SZKOLENIE

BIBLIOTECZNO-KOMPUTEROWE

REGIONALNYCH

PRACOWNI KRAJOZNAWCZYCH

Warszawa, 2014

1

PRAWO BIBLIOTECZNE

0 BIBLIOTEKI w Polsce funkcjonują w oparciu o państwowe unormowania prawne, niezależnie od statusu prawnego założyciela książnicy.

0 VADEMECUM BIBLIOTEKARZA to publikacja prezentująca kompleksowo najaktualniejsze regulacje prawne, dot. funkcjonowania bibliotek. Vademecum Bibliotekarza zestawia najważniejsze przepisy prawne dla bibliotekarzy w trzech zasadniczych grupach, w zależności od stopnia ich odniesienia się do materii bibliotecznej. Aby przybliżyć treść tych aktów prawnych podana jest bibliografia publikacji interpretujących określone przepisy.

0 Najważniejszym dokumentem jest Ustawa o bibliotekach z dnia 27 czerwca 1997 r. wraz z nowelizacjami. (DzU nr 85, poz. 539). Ustawa ta zastępuje ustawę z dnia 9 kwietnia 1968 r. o bibliotekach, która z kolei uchyliła dekret z dnia 17 kwietnia 1946 r. o bibliotekach i opiece nad zbiorami bibliotecznymi. Wejście w życie ustawy z 1997 r. automatycznie anulowało ważność przepisów wykonawczych do ustawy o bibliotekach z 1968 r.

2

Ustawy i rozporządzenia

0 Rozporządzenie ministra kultury i dziedzictwa narodowego z dnia 5 listopada 1999 r. w sprawie ewidencji materiałów bibliotecznych (DzU nr 93, poz. 1077) z nowelizacjami.

0 Rozporządzenie ministra kultury i sztuki z dnia 6 marca 1997 r. w sprawie wykazu bibliotek uprawnionych do otrzymywania egzemplarzy obowiązkowych poszczególnych publikacji oraz zasad i trybu ich przekazywania (DzU nr 29, poz. 161) z nowelizacjami.

0 Ustawa z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (DzU 1997 r. nr 110, poz. 721) z nowelizacjami.

0 Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (DzU nr 2, poz. 83 i nr 43, poz. 170) z nowelizacjami.

0 Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (DzU nr 133, poz. 883; tekst jednolity: DzU z 2002 r. nr 101, poz.926).

Wszelkie zaktualizowane ustawy i rozporządzenia można znaleźć na stronie internetowej Sejmu RP w bazie Internetowego Systemu Aktów Prawnych (ISAP) http://isap.sejm.gov.pl/

3

Wykaz uprzywilejowanych bibliotek

Egzemplarz obowiązkowy – wykaz 16-tu bibliotek w Polsce, którym wg ustawy należy wysłać egzemplarz obowiązkowy (po 2. egz. do BN i Jagiellonki – 1 egz. przechowują wieczyście, drugi udostępniają, pozostałe biblioteki mają prawo wybrakować publikację dopiero po 50 latach).

Wysyłka po zaznaczeniu na kopercie Egzemplarz obowiązkowy jest bezpłatna. Wykaz bibliotek Centralna Biblioteka PTTK wysyła e-mailem.

Ustawa o obowiązkowych egzemplarzach bibliotecznych z dnia 7 listopada 1996 r. (DzU nr 152, poz. 722).

4

Miejsce CB PTTK wśród bibliotek

5

Bibliotekarstwo pod red. Zygmunta Żmigrodzkiego

0 wydane przez Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich w 1998 roku – to najpełniejszy podręcznik fachowy omawiający funkcjonowanie bibliotek z uwzględnieniem obowiązującego prawa w Polsce.

6

PODSTAWY OPRACOWANIA I JEGO ELEMENTY

Dokument biblioteczny wstępnie włączony do zbiorów w dziale akcesji, zawierający już znaki własnościowe i ewidencyjne bibliotek, przekazywany jest do odrębnego jeszcze działu opracowania. Czynności opracowywania, czyli przysposabiania do udostępniania odbiorcom różnorodnych materiałów bibliotecznych, rozpoczęte już w dziale akcesji, w rozumieniu bibliotekarstwa tradycyjnego obejmują ich katalogowanie, przydział oraz klasyfikację.

KATALOGOWANIE – kompletuje i uporządkowuje według poszczególnych stref opisu informacje o jego cechach wydawniczo-formalnych, pomijając cechy treściowe i pozwala na tworzenie różnorodnych katalogów typu formalnego.

CECHY WYDAWNICZO-FORMALNE:

0 autorstwo dokumentu,

0 tytuł,

0 nazwa wydawnictwa, kolejność i miejsce wydania,

0 forma wydawnicza, objętość, format (rozmiar książki),

0 międzynarodowy znak ISBN dla wydawnictw zwartych, lub ISSN dla wydawnictw ciągłych.

7

NORMA OPISU BIBLIOGRAFICZNEGO

Przy katalogowaniu różnorodnych typów dokumentów ważne jest stosowanie ujednoliconych zasad określania jednostki opisu odrębnie dla każdego typu oraz wyznaczenie podstawowych źródeł danych.

PN-N-01152

Norma ma budowę arkuszową. Arkusz 00 zawiera postanowienia ogólne.

Następne arkusze dotyczą poszczególnych typów dokumentów.

OPIS BIBLIOGRAFICZNY – to uporządkowany zespół danych o

dokumencie służących do jego identyfikacji, z reguły przejętych z opisywanego dokumentu w niezmienionej postaci oraz informacji uzupełniających i interpretujących dane.

8

0 PN-82/N-01152.00 Opis bibliograficzny. Postanowienia ogólne.

0 PN-82/N-01152.01 Opis bibliograficzny. Książki.

0 PN-N-01152-02 Opis bibliograficzny. Wydawnictwa ciągłe.

0 PN-87/N-01152.03 Opis bibliograficzny. Dokumenty normalizacyjne.

0 PN-83/N-01152.06 Opis bibliograficzny. Druki muzyczne.

0 PN-85/N-01152.07 Opis bibliograficzny. Dokumenty dźwiękowe.

0 PN-N-01152.8 Opis bibliograficzny. Stare druki.

0 PN-91/N-01152.10 Opis bibliograficzny. Dokumenty techniczno-handlowe.

0 PN-N-01152.12 Opis bibliograficzny. Filmy.

0 PN-N-01152.13 Opis bibliograficzny. Dokumenty elektroniczne.

9

Elementem jednoznacznie identyfikującym dokument jest jego hasło, czyli wyrażenie (wyraz, grupa wyrazów lub symbol) w sformalizowanej postaci, służące do porządkowania zbiorów informacji o dokumentach, wyróżnione swym umiejscowieniem i formą graficzną. Hasło w katalogu alfabetycznym należy do elementów opisu cech formalnych i wydawniczych, charakter formalny ma także układ haseł i tryb szeregowania opisów.

