SzanowniCzytelnicy - PFRON · szewo”, Mikuszewo 2007; • Polityka równoÊci płci. Raport 2007,...

ABSORPCJA ÂRODKÓW UNIJNYCH

Przekazujemy Paƒstwu numer BIFRON, który poÊwi´-cony jest projektom systemowym, realizowanym przezPFRON ze Êrodków Unii Europejskiej w ramach EFS.Przystàpienie Polski do Unii Europejskiej w 2004 rokustanowiło ogromnà szans´ dla osób niepełnospraw-nych. Po pierwsze, szybki rozwój infrastruktury nasze-go kraju znaczàco przybli˝ył nas do budowyÊrodowiska bez barier. Po drugie, europejskie standar-dy antydyskryminacyjne – niezale˝nie od faktu, ˝eprawo w Polsce odnosiło si´ do kwestii dyskryminacjiju˝ wczeÊniej – dały bodziec do realnych zmian w spo-łecznym postrzeganiu zjawiska niepełnosprawnoÊci,do zmiany postaw z wykluczajàcych na akceptujàce,do realizacji koncepcji włàczania osób niepełnospraw-nych w ˝ycie społeczne. Po trzecie wreszcie, przystà-pienie Polski do UE uruchomiło nowe êródło finanso-wania, aktywizacji i rehabilitacji zawodowej osóbniepełnosprawnych. èródło o tyle istotne, ˝e Êrodkiunijne, pochodzàce z Europejskiego FunduszuSpołecznego przeznaczane były od poczàtku wyłàcz-nie na działania o charakterze projektowym, dajàcemo˝liwoÊci testowania nowych, alternatywnych formwsparcia lub te˝ docierania ze wsparciem do konkret-nie wyspecyfikowanych grup odbiorców pomocy.Paƒstwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełno-sprawnych zaanga˝owany był w działania o charakterzemi´dzynarodowym ju˝ na wiele lat przed oficjalnymprzystàpieniem Polski do Wspólnoty. W 1997 i 2001 r.współorganizował dwie du˝e mi´dzynarodowe konfe-rencje, poÊwi´cone systemowi kwotowemu oraz wspar-ciu osób niepełnosprawnych w ró˝nych krajach Europy.W 2003 r. – Europejskim Roku Osób Niepełnosprawnych– PFRON dofinansował kilkaset przedsi´wzi´ç – kampa-nii społecznych, konferencji, wystaw, imprez sporto-wych i kulturalnych itp. – których celem była aktywiza-cja osób niepełnosprawnych oraz zmiana postaw spo-łecznych wobec niepełnosprawnoÊci.W pierwszym okresie programowania, tj. w latach2004–2006 – Fundusz został instytucjà wdra˝ajàcàw Sektorowym Programie Operacyjnym RozwójZasobów Ludzkich (SPO RZL) w działaniu 1.4 dotyczà-cym integracji zawodowej i społecznej osób niepeł-nosprawnych. PFRON wyst´pował wówczas w po-dwójnej roli – jako autor i realizator projektów syste-mowych (ogólnopolskich, adresowanych do konkret-nych grup osób niepe∏nosprawnych) oraz jako granto-

dawca, dystrybuujàcy Êrod-ki preznaczone na dzia∏aniaorganizacji pozarzàdowych.Fundusz był te˝ administra-torem bàdê partneremw kilku du˝ych projektachw ramach Inicjatywy Wspó-lnotowej EQUAL, które mia∏y na celu opracowaniei przetestowanie nowoczesnych rozwiàzaƒ w zakresieszeroko poj´tej polityki włàczania społecznego osóbniepełnosprawnych.Działanie 1.4 SPO RZL s∏u˝y∏o zwi´kszeniu stopniaprzygotowania zawodowego i poprawie zdolnoÊci douzyskania zatrudnienia przez osoby o znacznymi umiarkowanym stopniu niepełnosprawnoÊci, budo-waniu potencjału oraz doskonaleniu instrumentówzwi´kszajàcych mo˝liwoÊci osób niepełnosprawnych narynku pracy. Wsparcie kierowano do osób po raz pierw-szy wchodzàcych na rynek pracy, lub długotrwale bez-robotnych, albo majàcych najwi´ksze problemy przywejÊciu na rynek pracy.Projekty w ramach Działania 1.4 SPO RZL w 71,81%finansowano ze Êrodków europejskich – z EuropejskiegoFunduszu Społecznego (EFS); pozostałà cz´Êç wydatkówna projekty pokrywał przede wszystkim PFRON.W drugim okresie programowania obejmujàcym lata2007–2013 – Fundusz dysponuje Êrodkami EFSw ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (PO KL)na projekty systemowe. Finansowane sà one w 85%z EFS, a w 15% z PFRON, zaÊ ich celem jest wspieraniewejÊcia osób ze szczególnymi rodzajami niepełno-sprawnoÊci na rynek pracy.Dzi´ki projektom realizowanych przy udziale Êrodkówunijnych mo˝liwa jest szersza integracja społecznai zawodowa osób niepełnosprawnych. W ciàgu kilkulat PFRON wypracowa∏ skuteczne metody absorpcjifunduszy strukturalnych dla potrzeb aktywizacji zawo-dowej. Nale˝y zwróciç uwag´, ˝e dzi´ki aktualnie rea-lizowanym projektom systemowym, które prezentuje-my w tym wydaniu BIFRON, zmniejsza si´ obszarwykluczenia społecznego w Polsce. To podstawowaszansa zwiàzana z integracjà społecznà – szansa,która właÊnie jest wykorzystywana.

Jacek BrzeziƒskiZast´pca Prezesa Zarzàdu PFRON ds. Programowych

Szanowni Czytelnicy

Biuletyn Informacyjny 5/2011 1


Biuletyn Informacyjny 5/20112

Współpraca mi´dzy Paƒstwowym Funduszem Rehabi-litacji Osób Niepełnosprawnych a poszczególnymiPartnerami z punktu widzenia prawa jest formà part-nerstwa mi´dzysektorowego. Pod tym terminem ro-zumiemy współprac´ instytucji wywodzàcych si´z trzech sektorów: sektora rzàdowego (paƒstwowego,publicznego), sektora pozarzàdowego (społecznego)oraz sektora prywatnego (gospodarczego). Partner-stwo zawiàzuje si´, by osiàgnàç okreÊlony cel. Jednàz cech takiego układu jest to, ˝e z chwilà osiàgnićiaplanowanego celu partnerstwo ulega rozwiàzaniu.Ka˝dy z partnerów wnosi w realizacj´ swój wkład bàdêfinansowy, bàdê techniczny (sprz´ty, pomieszczenia),zasoby ludzkie lub po prostu doÊwiadczenie w okre-Êlonym typie działania. Ka˝dy z nich ma za zadanie(oprócz realizowania celów projektowych) dzieliç za-soby ryzyka i odpowiedzialnoÊci.

Piszàc o partnerstwie, które jest narz´dziem dla prowa-dzenia projektów realizowanych w ramach ProgramuOperacyjnego Kapitał Ludzki 2007–2013 (PO KL) mo˝nazauwa˝yç, ˝e koncepcja partnerstwa doskonale kores-ponduje z zasadà subsydiarnoÊci która obowiàzujew Unii Europejskiej i jest niejako jej naturalnà konsek-wencjà. Fundusze unijne skierowane sà bowiem na nie-zagospodarowane przez paƒstwo obszary, jednak rea-lizacja zadaƒ odbywa si´ przy udziale organizacjistworzonych w paƒstwie, w jego prawnym i terytorial-nym obr´bie. Partnerstwo tworzy zatem szczególnàprzestrzeƒ dla współpracy pomi´dzy ró˝norodnymi or-ganizacjami, instytucjami, przedsi´biorstwami na rzeczosiàgnićia okreÊlonego celu. To porozumienie odr´b-nych, autonomicznych podmiotów bez koniecznoÊcitworzenia kolejnej struktury – instytucji. Jest bardzomo˝liwe, ˝e poza partnerstwem taka współpraca ogra-niczyłaby si´ jedynie do zakupu usług i produktów lubprostego przepływu funduszy (jak w przypadku spon-soringu), a nawet nie istniałaby w ogóle (np. z przyczyn

prawnych). Partnerstwo jako zasada działania daje jed-noczeÊnie szanse na zagospodarowanie obszarów,w których aktywnoÊç na rzecz okreÊlonych grup, w tymosób niepełnosprawnych nie wyst´puje, jest utrudnionalub ma ograniczony (terytorialnie lub funkcjonalnie) za-si´g oddziaływania.

W przypadku realizowania projektów w ramach PO KLdo zalet PFRON, jako instytucji z sektora publicznego, na-le˝y przede wszystkim dost´p do funduszy UniiEuropejskiej specjalnie dedykowanych na wsparcie osóbniepełnosprawnych oraz doÊwiadczenie w dysponowa-niu takimi zasobami finansowymi. Tym, co charaktery-zuje dodatkowo sektor publiczny jest jego koncentracjana prawach i obowiàzkach. Zapewnia on partnerskiemuukładowi stabilnoÊç, funkcjonowanie prawne poprzeztworzenie okreÊlonych, rzetelnych dokumentów i pro-cedur niezb´dnych do prawidłowej realizacji projektu.

Organizacje z sektora pozarzàdowego majà natomiastbezpoÊredni kontakt z beneficjentami ostatecznymiprojektów, jakimi sà osoby niepełnosprawne oraz dys-ponujà personelem posiadajàcym doÊwiadczenie, kom-petencje i kwalifikacje umo˝liwiajàce praktycznàrealizacj´ zadaƒ i celów wyznaczonych w projekcie.Organizacje te posiadajà tak˝e zaplecze techniczne za-pewniajàce osobom niepełnosprawnym komfortuczestnictwa we wszelkich oferowanych formachaktywizacji. Organizacje pozarzàdowe charakteryzujàsi´ cz´sto wàskà specjalizacjà i obejmujà działaniem wy-branà dziedzin´ lub grup´ osób. Tymczasem uczest-nictwo w projekcie umo˝liwia poszczególnym organi-zacjom dotarcie ze wsparciem do wielu innychÊrodowisk. Sektor społeczny cechuje si´ z jednej stronywra˝liwoÊcià, ekspresjà, wyobraênià i otwartoÊcià z dru-giej zaÊ nastawieniem na konfrontacj´, ubieganie sió swoje korzyÊci, prawa i przywileje oraz przezwyci´-˝anie przeszkód i kryzysów.

Partnerstwo w ProgramieOperacyjnym Kapita∏ LudzkiCzym jest partnerstwo? Jak partnerstwo funkcjonuje?



Mo˝na powiedzieç wić, ˝e współpraca pomi´dzy part-nerami charakteryzuje si´ wysokà dynamikà. Z jednejstrony jest bowiem to, co charakterystyczne dla wszel-kich organizacji, fundacji i stowarzyszeƒ: doÊwiadczeniewynikajàce z praktyki i entuzjazm towarzyszàcy wypeł-nianiu swoistej misji; z drugiej strony jest formalizmi wytyczne instytucji paƒstwowych. Dla wszelkich ró˝-nic wspólny mianownik stanowi pomoc osobom nie-pełnosprawnym, które po raz kolejny majà mo˝liwoÊçkorzystania ze wsparcia oferowanego w ramach ak-tualnych projektów. Pomoc ta, co pokazujà doÊwiad-czenia z poprzedniej edycji projektów, jest ukierunko-wana na stworzenie kompleksowej, efektywniefunkcjonujàcej struktury, umo˝liwiajàcej długofalowàintegracj´ społeczno – zawodowà osób niepełnos-prawnych.Zbudowanie partnerstwa mo˝e zaowocowaç innowa-cyjnym podejÊciem do problemów, które b´dà rozwià-zywane „nowymi, wypracowanymi w partnerstwie ró˝-norodnymi mechanizmami. Dost´p do wi´kszej pulizasobów, jakimi dysponujà poszczególni partnerzymo˝e stworzyç i umocniç sieç współpracy, a co za tymidzie: lepsze zrozumienie wartoÊci i cech specyficznychdla poszczególnych sektorów, z których wywodzà si´

partnerzy. W dalszej perspektywie skutkowaç to mo˝emocniej zintegrowanym i stabilniejszym społeczeƒ-stwem” (cyt za Tennyson, Ros, 2003).Nale˝y jednak pami´taç, ˝e rozwiàzywanie okreÊlonychproblemów na drodze działaƒ projektowych, z wyko-rzystaniem unijnych funduszy nie jest rozwiàzaniemłatwym tym bardziej, ˝e samo partnerstwo jest sku-tecznà, aczkolwiek wymagajàcà doÊwiadczenia i roz-wagi formà współdziałania. Pomijajàc kwestie prawnei formalne, których spełnienie jest niezb´dne by uczest-niczyç w partnerstwie, warto podkreÊliç, ˝e do zawià-zania partnerstwa potrzebna jest odwaga, determina-cja i cierpliwoÊç oraz wzajemne społeczne zaufanie.Suma bł´dów, potkni´ç i trudnoÊci oraz ci´˝kiej pracyprzynosi w rezultacie trudny do uniknićia… sukces.

Informacje zawarte w artykule pochodzà z publikacji:

• Tennyson, Ros: Poradnik partnerstwa, tłum: Marta Serafin,

International Buissnes Leaders Forum and Global Alliance for

Improved Nutrition, 2003 (s. 2, 3, 5 podrćznika).

• Zakres realizacji projektów partnerskich okreÊlony przez Instytu-

cj´ Zarzàdzajàcà Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Minis-

terstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2009 (s. 5 publikacji).

Przestrzeganie zasadyrównoÊci szans w projektachPrzestrzeganie horyzontalnej zasady równoÊci szans ko-biet i m´˝czyzn w Europejskim Funduszu Społecznymwynika z zapisów Traktatu Amsterdamskiego oraz roz-porzàdzeƒ Rady Europejskiej regulujàcych wdra˝anieEFS we wszystkich krajach członkowskich Unii Europej-skiej. To obowiàzek prawny, zapisany w umowach wià-˝àcych wszystkie instytucje zaanga˝owane w realizacj´PO KL w Polsce i korzystajàce ze Êrodków EFS.

