Szkolenie Zmiany k.p.k. Od 1.07

Zmiany wprowadzonych ustaw z dnia 27 wrzenia 2013 r. o zmianie ustawy

Kodeks postpowania karnego oraz niektrych innych ustaw

autor dr Krystyna Szczechowicz


Zmiana modelu postpowania karnego

Wprowadzone zmiany ustaw z dnia 27 wrzenia 2013 r. o zmianie ustawy kodeks postpowania karnego oraz niektrych innych ustaw maj na celu:

Zmian modelu postpowania przygotowawczego poprzez zmian jego celw, sposobu gromadzenia dowodw i przekazania ich do sdu,

Wprowadzenie wikszej swobody stron w zakresie dysponowania przedmiotem procesu skarg przez oskaryciela publicznego,


c.d.

Zmian modelu postpowania sdowego w kierunku kontradyktoryjnoci,

Wprowadzenie zasady, e udzia stron w postpowaniu sdowym innych ni prokurator jest ich prawem a nie obowizkiem,

Wprowadzenie do postpowania karnego referendarza sdowego,

Uksztatowanie na nowo podstaw stosowania rodkw zapobiegawczych,


c.d.

Rozszerzenie udziau obrocw i penomocnikw z urzdu w postpowaniu sadowym,

przy rozgraniczeniu podstaw ich ustanawiania w postpowaniu przygotowawczym i postpowaniu jurysdykcyjnym,

Rozszerzenie moliwoci konsensualnych zakoczenia postpowania karnego,

Uatwienie stosowania mediacji i wprowadzenie wikszych gwarancji przestrzegania i egzekwowania uzgodnie w trakcie niej poczynionych,


c.d

Wprowadzenie istotnych zmian w skadzie sdu orzekajcego tak na rozprawie jak i na posiedzeniu,

Wzmocnienie pozycji pokrzywdzonego,

Istotne zmiany w zakresie inicjatywy dowodowej , przeprowadzania dowodw na etapie postpowania sdowego, dowodu prywatnego itd.,

Wprowadzenie nowego modelu postpowania odwoawczego ograniczenie podstaw odwoawczych, wprowadzenie szerokiej moliwoci przeprowadzana dowodw przez sd odwoawczy, moliwo szerszego orzekania reformatoryjnego,


c.d.

Zmiany w zakresie odszkodowa za niesuszne skazanie oraz niesuszne stosowanie rodkw przymusu procesowego,

Rozbudowanie systemu poucze w szczeglnoci dla pokrzywdzonego i oskaronego/podejrzanego,

Zlikwidowano postpowanie uproszczone.


Zmiany w zasadzie prawdy materialnej i zasadzie indubio pro reo

Odmienne okrelenie dyrektywy ksztatowania przepisw postpowania karnego w art. 2 1 pkt 1 k.p.k., wedug ktrego maj one na celu takie jego uksztatowanie, aby sprawca przestpstwa zosta wykryty i pocignity do odpowiedzialnoci karnej, a osoba ktrej nie udowodniono winy, nie poniosa tej odpowiedzialnoci.


c.d.

Art. 2. 1. Przepisy niniejszego kodeksu maj na celu takie uksztatowanie postpowania karnego, aby:

1) sprawca przestpstwa zosta wykryty i pocignity do odpowiedzialnoci karnej, a osoba niewinna nie, ktrej nie udowodniono winy, nie poniosa tej odpowiedzialnoci,


Zmiana art. 5 2 k.p.k.

Nadano nowy sensu zasadzie in dubio pro reoprzewidzianej w art. 5 2 k.p.k., zgodnie z ktr niedajce si usun wtpliwoci rozstrzyga si na korzy oskaronego. Po zmianie zgodnie z art. 5 2 k.p.k. na korzy oskaronego rozstrzygane by maj wtpliwoci, ktrych w postpowaniu nie usunito.


Art. 5

2. Nie dajce si usun wtpliwociWtpliwoci, ktrych nie usunito w postpowaniu dowodowym, rozstrzyga si na korzy oskaronego.


Postpowanie przygotowawcze

Zmiana modelu postpowania przygotowawczego poprzez zmian w art. 297 1 k.p.k. punktu 5 - modyfikuje zadania postpowania przygotowawczego odnonie zbierania i zabezpieczania dowodw dla stron. Postpowanie przygotowawcze ogranicza si do zebrania dowodw w niezbdnym zakresie, po to aby przedstawi je sdowi.


c.d.

Art. 297 1 pkt 5) zebranie, zabezpieczenie i utrwalenie dowodw w zakresie niezbdnym do stwierdzenia zasadnoci wniesienia aktu oskarenia albo innego zakoczenia postpowania, jak rwnie do przedstawienia wniosku o dopuszczenie tych dowodw i przeprowadzenie ich przed sdem.


ledztwo a dochodzenierozgraniczenie i zmiany

Art. 309. ledztwo prowadzi si w sprawach: 1) w ktrych rozpoznanie w pierwszej instancji naley do waciwoci

sdu okrgowego, 2) o wystpki - gdy osob podejrzan jest sdzia, prokurator,

funkcjonariusz Policji, Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego, Agencji Wywiadu, Suby Kontrwywiadu Wojskowego, Suby Wywiadu Wojskowego, Suby Celnej lub Centralnego Biura Antykorupcyjnego,

3) o wystpki - gdy osob podejrzan jest funkcjonariusz Stray Granicznej, andarmerii Wojskowej, finansowego organu postpowania przygotowawczego lub organu nadrzdnego nad finansowym organem postpowania przygotowawczego, w zakresie spraw nalecych do waciwoci tych organw lub o wystpki popenione przez tych funkcjonariuszy w zwizku z wykonywaniem czynnoci subowych,

4) o wystpki, w ktrych nie prowadzi si dochodzenia, 5) o wystpki, w ktrych prowadzi si dochodzenie, jeeli prokurator

tak postanowi ze wzgldu na wag lub zawio sprawy.


Wystpki, w ktrych nie prowadzi si dochodzenia

Art. 325 b 2. Spord spraw o przestpstwa wymienione w 1 pkt 1 nie prowadzi si dochodzenia w sprawach o przestpstwa okrelone w art. 155, art. 156 2, art. 157a 1, art. 165 2, art. 168, art. 174 2, art. 175, art. 181-184, art. 186, art. 201, art. 231 1 i 3, art. 240 1, art. 250a 1-3, art. 265 3 oraz w rozdziale XXXVI, z wyjtkiem art. 297 i art. 300, i rozdziale XXXVII Kodeksu karnego.

- Przestpstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu

- Przestpstwa przeciwko obrotowi pienidzmi i papierami wartociowymi


Sprawy, w ktrych prowadzi si dochodzenie

Art. 325b. 1. Dochodzenie prowadzi si w sprawach o przestpstwa nalece do waciwoci sdu rejonowego:

1) zagroone kar nieprzekraczajc 5 lat pozbawienia wolnoci, z tym e w wypadku przestpstw przeciwko mieniu tylko wwczas, gdy warto przedmiotu przestpstwa albo szkoda wyrzdzona lub groca nie przekracza 100.000 200.000 z,

2) przewidziane w art. 159, art. 254a i art. 262 2 Kodeksu karnego,

3) przewidziane w art. 279 1, art. 286 1 art. 279 1, art. 286 1 i 2 oraz w art. 289 2 art. 289 2 Kodeksu karnego, jeeli warto przedmiotu przestpstwa albo szkoda wyrzdzona lub groca nie przekracza 100.000 200.000 z.

2. Spord spraw o przestpstwa wymienione w 1 pkt 1 nie prowadzi si dochodzenia w sprawach o przestpstwa okrelone w Kodeksie karnym w art. 155, art. 156 2, art. 157a 1, art. 164 2, art. 165 2, art. 168, art. 174 2, art. 175, 181-184, 186, 201, art. 231 1 i 3, art. 233 1 i 4, art. 240 1, art. 250a 1-3, art. 265 3 oraz w rozdziale XXXVI i XXXVII.

2. Spord spraw o przestpstwa wymienione w 1 pkt 1 nie prowadzi si dochodzenia w sprawach o przestpstwa okrelone w art. 155, art. 156 2, art. 157a 1, art. 165 2, art. 168, art. 174 2, art. 175, art. 181-184, art. 186, art. 201, art. 231 1 i 3, art. 240 1, art. 250a 1-3, art. 265 3 oraz w rozdziale XXXVI, z wyjtkiem art. 297 i art. 300, i rozdziale XXXVII Kodeksu karnego.


Sposb przeprowadzania czynnocizmiana art. 311 k.p.k.

Art. 311. 1. ledztwo prowadzi prokurator. 2. Prokurator moe powierzy Policji przeprowadzenie ledztwa w caoci lub w okrelonym

zakresie albo dokonanie poszczeglnych czynnoci ledztwa; w wypadkach okrelonych w art. 309 pkt 2 i 3 mona powierzy Policji jedynie dokonanie poszczeglnych czynnoci ledztwa.

3. Powierzenie przewidziane w 2 nie moe obejmowa czynnoci zwizanych z przedstawieniem zarzutw, zmian lub uzupenieniem postanowienia o przedstawieniu zarzutw oraz zamkniciem ledztwa; moe jednak mie zastosowanie art. 308 2.

3. Utrwalanie przesuchania wiadkw przez Policj nastpuje w formie protokou ograniczonego do zapisu najbardziej istotnych owiadcze osb biorcych udzia w czynnoci. Przepisu art. 148 2 zdanie pierwsze nie stosuje si.

4. W sytuacji, o ktrej mowa w 2, Policja moe dokona innych czynnoci, jeeli wyoni si taka potrzeba.

5. W sytuacji, o ktrej mowa w 4, Policja utrwala wypowiedzi wiadka w formie notatki urzdowej. W wypadkach niecierpicych zwoki Policja moe sporzdzi protok, o ktrym mowa w 3.

5 6. Prokurator moe zastrzec do osobistego wykonania jakkolwiek czynno ledztwa, a w szczeglnoci czynnoci wymagajce postanowienia.

7. W toku powierzonego ledztwa, Policja wystpuje z wnioskiem do prokuratora o przesuchanie wiadka, jeeli jego zeznania mog mie szczeglne znaczenie dla procesu.


c.d.

art. 304 3 Zawiadomienie o przestpstwie, co do ktrego prowadzenie ledztwa przez prokuratora jest obowizkowe, lub wasne dane wiadczce o popenieniu takiego przestpstwa, co do ktrego obowizkowe jest prowadzenie ledztwa przez prokuratora, Policja przekazuje wraz z zebranymi materiaami zebranym materiaemniezwocznie prokuratorowi.


Zmiany co do dochodzenia

1. Wprowadzenie dochodzenia prokuratorskiego

Art. 325a 1 Dochodzenie prowadzi Policja lub organy, o ktrych mowa w art. 312, chyba e prowadzi je prokurator ze wzgldu na wag lub zawio sprawy prokurator postanowi o prowadzeniu w sprawie wasnego dochodzenia.

2. Przepisy dotyczce ledztwa stosuje si odpowiednio do dochodzenia, jeeli przepisy niniejszego rozdziau nie stanowi inaczej.


c.d.

2. Zniesiono wyczenia prowadzenia dochodzenia, przewidziane w art. 325c k.p.k., poprzez jego uchylenie.

Dotyczyy one osb pozbawionych wolnoci

oraz gdzie obrona bya obligatoryjna.

Przeduono czas trwania prowadzenia dochodzenia i zmieniono zasady jego przeduania.


c.d.

Art. 325i. 1 Dochodzenie powinno by ukoczone w cigu 2 miesicy. Prokurator moe przeduy ten okres do 3 miesicy, a w wypadkach szczeglnie uzasadnionychuzasadnionych wypadkach - na dalszy czas oznaczony, nie duszy jednak ni rok. W wyjtkowych wypadkach, uzasadnionych szczeglnymi okolicznociami, prokurator bezporednio przeoony nad prokuratorem prowadzcym lub nadzorujcym dochodzenie moe przeduy jego okres na dalszy czas oznaczony.


Czas trwania ledztwa

Art. 310. 1. ledztwo powinno by ukoczone w cigu 3 miesicy.