0 PN-N-01228 Hasło opisu bibliograficznego. Forma nazw geograficznych

0 PN-N-01229 Hasło opisu bibliograficznego. Hasło osobowe.

0 PN-N-01230 Hasło opisu bibliograficznego. Hasło korporatywne.

0 PN-N-01231 Hasło opisu bibliograficznego. Hasło tytułowe.

Rodzaje haseł:

0 autorskie - jako podane w druku lub wykryte nazwiska autorów,

0 tytułowe - jako określone wyrazy, zaczerpnięte przede wszystkim z tytułu katalogowanego druku, a gdy druk ukazał się bez tytułu, najczęściej z jego tekstu,

0 korporatywne - ustalona jako hasło nazwa ciała zbiorowego.

10

Jednostką opisu mogą być:

0 całość dokumentu (wydawnictwa „jednoczęściowego”) lub określona liczba części (książka jednotomowa lub wielotomowa),

0 jedna cześć dokumentu (wydawnictwa wieloczęściowego”) fizycznie samodzielna (książki wchodzące w skład serii, wydawnictwa ciągłe),

0 niesamoistna wydawniczo część dokumentu (praca, rozdział, fragment, artykuł).

W opisie bibliograficznym rygorystycznie stosowane są zasady dotyczące: alfabetu, skrótów, formy gramatycznej i ortograficznej.

Stopnie szczegółowości opisu bibliograficznego:

0 Pierwszy stopień – obejmuje elementy obowiązkowe, niezbędne do identyfikacji; stosowany m.in. w wykazach nowości i kartotekach zagadnieniowych. Zawiera: Tytuł właściwy / pierwsze oznaczenie odpowiedzialności . - Oznaczenie wydania . - Miejsce wydania , data wydania

0 Drugi stopień – obejmuje elementy obowiązkowe i zalecane, obowiązuje w katalogach wszystkich typów bibliotek;

0 Trzeci stopień – obejmuje wszystkie elementy opisu bibliograficznego wymienione w PN-N-01152-1:1982; stosowany jest w Bibliografii Narodowej, np. Przewodniku Bibliograficznym

11

STREFY OPISU BIBLIOGRAFICZNEGO W II STOPNIU SZCZEGÓŁOWOŚCI

Elementy opisu bibliograficznego pogrupowane są w strefach.

Kolejność poszczególnych elementów w strefach oraz kolejność stref jest ściśle określona.

Opis bibliograficzny zbudowany jest z następujących stref:

1. Strefa tytułu i oznaczenia odpowiedzialności,

2. Strefa wydania,

3. Strefa specjalna – nie ma zastosowania w opisie książek,

4. Strefa adresu wydawniczego,

5. Strefa opisu fizycznego,

6. Strefa serii,

7. Strefa uwag,

8. Strefa ISBN. 12

WZÓR KARTY KATALOGOWEJ (OPIS BIBLIOGRAFICZNY KSIĄŻKI)

HASŁO GŁÓWNE Sygnatura Tytuł właściwy : dodatek do tytułu / pierwsze oznaczenie

odpowiedzialności ; każde następne oznaczenie odpowiedzialności. – Oznaczenie wydania / pierwsze oznaczenie odpowiedzialności dotyczące wydania. – Miejsce wydania : nazwa wydawcy, data wydania. – Objętość książki : oznaczenie ilustracji ; format + oznaczenie dokumentu towarzyszącego. – (Tytuł serii, ISSN serii ; numeracja w obrębie serii. Oznaczenie i/lub tytuł podserii, ISSN podserii ; numeracja w obrębie podserii). – Uwagi. – ISBN

Nr. inwentarz. Klasyfikacja

znak miejsca książki w zbiorach bibliotecznych

Symbol UKD (ewentualnie symbol klasyfikacji literowej)

Numer, pod którym książka została wpisana do księgi inwentarzowej

13

1. STREFA TYTUŁU I OZNACZENIA ODPOWIEDZIALNOŚCI

Uporządkowuje wiadomości odnoszące się do tytułu, czyli wyrazu lub wyrażenia stanowiącego nazwę własną książki oraz jej autorstwa – osoby lub ciała zbiorowego, będących twórcami intelektualnej i/lub artystycznej zawartości książki.

Podstawowym źródłem danych uzyskania tych wiadomości jest strona tytułowa lub jej substytut.

Zawartość strefy:

Tytuł właściwy : dodatek do tytułu / pierwsze oznaczenie odpowiedzialności ; każde następne oznaczenie odpowiedzialności

Przykład:

100 [sto] lat społecznej turystyki w Polsce : szkice z dziejów PTTK i jego poprzedników / Zbigniew Kulczycki

14

STREFA TYTUŁU I OZNACZENIA ODPOWIEDZIALNOŚCI

Tytuł właściwy (inaczej tytuł główny książki)

podaje się go w formie w jakiej występuje na stronie tytułowej, z zachowaniem ortografii języka, w jakim jest podany tytuł i zgodnie z zasadami interpunkcji języka polskiego

jeżeli w tytule znajdują się nawiasy okrągłe, w opisie bibliograficznym należy je zachować (występujące w tytule nawiasy kwadratowe należy zamienić na okrągłe z wyjątkiem nawiasów w zapisach chemicznych i matematycznych)

jeżeli występuje kilka tytułów jako tytuł właściwy uznaje się ten, który jest wyróżniony typograficznie – jeżeli nie ma wyróżnień, wybiera się tytuł pierwszy, pozostałe tytuły traktujemy jako dodatki do tytułu

w skład tytułu właściwego wchodzą TYTUŁY OBOCZNE, tzn. takie, które poprzedzone są wyrazami: czyli, albo. Pierwszy wyraz tytułu obocznego pisze się WIELKĄ LITERĄ, np. Śluby panieńskie czyli Magnetyzm serc

odmiany tytułu występujące poza stroną tytułową – TYTUŁ GRZBIETOWY LUB OKŁADKOWY – można podać w strefie uwag

tytuły w językach obcych występujące na stronie tytułowej obok tytułu polskiego, tzw. TYTUŁY RÓWNOLEGŁE, pomija się w opisie drugiego stopnia szczegółowości

Jeżeli w tytule książki występuje nazwa autora, należy ją traktować jako integralną część tytułu i nie powtarzać tej nazwy w oznaczeniu odpowiedzialności