Oprócz pozytywnych działaƒ na rzecz uczestnictwa ko-biet w rynku pracy EFS wprowadził tak˝e podejÊcie po-legajàce na włàczaniu kwestii płci do głównego nurtu˝ycia społecznego. W 2000 roku rozpocz´to realizacj´

Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL jako laboratorium roz-wijajàcego nowe sposoby zwalczania dyskryminacjii nierównoÊci na rynku pracy. Miała te˝ ona promowaçbardziej zintegrowane ˝ycie zawodowe poprzez walk´z dyskryminacjà i wykluczeniem ze wzgl´du na płeç, po-chodzenie rasowe czy etniczne, religi´ lub wyznanie,niepełnosprawnoÊç, wiek bàdê orientacj´ seksualnà.

Projekty realizowane obecnie przez Paƒstwowy Fun-dusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych uwzgl´d-niajà, zarówno na etapie planowania i wdra˝ania dzia-łaƒ jak i w trakcie udzielanego wsparcia, zasad´równych szans kobiet i m´˝czyzn. Odbywa si´ to

w szczególnoÊci poprzez analiz´ problemu zatrudnieniaze wzgl´du na płeç. W oparciu o t´ analiz´ zdefinio-wane zostajà wskaêniki dotyczàce planowanego wspar-cia w zatrudnieniu z uwzgl´dnieniem podziału na ko-biety i m´˝czyzn. Na etapie realizacji poszczególnychdziałaƒ uwzgl´dniona zostaje koniecznoÊç dostosowa-nia ich do obu grup docelowych choçby poprzez ela-styczne godziny warsztatów, wsparcie w opiece nadosobami zale˝nymi (dzieci, osoby starsze) czy ułatwie-nie dojazdu. W działaniach informacyjnych stosowanyjest j´zyk równoÊciowy oraz przekazy promujàce udziałw projektach zarówno kobiet jak i m´˝czyzn. Szczegól-nie wa˝nym jest to, ˝e poszczególni partnerzy współ-realizujàcy projekt podejmujà współprac´ z pracodaw-cami, majàcà na celu negocjowanie i egzekwowanierównego traktowania kobiet i m´˝czyzn pod wzgl´-dem oferowanych stanowisk i płacy.Zapewnienie równego dost´pu do wsparcia, oferowa-nego w ramach realizowanych projektów, wspomagaich prawidłowà realizacj´ oraz osiàgni´cie planowa-nych wskaêników.

Na etapie udzielanego wsparcia istotnym jest, aby dzia-łania równoÊciowe były adekwatne dla ka˝dej z grup.W projektach osiàgane jest to poprzez dopasowanie ter-minów i godzin prowadzenia poszczególnych formudzielanego wsparcia do ka˝dej z grup w sposób ela-styczny. Umo˝liwiony zostaje dojazd na miejsce realizacjidanego działania poprzez dostosowanie godzin udzie-lanej formy wsparcia do warunków komunikacyjnychbàdê zorganizowanie dojazdu. Wa˝ne jest przy tym byzapewniç lub umo˝liwiç opiek´ nad osobami zale˝-nymi. Kolejnym działaniem na rzecz równoÊci płci jestkompleksowoÊç działaƒ równoÊciowych. Przez kom-pleksowoÊç rozumie si´ koncentracj´ na otoczeniuuczestnika projektu, przygotowanie szerokiego i zró˝-nicowanego zakresu wsparcia. Do tego dochodzi stałemonitorowanie rekrutacji i uczestnictwa w projekciepod kàtem płci, informowanie o koniecznoÊci równoÊcipłci w projekcie oraz przygotowanie zró˝nicowanejoferty pracy dla ka˝dej z grup. Co ciekawe, mimo tegozró˝nicowania ofert, wsparcie przygotowane zarównodla kobiet jak i m´˝czyzn musi byç jednakowe i dawaçjednakowe szanse na zdobycie pracy.Na etapie współpracy z pracodawcà istotne jest egzek-wowanie respektowania zasady równoÊci płci w miej-scu pracy. Mo˝liwe jest to przede wszystkim przez ne-gocjowanie z pracodawcà takich samych wynagrodzeƒ

dla kobiet i m´˝czyzn na tym samym stanowisku orazposzukiwanie i promowanie pracodawców realizujà-cych zasad´ równoÊci płci.

GGeennddeerr mmaaiinnssttrreeaammiinngg – z ang.: uwzgl´dnianiespołecznego i kulturowego wymiaru płci we wszyst-kich dziedzinach ˝ycia oraz we wszystkich działa-niach Unii Europejskiej; włàczanie perspektywy gen-der do wszystkich aktywnoÊci realizowanych przezkraje członkowskie, we wszystkich wymiarach ˝yciaspołecznego, ekonomicznego, politycznego, wewszystkich realizowanych projektach, bez wzgl´duna ich tematyk´. Wszystkie realizowane politykimuszà byç weryfikowane pod kàtem zapewnianiarównego dost´pu i równego udziału obu płci.

SSttaannddaarrddyy mmiinniimmuumm,, kkttóórree ppoowwiinniieenn ssppeełłnniiaaçç pprroojjeekktt1. Dane iloÊciowe dotyczà kobiet i m´˝czyzn. 2. Ka˝da grupa docelowa jest scharakteryzowana

pod kàtem płci. 3. Cele szczegółowe projektu sà sformułowane od-

dzielnie dla kobiet, oddzielnie dla m´˝czyzn.4. Grupa docelowa wyznaczona jest adekwatnie do

analizy iloÊciowej i jakoÊciowej problemu. 5. Uzasadnienie projektu zawiera analiz´ pod kàtem

płci. 6. Działania projektowe przyczyniajà si´ do osła-

bienia stereotypów płci. 7. Działania projektowe wspierajà grup´ niedorep-

rezentowanà w danym obszarze problemowym. 8. Proporcja uczestnictwa 50/50% bezpoÊrednio

wynika z analizy sytuacji.9. W opisie projektu pojawia si´ j´zyk wra˝liwy na

płeç. za: http://www.pomorskie.eu/pl/defs/rownosc_szans

Tekst opracowany na podstawie:• Agenda działaƒ na rzecz równoÊci szans kobiet i m´˝czyzn

w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007–2013, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2009;

• Jak pisaç i mówiç o dyskryminacji. Poradnik dla mediów, BeataMaciejewska, Stowarzyszenie Inicjatyw Niezale˝nych „Miku-szewo”, Mikuszewo 2007;

• Polityka równoÊci płci. Raport 2007, red. Bo˝ena Chołuj, Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju, Warszawa 2007;

• Zasada równoÊci szans kobiet i m´˝czyzn w projektach ProgramuOperacyjnego Kapitał Ludzki, Ministerstwo Rozwoju Regional-nego.



4



5

Ruszy∏a kolejna edycja projektów skierowanych do osóbniepe∏nosprawnych, realizowanych w ramach ProgramuOperacyjnego Kapita∏ Ludzki.

Ka˝dy z projektów współfinansowany jest ze ÊrodkówUnii Europejskiej w ramach Europejskiego FunduszuSpołecznego oraz ze Êrodków Paƒstwowego FunduszuRehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. PFRON jest jed-noczeÊnie liderem w partnerstwach, w oparciu o którefunkcjonujà wszystkie projekty.

Priorytet I obejmuje zagadnienia zwiàzane z zatrud-nianiem i integracjà społecznà. W jego ramach Działa-nie 1.3 – Ogólnopolskie programy integracji i aktywi-zacji zawodowej dotyczy właÊnie PFRON. Jest toPoddziałanie 1.3.6.

Aktualnie Wydział Wdra˝ania Programów Unii Euro-pejskiej PFRON realizuje kolejnà edycj´ projektów (nie-które z nich sà kontynuacjà dzia∏aƒ z lat ubiegłych):

1. Wsparcie osób niewidomych na rynku pracy II,2. Wsparcie osób głuchoniewidomych na rynku pracy II

– Weê sprawy w swoje r´ce,3. Wsparcie osób z zaburzeniami psychicznymi na rynku

pracy II,4. Wsparcie osób z autyzmem II,5. Wsparcie osób niepełnosprawnych ruchowo na

rynku pracy II,6. 4 kroki – Wsparcie osób niesłyszàcych na rynku pracy II7. Wsparcie osób niepełnosprawnych w swobodnym

dost´pie do informacji i usług zamieszczonych w In-ternecie,

8. Wsparcie osób z upoÊledzeniem umysłowym w stop-niu umiarkowanym i znacznym (w tym z zespołemDowna i/lub niepełnosprawnoÊciami sprz´˝onymi)oraz gł´bokim stopniem upoÊledzenia umysłowego II.

Program Operacyjny Kapita∏ Ludzki 2007–2013 – projekty PFRON

Cele projektuCel nadrz´dny projektu to zwi´kszanie szans osób nie-widomych na rynku edukacyjnym i rynku pracy po-przez udzielenie im profesjonalnego wsparcia. Celgłówny projektu to aktywizacja społeczno-zawodowa1200 osób niewidomych z terenu całego kraju do koƒcatrwania projektu poprzez udzielenie kompleksowej,zindywidualizowanej usługi polegajàcej na wsparciuprzy wchodzeniu na rynek pracy.

Cele szczegó∏owe projektu:• rozwini´cie, podtrzymanie i przywrócenie aktywnoÊci

zawodowej osób niewidzàcych poprzez zapewnie-nie im kompleksowego, profesjonalnego wsparciaspecjalistycznego, szkoleniowego i doradczego,

• wypromowanie aktywnoÊci społeczno-zawodowejosób niewidzàcych wÊród ich otoczenia na rzeczzmiany utrwalonych postaw społecznych,

• zapewnienie wsparcia osób niewidzàcych w aktyw-nym poszukiwaniu i znalezieniu pracy oraz zapleczaumo˝liwiajàcego podj´cie pracy lub sta˝u,

• zwi´kszenie szans młodych kobiet niewidzàcych narynku pracy.

Do projektu mo˝e przystàpiç osoba:• w wieku 16 – 64 lat,• nieaktywna zawodowo, poszukujàca pracy,• posiada orzeczenie o niepełnosprawnoÊci w stopniu

znacznym/umiarkowanym z symbolem przyczyny nie-pełnosprawnoÊci 04 – O lub równowa˝ne z udoku-



Wsparcie osób niewidomych na rynku pracy II

Osoby niewidome, pracujàce w firmie telekomunikacyjnej (obsługa klienta, sprzeda˝ usług).Sà to podopieczni Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi w Laskach. Fot. PFRON.

� Województwa, w których realizowany jest projekt



mentowanym stopniem utraty wzroku (ostroÊçwzroku – po korekcji – w oku lepszym równa lub po-ni˝ej 3/60 (0,05) lub zaw´˝one pola widzenia poni˝ej 20 stopni).

Z 1200 osób niewidomych w projekcie 500 to uczniowiei absolwenci szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjal-nych, artystycznych, placówek kształcenia praktycznego,oÊrodków dokształcania i doskonalenia zawodowegonatomiast 700 to osoby dorosłe, bezrobotne, poszuku-jàce pracy oraz niepracujàce. Projekt skierowany jesttak˝e do rodziców i opiekunów osób niewidomych.

Rekrutacja w projekcie Rekrutacja przebiega dwutorowo. Prowadzona jest napodstawie spisu uczniów OÊrodka Szkolno-Wychowaw-czego dla Dzieci Niewidomych w Laskach i innych oÊrod-ków szkolno-wychowawczych dla niewidomych i słabo-widzàcych z Polski. Potencjalni beneficjenci powiadomianisà pocztà, e-mailem lub telefonicznie o mo˝liwoÊci przy-stàpienia do projektu. Podobna informacja b´dzie skie-rowana do rodzin i opiekunów beneficjentów.Rekrutacja o charakterze regionalnym we wszystkichwojewództwach poprzez dystrybucj´ informacji o re-

krutacji w instytucjach edukacyjnych, medycznych, pub-licznych – informacja rozesłana b´dzie do osób znaj-dujàcych si´ w bazie Polskiego Zwiàzku Niewidomych.

Partnerami PFRON w realizacji projektu sà: Polski Zwià-zek Niewidomych oraz Towarzystwo Opieki nad Ociem-niałymi. Projekt obejmuje swym zasi´giem terytoriumPolski.

Szczegółowe informacje na temat projektu znaleêçmo˝na na stronach internetowych: www.pzn.org.pl/wsparcie2, www.laski.edu.pl.

Termin realizacji projektu Wsparcie osób niewido-mych na rynku pracy II: 1.01.2010 – 31.12.2011.

Osoba niewidoma: rehabilitant – masa˝ysta. Podopieczny Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi w Laskach. Fot. PFRON.



Wsparcie osób głuchoniewidomych na rynku pracy II –Weê sprawy w swoje rće jest projektem systemowym,współfinansowanym ze Êrodków Unii Europejskiej orazÊrodków własnych PFRON. Ma zasi´g ogólnopolski,realizowany jest przez Fundusz jako lidera projektuw partnerstwie z Towarzystwem Pomocy Głuchoniewi-domym.

Projekt jest kontynuacjà projektu pilota˝owego pn.Wsparcie osób głuchoniewidomych na rynku pracy.W oparciu o doÊwiadczenie zdobyte w trakcie realizacjiprojektu pilota˝owego, a tak˝e doÊwiadczenie oraz po-tencjał PFRON i TPG, wsparcie kierowane jest ponowniedo grupy osób b´dàcych w szczególnie trudnej sytuacjina rynku pracy, czyli osób głuchoniewidomych.

Cele projektuCelem głównym projektu jest aktywizacja społecznai zawodowa osób głuchoniewidomych z terenu całejPolski przy ich aktywnym udziale i z poszanowaniem ichpotrzeb, mo˝liwoÊci i osobistych wyborów.

