PFRON Informator popr · Web viewDofinansowanie sportu, kultury, rekreacji i turystyki osób...

Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych

INFORMATORPrzewodnik osoby niepełnosprawnej

Warszawa 2008

1


Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych Wydział Programowania i Realizacji Zadań Dział Komunikacji Społecznej Centralny Ośrodek Informacji Al. Jana Pawła II 13

00-828 Warszawa tel. (022) 50 55 500 www.pfron.org.pl

Redakcja i opracowanie: Małgorzata Radziszewska

Korekta: Magdalena Karowska-Koperwas

Rozdz. I - dane tabelaryczne oraz informacja o programach - Dział Programowania Stan prawny i dane liczbowe aktualne na dzień 19 grudnia 2008 r.

Nakład 10 000 egz.

Skład, łamanie, druk i oprawa:

NAJ-COMP P Lech, M. Jędrzejewski Sp. J. 04-506 Warszawa, ul. Minerska 1 tel.: 022 613 28 34, 022 613 34 37, fax: 022 613

18 49 e-mail: [email protected] www.najcomp.com.pl

2

http://www.pfron.org.pl/

http://www.najcomp.com.pl/

mailto:[email protected]


Spis treści

Rozdział I. Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych1. System finansowego wspierania rehabilitacji zawodowejw Polsce.

Powstanie Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych....................................72. Przychody PFRON ........................................................................................................................... 8 3. Zasady działania PFRON .................................................................................................................. 9 4. Przeznaczenie środków PFRON ..................................................................................................... 10 5. Chroniony rynek pracy .................................................................................................................... 11 6. Otwarty rynek pracy ........................................................................................................................ 12 7. PFRON a Fundusze Unijne ............................................................................................................ 13 8. Realizacja zadań przez samorządy terytorialne .............................................................................. 13 9. Warsztaty Terapii Zajęciowej (wtz) ................................................................................................. 14 10. Zakłady Aktywności Zawodowej ........................................................................................... 16 11. Wybrane programy PFRON wspierające osoby niepełnosprawne ........................................ 16

11a. Wybrane programy realizowane przez PFRON ..................................................................... 26

Rozdział II. Uprawnienia w miejscu pracy oraz inne przepisy o charakterze antydyskryminacyjnym

1. Dokumenty ONZ odnoszące się do wyrównywania szans osób niepełnosprawnych ...................... 49 2. Przepisy mówiące o konieczności dostosowania usług przewoźników kolejowych i lotniczych

do potrzeb niepełnosprawnych podróżnych zawarte w prawie wspólnotowym...............................493....................................................................................................Prz episy mówiące o równym traktowaniu osób niepełnosprawnych przy zatrudnianiu zawarte w prawie wspólnotowym ...............................................................................................................................514....................................................................................................Prz episy mówiące o zakazie dyskryminacji m.in. ze względu na niepełnosprawność zawarte w prawie krajowym ........................................................................................................................................51

Rozdział III. Instytucje realizujące zadania na rzecz osób niepełnosprawnych1. Pełnomocnik Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych .............................................................. 59

1a. Krajowa Rada Konsultacyjna ds. Osób Niepełnosprawnych .................................................... 60 2. Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych ........................................................ 62 3. Instytucje realizujące zadania z zakresu rehabilitacji zawodowej i społecznej

na poziomie województw ...............................................................................................................623a. Zadania Samorządu Województwa ......................................................................................... 62 3b. Zadania Wojewody: .................................................................................................................. 63 3c. Zadania wojewódzkich społecznych rad do spraw osób niepełnosprawnych ........................... 64

4. Instytucje realizujące zadania z zakresu rehabilitacji społecznej i zawodowej na poziomie powiatów.................................................................................................................... 654a. Zadania Starosty Powiatu ........................................................................................................ 65 4b. Zadania Rady Powiatu ............................................................................................................. 65 4c. Zadania Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie (PCPR) ..................................................... 66 4d. Zadania powiatowych społecznych rad ds. osób niepełnosprawnych: ...................................... 66 4e. Zadania Powiatowego Urzędu Pracy ........................................................................................ 66

5. Zadania Pomocy Społecznej ......................................................................................................... 68 6. Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności ..................................................... 80 7. Zakład Ubezpieczeń Społecznych a osoba niepełnosprawna ......................................................... 80

I. Orzekanie o niezdolności do pracy ........................................................................................... 81 II. Rodzaje RENT .......................................................................................................................... 83 III.Świadczenia z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych ........................................... 88 IV..................................................................................................Świ adczenia „zbiegowe" ....................................................................................................................... 90

3


I. Dodatki i świadczenia przysługujące do świadczeń emerytalno-rentowych .............................. 91 II. Zasiłki ....................................................................................................................................... 92

8. Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego a osoby niepełnosprawne ........................................ 99

Rozdział IV. ABC osoby z niepełnosprawnością, czyli gdzie, w jakiej sprawie i jakZagadnienie 1. Niepełnosprawność a trudna sytuacja materialna ...................................................... 107 Zagadnienie 2. Przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze .......................................................... 109

1..............................................................................................Proc edura ubiegania się o zaopatrzenie w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze z NFZ 1112..............................................................................................Zasa dy uzyskiwania i potwierdzania wniosków na naprawę przedmiotu ortopedycznego.............113

3. Dofinansowanie zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i środkipomocnicze - powiatowe centrum pomocy rodzinie (środki finansowe PFRON) .......................................113

Zagadnienie 3. Dofinansowanie zakupu sprzętu rehabilitacyjnego ..................................................... 115 Zagadnienie 4. Pomoc w zakupie sprzętu komputerowego ................................................................ 118 Zagadnienie 5. Pomoc w zakupie samochodu, zdobycia prawa jazdy oraz uprawnienia

niepełnosprawnego kierowcy ......................................................................................................118Zagadnienie 6. Dofinansowanie likwidacji barier architektonicznych, w komunikowaniu się

i technicznych ..............................................................................................................................122Zagadnienie 7. Działalność na własny rachunek - wsparcie ze środków PFRON ............................. 125

1. Dotacja na podjęcie działalności gospodarczej, rolniczej albo na wniesienie wkładu do spółdzielni socjalnej .............................................................................................125

2. Dofinansowanie do wysokości 50 % oprocentowania kredytu bankowego ............................ 127 3. Refundacja składek ............................................................................................................... 127

Zagadnienie 8. Ulgi dla osób niepełnosprawnych na przejazdy PKS i PKP ........................................ 128 Zagadnienie 9. Edukacja dzieci i młodzieży niepełnosprawnej ........................................................... 133

1. Edukacja uczniów niepełnosprawnych ................................................................................... 133 2. Pomoc materialna dla studentów niepełnosprawnych ........................................................... 135

Zagadnienie 10. Szkoły integracyjne i ośrodki szkolno-rehabilitacyjne .............................................. 137 Zagadnienie 11. Turnus czy sanatorium - różnice w charakterze i finansowaniu ................................ 138

