Celem działu Szerzenie się Infekcji jest zwrócenie uwagi uczniów, jak niewłaściwa higiena rąk, układu oddechowego i nieodpowiednie postępowanie z żywnością mogą przyczyniać się do rozprzestrzeniania się mikrobów i infekcji. W rozdziale 2.3, Higiena Żywności, uczniowie dowiedzą się, jak potencjalnie chorobotwórcze mikroby mogą przenosić się z surowej żywności na człowieka. Uczniowie wcielają się w role szefów kuchni i przygotowują sztuczną kanapkę z kurczakiem. Ćwiczenie to pokazuje jak uczniowie roznoszą mikroby na swoich dłoniach.

SZKOŁA PODSTAWOWA

II Etap Edukacyjny: Klasy IV-VI

Przyroda Cele kształcenia: I, II, III, IV i V Treści nauczania – wymagania szczegółowe: 1 (1, 3, 4, 5), 5 (1, 2, 3, 4, 5), 8 (1(c)), 9 (1, 2, 3, 4, 9, 11, 13)

Czas realizacji materiału Około 50 minut

Wiedza do zdobycia

Poziom podstawowy

Mikroby można znaleźć na żywności, skąd mogą przenosić się na człowieka

Odpowiednie przygotowanie żywności zabija szkodliwe mikroby

Bakterie bardzo szybko namnażają się

Poziom rozszerzony

Chłodzenie żywności nie zabija mikrobów – hamuje jedynie ich namnażanie się

Szkodliwe mikroby występujące na żywności mogą prowadzić do zatruć pokarmowych, a nawet (choć rzadko) do śmierci. Objawy zatrucia pokarmowego mogą utrzymywać się kilka dni i obejmują bóle brzucha, biegunkę, wymioty, mdłości i gorączkę, Objawy najczęściej pojawiają się nagle i mogą rozwinąć się nawet kilka dni po spożyciu skażonej żywności. Objawy zwykle ustępują samoistnie Nie wszystkie mikroby związane z żywnością są szkodliwe poniżej podano przykłady „dobrych” i „złych” mikrobów mających związek z żywnością. Pożyteczne Mikroby wykorzystywane są w produkcji żywności I napojów, np. drożdże Saccharomyces cerevisiae wykorzystuje się w produkcji chleba i piwa. Bakterie z rodzaju Lactobacillus wykorzystywane są w produkcji jogurtów I serów. Szkodliwe Mikroby mogą wywoływać zatrucia pokarmowe. Bakterie takie jak: Salmonella, E. coli i Campylobacter często znajdują się na surowym mięsie I mogą wywoływać u człowieka biegunkę i wymioty, a czasami nawet śmierć. Istnieją również Mikroby Powodujące Psucie się Żywności, które są obojętne dla naszego zdrowia. Wśród nich wymienić można m.in. grzyby I bakterie, np. grzyby Rhizopus stolonifer powodują pojawianie się pleśni na chlebie, a bakterie Pseudomonas może powodować zielenienie bekonu i innych mięs. Jak możemy zapobiegać zatruciu pokarmowemu i psuciu się żywności? Dla większości mikrobów obecnych na żywności optymalne warunki dla rozwoju obejmują temperaturę między 5oC i 40oC czyli ciepłe oraz wilgotne środowisko. Zbyt ciepłe środowisko jest niesprzyjające dla ich rozwoju i zwykle giną w temperaturze powyżej 70oC. Chłodniejszym środowisku – w temperaturze poniżej 5oC, większość bakterii bardzo wolno się namnaża, jeżeli w ogóle. Niektóre giną, a niektóre przeżywają i mają zdolność ponownego namnażania się jeśli dojdzie do ocieplenia środowiska. Dlatego właśnie przetrzymujemy żywność w lodówce i mięso poddajemy obróbce termicznej przed zjedzeniem.

Sometimes harmful microbes found on food can spread to other

foods, for example via hands, or kitchen utensils and cause

illness when those foods are eaten. This is known as cross-

contamination.

Zamiast świecącego żelu można użyć brokatu lub żelu do włosów z brokatem. Zaletą brokatu w ćwiczeniu jest, że łatwo przenosi się z jednego źródła na inne. Różne kolory żelu mogą oznaczać różne mikroby.