Wsparcie osób głuchoniewidomych na rynku pracy II Weê sprawy w swoje rće

Projekt realizowany jest na terenie ca∏ej Polski

Okiem ekspertaRozmawiamy z Krystynà Koniecznà, Koordynatorem Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi w Laskach – Partneraw projekcie Wsparcie osób niewidomych na rynku pracy II

Jakie sà najciekawsze, jak dotàd, efekty realizowanego projektu? Najwi´kszy nasz sukces to podjćie pracy przez 43 beneficjentów projektu na otwartym rynku pracy. Dokoƒca realizacji projektu liczba ta ulegnie jeszcze zwi´kszeniu. Drugi znaczàcy sukces to zorganizowaniei wyposa˝enie pracowni szkolenia zawodowego Contact Center. Doskonalenie zawodowe niewidomychnauczycieli do nauczania j´zyka angielskiego metodà Callana, w tym poprzez Internet/telefon/skype,prowadzi wprost do podejmowania sta˝y lub pracy przez uczestników szkoleƒ. Osoby, które skoƒczà naszkurs na pewno podejmà prac´. Oprócz celów bezpoÊrednio zało˝onych w projekcie, jakie sà Paƒstwa oczekiwania, co chcielibyÊcie osiàgnàçdodatkowo?Zale˝y nam aby przekonywaç społeczeƒstwo (w szczególnoÊci pracodawców), ˝e osoba niewidoma mo˝ebyç wartoÊciowym pracownikiem dla firmy, szczególnie przy wykorzystaniu nowoczesnych technologiikomputerowych i informacyjnych. Chcemy te˝ zwi´kszyç u osób niewidomych motywacj´ dosamodzielnoÊci, aktywnoÊci społecznej i zawodowej.Jaki jest stan realizacji projektu?Realizacja projektu przebiega bez ˝adnych zakłóceƒ. Realizujemy nasze działania zgodnie z zało˝eniami:harmonogramem działaƒ i planem wydatków. Aktualne informacje o stanie realizacji projektu znaleêçmo˝na na naszej stronie www.promocjaikariera.pl



Celami szczegółowymi projektu sà:• pokonanie bariery biernoÊci osób głuchoniewido-

mych przez wsparcie psychiczne motywujàce doudziału w ˝yciu społecznym,

• pokonanie barier w komunikacji i w poruszaniu si´w przestrzeni poprzez zapewnienie osobom uczest-niczàcym w projekcie wsparcia sprz´towego dosto-sowanego do ich niepełnosprawnoÊci,

• zwi´kszenie poziomu aktywnoÊci społecznej i zawo-dowej osób głuchoniewidomych poprzez zindywi-dualizowane wsparcie, szkolenia zawodowe i spe-cjalistyczne, warsztaty motywacyjne oraz zatrudnieniewspomagane,

• zmiana postaw otoczenia osób głuchoniewidomychwspomagajàca rozwój zawodowy osób uczestniczà-cych w projekcie.

Grupa docelowaGrup´ docelowà stanowià głuchoniewidome kobietyi m´˝czyêni, posiadajàcy orzeczenie o niepełnospraw-noÊci lub o stopniu niepełnosprawnoÊci bàdê równo-wa˝ne. Dodatkowo projekt anga˝owaç b´dzie otoczenieosób głuchoniewidomych, ich rodziny bàdê opiekunów.Projekt wymaga tak˝e przeszkolenia odpowiednich spe-cjalistów w zakresie głuchoÊlepoty (trenerzy pracy),w szczególnoÊci w obszarze zatrudnienia wspomaga-nego osób głuchoniewidomych.

W projekcie mogà uczestniczyç• osoby posiadajàce orzeczenie o niepełnosprawnoÊci

lub o stopniu niepełnosprawnoÊci bàdê równowa˝ne,• osoby nie pozostajàce w zatrudnieniu, • osoby w wieku 16 do 59 lat – kobiety, do 64 lat –

m´˝czyêni.

Nabór uczestników i uczestniczek jest zgodny z politykàrównych szans kobiet i m´˝czyzn. Zapewniane szkole-nia tematyczne i zawodowe uwzgl´dniajà dost´pnoÊçposzczególnych zawodów dla obojga płci, a organiza-cja zaj´ç uwzgl´dnia potrzeby rodziców obojga płci, zaj-mujàcych si´ dzieçmi.

Szczegółowe informacje na temat projektu znaleêçmo˝na na stronie: www.mojapraca.org.pl

Termin realizacji projektu Wsparcie osób głucho-niewidomych na rynku pracy II – Weê sprawyw swoje r´ce: 01.03.2010 – 31.12.2012

10

Kobiety

Mężczyźni Kobiety

06.2010 07.2010 08.2010 09.2010 10.2010 11.2010 12.2010 01.2011 02.2011 03.2011 04.2011

Licz

ba o

sób

obję

tych

wsp

arci

em

600

400

200

0

06.2010 07.2010 08.2010 09.2010 10.2010 11.2010 12.2010 01.2011 02.2011 03.2011 04.2011

Mężczyźni

Licz

ba o

sób

40

30

20

10

0

0 5 10 15

04.2011

03.2011

02.2011

01.2011

12.2010

11.2010

10.2010

09.2010

08.2010

MężczyźniKobiety

53% 47%

Liczba osób obj´tych wsparciem w czasie realizacji projektu (od czerwca 2010 do kwietnia 2011)

Głuchoniewidoma nauczycielka pracujàca w szkole specjalnej (na zdj´ciach z podopiecznàz zespołem Downa). Jest uczestniczkà projektu, w którym bierze udział Towarzystwo PomocyGłuchoniewidomym. Fot. PFRON.



11

Kobiety


06.2010 07.2010 08.2010 09.2010 10.2010 11.2010 12.2010 01.2011 02.2011 03.2011 04.2011

Licz

ba o

sób

obję

tych

wsp

arci

em

600

400

200

0

06.2010 07.2010 08.2010 09.2010 10.2010 11.2010 12.2010 01.2011 02.2011 03.2011 04.2011

Mężczyźni

Licz

ba o

sób

40

30

20

10

0

0 5 10 15

04.2011

03.2011

02.2011

01.2011

12.2010

11.2010

10.2010

09.2010

08.2010

MężczyźniKobiety

53% 47%

Kobiety


06.2010 07.2010 08.2010 09.2010 10.2010 11.2010 12.2010 01.2011 02.2011 03.2011 04.2011

Licz

ba o

sób

obję

tych

wsp

arci

em

600

400

200

0

06.2010 07.2010 08.2010 09.2010 10.2010 11.2010 12.2010 01.2011 02.2011 03.2011 04.2011

Mężczyźni

Licz

ba o

sób

40

30

20

10

0

0 5 10 15

04.2011

03.2011

02.2011

01.2011

12.2010

11.2010

10.2010

09.2010

08.2010

MężczyźniKobiety

53% 47%

Kobiety


06.2010 07.2010 08.2010 09.2010 10.2010 11.2010 12.2010 01.2011 02.2011 03.2011 04.2011

Licz

ba o

sób

obję

tych

wsp

arci

em

600

400

200

0

06.2010 07.2010 08.2010 09.2010 10.2010 11.2010 12.2010 01.2011 02.2011 03.2011 04.2011

Mężczyźni

Licz

ba o

sób

40

30

20

10

0

0 5 10 15

04.2011

03.2011

02.2011

01.2011

12.2010

11.2010

10.2010

09.2010

08.2010

MężczyźniKobiety

53% 47%

Liczba osób g∏uchoniewidomych, które rozpocz´ły nauk´ (od sierpnia 2010 do kwietnia 2011)

Struktura płci osób obj´tych wsparciem

Przyrost liczby osób, które podj´ły zatrudnienie w poszczególnych miesiàcach z podziałem na płeç (od czerwca 2010 do kwietnia 2011)


W chwili obecnej rozpoczyna si´ projekt Wsparcie osóbz zaburzeniami psychicznymi na rynku pracy II, któryrealizowany b´dzie przez Paƒstwowy Fundusz Rehabili-tacji Osób Niepełnosprawnych w partnerstwie z oÊmiomaorganizacjami z całej Polski:• Klub Wsparcia Psychicznego w Bydgoszczy,• Stowarzyszenie „Człowiek w potrzebie – Wolontariat

Gorzowski” w Gorzowie Wielkopolskim,• ChrzeÊcijaƒskie Stowarzyszenie Osób Niepełno -

sprawnych, Ich Rodzin i Przyjaciół „Ognisko” w Kra-kowie,

• Stowarzyszenie Inicjatyw Lokalnych – SIL w Lubarto-wie,

• Towarzystwo Przyjaciół Niepełnosprawnych w Łodzi,• Caritas Diecezji Warszawsko-Praskiej w Warszawie,• Stowarzyszenie Nadzieja dla Rodziny w Gdaƒsku,• Stowarzyszenie Na Tak w Poznaniu.

Projekt b´dzie obejmował wsparciem grup´ znajdu-jàcà si´ w bardzo trudnej sytuacji na rynku pracy w Pol-sce, jakà sà osoby z zaburzeniami psychicznymi. Osobyte z powodu specyfiki schorzenia majà wielkie trudno-Êci z funkcjonowaniem społecznym, a w szczególnoÊcina rynku pracy. Sà cz´sto spychane na margines ˝yciaspołecznego. Według raportu Szkoły Wy˝szej Psycho-logii Społecznej (Raport nr 10 – Wyniki i wnioski z ogól-nopolskiego badania sonda˝owego przeprowadzonegow ramach projektu pt. „Ogólnopolskie badanie sytua-cji, potrzeb i mo˝liwoÊci osób niepełno sprawnych”)z 2010 roku, osób z zaburzeniami psychicznymi, którenie pracowały było łàcznie 84,2% poÊród badanych. Zaledwie ok. 2% pracuje zawodowo w pełnym wymia-rze godzin.

W Polsce jest 490 tysi´cy osób z zaburzeniami psy-chicznymi (dane SWPS i GUS). WÊród nich osoby młodei w Êrednim wieku stanowià 11,3%. Choroby psychiczne

dotyczà w jednakowym stopniu zarówno kobiet jaki m´˝czyzn. Wg raportu „Sytuacja zdrowotna ludnoÊciPolski” z 2008 r., opublikowanego przez Narodowy In-stytut Zdrowia Publicznego, a˝ 1 305 tys. osób obj´-

tych opiekà ambulatoryjnà z powodu zaburzeƒ psy-chicznych. Raport NIZP wskazuje, ˝e liczba osóbleczonych z powodu zaburzeƒ psychicznych w od-działach psychiatrycznej opieki całodobowej wynosiponad 209 tys. W grupie tej około 80% stanowiàosoby wykluczone z rynku pracy, tymczasem, co naj-mniej 120 tys. spoÊród nich powinno byç włàczonychw programy pracy i rehabilitacji społeczno-zawodowej.Z danych wynika, ˝e wszystkie formy rehabilitacji spo-łeczno-zawodowej wykorzystywane w Polsce swoimwsparciem obejmujà około 9–10 tys. osób chorych psy-chicznie, co stanowi tylko około 8% zapotrzebowania.Raport „Perspektywa osób chorych psychicznie” wyko-nany na zlecenie PFRON wskazuje, ˝e spoÊród badanejgrupy odsetek osób z zaburzeniami psychicznymi, którenigdy nie pracowały jest najwy˝szy i wynosi 37%.

W przypadku osób z zaburzeniami psychicznymi goto-woÊç do podejmowania aktywnoÊci na rynku pracy


Wsparcie osób z zaburzeniami psychicznymi na rynku pracy II




spada wraz z wiekiem. Jest wi´ksza wÊród mieszkaƒcówdu˝ych miast ni˝ wÊród mieszkaƒców wsi oraz wi´kszawÊród m´˝czyzn ni˝ wÊród kobiet. Dane ze wspom-nianych ju˝ êródeł wskazujà, ˝e wÊród osób z zaburze-niami psychicznymi a˝ 72,8% nie pracuje i nie poszukujepracy. Jest to najwy˝szy odsetek w grupach osób nie-pełnosprawnych (poza osobami z niepełnosprawno-Êcià intelektualnà).

Cele projektuCelem głównym projektu jest aktywizacja społeczno--zawodowa 600 osób z zaburzeniami psychicznymi(OZP – 300 kobiet i 300 m´˝czyzn) z terenu całego krajuw okresie 01.06.2011 do 31.03.2013 poprzez udziele-nie kompleksowej, zindywidualizowanej usługi pole-gajàcej na wsparciu przy wchodzeniu na rynek pracyoraz wsparcie kolejnych 600 osób (400 kobiet i 200m´˝czyzn) z otoczenia OZP.

Cele szczegółowe projektu• Zapewnienie uczestnikom projektu – osobom z za-

burzeniami psychicznymi wsparcia we wchodzeniui funkcjonowaniu na rynku pracy poprzez diagnoz´sytuacji społecznej i zawodowej.

• Opracowanie Indywidualnego Planu Działania z In-dywidualnà Âcie˝kà Zawodowà, zapewnienie wspar-cia specjalistycznego, podniesienie kompetencji mi´k-kich, społecznych i zawodowych, wsparciapsycho logicznego, okreÊlenie Êcie˝ki rozwoju zawo-dowego, sta˝e.

• Wzmocnienie osób z najbli˝szego otoczenia OZP po-przez ujednolicenie i upowszechnienie standardufunkcjonowania i współpracy w ramach systemuwsparcia OZP.

• Stworzenie bazy pracodawców ch´tnych do współ-pracy: 80 uzyskanych ofert sta˝owych, 60 uzyska-nych ofert pracy.

• 60 osób kontynuujàcych lub rozpoczynajàcych nauk´.

Projekt b´dzie uwzgl´dniał doÊwiadczenia i wnioskiz realizacji projektu pilota˝owego pn. Wsparcie osóbz zaburzeniami psychicznymi na rynku pracy oraz innychprojektów realizowanych przez Partnerów na rzecz osóbz zaburzeniami psychicznymi. Działania przewidzianew ramach projektu bazujà na zdobytych doÊwiadcze-niach ze wsparcia udzielonego beneficjentom ostatecz-nym podczas trwania projektu pilota˝owego, które zos-

tało wysoko ocenione w sferze działaƒ merytorycznych.Âmiało mo˝na powiedzieç, ˝e obecnie nie istnieje ˝adnaanalogiczna forma zapewniajàca kompleksowe i wie-lostronne podejÊcie do osób z zaburzeniami psychicz-nymi majàce na celu aktywizacj´ zawodowà.

