Temat: Gąbki

i parzydełkowce.

1. Gąbki – zwierzęta

beztkankowe.

To bardzo proste zwierzęta

żyjące wyłącznie w wodzie

– głównie w morzach

i oceanach, rzadziej

w wodach słodkich.

Zasiedlają zazwyczaj strefę

przybrzeżną.

Prowadzą osiadły tryb życia.

Występują głównie

w koloniach, choć niektóre

osobniki żyją samotnie.

Ich ciało bywa pięknie

ubarwione, a wysokość ich

ciał sięga od 1cm do 2m.

a) Ogólna budowa ciała.

Ciało pojedynczej gąbki ma najczęściej kształt worka (może

być rurka lub kielich), którego dolna część jest

przytwierdzona do podłoża.

Część górna kończy się otworem wrzutowym.

Wnętrze ciała zajmuje obszerna jama.

W ciele gąbek nie wyróżnia się tkanek. Ich ciało składa się

z kilkunastu typów komórek o różnej budowie, pełniących

różne funkcje, zanurzonych w galaretowatej substancji.

a) Ogólna budowa ciała.

Większość gąbek wytwarza

szkielet wewnętrzny. Tworzą

go mineralne igły, składające

się z soli wapnia lub

krzemionki (sole krzemu) lub

substancji o charakterze

białkowym.

b) Czynności życiowe

gąbek.

Odżywianie – gąbki

odfiltrowują z wody

drobne cząstki pokarmu (bakterie,

protisty, martwą materię

organiczną).

Wymiana gazowa i usuwanie

szkodliwych produktów

przemiany materii – możliwa jest

dzięki stałemu przepływowi wody

przez ciało gąbki.

Rozmnażanie – bezpłciowe: przez

fragmentację, podział lub

pączkowanie; płciowe – występuje

bardzo rzadko.

Gąbki zaliczamy do zwierząt

określanych mianem filtratorów.

c) Znaczenie gąbek

Uczestniczą w procesie

samooczyszczania wód,

poprzez stałe odfiltrowywanie

wody.

Stanowią wskaźniki stanu

czystości wód – są

bioindykatorami.

Stanowią pokarm dla niektórych

bezkręgowców np. ślimaków.

Są wykorzystywane jako gąbki

kąpielowe (te ze szkieletami

białkowymi).

Szkielety białkowe (sponginowe)

stosuje się w leczeniu chorób

tarczycy, ze względu na dużą

zawartość jodu.

Nadecznik stawowy

2. Parzydełkowce – dwuwarstwowe

zwierzęta tkankowe.

Parzydełkowce zawdzięczają

swoją nazwę,

charakterystycznym tylko dla

tej grupy zwierząt, komórkom

parzydełkowym, które służą

do obrony lub do atakowania

potencjalnych ofiar.

Żyją wyłącznie w środowisku

wodnym, głównie w czystych

morzach i oceanach.

Tworzą kolonie lub żyją

pojedynczo.

a) Budowa parzydełkowców.

Ciało parzydełkowców ma

symetrię promienistą, co

oznacza, że można przez nie

przeprowadzić wiele osi

symetrii.

Parzydełkowce są zwierzętami

tkankowymi, u których wyróżnia

się dwie warstwy komórek:

Ektodermę – warstwę zewnętrzną

Endodermę – warstwę wewnętrzną.

Pomiędzy ektodermą i endodermą

występuje galaretowata substancja –

mezoglea.

b) Czynności życiowe parzydełkowców.

Odżywianie się

Parzydełkowce są zazwyczaj drapieżnikami. Ofiarę chwytają za

pomocą ramion lub czułków i obezwładniają ją jadem.

Następnie wprowadzają ją, przez otwór gębowy, do jamy

chłonąco-trawiącej. Tam następuje trawienie zewnętrzne,

a następnie, w komórkach endodermy – trawienie

wewnętrzne.

Niestrawione resztki pokarmu są usuwane przez otwór gębowy.

Odbieranie i przewodzenie bodźców

Parzydełkowce mają najniższy stopień rozwoju układu nerwowego tkankowców.

Tworzą go specjalne komórki (gwiaździste), występujące w ektodermie i endodermie, tworzące sieć.

Komórki te odbierają ze środowiska różne bodźce:

ruchy wody,

zmiany natężenia światła.

Posiadają także komórki odpowiadające za

zachowanie równowagi.

Rozmnażanie się

Parzydełkowce rozmnażają się

bezpłciowo i płciowo.

Rozmnażanie bezpłciowe:

Przez pączkowanie – młody

osobnik rozwija się ze ściany

osobnika dorosłego.

Poprzeczny podział polipa na

liczne krążki, które stopniowo

przekształcają się w młode

meduzy.

Rozmnażanie płciowe: spotykane u

meduz, polegające na tzw.

przemianie pokoleń.

Poruszanie się parzydełkowców

Choć polipy to zwierzęta

osiadłe, niekiedy mogą

się przemieszczać,

pełzając lub koziołkując.

Meduzy poruszają się

wykorzystując siłę

odrzutu. Spodnia część

ciała zostaje wypełniona

wodą, a następnie

wypchnięta dzięki

komórkom mięśniowym

na brzegach ciała

meduzy.

www.youtube.com/watch?v=UhVOg4-TyHs

c) Przegląd parzydełkowców.

Stułbiopławy – żyją w wodach

słodkich i słonych. Mogą mieć postać

polipa lub meduzy. Często występują

w koloniach, w których poszczególne

osobniki specjalizują się w

wypełnianiu określonych funkcji np.

pobieraniu pokarmu czy

rozmnażaniu.

Krążkopławy – żyją wyłącznie w

wodach słonych. Formą dominującą

jest meduza, która osiąga znacznie

większe rozmiary.

Koralowce – to organizmy

występujące wyłącznie w

ciepłych wodach morskich

i wyłącznie w postaci polipów.

Większość koralowców

wytwarza zewnętrzny lub

wewnętrzny szkielet – wapienny,

rogowy lub mieszany.

Ukwiały nie posiadają szkieletu

i występują wyłącznie

pojedynczo. Mogą się

przemieszczać dzięki skurczom

dolnej, rozszerzonej części ciała.

Kostkomeduzy – żyją w

ciepłych wodach morskich. Mają

ciało w formie kwadratu.