1. Leczenie uzdrowiskowe, sanatorium ...................................................................................... 139 2. Turnusy rehabilitacyjne ......................................................................................................... 142

Zagadnienie 12. Dwuinstancyjność orzekania o niepełnosprawności ............................................... 145 1. Orzecznictwo o niezdolności do pracy do celów rentowych .................................................. 145 2. Orzecznictwo o niepełnosprawności do celów pozarentowych ............................................. 147 3. Orzecznictwo rentowe a orzecznictwo pozarentowe ............................................................. 154 4. Legitymacja osoby niepełnosprawnej .................................................................................... 154

Zagadnienie 13. Ulgi podatkowe ........................................................................................................ 155 Zagadnienie 14. Inne ulgi i uprawnienia ............................................................................................ 157

1. Prawa wyborców niepełnosprawnych ................................................................................... 157 2. Uprawnienia w sądzie ........................................................................................................... 160 3. Kultura fizyczna osób niepełnosprawnych ............................................................................ 160 4. Dofinansowanie sportu, kultury, rekreacji i turystyki osób niepełnosprawnych ...................... 160 5. Kultura i Sztuka ..................................................................................................................... 161 6. Poczta, radio, telewizja i telekomunikacja .............................................................................. 163

Załącznik - Rozporządzenie w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych ......................... 167

Adresy ośrodków informacji PFRON ............................................................................................. 173

4


Rozdział I


5

I Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych

6


W rozwiniętych gospodarczo krajach Unii Europejskiej ok. 15% populacji to osoby niepełnosprawne. W Polsce, według spisu powszechnego z 2002 r., liczba osób niepełnosprawnych wynosiła prawie 5,5 mln, czyli 14,3% ludności kraju, w tym 4 450 tys. posiadało prawne potwierdzenie niepełnosprawności. Dane te są z pewnością obarczone sporym błędem, wynikającym zarówno z odległości czasowej ostatniego spisu powszechnego, jak i dosyć dynamicznymi zmianami demograficznymi.

Osoby niepełnosprawne stanowią grupę zróżnicowaną pod względem stopnia i rodzaju nie-pełnosprawności, co powoduje dosyć zróżnicowane potrzeby i co za tym idzie konieczność indy-widualizowania pomocy do nich adresowanej. Osoby niepełnosprawne są statystycznie gorzej wykształcone, przejawiają niższą aktywność zawodową i w konsekwencji częściej dotyka je zjawisko ubóstwa oraz wykluczenia społecznego. Osoby niepełnosprawne mają trudności w zdobyciu lub uzupełnieniu wykształcenia nie tylko na poziomie wyższym, ale także średnim a nawet podstawowym. Z kolei niskie wykształcenie lub jego brak zmniejsza ich szanse na rynku pracy, a tym samym szanse na godne życie ich samych.

Bez odpowiedniego systemu wspierania ze strony państwa osoby niepełnosprawne nie są w stanie funkcjonować wg. standardów i norm ogólnie obowiązujących. Na społeczeństwie obywatelskim spoczywa obowiązek wyrównywania szans osób niepełnosprawnych oraz przeciwdziałania ich dyskryminacji zarówno społecznej jak i zawodowej.

1. System finansowego wspierania rehabilitacji zawodowej w Polsce. Powstanie Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych

Przemianom ustrojowo-ekonomicznym zachodzącym w Polsce końca lat osiemdziesiątych towarzyszyło, nieznane w centralnie sterowanej gospodarce, zjawisko bezrobocia. Szczególnie silnie dotknęło ono sektor spółdzielczy, a w nim spółdzielnie inwalidzkie. Słaba pozycja tych zakładów na uwolnionym rynku pracy wymagała wdrożenia nowych instytucjonalnych mechanizmów, a także stworzenia systemu wspierania zatrudniania osób niepełnosprawnych na otwartym rynku pracy. Potrzeba ta w pewnym sensie zaczęła być realizowana wraz z wejściem w życie ustawy z dnia 9 maja 1991 r. o zatrudnianiu i rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych.

Ustawa ta powołała do życia Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych - instytucję służącą gromadzeniu środków finansowych pochodzących przede wszystkim od pracodawców, którzy nie zatrudniają odpowiedniej liczby osób niepełnosprawnych.

Poprzez ustawę wprowadzono szereg instrumentów, głównie ekonomicznych, mających zachęcić pracodawców do zatrudniania osób niepełnosprawnych, przede wszystkim na chronionym rynku pracy. Spółdzielnie inwalidzkie i zakłady zatrudniające odpowiedni procent osób niepełnosprawnych uzyskały możliwość otrzymania statusu zakładów pracy chronionej i korzystania z finansowych narzędzi wsparcia. Również otwarty rynek pracy korzystał z pomocy finansowej PFRON m.in. na tworzenie miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych.

Wdrożony w 1991 roku system finansowego wspierania przez państwo rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych, którego realizatorem był i jest PFRON, był wzorowany na rozwiązaniach stosowanych w innych krajach europejskich, szczególnie we Francji i Niemczech. Na przestrzeni minionych lat był on wielokrotnie modyfikowany, jednak jego podstawowe założenia nie uległy zmianie.

Obecnie polski system finansowego wspierania rehabilitacji zawodowej opiera się na obowiązkowych wpłatach pracodawców niezatrudniających określonej liczby osób niepełnosprawnych. Celem tego rozwiązania jest zwiększanie zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Rola

PFRON polega na redystrybucji uzyskanych środków i przeznaczenie ich na działania, których celem jest aktywizacja zawodowa i społeczna tej grupy społeczeństwa polskiego.

Ponad 6,5 letni okres obowiązywania ustawy „majowej" potwierdził słuszność przyjętych w 1991 roku rozwiązań. Obnażył jednak braki i niedociągnięcia niektórych zapisów. O potrzebie uchwalenia nowej ustawy zdecydowały też wnioski i postulaty pracodawców, organizacji osób niepełnosprawnych, instytucji, organów kontrolnych i Rzecznika Praw Obywatelskich.

27 sierpnia 1997 roku Sejm uchwalił ustawę o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, która m.in. na nowo określiła zasady działania Funduszu oraz opisała zadania służące wyrównywaniu szans osób niepełnosprawnych na rynku pracy o ich społecznej integracji. Na mocy ustawy dokonała się także częściowa decentralizacja zadań i środków PFRON.

2. Przychody PFRON

Środki finansowe, którymi dysponuje PFRON, pochodzą głównie z obowiązkowych, miesięcznych wpłat pracodawców zatrudniających co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy, u których wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych jest niższy niż 6%.

Z wpłat zwolnione są publiczne i niepubliczne jednostki organizacyjne, niedziałające w celu osiągnięcia zysku, których wyłącznym przedmiotem prowadzonej działalności jest rehabilitacja społeczna i lecznicza, edukacja osób niepełnosprawnych lub opieka nad osobami niepełnosprawnymi. Z wpłat tych zwolnieni są także pracodawcy prowadzący zakłady pracy będące w likwidacji albo, co do których ogłoszono upadłość.