2.) W uzasadnionych wypadkach okres ledztwa moe by przeduony na dalszy czas oznaczony przez prokuratora nadzorujcego ledztwo lub prokuratora bezporednio przeoonego wobec prokuratora, ktry prowadzi ledztwo, nie duszy jednak ni rok. W szczeglnie uzasadnionych wypadkach waciwy prokurator nadrzdny nad prokuratorem nadzorujcym lub prowadzcym ledztwo moe przeduy jego okres na dalszy czas oznaczony.


c.d. dochodzenia

Policja lub inny organ uprawniony do prowadzenia dochodzenia bdzie mia obowizek zawiadamiania prokurator o jego wszczciu,

Prokurator bdzie zatwierdza tylko umorzeniu dochodzenia prowadzonego przeciwko osobie i postanowienia o zawieszeniu postpowania


c.d.

W razie zoenia wniosku, o ktrym mowa w art. 59a Kodeksu karnego, postanowienie o umorzeniu dochodzenia wydaje prokurator.


c.d.

Art. 59a 1. Jeeli przed rozpoczciem przewodu sdowego w pierwszej instancji sprawca, ktry nie by uprzednio skazany za przestpstwo umylne z uyciem przemocy, naprawi szkod lub zadouczyni wyrzdzonej krzywdzie, umarza si, na wniosek pokrzywdzonego, postpowanie karne o wystpek zagroony kar nieprzekraczajc 3 lat pozbawienia wolnoci, a take o wystpek przeciwko mieniu zagroony kar nieprzekraczajc 5 lat pozbawienia wolnoci, jak rwnie o wystpek okrelony w art. 157 1.

2. Jeeli czyn zosta popeniony na szkod wicej ni jednego pokrzywdzonego warunkiem zastosowania 1 jest naprawienie przez sprawc szkody oraz zadouczynienie za wyrzdzon krzywd w stosunku do wszystkich pokrzywdzonych.

3. Przepisu 1 nie stosuje si, jeeli zachodzi szczeglna okoliczno uzasadniajca, e umorzenie postpowania byoby sprzeczne z potrzeb realizacji celw kary.


c.d.

Art. 325e. 1. Postanowienia o wszczciu dochodzenia, odmowie wszczcia dochodzenia, umorzeniu dochodzenia i wpisaniu sprawy do rejestru przestpstw, umorzeniu dochodzenia oraz o jego zawieszeniu wydaje prowadzcy postpowanie. Mog one zosta zamieszczone w protokole, o ktrym mowa w art. 304a, i nie wymagaj uzasadnienia.

1a. W przypadku gdy zawiadomienie o przestpstwie zostao zoone przez inspektora pracy lub Najwysz Izb Kontroli, uzasadnienie postanowienia o odmowie wszczcia dochodzenia oraz umorzeniu dochodzenia sporzdza si na ich wniosek. Przepisy art. 422 i art. 423 stosuje si odpowiednio. Zaalenie wnosi si w terminie 7 dni od daty dorczenia postanowienia z uzasadnieniem.

1b. W razie zoenia wniosku, o ktrym mowa w art. 59a Kodeksu karnego, postanowienie o umorzeniu dochodzenia wydaje prokurator.

2 Postanowienia, o ktrych mowa w 1, z nie wymagaj zatwierdzenia przez prokuratora, zwyjtkiem postanowienia o wszczciu dochodzenia oraz umorzeniu i wpisaniu sprawy do rejestru przestpstw, zatwierdza prokurator umorzeniu dochodzenia prowadzonego przeciwko osobie i postanowienia o zawieszeniu postpowania. Prokurator stosuje art. 323; nie dotyczy to sprawy, ktr po umorzeniu wpisano do rejestru przestpstw.

3. Nie jest wymagane powiadomienie prokuratora o wszczciu dochodzenia. 3. (uchylony). 4. Zaalenie na postanowienie o odmowie wszczcia dochodzenia oraz o umorzeniu dochodzenia

i wpisaniu sprawy do rejestru przestpstw wnosi si do prokuratora waciwego do sprawowania nadzoru nad dochodzeniem. Jeeli prokurator nie przychyli si do zaalenia, kieruje je do sdu.


Rozszerzenie uprawnie pokrzywdzonego z uwagi na poszerzon kontradyktoryjnoci postp. sdowego

Zmiana treci art. 334 1 k.p.k. ograniczajca zakres materiaw dochodzenia i ledztwa przekazywanych sdowi wraz z aktem oskarenia. Maj to by jedynie materiay zwizane z kwesti odpowiedzialnoci osb wskazanych w akcie oskarenia, o czyny im zarzucane. Materiay maj obejmowa jedynie wszystkie postanowienia i orzeczenia wydane w postpowaniu przygotowawczym (tak przez organy cigania, jak i przez sd), protokoy z czynnoci dowodowych i zacznikido nich, a wic np. rejestracje obrazu i dwiku, stenogramy itd. oraz opinie uzyskane w toku dochodzenia lub ledztwa i dokumenty pozyskane przez organy lub zoone przez strony.


c.d.

Strony mogyby jednak da doczenia do aktu oskarenia nadto innych, wskazanych przez nich, materiaw.

Rozwizanie to powoduje, e ronie rola kocowego zaznajomienia stron i ich procesowych przedstawicieli z materiaami sprawy, co wymusio zmian art. 321 k.p.k.


Zmiana art. 321 k.p.k.

Art. 321 1. Jeeli istniej podstawy do zamknicia ledztwa, na wniosek podejrzanego, pokrzywdzonego, obrocy lub penomocnika o umoliwienie kocowego zapoznania si z materiaami postpowania, prowadzcy postpowanie powiadamia wnioskujcego o moliwoci przejrzenia akt i wyznacza mu termin do zapoznania si z nimi, zapewniajc udostpnienie mu akt sprawy wraz z informacj, jakie materiay z tych akt, stosownie do wymogw okrelonych w art. 334 1, bd przekazane sdowi wraz z aktem oskarenia, i pouczeniem go o uprawnieniu wskazanym w 5, co odnotowuje si w protokole kocowego zapoznania si strony, obrocy lub penomocnika z materiaami postpowania.

2. Prokurator moe ograniczy liczb pokrzywdzonych, ktrym umoliwi kocowe zapoznanie si z materiaami postpowania, o ktrym mowa w 1, jeeli jest to konieczne dla zabezpieczenia prawidowego toku postpowania. Przepis 1 stosuje si odpowiednio, przy czym nie sporzdza si protokou.


Zmiana art. 321 k.p.k.

3. Termin zapoznania si strony, obrocy i penomocnika z materiaami ledztwa powinien by tak wyznaczony, aby od dnia dorczenia zawiadomienia o moliwoci takiego zapoznania si upyno co najmniej 7 dni.

4. Nieusprawiedliwione niestawiennictwo podejrzanego, pokrzywdzonego, obrocy i penomocnika w wyznaczonym terminie mimo prawidowego dorczenia im zawiadomienia nie tamuje dalszego postpowania.

5. W terminie 3 dni od dnia zapoznania si z materiaami postpowania strony, obrocy lub penomocnicy mog skada wnioski o uzupenienie ledztwa, a take o uzupenienie materiau dowodowego, ktry ma by przekazany sdowi wraz z aktem oskarenia, o okrelone dokumenty zawarte w aktach sprawy.

6. Jeeli nie zachodzi potrzeba uzupenienia ledztwa, wydaje si postanowienie o jego zamkniciu.


Moliwo dania przez strony i ich reprezentantw doczenia do aktu oskarenia innych wskazanych

przez nich dokumentw

w postp. przygotowawczym na etapie zaznajamiania si z aktami art. 321 5 w terminie 3 dni od znajomienia,

w stadium sdowym

po otrzymaniu od prezesa sdu odpisu aktu oskarenia art. 338 1 k.p.k.

lub pniej, ale jeszcze przed rozpoczciem przewodu sdowego - art. 381 2 k.p.k.


c.d.

Kocowe zaznajomienie pozostaje fakultatywne w zwizku z tym aby na etapie postpowania sdowego strona miaa moliwo zapoznania si z aktami, ktre pozostay w prokuraturze dodano 1a do art. 156 k.p.k.


c.d.

art. 156 1a Podmiotom wskazanym w 1 w toku postpowania sdowego udostpnia si na ich wniosek akta postpowania przygotowawczego w czci, w jakiej nie zostay przekazane sdowi, take w celu utrwalenia ich w postaci elektronicznej.

Nie przewiduje si natomiast uprawnienia sdu do domagania si od prokuratora dodatkowo okrelonych materiaw.


Art. 338 k.p.k.

Art. 338. 1 Jeeli akt oskarenia odpowiada warunkom formalnym, prezes sdu lub referendarz sdowy niezwocznie zarzdza dorczenie jego odpisu oskaronemu, wzywajc do skadania wnioskw dowodowych w terminie 7 dni od dorczenia mu aktu oskarenia, a take pouczajc o prawie do zoenia wniosku o zobowizanie prokuratora do uzupenienia materiaw postpowania przygotowawczego doczonych do aktu oskarenia o okrelone dokumenty zawarte w aktach tego postpowania, gdy ma to znaczenie dla interesu oskaronego.


381 2 k.p.k.

Dodany 2. Do czasu rozpoczcia przewodu sdowego strony, obrocy i penomocnicy mog wnosi o zobowizanie prokuratora do uzupenienia materiaw postpowania przygotowawczego doczonych do aktu oskarenia o okrelone dokumenty zawarte w aktach tego postpowania. W przedmiocie tego wniosku sd rozstrzyga w miar monoci jeszcze przed otwarciem przewodu sdowego.


Akt oskarenia i zawarto akt przekazywanych sdowi

zmodyfikowano tre art. 332 k.p.k. i w jego 1, dotyczcym treci publicznego aktu oskarenia, poszerzono w pkt 1 wymg podania danych o zastosowaniu rodkw zapobiegawczych take na informacje o ewentualnym stosowaniu zabezpieczenia majtkowego.


c.d.

Poszerzono take zakres informacji okrelanych w pkt 3 1 art. 332 k.p.k., ktry aktualnie dotyczy jedynie wskazania, e czyn popeniono w warunkach powrotu do przestpstwa z art. 64 k.k. lub art. 37 1 pkt 4 k.k.s. przyjmujc, e informacje te obejmowa powinny take wskazanie na dziaanie oskaronego w warunkach okrelonych w art. 65 k.k. i w caym art. 37 1 k.k.s., a wic sygnalizowa sdowi wszystkie okolicznoci majce znaczenie dla wymiaru kary.


c.d.

pkt 6 1 art. 332 k.p.k., zobowizano do podania informacji o zoeniu przez pokrzywdzonego wniosku, o ktrym mowa w art. 59a Kodeksu karnego.

Zrezygnowano natomiast z obowizkowego wymogu uzasadnienia oskarenia jako elementu treci publicznego aktu oskarenia (dotychczasowy pkt 6 1 art. 332 k.p.k.).


Uzasadnienie aktu oskarenia

Art. 332 2. Do aktu oskarenia mona doczy jego uzasadnienie, w ktrym przytacza si fakty i dowody, na ktrych oskarenie si opiera, a w miar potrzeby wyjania podstaw prawn oskarenia i omawia okolicznoci, na ktre powouje si oskarony w swej obronie.


Uzasadnienie wniosku o warunkowe umorzenie postp. oraz uzasadnienie wniosku o skazanie bez

rozprawy

Nie zrezygnowano z uzasadnienia wniosku o warunkowe umorzenie postpowania (art. 336 2 k.p.k.) rozpoznawanego na posiedzeniu, na ktrym moe zapa wyrok o warunkowym umorzeniu oparty w istocie o materia dowodowy postpowania przygotowawczego bez bezporedniego przeprowadzania dowodw przez sd.

Uzasadnienie moe wwczas ograniczy si jedynie do wskazania dowodw wiadczcych, e wina oskaronego nie budzi wtpliwoci oraz okolicznoci przemawiajcych za takim zakoczeniem postpowania.


Uzasadnienie wniosku w trybie art., 335 k.p.k.

Uzasadnienie take pozostao co do wniosku wniesionego w trybie art. 335 k.p.k. - wystpowania przez oskaryciela publicznego z - uzgodnionym z oskaronym - wnioskiem o skazanie bez rozprawy.

Uzasadnienie wniosku mona ograniczy do wskazania dowodw wiadczcych o tym, e okolicznoci popenienia czynu nie budz wtpliwoci, i wskazujcych, e cele postpowania zostan osignite 3 art. 335 k.p.k.


Zmiana art. 333 k.p.k. co akt oskarenia powinien zawiera oprcz wymogw z art. 332 k.p.k.