Można również użyć cynamon i oliwę.

2.3 Szerzenie się Infekcji Higiena Żywności

Słowa Kluczowe Mikroorganizm

Patogen

Zakażenie krzyżowe

Potrzebne Materiały

Dla Każdego Ucznia Kopia KU 1 Kopia KU 2 LUB KU 3

Dla Grupy Kopia MU 1 Kopia MU 2 Świecący żel lub brokat Lampa UV Filety z kurczaka z

ciastoliny (przepis w rozdziale 1.1)

Bibuła (zielona i czerwona) lub zabawkowe plastikowe jedzenie

Papierowe talerze Plastikowe noże Obszar wyznaczony jako

piec

Zdrowie i Bezpieczeństwo Należy uważać aby nie połknąć świecącego żelu

Nie należy patrzeć bezpośrednio na promieniowanie UV

Należy zachować środki ostrożności wobec uczniów z wrażliwą skórą

Podstawowe Informacje

Rozwiązanie

zastępcze

1. Kopia KU 1 i KU 2 LUB KU 3 dla każdego ucznia. 2. Pierś z kurczaka z ciastoliny pokryta świecącym żelem lub

brokatem. 3. Wyznacz każdej grupie obszar, który będzie służył jako piec.

Może to być zabawkowy piec lb kartka A$ podpisana “PIEC”. 4. Potnij bibułę na paski – sałatę i pomidory lub dostarcz

zabawkowe jedzenie.

Potrzebne Będą…

1. Wytłumacz uczniom, że niektóre mikroby lubią miłe ciepłe i wilgotne środowisko takie, jak wnętrze naszego organizmu i kiedy znajdą się w takim miejscu rozwijają się i namnażają! Nie lubią jednak zbyt ciepłego lub zimnego środowiska. Przekaż uczniom, że w trakcie ćwiczenia przekonają się jak szkodliwe mikroby mogą przedostać się do naszego organizmu z naszym jedzeniem.

2. Zapytaj uczniów czy wiedzą, dlaczego gotujemy naszą żywność i trzymamy ją w lodówce. Wyjaśnij, że trzymając żywność w lodówce hamujemy namnażanie się bakterii, ale ich nie zabijamy. Bakterie mogą ponownie rozwijać się po wyjęciu z lodówki. Aby pozbyć się bakterii z żywności trzeba przygotować ją w wysokiej temperaturze. Dzieje się tak dlatego, że wysokie temperatury zabijają większość szkodliwych bakterii.

3. Zastanówcie się w klasie, w jakiej żywności znajdują się najgroźniejsze bakterie. Pokaż obrazki z różnymi rodzajami żywności (MU 1) i zapytaj uczniów, które z zaprezentowanych produktów zawierają korzystne/obojętne, a które szkodliwe dla zdrowia bakterie.

Odpowiedzi

Owoce i warzywa: Pożyteczne/obojętne mikroby – w ziemi znajduje się wiele mikrobów, które korzystnie wpływają na uprawę roślin i nie mają żadnego szkodliwego działania na zdrowie.

Mleko: Pożyteczne mikroby, świeże mleko zawiera bakterie z rodzaju Lactobacillus, które pomagają nam trawić jedzenie

Jogurt: Pożyteczne mikroby, jogurt również zawiera bakterie z rodzaju Lactobacillus, które pomagają nam trawić jedzenie

Chleb: Pożyteczne/obojętne mikroby, drożdże Saccharomyces cerevisiae (znane też jako drożdże piekarnicze) wykorzystuje się do wypieku chleba

Surowy kurczak: Zanieczyszczony, surowy kurczak może zawierać bakterie Salmonella, E. coli czy Campylobacter, które mogą wywołać zatrucie pokarmowe u człowieka

Surowe kiełbaski: Zanieczyszczone, surowe mięso może zawierać bakterie Salmonella i E. coli, które

mogą wywołać zatrucie pokarmowe u człowieka

4. Show students how these foods should be stored in the fridge, i.e. meat on the bottom shelf. A web game to help students remember these points can be found at www.e-bug.eu.