Ustawodawca wprowadził kolejne wyjątki w obciążeniach wpłatami na PFRON. I tak:- dla państwowych i samorządowych jednostek organizacyjnych będących jednostkami budżetowymi,

zakładami budżetowymi albo gospodarstwami pomocniczymi, instytucjami kultury oraz jednostkami organizacyjnymi zajmującymi się statutowo ochroną dóbr kultury uznanych za pomnik historii wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych wynosi 6% w 2008 r. oraz w latach następnych.

7


- dla państwowych i niepaństwowych szkół wyższych, wyższych szkół zawodowych, publicznych i niepublicznych szkół, zakładów kształcenia nauczycieli oraz placówek opiekuńczo-wychowawczych i resocjalizacyjnych wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych wynosi od roku 2005 - 2%.Wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w tych jednostkach oblicza się jako sumę

wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych i podwojonego wskaźnika wychowanków, uczniów, studentów lub słuchaczy będących osobami niepełnosprawnymi i uczących się lub studiujących w ramach ogólnie obowiązujących w danej jednostce regulaminów nauczania lub studiowania. Wskaźnik wychowanków, uczniów, studentów lub słuchaczy niepełnosprawnych oznacza ich udział procentowy w liczbie ogółem odpowiednio: wychowanków, uczniów, studentów lub słuchaczy, według stanu w roku ubiegłym.

Przychodami Funduszu są:1) wpłaty pracodawców, o których powyżej;2) dotacje z budżetu państwa oraz inne dotacje i subwencje;3) spadki, zapisy i darowizny;4) dobrowolne wpłaty pracodawców;5) dochody z oprocentowania pożyczek, dyskonto od zakupionych bonów skarbowych, odsetki

od obligacji emitowanych lub gwarantowanych przez Skarb Państwa lub Narodowy Bank Pol-ski oraz lokat terminowych;

6) dochody z działalności gospodarczej;7) wpłaty od:

• osób niepełnosprawnych z tytułu spłaty pożyczek udzielonych z Funduszu na rozpoczęcie działalności gospodarczej albo rolniczej, wraz z oprocentowaniem oraz zobowiązanych do zwrotu (wraz z odsetkami) otrzymanych środków na podjęcie działalności gospodarczej, rolniczej albo na wniesienie wkładu do spółdzielni socjalnej, jeżeli naruszone zostały warunki umowy (z przyczyn leżących po stronie pożyczkobiorcy) zawartej przez te osoby ze starostą,

• pracodawców, którzy otrzymali środki finansowe PFRON na dostosowanie i adaptację oraz wyposażenie miejsca pracy osób niepełnosprawnych, a nie dopełnili warunku zatrudnienia tych osób przez 36 miesięcy,

• pracodawców, którzy otrzymali pomoc w postaci zwrotu 60 % kosztów wynagrodzenia niepełnosprawnego pracownika przed opodatkowaniem podatkiem dochodowym oraz obowiązkowych składek na ubezpieczenia społeczne od tego wynagrodzenia za okres jednego roku od dnia jej zatrudnienia; jeżeli okres zatrudnienia osoby niepełnosprawnej jest krótszy niż 12 miesięcy,

• pracodawców, którzy zobowiązani są do zwrotu środków (wraz o odsetkami) pobranych z Funduszu na szkolenie osoby niepełnosprawnej, która z przyczyn leżących po stronie pracodawcy nie została zatrudniona zgodnie z kierunkiem szkolenia lub jest zatrudniana przez okres krótszy niż 24 miesiące,

8) dywidendy;9) odsetki od środków przekazanych algorytmem samorządom wojewódzkim i powiatowym oraz przekazane

podmiotom realizującym zadania zlecone przez Fundusz lub inne zadania wynikające z ustawy - na podstawie zawartych z nimi umów.

10) inne wpłaty.

3. Zasady działania PFRON

Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych jest państwowym funduszem celowym i posiada osobowość prawną.

Corocznie Fundusz opracowuje plan finansowy, który stanowi załącznik do ustawy budżetowej państwa. Opracowany plan, jak i sprawozdanie z jego realizacji, podlega ocenie przez sejmowe komisje: polityki społecznej i finansów publicznych.

Ponadto Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych jako podmiot gospodarujący funduszem celowym podlega corocznej kontroli przez Najwyższą Izbę Kontroli.

Organami Funduszu są Rada Nadzorcza i Zarząd.W skład Zarządu Funduszu wchodzą Prezes Zarządu i jego dwaj zastępcy. Prezesa powołuje i odwołuje

Premier spośród osób należących do Państwowego Zasobu Kadrowego, na wniosek ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego. Zastępców Prezesa, na wniosek Prezesa zaopiniowany przez Radę Nadzorczą, powołuje i odwołuje minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego.

Do zadań Zarządu należy w szczególności:- opracowywanie projektów planów działalności Funduszu i projektu planu finansowego,- dokonywanie wyboru przedsięwzięć do finansowania ze środków Funduszu,- gospodarowanie środkami Funduszu,- opracowywanie szczegółowych zasad finansowania realizacji zadań, o których mowa w ustawie,- podejmowanie decyzji w sprawie odraczania terminu spłat i umarzania pożyczek,

- sprawowanie kontroli nad wykorzystaniem środków Funduszu przekazywanych na realizację zadań określonych ustawą,

- współpraca z organizacjami pozarządowymi,- składanie Radzie Nadzorczej sprawozdań z działalności Funduszu.

Podstawowymi jednostkami organizacyjnymi PFRON są: Biuro Funduszu z siedzibą w Warszawie i Oddziały w 16 województwach.

8


Biuro, realizuje bezpośrednio przypisane przez ustawę zadania i nadzoruje wykonywanie zadań przez Oddziały, dokonuje poboru wpłat obowiązkowych od pracodawców, dysponuje środkami wg. algorytmu dla powiatów i województw. Zajmuje się także tworzeniem i realizacją programów.

4. Przeznaczenie środków PFRON

Środki finansowe PFRON przeznaczane są na cele określone w ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz na programy zatwierdzone przez Radę Nadzorczą PFRON.