Art. 333. 1 Akt oskarenia powinien take zawiera wykaz dowodw, o ktrych przeprowadzenie podczas rozprawy gwnej oskaryciel wnosi, wraz z okreleniem dla kadego dowodu, jakie okolicznoci maj by udowodnione, a w razie potrzeby take wraz ze wskazaniem sposobu i kolejnoci przeprowadzenia dowodw. Wykaz powinien by usystematyzowany wedug rodzajw czynnoci dowodowych, w szczeglnoci zawiera odrbne listy:

1) osb, ktrych wezwania na rozpraw oskaryciel da, 2) dokumentw, ktrych odczytania, odtworzenia bd

ujawnienia domaga si oskaryciel, 3) dowodw rzeczowych, podlegajcych ogldzinom.


c.d.

Oskaryciel publiczny bdzie zatem obowizany formuowa odnonie kadego dowodu okrelone tezy dowodowe.

wiadek bdzie tym samym co do zasady przesuchiwany w stadium sdowym jedynie w zakresie wskazanym we wniosku oskaryciela, a w razie odczytania protokou przesuchania z postpowania przygotowawczego, odczytanie takie bdzie ograniczone take tylko do okrelonych fragmentw, a nie w zakresie caego tego protokou.


c.d.

Wymuszao to bdzie na innych stronach, w tym na oskaronym i obrocy stosowne przygotowanie si ich do poszczeglnych przesucha wiadkw, aby czuwa nad przestrzeganiem zakresu wniosku dowodowego, w tym przez uchylanie pyta, a gdyby z urzdu sd z uwagi na nieobecno danej strony -bdzie dokonywa takiego przesuchania uczyni to te tylko w zakresie tezy dowodowej (nowa tre art. 167 1 zd. II k.p.k.).


c.d.

Nie ma jednak przeszkd, aby tezy dowodowe okrelone w akcie oskarenia, ulegay rozszerzeniu w toku przewodu sdowego w drodze wnioskw stron, rozpoznawanych od razu przez sd w ramach tego przewodu.


Akta sprawy przekazywane sdowi

Art. 334. 1. Z aktem oskarenia przekazuje si sdowi jedynie materiay postpowania przygotowawczego zwizane z kwesti odpowiedzialnoci osb wskazanych w tym akcie za czyny w nim zarzucane, obejmujce:

1) postanowienia i zarzdzenia dotyczce tych osb wydane w toku postpowania,

2) protokoy z czynnoci dowodowych i zaczniki do nich przewidziane przez ustaw,

3) opinie i dokumenty urzdowe i prywatne uzyskane lub zoone do akt sprawy.

2. Na danie strony, zgoszone w trybie wskazanym w art. 321 5, oskaryciel publiczny docza do aktu oskarenia rwnie inne, wskazane w tym daniu, materiay postpowania przygotowawczego.


c.d.

3. Protokoy przesuchania wiadkw, ktrych wezwania na rozpraw da oskaryciel, przekazuje si sdowi w wyodrbnionym zbiorze dokumentw.

4. Do aktu oskarenia docza si take po jednym odpisie tego aktu dla kadego oskaronego.

5. Jeeli do aktu oskarenia doczono wniosek, o ktrym mowa w art. 333 4, docza si do niego take po jednym odpisie tego wniosku dla podmiotu, ktrego on dotyczy, oraz dla oskaronego, ktremu zarzuca si przestpstwo, z ktrego podmiot ten mia uzyska korzy majtkow, a take odpis aktu oskarenia dla podmiotu, ktrego ten wniosek dotyczy.


Zmiany w zakresie wyznaczania obrocy z urzdu

Konsekwencj zwikszenia kontradyktoryjnoci postpowania sdowego jest wprowadzenie odmiennego od dotychczasowego system wyznaczania oskaronemu obrocy z urzdu (art. 78, 80a, 81 k.p.k.), modyfikuj przesanki obrony obligatoryjnej (art. 79, 80 k.p.k.), oraz niektre zasady wykonywania obrony z urzdu (art. 84 k.p.k.).


c.d.

Rozgraniczono zasady wyznaczania obrocy z urzdu na etapie postpowania przygotowawczego i etapie postpowania sdowego, poza przypadkami obrony obligatoryjnej.


Wyznaczanie obrocy z urzdu w postpowaniu przygotowawczym

Przyjmuje si zasad, e korzystanie przez podejrzanego z prawa ubogich na etapie postpowania przygotowawczego (art. 78 1 k.p.k.) wymagao bdzie wykazania braku moliwoci poniesienia kosztw obrony.

Art. 78. 1. Oskarony Podejrzany, ktry nie ma obrocy z wyboru, moe da, aby mu wyznaczono obroc z urzdu, jeeli w sposb naleyty wykae, e nie jest w stanie ponie kosztw obrony bez uszczerbku dla niezbdnego utrzymania siebie i rodziny.


Wyznaczanie obrocy w postpowaniu sdowym

Dziaanie obrocy na etapie sdowym jest regu i wystarczy zoenie samego wniosku. Dodano art. 80a k.p.k.

Art. 80a. 1. Na wniosek oskaronego, ktry nie ma obrocy z wyboru, prezes sdu, sd lub referendarz sdowy wyznacza w postpowaniu sdowym obroc z urzdu, chyba e ma zastosowanie art. 79 1 lub 2 albo art. 80. W takim wypadku udzia obrocy w rozprawie gwnej jest obowizkowy.


c.d.

2. Przepis 1 zdanie pierwsze stosuje si odpowiednio do wyznaczenia obrocy w celu dokonania okrelonej czynnoci procesowej w toku postpowania sdowego,

3. Ponowne wyznaczenie obrocy w trybie, o ktrym mowa w 1 i 2, jest dopuszczalne jedynie w szczeglnie uzasadnionych wypadkach.


c.d.

Jedyn podstaw odmowy wyznaczenia obrocy w tym trybie jest funkcjonowanie obrocy z wyboru albo konieczno wyznaczenia obrocy z urzdu zachodz warunki obrony obligatoryjnej z art. 79 1 lub 2 albo art. 80 k.p.k.


c.d.

O prawie do zoenia wniosku o ustanowienie obrocy z urzdu wielokrotnie jest pouczany

podejrzany/oskarony:- przed pierwszym przesuchaniem art. 300 1 k.p.k., dorczajc odpis aktu oskarenia - art. 338 1 a z

pouczeniem o tym, e w zalenoci od wyniku procesu oskarony moe by obciony kosztami wyznaczenia obrocy z urzdu.

przy ogoszeniu lub dorczeniu wyroku, niezalenie od pouczenia udzielonego na podstawie art. 338 1a. - art. 444 3.

Przy zawiadamianiu o rozprawie oskaronego pozbawionego wolnoci ? art. 353 5


Tre art. 353 k.p.k.

Art. 353. 1. Pomidzy dorczeniem zawiadomienia a terminem rozprawy gwnej powinno upyn co najmniej 7 dni.

2. W razie niezachowania tego terminu w stosunku do oskaronego lub jego obrocy rozprawa na ich wniosek, zgoszony przed rozpoczciem przewodu sdowego, ulega odroczeniu.

3. Dorczajc oskaronemu pozbawionemu wolnoci, ktrego obecno na rozprawie nie jest obowizkowa, zawiadomienie o terminie rozprawy, naley pouczy go o prawie do zoenia wniosku o doprowadzenie go na rozpraw.

4. Dorczajc oskaronemu wezwanie na rozpraw albo zawiadomienie o jej terminie, poucza si go o treci przepisw art. 374, art. 376, art. 377, art. 422, art. 427 4 i art. 447 5.

5. Wniosek, o ktrym mowa w 3, jak rwnie wniosek o wyznaczenie obrocy z urzdu na podstawie art. 80a 1 powinien by zoony w terminie 7 dni od daty dorczenia wezwania lub zawiadomienia. Wnioski zoone po terminie podlegaj rozpoznaniu, jeeli nie powoduje to koniecznoci odroczenia rozprawy.


Zmiany w zakresie obrony obligatoryjnej

Art. 79 1. W postpowaniu karnym oskarony musi mie obroc, jeeli: 1) jest nieletni, 1) nie ukoczy 18 lat, 2) jest guchy, niemy lub niewidomy, 3) zachodzi uzasadniona wtpliwo co do jego poczytalnoci. 4) (uchylony). 3) zachodzi uzasadniona wtpliwo, czy jego zdolno rozpoznania

znaczenia czynu lub kierowania swoim postpowaniem nie bya w czasie popenienia tego czynu wyczona lub w znacznym stopniu ograniczona,

4) zachodzi uzasadniona wtpliwo, czy stan jego zdrowia psychicznego pozwala na udzia w postpowaniu lub prowadzenie obrony w sposb samodzielny oraz rozsdny.

2. Oskarony musi mie obroc rwnie wtedy, gdy sd uzna to za niezbdne ze wzgldu na inne okolicznoci utrudniajce obron.


c.d.

Okrelenie pierwszej przesanki obrony obligatoryjnej poprzez wskazanie grnej granicy wieku oskaronego ukoczenia 18 lat, zamiast dotychczasowej przesanki nieletnioci (do 17 lat) oskaronego. Sprawca dorosy osoba, ktra ukoczya 17 lat art. 10 1 k.k. natomiast obrona obligatoryjna do osignicia penoletnioci w rozumieniu prawa cywilnego.


c.d.

Rozbicie w art. 79 1 podstaw obrony obligatoryjnej z powodu przesanek wystpujcych tempore criminis (pkt. 3) oraz tempore procedendi (pkt 4).

Odwoanie si przy tym w pkt 3 nie do poczytalnoci tylko do treci art. 31 1 i 2 k.k., jako podstaw oceny, czy zachodz warunki obrony obligatoryjnej.


c.d.

Przesanki okrelone w pkt. 4 odwouj si do oceny moliwoci realizacji przez oskaronego przysugujcego mu prawa do obrony w toku postpowania karnego, prowadzenia samodzielnej i efektywnej obrony. Posuenie si w tym przypadku przesankami samodzielnoci i rozsdnej obrony bdzie trudne do interpretacji przesanka ocenna i bardzo oglna brak kryteriw. Bd to czynili biegli w opinii, a sd ocenia bdzie opini.


Zwolnienie obrocy z urzdu

Art. 79 4. Uznajc za uzasadnion opini biegych lekarzy psychiatrw, e czyn oskaronego nie zosta popeniony w warunkach wyczenia lub znacznego ograniczenia zdolnoci rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania swoim postpowaniem i e stan zdrowia psychicznego oskaronego pozwala na udzia w postpowaniu i prowadzenie obrony w sposb samodzielny i rozsdny, sd orzeka, e udzia obrocy nie jest obowizkowy. Prezes sdu albo sd zwalnia wwczas obroc z jego obowizkw, chyba e zachodz inne okolicznoci przemawiajce za tym, aby oskarony mia obroc wyznaczonego z urzdu.


c.d.

Brzmienie wskazuje jednoznacznie, e powodem ustania obrony obligatoryjnej jest stwierdzenie przez sd w oparciu o opini biegych braku realizacji przesanek okrelonych w 1 pkt. 3 i 4.

Wynika to nadto ze zmiany art. 202 k.p.k. 5 Opinia biegych powinna zawiera stwierdzenia

dotyczce zarwno poczytalnoci oskaronego w chwili popenienia zarzucanego mu czynu, jak i jego aktualnego stanu zdrowia psychicznego oraz zdolnoci do udziau w postpowaniu, a zwaszcza wskazanie, czy stan ten pozwala oskaronemu na udzia w postpowaniu i na prowadzenie obrony w sposb samodzielny i rozsdny, a w razie potrzeby take stwierdzenia co do okolicznoci wymienionych w art. 93 Kodeksu karnego.


Ograniczenie zakresu obrony obligatoryjnej w art. 80 k.p.k.

Art. 80 Oskarony musi mie obroc w postpowaniu przed sdem okrgowym jako sdem pierwszej instancji, jeeli zarzucono mu zbrodni lub jest pozbawiony wolnoci. W takim wypadku udzia obrocy w rozprawie gwnej jest obowizkowy, a w rozprawie apelacyjnej i kasacyjnej, jeeli prezes sdu lub sd uzna to za konieczne


Udzia obrocy w rozprawie w przypadkach okrelonych w art. 79 i 80 k.p.k.

art. 79 3 udzia obrocy jest obowizkowy w rozprawie oraz w tych posiedzeniach, w ktrych obowizkowy jest udzia oskaronego.

art. 80 - udzia obrocy w rozprawie gwnej jest obowizkowy.


Wyznaczanie obrocy

Art. 81 1 Jeeli w sytuacji okrelonej w art. 78 1, art. 79 1 i 2 oraz art. 80 oskarony nie ma obrocy z wyboru, prezes lub referendarz sdowy sdu waciwego do rozpoznania sprawy wyznacza mu obroc z urzdu.