Charakterystyka osób, które zostanà obj´te wsparciemBeneficjentami projektu, b´dzie 600 osób dorosłychz zaburzeniami psychicznymi (300 kobiet i 300 m´˝-czyzn), które sà nieaktywne zawodowo, majàce pro-blemy z wejÊciem na rynek pracy z powodu niepełnos-prawnoÊci.

Wi´kszoÊç osób z najbli˝szego otoczenia osób z zabu-rzeniami psychicznymi jest niech´tna do dalszegowspierania swoich bliskich, posiadajà złe doÊwiadcze-nia zwiàzane z podejmowaniem przez nich aktywno-Êci prozawodowych, co wpływa na zwi´kszajàce si´obawy co do podejmowania kolejnych prób.

W zwiàzku z tym nale˝y zapewniç pomoc najbardziejzaanga˝owanym członkom rodzin i osobom wspiera-jàcym, aby jak najefektywniej wspieraç proces aktywi-zacji społeczno-zawodowej osób z zaburzeniami psy-chicznymi. Drugà grupà beneficjentów b´dà zatemosoby z otoczenia osób z zaburzeniami psychicznymi –rodzice, opiekunowie itp.

Beneficjent ostateczny projektu – osoba z zaburze-niami psychicznymi (OZP) – w momencie przyst´po-wania do projektu b´dzie musiał spełniaç nast´pujàcewarunki:• posiadaç orzeczenie o stopniu niepełnosprawnoÊci

lub równowa˝ne,• jeÊli w ww. orzeczeniu jako przyczyna niepełnos-

prawnoÊci nie jest wskazana choroba psychiczna – za-Êwiadczenie od psychiatry,

• byç nieaktywnym zawodowo,• byç w wieku 18–64 lat.

Osoba z otoczenia OZP w momencie przyst´powania doprojektu b´dzie musiała spełniaç nast´pujàce warunki:• byç opiekunem prawnym beneficjenta ostatecznego

OZP,• w przypadku bycia opiekunem nieprawnym – mogà

byç to jedynie osoby prywatne (nie instytucje).


Szacuje si´, ̋ e ogólna liczba osób z autyzmem w naszymkraju to przynajmniej 30 tys. Autyzm staje si´ coraz wi´k-szym problemem społecznym, ale dla dorosłych osóbz autyzmem wcià˝ brakuje odpowiednich form aktywi-zacji. Problem wykluczenia społecznego, w tym wyklu-czenia z rynku zatrudnienia, dotyczy około 10 000 osób.Poniewa˝ majà one trudnoÊci z adaptacjà w nowymmiejscu, dostosowaniem si´ do nowej sytuacji i z komu-nikacjà, cz´sto ich udział w ˝yciu społecznym ograniczasi´ jedynie do edukacji. Zwykle nie podejmujà pracy,choç nabyły pewne umiej´tnoÊci zawodowe.

Naukowcy nie potrafià wytłumaczyç, jakie sà mecha-nizmy powstawania zaburzeƒ, ani te˝ dlaczego i w jakisposób autyzm utrzymuje si´ i ewoluuje. Uwa˝a si´, ˝edo rozwoju autyzmu, podobnie jak wielu zaburzeƒpsychicznych, mo˝e dochodziç w wyniku współdziała-nia kilku uwarunkowaƒ, zarówno biologicznych, jaki pozabiologicznych. W zwiàzku z tym nie istnieje pro-filaktyka dla tego zaburzenia, nie istniejà te˝ Êrodkifarmakologiczne na autyzm. Lekarze nie potrafià stwier-dziç autyzmu w wyniku analitycznych badaƒ medycz-nych, jest to mo˝liwe tylko dzi´ki wnikliwej obserwacjidziecka i szczegółowemu wywiadowi psychologicz-nemu.

Ka˝da osoba z autyzmem ma indywidualny zespół cech,ale mo˝na wyró˝niç wiele cech wspólnych dla tychosób. Kryterium diagnostyczne DSM- IV wskazuje na ko-niecznoÊç zamanifestowania si´ dwóch spoÊród czte-rech rodzajów objawów patologicznych interakcji spo-łecznych, przynajmniej jeden z objawów zaburzeƒw komunikacji oraz przynajmniej jeden objaw stereo-typów zachowaƒ. Przed ukoƒczeniem 3 roku ˝ycia musiwystàpiç opóênienie lub nieprawidłowe funkcjonowa-nie w przynajmniej jednym z nast´pujàcych obszarów:interakcje społeczne, j´zyk wykorzystywany w społecz-nej komunikacji i zabawa symboliczna lub wyobra˝e-niowa (E. Pisula, 2000, s.19).

Grupa docelowaProjekt skierowany jest do osób z autyzmem w wiekuod 16 roku, opiekunów i pracowników organizacji po-zarzàdowych.

Cele projektuCele nadrz´dne projektu:• Diagnoza predyspozycji zawodowych osób z autyz-

mem, którà przeprowadzono za pomocà amerykaƒ-skiego testu TTAP, którego polska wersja została opra-cowana w poprzedniej edycji projektu.

• Przygotowanie warsztatów grupowych w zakresietreningu kompetencji zawodowych oraz innych umie-j´tnoÊci społecznych.

• Przygotowanie indywidualnej Êcie˝ki zawodowej dlaka˝dego z uczestników projektu.

• Zorganizowanie szkoleƒ oraz sta˝y zawodowych dlauczestników, a tak˝e warsztatów i indywidualnychkonsultacji zawodowych. Dla rodziców, rodzeƒstwai opiekunów przewidziane sà konsultacje indywidualne;

W ramach projektu wsparciem zostanie obj´te (zindy-widualizowana, kompleksowa usługa) 350 osób nie-pełnosprawnych z autyzmem, w tym: • opracowanie indywidualnej Êcie˝ki rozwoju aktywi-

zacji społecznej i zawodowej dla 350 osób, • objćie wsparciem psychologicznym i prawnym 350

opiekunów osób z autyzmem

Cele szczegółowe projektu zakładajà:• podjćie przez 40 osób pracy w zakładach aktywnoÊci

zawodowej lub udział warsztacie terapii zawodowej,• podjćie pracy w zakładzie pracy chronionej lub na

otwartym rynku pracy przez 25 osób,• zatrudnienie 10 osób – przede wszystkim w pod-

miocie sektora ekonomii społecznej,• stworzenie 20 zestawów akcesoriów niezb´dnych do

testów TTAP, • wydanie 20 certyfikatów dla terapeutów.

Beneficjenci projektuBeneficjentami b´dà osoby z autyzmem (około 350)oraz odpowiadajàca temu liczba osób z najbli˝szegootoczenia, tj. rodzice, opiekunowie, rodzeƒstwo.

Projekt realizowany b´dzie w partnerstwie z 8 organi-zacjami pozarzàdowymi: z Fundacjà Synapsis w War-szawie, ze Stowarzyszeniem Krajowe Towarzystwo Au-tyzmu Oddział Lublinie, ze Stowarzyszeniem Krajowe


Wsparcie osób z autyzmem II

Towarzystwo Autyzmu Oddział w Szczecinie, Stowa-rzyszeniem Âw. Celestyna w Mikoszowie, Stowarzy-szeniem Pomocy Osobom Autystycznym w Gdaƒsku,Stowarzyszeniem ProFuturo z Poznania, RzeszowskimStowarzyszeniem Na Rzecz Dzieci Niepełnosprawnych

i Autystycznych SOLIS RADIUS w Rzeszowie oraz Fun-dacjà Wspólnota Nadziei z siedzibà w Krakowie. Pro-jekt bazuje na doÊwiadczeniach zdobytych podczasrealizacji pilota˝owej edycji projektu Wsparcie osóbz autyzmem.



Autyzm wczesnodziecićy, autyzm gł´boki, zespół Kannera – całoÊciowe zaburzenie rozwoju, w którymistotnà rol´ odgrywa funkcjonowanie mózgu. Do typowych cech nale˝à problemy z komunikacjà uczuç izwiàzkami społecznymi. Wyst´pujà równie˝ kłopoty z integracjà wra˝eƒ zmysłowych. W typowychprzypadkach pojawia si´ w pierwszych trzech latach ˝ycia. Ocenia si´, ˝e autyzm wyst´puje u 5,6 na 10000osób, przy czym jest cztery razy cz´stszy u m´˝czyzn ni˝ u kobiet.Obecnie autyzm mo˝e byç leczony (farmakologicznie i behawioralnie), ale nie jest wyleczalny. Wczesnadiagnoza i działanie sà niezb´dne w celu zapewnienia jak najlepszego rozwoju dziecka. Uwa˝a si´powszechnie, ˝e nie jest mo˝liwe stworzenie w pełni działajàcego leku, bo na autyzm wpływajà cechymózgu determinowane na bardzo wczesnym etapie rozwoju. WÊród wielu specjalistów rozpowszechnionejest bł´dne przekonanie, jakoby autyzm dotyczył jedynie wieku dziecićego, tak wić nie biorà oni poduwag´ tej diagnozy, gdy majà do czynienia z dorosłymi. Nale˝y pami´taç, ˝e nazwa "dziecićy" nie odnosisi´ tylko do dzieci, ale równie˝ do okresu ˝ycia, w którym obserwujemy pierwsze objawy.

Zachowania wskazujàce na mo˝liwoÊç wyst´powania u dziecka zaburzeƒ w spektrum autystycznymObjawy autyzmu wg Leo Kannera:• autystyczna izolacja • przymus stałoÊci otoczenia • niezdolnoÊç do interakcji społecznych • stereotypowe, powtarzajàce si´ czynnoÊci • zaburzenia mowy (echolalia, odwracanie zaimków) lub całkowity brak mowy • łatwoÊç mechanicznego zapami´tywania Autyzm dziecićy:• nie gaworzy, nie wskazuje, nie wykonuje Êwiadomych gestów po pierwszym roku ˝ycia • nie mówi ani jednego słowa w wieku 16 miesićy • nie składa słów w pary w wieku 2 lat • nie reaguje na imi´ • traci zdolnoÊci j´zykowe lub społeczne Inne objawy:• słaby kontakt wzrokowy • nie potrafi si´ bawiç zabawkami • nadmiernie porzàdkuje zabawki lub inne przedmioty • jest przywiàzane do jednej zabawki lub przedmiotu • nie uÊmiecha si´ • czasem wydaje si´ upoÊledzone słuchowo lub w Zespole Aspergera ma wyostrzony zmysł słuchu • urojenia • omamy èródło: wikipedia

Wsparcie osób niepełnosprawnych ruchowo na rynkupracy II współfinansowany jest ze Êrodków Unii Euro-pejskiej oraz PFRON. Projekt jest realizowany w partnerstwie z Caritas Polska,Fundacjà Aktywnej Rehabilitacji, Fundacjà Polskich Ka-walerów Maltaƒskich w Warszawie POMOC MALTA¡-SKA oraz Stowarzyszeniem Przyjaciół Integracji.

Cele projektu• przygotowanie do wejÊcia lub powrotu na rynek

pracy,• umo˝liwienie podj´cia lub kontynuacji nauki.

Cele powinny byç osiàgni´te poprzez:• rozwijanie, podtrzymanie lub przywrócenie aktyw-

noÊci społeczno-zawodowej,• zapewnienie wsparcia specjalistów i instruktorów,• wsparcie psychologów i doradców zawodowych,• organizacj´ szkoleƒ, warsztatów,• współprac´ z rodzinami, opiekunami osobami z oto-

czenia osób niepełnosprawnych: wypromowanie ak-tywnoÊci społeczno-zawodowej osób niepełno -sprawnych,

• zwi´kszenie szans zawodowych młodych niepełno -sprawnych kobiet na rynku pracy i rynku edukacyjnym.

Projekt adresowany jest w szczególnoÊci do osób:• niepełnosprawnych ruchowo, w tym z niepełnos-

prawnoÊciami sprz´˝onymi,• ze znacznym stopniem niepełnosprawnoÊci,• nie pozostajàcych w zatrudnieniu,• po urazie rdzenia kr´gowego,• młodych kobiet niepełnosprawnych ruchowo.

Dzia∏ania w ramach projektuW ramach projektu Wsparcie osób niepełno spra wnychruchowo na rynku pracy II – oferowane sà:• konsultacje zawodowe, psychologiczne, prawne tak˝e

w miejscu zamieszkania,• warsztaty aktywnego poszukiwania pracy,

• szkolenia i sta˝e,• wsparcie w podj´ciu i kontynuowaniu nauki,• pomoc w zaopatrzeniu w sprz´t ułatwiajàcy prac´ lub

nauk´.



Wsparcie osób niepełnosprawnych ruchowo na rynku pracy II

Osoba z niepełnosprawnoÊcià ruchowà w trakcie warsztatów.

16




17

W projekcie mogà uczestniczyç• osoby w wieku od 16 do 60 lat w przypadku kobiet,

lub do 65 lat w przypadku m´˝czyzn,• osoby nieaktywne zawodowo,• osoby posiadajàce orzeczenie o niepełnosprawnoÊci

(stopieƒ niepełnosprawnoÊci – znaczny, rodzaj niepeł-nosprawnoÊci – ruchowa) bàdê równowa˝ne (do-puszcza si´ osoby z zaÊwiadczeniem lekarskim po-twierdzajàcym istnienie niepełnosprawnoÊci ruchowej).

Zało˝enia realizacji projektu• osoby niepełnosprawne sà w szczególnie trudnej sy-

tuacji na rynku pracy,

• liczba osób niepełnosprawnych, w wieku umo˝liwia-jàcym prac´ to 2,2 miliony osób (9,3% ogółu osóbw tym wieku),

• jedynie co 7 osoba pracuje lub aktywnie poszukujepracy,

• głównym êródłem utrzymania osób niepełnospraw-nych sà Êwiadczenia społeczne,

• osoby niepełnosprawne sà zatrudniane prawie wy-łàcznie w zakładach pracy chronionej.