I tak w zakresie rehabilitacji zawodowej ze środków PFRON wspierane są następujące zadania:1) dofinansowanie płacone pracodawcy do wynagrodzeń osób niepełnosprawnych,2) refundacja składek na ubezpieczenia społeczne od tych wynagrodzeń,3) zwrot części kosztów szkolenia niepełnosprawnych pracowników,4) dofinansowanie zatrudnienia osoby pomagającej niepełnosprawnemu pracownikowi w miej-

scu pracy (asystenta w miejscu pracy),5) refundacja kosztów dostosowania i adaptacji miejsca pracy,6) refundacja kosztów wyposażenia miejsca pracy,7) refundacja 60 % kosztów wynagrodzenia osoby niepełnosprawnej (przed opodatkowaniem

podatkiem dochodowym, za okres jednego roku od dnia zatrudnienia osoby niepełnosprawnej) i składek na ubezpieczenie społeczne od tego wynagrodzenia,

8) refundacja niepełnosprawnemu rolnikowi lub rolnikowi zobowiązanemu do opłacania składekza niepełnosprawnego domownika, składki na ubezpieczenia społeczne - wypadkowe, cho-robowe, macierzyńskie oraz emerytalno-rentowe - pod warunkiem terminowego opłacaniatych składek w całości,

9) pomoc przy tworzeniu i działaniu zakładów aktywności zawodowej,10)dodatkowa pomoc zakładom pracy chronionej w postaci:

a) dofinansowania w wysokości do 50 % oprocentowania zaciągniętych kredytów banko-wych (pod warunkiem wykorzystania tych kredytów na cele związane z rehabilitacją zawo-dową i społeczną osób niepełnosprawnych),

b) zwrotu kosztów za szkolenie zatrudnionych osób niepełnosprawnych, w związku z ko-niecznością zmiany profilu produkcji,

c) jednorazowej pożyczki w celu ochrony istniejących w zakładzie miejsc pracy osób niepeł-nosprawnych;

11)pomoc dla aktywnych osób niepełnosprawnych chcących prowadzić lub prowadzących działalność gospodarczą w postaci:a) jednorazowej dotacji na podjęcie działalności gospodarczej, rolniczej albo na wniesienie

wkładu do spółdzielni socjalnej w wysokości określonej umową ze starostą, nie więcej jed-nak niż do wysokości piętnastokrotnego przeciętnego wynagrodzenia,

b) dofinansowania do wysokości 50 % oprocentowania kredytu bankowego zaciągniętegona kontynuowanie działalności gospodarczej lub rolniczej,

c) refundacji składek na ubezpieczenie społeczne, 12)instrumenty rynku pracy - w odniesieniu do osób niepełnosprawnych zarejestrowanych w powiatowym urzędzie pracy jako poszukujące pracy wymienione poniżej obszary wsparcia finansowane są ze środków PFRON:

a) szkolenia,b) staże,c) prace interwencyjne,d) przygotowanie zawodowe w miejscu pracy, i inne, o których mowa w ustawie o promocji

zatrudnienia i instytucjach rynku pracy;13) programy realizowane na rzecz rehabilitacji zawodowej oraz służące zatrudnianiu osób nie-

pełnosprawnych.

W zakresie rehabilitacji społecznej ze środków PFRON dofinansowane jest:1) tworzenie i działanie warsztatów terapii zajęciowej,2) uczestnictwo osób niepełnosprawnych i ich opiekunów w turnusach rehabilitacyjnych,3) sport, kultura, turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych,4) likwidacja barier architektonicznych, w komunikowaniu się i technicznych,5) zakup sprzętu rehabilitacyjnego,6) zaopatrzenie w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze przyznawane osobom niepeł-

nosprawnym na podstawie odrębnych przepisów,7) programy realizowane na rzecz rehabilitacji społecznej, w tym m.in.:

- PARTNER III - wsparcie zadań i projektów realizowanych na rzecz osób niepełnosprawnych przez organizacje pozarządowe,

- PEGAZ 2003,- PROGRAM WSPARCIA INICJATYW NA RZECZ ŚRODOWISKA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH,

Realizacja zadań Funduszu oparta jest na ustawie o rehabilitacji, rozporządzeniach do tej ustawy oraz w oparciu o programy zatwierdzone przez Radę Nadzorczą PFRON oraz procedury zatwierdzane przez Zarząd PFRON.

5. Chroniony rynek pracy

9


Stopniowo zanika charakterystyczny dla Polski, dominujący udział zakładów pracy chronionej w rynku pracy osób niepełnosprawnych. Zakłady te w polskim systemie rehabilitacji korzystają z szeregu przywilejów w zamian za określone obowiązki. Jest to swoisty kontrakt jaki zawiera państwo z tymi zakładami jako pracodawcami. Polega on na tym, że pracodawca zobowiązuje się do zatrudnienia określonej w ustawie o rehabilitacji ilości osób niepełnosprawnych oraz zapewnienia im odpowiednich warunków pracy, rehabilitacji zawodowej, społecznej i opieki medycznej w środowisku pracy. W zamian otrzymuje ulgi i zwolnienia podatkowe oraz wsparcie ze środków PFRON. Pomoc ta powinna rekompensować dodatkowe koszty pracodawcy wynikające z zatrudnienia i rehabilitacji tych osób. W związku z otrzymaną pomocą finansową zakłady pracy chronionej (status zpch nadaje wojewoda) są zobowiązane do tworzenia zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, który zasilany jest ze środków powstałych z ulg i zwolnień po-datkowych. Środki te przeznaczane są przede wszystkim dla osób niepełnosprawnych na pomoc indywidualną, w tym między innymi: zakup i naprawę przedmiotów ortopedycznych i środków pomocniczych, leki, transport (więcej informacji na ten temat w rozdziale II Informatora).

Zdecydowana większość niepełnosprawnych pracowników pracuje w zakładach pracy chronionej. W systemie obsługi dofinansowań (SOD) prowadzonym przez PFRON w grudniu 2007 roku zarejestrowanych było 41,9 tys. pracujących na otwartym rynku pracy i 179 tys. w zpch. We wrześniu 2008 r. liczba osób niepełnosprawnych zatrudnionych w zpch obniżyła się do 166 tys., na otwartym rynku pracy do 38,7 tys.

6. Otwarty rynek pracy

Od 2004 roku wprowadzono dofinansowanie do wynagrodzeń osób niepełnosprawnych, dostępne dla pracodawców spełniających określone ustawą o rehabilitacji kryteria. Jest ono wypłacane przez PFRON w oparciu o prowadzoną przez Fundusz ewidencję zatrudnionych osób niepełnosprawnych.

Zaletą przyjętego rozwiązania jest głównie to, iż po raz pierwszy nastąpiło wyraźne upodmiotowienie osób niepełnosprawnych. Środki publiczne „idą" za osobami niepełnosprawnymi niezależnie od tego, gdzie są zatrudnione. Dzięki temu pracodawcy z otwartego rynku pracy otrzymali silną zachętę do zatrudniania osób niepełnosprawnych.