15

STREFA TYTUŁU I OZNACZENIA ODPOWIEDZIALNOŚCI

Tytuł właściwy (inaczej tytuł główny książki)

Skróty i liczebniki występujące w tytule właściwym można rozwinąć (rozwinięcie słowne podaje się w nawiasach kwadratowych, np.: 100 [Sto] najwybitniejszych postaci w historii muzyki

Tytuł zbyt długi można skracać – zachowując co najmniej jego pierwsze trzy wyrazy, nie zmieniając sensu tytułu i zachowując poprawność gramatyczną. Pominięcia zaznacza się wielokropkiem w nawiasie kwadratowym […]

Nie należy skracać słów w tytule, np. pisać kl. IV jeżeli w książce jest klasa IV

Tytuły w alfabetach niełacińskich (np. cyrylickich) transliteruje się na znaki alfabetu łacińskiego

Dodatek do tytułu - wyrażenie uzupełniające tytuł właściwy

1. Podtytuł – tytuł umieszczany po tytule głównym objaśniający go lub uzupełniający 2. Nadtytuł – tytuł poprzedzający tytuł główny dzieła

Pierwszy wyraz dodatku pisze się małą literą z wyjątkiem nazw własnych

Jeżeli na stronie tytułowej znajduje się kilka dodatków należy je podać w takiej kolejności w jakiej występują, o ile wyróżnienie typograficzne nie wskazują innego porządku

Dodatki do tytułu spoza strony tytułowej można wymienić w strefie uwag 16

STREFA TYTUŁU I OZNACZENIA ODPOWIEDZIALNOŚCI

Oznaczenie odpowiedzialności - osoby i instytucje, które są odpowiedzialne za intelektualną i/lub artystyczną zawartość książki

1. Autor – osoba lub ciało zbiorowe będące głównym twórcą dzieła.

2. Współtwórca – osoba lub ciało zbiorowe współdziałające przy powstaniu książki: redaktor, tłumacz, autor ilustracji, autor przedmowy, itp.

3. Instytucja sprawcza – to instytucja sprawująca nadzór merytoryczny nad wydaniem książki, inicjująca jej powstanie, często jednocześnie pełniąca rolę wydawcy. Nazwa instytucji sprawczej zwykle umieszczana jest u góry strony tytułowej.

Nazwy współtwórców występujące poza stroną tytułową (np. tłumaczy, redaktorów, ilustratorów) można przejmować do opisu w zależności od wkładu danej osoby w powstanie książki – nazwy przejęte spoza strony tytułowej należy ujmować w nawiasy kwadratowe

W oznaczeniu odpowiedzialności nie wymienia się recenzentów, redaktorów wydawnictwa, korektorów, projektantów okładki, itp.

Nazwy osób wraz z określeniami ich udziału w powstaniu książki należy podawać w takiej formie, w jakiej występują na stronie tytułowej

Pomija się wyrażenia dotyczące tytułów naukowych, zawodowych, rodowych, itp. 17

STREFA TYTUŁU I OZNACZENIA ODPOWIEDZIALNOŚCI

Oznaczenie odpowiedzialności - osoby i instytucje, które są odpowiedzialne za intelektualną i/lub artystyczną zawartość książki

Jeżeli w jednym oznaczeniu odpowiedzialności wymienia się nazwy dwóch lub trzech osób, oddziela się je przecinkami, z wyjątkiem przypadków, gdy nazwiska połączone są spójnikami, np.: Śladami Chopina : przewodnik / Liliana Olchowik-Adamowska, Kazimierz Kunicki, Tomasz Ławecki

Jeżeli w książce podano więcej niż trzech autorów, redaktorów, tłumaczy, itp. w oznaczeniu odpowiedzialności wymienia się pierwszego autora (redaktora, tłumacza), a opuszczone nazwiska zaznacza skrótem [i in.] lub [et al.]

Nazwy autorów się i współtwórców książek w oznaczeniu odpowiedzialności podaje się w kolejności występowania na stronie tytułowej, jeżeli wyróżnienie typograficzne nie sugeruje innego uszeregowania

Oznaczenie odpowiedzialności przejęte spoza strony tytułowej porządkuje się według stopnia odpowiedzialności, np.: autorzy – tłumacze – ilustratorzy - …

18

2. STREFA WYDANIA

Informuje o kolejności wydania. Pomija się w niej informacje o wydaniu pierwszym, z wyjątkiem np. pierwszego wydania krajowego lub edycji skróconej.

Podstawowym źródłem danych jest cała książka (dane przejęte spoza niej włączone są w nawias kwadratowy).

Zawartość strefy:

. – Oznaczenie wydania / pierwsze oznaczenie odpowiedzialności dotyczące wydania

Przykład:

Wyd. 2 popr. i uzup.

19

STREFA WYDANIA Oznaczenie wydania czyli numer wydania wraz z określeniami słownymi Numer wydania podaje się cyframi arabskimi – dodatkowe określenia wydania

skraca się wg normy PN-N-01158: 1985 Skróty wyrazów i wyrażeń w opisie bibliograficznym, np.:

. – Wyd. 3 zm.

. – Wyd. 2 rozsz. i uzup.

Pomija się oznaczenia dotyczące wydania pierwszego, chyba,

że charakteryzują one bliżej to wydanie, np.: . – Wyd. 1 krajowe . – Wyd. 1 pełne . – Wyd. 1 (dodr.)

W opisie bibliograficznym przepisów prawnych w oznaczeniu wydania

podaje się stan prawny, np.: . – Stan prawny na 1 stycznia 2006 r. . – Wyd. 5 popr. i rozsz., stan prawny 1.VII.2005 r.

20

4. STREFA ADRESU WYDAWNICZEGO

Zawiera dane o miejscu (miejscach) wydania, wydawcy (wydawcach) oraz dacie wydania, a także miejscu druku, drukarni oraz dacie druku w wypadku braku lub niepełnych informacji podstawowych.

