Kultura średniowiecznej Europy 1. Cechy średniowiecznej kultury.

2. Rozwój piśmiennictwa, szkolnictwa , filozofii.

3. Architektura średniowiecza – styl romański i gotycki.

Szkoła tłumaczy w Toledo (1135–1284) - Miniatura z XIII-

wiecznego dzieła Las Siete Partidas przedstawiająca Alfonsa

X Mądrego z uczniami.

Cechy średniowiecznej kultury

Uniwersalizm kultury średniowiecznej

Analfabetyzm ograniczał oddziaływanie słowa pisanego

- Renesans karoliński i ottoński, idea odnowionego cesarstwa rzymskiego

- Kultura miała służyć duchowości, krzewieniu wiary

- Znaczenie symboli i rytuałów (hołd lenny, przedmioty liturgiczne, heraldyka) – potwierdzenie porządku społecznego.

HAGIA SOPHIA - MOZAIKA DEESIS - CHRYSTUS

PANTOKRATOR

Taniec śmierci - późne średniowiecze

1. Na czym polegał

uniwersalizm kultury

średniowiecznej?

2. W jaki sposób kultura miała

służyć duchowości i

krzewieniu wiary?

Rozwój piśmiennictwa, szkolnictwa , filozofii.

Rozwój miast – upowszechnienie szkolnictwa miejskiego (katedralnego i zakonnego):

- Rozwój czytelnictwa – wynalazek druku (1455 Jan Gutenberg), zastosowanie papieru

- Początki uniwersytetów (Bolonia 1088r, Oxford 1167, Salamanka 1218, Paryż 1257)

Siedem sztuk wyzwolonych.

Filozofowie średniowiecza - Św. Tomasz z Akwinu i Wilhelm Ockham

Literatura świecka – poematy chansons de geste, wędrowni artyści (waganci)

Uniwersytet Boloński, XIV wiek

1. Jakie dyscypliny zawierał program nauczania „siedmiu sztuk wyzwolonych”? Czym była scholastyka?

2. Na podstawie tekstu źródłowego ze str. 429 wymień trzy fundamenty dobrego życia poddanych, wskazane przez św. Tomasza z Akwinu

Architektura romańska

CECHY ARCHITEKTURY:

- Najczęściej budowle o charakterze sakralnym, Budowle na planie

krzyża łacińskiego, rzadziej greckiego

- Najczęstszą formą kościoła – bazylika 3,5 nawowa, zakończona

apsydami, z transeptem, wieżami przy wejściu, 3 lub 5 portalami

- Materiałem najczęściej kamień, grube mury, sklepienie

najczęściej kolebkowe, małe okna - biforia i triforia

Cluny, klasztor Benedyktynów.

Romańska pięcionawowa bazylika, z 2

transeptami i 8 wieżami.

KOLEGIATA W KRUSZWICY

Architektura romańska

KOŚCIÓŁ W STRZELNIE

Zabytki architektury romańskiej w Polsce

Najsłynniejszymi zabytkami sztuki romańskiej w Polsce są:

krypta św. Leonarda (pozostałość drugiej katedry wawelskiej);

katedra w Płocku;

kolegiata w Kruszwicy;

kolegiata w Opatowie;

kościół Św. Trójcy w Strzelnie (unikatowe kolumny o rzeźbionych i malowanych trzonach);

kościół sw. Andrzeja w Krakowie;

opactwo i kościół klasztorny w Czerwińsku;

kościół klasztorny Benedyktynów w Tyńcu;

kolegiata w Tumie pod Łęczycą (fragmentarycznie zachowane freski);

rotunda św. Feliksa i Adaukta (Marii Panny) na Wawelu;

kościół i klasztor cysterski w Jędrzejowie;

płyta posadzkowa odkryta w katedrze wiślickiej;

Drzwi gnieźnieńskie.

Architektura gotycka

CECHY ARCHITEKTURY GOTYCKIEJ:

- Wysokie budowle sakralne, na wschodzie Europy budowane z czerwonej cegły

- Wysokie, strzeliste okna z witrażami, zdobione maswerkiem, rozeta nad wejściem (witraż w kształcie kwiatu)

- Portale i okna o kształcie ostrych łuków, sklepienia krzyżowo – żebrowe, przypory podtrzymujące wysokie ściany

Okna gotyckie z maswerkami

Przypory

Sklepienie krzyżowo –

żebrowe

Rozeta

Portale

KATEDRA NOTRE-DAME W PARYŻU

Przypory

Maszkarony – rzygacze

Zabytki gotyckiej sztuki sakralnej w Polsce i w Europie

Najsłynniejsze zabytki gotyckiej sztuki sakralnej w Polsce to:

katedra św. Wojciecha w Gnieźnie;

kościół halowy NPM w Toruniu;

kościół NMP w Gdańsku;

katedra św. Jana w Warszawie.

Najsłynniejsze zabytki gotyckiej sztuki sakralnej w Europie to:

katedra Notre - Dame w Paryżu;

katedra w Chartes;

katedra w Kolonii;

katedra w Mediolanie;

opactwo w Westminster;

katedra w Canterbury.

Notatka do lekcji na podstawie podręcznika, Internetu:

- odpowiedz na pytania, ujęte w prezentacji kursywą i

pytania/ polecenia zamieszczone poniżej

Szkoła tłumaczy w Toledo (1135–1284) - Miniatura z XIII-

wiecznego dzieła Las Siete Partidas przedstawiająca Alfonsa

X Mądrego z uczniami.

1. Napisz, jaki wpływ na rozwój kultury średniowiecznej miała szkoła tłumaczy w Toledo - poszukaj informacji w Internecie

2. Wymień główne cechy architektury romańskiej i gotyckiej

3. Jakie były cechy malarstwa gotyckiego?