Realizacja projektu systemowego zakładajàcego roz-wój zindywidualizowanych usług adekwatnych dozdiagnozowanych potrzeb osób z niepełnosprawno-



Licz

ba o

sób

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

Kobiety Mężczyźni Ogółem

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

Osoby w przedziale wiekowym 15-24



Kobiety

Mężczyźni

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

200

Staż Zatrudnienie

KobietyMężczyźni

Licz

ba o

sób

Licz

ba o

sób

Licz

ba o

sób

0

500

1000

1500

2000

2500

3000


0

200

400

600

800

1000

1200

1400




Kobiety

Mężczyźni

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

200

Staż Zatrudnienie

KobietyMężczyźni

Licz

ba o

sób

Licz

ba o

sób

Liczba beneficjentów ostatecznych (osobyniepełnosprawne) przyj´tych do projektu

Wiek i płeç beneficjentów ostatecznychprzyj´tych do projektu (osoby niepełnosprawne)

Êcià ruchowà, pozwoli na zaplanowanie właÊciwegorozwoju zawodowego tych osób.

Osoby z niepełnosprawnoÊcià ruchowà to specyficznagrupa potrzebujàca kompleksowego podejÊcia. Zna-czàca dysfunkcja narzàdu ruchu stawia przed osobamidotkni´tymi tà niepełnosprawnoÊcià koniecznoÊç po-konywania barier architektonicznych i funkcjonalnych,przełamywania barier społecznych i emocjonalnych,trudnoÊci w procesie edukacji i pracy.W projekt włàczone sà rodziny, opiekunowie i inneosoby z otoczenia osoby niepełnosprawnej.

Rolà opiekuna osoby niepełnosprawnej jest wspieraniew wykonywaniu codziennych czynnoÊci i pełnieniu rólspołecznych; opiekunem mo˝e byç na przykład: członekrodziny, pracownik oÊrodka opiekuƒczeg, asystentosoby niepełnosprawnej, pedagog.

Nabór uczestników do projektu jest zgodny z politykàrównych szans kobiet i m´˝czyzn. W ramach rekrutacjiuczestników zastosowane sà procedury uniemo˝liwia-jàce bezpoÊrednià i poÊrednià dyskryminacj´.

Termin realizacji projektu Wsparcie osób niepełno -sprawnych ruchowo na rynku pracy II:od 01.01.2010 r. do 31.12.2011 r.

Szczegółowe informacje na temat projektu znaleêçmo˝na na stronie: www.praca-bezbarier.pl



Osoba z niepełnosprawnoÊcià ruchowà w trakcie warsztatów.

Licz

ba o

sób

0

500

1000

1500

2000

2500

3000


0

200

400

600

800

1000

1200

1400




Kobiety

Mężczyźni

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

200

Staż Zatrudnienie

KobietyMężczyźni

Licz

ba o

sób

Licz

ba o

sób

Liczba osób, które podj´ły sta˝ lub zatrudnieniew ramach projektu

17 marca 2011 roku odbyła si´ w Warszawie kon-ferencja promujàca projekt Wsparcie osób niepeł-nosprawnych ruchowo na rynku pracy II.

Zasadniczym celem projektu, którego beneficjentami sàosoby z niepełnosprawnoÊcià ruchowà jest zapewnie-nie wsparcia w wejÊciu lub powrocie na rynek pracyoraz w kontynuowaniu bàdê w podejmowaniu nauki.Aby to umo˝liwiç, partnerzy oferujà konsultacje zawo-dowe oraz prawne, warsztaty aktywizacji zawodowej,konsultacje psychologiczne, warsztaty aktywnego po-szukiwania pracy, szkolenia i sta˝e zawodowe czy za-opatrzenie beneficjentów w sprz´t ułatwiajàcy prací nauk´.

Głównym celem konferencji było podsumowanie pół-metka realizacji projektu i wyników od stycznia 2010do marca 2011 roku oraz podkreÊlenie jego znaczeniadla osób niepełnosprawnych ruchowo. Przedstawiononie tylko działania umo˝liwiajàce przygotowanie wej-Êcia lub powrót na rynek pracy, ale tak˝e pojawiajàce si´problemy z zatrudnianiem osób niepełnosprawnychruchowo i zwiàzane z tym propozycje działaƒ dla ichwi´kszej aktywizacji, wspomagajàce podjćie lub kon-tynuowanie nauki i pracy.

Pierwszym, bardzo istotnym punktem konferencjibyło wystàpienie Piotra Rycielskiego ze Szkoły Wy˝szej Psychologii Społecznej w Warszawie z pre-zentacjà „Aktywizacja społeczna i zawodowa osóbniepełnosprawnych ruchowo”, która została opra-cowana na podstawie wyników badaƒ przeprowadzo-nych w ramach systemowego projektu badawczego„Ogólnopolskie badania sytuacji, potrzeb i mo˝liwoÊciosób niepełnosprawnych” finansowanego ze ÊrodkówEFS oraz Paƒstwowego Funduszu Rehabilitacji OsóbNiepełnosprawnych.1

W wystàpieniu prelegent poruszał problemy wynikajàcez niepełnosprawnoÊci ruchowej w odniesieniu do za-trudnienia, tj. na ile niepełnosprawnoÊç ruchowa sta-nowi przeszkód´ w wykonywaniu pracy zawodowej;w jakim stopniu osoby niepełnosprawne ruchowo majàmo˝liwoÊç uzyskania pomocy ze strony domowników,przyjaciół, sàsiadów, koÊcioła, zwiàzku wyznaniowego,instytucji publicznych itp.; co jest czynnikiem motywu-jàcym osoby niepełnosprawne ruchowo do podjćiapracy (dobra atmosfera w pracy, mo˝liwoÊç wyjÊciaz domu, praca blisko domu), sposoby u˝yte do znale-zienia pracy (rodzina, znajomi, ogłoszenie prasowe,bezpoÊredni kontakt z pracodawcà).

Analizujàc zagadnienie nie podejmowania pracy przezosoby niepełnosprawne ruchowo, skoncentrowano sińa tematyce przeciwdziałania temu zjawisku: mowabyła o cz´stej przyczynie, jakà jest bezradnoÊç na rynkupracy, przyczyny zdrowotne, bariery rentowe, biernoÊç,w którà cz´sto włàczeni sà najbli˝si (wg badaƒ: „ro-dzina uwa˝a, ˝e nie powinienem / powinnam praco-waç”); analizowano wpływ stereotypów na niech´çpodejmowania pracy. W podsumowaniu Piotr RycielskipodkreÊlił czynniki, które przeciwdziałajà wykluczeniuoraz pomagajà w szybszym powrocie na rynek pracy,którymi sà mi´dzy innymi „zakres i jakoÊç sieci spo-łecznych tak rodzinnych, sàsiedzkich, przyjacielskich, jaklokalnych i regionalnych”.



Wsparcie osób niepełnosprawnych ruchowo na rynku pracy II– konferencja promujàca projekt

1 Informacje o projekcie i dane statystyczne zamieszczone sà na stronie www.aktywizacja2.swps.pl

Kolejne wystàpienie, przedstawiciela PFRON JarosławaDàbrowskiego Przewodniczàcego Komitetu Sterujàcegow projekcie, podejmowało istotne tematy w kwestiachpartnerstwa, dotyczàce wymiany informacji pomi´dzyPartnerami i Liderem projektu. PodkreÊlone zostały celerealizacji projektu, z naciskiem na trudnà sytuacj´ osóbniepełnosprawnych na rynku pracy. Ró˝norodnoÊç formwsparcia, oferowanych w projekcie, to najobszerniejszypunkt konferencji podejmowany przez Lidera projektu,ukazujàcy indywidualne podejÊcie do ka˝dego z bene-ficjentów.

Praca z beneficjentem przebiega nast´pujàco: be-neficjent otrzymuje wsparcie dostosowane do po-trzeb, jakich osoba niepełnosprawna ruchowo ak-tualnie wymaga. Wa˝ne jest, aby przywracaç,rozwijaç oraz podtrzymywaç aktywnoÊç społeczno-zawodowà osób niepełnosprawnych, poprzez szko-lenia zawodowe, warsztaty aktywizacji zawodo-wej, sta˝e rehabilitacyjne. Tak˝e wsparciepsychologów, doradców i trenerów zawodowych tobardzo istotny krok na drodze do samodzielnoÊci.Jednak wszystko to nie miałoby racji bytu bezwsparcia osób z najbli˝szego otoczenia, dlategow ramach projektu odbywajà si´ warsztaty właÊnietym najbli˝szym pomagajàce w usamodzielnieniuosoby niepełnosprawnej, asystowaniu jej i uczeniusposobów piel´gnowania.

Poruszony został tak˝e niezwykle wa˝ny, a trudny i wie-loaspektowy, temat promowania idei zatrudniania, po-zyskiwania ofert sta˝y rehabilitacyjnych i pracy, specja-listycznego transportu, wspierania asystentów,dostosowania stanowisk pracy do potrzeb osoby nie-pełnosprawnej, koniecznoÊci zakupu sprz´tu wspoma-gajàcego proces edukacji, finansowania podrćznikówi czesnego za nauk´.

Przedstawicielka kolejnego partnera projektu, Fun-dacji Polskich Kawalerów Maltaƒskich w Warsza-wie POMOC MALTA¡SKA, Małgorzata Jarosz – Jar-szewska skupiła si´ na zagadnieniu „ZatrudnienieOsób Niepełnosprawnych ruchowo – dlaczego taktrudno”.

Zaprezentowała wyniki osiàgni´te od poczàtku trwaniaprojektu w aktywizacji zawodowej osób niepełno -sprawnych ruchowo. Do marca 2011 roku zatrudnienieuzyskało 177 beneficjentów ostatecznych, w tym 33%kobiet. Czas, od rozpoczćia udziału w projekcie w ja-kim beneficjent znajduje prac´, jest ró˝ny; najkrócej od 1 do 9 miesićy, a najdłu˝ej od 13 do 18 miesićy.Głównymi oÊrodkami zatrudnienia sà firmy komercyjne,a wykonywana praca – to praca biurowa przy kompu-terze.Pani Małgorzata Jarosz-Jarszewska podkreÊliła główneczynniki powodujàce niski poziom zatrudnienia wÊródosób niepełnosprawnych ruchowo. I tak, ze zwiàzanychz niepełnosprawnoÊcià wymieniła niski poziom mobil-noÊci, bariery architektoniczne, niski poziom wykształ-cenia, koniecznoÊç ciàgłej rehabilitacji; z czynnikówpsychospołecznych: strach przed utratà Êwiadczeƒ,wprowadzeniem zmian ˝yciowych, brak otwartoÊci naprzyjćie kilku zobowiàzaƒ równoczeÊnie, brak ukształ-towania cech „dobrego pracownika”, niech´ç do pracyzdalnej, brak wsparcia ze strony otoczenia. Do tego do-chodzi jeszcze wysoki stopieƒ bezrobocia w niektórychregionach Polski, zmiennoÊç przepisów prawa, uprze-dzenia pracodawców i niech´ç do wypełniania proce-dur, niskie płace.W celu zwi´kszenia zatrudnienia, Fundacja Pomoc Mal-taƒska podejmuje działania sprzyjajàce zatrudnieniuw postaci indywidualnego doboru form wsparcia w za-le˝noÊci od stopnia gotowoÊci uczestnika projektu dopodjćia zatrudnienia, pracy beneficjenta z psycholo-giem i doradcà na rzecz zmiany postaw, wydłu˝enieokresu wsparcia w ramach kolejnych projektów w celudoprowadzenia beneficjenta do zatrudnienia, pracaz otoczeniem osoby niepełnosprawnej na rzecz zmianypostaw, poszukiwanie nowych pracodawców, budowatrwałych relacji z pracodawcami, przekonywanie pra-codawców o korzyÊciach wynikajàcych z zatrudnieniaosób niepełnosprawnych, zapewnienie długofalowegowsparcia dla zatrudnionych beneficjentów, promowa-nie pracy zdalnej, wsparcie w podejmowaniu i konty-nuowaniu nauki przez młode osoby niepełnosprawne,promowanie zatrudnienia osób niepełnosprawnych



wÊród uczniów poprzez prezentowanie wzorców –kontakt z osobami, które pomimo niepełnosprawnoÊci˝yjà aktywnie.

Wystàpienie Ewy Jawasreh „Sta˝ jako efektywnaforma aktywizacji zawodowej” z Caritas Polska

dotyczyło sta˝u, jako formy nabywania, przez bezro-botnego beneficjenta, umiej´tnoÊci praktycznych dowykonywania zadaƒ w miejscu pracy. Mowa była o is-tocie sta˝u, jako elemencie aktywizacji zawodowejosoby długo przebywajàcej poza rynkiem pracy bàdê poraz pierwszy jà podejmujàcej. Sta˝e zawodowe to tak˝enabywanie umiej´tnoÊci pracy z osobà niepełnos-prawnà ruchowo przez pracodawc´, który nie b´dziemiał obaw w przyszłoÊci, aby osob´ niepełnosprawnàruchowo zatrudniç. Niezwykle istotnym jest przełama-nie barier psychicznych osób niepełnosprawnych orazpracowanie z nimi na zasadzie empowermentu2 gwa-rantujàcego pełne i samodzielne uczestnictwo w spo-łeczeƒstwie.

Kolejny Partner to Fundacja Aktywnej Rehabilitacji,jej przedstawiciel Tomasz BiduÊ omawiał zagadnie-nie „Wczesne wsparcie kluczem do aktywnoÊci”.

Skupił si´ na szeroko poj´tej rehabilitacji osób niepeł-nosprawnych ruchowo. Wyznaczonym celem kluczo-wym partnera w projekcie było dotarcie do wszystkichpotencjalnych odbiorców programu oraz dà˝enie, abyadresaci programu mogli aktywnie i godnie ˝yç.

Bardzo cz´sto osoby, które w wyniku wypadku bàdêzdarzenia losowego straciły sprawnoÊç ruchowà, nie

wiedzà jak dalej ˝yç, jak przewartoÊciowaç swoje do-tychczasowe ˝ycie. W tym właÊnie pomaga FAR przezindywidualne spotkania, organizacj´ obozów aktywnejrehabilitacji, szkolenia zawodowe. Starajà si´ docieraçdo wsi i małych miejscowoÊci, by tam pomagaç osobomniepełnosprawnym ruchowo. Jednymi z prowadzonychform rehabilitacji sà zaj´cia sportowe, plastyczne, któ-rych finałem sà wystawy i pokazy prac. Fundacja Ak-tywnej Rehabilitacji organizuje tak˝e szkolenia w po-ruszaniu si´ na wózku „Pierwszy wózek”.Podsumowujàc działania FAR, prelegent podkreÊlił ichwyjàtkowoÊç wynikajàcà ze sposobów prowadzonej re-habilitacji, a mianowicie: wzorzec osobowy – instruk-tor niepełnosprawny na wózku, samodzielnoÊç – jaknajwi´ksza niezale˝noÊç dla ka˝dego uczestnika, wydo-bycie wewn´trznego potencjału, ciàgłoÊç – kontynua-cja procesu rehabilitacji od szpitala po ˝ycie codzienne.

Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji – MałgorzataPiàtkowska omawiała zagadnienie jak „Przełamaçbariery”.

W swojej prezentacji poruszyła temat napotykania przezosoby niepełnosprawne ruchowo w codziennym ˝yciuwielu barier: fizycznych: stan zdrowia, architektonicz-nych, ekonomicznych, sprz´towych i komunikacyjnych,psychicznych: rodzina, postrzeganie siebie, osobo-woÊç, brak wsparcia społecznego, stereotypy i uprze-dzenia, biernoÊç, prawnych: orzecznictwo o niepeł-nosprawnoÊci, stosunek renty do pracy.

Rozpocz´te „przełamywanie barier” StowarzyszeniePrzyjaciół Integracji realizuje od indywidualnego planudziałania, tj. pracy z psychologiem i badania predys-pozycji zawodowych. To skutkuje wzmocnionà samo-ocenà beneficjenta, wyodr´bnia jego mocne strony.Wspólnie z doradcà zawodowym pisane jest bàdê mo-dyfikowane CV, tak aby zach´cało pracodawców do



2 empowerment – (ang. wzmocnienie) oddaje istot´ i cele pracy socjalnej w społeczeƒstwie demokratycznym, odnosi si´ do działaƒ, majà-cych na celu przywrócenie zdolnoÊci jednostek i grup społecznych do pełnego uczestnictwa w ˝yciu społecznym, walk´ ze społecznym wy-łàczeniem, marginalizacjà i alienacjà. Na empowerment składajà si´ m.in.: uczenie samodzielnej pracy, zwi´kszanie zakresu wolnoÊci pra-cowników w zakresie wykonywanej pracy, dà˝enie do odkrycia potencjału tkwiàcego w pracownikach. W projektach EFS oznaczarównouprawnienie i aktywne zaanga˝owanie wszystkich partnerów i beneficjentów w realizacj´ projektu dla ich rozwoju.

nawiàzania kontaktu. Poprzez prac´ na warsztatachaktywnego poszukiwania pracy osoba niepełnosprawnaruchowo çwiczy prezentowanie siebie w trakcie roz-mowy kwalifikacyjnej. Dodatkowo pewnoÊç siebie be-neficjent uzyskuje podczas konsultacji ze specjalistà„niezale˝nego ˝ycia”. W przypadku sprz´˝onej niepeł-nosprawnoÊci ruchowej bardzo cz´sto proponowanajest telepraca, jednak do takiej formy zatrudnienia nie-zb´dny jest sprz´t komputerowy, na który wiele osóbnie staç. WyjÊciem z tego impasu jest realizacja pro-jektu, który ma na celu pokazaç, ˝e warto w osoby nie-pełnosprawne ruchowo zainwestowaç, choçby właÊnieprzez zakup sprz´tu komputerowego bàdê innegoumo˝liwiajàcego mu swobodnà prac´.

Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji na zakoƒczenieswojej prezentacji zaprezentowało „Portfolio”. Jest tokrótki film, rodzaj autoprezentacji, w której osoba szukajàca pracy opowiada o swoim doÊwiadczeniu za-wodowym, kwalifikacjach i zainteresowaniach. Jest to

uzupełnienie działaƒ aktywizujàcych osoby z niepełno -sprawnoÊcià, pozwala przekazaç w sprawny sposóbwićej informacji ni˝ CV. Stanowi dopełnienie tradycyj-nego listu motywacyjnego. „Portfolio” daje okazj´ pracodawcy zapoznania si´ z rodzajem niepełnos-prawnoÊci oraz funkcjonowaniem osoby z niepełnos-prawnoÊcià. Ten rodzaj prezentacji beneficjent tworzyz psychologiem, doradcà zawodowym oraz koordyna-torem ds. portfolio.

W trakcie konferencji poruszono wiele wa˝nych za-gadnieƒ dotyczàcych zatrudnienia osób niepełno -sprawnych ruchowo, nad którymi partnerzy chcà jesz-cze pracowaç. Dyskutowano tak˝e o pomysłachdotyczàcych ukierunkowania działaƒ dla zwi´kszeniazatrudnienia. Uczestnicy mieli okazj´ zobaczyç jak rea-lizowane sà zadania u poszczególnych Partnerów, jakieosiàgn´li wyniki do marca 2011 r., ich zało˝enia na kolejne miesiàce oraz jakie przewidujà wyniki swychdziałaƒ.



Sta˝ w projekcie szansà na znalezienie zatrudnienia na wolnym rynku pracyJednà z form wsparcia oferowanych w realizowa-nych projektach jest płatny sta˝, umo˝liwiajàcy oso-bie niepełnosprawnej zaznajomienie si´ z interesu-jàcym jà stanowiskiem pracy, pracodawcy zaÊumo˝liwia zapoznanie si´ ze specyfikà zatrudnianiaosoby niepełnosprawnej. Prezentujemy wypowiedzi dwóch uczestników pro-jektu, którzy odbyli sta˝ w ramach projektu WWssppaarrcciieeoossóóbb nniieeppeełłnnoosspprraawwnnyycchh rruucchhoowwoo nnaa rryynnkkuu pprraaccyy IIII.W lutym 2011 dwóch beneficjentów projektu po stro-nie Fundacji Polskich Kawalerów Maltaƒskich w War-szawie POMOC MALTA¡SKA z Maltaƒskiego OÊrodkaPomocy w Radomiu zakoƒczyło swoje sta˝e. Pan Januszod grudnia 2010 przebywał na sta˝u jako serwisantsprz´tu komputerowego w firmie IPM Polska. Pan Ma-ciej swój sta˝ odbył w firmie Mobil-Active jako pra-cownik do internetowej obsługi klienta. Zarówno panJanusz jaki i pan Maciej byli bardzo zadowoleni z mo˝-liwoÊci odbycia sta˝u i mówili o tym z du˝ymi emo-cjami.

Oto wypowiedê pana Janusza: Na sta˝u zajmowałemsi´ przede wszystkim serwisem sprz´tu komputero-wego, zobaczyłem równie˝ jak działa sklep interne-towy i jak funkcjonuje firma. Firma, w której odbyłemsta˝ ciàgle si´ rozwija i działa ju˝ od 10 lat w Zwoleniu.Dzi´ki sta˝owi (który trwał 3 miesiàce) miałem mo˝li-woÊç sprawdzenia własnych umiej´tnoÊci z dziedzinyhardwaru, ale tak˝e nabycia doÊwiadczenia w profes-jonalnie przygotowanym warsztacie. W firmie IPM mia-łem mo˝liwoÊç pracy na nowym sprzćie, co było dlamnie du˝ym doÊwiadczeniem, bioràc pod uwag´ ciàgłyrozwój i post´p technologiczny w dziedzinie informa-tyki. Sta˝ rozpoczàłem w grudniu i wtedy właÊnie za-cz´ły si´ Ênie˝yce i du˝e mrozy, jednak pomimo utrud-nieƒ pogodowych mój zapał zaplusował tym, ˝e zawszebyłem na czas, a du˝ym ułatwieniem w dotarciu domiejsca sta˝u była niedu˝a odległoÊç firmy od mojegomiejsca zamieszkania. Obecnie przygotowuj´ si´ dopodjćia pracy w firmie IPM Polska, poniewa˝ dzi´ki sta-˝owi pracodawca poznał mnie i moje umiej´tnoÊci oraz


Cele projektuCel ogólny projektu to wsparcie oraz przygotowaniegrupy 1600 osób niesłyszàcych z terenu całego kraju dowejÊcia lub powrotu na rynek pracy oraz podjćie lubkontynuowanie przez nich nauki poprzez zindywidua-lizowane i kompleksowe usługi.

Cele szczegółowe:• rozwinićie, podtrzymanie i przywrócenie aktywnoÊci

społeczno-zawodowej osób niesłyszàcych poprzez za-pewnienie im kompleksowego, profesjonalnego wspar-cia specjalistycznego, szkoleniowego i doradczego,

• poprawa jakoÊci otoczenia osób niesłyszàcych po-przez zapewnienie profesjonalnego wsparcia praw-nego i psychologicznego pozwalajàcego na zmianútrwalonych postaw społecznych oraz udziałw warsztatach rodziców lub opiekunów osób niesły-szàcych,

• udoskonalenie jakoÊci systemu kształcenia osób nie-słyszàcych poprzez nabycie lub doskonalenie umie-j´tnoÊci w zakresie posługiwania si´ naturalnym j´-zykiem migowym (Polskim J´zykiem Migowym) przez600 nauczycieli,

• zwi´kszenie szans zawodowych młodych kobiet nie-słyszàcych na rynku pracy i rynku edukacyjnym, przy-czyniajàce si´ do zwi´kszenia ich niezale˝noÊci eko-nomicznej.

Beneficjenci projektuBeneficjentami sà osoby niesłyszàce niesłyszàcychw wieku 15-64 lat posiadajàce orzeczenie o niepełno -sprawnoÊci, orzeczenie o znacznym lub umiarkowa-nym stopniu niepełnosprawnoÊci lub równowa˝ne (z powodu ubytku słuchu powy˝ej 70 dB), koƒczàcychnauk´ w gimnazjach przysposabiajàcych do pracy, szko-łach ponadgimnazjalnych, artystycznych, placówkachkształcenia praktycznego, oÊrodki dokształcania i do-skonalenia zawodowego, a tak˝e absolwenci tych szkółi placówek. B´dà to tak˝e osoby niesłyszàce dorosłebezrobotne poszukujàce pracy oraz niepracujàce.


4 kroki – Wsparcie osób niesłyszàcych na rynku pracy II

24

zobaczył co ju˝ umiem i chciałby, abym pracował dlaniego na podobnym stanowisku jak podczas sta˝u. Jes-tem zadowolony, ˝e dzi´ki temu mog´ nie tylko zdobyçnowe umiej´tnoÊci i doszlifowaç te, które mam, alerównie˝ realizowaç si´ społecznie b´dàc wÊród ludzi,którzy te˝ interesujà si´ tym co ja.

Pan Maciej jest osobà wa˝àcà słowa i jego wypowiedêna temat sta˝u jest bardziej oszcz´dna, jednak wynikaz niej jasno, ̋ e sta˝ był bardzo wa˝nym momentem mo-jego rozwoju zawodowego i nabierania doÊwiadczenia,w tym co chc´ w ˝yciu robiç. Moim celem jest prowa-dzenie własnej działalnoÊci gospodarczej i internetowy

kontakt z klientem b´dzie wa˝nym elementem mojejdziałalnoÊci.Zarówno dla pana Janusza, jak równie˝ dla pana Ma-cieja, sta˝ dał mo˝liwoÊç nawiàzania nowych kontak-tów, poznania zasad działania małych firm handlowychoraz zauwa˝enia jak wielki potencjał rozwoju firmytkwi w dobrym doborze ludzi tworzàcych firm´ oraz od-powiednim wykorzystaniu narz´dzi internetowych i mo˝liwoÊci rozwoju działalnoÊci poprzez globalnàsieç.W kwietniu rozpocz´ły si´ sta˝e dla kolejnych dwóchosób – na stanowisku obsługi klienta oraz prowadzeniastrony www.


Potrzeba realizacji projektu Potrzeba realizacji projektu wynika ze szczególnie trud-nej sytuacji osób niesłyszàcych na rynku pracy i ni-skiego poziomu ich zatrudnienia, czego przyczynà sà:• bariery komunikacyjne, społeczne i emocjonalne,• niski poziom wykształcenia osób niesłyszàcych,• brak dostatecznych kwalifikacji zawodowych,• utrwalone postawy społeczne otoczenia osób nie-

słyszàcych charakteryzujàce si´ uczuciem litoÊci lubnadopiekuƒczoÊci, niedocenianiem i deprecjonowa-niem,

• system szkolnictwa oparty na niezrozumiałym dlaosób niesłyszàcych sztucznym j´zyku: Systemie J´zykaMigowego, który polega na tłumaczeniu zdaƒ j´zykafonicznego na j´zyk migany metodà „słowo w słowo”,z zachowaniem gramatyki j´zyka fonicznego. Pro-blem w tym, ˝e zdecydowana wi´kszoÊç osób niesły-szàcych nie potrafi posługiwaç si´ SJM, poniewa˝ niezna j´zyka polskiego a jedynie naturalny j´zyk mi-gowy (Polski J´zyk Migowy), który jest niemal nie-obecny w systemie kształcenia (z badaƒ przeprowa-dzonych przez Polski Zwiàzek Głuchych).

Osoby niesłyszàce to specyficzna grupa osób niepeł-nosprawnych potrzebujàca kompleksowego wsparcia.Znaczna dysfunkcja narzàdu słuchu, stawiajàca przedosobami niesłyszàcymi bariery społeczne, emocjonalne,komunikacyjne, edukacyjne oraz bariery zwiàzanez podj´ciem pracy, powoduje w efekcie niski poziomwykształcenia, brak dostatecznych kwalifikacji zawo-dowych. Objawia si´ przyzwyczajeniem do utrzymy-wania si´ z rent socjalnych i rehabilitacyjnych, czegoskutkiem jest brak zainteresowania wchodzeniem na

otwarty rynek pracy oraz znikomy poziom zatrudnieniaosób niesłyszàcych w Polsce.