2. Na uzasadniony wniosek oskaronego lub jego obrocy prezes lub referendarz sdowy sdu waciwego do rozpoznania sprawy moe wyznaczy nowego obroc w miejsce dotychczasowego.

Art. 81a 1. Obroca z urzdu wyznaczany jest z listy obrocw. 2. Minister Sprawiedliwoci okreli, w drodze rozporzdzenia, sposb

zapewnienia oskaronemu korzystania z pomocy obrocy z urzdu, w tym sposb ustalania listy obrocw udzielajcych pomocy prawnej z urzdu, sposb wyznaczania obrocy udzielajcego pomocy prawnej z urzdu oraz sposb kontaktu z obroc w sprawach pilnych, majc na uwadze konieczno zapewnienia prawidowego toku postpowania oraz prawidowej realizacji prawa do obrony.


c.d.

Art. 80a 1. Na wniosek oskaronego, ktry nie ma obrocy z wyboru, prezes sdu, sd lub referendarz sdowy wyznacza w postpowaniu sdowym obroc z urzdu, chyba e ma zastosowanie art. 79 1 lub 2 albo art. 80. W takim wypadku udzia obrocy w rozprawie gwnej jest obowizkowy.


Wykonywanie obrony

Art. 84. 1. Ustanowienie obrocy lub wyznaczenie obrocy z urzdu uprawnia go do dziaania w caym postpowaniu, nie wyczajc czynnoci po uprawomocnieniu si orzeczenia, jeeli nie zawiera ogranicze.

2 Wyznaczenie obrocy z urzdu nakada na niego obowizek podejmowania czynnoci proces owych do prawomocnego zakoczenia postpowania. Jeeli jednak czynnoci naley dokona poza siedzib lub miejscem zamieszkania obrocy z urzdu, prezes sdu, przed ktrym ma by dokonana czynno, lub referendarz sdowy tego sdu, a w postpowaniu przygotowawczym prezes sdu rejonowego miejsca czynnoci lub referendarz sdowy tego sdu, na uzasadniony wniosek dotychczasowego obrocy moe wyznaczy do dokonania tej czynnoci innego obroc spord miejscowych adwokatw lub radcw prawnych.


c.d.

Art. 8. 1 Kodeksu karnego wykonawczego stanowi, e

W postpowaniu wykonawczym skazany moe korzysta z pomocy obrocy ustanowionego w tym postpowaniu.


c.d.

Art. 84 3 Obroca wyznaczony z urzdu w postpowaniu kasacyjnym lub w postpowaniu o wznowienie postpowania powinien sporzdzi i podpisa kasacj lub wniosek o wznowienie postpowania albo poinformowa na pimie sd, e nie stwierdzi podstaw do wniesienia kasacji lub wniosku o wznowienie postpowania. Jeeli kasacja lub wniosek zostan wniesione, obroca ten jest uprawniony do udziau w toczcym si postpowaniu.


c.d.

Art. 83. 1. Obroc ustanawia oskarony; do czasu ustanowienia obrocy przez oskaronego pozbawionego wolnoci, obroc moe ustanowi inna osoba, o czym niezwocznie zawiadamia si oskaronego.

2. Upowanienie do obrony moe by udzielone na pimie albo przez owiadczenie do protokou organu prowadzcego postpowanie karne.


Obrona kilku oskaronych

Art. 85. 1. Obroca moe broni kilku oskaronych, jeeli ich interesy nie pozostaj w sprzecznoci.

2. Stwierdzajc sprzeczno sd wydaje postanowienie, zakrelajc oskaronym termin do ustanowienia innych obrocw. W wypadku obrony z urzdu sd wyznacza innego obroc. Na postanowienie przysuguje zaalenie.

3. W postpowaniu przygotowawczym uprawnienia sdu okrelone w 2 przysuguj prezesowi sdu waciwego do rozpoznania sprawy.


Dziaanie na korzy

Art. 86. 1. Obroca moe przedsibra czynnoci procesowe jedynie na korzy oskaronego.

2. Udzia obrocy w postpowaniu nie wycza osobistego dziaania w nim oskaronego.

Art. 140. Jeeli ustawa nie stanowi inaczej, orzeczenia, zarzdzenia, zawiadomienia i odpisy, ktre ustawa nakazuje dorcza stronom, dorcza si rwnie obrocom, penomocnikom i ustawowym przedstawicielom.


Penomocnik z urzdu

Rozgraniczenie podobnie jak przy obrocy etapu postpowania przygotowawczego i etapu postpowania sdowego.

Art. 88 Penomocnikiem moe by adwokat lub radca prawny. Do penomocnika stosuje si odpowiednio art. 77, 78, 83, 84 i 86 2.

Stosuje si art. 78 k.p.k., a zatem na etapie postpowania przygotowawczego naley wykaza brak moliwoci poniesienia kosztw.


Penomocnik z urzdu w postpowaniu sdowym

Art. 87a 1. Na wniosek strony innej ni oskarony, ktra nie ma penomocnika z wyboru, prezes sdu, sd lub referendarz sdowy wyznacza w postpowaniu sdowym penomocnika z urzdu.

2. Przepis 1 stosuje si odpowiednio do wyznaczenia penomocnika w celu dokonania okrelonej czynnoci procesowej w toku postpowania sdowego.


c.d.

Jedynym kryterium przyznania pomocy jest brak penomocnika z wyboru.

Celem wprowadzonej zmiany jest zwikszenie dostpu do pomocy prawnej, zapewnienie rwnoprawnoci stron i zwikszenie kontradyktoryjnoci samego postpowania sdowego.


Pouczanie pokrzywdzonego o uprawnieniach

Art. 300 2. Przed pierwszym przesuchaniempoucza si pokrzywdzonego o posiadaniu statusu strony procesowej w postpowaniu przygotowawczym oraz o wynikajcych z tego uprawnieniach, w szczeglnoci:dokorzystania z pomocy penomocnika, w tym do zoenia wniosku o wyznaczenie penomocnika z urzdu w okolicznociach wskazanych w art. 78 oraz 87a,


c.d.

87a 3. O uprawnieniu do zoenia wniosku oraz o tym, e w zalenoci od wyniku procesu strona taka moe by obciona kosztami wyznaczenia penomocnika z urzdu, naley pouczy j przy dorczeniu zawiadomienia o terminie rozprawy albo posiedzenia, o ktrym mowa w art. 341 1, art. 343 5 oraz art. 343a.

Posiedzenie w przedmiocie warunkowego umorzenia postpowania, skazania bez rozprawy w trybie art. 335 k.p.k., wniosku oskaronego o skazanie przed rozpraw.


c.d.

Art. 444 3. O uprawnieniu do zoenia wniosku o wyznaczenie obrocy w celu sporzdzenia apelacji oraz o moliwoci obcienia wnioskujcego kosztami wyznaczenia takiego obrocy naley oskaronego nieposiadajcego obrocy ponownie pouczy przy ogoszeniu lub dorczeniu wyroku, niezalenie od pouczenia udzielonego na podstawie art. 338 1a.

4. Przepis 3 stosuje si odpowiednio w stosunku do pokrzywdzonego w wypadku wydania na posiedzeniu wyroku warunkowo umarzajcego postpowanie.


Dorczanie odpisu wyroku

Art. 100 3. Wyrok wydany na rozprawie dorcza si stronom, a w wypadku wyroku warunkowo umarzajcego postpowanie wydanego na posiedzeniu take pokrzywdzonemu, chyba e byli obecni przy jego ogoszeniu.


Strony postpowania przygotowawczego i ich uprawnienia

Art. 299. 1. W postpowaniu przygotowawczym pokrzywdzony i podejrzany s stronami.

2. W wypadkach wskazanych w ustawie okrelone uprawnienia przysuguj rwnie osobom nie bdcym stronami.

3. W czynnociach sdowych w postpowaniu przygotowawczym prokuratorowi przysuguj prawa strony.


Pokrzywdzony

Definicja art. 49 k.p.k. zmiana w sposobie okrelenie pokrzywdzonego nie bdcego osob fizyczn uwzgldniono zmiany w k.c. i k.k.s.

Przepis ten po zmianie nie posuguje si ju podziaem na instytucje pastwowe, samorzdowe czy spoeczne ale wprowadza jedno kryterium: zdolnoci prawnej przysugujcej danej jednostce organizacyjnej, bez wzgldu na to, czy ma ona charakter jednostki publicznej, spoecznej czy prywatnej.


Brzmienie art. 49 k.p.k. po nowelizacji

Art. 49. 1. Pokrzywdzonym jest osoba fizyczna lub prawna, ktrej dobro prawne zostao bezporednio naruszone lub zagroone przez przestpstwo.

2. Pokrzywdzonym moe by take niemajca osobowoci prawnej: 1) instytucja pastwowa lub samorzdowa, 2) inna jednostka organizacyjna, ktrej odrbne przepisy przyznaj zdolno

prawn. 3. Za pokrzywdzonego uwaa si zakad ubezpiecze w zakresie, w jakim pokry

szkod wyrzdzon pokrzywdzonemu przez przestpstwo lub jest zobowizany do jej pokrycia.

3a. W sprawach o przestpstwa przeciwko prawom osb wykonujcych prac zarobkow, o ktrych mowa w art. 218-221 oraz w art. 225 2 Kodeksu karnego, organy Pastwowej Inspekcji Pracy mog wykonywa prawa pokrzywdzonego, jeeli w zakresie swego dziaania ujawniy przestpstwo lub wystpiy o wszczcie postpowania.

4. W sprawach o przestpstwa, ktrymi wyrzdzono szkod w mieniu instytucji lub jednostki organizacyjnej, o ktrej mowa w 2, jeeli nie dziaa organ pokrzywdzonej instytucji lub jednostki organizacyjnej, prawa pokrzywdzonego mog wykonywa organy kontroli pastwowej, ktre w zakresie swojego dziaania ujawniy przestpstwo lub wystpiy o wszczcie postpowania.


Uprawnienia pokrzywdzonego

Prawo do skadania wnioskw o przeprowadzenie przez Policj lub prokuratora okrelonej czynnoci lub dowodu, np. przesuchania wskazanego wiadka lub zbadania dokumentu (art. 315 1).

Jeeli istnieje obawa, e wiadka nie bdzie mona przesucha na rozprawie, pokrzywdzony moe wystpi o jego przesuchanie przez sd lub zwrci si do prokuratora o przesuchanie wiadka w tym trybie (art. 316 3).


Tre artykuu

Art. 316 3. Jeeli zachodzi niebezpieczestwo, e wiadka nie bdzie mona przesucha na rozprawie, strona lub prokurator albo inny organ prowadzcy postpowanie mog zwrci si do sdu z daniem przesuchania go przez sd.


c.d.

Prawo do udziau (stron procesowych i ich procesowych przedstawicieli) w czynnociach postpowania, w tym take w przeprowadzeniu dowodu .

- co do zasady w czynnociach niepowtarzalnych art. 316 1 k.p.k.

- co do zasady w wypadku zoenia wniosku o dokonanie czynnoci w postpowaniu przygotowawczym i dania do wzicia udziau w czynnoci art. 315 k.p.k.


c.d.

- uznaniowo na danie strony o dopuszczenie do udziau w innych czynnociach postpowania przygotowawczego art. 317 k.p.k.,

- prawo do dorczenia postanowienia o dopuszczeniu dowodu z opinii biegego, prawo do wzicia udziau w przesuchaniu biegego oraz prawo do zapoznania si z jego pisemn opini (art. 318).


c.d.

Prawo dostpu do akt sprawy, do sporzdzania odpisw i kopii w postpowaniu przygotowawczym jeeli nie zachodzi potrzeba zabezpieczenia prawidowego toku postpowania lub ochrony wanego interesu pastwa art. 156 5 k.p.k. Mona odmwi dostpu do akt ze wzgldu na wany interes pastwa lub dobro postpowania.

Prawo do zapoznania si z materiaami ledztwa lub dochodzenia przed jego zakoczeniem, w tym z udziaem penomocnika.


c.d.

Prawo do zoenia wniosku o skierowanie sprawy do postpowania mediacyjnego w celu pogodzenia si z podejrzanym (art. 23a).

Prawo do zoenia zaalenia na postanowienie o odmowie wszczcia lub umorzeniu ledztwa lub dochodzenia oraz zaalenia na bezczynno, jeeli w cigu 6 tygodni od zoenia przez pokrzywdzonego zawiadomienia o przestpstwie nie zosta on powiadomiony o wszczciu albo odmowie wszczcia ledztwa lub dochodzenia (art. 306 1, 1a, 3).