Zawartość strefy:

. – Miejsce wydania : nazwa wydawcy, data wydania (miejsce druku : nazwa drukarni, data druku)

Przykład: Warszawa : Wydawnictwo PTTK, 1986

21

STREFA ADRESU WYDAWNICZEGO

Miejsce wydania to nazwa miejscowości będącej siedzibą wydawcy

Jeżeli w książce znajdują się dwa miejsca wydania i odnoszą się do tego samego wydawcy, do opisu przejmuje się nazwy obu miejscowości, oddzielając je średnikiem, np.: Warszawa ; Łódź : Wydawnictwo Szkolne PWN

W przypadku więcej niż dwóch miejsc odnoszących się do tego samego wydawcy, do opisu należy przyjąć nazwę pierwszego miejsca wydania, np.: Wrocław : Zakład Narodowy im. Ossolińskich lub Wrocław [i in.] : Zakład Narodowy im. Ossolińskich

Jeżeli książka została wydana przez oddział wydawnictwa nazwę siedziby oddziału traktuje się jako drugie miejsce wydania, np.: Ruda Śląska ; Katowice : Wydawnictwo Kos

Jeżeli w książce występują dwa miejsca wydania i odnoszą się do różnych wydawców należy je przejąć wraz z odpowiadającymi im nazwami wydawców. Nazwę siedziby drugiego wydawcy poprzedza się odstępem, średnikiem, odstępem, np.: Bielsko-Biała : „Park” ; Warszawa : „Horyzont”

Brak miejsca wydania oznacza się skrótem [B.m.]

Miejsce wydania ustalone na podstawie innych źródeł niż opracowywana książka można podać w nawiasie kwadratowym, np.: [Katowice] : „Śląsk”

22

STREFA ADRESU WYDAWNICZEGO

Nazwa wydawcy – w opisie zachowuje się najistotniejsze części nazwy wydawcy

Można pominąć określenia takie jak: oficyna wydawniczo-księgarska, dom wydawniczy, księgarnia, JEŚLI NIE STANOWIĄ INTEGRALNEJ CZĘŚCI NAZWY

Pomija się określenia typu: nakładem, spółka akcyjna, limited – odnoszące się do funkcji wydawcy lub jej stanu prawnego

Jeżeli wydawcą książki jest jej autor, w miejscu nazwy wydawcy pisze się: nakł. aut. (Lublin : nakł. aut.)

Jeżeli w książce występują nazwy dwóch wydawców, do opisu przejmuje się obie nazwy poprzedzone odpowiadającymi im nazwami miejscowości. Nazwę siedziby drugiego wydawcy poprzedza się odstępem, średnikiem, odstępem, np. Warszawa : Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne ; Katowice : „Elementarz”

Gdy miejsce wydania jest jedno i odpowiadają mu nazwy dwóch wydawców , nazwę miejsca wydania podać tylko raz, przed nazwą pierwszego wydawcy, np. Warszawa : „Sport i Turystyka” : „Muza”

Jeżeli wymieniono więcej niż dwóch wydawców, należy przyjąć do opisu nazwę pierwszego wydawcy lub nazwę wyróżnioną typograficznie jako ważniejszą

Brak nazwy wydawcy zaznacza się w opisie skrótem [b.w.] 23

STREFA ADRESU WYDAWNICZEGO

Data wydania – rok wydania książki

Podaje się cyframi arabskimi, niezależnie od zapisu w książce ( 2006 – w książce: MMVI)

Jeżeli w książce brak daty wydania NIE NALEŻY w opisie podawać skrótu b.r., lecz zastosować jedno z następujących rozwiązań, zgodnie z podaną kolejnością:

Przejąć z książki rok dystrybucji i poprzedzić go skrótem [dystr.] [dystr] 1916

Przejąć rok copyright ze skrótem cop. lub datę druku poprzedzoną skrótem dr. cop. 2003 dr. 1957

W nawiasie kwadratowym podać rok wydania ustalony przez bibliotekarza [2005]

W nawiasie kwadratowym podać rok przybliżony lub przypuszczalny: [ok. 1932] rok przybliżony [1932?] rok przypuszczalny [200-] ustalone dziesięciolecie [195-?] przypuszczalne dziesięciolecie 24

5. STREFA OPISU FIZYCZNEGO

Podaje pełną informację o cechach zewnętrznych książki, określając w kolejności jej postać fizyczną, włącza dane o objętości (paginacji) oraz ilustracjach.

Określa format, czyli wysokość grzbietu książki wyrażoną w centymetrach (przy formatach nietypowych podaje się oba wymiary)

Zawartość strefy:

. – Objętość książki : oznaczenie ilustracji ; format + oznaczenie dokumentu towarzyszącego

Przykład:

270, [4] s. , 16 k. tabl. : mapa, rys. ; 21 cm + mapa

25

STREFA OPISU FIZYCZNEGO

Określenie formy książki

Podaje się w przypadkach gdy opisywane wydawnictwo ma odmienną od kodeksu Teka (60 k.) Segregator (7 z.) Harmonijka (15 s.)

W przypadku książek wielotomowych wydanych w jednym woluminie zaznacza się liczbę tomów, a w nawiasie okrągłym podaje się ogólną liczbę stron lub – w przypadku odrębnych paginacji tomów – oddzielona średnikami liczbę 4 z. w 1 wol. (85 s.) 2 t. w 1 wol. (264;315 s.)

Objętość - to liczba stronic, kart lub łamów, po liczbie należy podać odpowiedni skrót:

• s. (stronice) – jeśli karty w książce numerowane są dwustronnie 251 s. • k. (karty – jeżeli karty numerowane są jednostronnie 16 k. • Łamy – gdy numerowane są łamy 1112 łamów ; 1064 łamy

Można podawać tylko trzon liczbowy książki lub także zaznaczać strony nieliczbowane 235 s. lub 232[5] s.

Jeżeli w książce jest brak liczbowania stronic, należy policzyć stronice i podać ich liczbę w nawiasie kwadratowym [45] s.

Jeżeli w książce występują dwa lub trzy ciągi stronic, podaje się numery ostatnich stronic poszczególnych ciągów, zachowując kolejność ciągów: 2566, VII s.

26

STREFA OPISU FIZYCZNEGO

Objętość

W przypadku gdy numeracja arabska kontynuuje rzymską, należy podać tylko końcowy numer, 315 s., a nie VI, 7- 315 s.

Po liczbie stronic (kart, łamów) podaje się liczbę tablic

TABLICE – to są karty lub stronice nieliczone do głównego ciągu stronic, najczęściej z ilustracjami. Mogą być umiejscowione na końcu książki lub w środku razem, rozproszone lub też dołączone luzem

Jeżeli tablice są numerowane, należy podać numer ostatniej z nich z odpowiednim skrótem s. tabl. (stron tablic) lub k. tabl. (kart tablic), np. 374 s. , 7 s. tabl.

Jeżeli brakuje numeracji tablic, należy je policzyć i w nawiasie kwadratowym podać ich liczbę, np. 345 s. , [9] s. tabl.

Można wyróżnić rodzaj ilustracji umieszczonych na tablicach, zastępując skrót tabl. odpowiednim określeniem 406 s. [1] k. portr.

27

STREFA OPISU FIZYCZNEGO

Oznaczenie ilustracji

Jeżeli na stronach wliczonych w numerowany ciąg oprócz tekstu występują ilustracje, w opisie należy je zaznaczyć skrótem il.