Pracodawcy zatrudniający powyżej 25 osób, jeżeli osiągną wskaźnik zatrudnienia osób nie-pełnosprawnych co najmniej 6%, uzyskują podwójną zachętę finansową:- nie wnoszą wpłat na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych w wysokości kwoty

stanowiącej iloczyn 40,65 % przeciętnego wynagrodzenia i liczby pracowników odpowiadającej różnicy między zatrudnieniem zapewniającym osiągniecie wskaźnika 6%, a rzeczywistym zatrudnieniem osób niepełnosprawnych,

- otrzymują dofinansowanie do wynagrodzeń wszystkich zatrudnionych osób niepełnosprawnych w wysokości rekompensującej w pełni podwyższone koszty wynikające z ich zatrudnienia lub w wysokości ryczałtu - kwota zależy od stopnia niepełnosprawności zatrudnionego pracownika.Pracodawcy, którzy zatrudniają poniżej 25 pracowników uzyskują dofinansowanie do wynagrodzenia

każdej zatrudnionej osoby niepełnosprawnej.W 2007 r. z możliwości uzyskania ze środków PFRON dofinansowania do wynagrodzeń płaconych

niepełnosprawnym pracownikom skorzystało 10.429 pracodawców, w tym 2.276 prowadzących zakłady pracy chronionej i 8.153 z otwartego rynku pracy. Dzięki temu pracowało 311.013 osób niepełnosprawnych. Dofinansowanie kosztowało PFRON 1.644.850 tys zł.

W systemie obsługi dofinansowań (SOD) prowadzonym przez PFRON, w grudniu 2004 r. zarejestrowanych było 28 tys. osób pracujących na otwartym rynku. W latach następnych ich liczba systematycznie wzrastała (w grudniu 2005 - 33 tys., w grudniu 2006 r. - 38 tys.) aż do 42 tys. w grudniu 2007 roku. Liczba zarejestrowanych pracujących w zakładach pracy chronionej w grudniu 2004 r. wynosiła 173 tys., w grudniu lat 2005-2006 174 tys., a w grudniu 2007 r. 179 tys.

Choć dominacja zatrudnienia osób niepełnosprawnych na chronionym rynku pracy jest wciąż znaczna, wyraźnie widoczna jest tendencja do wzrostu udziału pracowników z otwartego rynku (z 15,9% w grudniu 2005 r. do 17,9% w grudniu 2006 r. i 19,2% w grudniu 2007 r.).

Z zestawienia danych pochodzących z SOD i BAEL1 wynika, że dofinansowywaniem objęto wynagrodzenia ok. 80% niepełnosprawnych pracowników najemnych w wieku produkcyjnym.

Tak więc o ile można stwierdzić jednoznacznie o wzroście pracodawców z tzw. otwartego rynku pracy zatrudniających osoby niepełnosprawne oraz ich przewadze ilościowej nad zakładami pracy chronionej, o tyle ilościowo liczba pracowników niepełnosprawnych zatrudnionych w zakładach pracy chronionej jest kilkukrotnie wyższa niż u innych pracodawców.

Należy jednak podkreślić, że powyższe dane dotyczą jedynie pracodawców zarejestrowanych w systemie obsługi dofinansowań.

7. PFRON a Fundusze Unijne

Program Operacyjny Kapitał Ludzki (POKL)W obecnej perspektywie finansowej tzn. w latach 2007-2013, PFRON jest realizatorem projektów

ogólnokrajowych i ponadregionalnych w ramach priorytetu I o nazwie „Zatrudnienie i in tegracja społeczna". Priorytet podzielony jest na działania i poddziałania.

PFRON realizuje Działanie 1.3 - „Ogólnokrajowe programy integracji i aktywizacji zawodowej; Poddziałanie 1.3.6. - „PFRON - projekty systemowe".

Wdrażane przez PFRON projekty ukierunkowane są na aktywizację zawodową i integrację społeczną osób z rzadko występującymi niepełnosprawnościami oraz niepełnosprawnościami sprzężonymi. Poniżej zamieszczamy zakresy tematyczne realizowanych przez PFRON projektów:• „Wsparcie osób głuchoniewidomych na rynku pracy" - projekt realizowany w partnerstwie z

Towarzystwem Pomocy Głuchoniewidomym,

10

1 Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności.


• „Wsparcie osób niesłyszących na rynku pracy",• „Wsparcie osób niewidomych na rynku pracy",• „Wsparcie osób z zaburzeniami psychicznymi na rynku pracy",• „Wsparcie osób niepełnsoprawnych ruchowo na rynku pracy",• „Wsparcie osób z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim (w tym osób z zespołem

Downa)",• „Ogólnopolskie badanie sytuacji, potrzeb i możliwości osób niepełnosprawnych",• „Wsparcie osób z autyzmem".

Wszystkie wymienione projekty będą współfinansowane w 85% ze środków Unii Europejskiej, w 15 % ze środków PFRON.

8. Realizacja zadań przez samorządy terytorialne

W roku 2007 na realizację zadań z zakresu rehabilitacji zawodowej wykorzystano powiatach środki PFRON w kwocie 29.188.953,00 zł, co stanowi 3,8 % puli środków, jaką powiaty otrzymały zgodnie z algorytmem. W porównaniu do roku 2006 procent wykorzystanych środków na rehabilitację zawodową nie uległ zmianie.

Zadania realizowane przez jednostki samorządu powiatowego z zakresu rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych objęły w 2007 roku:1) zwrot pracodawcom kosztów przystosowania tworzonych lub istniejących stanowisk

pracy do potrzeb wynikających z niepełnosprawności pracowników - wydatkowano na tencel 3,7 mln zł (w 2006 r. prawie 3.8 mln zł), przystosowano 94 stanowiska pracy(w 2006 r. 163), średni koszt przystosowania jednego stanowiska pracy wyniósł 33.511 zł(w 2006 r. 31.664 zł),

2) zwrot kosztów zatrudnienia pracowników pomagających niepełnosprawnemu pracowni-kowi - zwrot dotyczył kosztów zatrudnienia 298 pracowników pomagających (w 2006 ro-ku 148 osób); łącznie wydano na ten cel 241.222,00 zł (w 2006 r. ok. 134 tys. zł), pomocw tym zakresie uzyskało 338 niepełnosprawnych pracowników (w roku 2006 - 224, a w ro-ku 2005 - tylko 32 osoby niepełnosprawne),

3) zwrot wydatków na instrumenty i usługi rynku pracy na rzecz osób niepełnosprawnych po-szukujących pracy i niepozostających w zatrudnieniu - łącznie różne działania objęły w skalikraju 1.913 osób niepełnosprawnych (w roku 2006 - 900), które uzyskały pomoc o średniejwartości 2.072,00 zł (w 2006 r. - 1.852 zł); ze środków Fundusz wydatkowano na tencel 3.964.218,00 zł (w 2006 r. - 1.666.711,00 zł),

4) finansowanie szkoleń organizowanych przez kierownika powiatowego urzędu pracy- szkolenie ukończyło 3.666 (zatrudnienie uzyskało tylko 523 osoby) osób niepełnosprawnych bezrobotnych lub poszukujących pracy i niepozostających w zatrudnieniu (w 2006 r.- 4.098 osób), ze środków Funduszu wydatkowano na ten cel 5.450.543,00 zł (w 2006 r.- 4.930.116,00 zł), a średni koszt szkolenia wyniósł 1.487 zł (w 2006 r - 1.203,00 zł),

5) zwrot kosztów szkoleń organizowanych przez pracodawców, przeszkolonych zostało tylko 5osób (w 2006 r. - 25), przy średnim koszcie szkolenia 4.765,00 zł (w 2006 r. - 1.265 zł),

6) udzielono 228 osobom niepełnosprawnym (w 2006 r. - 408 osobom) pożyczek na rozpoczę-cie działalności gospodarczej albo rolniczej na kwotę 9.141.292,00 zł (w 2006 r.- 15.359.114,00 zł); średnia wysokość pożyczki wyniosła 40.093,00 zł (w 2006 r. - 37 654 zł),

7) dofinansowanie do oprocentowania kredytu bankowego zaciągniętego przez osobę nie-pełnosprawną prowadzącą działalność gospodarczą albo własne lub dzierżawione gospodar-stwo rolne na kontynuowanie tej działalności. Ogółem wypłatę dofinansowania zrealizowanona rzecz 75 osób niepełnosprawnych (w 2006 r. - 58 osób); na łączną kwotę 599.292,00 zł(w 2006 r. - 220.035,00 zł).