Z doÊwiadczeƒ PFRON i Partnerów z poprzedniegookresu programowania, jak i projektu pilota˝owego,wynika, i˝ bardzo wa˝nym elementem pomocnymw zwalczaniu tych trudnoÊci jest wsparcie otoczenia (ro-dzin/opiekunów/nauczycieli zawodu) osób niesłyszà-cych, co warunkuje skutecznà realizacj´ działaƒ w pro-jekcie, które pozwolà na tworzenie warunkówumo˝liwiajàcych aktywizacj´ osób niesłyszàcych orazpłynne przejÊcie ze szkoły do pracy lub kontynuowanianauki albo rozwoju zawodowego.

W zwiàzku z tym drugà grupà beneficjentów projektub´dà osoby z otoczenia niesłyszàcych – rodzice, opie-kunowie, nauczyciele. Wa˝nym elementem wsparciaosób niesłyszàcych b´dzie wyposa˝enie pracujàcychz nimi nauczycieli zawodu w umiej´tnoÊç posługiwaniasi´ Polskim J´zykiem Migowym. Dzi´ki temu wzroÊnieskutecznoÊç udzielanego przez nich wsparcia.

Termin realizacji projektu 4 kroki – Wsparcie osóbniesłyszàcych na rynku pracy II: 01.02.2010 – 31.12. 2012.

Partnerami PFRON w projekcie sà: Polski Zwiàzek Głu-chych Oddział Łódzki, Fundacja Fuga Mundi, oraz Uni-ted Nations Developement Programe (UNDP).



25

Z raportu Ministerstwa Spraw Wewn´trznych i Admi-nistracji Społeczeƒstwo informacyjne w liczbach 2009w Polsce wynika, ˝e ponad 2 mln osób niepełno -sprawnych nigdy nie korzystało z Internetu, choç dost´pdo niego wed∏ug Diagnozy społecznej 2009 posiada51,4% zarówno kobiet i m´˝czyzn niepełnosprawnych.Internet, jako êródło szukania pracy wskazuje około 6% kobiet i około 5% m´˝czyzn spoÊród osób niepełno -sprawnych (wyniki badaƒ w ramach projektu pn. Ogól-nopolskie badania sytuacji, potrzeb i mo˝liwoÊci osóbniepełnosprawnych – SWPS, PFRON 2009). AktywnoÊçzawodowà, według Diagnozy ... podejmuje 10,8% kobieti 16,3% m´˝czyzn wÊród osób niepełnosprawnych. Z danych raportu Biura Rzecznika Praw Obywatelskich pt.Dost´pnoÊç witryn internetowych instytucji publicznychdla osób niewidomych wynika, ˝e wÊród 93 przebada-nych stron www instytucji centralnych, jedynie 18 speł-niło podstawowe warunki dost´pnoÊci1 (marzec 2010roku). W społeczeƒstwie informatycznym konieczne jest

zapewnienie równorz´dnego dost´pu do treÊci elektro-nicznych wszystkim odbiorcom, bez wzgl´du na ograni-czajàce ich dysfunkcje. Niespełnienie tego warunku prowadzi do wykluczenia cyfrowego osób niepełnos-prawnych. Dlatego tak wa˝ne jest uruchomienie witryninternetowych zgodnie z wytycznymi WCAG (Web Con-tent Accessibility Guidelines) ustalonymi przez konsor-cjum W3C (World Wide Web Consortium). Wymaganiate w szczególnoÊci dotyczà instytucji publicznych.

Cele projektuCel ogólny projektu to – rozpowszechnienie idei two-rzenia stron internetowych dost´pnych dla osób nie-pełnosprawnych w oparciu o mi´dzynarodowe stan-dardy WCAG 2.0 opracowane przez konsorcjum W3C.Cel jest realizowany poprzez zbadanie 200 instytucjiu˝ytecznoÊci publicznej oraz uwra˝liwienie ich na pro-blem dost´pnoÊci treÊci internetowych dla osób nie-pełnosprawnych oraz rozpowszechnienie idei tworze-nia stron dost´pnych dla osób niepełnosprawnychw polskoj´zycznej społecznoÊci internetowej.



Wsparcie osób niepełnosprawnych w swobodnym dost´piedo informacji i usług zamieszczonych w Internecie

Inicjatywa Web Accessibility Initiative (WAI - Inicjatywa dost´pnoÊci do sieci) jest działaniem World Wide WebConsortium (W3C) - organizacji, która zajmuje si´ ustanawianiem standardów pisania i przesyłu stronWWW. W3C jest obecnie zrzeszeniem ponad 400 organizacji, firm, agencji rzàdowych i uczelni z całego Êwiata. Pub-likowane przez W3C rekomendacje nie majà mocy prawnej, nakazujàcej ich u˝ycie, lecz wpływ samej orga-nizacji nie pozwala ich ignorowaç. WAI to inicjatywa W3C majàca na celu zwi´kszenie szeroko rozumianejdost´pnoÊci stron WWW. WAI ma równie˝ pomóc w walce o równouprawnienie wszelkich sposobów ko-rzystania z Internetu. Obecnie wiele stron dyskryminuje np. osoby z wadami wzroku lub słuchu, które u˝y-wajà specjalistycznych urzàdzeƒ do przeglàdania sieci, u˝ytkowników wolnych łàcz internetowych, właÊci-cieli urzàdzeƒ przenoÊnych (np. palmtopy, telefony komórkowe itp.), starych komputerów posiadajàcych niskierozdzielczoÊci lub przeglàdarki tekstowe.

1 Dost´pnoÊç witryny www PFRON została oceniona w Raporcie RPO bardzo wysoko. Pełna treÊç Raportu jest dost´pna pod adresemhttp://www.rpo.gov.pl/pliki/ 12702084070.pdf


Audyt dwustu witryn internetowych instytucji publicz-nych oraz organizacji pozarzàdowych pozwoli na zdiag-nozowanie potrzeb osób niepełnosprawnych w zakre-sie mo˝liwoÊci korzystania ze stron internetowych.

Projekt jest szansà na zebranie najlepszych rozwiàzaƒ,które ju˝ funkcjonujà w Polsce oraz wskazanie ogól-noÊwiatowych standardów tworzenia serwisów do-st´pnych dla osób niepełnosprawnych, które mogàstaç si´ narz´dziami ułatwiajàcymi wdro˝enie nowo-czesnych serwisów www. Działanie to jest tym bardziejzasadne, poniewa˝ brak w polskim prawie szczegóło-wych zaleceƒ co do dost´pnoÊci stron. Stosowana jest zasada empowermentu – osoby nie-pełnosprawne włàczane sà w proces tworzenia pro-jektu i b´dà tak˝e zatrudniane w nim jako personel. WartoÊcià dodanà projektu jest zwi´kszenie Êwiado-moÊci społecznej na temat wa˝noÊci tworzenia zaso-

bów internetowych dost´pnych dla osób niepełno -sprawnych, a tak˝e polepszenie wizerunku instytucjiu˝ytecznoÊci publicznej wÊród osób niepełnospraw-nych przez umo˝liwienie im łatwiejszego dost´pu do in-formacji. TrwałoÊç projektu zapewniona b´dzie przezwyprodukowanie filmów instrukta˝owych na tematkorzystania z serwisów internetowych przez osoby nie-pełnosprawne. Filmy b´dà wykorzystywane m.in.w trakcie seminariów skierowanych do przedstawicieliaudytowanych instytucji u˝ytku publicznego. Po za-koƒczeniu projektu filmy b´dà dost´pne na stroniewww.niepelnosprawni.pl z mo˝liwoÊcià Êciàgnićiai nieodpłatnego wykorzystania.

Termin realizacji projektu – 01.12.2010 – 30.11.2011

Szczegółowe informacje na temat ww. projektuznaleêç mo˝na na stronie: www.dostepnestrony.pl


Dost´pne strony – seminaria w ramach projektuCoraz wićej informacji i usług zamieszczonych jestw Internecie. Korzystajàc ze stron www mo˝na dlaprzykładu opłaciç rachunki, sprawdziç rozkład jazdymiejskich autobusów, czy choçby poznaç godzinyotwarcia urz´du. Wydawałoby si´, ˝e bariery w dost´-pie do informacji osób niepełnosprawnych zostały zlik-widowane: nie ma potrzeby staç w kolejce lub kilka-krotnie przesiadaç si´ w komunikacji miejskiej, abydotrzeç do okreÊlonej instytucji. Jednak przestrzeƒ In-ternetu tak˝e jest pełna barier. Istniejà treÊci dost´pnejedynie dla tych, którzy korzystajà z myszek kompute-rowych, strony sà niedostosowane dla osób z wadamiwzroku, treÊci na stronach sà niekiedy słabo czytelne lubpo prostu niezrozumiałe. Istotnym jest to, ˝e barieryw sieci o wiele łatwiej zlikwidowaç ni˝ te w przestrzenimiasta. Odrobina wiedzy, zaanga˝owania, czasem –zwykłej rzetelnoÊci, sprawia, ˝e przestrzeƒ Internetustaje si´ otwarta dla wszystkich u˝ytkowników.

W ramach projektu Wsparcie osób niepełnosprawnychw swobodnym dost´pie do informacji i usług zamiesz-czonych w Internecie, którego jednym z celów jest au-dyt stron www instytucji u˝ytecznoÊci publicznej (w tympo˝ytku publicznego), planowane sà działania wspo-

magajàce pracowników wybranych instytucji w proce-sie udost´pniania stron internetowych dla osób niepełnosprawnych. W kwietniu 2011 r., odbyły si´w siedzibie PFRON dwa seminaria pn. Tworzenie i ad-ministrowanie dost´pnymi serwisami internetowymi.Seminaria poprowadził Tomasz K´pski, który od po-nad dziesićiu lat tworzy serwisy internetowe dost´pnedla osób niepełnosprawnych. Były to dwa z czterechplanowanych spotkaƒ, w których docelowo uczestni-czyç b´dzie osiemdziesićiu uczestników instytucji u˝y-tecznoÊci publicznej. Zaproszono na nie jednostki,

których strony internetowe sà audytowane w ramachprojektu przez niepełnosprawnych testerów. W kwiet-niowych seminariach udzia∏ brali głównie przedstawi-ciele ministerstw w tym administratorzy serwisów orazredaktorzy stron internetowych.

Specjalnie na potrzeby seminarium zostały stworzoneprzez Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji (partneraPFRON w projekcie) filmy edukacyjne poruszajàce te-matyk´ dost´pnoÊci stron www dla osób z ró˝nymi rodzajami niepełnosprawnoÊci w tym osób niewido-mych, z dysleksjà, z niepełnosprawnoÊcià ruchowà orazniesłyszàcych.

Po ka˝dym filmie prowadzàcy seminarium oraz napierwszym seminarium Koordynator projektu po stro-nie Partnera Jakub D´bski komentowali i wyjaÊnialiwàtpliwoÊci pojawiajàce si´ podczas oglàdania filmu.W trakcie seminarium na bie˝àco trwała dyskusjaz uczestnikami na temat problemów w zakresie two-rzenia i administracji stronami www, które pojawiajà si´w ich instytucjach.


W ramach projektu testerzy z ró˝nymi rodzajami niepełnosprawnoÊci b´dà dokonywaç analizy poszczegól-nych stron wybranych instytucji. Badane b´dzie mi´dzy innymi, czy po stronie mo˝na poruszaç si´ korzys-tajàc tylko z klawiatury, czy zdj´cia i grafiki wyposa˝one sà w tekst alternatywny, czyli opisujàcy to, co jestna nich widoczne lub czy materiały dêwi´kowe umieszczone na stronie majà swój odpowiednik tekstowy.

Projekt Wsparcie osób niepełnosprawnych w swobodnym dost´pie do informacji i usług zamieszczonychw Internecie realizowany jest przez Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji oraz Paƒstwowy Fundusz Rehabi-litacji Osób Niepełnosprawnych przy wsparciu organizacji Shaw Trust z Wielkiej Brytanii, a współfinanso-wany ze Êrodków Unii Europejskiej w ramach EFS. To pierwszy tak kompleksowy projekt realizowany w Pol-sce. Strony internetowe były dotychczas badane pod kàtem okreÊlonej niepełnosprawnoÊci. Obecniezaistniała mo˝liwoÊç sprawdzenia stron przez testerów niewidomych, słabo widzàcych, niesłyszàcych, słabosłyszàcych, z niepełnosprawnoÊciami ruchowymi, dyslektycznych oraz z ograniczeniami w rozumieniu tre-Êci. To wszystko w ramach jednego projektu.

Podczas konferencji prasowej w marcu został zaprezentowany sposób prowadzenia audytu stron w ramachprojektu, specyfika korzystania z Internetu przez osoby z ró˝nymi niepełnosprawnoÊciami, omówione zos-tały równie˝ przykłady zmian, słu˝àcych ułatwieniu dost´pu do informacji.

W trakcie konferencji głos zabrała ekspertka z Wielkiej Brytanii – Andrea Ken-nedy – omówi∏a brytyjskie dobre praktyki w tym zakresie. Poło˝yła nacisk nau˝ytecznoÊç dost´pnych stron internetowych. Według niej jest to podstawowywarunek, by strony dost´pne dla osób niepełnosprawnych przynosiły korzy-Êci ekonomiczne. W konferencji udział wzi´li: min. Jarosław Duda, Pełno-mocnik Rzàdu ds. Osób Niepełnosprawnych, Jacek Brzeziƒski, Zast´pca Pre-zesa PFRON, Piotr Pawłowski, Prezes Stowarzyszenia Przyjaciół Integracji,Jakub D´bski – Koordynator Partnera Projektu, Mariusz Łapiƒski – Testerstron internetowych, Dominik Paszkiewicz – Główny Audytor Techniczny.




Osoby z niepełnosprawnoÊcià intelektualnà (upoÊle-dzeniem umysłowym), stanowià ok. 1% populacji.WÊród tej grupy 12% to osoby z umiarkowanym stop-niem, 8% – ze znacznym stopniem, natomiast 5% toosoby o gł´bokim stopniu upoÊledzenia umysłowego(dane WHO). Wszystkie te osoby nie sà zdolne do sa-modzielnej egzystencji, ale dzi´ki ciàgłej edukacji i re-habilitacji oraz wsparciu mogà poprawiaç swój poziomfunkcjonowania w społeczeƒstwie. Osoby z umiarko-wanym i znacznym stopniem niepełnosprawnoÊci sàzdolne do wykonywania pracy.

