modułów oprogramowania.oprogramowania.

Możliwość jednoczesnej realizacji więcej niż jednej Możliwość jednoczesnej realizacji więcej niż jednej sesji nagraniowej, możliwość wymiany między sesji nagraniowej, możliwość wymiany między wersjami nagrań. wersjami nagrań.

Modyfikatory dźwiękuModyfikatory dźwięku Są to urządzenia (analogowe i cyfrowe) służące do Są to urządzenia (analogowe i cyfrowe) służące do

wytwarzania specyficznych efektów dźwiękowych wytwarzania specyficznych efektów dźwiękowych polegających głównie na zamierzonej deformacji polegających głównie na zamierzonej deformacji linearnej i nielinearnej widma sygnału fonicznego.linearnej i nielinearnej widma sygnału fonicznego.

Do deformacji linearnej sygnału zalicza się:Do deformacji linearnej sygnału zalicza się: filtrowanie sygnałufiltrowanie sygnału – filtry tercjowe, oktawowe, – filtry tercjowe, oktawowe,

korektory barwy dźwięku (służą także do korektory barwy dźwięku (służą także do korygowania charakterystyk częstotliwościowych korygowania charakterystyk częstotliwościowych urządzeń toru elektroakustycznego), procesory urządzeń toru elektroakustycznego), procesory głosu;głosu;

wytwarzanie efektów pogłosowych i echawytwarzanie efektów pogłosowych i echa – – rewerberatory i linie opóźniające;rewerberatory i linie opóźniające;

regulację dynamiki dźwiękuregulację dynamiki dźwięku, ale tylko urządzeniami , ale tylko urządzeniami reagującymi na obwiednię sygnału i jako takie reagującymi na obwiednię sygnału i jako takie działające z pewną bezwładnością – kompresory działające z pewną bezwładnością – kompresory (levelery), ekspandery, limitery (clippery), bramki (levelery), ekspandery, limitery (clippery), bramki szumowe, reduktory szumu.szumowe, reduktory szumu.

Filtr tercjowy (equalizer) i jego charakterystyki częstotliwościowe.

Rewerberator cyfrowy.

Wybrane charakterystyki regulacji dynamiki dźwięku (kompresor, limiter, ekspander, bramka szumów).

Przykład regulatora dynamiki (kompresor i limiter).

Deformacja nielinearna sygnału daje oryginalne, Deformacja nielinearna sygnału daje oryginalne, czasem nieoczekiwane efekty brzmieniowe czasem nieoczekiwane efekty brzmieniowe (zwłaszcza w odniesieniu do instrumentów (zwłaszcza w odniesieniu do instrumentów muzycznych), które są spowodowane muzycznych), które są spowodowane wzbogacaniem widma sygnału, co jest wzbogacaniem widma sygnału, co jest przeznaczeniem odpowiednich procesorów przeznaczeniem odpowiednich procesorów dźwięku.dźwięku.

Rejestratory dźwiękuRejestratory dźwięku

W systemach reżyserii dźwięku stosowane są W systemach reżyserii dźwięku stosowane są następujące rejestratory sygnałów fonicznych:następujące rejestratory sygnałów fonicznych:

Magnetofony cyfrowe R-DAT i S-DAT (te ostatnie Magnetofony cyfrowe R-DAT i S-DAT (te ostatnie stosowane obecnie rzadziej, tylko jako wieloślady stosowane obecnie rzadziej, tylko jako wieloślady DASH).DASH).

Rejestratory magnetooptyczne – MD.Rejestratory magnetooptyczne – MD. Rejestratory CD-R, CD-RW, DVD.Rejestratory CD-R, CD-RW, DVD. Komputerowe serwery dyskowe audio – HDD.Komputerowe serwery dyskowe audio – HDD. Twardodyskowe rejestratory z mieszaczami.Twardodyskowe rejestratory z mieszaczami. Rejestratory FMD (Fluorescent Multilayer Disc) Rejestratory FMD (Fluorescent Multilayer Disc)

ostatnio wprowadzane.ostatnio wprowadzane. Gramofony CD – stosowane jako wtórne źródła Gramofony CD – stosowane jako wtórne źródła

sygnałów fonicznych.sygnałów fonicznych.

Magnetofony analogowe praktycznie wychodzą z użycia.Magnetofony analogowe praktycznie wychodzą z użycia.

Przykład magnetofonu profesjonalnego DAT (firmy SONY).

Przykład cyfrowego magnetofonu wielośladu DAT z mieszaczem:644 – czteroślad, 688 – ośmioślad.