Zadania z zakresu rehabilitacji społecznej realizowane przez powiaty objęły w 2007 roku:- dofinansowanie uczestnictwa osób niepełnosprawnych i ich opiekunów w turnusach rehabi-

litacyjnych, wypłacono ze środków PFRON 125.018.165,00 zł (w 2006 r. - 115.345.886,00 zł) na rzecz 206.729 osób niepełnosprawnych i opiekunów (w 2006 r. - 198.621 osób),

- dofinansowanie sportu, kultury, rekreacji i turystyki - pomoc w tym zakresie objęła łącznie 364.054 osób niepełnosprawnych (w 2006 r. - 313 842); wydatkowano na tencel 20.921.710,00 zł (w 2006 r. - 19.629.311,00 zł),

- dofinansowanie zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjny, przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze - dofinansowanie wypłacono 190.074 osobom niepełnosprawnym (w 2006 r.- 177 602) na łączną kwotę 164.537.248,00 zł (w 2006 r. - 156.985.703,00 zł),

- dofinansowanie likwidacji barier architektonicznych, w komunikowaniu się i technicznych - na wniosek osób indywidualnych; umowy zawarto z 34.114 osobami niepełnosprawnymi (w 2006 roku - 35 962), wypłacono środki 33.600 osobom na łączną kwotę 130.805.158,00 zł (w 2006 r. - 128.635.609,00 zł).

W tym samym okresie (czyli w 2007 r.) samorządy wojewódzkie na zadania ustawowe wy-korzystały:- na dofinansowanie robót budowlanych dotyczących obiektów służących rehabilitacji -51.087.171,00

zł, co stanowiło 56 % puli otrzymanych środków; a dotyczyło realizacji 201 umów,- na wypłatę pożyczek 16 zakładom pracy chronionej środki w kwocie 3.205.000,00 zł,

11


9. Warsztaty Terapii Zajęciowej (wtz)

Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych przewiduje tworzenie warsztatów terapii zajęciowej, które formalnie nie są zaliczane do rynku pracy. Zadaniem wtz jest przede wszystkim rehabilitacja społeczna osób niepełnosprawnych, które we wskazaniach określonych w orzeczeniu o stopniu niepełnosprawności mają zapis „uczestnictwo w terapii zajęciowej".

Trochę danych liczbowo-finansowychZgodnie z informacjami zawartymi w sprawozdaniu z realizacji planu finansowego - wg stanu na

dzień 31 grudnia 2007 r., działało ogółem 632 warsztatów terapii zajęciowej utworzonych w latach ubiegłych oraz 11, które rozpoczęły działalność w 2007 r. (w 2006 r. utworzono 28 wtz), co daje łączną liczbę 643 wtz. Ilość uczestników wtz wynosiła ponad 21 tys (21.250 plus 346 osób w nowoutworzonych).

Samorządy powiatowe wydatkowały środki PFRON na dofinansowanie kosztów tworzenia wtz w 2007 r. kwotę 1.111.907,00 zł na rzecz 5 warsztatów.

Uczestnictwo w warsztatach terapii zajęciowejWarsztat oznacza wyodrębnioną organizacyjnie i finansowo placówkę stwarzającą osobom

niepełnosprawnym niezdolnym do podjęcia pracy możliwość rehabilitacji społecznej i zawodowej w zakresie pozyskania lub przywracania umiejętności niezbędnych do podjęcia zatrudnienia.

Realizacja tego celu odbywa się przy zastosowaniu technik terapii zajęciowej, zmierzających do rozwijania:1) umiejętności wykonywania czynności życia codziennego oraz zaradności osobistej,2) psychofizycznych sprawności oraz podstawowych i specjalistycznych umiejętności zawodowych,

umożliwiających uczestnictwo w szkoleniu zawodowym albo podjęcie pracy.

Terapię realizuje się na podstawie indywidualnego programu rehabilitacji, w którym określa się:- formy rehabilitacji,- zakres rehabilitacji,- metody i zakres nauki umiejętności,- formy współpracy z rodziną lub opiekunami,- planowane efekty rehabilitacji,- osoby odpowiedzialne za realizację programu rehabilitacji.

Działająca w warsztacie rada programowa dokonuje okresowej oceny oraz, nie rzadziej niż co 3 lata, kompleksowej oceny realizacji indywidualnego programu rehabilitacji uczestnika warsztatu i zajmuje stanowisko w kwestii osiągniętych przez niego postępów w rehabilitacji, uzasadniających:- podjęcie zatrudnienia i kontynuowanie rehabilitacji zawodowej w warunkach pracy chronionej lub na

przystosowanym stanowisku pracy,- potrzebę skierowania osoby niepełnosprawnej do ośrodka wsparcia, w rozumieniu przepisów o pomocy

społecznej, ze względu na brak postępów w rehabilitacji i złe rokowania co do możliwości osiągnięcia postępów uzasadniających podjęcie zatrudnienia i kontynuowanie rehabilitacji zawodowej w warunkach pracy chronionej lub na otwartym rynku pracy po odbyciu dalszej rehabilitacji w warsztacie,

- przedłużenie uczestnictwa w terapii ze względu na:

a) pozytywne rokowania co do przyszłych postępów w rehabilitacji, umożliwiających podjęcie zatrudnienia i kontynuowanie rehabilitacji zawodowej w warunkach pracy chronionej lub na rynku pracy,

b) okresowy brak możliwości podjęcia zatrudnienia,c) okresowy brak możliwości skierowania osoby niepełnosprawnej do ośrodka wsparcia.

Warsztaty mogą być organizowane przez fundacje, stowarzyszenia lub przez inne podmioty.Koszty utworzenia, działalności i wynikające ze zwiększenia liczby uczestników warsztatu są

współfinansowane ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, ze środków samorządu terytorialnego lub z innych źródeł.