Jeśli ilustracje są barwne można dodać skrót kolor. il. kolor

Można wyróżnić poszczególne rodzaje ilustracji (wszystkie lub niektóre, uznane za ważne) podając w porządku alfabetycznym odpowiednie określenia: il., mapy fot., noty, portr.

Tabel nie traktuje się jako ilustracji. Informację o nich można umieścić w strefie uwag

Format – podaje się w centymetrach z zaokrągleniem w górę do pełnego centymetra, np. dla książki o wysokości 20,2 cm należy podać 21 cm

Jeżeli książka ma nietypowy format, tj. gdy szerokość książki przewyższa wysokość grzbietu

wysokość książki jest większa niż 45 cm lub mniejsza niż 10 cm

szerokość książki jest mniejsza niż połowa wysokości

wówczas po znaku mnożenia podaje się także szerokość książki 21×29 cm 28

STREFA OPISU FIZYCZNEGO

Format

Oznaczenie formatu planów miast i map wydanych w formie złożonej karty

Wysokość × szerokość karty rozłożonej , wysokość × szerokość karty rozłożonej

Przykład strefy opisu fizycznego map

. – 1 mapa ; 70×44 cm , złoż. 22×12 cm

Oznaczenie dokumentu towarzyszącego

Dokument towarzyszący – to dokument przeznaczony do użytkowania łącznie z książką, może to być broszura, CD-ROM, dyskietka

Określenie dokumentu towarzyszącego poprzedza się odstępem, znakiem dodawania, odstępem. W razie potrzeby można podać tytuł i opis fizyczny dokumentu towarzyszącego + CD-ROM + 2 CD + dyskietka + płyta

29

6. STREFA SERII

Obowiązująca dla wydawnictw seryjnych, ukazujących się

bez określonej częstotliwości, lecz najczęściej numerowanych

i posiadających wspólną nazwę serii (często także wspólną instytucję

sprawczą) — zawiera tytuł serii, ISSN serii oraz numerację w obrębie serii.

Może także zawierać tytuł lub oznaczenie podserii, ISSN podserii oraz

numerację w obrębie podserii.

Zawartość strefy: . – (Tytuł serii, ISSN serii ; numeracja w obrębie serii. Oznaczenie i/lub tytuł podserii, ISSN podserii ; numeracja w obrębie podserii) Przykład: (Biblioteka Narodowa. Seria 1 ; nr 253)

30

STREFA SERII

Strefę serii podaje się w nawiasie okrągłym, zaczynając od nowego wiersza akapitem

Wszystkie wyrazy tytułu serii zaczyna się wielkimi literami, z wyjątkiem przyimków, zaimków i spójników. Jeżeli do wyjaśnienia tytułu serii niezbędne są dodatki do tytułu, to należy je podać. Wszystkie wyrazy dodatków o tytułu serii pisze się małą literą (z wyjątkiem nazw własnych) (Lektury z Opracowaniem) (Spotkanie z Przyrodą : przewodnik kieszonkowy)

Jeżeli seria ma ISSN (Międzynarodowy Znormalizowany Numer Wydawnictwa Ciągłego), to po tytule (lub dodatku do tytułu) podaje się numer poprzedzony skrótem ISSN. Numer książki w obrębie serii należy podać cyframi arabskimi ze skrótem towarzyszącego mu określenia (jeśli jest), np. t. , nr , z. (Biblioteczka Wychowawcy, ISSN 1230-6924 ; nr 9) (Sylwetki Współczesnych Pisarzy ; 2)

W opisie książek wchodzących w skład dwóch lub więcej serii wydawniczych powtarza się strefę serii w osobnych nawiasach (Z Pegazem) („Znak” dla Szkoły)

31

7. STREFA UWAG

Zawiera różnorodne informacje uzupełniające lub objaśniające elementy opisu. Uwagi te dotyczyć mogą tytułu właściwego - wyjaśnienia jego niejednoznaczności, informacji o umiejscowieniu, sprostowania błędnych oznaczeń odpowiedzialności.

W strefie uwag umieszcza się też informacje dodatkowe, które bibliotekarz uzna za ważne. Dane mogą pochodzić z całej książki lub od katalogującego.

Uwagi podaje się w kolejności stref, których dotyczą lub według ważności poszczególnych uwag !

Zawartość strefy:

. – Uwagi

Przykład:

Na okł. podtyt.: Jedyne takie przewodniki.

32

STREFA UWAG

W strefie uwag można podawać:

» Właściwą nazwę autora

» Tytuł okładkowy lub grzbietowy (jeśli różni się od tytułu właściwego), dodatki do tytułu spoza strony tytułowej, nadtytuł nieuwzględniony w pierwszej strefie opisu

» Wyjaśnienie tytułu właściwego

» Odmienny rok wydania występujący poza stroną tytułową

» Uwagi o nietypowym liczbowaniu stron

» Informacje o przynależności książki do serii bez tytułu, wyróżnionej jedynie znakiem graficznym

» Dane dotyczące związków bibliograficznych z większym cyklem lub z innym wydaniem danego tytułu

» Informacje dotyczące języka tekstu i bibliografii

» Informacje o źródle danych do opisu

» Adnotacje treściowe

» Uwagi o przeznaczeniu czytelniczym

33

8. STREFA ISBN

ISBN – Międzynarodowy Znormalizowany Numer Książki

Jeżeli książka posiada kilka ISBN (np. ze względu na zróżnicowanie formy zewnętrznej książki), należy wymienić je wszystkie i strefę się powtarza, natomiast w przypadku wystąpienia błędnego ISBN, należy go włączyć do opisu w pierwszej kolejności, a następnie podać prawidłowy.

Zawartość strefy:

. – ISBN

Przykład:

ISBN 83-11-06588-9 (błędny) ISBN 83-11-06588-8 (popr.)

34

STREFA ISBN

Do 31.12.2006 r. obowiązywał ISBN dziesięciocyfrowy, składający się z 4 grup oddzielonych kreskami poziomymi, np.

Od 1.01.2007 r. agencje ISBN przydzielają wydawcom wyłącznie numery ISBN składające się z 13 cyfr – dodano prefiks 978

Numery ISBN składają się z następujących elementów:

• prefiksu,

• identyfikatora grupy rejestracyjnej,

• identyfikatora wydawcy (występującego o rejestrację),

• identyfikatora publikacji,

• znaku kontrolnego.

35

Źródła danych opisu

Opis bibliograficzny należy sporządzać z autopsji.

Podstawowym źródłem danych jest opisywana

książka.

