Terapia nieproporcjonalna, nadmierna, uporczywa, eutanazja

- w opinii pielęgniarek

dr Agata PanasKonsultant wojewódzki w dziedzinie

pielęgniarstwa opieki paliatywnej

terapia nieproporcjonalna

o z medycznego punktu widzenia - po prostu nieefektywna – nie osiąga już zamierzonego celu

o medyczna skuteczność takiej terapii jest żadna - wysiłek terapeutyczny staje się daremny

o w praktyce medycznej można określić terapię nieproporcjonalną i w efekcie czyniącą daną terapię

uporczywą taką terapię, która w konkretnej sytuacji i w stosunku do danej

osoby, okazuje się bezowocna i nieadekwatna, biorąc pod

uwagę wcześniej zakładane celeJerzy Umiastowski

terapia nadmierna

nadmierną albo uporczywą terapią może się stać:o chemioterapia - gdy okazuje się nieskuteczna,

pogarsza stan chorego i nasila jego cierpienie z powodu przykrych objawów ubocznych, o nazbyt ryzykowne zabiegi operacyjne,

o zabiegi endoskopowe, o zabiegi naczyniowe (np. pomostowanie lub

udrażnianie naczyń wieńcowych serca w niektórych ciężkich stanach terminalnych),

Jerzy Umiastowski

terapia nadmierna, cd.

o dializoterapia, o reanimacja,

o stosowanie respiratora, tlenoterapii, kardiowersji elektrycznej i kardiostymulacji

w stanie śmierci klinicznej u krańcowo wyniszczonego chorego w stanie terminalnym z powodu uogólnionej choroby nowotworowej

lub innej choroby o jednoznacznie złym rokowaniu,

kiedy istnieje pewność, że działanie takie nie może mu pomóc

terapia uporczywa

• w latach 70. ubiegłego stulecia wprowadzono termin „medyczna daremność”

- dotyczył on działań, którym towarzyszy znaczna dysproporcja pomiędzy dużymi kosztami i

uciążliwymi dla chorego metodami czy środkami terapeutycznymi

a korzyściami z nich wynikającymi

• w Polsce mówimy o uporczywej terapii

uporczywa terapia• uporczywa terapia - to stosowanie procedur

medycznych w celu podtrzymywania funkcji życiowych nieuleczalnie chorego, które przedłużą jego umieranie,

wiążąc się z nadmiernym cierpieniem lub naruszeniem godności pacjenta

• uporczywa terapia nie obejmuje podstawowych zabiegów pielęgnacyjnych, łagodzenia bólu i innych

objawów oraz karmienia i nawadniania, o ile służą dobru pacjenta

uporczywa terapia dzieci w opinii personelu pielęgniarskiego

• badania przeprowadzono w grupie 107 pielęgniarek/pielęgniarzy czynnych zawodowo

• badania opublikowano w 2014 r.

• rozumienie pojęcia uporczywa terapiao 70 osób (61,4%) – to przedłużanie życia za

wszelką cenę

uporczywa terapia dzieci w opinii personelupielęgniarskiego

• które z działań terapeutycznych stosowanych wobec dziecka uznawane są za element uporczywej terapii

- resuscytacja krążeniowo-oddechowa- 78 osób (50%)

- chemioterapia - 30 osób (19,2%)

- leczenie respiratorem- 29 osób (18,6%)

uporczywa terapia dzieci w opinii personelupielęgniarskiego

• zastosowanie uporczywej terapii wobec własnego dziecka

o 64 osoby (59,8%) - nie zastosowałobyuporczywej terapii wobec własnego dziecka

o 4 osoby (3,7%) - wyraziłoby taką zgodę

o pozostali nie mieli zdania w tym względzie

uporczywa terapia dzieci w opinii personelupielęgniarskiego

• etyczne aspekty uporczywej terapii• 86 osób (80,4%) - nie utożsamia odstąpienia od

uporczywej terapii z eutanazją • 4 osoby (3,7%) – odpowiedziały twierdząco

• 17 osób (15,9%) stwierdziło, że tylko w niektórych przypadkach

uporczywa terapia dzieci w opinii personelupielęgniarskiego

• 101 osób (94,4%) było zdania, że po odstąpieniu wobec dziecka od

uporczywej terapii otacza się go profesjonalną opieką

pielęgniarską, zapewniając mu godne warunki umierania

próba analizy poziomu wiedzy i postaw pracowników Kliniki Intensywnej Terapii Instytutu

„Pomnika – Centrum Zdrowia Dziecka”wobec prowadzenia uporczywej terapii u dzieci

• Agata Januszewska, • Aleksander Zarzeka, • Lucyna Iwanow, • Mariusz Panczyk,• Joanna Gotlib