Obowizki pokrzywdzonego

1) wskaza adres dla dorcze w kraju, kiedy przebywa za granic; w przeciwnym wypadku pismo wysane na ostatnio znany adres w kraju zostanie uznane za skutecznie dorczone, a czynno lub rozprawa zostanie przeprowadzona pod nieobecno pokrzywdzonego; niewskazanie adresu moe rwnie uniemoliwi zoenie wniosku, zaalenia lub apelacji z powodu upywu terminw (art. 138);

2) poda nowy adres w wypadku zmiany miejsca zamieszkania lub pobytu w tym take z powodu pozbawienia wolnoci, w przeciwnym wypadku pismo wysane na dotychczasowy adres zostanie uznane za skutecznie dorczone, a czynno lub rozprawa zostanie przeprowadzona pod nieobecno pokrzywdzonego; niewskazanie adresu moe rwnie uniemoliwi zoenie wniosku, zaalenia lub apelacji z powodu upywu terminw (art. 139).


Pouczanie pokrzywdzonego o prawach i obowizkach

- cay pakiet poucze na pimie powinien otrzyma ju przed pierwszym przesuchaniem-art. 300 2 k.p.k.

- wraz z zawiadomieniem o przesaniu aktu oskarenia do sdu o uprawnieniach zwizanych z dochodzeniem roszcze majtkowych oraz o treci przepisu art. 49a, a w razie potrzeby take o prawie do zoenia owiadczenia o dziaaniu w charakterze oskaryciela posikowego art. 334 2 k.p.k.


Podejrzany

Osoba, przeciwko ktrej wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutw, staje si z tym momentem podejrzanym w rozumieniu procesowym (art. 71 1).

Art. 71. 1. Za podejrzanego uwaa si osob, co do ktrej wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutw albo ktrej bez wydania takiego postanowienia postawiono zarzut w zwizku z przystpieniem do przesuchania w charakterze podejrzanego.


Uprawnienia podejrzanego

Na danie podejrzanego przy jego przesuchaniu moe by obecny obroca (art. 301), przy czym niestawiennictwo obrocy nie tamuje przesuchania.

Prawo do korzystania z bezpatnej pomocy tumacza, take przy kontaktach z obroc jeeli podejrzany nie zna wystarczajco jzyka polskiego -(art. 72 1).

Prawo do udziau (stron procesowych i ich procesowych przedstawicieli) w czynnociach postpowania, w tym take w przeprowadzeniu dowodu art. 315, art. 316, art. 317 i art. 318 jak przy pokrzywdzonym.


c.d.

Prawo dostpu do akt sprawy, do sporzdzania odpisw i kopii jak u pokrzywdzonego art. 156 5 k.p.k., z tym e wniosku o zastosowanie albo przeduenie tymczasowego aresztowania podejrzanemu i jego obrocy udostpnia si niezwocznie akta sprawy w czci zawierajcej tre dowodw wskazanych we wniosku -156 5a k.p.k.

Prawo do zapoznania si z materiaami ledztwa lub dochodzenia przed jego zakoczeniem. W trakcie tych czynnoci podejrzanemu moe towarzyszy obroca.


c.d.

Prawo do zoenia wniosku o skierowanie sprawy do postpowania mediacyjnego w celu pogodzenia si z pokrzywdzonym (art. 23a).

W przypadku umorzenia ledztwa lub dochodzenia przeciwko podejrzanemu prawo do zoenia zaalenia.


Obowizki podejrzanego

Podejrzany obowizany jest podda si:

1) ogldzinom ciaa i badaniom niepoczonym z naruszeniem ciaa, pobraniu odciskw palcw, fotografowaniu oraz okazaniu innym osobom (art. 74 2 pkt 1);

2) badaniom psychologicznym i psychiatrycznym oraz badaniom poczonym z dokonaniem zabiegw na ciele, z wyjtkiem chirurgicznych, pod warunkiem e nie zagraa to zdrowiu, jeeli przeprowadzenie tych bada jest niezbdne (zwaszcza pobranie krwi, wosw lub wydzielin organizmu, np. liny); badania powinny by przeprowadzone przez uprawnionego do tego pracownika suby zdrowia (art. 74 2 pkt 2);

3) pobraniu przez policjanta wymazu ze luzwki policzkw, o ile jest to konieczne i nie zagraa zdrowiu (art. 74 2 pkt 3).


c.d.

Niespenienie tych obowizkw moe prowadzi do zatrzymania i przymusowego doprowadzenia podejrzanego, jak rwnie skutkowa zastosowaniem wobec niego w niezbdnym zakresie siy fizycznej lub rodkw technicznych sucych obezwadnieniu (art. 74 3a).

Ustawa z dnia 24 maja 2013 r. o rodkach przymusu bezporedniego i broni palnej Dz. U. z 2013 r., poz.628.


Dalsze obowizki

Podejrzany obowizany jest rwnie:

1) zawiadamia organ prowadzcy postpowanie o kadej zmianie miejsca pobytu trwajcego duej ni 7 dni w tym take z powodu pozbawienia wolnoci w innej sprawie, a jeeli pozostaje na wolnoci, jest obowizany ponadto stawi si na kade wezwanie w toku postpowania karne; w wypadku niestawiennictwa podejrzany moe by zatrzymany i sprowadzony przymusowo (art. 75 1 i 2);

2) wskaza adres, na ktry kierowana bdzie korespondencja; w przeciwnym wypadku czynno lub rozprawa zostanie przeprowadzona pod nieobecno podejrzanego; niewskazanie adresu moe rwnie uniemoliwi zoenie wniosku, zaalenia lub apelacji z powodu upywu terminw,


c.d.

3) wskaza adres dla dorcze w kraju, kiedy przebywa za granic; w przeciwnym wypadku pismo wysane na ostatnio znany adres w kraju zostanie uznane za skutecznie dorczone, a czynno lub rozprawa zostanie przeprowadzona pod nieobecno podejrzanego; niewskazanie adresu moe rwnie uniemoliwi zoenie wniosku, zaalenia lub apelacji z powodu upywu terminw (art. 138);

4) poda nowy adres w wypadku zmiany miejsca zamieszkania lub pobytu w tym take z powodu pozbawienia wolnoci w innej sprawie; w przeciwnym wypadku pismo wysane na dotychczasowy adres zostanie uznane za skutecznie dorczone, a czynno lub rozprawa zostanie przeprowadzona pod nieobecno podejrzanego; niewskazanie adresu moe rwnie uniemoliwi zoenie wniosku, zaalenia lub apelacji z powodu upywu terminw (art. 139).


Inicjatywa dowodowa i udzia w czynnociach stron i ich przedstawicieli na etapie postpowania

przygotowawczego

W postpowaniu przygotowawczym organy procesowe dziaaj z urzdu (art. 9 1 k.p.k.).

Strony procesowe i ich procesowi przedstawiciele w ledztwie lub dochodzeniu maj jednak moliwo oddziaywania na przebieg toczcego si postpowania.

Przejawy zasady kontradyktoryjnoci w postpowaniu przygotowawczym, znajduje odzwierciedlenie przepisach tego art. 315-318.


Czynno na wniosek strony

Art. 315. 1 Podejrzany i jego obroca oraz pokrzywdzony i jego penomocnik mog skada wnioski o dokonanie czynnoci ledztwa.

2. Stronie, ktra zoya wniosek, oraz jej obrocy lub penomocnikowi nie mona odmwi wzicia udziau w czynnoci, jeeli tego daj. Przepis art. 318 zdanie drugie stosuje si.


c.d.

Organ procesowy nie moe im odmwi wzicia udziau w tej czynnoci, z tym zastrzeeniem, e podejrzanego pozbawionego wolnoci nie sprowadza si, gdy spowodowaoby to powane trudnoci.

Przepis wymaga jednak odrbnego dania od wnioskujcego o przeprowadzenie czynnoci i o dopuszczenie go do udziau w niej. danie dotyczy ma dopuszczenia do konkretnej czynnoci lub grupy czynnoci, o przeprowadzenie ktrych wnioskodawca wnosi. Moe by zoone wraz z samym wnioskiem dowodowym lub w tym wniosku albo odrbnie.

Prawo do udziau w czynnoci staje si aktualne dopiero w razie uwzgldnienia wniosku o dokonanie danej czynnoci


Czynnoci niepowtarzalne

Inn grup czynnoci stanowi te, ktrych nie bdzie mona powtrzy na rozprawie sdowejnp. przesuchania ciko chorego wiadka.

Art. 316. 1. Jeeli czynnoci ledztwa nie bdzie mona powtrzy na rozprawie, naley podejrzanego, pokrzywdzonego i ich przedstawicieli ustawowych, a obroc i penomocnika, jeeli s ju w sprawie ustanowieni, dopuci do udziau w czynnoci, chyba e zachodzi niebezpieczestwo utraty lub znieksztacenia dowodu w razie zwoki.


c.d.

Strony maj prawo wzi wwczas udzia w takiej czynnoci i powinno si o niej zawiadomi, chyba e zachodzi niebezpieczestwo utraty lub znieksztacenia dowodu w razie zwoki.

Art. 316 3 k.p.k. omwiono wczeniej


Dopuszczenie do udziau w innych czynnociach

Art. 317 1. Strony, a obroc lub penomocnika, gdy s ju w sprawie ustanowieni, naley take na danie dopuci do udziau w innych czynnociach ledztwa.

2. W szczeglnie uzasadnionym wypadku prokurator moe postanowieniem odmwi dopuszczenia do udziau w czynnoci ze wzgldu na wany interes ledztwa albo odmwi sprowadzenia oskaronego pozbawionego wolnoci, gdy spowodowaoby to powane trudnoci.


c.d.

Prokurator wydaje w tym przedmiocie postanowienie.

Nie spenia wymogw wniosku o dopuszczenie do udziau w czynnociach sformuowanie zawarte w pismach przekazujcych w zaczeniu penomocnictwo procesowe, ograniczajce si do zwrotu "i wnosz o dopuszczenie mnie do udziau w czynnociach ledztwa".

art. 317 1 nie przewiduje generalnego uprawnienia do udziau we wszystkich czynnociach ledztwa lub dochodzenia, lecz jedynie w okrelonej, skonkretyzowanej przez stron czynnoci.


c.d.

O dopuszczeniu do udziau w okrelonej czynnoci decyduje organ prowadzcy postpowanie, natomiast o odmowie -prokurator. Postanowienie prokuratora nie jest zaskaralne.


Dopuszczenie dowodu z opinii biegych albo instytucji naukowej lub specjalistycznej.

Organ procesowy - w razie dopuszczenia dowodu z opinii biegych albo instytucji naukowej lub specjalistycznej - jest obowizany:

dorczy podejrzanemu i jego obrocy oraz pokrzywdzonemu i jego penomocnikowi postanowienie o dopuszczeniu tego dowodu,

do zezwolenia tym podmiotom na wzicie udziau w przesuchaniu biegych o ile jest przeprowadzane,

do zezwolenia na zapoznanie si z opini, jeeli zoona zostaa na pimie.


Mediacja

Art. 23a 1. Sd lub referendarz sdowy, a w postpowaniu przygotowawczym prokurator lub inny organ prowadzcy to postpowanie, moe z inicjatywy lub za zgod oskaronego i pokrzywdzonego skierowa spraw do instytucji lub osoby do tego uprawnionej w celu przeprowadzenia postpowania mediacyjnego midzy pokrzywdzonym i oskaronym, o czym si ich poucza, informujc o celach i zasadach postpowania mediacyjnego, w tym o treci art. 178a.


c.d.

Art. 178a Nie wolno przesuchiwa jako wiadka mediatora co do faktw, o ktrych dowiedzia si od oskaronego lub pokrzywdzonego prowadzc postpowanie mediacyjne, z wyczeniem informacji o przestpstwach, o ktrych mowa w art. 240 1 Kodeksu karnego.

Postpowanie mediacyjne jest poufne i owiadczenia skadane w jej toku nie mog stanowi dowodu w postpowaniu karnym, co daje stronom gwarancj, e okolicznoci, o ktrych zdecydoway si mwi w trakcie mediacji pozostan nieujawnione.


c.d.

art. 23a 7 Postpowanie mediacyjne prowadzi si w sposb bezstronny i poufny.