Brakujące dane można ustalić na podstawie innych źródeł takich jak: • Przewodnik Bibliograficzny, • katalog Biblioteki Narodowej, • Narodowy Uniwersalny Katalog Centralny – NUKAT, • strony internetowe wydawców i in. 36

STRONA TYTUŁOWA REWERS STRONY TYTUŁOWEJ

37

PRZYKŁAD OPISU BIBLIOGRAFICZNEGO KSIĄŻKI

WIECZOREK, Edward (1954-) Czyt. 908 (R. 8) Szkice z dziejów turystyki i krajoznawstwa na Górnym Śląsku / Edward Wieczorek. – Katowice : Regionalna Pracownia Krajoznawcza PTTK, 2007. – [2], 102 s. : il. ; 21 cm. Bibliogr. przy niektórych rozdz. ISBN 978-83-60820-00-1 Krajoznawstwo - organizacje - Polska Turystyka - organizacje - Polska Śląsk, Górny - turystyka - organizacje

II 14.114 908:338.48:061.2](438)

38

BRYGIER, Waldemar

913(438)

Sudety Wschodnie / [tekst Waldemar Brygier]. – Warszawa : ExpressMap

Polska, 2007. – 192 s. : il. kolor. ; 17 cm + Mapa. – (3 w 1 : przewodnik,

atlas, mapa ; 14)

Na okł. podtyt.: Góry Stołowe, Góry Bystrzyckie i Orlickie, Góry Bardzkie,

Masyw Śnieżnika, Góry Złote i Bialskie, Góry Opawskie.

Indeks.

ISBN 978-83-60120-86-6

Sudety Środkowe - mapy turystyczne

Sudety Środkowe - przewodnik

I 23.490 913(438:234.57)(036)A/Z:[912A/Z:338.48](438:234.57)

39

POMARAŃSKA, Karina

913(438)

Polska ginąca / tekst Karina Pomarańska, Katarzyna Kucharczyk, Agnieszka

Ewa Zygmunt. – Warszawa : Carta Blanca Grupa Wydawnicza PWN, 2007.

– 400 s. : il. kolor. ; 24x16 cm.

ISBN 978-83-60887-01-1

Fotografia polska - od 1989 r. - album

Polska - ikonografia

I 23.549 913(438):72(438)](084.121)

40

Wydawnictwa zwarte stanowią największą część zbiorów bibliotecznych

Biblioteki gromadzą i opracowują także:

0 WYDAWNICTWA CIĄGŁE

0 DOKUMENTY KARTOGRAFICZNE

0 DRUKI MUZYCZNE

0 DOKUMENTY DŹWIĘKOWE

0 FILMY

0 DOKUMENTY NORMALIZACYJNE

0 DOKUMENTY ELEKTRONICZNE

41

OPIS BIBLIOGRAFICZNY

WYDAWNICTWO CIĄGŁE

Wydawnictwa ciągłe kataloguje się według normy polskiej PN-N-01152-02 obierając jako hasło tytuł całości wydawnictwa i podając w pierwszej kolejności dane formalne: tytuł, nazwę wydawcy, miejsce wydania i format. W dalszej kolejności występują elementy opisu poszczególnych jego części: kolejność, rok wydania i objętość. Jednostką opisu wydawnictwa ciągłego jest: • wydawnictwo ciągłe ukazujące się na bieżąco; • wydawnictwo ciągłe, które przestało się ukazywać; • pojedynczy zeszyt wydawnictwa ciągłego. Podstawą opisu wydawnictwa ciągłego jest: • przy opisie wydawnictwa ukazującego się na bieżąco - pierwszy zeszyt wydawnictwa,

jeżeli nastąpiły istotne zmiany, np. tytułu to pierwszy zeszyt, w którym nastąpiły zmiany,

• przy opisie wydawnictwa ciągłego, które przestało się ukazywać - pierwszy i ostatni zeszyt wydawnictwa,

• przy opisie pojedynczego zeszytu - zeszyt, który opisujemy. 42

Strefa tytułu i oznaczenia odpowiedzialności: Tytuł właściwy = tytuł równoległy (w innym języku) : dodatek do tytułu (podtytuł, wyjaśnienie charakteru wydawnictwa), / oznaczenie odpowiedzialności (nazwa ciała zbiorowego i osób odpowiedzialnych za zawartość czasopisma np. red. nacz.; jeżeli nazwa ciała zbiorowego jest wymieniona w tytule lub dodatku, nie należy jej podawać w oznaczeniu odpowiedzialności, drugie oznaczenie odpowiedzialności podajemy po znaku średniku „;”

Strefa wydania - oznaczenie wydania (np. Wyd. 2 lub wyd. pol.)

Strefa numeracji: • numeracja pierwszego zeszytu - w przypadku czasopisma ukazującego się na bieżąco; • numeracja pierwszego i ostatniego zeszytu (np.: Nr 1 - Nr 243) –

w przypadku czasopisma, które przestało się ukazywać; • numeracja opisywanego zeszytu - w przypadku pojedynczego zeszytu.

Strefa opisu fizycznego – pomijamy

Strefa serii - przy opisie czasopisma pomijamy

Strefa uwag: • określenie częstotliwości (mies., kwart., niereg. itp.), • uwaga o zeszycie stanowiącym podstawę opisu, jeżeli nie jest nim pierwszy zeszyt (Opis

na podst.: nr 516), • uwagi dotyczące zawartości (np.: Zawiera dodatek:...), • uwagi o zmianie tytułu.

Strefa ISSN.

Elementy opisu bibliograficznego czasopisma w II stopniu szczegółowości

43

Opis ogólny na głównej karcie tytułowej czasopisma składa się z:

• hasła (jest nim pierwszy znaczący z pominięciem np. rodzajnika – wyraz tytułu)

• tytułu i podtytułu czasopisma

• określenia tzw. częstotliwości, czyli zaplanowanej przez wydawcę periodyczności ukazywania się (tygodnik, dwutygodnik, miesięcznik itp.)

• informacji, będących tzw. strefą specjalną opisu: nazwiska redaktora (gdy czasopismo redagowane jest przez zespół, podaje się tylko nazwisko pierwszego z jego członków oraz zaznacza [i in.])

• nazwy instytucji wydającej czasopismo

• daty oznaczającej rok wydania pierwszego numeru czasopisma znajdującego się w bibliotece (1991/...); jeżeli czasopismo przestaje się ukazywać, po prawej stronie kreski ukośnej wprowadza się rok wydania ostatniego rocznika (1928/1939).