PIELĘGNIARSTWO POLSKIE

NR 3 (61) 2016

• w badaniu udział wzięło 76 osób:

o 50 pielęgniarek, o 26 lekarzy

próba analizy…

Czym dla Pani/Pana jest uporczywa terapia?*o nadmierne sztuczne podtrzymywanie przy życiu

pacjenta ze śmiertelnymi zmianami chorobowymi- 48 osób

o odłączenie pacjenta od respiratora na określonych warunkach – 1 osoba

o daremna terapia niedająca szans na przeżycie – 33 osoby

próba analizy…

Proszę zaznaczyć działania, jakie według Pani/Pana będą świadczyć o uporczywym leczeniu*

o włączanie lub zwiększanie przepływu amin katecholowych - 43 osoby

o resuscytacja krążeniowo-oddechowa – 38 osóbo zwiększanie parametrów wentylacji – 30 osób

o transfuzje krwi i prep. krwiopochodnych – 22 osobyo zlecanie badań laboratoryjnych i epidemiologicznych,

np. posiewy – 20 osóbo leczenie nerkozastępcze – dializy – 17 osób

o antybiotykoterapia – 7 osóbo odżywianie pozajelitowe – 6 osób

próba analizy…

Czy uczestniczyła Pani/uczestniczył Pan podczas swojej pracy zawodowej w procedurach, które miały

znamiona uporczywej terapii?o tak - raz

- 5 osób

o tak - kilka razy - 34 osoby

o tak, często mi się to zdarza –- 10 osób

próba analizy…

Czy uważa Pani/Pan, że pacjent ma prawo zrezygnować z uporczywego leczenia?

o tak – 42 osoby

o nie – 2 osoby

o nie mam zdania – 6 osób

próba analizy…

Kto według Pani/Pana może podjąć decyzję o zaprzestaniu uporczywego leczenia?*

o pacjent- 36 osób

o rodzina pacjenta - 34 osób

o lekarz- 31 osób

próba analizy…

Kto według Pani/Pana może podjąć decyzję o zaprzestaniu uporczywego leczenia?*, cd.

o komisja bioetyczna - 24 osoby

o nikt nie ma prawa - 2 osoby

o pielęgniarka - 1 osoba

eutanazja

"czyn lub zaniechanie, które ze swej natury lub w intencji działającego

powoduje śmierć w celu usunięcia wszelkiego cierpienia.

Eutanazję należy rozpatrywać w kontekście intencji oraz zastosowanych metod."

eutanazja w opinii studentów pielęgniarstwa studiów licencjackich

Cel badań:• poznanie opinii i postaw

przyszłych pielęgniarek wobec eutanazji

• poznanie wpływu trzyletniego kształcenia pielęgniarek na ich postawy i opinie wobec eutanazji

• I badanie – październik 2001 - studenci I roku

pielęgniarstwa – 103 osoby

• II badanie - czerwiec 2004 - ta sama grupa studentów na III roku studiów licencjackich

- 78 osób

eutanazja w opinii studentów pielęgniarstwa studiów licencjackich

• nie popiera eutanazji o 75% osób na I roku o 88% osób na III roku

• konsekwencja legalizacji eutanazji- uniemożliwienie podtrzymania życia

o 36% osób na I roku o 63% osób na III roku

- całkowite sprzeniewierzenie się powołaniu lekarza o 21% osób na I roku o 56% osób na III roku

eutanazja w opinii studentów pielęgniarstwa studiów licencjackich

• umiejętne zwalczanie bólu - działania, jakimi można zastąpić eutanazję i przedłużyć życie

śmiertelnie chorej osobyo 33% osób na I roku o 68% osób na III roku

• wpływ religii na kształtowanie się stanowiska wobec eutanazji

o 81% osób na I i III roku

postawy wobec eutanazji wśród studentów pielęgniarstwa

• Piel. Zdr. Publ. 2012, 2, 2, • Katarzyna Szymańska

o grupa badana - 47 studentów

pielęgniarstwa

postawy wobec eutanazji wśród studentów pielęgniarstwa

o eutanazję popiera 31,92% badanych,

o na własną eutanazję zgodziłoby się 17,02% badanych,

o 38,30% badanych osób wyraziłoby zgodę na eutanazję któregoś z członków swojej rodziny

postawy pielęgniarek wobec eutanazji

• Irena Mickiewicz, • Elżbieta Krajewska-

Kułak, • Kornelia Kędziora-

Kornatowska,• Katarzyna Rosłan

• Piel. Zdr. Publ. 2011, 1, 3, 199–208

• grupa badana - 183 pielęgniarek

postawy pielęgniarek wobec eutanazji

• „ czy powinna nastąpić prawna akceptacja eutanazji”