1. Podziel klasę na grupy liczące po 2-3 uczniów.

2. Wyjaśnij, że ćwiczenie będzie polegało na wykonaniu sztucznej kanapki z kurczakiem. Wyznacz miejsce przygotowania kanapli.

3. Przed rozpoczęciem ćwiczenia, zapytaj uczniów jak, na podstawie tego, co dowiedziali się w klasie, przygotowaliby kanapkę. Mogą wykorzystać instrukcje zawarte w MU 2.

4. Po wykonaniu ćwiczenia zapytaj każdą grupę jak udało im się utrzymać ich kuchnię w czystości. Powiedz uczniom, że ich „surowy kurczak” pokryty był specjalnym żelem, który miał reprezentować bakterie. Żel był dla nich niewidoczny, tak jak w rzeczywistości niewidoczne są bakterie.

5. Oświetl lampą UV testowy obszar oznaczony żelem na swoich rękach, tak żeby uczniowie zobaczyli jak to działa. Następnie przejdź się po klasie i sprawdź jak w każdej grupie uczniowie rozprzestrzenili bakterie w swoich „kuchniach” i produktach, które zamierzają zjeść.

6. Zapytaj uczniów co powinni zrobić aby zapobiec przedostaniu się szkodliwych bakterii na kanapkę lub przygotowywane składniki np. umyć ręce i ławki po dotknięciu surowego kurczaka.

2.3 Szerzenie się Infekcji Higiena Żywności

Wprowadzenie

Ćwiczenie Podstawowe

2.3 Szerzenie się Infekcji Higiena Żywności

1. Rozdaj uczniom materiały KU 1 do uzupełnienia

2. Poniższe pytania pomogą sprawdzić, czy dzieci zrozumiały omówione zagadnienia:

a. Czemu bakterie znalazły się w różnych miejscach kuchni?

Bakterie rozprzestrzeniły się w kuchni za pomocą rąk uczniów, którzy nie myli rąk po dotknięciu

surowego mięsa.

b. Dlaczego należy myć ręce po przygotowywaniu żywności?

Na powierzchni surowego mięsa jest dużo różnych bakterii, wiele z nich może wywołać zatrucie

pokarmowe..

c. Jak możemy zapobiec rozprzestrzenianiu się bakterii?

Istniej wiele sposobów zapobiegania rozprzestrzenianiu się szkodliwych bakterii podczas

przygotowywania posiłku, np.

i. Należy myć ręce w trakcie przygotowywania jedzenia, zwłaszcza po kontakcie z surowym

mięsem.

ii. Należy używać osobnych desek do krojenia do krojenia surowego mięsa, ugotowanego

mięsa, warzyw, chleba itd.

iii. Należy używać osobnych noży do krojenia surowego I ugotowanego mięsa.

d. Co może się stać jeżeli ktoś zje skażoną kanapkę z kurczaka?

Może zachorować na zatrucie pokarmowe.

e. Dlaczego upiecozny kurczak zwykle nie zawiera bakterii?

W trakcie odpowiedniego pieczenia kurczaka zabijamy obecne na nim bakterie. Wysokie

temperatury zabijają bakterie.

f. Dlaczego przechowujemy żywność w lodówce?

W lodówce panuje stosunkowo niska temperatura (4oC). W środwisku o temperaturze poniżej 5oC,

większość bakterii bardzo wolno się namnaża (jeżeli w ogóle). Niektóre bakterie przeżywają i

mogą ponownie się namnażać jeżeli wzrośnie temperatura..

3. Zapytaj uczniów, czy byli zaskoczeni, jak wiele miejsc dotknęli podczas przygotowywania kanapek.

Przypomnij im, że jeżeli jedzenie było zanieczyszczone szkodliwymi mikrobami, wtedy te mikroby

roznieśliby po całej kuchni.

Dyskusja

1. Ćwiczenie to wykonują uczniowie samodzielnie lub w grupach 2-3 osobowych.

2. Rozdaj uczniom KU 3.

3. UCzniowie powinni znaleźć 9 powodów niezachowania ostrożności przed rozprzestrzenieniem infekcji I uzasadnic każdy z nich.