4. Udzia oskaronego i pokrzywdzonego w postpowaniu mediacyjnym jest dobrowolny. Zgod na uczestniczenie w postpowaniu mediacyjnym odbiera organ kierujcy spraw do mediacji lub mediator, po wyjanieniu oskaronemu i pokrzywdzonemu celw i zasad postpowania mediacyjnego i pouczeniu ich o moliwoci cofnicia tej zgody a do zakoczenia postpowania mediacyjnego.


c.d.

6. Instytucja lub osoba do tego uprawniona sporzdza, po przeprowadzeniu postpowania mediacyjnego, sprawozdanie z jego wynikw. Do sprawozdania zacza si ugod podpisan przez oskaronego, pokrzywdzonego i mediatora, jeeli zostaa zawarta.


c.d.

wprowadza si rwnie moliwo nadawania przez sd lub referendarza sdowego ugodzie mediacyjnej klauzuli wykonalnoci (art. 107 3 k.p.k.).


c.d.

Art. 107. 1. Sd lub referendarz sdowy nadaje na danie osoby uprawnionej klauzul wykonalnoci orzeczeniu podlegajcemu wykonaniu w drodze egzekucji.

2. Za orzeczenia co do roszcze majtkowych uwaa si rwnie orzeczenia nakadajce obowizek naprawienia szkody lub zadouczynienia za doznan krzywd oraz nawizk orzeczon na rzecz pokrzywdzonego, jeeli nadaj si one do egzekucji w myl przepisw Kodeksu postpowania cywilnego.

3. Przepisy 1 i 2 stosuje si odpowiednio do obowizku wynikajcego z ugody zawartej przed sdem lub referendarzem sdowym, a take ugody zawartej w postpowaniu mediacyjnym.

4. Sd lub referendarz sdowy odmawia nadania klauzuli wykonalnoci ugodzie zawartej przed mediatorem, w caoci lub w czci, jeeli ugoda jest sprzeczna z prawem lub zasadami wspycia spoecznego albo zmierza do obejcia prawa.


c.d.

Konsekwencj zmiany art. 107 k.p.k. jest zmiana art. 494

Art. 494. 1. Rwnoczenie z pojednaniem strony mog zawrze ugod, ktrej przedmiotem mog by rwnie roszczenia pozostajce w zwizku z oskareniem.

2. (uchylony).

2. Ugoda zawarta na posiedzeniu pojednawczym jest tytuem egzekucji sdowej po nadaniu przez sd klauzuli wykonalnoci.


Postpowanie dowodowe

Art. 167. 1. W postpowaniu przed sdem, ktre zostao wszczte z inicjatywy strony, dowody przeprowadzane s przez strony po ich dopuszczeniu przez prezesa sdu, przewodniczcego lub sd. W razie niestawiennictwa strony, na ktrej wniosek dowd zosta dopuszczony, a take w wyjtkowych wypadkach, uzasadnionych szczeglnymi okolicznociami, dowd przeprowadza sd w granicach tezy dowodowej. W wyjtkowych wypadkach, uzasadnionych szczeglnymi okolicznociami, sd moe dopuci i przeprowadzi dowd z urzdu.

2. W innym postpowaniu przed sdem ni wymienione w 1 oraz w postpowaniu przygotowawczym dowody przeprowadzane s przez organ procesowy prowadzcy postpowanie. Nie wycza to prawa do zgoszenia wniosku dowodowego przez stron.


Brzmienie art. 167 do zmiany

Art. 167 Dowody przeprowadza si na wniosek stron, podmiotu okrelonego w art. 416 albo z urzdu.


c.d.

inicjatywa w zakresie wprowadzania dowodw do procesu, uksztatowano odmiennie w postpowaniu przygotowawczym i postpowaniu sdowym, uwzgldniajc to, czy postpowanie wszczte zostao z inicjatywy strony, czy z urzdu,

sposb przeprowadzania dowodu, jest zaleny od wyej wskazanych czynnikw.


c.d.

W postpowaniach przed sdem wszczynanych z inicjatywy strony procesowej, co bdzie dotyczy zarwno postpowania po wniesieniu publicznego i prywatnego aktu oskarenia, jak i postpowa inicjowanych wniesieniem rodkw odwoawczych oraz wszelkich wnioskw, inicjatywa dowodowa naley do stron, za sd bdzie mg wprowadzi do procesu dowd jedynie w wyjtkowych, szczeglnie uzasadnionych wypadkach.


c.d.

Dowody przeprowadzane s przed sdem przez t stron, na wniosek ktrej zosta on dopuszczony, co oznacza e ta wanie strona w pierwszej kolejnoci zadaje pytania osobom przesuchiwanym. Sd bdzie mg wyrczy stron jedynie wyjtkowo, gdy uzna, e przejcie inicjatywy jest szczeglnie uzasadnione i przyczyni si do sprawniejszego osignicia celw procesu.


c.d.

art. 171 2. Prawo zadawania pyta maj, prcz organu oprcz podmiotu przesuchujcego, strony, obrocy, penomocnicy, biegli oraz podmiot okrelony w art . 416 w wyjtkowych wypadkach, uzasadnionych szczeglnymi okolicznociami, czonkowie skadu orzekajcego. Pytania zadaje si osobie przesuchiwanej bezporednio, chyba e organ przesuchujcy sd lub prokurator zarzdzi inaczej.


c.d.

W postpowaniu przygotowawczym oraz w innym postpowaniu przed sdem ni wszczte z inicjatywy stron, dziaay bd inne reguy. W tych postpowaniach dowody przeprowadzane bd z inicjatywy organu procesowego prowadzcego postpowanie, co nie wyklucza prawa do zgaszania wnioskw dowodowych przez strony.


Dowody prywatne

Skoro inicjatywa dowodowa ma nalee do stron i proces przed sdem ma by kontradyktoryjny konieczne byo wyrwnanie szans stron i uczynienie pewnego wyomu od dotychczas obowizujcej zasady, wedug ktrej na rozprawie sdowej nie wolno odczytywa dokumentw prywatnych powstaych poza postpowaniem karnym i dla jego celw (art. 393 3 k.p.k. a contrario).


Art. 393

Art. 393. 1 Wolno odczytywa na rozprawie protokoy ogldzin, przeszukania i zatrzymania rzeczy, opinie biegych, instytutw, zakadw lub instytucji, dane o karalnoci, wyniki wywiadu rodowiskowego oraz wszelkie dokumenty urzdowe zoone w postpowaniu przygotowawczym lub sdowym albo w innym postpowaniu przewidzianym przez ustaw. Nie wolno jednak odczytywa notatek dotyczcych czynnoci, z ktrych wymagane jest sporzdzenie protokou, a take notatek, o ktrych mowa w art. 311 5.

2 Wolno rwnie odczytywa zawiadomienie o przestpstwie, chyba e zostao zoone do protokou, o ktrym mowa w art. 304a.

3 Mog by odczytywane na rozprawie wszelkie dokumenty prywatne, powstae poza postpowaniem karnym i nie dla jego celw, w szczeglnoci owiadczenia, publikacje, listy oraz notatki.

4 Wolno odczytywa na rozprawie protokoy zezna wiadka przesuchanego w warunkach okrelonych w art. 184. Rozprawa jest wwczas niejawna; przepisu art. 361 1 nie stosuje si.


Zakaz zastpowania wyjanie i zezna innymi dokumentami

Nadal bdzie jednak obowizywa zakaz z art. 174 k.p.k. Art. 174. Dowodu z wyjanie oskaronego lub z zezna

wiadka nie wolno zastpowa treci pism, zapiskw lub notatek urzdowych.

Pisma sporzdzonego w trakcie trwania procesu lub dla jego celw - np. przez ssiadw lub inne osoby prywatne, wyraajce opinie o zachowaniu oskaronego lub innych uczestnikw procesu - ktre nie stanowi dokumentu prywatnego, w rozumieniu art. 393, a jedynie informacj o dowodzie w postaci wiadka, ktry moe by przesuchany na okoliczno tego, co stanowi tre takiego pisma


Opinia biegego - prywatna

Ograniczenie to nie bdzie ju jednak dotyczyo innych dowodw, takich jak na przykad opinie biegych, czy ogldziny, ktre bd mogy by dokumentowane przez stron lub na jej zlecenie, a odpowiednia dokumentacja (np. opinia biegego, nagranie video dokumentujce ogldziny rzeczy lub miejsca) bdzie moga by przedoona sdowi.

Strona bdzie miaa moliwo zoenia wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegego (ktry sporzdzi dla strony opini) i przesuchania go przed sdem, jeli sd dowd ten dopuci. Nadal bowiem obowizywa bdzie art. 194 k.p.k.


c.d.

Art. 194. O dopuszczeniu dowodu z opinii biegego wydaje si postanowienie, w ktrym naley wskaza:

1) imi, nazwisko i specjalno biegego lub biegych, a w wypadku opinii instytucji, w razie potrzeby, specjalno i kwalifikacje osb, ktre powinny wzi udzia w przeprowadzeniu ekspertyzy,

2) przedmiot i zakres ekspertyzy ze sformuowaniem, w miar potrzeby, pyta szczegowych,

3) termin dostarczenia opinii.


Zakaz korzystania z owocw zatrutego drzewa

Art. 168a Niedopuszczalne jest przeprowadzenie i wykorzystanie dowodu uzyskanego do celw postpowania karnego za pomoc czynu zabronionego, o ktrym mowa w art. 1 1 Kodeksu karnego.

Chodzi o wykluczenie dowodw, ktre pozyskano dla celw postpowania karnego, za pomoc czynu zabronionego.


c.d.

Zakaz ten ma wyeliminowa moliwo pozyskania dowodw dla postpowania karnego np. w drodze zlecenia zainstalowania na zlecenie strony procesowej podsuchw.

Obecnie take w orzecznictwie ogranicza si wykorzystanie jako dowodw np. podstpnie dokonanych nagra rozmw.


c.d.

Postanowienie SN z dnia 27 wrzenia 2012 r., III KK 5/12 Nagrania prywatne mog by dopuszczone do materiau dowodowego jedynie w sytuacji, gdy stanowi rejestracj czynu przestpnego, a nie prywatnych rozmw nawet dotyczcych tego czynu (LEX nr 1226723).


Zmiany w zakresie przesuchania wiadkw pokrzywdzonych przestpstw przeciwko wolnoci seksualnej i innych

obowizujce od dnia 27 stycznia 214 r.

Ustawa z dnia 13 czerwca 2013 r. o zmianie ustawy Kodeks karny oraz ustawy Kodeks postpowania karnego (Dz. U. z 2013 r. poz. 849) wprowadzia istotne zmiany w zakresie cigania przestpstw i przesuchania wiadkw.

Zmodyfikowano tryb cigania przestpstw okrelonych w rozdziale XXV ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. -Kodeks karny (przestpstwa przeciwko wolnoci seksualnej i obyczajnoci), ktre w poprzednim stanie prawnym cigane byy na wniosek pokrzywdzonego, a w myl nowej regulacji cigane s z urzdu.


c.d.

Dotyczy to przestpstw: zgwacenia (art. 197 Kodeksu karnego), naduycia stosunku zalenoci lub wykorzystania krytycznego pooenia (art. 199 1 Kodeksu karnego) oraz wykorzystania bezradnoci innej osoby lub upoledzenia umysowego lub choroby psychicznej (art. 198 Kodeksu karnego) w celu doprowadzenia do obcowania pciowego lub do poddania si innej czynnoci seksualnej albo do wykonania takiej czynnoci.

Wprowadzono nowe rozwizania w zakresie prowadzenia przesucha ofiar przestpstw przeciwko wolnoci seksualnej oraz maoletnich wiadkw, majce na celu zminimalizowanie negatywnych przey oraz dostosowanie systemu prawnego do standardw ochrony maoletniej ofiary przestpstwa, zawartych w aktach prawa unijnego.


Przesuchanie maoletniego pokrzywdzonego

Art. 185a 1. W sprawach o przestpstwa popenione z uyciem przemocy lub groby bezprawnej lub okrelone w rozdziaach XXIII, XXV i XXVI Kodeksu karnego pokrzywdzonego, ktry w chwili przesuchania nie ukoczy 15 lat, przesuchuje si w charakterze wiadka tylko wwczas, gdy jego zeznania mog mie istotne znaczenie dla rozstrzygnicia sprawy, i tylko raz, chyba e wyjd na jaw istotne okolicznoci, ktrych wyjanienie wymaga ponownego przesuchania, lub da tego oskarony, ktry nie mia obrocy w czasie pierwszego przesuchania pokrzywdzonego.