o 42,1% - przeciwko prawnej akceptacji eutanazji

o 31,1% - nie wyraziło swojej opinii w tej sprawie

o 24,6% - to zwolennicy prawnej akceptacjieutanazji

postawy pielęgniarek wobec eutanazji„sytuacje kliniczne, które mogą być wskazaniem do

eutanazji”o 48,9% - wskazania wynikające ze sztucznego

podtrzymywania życia w kategorii odpowiedzi „inne jakie”:

o terminalna faza nieuleczalnej choroby, gdy ból jest nie do zniesienia,

o stwierdzenie śmierci mózgowej,o ogromne cierpienie chorego,

o znaczne cierpienie fizyczne, psychiczne w terminalnej fazie choroby,

o choroba wrodzona, człowiek od urodzenia „przykuty do łóżka”, ogromne cierpienie, bez możliwości pomocy

farmakologicznej

postawy pielęgniarek wobec eutanazji

„forma eutanazji, jaką akceptowaliby”

o 47,5% - zwolennicy zaniechania akcji reanimacyjnej

o 24% - wyłączenie aparatury podtrzymującej życie

o odp. „inne jakie” - respondencistwierdzali, iż żadna forma eutanazji nie

może być akceptowana, bo są przeciwnikami eutanazjilub że nie mają w tej kwestii zdania

terapia nieproporcjonalna- opinie

terapia nieproporcjonalna

• „to terapia, w której nie można osiągnąć zamierzonego celu terapeutycznego”

• „nieadekwatna do aktualnej sytuacji zdrowotnej pacjenta”

• „ niewspółmierna”

terapia nieproporcjonalna

• „ stosowanie leków i zabiegów niewspółmiernych do stanu chorego, które przyczyniają się do większych

szkód niż zysków dla pacjenta”

• „ nadmierne stosowanie środków leczniczych, które nie przynoszą skutku”

• „stosowanie leczenia niedostosowanego do stanu pacjenta”

terapia nieproporcjonalna

• „ terapia nieefektywna, nie dająca oczekiwanych rezultatów w procesie leczenia”

• „ terapia, w której poprzez działanie nie osiąga się założonego celu; medyczna skuteczność tej terapii

jest żadna”

terapia nadmierna- opinie

terapia nadmierna

• „to stosowanie nadmiernej ilości leków, zbyt silnej farmakoterapii; poddawanie pacjenta niepotrzebnym

badaniom, zabiegom”

• „to stosowanie zbyt dużej liczby procedur medycznych; nie wymaga tego stan pacjenta”

• „przesadzona, nieumiarkowana, uciążliwa”

terapia nadmierna

• „ stosowanie zbyt dużej ilości leków, zabiegów medycznych, których pacjent nie wymaga”

• „ stosowanie nadmiernej ilości leków i procedur”

• „ stosowanie terapii nieadekwatnej do potrzeb i stanu chorego”

terapia uporczywa- opinie

terapia uporczywa

• „stosowanie terapii mimo świadomości nieuchronnego końca życia pacjenta; przedłużającej życie na krótki okres czasu- co może wywoływać u

pacjenta dodatkowe cierpienie fizyczne i psychiczne”

• „męcząca, przedłużająca cierpienie, obniżająca jakość życia, niekorzystna dla pacjenta”

• „męcząca, bolesna, przykra, dołująca”

terapia uporczywa

• „leczenie, które nie przynosi skutku, a tylko przedłuża cierpienie”

• „stosowanie zabiegów medycznych, leków, które i tak nie uchronią pacjenta od śmierci, a spowodują

przedłużenie cierpienia”

• „ stosowanie procedur medycznych w celu przedłużenie życia osoby, której nie da się już

wyleczyć ”

terapia uporczywa

• „nadmierne podtrzymywanie funkcji życiowych u pacjenta nieuleczalnie chorego w chwili umierania;

wiąże się z nadmiernym podawaniem leków, cierpieniem pacjenta i nie poszanowaniem jego

godności”

eutanazja- opinie

eutanazja• „pomoc w zakończeniu życie pacjentowi w stanie

terminalnym – pacjent wyraził na to wolę będąc w pełni świadomym”

• „śmierć na życzenie”

• „skrócenie cierpienia, procedura budząca liczne kontrowersje, której towarzyszą dylematy moralne,

zarówno pacjenta, rodziny, jak i personelu medycznego”

eutanazja

• „uśmiercenie na prośbę chorego lub jego rodziny w sytuacji nieuleczalnej choroby, której towarzyszy

cierpienie”

• „ spowodowanie śmierci w celu zmniejszenia, skrócenia cierpienia”

• „ przyspieszenie śmierci na własne życzenie, chęć zaoszczędzenia cierpienia sobie i bliskim”

eutanazja

• „chęć uśmierzenia bólu i skrócenia cierpienia”

• „ pomoc w odebraniu życia osobie nieuleczalnie chorej”

dziękuję