Podstawowym źródłem danych przy sporządzaniu opisu wydawnictwa ciągłego jest główna strona tytułowa. Jeżeli brak głównej strony tytułowej to: • okładka, nagłówek, metryka wydawnicza, • inne części zeszytu: wstęp, spis treści, załączniki, • bibliografie itp.

44

Wzór opisu karty tytułowej dla czasopisma ukazującego się

bieżąco

Sygnatura

Tytuł właściwy : dodatek do tytułu / pierwsze oznaczenie odpowiedzialności. – Oznaczenie wydania. — Numeracja pierwszego zeszytu (jeżeli podstawą opisu jest pierwszy zeszyt) . – Pierwsze miejsce wydania : nazwa wydawcy, data wydania pierwszego zeszytu . – Uwagi. – ISSN Klasyfikacja

Sygnatura Tytuł właściwy : dodatek do tytułu / pierwsze oznaczenie odpowiedzialności. – Oznaczenie wydania. — Numeracja pierwszego zeszytu – numeracja ostatniego zeszytu . – Pierwsze miejsce wydania : nazwa wydawcy, data wydania pierwszego zeszytu - data wydania ostatniego zeszytu . – Uwagi. – ISSN Klasyfikacja

Wzór opisu karty tytułowej dla czasopisma,

które przestało się ukazywać

45

OPIS BIBLIOGRAFICZNY

DOKUMENTY KARTOGRAFICZNE

Dla zbiorów kartograficznych jednostką opisu bibliograficznego jest każdy samoistnie wydany dokument kartograficzny, a więc mapa lub arkusze map. Atlasy traktuje się jak wydawnictwa zwarte.

Zgodnie z normą PN-N-01152-5 z 1973 r., według której opracowuje się nadal dokumenty kartograficzne, opis bibliograficzny mapy zawiera:

• nazwę kartografa

• tytuł, dodatki do tytułu oraz określenie „Mapa”, jeżeli nie występuje w tytule

• skalę mapy

• nazwy współpracowników: redaktora (także technicznego), autora tekstu

• oznaczenie kolejności wydania, miejsca, wydawcy oraz roku wydania

• informacje o liczbie map lub arkuszy map, ich formacie oraz serii

• adnotację (mapy boczne, wysokość nakładu)

46

HASŁO GŁÓWNE Sygnatura

Tytuł właściwy : dodatek do tytułu / pierwsze oznaczenie odpowiedzialności ; każde następne oznaczenie odpowiedzialności. – Oznaczenie wydania / pierwsze oznaczenie odpowiedzialności dotyczące wydania. – Oznaczenie skali . – Miejsce wydania : nazwa wydawcy, data wydania. – Objętość : oznaczenie ilustracji ; format + oznaczenie dokumentu towarzyszącego. – (Tytuł serii, ISSN serii ; numeracja w obrębie serii. Oznaczenie i/lub tytuł podserii, ISSN podserii ; numeracja w obrębie podserii). – Uwagi. – ISBN

Nr inwentarzowy Klasyfikacja

WZÓR OPISU

Dokument kartograficzny

47

Klasyfikowanie zbiorów

Klasyfikowaniem zbiorów nazywa się systematyczny podział przedmiotów (zjawisk) na klasy – działy i poddziały, dokonywany według określonej zasady.

KLASYFIKOWANIE to proces łączenia podobnych pod względem treści elementów zbioru w celu szybkiego wyszukiwania dokumentów.

Proces ten składa się z kilku etapów:

charakteryzowania ich zawartości treściowej, znakowania według przyjętego systemu lub systemów klasyfikacyjnych, aż do finalnego usystematyzowania, a więc uporządkowania (zwłaszcza przy wolnym dostępie do półek) według treści obejmuje takie tworzenie różnorodnych katalogów rzeczowych.

48

Rodzaje opracowania rzeczowego

Rzeczowe opracowanie zbiorów różni się w sposób zasadniczy od alfabetycznego. Jego podstawę stanowi znajomość treści opisywanego dokumentu, a same opisy są w katalogach rzeczowych ujmowane w grupy tematyczne.

W zależności od tego, czy za najważniejszą cechę katalogowanego dzieła zostanie uznany jego przedmiot, czy też sposób, w jaki przedmiot ten ujęto, wyodrębnia się dwa rodzaje katalogów rzeczowych:

0 katalogi ujęciowe: • katalog działowy

• katalog systematyczny

0 katalogi tematowe: • katalog klasowy

• katalog krzyżowy

• katalog PRZEDMIOTOWY

49

Katalog przedmiotowy

Katalogi typu tematowego wyróżniają w analizie dzieła właśnie przedmiot i treści, bez względu na sposób ich ujęcia.

Posługiwanie się katalogiem przedmiotowym nie sprawia korzysta-jącym trudności. Podstawową cechą katalogu przedmiotowego jest łączenie tematów w jeden szereg abecadłowo uporządkowanych haseł przedmiotowych z pominięciem wszelkich powiązań logicznych.

Hasła przedmiotowe formułowane są w języku naturalnym, którego prostota zdecydowanie odbiega od skomplikowanych schematów języków hierarchicznych. Pozwala to na szybkie dotarcie do poszukiwanego materiału, bez konieczności zgłębiania wielopiętrowych układów katalogu systematycznego.

Poszukiwanie w katalogu przedmiotowym może być porównane z posługiwaniem się encyklopedią, z której każdy potrafi korzystać.

50

Język Haseł Przedmiotowych to język informacyjno-wyszukiwawczy, którego słownictwo tworzą tematy (samodzielne jednostki leksykalne) z dopowiedzeniami i określniki (pomocnicze jednostki leksykalne), a jego gramatyką są zasady budowy haseł przedmiotowych. Hasło przedmiotowe to zdanie języka haseł przedmiotowych, które wyraża przedmiot dokumentu (treść) oraz jego cechy. Może mieć postać: • samego tematu (hasło proste), np.:

Krajoznawstwo Turystyka rowerowa

• tematu z dopowiedzeniem (hasło proste), np.: Krutynia (dorzecze) Suwałki (woj. podlaskie)

• tematu z określnikiem / określnikami (hasło rozwinięte), np.: Turystyka – historia – Polska Oświata – prawo Polska – stan na 2008 r. – poradnik

Budowa haseł przedmiotowych jest wg poniższego schematu: Temat (dopowiedzenie) – określniki rzeczowe – określnik geograficzny – określnik chronologiczny – określnik formalny

51

WYSZUKIWANIE HASEŁ PRZEDMIOTOWYCH

Katalog komputerowy Biblioteki Narodowej http://alpha.bn.org.pl/search*pol/d

52

WYSZUKIWANIE HASEŁ PRZEDMIOTOWYCH

Słownik języka haseł przedmiotowych Biblioteki Narodowej http://mak.bn.org.pl/cgi-bin/makwww.exe?BM=19&IZ=temat%2Fokr

53

TEMATOWANIE

Czynność tematowania polega na dokładnym zapoznaniu się przez bibliotekarza z treścią opracowywanej pozycji, ustaleniu jej tematu (bądź tematów), wybraniu tematu najważniejszego, a następnie nadaniu dokumentowi jednego lub kilku haseł przedmiotowych.