Dofinansowanie ze środków Funduszu kosztów uczestnictwa w warsztacie osób niepełnosprawnych przebywających w jednostkach organizacyjnych obowiązanych do zapewnienia terapii zajęciowej na podstawie odrębnych przepisów, jest obniżane w zależności od procentowego wskaźnika udziału tych osób w ogólnej liczbie uczestników warsztatu.

Powiat, którego mieszkańcy są uczestnikami rehabilitacji w warsztacie działającym na terenie innego powiatu, jest obowiązany do pokrywania kosztów rehabilitacji w odniesieniu do swoich mieszkańców, w części nieobjętej dofinansowaniem ze środków Funduszu, w wysokości i na zasadach określonych w porozumieniu zawartym z powiatem, na terenie którego działa warsztat.

Kontrolę warsztatów przeprowadzają powiatowe centra pomocy rodzinie co najmniej raz w roku.

10. Zakłady Aktywności Zawodowej

W 1997 roku znowelizowaną ustawą o rehabilitacji wprowadzono w Polsce nową formę orga-nizacyjną na chronionym rynku pracy - zakłady aktywności zawodowej.

W odróżnieniu od zakładów pracy chronionej funkcjonują one według zasady non-profit.

12


Zgodnie z wymogami prawnymi uzyskanie statusu zakładu aktywności zawodowej warunkuje m.in.: zatrudnienie co najmniej 70% osób niepełnosprawnych, w szczególności osób skierowanych do pracy przez powiatowe urzędy pracy:b) zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności,c) zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, u których stwierdzono autyzm,

upośledzenie umysłowe lub chorobę psychiczną, w tym osób, w stosunku do których radaprogramowa zajęła stanowisko uzasadniające podjęcie zatrudnienia i kontynuowanie rehabi-litacji zawodowej w warunkach pracy chronionej.W 2007 r. Marszałkowie województw podpisali 15 umów na tworzenie nowych zakładów ak-

tywności zawodowej na łączną kwotę 22.358.865,00 zł.Na dofinansowanie kosztów działania 39 funkcjonujących zaz-ów wykorzystano kwotę

19.589.287,00 zł.W działających zakładach aktywności zawodowej zatrudnionych było 1.420 osób niepełno-

sprawnych.

11. Wybrane programy PFRON wspierające osoby niepełnosprawne

W ciągu ostatnich 15 lat następował systematyczny rozwój programów adresowanych do różnych środowisk osób niepełnosprawnych.

Głównym celem wprowadzania kolejnych programów była aktywizacja zawodowa osób nie-pełnosprawnych. Programy stanowią uzupełnienie działań realizowanych w ramach zadań ustawowych Funduszu.

Formuła programu pozwala na wyodrębnienie najważniejszych - w danym czasie - problemów oraz na precyzyjne wskazanie adresatów pomocy. Pozwala to na zachowanie kontroli nad właściwym wykorzystaniem środków Funduszu oraz na dostosowanie wielkości i formy pomocy do potrzeb osoby niepełnosprawnej, a także do aktualnych możliwości finansowych Funduszu.

W 1993 roku uruchomione zostały pierwsze programy: „Wykształcenie twoją szansą" i „Premia dla aktywnych".

Od tego czasu liczba zrealizowanych i realizowanych programów wzrosła do ponad 50. Prak-tycznie liczba ta jest jeszcze większa ze względu na fakt, iż w ramach niektórych programów funk-cjonuje kilka obszarów lub modułów, np.: „Pegaz 2003", czy „Program wyrównywania różnic miedzy regionami", które dotyczą różnych adresatów i obejmują odrębne formy pomocy.

Od 1993 do końca 2007 roku łączne wydatki Funduszu na programy przekroczyły kwotę 2,4 miliarda zł.

Realizacja części programów ujętych w poniższej tabeli została zakończona.

13

Efekty rzeczowe programów zatwierdzonych przez Radę Nadzorczą Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych oraz programu rządowego,

realizowanych w 2007 roku ze środków finansowych PFRON

Objaśnienia skrótów użytych w zestawieniu:O.N. - osoby niepełnosprawne;PFRON - Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych;JST - jednostki samorządu terytorialnego;NGO - organizacje pozarządowe;PCPR - Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie;PUP - Powiatowy Urząd Pracy;BP - Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych;SAM. POW. - Samorząd Powiatowy;WTZ - Warsztat Terapii Zajęciowej;BF - Biuro Funduszu.

Lp. Nazwa programu Kwota wydatkowana w zł

Efekty rzeczowe/ liczba Beneficjentów

Lata realizacji programu

Adresat Przedmiot pomocy Forma pomocy / REALIZATOR

1 STUDENT-pomoc O.N. w zdobyciu wykształcenia na poziomie wyższym

106 800 536,11 od 1 132 ON w 2002 r. do 11

418 ON w 2007 r.

2002-2007 ON. ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, które są studentami studiów: I lub II stopnia, jednolitych magisterskich, podyplomowych; uczestnikami studiów doktoranckich, słuchaczami kolegiów, uczniami szkół policealnych, studentami uczelni zagranicznych, studentami odbywającymi staż zawodowy za granicą w ramach programów Unii Europejskiej

Dofinansowanie kosztów: opłat za studia, zakwaterowania, dojazdów, uczestnictwa w zajęciach mających na celu podniesienie sprawności fizycznej, zakupu przedmiotów umożliwiających naukę, wyjazdów organizowanych w ramach zajęć szkolnych

Dofinansowanie

do pięcio--

krotności

najniższego

wynagrodzenia w

semestrze

REALIZATOR -

BF, Oddziały

PFRON2 JUNIOR - program

aktywizacji zawodowej absolwentów niepełnosprawnych

6 938 492,47 ok. 1 056 ON,rozpoczynających staż

2002-2007 ON. w wieku do 25 (w przypadku osób, które ukończyły szkołę wyższą - do 27 r.ż.), skierowane na staż (absolwenci)

świadczenie na rehabilitację zawodową, premia za opiekę nad stażystą, premia z tytułu odbycia stażu oferowana pracodawcy

Dofinansowanie

REALIZATOR -

Oddziały PFRON

Lp. Nazwa programu Kwota wydatkowanatir zł




3 OSOBY NIEPEŁNO-SPRAWNE W SŁUŻBIE PUBLICZNE

50 672 113,00 miejsca pracy dla 1 518 ON

2003-2007 Jednostki organizacyjne ogólnopolskich instytucji (organów) wykonujących zadania z zakresu administracji publicznej oraz JST

Dofinansowanie lub refundacja kosztów wyposażenia nowych miejsc pracy dla O.N., kosztów szkoleń O.N., refundacja kosztów wynagrodzeń oraz należnych składek

Dofinansowanie

REALIZATOR -

BF i Oddziały

PFRON

4 KOMPUTER DLA HOMERA 2003

172 765 796,00 22 486 ON - dofinansowania

zakupu sprzętu

komputerowego 4219ON-

szkolenia

2003-2007 ON. w wieku aktywności zawodowej oraz

dzieci i młodzież w wieku do lat 18,

niepełnosprawne z powodu dysfunkcji narządu

wzroku posiadające ważne orzeczenie o

znacznym lub umiarkowanym stopniu

niepełnosprawności albo orzeczenie

równoważne.