Z wieloletnich doÊwiadczeƒ Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z UpoÊledzeniem Umysłowym (PSOUU)wynika, i˝ marginalizacji i wykluczeniu osób z niepeł-nosprawnoÊcià intelektualnà sprzyja m.in. słabo rozwi-ni´ta sieç poradnictwa specjalistycznego w Êrodowiskulokalnym. Brakuje w pełni kompleksowego, skutecz-nego systemu wyrównywania szans, swobodnego dost´pu do edukacji ustawicznej oraz odpowiednichinstrumentów aktywizacyjnych. Takiej sytuacji sprzyjarównie˝ stereotypowe postrzeganie tych osób jako„mniej u˝ytecznych”, jako zale˝nych oraz pozbawio-nych wszelkich umiej´tnoÊci, potencjału i ambicji. Spra-wia to, ˝e nie sà oni w stanie konkurowaç z pełno-sprawnymi osobami na rynku pracy.PSOUU, wprowadzajàc Êwiatowe standardy zatrud-nienia wspomaganego i wykorzystujàc doÊwiadczeniami´dzynarodowych ekspertów, zaadaptowało modelzatrudnienia wspomaganego do potrzeb oraz prze-pisów prawnych obowiàzujàcych na polskim rynkupracy i stworzyło własne standardy wspomaganiaosób z niepełnosprawnoÊcià intelektualnà. W 2006roku zostało wpisane do rejestru agencji zatrudnienia(wpis pod nr 2835) jako pierwsza w Polsce agencja

poÊrednictwa pracy dla osób z niepełnosprawnoÊciàintelektualnà.W 2009 podczas realizacji w partnerstwie z PFRON I edy-cji projektu Wsparcie osób z niepełnosprawnoÊcià inte-lektualnà (osób z zespołem Downa oraz upoÊledzeniemw stopniu gł´bokim) obj´to wsparciem 600 osób nie-pełnosprawnych w stopniu umiarkowanym i znacznym,w tym gł´bokim z zespołem Downa i/lub niepełnos-prawnoÊciami sprz´˝onymi. Z realizacji rocznego pro-jektu pilota˝owego wynika, ̋ e indywidualizacja, akcep-tacja, wzmocnienie, odkrycie mo˝liwoÊci i potencjałupozwoliły ka˝dej osobie zrobiç pierwszy krok na drodzeaktywizacji zawodowej. Tym pierwszym, zrealizowanymdotychczas krokiem, było budzenie ÊwiadomoÊci osóbz niepełnosprawnoÊcià intelektualnà oraz, a nawetprzede wszystkim, ich rodziców/opiekunów w zakresiemo˝liwoÊci bycia aktywnym na rynku pracy pomimoniepełnosprawnoÊci. Kolejne kroki równie˝ wymagajàwsparcia, dlatego tak wa˝na jest kontynuacja i syste-matycznoÊç prowadzonych działaƒ. Osoby z niepełnos-prawnoÊcià intelektualnà, które charakteryzuje obni-˝ona sprawnoÊç intelektualna przede wszystkimw zakresie uczenia si´, rozumienia i przyswajania infor-macji, potrzebujà wsparcia w trybie ciàgłym oraz powta-rzalnoÊci działaƒ do nich kierowanych. Powtarzanie tre-

Wsparcie osób z upoÊledzeniem umysłowym w stopniu umiar-kowanym i znacznym (w tym z zespo∏em Downa i/lub niepe∏no-sprawnoÊciami sprz´˝onymi) oraz g∏´bokim stopniem upoÊle-dzenia umys∏owego II



Êci daje mo˝liwoÊç pełniejszego ich przyswojenia. Osoby,które otrzymały wsparcie doradcze i szkoleniowe po-winny uczestniczyç w kolejnych działaniach majàcych nacelu wejÊcie na rynek pracy (w szczególnoÊci w działa-niach praktycznych – zaj´cia praktyczne na stanowiskupracy, sta˝e zawodowe). Ponadto osoby bioràce udziałw projekcie pilota˝owym miały bardzo długà przerw´w aktywizacji, co sprawia, ̋ e proces ten w ich przypadkumusi zaczàç si´ od poczàtku. Aktywizowana osoba z nie-pełnosprawnoÊcià intelektualnà zawsze potrzebuje wspar-cia o ró˝nym charakterze i ró˝nej cz´stotliwoÊci.Grupà wymagajàcà szczególnego, bardzo zindywiduali-zowanego wsparcia, sà osoby z gł´bokim upoÊledzeniemumysłowym. Zaoferowanie im mo˝liwoÊci bardzo prostego, zaplanowanego działania według stałego har-monogramu, w ÊciÊle okreÊlonych warunkach, z indywi-

dualnym wsparciem, dało wymierny efekt. WartoÊcià uza-sadniajàcà kontynuowanie zadania jest fakt, i˝ po razpierwszy w Polsce osoby gł´boko upoÊledzone, otaczanedo tej pory wyłàcznie opiekà, zostały postawione w sy-tuacji koniecznoÊci podj́ cia pracy i sprostały jej wymogom.W projekcie zatrudniono osoby z niepełnosprawnoÊciàintelektualnà (w stopniu lekkim i umiarkowanym) w cha-rakterze mentora – pomocnika terapeuty (zasada empo-werment). Niezwykle cenne jest, ̋ e osoby te postrzeganedotàd jako potrzebujàce pomocy i wsparcia, same t´ po-moc Êwiadczyły innym, bardziej potrzebujàcym. Z doÊwiadczeƒ pilota˝u wynika równie˝, ˝e rodzinyosób z niepełnosprawnoÊcià intelektualnà potrzebujàstałej mo˝liwoÊci korzystania ze wsparcia profesjona-listów. Niezb´dne jest tworzenie punktów konsultacyj-nych dla rodzin tych osób w celu zapewnienia im ciàg-




łego wsparcia doradczego, informacyjnego, prawnegooraz psychologicznego w terminie dla nich dogodnym.Realizacja projektu umo˝liwi prowadzenie i rozszerzenieusług aktywizujàcych społecznie i zawodowo, dostoso-wanych do specyfiki i potrzeb osób z niepełnosprawno-Êcià intelektualnà. W projekcie wykorzystane zostaniewieloletnie doÊwiadczenie PSOUU w realizacji zadaƒ z za-kresu integracji społeczno – zawodowej na otwartymrynku pracy tej grupy osób oraz zwalidowane rezultaty IWEQUAL: model usług asystenckich – asystent osobistyosoby niepełnosprawnej oraz model aktywizacji zawo-dowej osób zagro˝onych wykluczeniem społecznym.

Cele projektuCelem ogólnym projektu jest zwi´kszenie udziału w ˝y-ciu społecznym i zawodowym 700 osób z niepełnos-prawnoÊcià intelektualnà (280 kobiet, 420 m´˝czyzn)z zespołem Downa, niepełnosprawnoÊciami sprz´˝o-nymi oraz upoÊledzeniem w stopniu gł´bokim, w ter-minie do 31 grudnia 2012 roku.

Cele szczegółowe projektu, które majà byç osiàgni´tedo 31 grudnia 2012 roku: • odkrycie indywidualnego potencjału oraz okreÊlenie

preferencji i predyspozycji zawodowych osób niepeł-nosprawnych w stopniu umiarkowanym i znacznymoraz zaplanowanie/zweryfikowanie indywidualnejÊcie˝ki rozwoju zawodowego u 470 beneficjentów,

• zwi´kszenie umiej´tnoÊci aktywnego poruszania si´po rynku pracy u 470 beneficjentów (188 kobiet, 282m´˝czyzn) podniesienie kompetencji zawodowych po-przez organizacj´ zaj´ç praktycznych w zakładachpracy,

• utrzymanie wysokiego poziomu motywacji i jakoÊciwykonywanej pracy u 150 ju˝ zatrudnionych oraz 70 nowych beneficjentów,

• odkrycie indywidualnego potencjału u osób 100 osób(40 kobiet, 60 m´˝czyzn) z gł´bokim stopniem upo-Êledzenia umysłowego,

• zwi´kszenie wiedzy na temat mo˝liwoÊci aktywizacjispołeczno – zawodowej beneficjentów u 700 rodzi-ców/opiekunów (560 kobiet, 140 m´˝czyzn).

Beneficjentami projektu sà:• osoby z niepełnosprawnoÊcià intelektualnà w stopniu

umiarkowanym lub znacznym, pozostajàce bez za-trudnienia, w wieku od 18 do 55 lat. Górna granica

wieku została okreÊlona z uwagi na ograniczenia wy-nikajàce z niepełnosprawnoÊci intelektualnej połà-czonej z procesem starzenia si´. W grupie tej planujesi´ udział co najmniej 25% osób z zespołem Downaoraz co najmniej 25% osób z niepełnosprawnoÊciamisprz´˝onymi. Łàcznie w tej grupie zostanie obj´tychwsparciem 600 osób (240 kobiet, 360 m´˝czyzn);

• osoby z gł´bokim stopniem upoÊledzenia umysło-wego – 100 osób (40 kobiet, 60 m´˝czyzn) w wiekuod 16 do 55 roku ̋ ycia. Dolnà granic´ wieku okreÊlonoz uwagi na fakt, i˝ ze wzgl´du na gł´boki stopieƒ upo-Êledzenia nie planuje si´ zatrudniania tych osób, a ob-j´cie wsparciem we wczeÊniejszym okresie ̋ ycia mo˝ewpłynàç pozytywnie na ich rozwój. Zgodnie z obo-wiàzujàcym prawem, osiàgni´cie wieku 16 lat pre-dysponuje do otrzymania orzeczenia o stopniu nie-pełnosprawnoÊci;

• rodziny / opiekunowie uczestników projektu – 700osób (560 kobiet, 140 m´˝czyzn).

Z prowadzonego pilota˝u wynika, ˝e osobami najcz´-Êciej uczestniczàcymi w procesie aktywizacji swoichdzieci sà kobiety – matki. Zakłada si´, ˝e prowadzonedziałania b´d´ miały na celu uaktywnienie m´˝czyznw tym procesie, co najmniej 20% zostanie obj´tychwsparciem.Kadra pracujàca z uczestnikami projektu oraz mentorzyto około 160 osób.

Projekt b´dzie realizowany w 11 województwach Polskizgodnie z przeprowadzonà procedurà wyboru Kół Partnerskich PSOUU. Taki stan rzeczy ma na celu zapew-nienie najwy˝szej jakoÊci usług dla beneficjentów,usprawnienie monitoringu, kontroli oraz racjonalne gos-podarowanie Êrodkami finansowymi. Koła TerenowePSOUU b´dà pełniç funkcj´ „partnera lokalnego” przyrealizacji projektu. Punkty Aktywizacji II, które zostanàutworzone przy Kołach Terenowych b´d´ mogły objàçwsparciem zainteresowane osoby niepełno sprawne z te-renu całego województwa. Proces rekrutacji do projektub´dzie otwarty i nie b´dzie ograniczał mo˝liwoÊci przy-stàpienia do niego ̋ adnej osobie. Kryterium selekcji b´dàstanowiły: kompletnoÊç dokumentacji formalnej okre-Êlonej w regulaminie (najwy˝szà liczb´ punktów otrzy-majà osoby z zespołem Downa lub niepełnosprawnoÊciàsprz´˝onà), wst´pny kwestionariusz kwalifikacyjny, ba-danie poziomu motywacji, etc.



Spis treÊciSzanowni Czytelnicy 1

Partnerstwo w Programie Operacyjnym Kapita∏ Ludzki 2

Przestrzeganie zasady równoÊci szans w projektach 3

Program Operacyjny Kapita∏ Ludzki – projekty PFRON 5

Wsparcie osób niewidomych na rynku pracy II 6

Wsparcie osób głuchoniewidomych na rynku pracy II – Weê sprawy w swoje r´ce 8

Wsparcie osób z zaburzeniami psychicznymi na rynku pracy II 12

Wsparcie osób z autyzmem II 14

Wsparcie osób niepełnosprawnych ruchowo na rynku pracy II 16

Wsparcie osób niepełnosprawnych ruchowo na rynku pracy II – konferencja promujàca projekt 20

4 kroki – Wsparcie osób niesłyszàcych na rynku pracy II 24

Wsparcie osób niepełnosprawnych w swobodnym dost´pie do informacji i usług zamieszczonych w Internecie 26

Wsparcie osób z upoÊledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym i znacznym (w tym z zespo∏em Downa i/lub niepe∏nosprawnoÊciami sprz´˝onymi) oraz g∏´bokim stopniem upoÊledzenia umys∏owego II 29

ISSN 1508-4795Wydawca: Paƒstwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, www.pfron.org.plRedakcja: Wydział Programowania i Realizacji Zadaƒ

Redaktorzy Prowadzàcy – Joanna Kowtun, M. A. RadziszewskaMicha∏ Rydzewski, M. Karowska-Koperwas

Numer opracowano we współpracy z Wydziałem Wdra˝ania Programów UEAdres redakcji: 00-828 Warszawa, Al. Jana Pawła II 13, tel: (22) 50 55 293, 50 55 659

e-mail: [email protected] druku i dystrybucja: New Art Agencja Reklamowa Warszawa 00-710 Al. Witosa 31 lok. 22

e-mail: [email protected] graficzny i skład: New Art Nakład: 25 000 egz.

Redakcja dzi´kuje za nadesłane materiały i zastrzega sobie prawo do korekt i redagowania tekstów. Biuletyn bbeezzppłłaattnnyy finansowany ze Êrodków PFRON

Dzi´kujemy Panu Redaktorowi Ryszardowi Rzebko – autorowi ni˝ej prezentowanych foto-grafii, pochodzàcych z archiwum redakcji Magazynu „Nasze Sprawy”, za udost´pnienie ichdo publikacji w numerze 3-4/2011 BIFRON „XX lat ustawy o rehabilitacji 1991-2011”.

fot. Ryszard Rzebko – Nasze Sprawy

SzanowniCzytelnicy - PFRON · szewo”, Mikuszewo 2007; • Polityka równoÊci płci. Raport 2007,...

Documents

Transcript of SzanowniCzytelnicy - PFRON · szewo”, Mikuszewo 2007; • Polityka równoÊci płci. Raport 2007,...