Tematowanie odbywa się w języku haseł przedmiotowych, którego podstawową, pierwszą kategorię, stanowią tematy.

Metodyka tematowania wyróżnia trzy podstawowe rodzaje tematów:

0 Tematy rzeczowe (przedmiotowe), czyli nazwy rzeczy bądź zjawisk; szczególnym przypadkiem tematów rzeczowych są tematy jednostkowe (indywidualne), którymi mogą być nazwy własne osób, nazwy geograficzne, nazwy wydarzeń historycznych, instytucji i organizacji, np.: Kościuszko Tadeusz, Biblioteka Narodowa, Tatry

0 Tematy klasowe, które są nazwami dziedzin wiedzy lub działalności praktycznej, np.: bibliotekoznawstwo, bibliotekarstwo

0 Tematy formalne, będące nazwami formy piśmienniczej lub wydawniczej jednostki tematowej; są one stosunkowo rzadko stosowane w praktyce, np.: encyklopedia, słownik, pamiętniki

54

Określniki są drugą kategorią języka haseł przedmiotowych.

Charakteryzują one bliżej temat, uściślają go, a także stanowią czynnik porządkujący opisy w katalogu. Pozwalają też na zastępowanie w sposób sztuczny naturalnych haseł wielowyrazowych przez hasła bliższe językowi konkretnego katalogu.

Typy określników:

0 Określniki rzeczowe, wskazujące punkt widzenia, z którego rozpatrywany jest przedmiot dokumentu, np. Bibliotekarstwo - historia Ekslibris - zbiory

0 Określniki lokalizujące, umieszczające przedmiot w czasie (określnik chronologiczny) i przestrzeni (określnik geograficzny), np. Biblioteki - Warszawa - 19 w.

0 Określniki formalne, oznaczające formę piśmienniczą lub wydawniczą charakteryzowanego dokumentu, np.: Bibliotekarstwo - encyklopedia

0 Określniki jednostkowe, występujące głównie przy tematach jednostkowych, określające część jakiejś całości, np.: Kraków - Wawel, Mickiewicz Adam - Pan Tadeusz

55

Trzecią kategorię języka haseł przedmiotowych stanowią odsyłacze.

Nie są one integralną częścią hasła, jak temat i określniki, aczkolwiek informują o przyjętej formie hasła przedmiotowego, zapobiegają rozproszeniu materiału oraz wiążą z sobą hasła przedmiotowe, wykazując istniejące między nimi związki skojarzeniowe lub hierarchiczne.

Odsyłacze dzieli się na dwie grupy:

0 Odsyłacze całkowite, prowadzące od odrzuconej formy hasła do przyjętej i konsekwentnie w danym katalogu przestrzeganej, np.: Biblioteka zob. Nauka o książce, Narzędzia rolnicze zob. Rolnictwo - narzędzia;

0 Odsyłacze uzupełniające, zwracające uwagę na tematy, które wiążą się z sobą w jakikolwiek sposób; są to odsyłacze skojarzeniowe, wskazujące tematy pokrewne (np.: Turystyka zob. Krajoznawstwo), odsyłacze systematyczne, ukazujące związki logiczne; odsyłacze orientacyjne, informujące, gdzie poszukiwać literatury uzupełniającej do danego zagadnienia.

56

Najpopularniejszą stosowaną klasyfikacją w Polsce jest

Uniwersalna Klasyfikacja Dziesiętna (UKD)

0 Międzynarodowy system klasyfikacji piśmiennictwa stosowany w bibliografiach i katalogach bibliotecznych.

0 System ten dzieli całość wiedzy na 9 głównych działów oznaczonych cyframi arabskimi. Każdy z działów można podzielić na kolejne 9 poddziałów. Im bardziej szczegółowy podział, tym więcej znaków zawiera jego symbol.

0 Pierwsze wydanie UKD ukazało się w 1905 roku. Ze względu na nieustanny rozwój nauki i techniki system jest ciągle aktualizowany.

0 To system liczbowego kodowania tematyki książek, by móc je jednoznacznie skatalogować i zakwalifikować do odpowiedniego działu tematycznego.

0 System ten jest powszechnie używany we wszystkich bibliotekach polskich i europejskich.

Baza w Internecie kartoteki wzorcowej Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej http://mak.bn.org.pl/cgi-bin/makwww.exe?BM=50

57

UNIWERSALNA KLASYFIKACJA DZIESIĘTNA (UKD)

CZĘŚĆ I: TABLICE GŁÓWNE CZĘŚĆ II: SŁOWNIK UKD

Zasadniczy trzon klasyfikacji stanowią tablice główne, które obejmują następujące

działy (klasy pierwszego stopnia) wraz z ich rozbudową:

0 Dział ogólny 1 Filozofia 2 Religia. Teologia. Religioznawstwa 3 Nauki społeczne. Prawo. Administracja 4 (dział wolny) 5 Matematyka. Nauki przyrodnicze 6 Nauki stosowane. Medycyna. Nauki techniczne. Rolnictwo 7 Sztuka. Rozrywki. Sport 8 Językoznawstwo. Nauka o literaturze. Literatura piękna 9 Archeologia. Prehistoria. Geografia. Biografie. Historia

58

Przydatne adresy on-line

0 Centralna Biblioteka PTTK im. Kazimierza Kulwiecia http://centralnabibliotekapttk.pl

0 Katalog Rozproszony Bibliotek Polskich http://karo.umk.pl/Karo

0 Narodowy Uniwersalny Katalog Centralny www.nukat.edu.pl

0 Biblioteka Narodowa – BAZY w systemie MAK http://mak.bn.org.pl

0 Federacja Bibliotek Kościelnych FIDES www.fides.org.pl

0 Biblioteki Wirtualne EBIB www.ebib.info/biblioteki

0 Polska Biblioteka Internetowa http://www.pbi.edu.pl

0 Słownik Języka Haseł Przedmiotowych http://mak.bn.org.pl/w5.htm

0 Cyfrowa Biblioteka Narodowa POLONA http://www.polona.pl

0 Federacja Bibliotek Cyfrowych http://fbc.pionier.net.pl 59

DZIĘKUJEMY !!!

60