Dodatkowe Ćwiczenie

1. Surowe mięso należy trzymać na dolnej półce lodówki, lub na talerzu, aby zapobiec ściekaniu krwi i

mikrobów i zanieczyszczaniu innych produktów w lodówce.

2. Normalna temparatura w lodówce (2–5oC) hamuje rozwój I namnażanie się mikrobów. Zostawiając

lodówkę otwartą, pozwalamy aby temperatura wewnątrz wzrosła, co pozwala mikrobom rozwijać się i

namnażać, przez co znów zagrażają naszemu zdrowiu.

3. Podczas oblizywania łyżeczki możemy zanieczyścić ciasto mikrobami obecnymi w naszej buzi, albo też

odwrotnie – mikroby z surowego ciasta przedostają się do naszej buzi.

4. Stosowanie chusteczki podczas kichani I kaszlu zapobiega szerzeniu się infekcji.

5. Włosy i śluz wewnątrz nosa mają za zadanie zatrzymywanie mikrobów, które wdychamy. „Gil”, czy

„Babol” (fragment zgromadzonego śluzu) wyjęty z nosa może zawierać szkodliwe dla zdrowia mikroby,

które na rękach mogą przedostać się na nasze jedzenie i inne osoby.

6. Surowe jajka są znaną pożywką dla takich niebezpiecznych dla zdrowia bakterii jak Salmonella, które

mogą wywołać infekcje układu pokarmowego.

7. Wszystkie skaleczenie i wypryski na skórze powinny być zakryte podczas gotowania, aby zapobiec

przedostaniu się mikrobów z krwi do żywności.

8. Na ołówku mogą znajdować się groźne mikroby i wkładając go do ust możemy przenieść te mikroby do

buzi i przewodu pokarmowego.

9. Muchy mogą przenosić groźne mikroby z jednego miejsca w drugie. Owady mogą przenosić infekcje na

nasze jedzenie. Jeżeli mucha zjadała coś z kosza na śmieci, i groźne

mikroby dostały się do jej buzi, i może je następnie przenieść na nasze jedzenie!

Wyniki

Wyjaśnienia

1

2

3

6

7

8

9

2.3 Szerzenie się Infekcji Higiena Żywności

4

5

Owoce i Warzywa

Które z poniższych produktów zawierają pożyteczne lub

obojętne dla zdrowia mikroby, a które szkodliwe?

Mleko

Chleb Jogurt

Kiełbaski Kurczak

Pokrój kurczaka na mniejsze

kawałki i ułóż na talerzu.

Włóż kurczaka do pieca.

Przygotuj pieczywo i wyjmij kurczaka

z pieca kiedy będzie gotowy.

Ułóż składniki na kanapce i podawaj na

talerzach.

Usiądźcie przy ławkach i

przygotujcie się do posiłku.

Potnij sałatę, pomidory i ogórka i

zacznij przygotowywać kanapkę.

Zawsze myj ręce po

przygotowywaniu surowego mięsa.

Po przygotowaniu kanapki bakterie znalazły się:

Na kanapce

Na kurczaku

W miejscu przygotowywania kanapki

Na moich rękach W innych miejscach

1. Co się może stać jeśli nie umyjemy rąk po tym jak dotykaliśmy surowe mięso kurczaka?

______________________________________

2. Jak możemy zapobiec rozprzestrzenieniu się mikrobów z surowego kurczaka na inne obszary?

______________________________________

3. Co może się stać jeżeli ktoś zje kanapkę, na której były mikroby?

______________________________________

1. Wyobraź sobie, że

bakterie na Twoich

dłoniach pomalowane

są na niebiesko i za

każdym, kiedy czegoś

dotykasz, zostawiasz

niebieski znaczek.

2. W okienku obok

naszkicuj plan swojej

kuchni. Na niebiesko

zaznacz wszystkie

miejsca, które

dotknąłbyś/nęłabyś

przygotowując

kanapkę.

Czy potraficie znaleźć 9 rzeczy, których uczniowie nie powinni robić podczas tej lekcji gotowania i dlaczego?

Czy potraficie znaleźć 9 rzeczy, których uczniowie nie powinni robić podczas tej lekcji gotowania i dlaczego?