Przykład profesjonalnego rejestratora CD-RW.

Przykład profesjonalnego rejestratora magnetooptycznego.

Urządzenia do kontroli sygnału fonicznegoUrządzenia do kontroli sygnału fonicznego

Kontrola słuchowaKontrola słuchowa

Monitory dźwięku – są to dobrej jakości urządzenia głośnikowe:Monitory dźwięku – są to dobrej jakości urządzenia głośnikowe: aktywne – z wbudowanym wzmacniaczem mocy,aktywne – z wbudowanym wzmacniaczem mocy, pasywne – wzmacniacz mocy osobno.pasywne – wzmacniacz mocy osobno. Stosowane w reżyserni dźwięku i w studio (odsłuch dla Stosowane w reżyserni dźwięku i w studio (odsłuch dla

wykonawców). Ilość zależy od rodzaju systemu stereofonicznego wykonawców). Ilość zależy od rodzaju systemu stereofonicznego (minimum dwa).(minimum dwa).

Stosowane na estradach dla poszczególnych wykonawców w trakcie Stosowane na estradach dla poszczególnych wykonawców w trakcie produkcji jako monitory aktywne. Zasilane także ze specjalnego produkcji jako monitory aktywne. Zasilane także ze specjalnego stołu reżyserskiego, zwłaszcza przy większej liczbie monitorów.stołu reżyserskiego, zwłaszcza przy większej liczbie monitorów.

Słuchawki – służą do odsłuchu realizatorowi dźwięku oraz przy Słuchawki – służą do odsłuchu realizatorowi dźwięku oraz przy nagraniach „plac back” wykonawcom. Powinny być to urządzenia nagraniach „plac back” wykonawcom. Powinny być to urządzenia bardzo dobrej jakości, stereofoniczne. bardzo dobrej jakości, stereofoniczne.

Kontrola wizualnaKontrola wizualna

Mierniki wysterowania – z reguły wbudowane do większego urządzenia Mierniki wysterowania – z reguły wbudowane do większego urządzenia (stół reżyserski, edytor, rejestrator wieloślad). W urządzeniach (stół reżyserski, edytor, rejestrator wieloślad). W urządzeniach cyfrowych wyświetlanie na ekranach monitorów.cyfrowych wyświetlanie na ekranach monitorów.

Monitory dźwięku w reżyserni.

Przykładowe aktywne monitory dźwięku (firmy Genelec).

1037B S30C 1094A

Przykładowe słuchawki stosowane w reżyserii dźwięku i w technice nagrań „play back”(firmy AKG).

Literatura.Literatura. Butryn R., Dźwięk cyfrowy. WKiŁ, Warszawa 2001.Butryn R., Dźwięk cyfrowy. WKiŁ, Warszawa 2001. Czyżewski A., Dźwięk cyfrowy. EXIT, Warszawa 1998.Czyżewski A., Dźwięk cyfrowy. EXIT, Warszawa 1998. Kovalgin J.A., Wybrane zagadnienia stereofonii. Kovalgin J.A., Wybrane zagadnienia stereofonii.

SWINTE, Warszawa 1993.SWINTE, Warszawa 1993. Sereda J., Elektroakustyka na scenie i estradzie. WkiŁ, Sereda J., Elektroakustyka na scenie i estradzie. WkiŁ,

Warszawa 1970.Warszawa 1970. Urbański B., Elektroakustyka w pytaniach i Urbański B., Elektroakustyka w pytaniach i

odpowiedziach. WNT, Warszawa 1993.odpowiedziach. WNT, Warszawa 1993. Witort A., Stereofonia dla wszystkich. WKiŁ, Warszawa Witort A., Stereofonia dla wszystkich. WKiŁ, Warszawa

1976.1976. Koncepcja nowej generacji fonicznych urządzeń Koncepcja nowej generacji fonicznych urządzeń

reżyserskich. Praca zbiorowa. Centrum Naukowo-reżyserskich. Praca zbiorowa. Centrum Naukowo-Produkcyjne Techniki Radia i Telewizji, Warszawa 1998. Produkcyjne Techniki Radia i Telewizji, Warszawa 1998.

Autor wyraża podziękowanie Autor wyraża podziękowanie

Panu mgr inż. Dariuszowi WawrzyniakowiPanu mgr inż. Dariuszowi Wawrzyniakowi

za pomoc w wykonaniu niniejszej prezentacji. za pomoc w wykonaniu niniejszej prezentacji.