2. Przesuchanie przeprowadza sd na posiedzeniu z udziaem biegego psychologa. Prokurator, obroca oraz penomocnik pokrzywdzonego maj prawo wzi udzia w przesuchaniu. Osoba wymieniona w art. 51 2 lub osoba penoletnia wskazana przez pokrzywdzonego, o ktrym mowa w 1, ma prawo rwnie by obecna przy przesuchaniu, jeeli nie ogranicza to swobody wypowiedzi przesuchiwanego. Jeeli oskarony zawiadomiony o tej czynnoci nie posiada obrocy z wyboru, sd wyznacza mu obroc z urzdu.

3. Na rozprawie gwnej odtwarza si sporzdzony zapis obrazu i dwiku przesuchania oraz odczytuje si protok przesuchania.

4. W sprawach o przestpstwa wymienione w 1 maoletniego pokrzywdzonego, ktry w chwili przesuchania ukoczy 15 lat, przesuchuje si w warunkach okrelonych w 1-3, gdy zachodzi uzasadniona obawa, e przesuchanie w innych warunkach mogoby wywrze negatywny wpyw na jego stan psychiczny.


c.d.

Szczeglny tryb przesuchania zosta rozszerzony na przestpstwa popenione z uyciem przemocy lub groby bezprawnej oraz okrelone w rozdziale XXIII kodeksu karnego. Rozdzia ten zatytuowany Przestpstwa przeciwko wolnoci" obejmuje nastpujce przestpstwa: art. 189 k.k. (bezprawne pozbawienie wolnoci), art. 189a k.k. (handel ludmi), art. 190 k.k. (groba karalna), art. 190a k.k. (stalking uporczywe nkanie), art. 191 k.k. (zmuszanie do okrelonego zachowania), art. 191a k.k. (utrwalanie, bez zgody, wizerunku nagiej osoby lub osoby w trakcie czynnoci seksualnej), art. 192 k.k. (wykonanie zabiegu leczniczego bez zgody pacjenta) oraz art. 193 k.k. (zakcenie miru domowego).


c.d.

Przesuchanie pokrzywdzonego w charakterze wiadka przeprowadza sd powoany do rozpoznania sprawy w pierwszej instancji z udziaem psychologa, na posiedzeniu, w ktrym maj prawo wzi udzia prokurator, obroca oraz penomocnik pokrzywdzonego. Przedstawiciel ustawowy albo faktyczny opiekun pokrzywdzonego lub osoba penoletnia wskazana przez pokrzywdzonego, maj prawo rwnie by obecni przy przesuchaniu, o ile nie ograniczy to swobody wypowiedzi przesuchiwanego.


Przesuchanie maoletniego wiadka

Art. 185b 1. W sprawach o przestpstwa popenione z uyciem przemocy lub groby bezprawnej lub okrelone w rozdziaach XXV i XXVI Kodeksu karnego wiadka, ktry w chwili przesuchania nie ukoczy 15 lat, przesuchuje si w warunkach okrelonych w art. 185a 1-3, jeeli zeznania tego wiadka mog mie istotne znaczenie dla rozstrzygnicia sprawy.

2. W sprawach o przestpstwa wymienione w 1 maoletniego wiadka, ktry w chwili przesuchania ukoczy 15 lat, przesuchuje si w trybie okrelonym w art. 177 1a, gdy zachodzi uzasadniona obawa, e bezporednia obecno oskaronego przy przesuchaniu mogaby oddziaywa krpujco na zeznania wiadka lub wywiera negatywny wpyw na jego stan psychiczny.

3. Przepisw 1 i 2 nie stosuje si do wiadka wspdziaajcego w popenieniu czynu zabronionego, o ktry toczy si postpowanie karne, lub wiadka, ktrego czyn pozostaje w zwizku z czynem, o ktry toczy si postpowanie karne.


Przesuchanie dorosego pokrzywdzonego

Art. 185c. 1. W sprawach o przestpstwa okrelone w art. 197-199 Kodeksu karnego zawiadomienie o przestpstwie, jeeli skada je pokrzywdzony, powinno ograniczy si do wskazania najwaniejszych faktw i dowodw.

2. Przesuchanie pokrzywdzonego w charakterze wiadka przeprowadza sd na posiedzeniu, w ktrym maj prawo wzi udzia prokurator, obroca oraz penomocnik pokrzywdzonego. Na rozprawie gwnej odtwarza si sporzdzony zapis obrazu i dwiku przesuchania oraz odczytuje si protok przesuchania.

3. Jeeli zajdzie konieczno ponownego przesuchania pokrzywdzonego w charakterze wiadka, na jego wniosek przesuchanie przeprowadza si w sposb wskazany w art. 177 1a, gdy zachodzi uzasadniona obawa, e bezporednia obecno oskaronego przy przesuchaniu mogaby oddziaywa krpujco na zeznania pokrzywdzonego lub wywiera negatywny wpyw na jego stan psychiczny.

4. Jeeli przesuchanie odbywa si z udziaem biegego psychologa, naley zapewni, na wniosek pokrzywdzonego, aby by on osob tej samej pci co pokrzywdzony, chyba e bdzie to utrudnia postpowanie.


Przegldanie akt i sporzdzanie kopii

Dostp do akt w postpowaniu jurysdykcyjnym uregulowany jest w art. 156 1 -4 k.p.k.

Ustaw z dnia 27 wrzenia 2013 r. o zmianie ustawy - Kodeks postpowania karnego oraz niektrych innych ustaw (Dz. U. poz. 1247) zmieniono art. 156 5 i 5a k.p.k. z dniem 2 czerwca 2014 r., kolejne zmiany przepisu maj wej z dniem 1 lipca 2015 r.


Zmiana brzmienie od 1 lipca 2015 r.

Art. 156. 1 Stronom, podmiotowi okrelonemu w art. 416, obrocom, penomocnikom i przedstawicielom ustawowym udostpnia si akta sprawy sdowej i daje mono sporzdzenia z nich odpisw ich kopii. Za zgod prezesa sdu akta te mog by udostpnione rwnie innym osobom.

1a.Podmiotom wskazanym w 1 w toku postpowania sdowego udostpnia si na ich wniosek akta postpowania przygotowawczego w czci, w jakiej nie zostay przekazane sdowi, take w celu utrwalenia ich w postaci elektronicznej.

2. Na wniosek oskaronego lub jego obrocy wydaje si odpatnie kserokopie kopie dokumentw z akt sprawy. Kserokopie takie mona wydaKopie takie wydaje si odpatnie, na wniosek, rwnie innym stronom, podmiotowi okrelonemu w art. 416, penomocnikom i przedstawicielom ustawowym. Zarzdzenie w przedmiocie wniosku moe wyda rwnie referendarz sdowy. Od kopii wykonanej samodzielnie nie pobiera si opaty.


c.d.

3 Prezes sdu lub referendarz sdowy moe w razie uzasadnionej potrzeby zarzdzi wydanie odpatnie uwierzytelnionych odpisw z akt sprawy.

4 Jeeli zachodzi niebezpieczestwo ujawnienia informacji niejawnych o klauzuli tajnoci "tajne" lub "cile tajne", przegldanie akt, sporzdzanie odpisw i kserokopii kopii odbywa si z zachowaniem rygorw okrelonych przez prezesa sdu lub sd. Uwierzytelnionych odpisw i kserokopii kopii nie wydaje si, chyba e ustawa stanowi inaczej.

6. Minister Sprawiedliwoci okreli, w drodze rozporzdzenia, wysoko opaty za wydanie kserokopii kopii dokumentw oraz uwierzytelnionych odpisw z akt sprawy, majc na uwadze koszty wykonania takich kserokopii koszt wykonania takich kopii i odpisw.


c.d.

Zgodnie z art. 156 1 tak w brzmieniu aktualnym jak i po zmianie strony procesowe, ich przedstawiciele procesowi maj prawo do dostpu do akt sprawy sdowej, jak rwnie moliwo samodzielnego sporzdzania z nich odpisw/kopii. Co do zasady nie mona go ograniczy za wyjtkiem okrelonym w art. 156 4 k.p.k.

Zamiana sw odpisw na kopii miaa na celu jasne okrelenie, e chodzi take o umoliwienie tworzenia odpisw na nonikach elektronicznych przy uyciu najnowszej techniki w tym zakresie.


c.d.

Moliwe jedynie jest odmwienie udostpnienia akt w danym momencie, ze wzgldw organizacyjno-technicznych, np. zapoznawanie si z aktami sprawy przez czonkw skadu orzekajcego, znajdowanie si akt poza sdem.


Udostpnianie akt sdowych innym podmiotom

Dostp do akt sprawy sdowej moe zosta przyznany rwnie innym osobom ni strony i ich przedstawiciele np. pokrzywdzonemu, ktry nie wystpuje przed sdem jako oskaryciel, dziennikarzowi, naukowcowi prowadzcemu badania (art. 156 1 zdanie drugie).

Udostpnienie przez prezesa sdu - na podstawie art. 156 1 - akt sprawy "innej osobie" nie uprawnia tej osoby do publicznego rozpowszechniania zawartych w nich wiadomoci z postpowania przygotowawczego -do czasu rozpoczcia rozprawy gwnej, chyba e uzyska ona na to zezwolenie (art. 241 k.k.)


c.d.

Art. 241. 1. Kto bez zezwolenia rozpowszechnia publicznie wiadomoci z postpowania przygotowawczego, zanim zostay ujawnione w postpowaniu sdowym,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolnoci albo pozbawienia wolnoci do lat 2.

2. Tej samej karze podlega, kto rozpowszechnia publicznie wiadomoci z rozprawy sdowej prowadzonej z wyczeniem jawnoci.


Wydawanie kopii dokumentw z akt sprawy

Stronom i ich przedstawicielom procesowym przyznane zostao prawo do odpatnego uzyskania - na ich wniosek kopii dokumentw z akt sprawy sdowej.

Uprawnienie do uzyskania kopii z akt sprawy -w odrnieniu od dostpu do akt - nie przysuguje innym osobom, niebdcym stronami.


c.d.

Zmieniono dotychczas obowizujc zasad naruszajc rwno stron, e prawo do wydania kopii dokumentw w odniesieniu do oskaronego i jego obrocy ma charakter bezwzgldny, tzn. ich wnioskowi nie mona odmwi. Natomiast w przypadku innych stron i ich penomocnikw i przedstawicieli ustawowych prawo to ma charakter wzgldny (ustawa mwi "mona wyda").


c.d.

2. Na wniosek oskaronego lub jego obrocy wydaje si odpatnie kserokopie kopie dokumentw z akt sprawy. Kserokopie takie mona wyda Kopie takie wydaje si odpatnie, na wniosek, rwnie innym stronom, podmiotowi okrelonemu w art. 416, penomocnikom i przedstawicielom ustawowym. Zarzdzenie w przedmiocie wniosku moe wyda rwnie referendarz sdowy. Od kopii wykonanej samodzielnie nie pobiera si opaty.


c.d.

Zgodnie z art. 156 3 prezes sdu moe w razie uzasadnionej potrzeby zarzdzi wydanie odpatnie uwierzytelnionych odpisw z akt sprawy. Ustawodawca nie wskaza, komu mona wyda taki odpis, a zatem przyj naley, e mog to by zarwno podmioty wskazane w art. 156 2, jak rwnie inne osoby, jeeli maj w tym interes prawny.

3 Prezes sdu lub referendarz sdowy moe w razie uzasadnionej potrzeby zarzdzi wydanie odpatnie uwierzytelnionych odpisw z akt sprawy.


Ograniczenia dostpu do akt sprawy sdowej

art. 156 4 umoliwia ograniczenie dostpu do akt sprawy sdowej, jednak wycznie wwczas, gdy zachodzi niebezpieczestwo ujawnienia informacji niejawnych o klauzuli tajnoci "tajne" lub "cile tajne.

4 Jeeli zachodzi niebezpieczestwo ujawnienia informacji niejawnych o klauzuli tajnoci "tajne" lub "cile tajne", przegldanie akt, sporzdzanie odpisw i kserokopii kopii odbywa si z zachowaniem rygorw okrelonych przez prezesa sdu lub sd. Uwierzytelnionych odpisw i kserokopii kopii nie wydaje si, chyba e ustawa stanowi inaczej.


c.d.

W takiej sytuacji przegldanie akt, sporzdzanie odpisw i kserokopii odbywa si z zachowaniem rygorw okrelonych przez prezesa sdu lub sd.

Przepis ten nie daje zatem podstawy do odmwienia stronom i innym uprawnionym osobom dostpu do akt, a jedynie do wprowadzenia pewnych rygorw korzystania z tego prawa, np. przegldanie akt w kancelarii tajnej sdu.


c.d.

Zakresu rozumienia poj informacji niejawnych o klauzuli tajnoci "tajne" lub "cile tajne" okrela art. 5 ust. 1 i 2 ustawy z 5 sierpnia 2010 o ochronie informacji niejawnych (Dz. U. z 2010, Nr 182, poz. 1228)

W sytuacji, o ktrej mowa w art. 156 4, nie wydaje si uwierzytelnionych odpisw i kopii, chyba e ustawa stanowi inaczej. Przepis ten jest zatem lex specialis wzgldem art. 156 3. Z kolei ustawa stanowi inaczej, np. art. 157 2, w myl ktrego w sprawach, w ktrych wyczono jawno ze wzgldu na wany interes pastwa, stronom (obecnie oskaronemu) na ich danie wydaje si odpis orzeczenia koczcego postpowanie w danej instancji, bez uzasadnienia.


Dostp do akt w postpowaniu przygotowawczym

Ustaw z dnia 27 wrzenia 2013 r. o zmianie ustawy - Kodeks postpowania karnego oraz niektrych innych ustaw (Dz. U. poz. 1247) zmieniono art. 156 5 i 5a k.p.k. z dniem 2 czerwca 2014 r.

5 Jeeli ustawa nie stanowi inaczej nie zachodzi potrzeba zabezpieczenia prawidowego toku postpowania lub ochrony wanego interesu pastwa, w toku postpowania przygotowawczego stronom, obrocom, penomocnikom i przedstawicielom ustawowym udostpnia si akta, umoliwia sporzdzanie odpisw i kserokopii lub kopii oraz wydaje odpatnie uwierzytelnione odpisy lub kserokopie tylko za zgod prowadzcego postpowanie przygotowawcze kopie; prawo to przysuguje stronom take po zakoczeniu postpowania przygotowawczego. W przedmiocie udostpnienia akt, sporzdzenia odpisw lub kopii lub wydania uwierzytelnionych odpisw lub kopii prowadzcy postpowanie przygotowawcze wydaje zarzdzenie. Za zgod prokuratora akta w toku postpowania przygotowawczego mog by w wyjtkowych wypadkach udostpnione innym osobom.


c.d.

Zmiana dotyczy sporzdzania kopii akt sprawy. Przyjto, e mona je sporzdza, jeeli nie wyklucza tego potrzeba zabezpieczenia prawidowego toku postpowania lub ochrony wanego interesu pastwa (dotychczas moliwe to byo w przypadkach, gdy nie wykluczaa tego ustawa).

Doprecyzowano rwnie, e prawo do w wgldu w akta i sporzdzania ich kopii przysuguje stronom take po zakoczeniu postpowania przygotowawczego.

W przedmiocie udostpnienia akt, sporzdzenia odpisw lub kopii lub wydania uwierzytelnionych odpisw lub kopii prowadzcy postpowanie przygotowawcze wydaje zarzdzenie.


Zaskaralno decyzji prokuratora w zakresie dostpu do akt

Aktualnie: Art. 159 Na odmow udostpnienia akt w

postpowaniu przygotowawczym przysuguje stronom zaalenie; na zarzdzenie prokuratora zaalenie przysuguje do prokuratora bezporednio przeoonego.

Po zmianie od 1 lipca 2015 roku Art. 159 Na odmow udostpnienia akt w

postpowaniu przygotowawczym przysuguje stronom zaalenie; na zarzdzenie prokuratora zaalenie przysuguje do prokuratora bezporednio przeoonegosdu.


Udostpnianie akt innym osobom

Akta sprawy w toku postpowania przygotowawczego mog by te udostpnione innym osobom (zdanie ostatnie 5), jednak wycznie w wyjtkowych wypadkach i za zgod prokuratora. Jeeli zatem postpowanie przygotowawcze jest prowadzone przez Policj lub inny nieprokuratorski organ, konieczne jest uzyskanie zgody prokuratora nadzorujcego postpowanie przygotowawcze.


Dostp do akt postpowania przygotowawczego w zwizku ze stosowaniem tymczasowego aresztowania.

Zmieniono przepis 5a nakazujc niezwoczne udostpnienie akt sprawy podejrzanemu i jego obrocy w razie zoenia w toku postpowania przygotowawczego wniosku o zastosowanie albo przeduenie tymczasowego aresztowania. Udostpnia si je w czci zawierajcej tre dowodw wskazanych we wniosku.


Zmiana 5a

5a. W toku postpowania przygotowawczego podejrzanemu i jego obrocy udostpnia si akta sprawy w czci zawierajcej dowody wskazane we wniosku o zastosowanie albo przeduenie tymczasowego aresztowania oraz wymienione w postanowieniu o zastosowaniu albo przedueniu tymczasowego aresztowania. Prokurator moe odmwi zgody na udostpnienie akt w tej czci tylko wwczas, gdy zachodzi uzasadniona obawa, e naraaoby to na niebezpieczestwo utraty ycia lub zdrowia pokrzywdzonego lub innego uczestnika postpowania, grozioby zniszczeniem lub ukryciem dowodw albo tworzeniem dowodw faszywych, grozioby uniemoliwieniem ustalenia i ujcia wspsprawcy czynu zarzucanego podejrzanemu lub sprawcw innych czynw ujawnionych w toku postpowania, ujawniaoby prowadzone czynnoci opreacyjno-rozpoznawczelub zagraaoby utrudnieniem postpowania przygotowawczego w inny bezprawny sposb.

5a W razie zoenia w toku postpowania przygotowawczego wniosku o zastosowanie albo przeduenie tymczasowego aresztowania podejrzanemu i jego obrocy udostpnia si niezwocznie akta sprawy w czci zawierajcej tre dowodw wskazanych we wniosku.


c.d.

art. 156 5a dodany przez art. 1 ustawy z dnia 16 lipca 2009 r. (Dz.U.2009.127.1051) zmieniajcej nin. ustaw z dniem 28 sierpnia 2009 r. na skutek orzeczenia Trybunau Konstytucyjnego.

Trybuna Konstytucyjny w wyroku K 42/07 (Dz. U. z 2008 r. Nr 100, poz. 648; OTK-A 2008, nr 5, poz. 77) orzek, e art. 156 5 w zakresie, w jakim umoliwia arbitralne wyczenie jawnoci tych materiaw postpowania przygotowawczego, ktre uzasadniaj wniosek prokuratora w przedmiocie tymczasowego aresztowania, jest niezgodny z art. 2 oraz art. 42 ust. 2 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. W ocenie Trybunau Konstytucyjnego przepis art. 156 5 cechuje si nieprecyzyjnoci, ktra umoliwia nadawanie mu rnej interpretacji przez organy stosujce prawo. Kluczowe znaczenie ma tu nie tylko brak okrelenia przesanek, ktrymi powinien kierowa si organ prowadzcy postpowanie przy podejmowaniu decyzji o odmowie udostpnienia akt ale take to, e ustawodawca w adnym z przepisw kodeksu postpowania karnego nie sprecyzowa, co naley rozumie przez zawarte w zakwestionowanej regulacji sformuowanie: "akta sprawy sdowej".


Zmiana art. 157 k.p.k. wyrwnanie praw stron

Art. 157. 1 Oskaronemu na jego danie naley wyda bezpatnie Stronom oraz osobom, ktrych orzeczenie bezporednio dotyczy, naley na ich danie nieodpatnie wyda jeden uwierzytelniony odpis kadego orzeczenia. Odpis wydaje si z uzasadnieniem, jeeli je sporzdzono.

2. W sprawach, w ktrych wyczono jawno ze wzgldu na wany interes pastwa, oskaronemu wolno wyda osobom, o ktrych mowa w 1, wydaje si tylko odpis orzeczenia koczcego postpowanie w danej instancji, bez uzasadnienia.

3. Nie mona odmwi stronie zezwolenia na sporzdzenie odpisu protokou czynnoci, w ktrej strona uczestniczya lub miaa prawo uczestniczy, jak rwnie dokumentu pochodzcego od niej lub sporzdzonego z jej udziaem.


c.d.

W sprawie wyczono jawno ze wzgldu na wany interes pastwa (art. 360 1 pkt 4), wolno stronom wyda jedynie odpis orzeczenia koczcego postpowanie w danej instancji, bez uzasadnienia.

art. 157 3 ma istotne znaczenie zwaszcza w postpowaniu przygotowawczym. Przez czynno, w ktrej strona miaa prawo uczestniczy, naley rozumie zarwno czynnoci, w odniesieniu do ktrych prawo to wynika z samej ustawy, jak i czynnoci, w ktrych dopuszczono j do udziau decyzj organu procesowego, nawet jeeli ostatecznie nie wzia ona w nich udziau.


Otrzymywanie zapisw obrazu i dwiku przez strony

Jeeli czynno procesow utrwala si za pomoc urzdzenia rejestrujcego obraz lub dwik zgodnie z art. 147 4 k.p.k. w postpowaniu sdowym strona ma prawo otrzyma jego kopi.

Art. 147 4. Strona ma prawo otrzyma na swj koszt jedn kopi zapisu dwiku lub obrazu. Nie dotyczy to przesuchania na rozprawie odbywajcej si z wyczeniem jawnoci albo w postpowaniu przygotowawczym.


Zakoczenie postpowania przygotowawczego

postanowienia o odmowie wszczcia dochodzenia lub ledztwa,

postanowienia o umorzeniu dochodzenia lub ledztwa,

bd sporzdzeniem i wniesienie do sdu aktu oskarenia.


c.d.

Art. 305 4. O wszczciu, odmowie wszczcia albo o umorzeniu ledztwa zawiadamia si osob lub instytucj pastwow, samorzdow lub spoeczn, ktra zoya zawiadomienie o przestpstwie, oraz ujawnionego pokrzywdzonego, a o umorzeniu take podejrzanego - z pouczeniem o przysugujcych im uprawnieniach.


c.d.

Krg osb, ktre naley powiadomi:

1) o wszczciu, odmowie wszczcia albo o umorzeniu ledztwa zawiadamia si: osob lub instytucj pastwow, samorzdow

lub spoeczn, ktra zoya zawiadomienie o przestpstwie,

ujawnionego pokrzywdzonego,

2) o umorzeniu ledztwa - take podejrzanego.


c.d.

Pouczenie przewidziane w 4 obejmuje: - pouczenie pokrzywdzonego i instytucji o prawie

wniesienia zaalenia na postanowienie o odmowie wszczcia ledztwa,

- pouczenie pokrzywdzonego i podejrzanego o prawie wniesienia zaalenia na postanowienie o umorzeniu postpowania przygotowawczego.

Podmioty te powinny by take pouczone o przysugujcym im prawie przejrzenia akt (art. 306 1b) oraz o terminie i sposobie wniesienia zaalenia


Prawo do zaskarenia postanowienia o odmowie wszczcia ledztwa/dochodzenia

Prawo do zaskarenia postanowienia o odmowie wszczcia ledztwa/dochodzenia zgodnie z art. 306 1 suy nastpujcym podmiotom:

1) pokrzywdzonemu zob. art. 49 1, 2) instytucji pastwowej, samorzdowej lub spoecznej,

ktra zoya zawiadomienie o popenieniu przestpstwa 3) osobie, ktra zoya zawiadomienie o popenieniu

przestpstwa, jeeli wskutek przestpstwa doszo do naruszenia jej praw chodzi tu o osob, ktra nie jest pokrzywdzonym w rozumieniu art. 49 1, ani nie wykonuje praw pokrzywdzonego (np. osoby majce prawa majtkowe -wsplnicy, akcjonariusze, spdzielcy, wzgldem osoby prawnej, na ktrej szkod popeniono przestpstwo).


Prawo do zaskarenia postanowienia o umorzeniu ledztwa/dochodzenia

art. 306 1a. Na postanowienie o umorzeniu ledztwa przysuguje zaalenie:

1) stronom,

2) instytucji pastwowej lub samorzdowej, ktra zoya zawiadomienie o przestpstwie,

3) osobie, ktra zoya zawiadomienie o przestpstwie okrelonym w art. 228-231, art. 233, art. 235, art. 236, art. 245, art. 270-277, art. 278-294 lub w art. 296-306 Kodeksu karnego, jeeli postpowanie karne wszczto w wyniku jej zawiadomienia, a wskutek tego przestpstwa doszo do naruszenia jej praw.


Szkolenie Zmiany k.p.k. Od 1.07

Documents

Transcript of Szkolenie Zmiany k.p.k. Od 1.07