Sprzęt komputerowy, elektroniczny i oprogramowanie, urządzenia brajlowskie i lektorskie. Szkolenia komputerowe w zakresie podstawowej obsługi zakupionego sprzętu i oprogramowania

Dofinansowanie

REALIZATOR -

BF, Oddziały

PFRON

5 PITAGORAS 2003-program pomocy osobom z uszkodzeniem słuchu

9 042 947,00 54 uczelnie na koszty tłumacza

migowego (59.603 h pracy

tłumacza) i urządzenia

wspomagające słyszenie 30 instytucji kultury na urządzenia

wspomagające słyszenie

Łącznie ponad 400 urządzeń

2003-2006 Uczelnie i instytucje kultury Koszty tłumacza migowego i zakup urządzeń wspomagających słyszenie

Dofinansowanie

REALIZATOR -

Oddziały PFRON,

uczelnie

Finansowanie usług tłumacza

6 PITAGORAS 2007- program pomocy osobom z uszkodzonym słuchem

2 156 000,00 26 uczelni 34.172 h pracy

tłumacza

402 urządzenia wspomagające słyszenie

2007 Uczelnie wyższe. Uczestnikami programu mogą być studenci i kandydaci na studia wyższe - osoby głuche i głuchoniewidome

migowego oraz zakup i montażu urządzeń wspomagających słyszenie dla uczestników programu, jak też: zakupu specjalistycznego sprzętu komputerowego, elektronicznego i oprogramowania, specjalistycznych elektronicznych urządzeń brajlowskich, i lektorskich, fax'ów i kopiarek - dla studentów

Dofinansowanie REALIZATOR-Oddziały PFRON, uczelnie





7 PEGAZ 2003 Obszar A 2 294 578,00 724 ON 2003-2007 Pełnoletnie ON w wieku aktywności zawodowej, wykonujące pracę zarobkową lub uczące się albo w przypadku osób poszukujących pracy - zarejestrowane w PUP, posiadające orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności lub orzeczenie równoważne, niepełnosprawne z powodu dysfunkcji narządu ruchu oraz legitymujące się prawem jazdy.

Zakup i montaż oprzyrządowania do samochodu

Dofinansowanie

do 100% ceny

wraz z montażem

REALIZATOR -

Oddziały PFRON

8 PEGAZ 2003 Obszar B 95 098 376,00 28 818 ON 2003-2007 ON. z powodu braku lub znacznego niedowładu obu kończyn górnych (znaczny lub umiarkowany stop. niepełnospr. albo orzeczenie równoważne), uczniowie szkół ponadgimnazjalnych, kolegiów, studenci, uczestnicy studiów podyplomowych i doktoranckich a także uczniowie z ubytkiem słuchu od 90 decybeli.

Zakup sprzętu komputerowego Dofinansowanie do 90% ceny zakupuREALIZATOR-Oddziały PFRON

9 PEGAZ 2003 Obszar C 172 929 330,00 13 329 ON 2003-2007 ON, u których dysfunkcja jednej lub obu kończyn dolnych z jednoczesną dysfunkcją jednej lub obu kończyn górnych, uniemożliwia poruszanie się na wózku inwalidzkim o napędzie ręcznym, posiadające ważne orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczenie równoważne

Zakup wózka inwalidzkiego o napędzie elektrycznym

Dofinansowanie do 99% ceny zakupuREALIZATOR -Oddziały PFRON

10 PEGAZ 2003 moduł II 200 710,94 1 podmiot zapewniający naprawę sprzętu

rehabilitacyjnego, w tym minimum 400 wózków inwalidzkich rocznie

2003-2007 Stowarzyszenie „Joni i Przyjaciele" w Warszawie oraz Okręgowy Inspektorat Służby Więziennej w Warszawie

Dostosowanie organizacji i remontu punktu remontowego oraz corocznie - mediów

Dofinansowanie

REALIZATOR -

Mazowiecki

Oddział PFRON

9>

3

n





11 PEGAZ 2003 moduł III 43 788 169,16 396 pojazdów dla uczestników WTZ

2003-2007 podmioty, które utworzyły i prowadzą WTZ oraz które nie posiadają pojazdu, lub posiadają starszy niż 5-letni pojazd przeznaczony do przewozu osób niepełnosprawnych - uczestników WTZ.

Zakup fabrycznie nowych pojazdów przeznaczonych do przewozu osób niepełnosprawnych - uczestników WTZ

Dofinansowanie do 85% ceny zakupuREALIZATOR -Oddziały PFRON

12 PROGRAM WYRÓW-NYWANIA RÓŻNIC MIĘDZY REGIONAMI OBSZAR A

18 436 995,00 411 projektów 23 000

ON

2003-2007 Podmioty które utworzyły i prowadzą obiekty służące rehabilitacji - fundacje i stowarzyszenia, posiadające statutowy zapis o działalności rehabilitacyjnej na rzecz osób niepełnosprawnych, JST, państwowe uczelnie medyczne, zakłady opieki zdrowotnej

Wyposażenie obiektów służących rehabilitacji osób niepełnosprawnych w sprzęt rehabilitacyjny,

Dofinansowanie

REALIZATOR -

samorząd

województwa

Oddziały PFRON

13 PROGRAM WYRÓW-NYWANIA RÓŻNIC MIĘDZY REGIONAMI OBSZAR B

45 509 736,00 861 projektów 848 placówek

2004-2007 Podmioty, które utworzyły i prowadzą zakłady opieki zdrowotnej lub placówki edukacyjne

Likwidacja barier w zakładach opieki zdrowotnej i placówkach edukacyjnych

Dofinansowanie

REALIZATOR -

samorząd

powiatowy

Oddziały PFRON14 PROGRAM WYRÓW-

NYWANIA RÓŻNIC MIĘDZY REGIONAMI OBSZAR C

145 873 245, 00 3 330 projektów 7 611 miejsc

pracy dla ON

2003-2007 pracodawcy, którzy przez okres co najmniej 36 miesięcy zatrudnią O.N. (bezrobotne lub poszukujące pracy i niepozostające w zatrudnieniu, skierowane do pracy przez PUP)

Wyposażenie nowych miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych odpowiednio do ich potrzeb i możliwości

Dofinansowanie

REALIZATOR -

samorząd

powiatowy


NYWANIA RÓŻNIC MIĘDZY REGIONAMI OBSZAR D

138 562 421,00 1 412 projektów 1 179

mikrobusów 308

autobusów 18

przystosowań

2003-2007 Fundacje, stowarzyszenia lub inne organizacje społeczne, których statutowym zadaniem jest rehabilitacja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych oraz gminy i powiaty

Likwidacja barier transportowych (zakup i/lub przystosowanie mikrobusów i autobusów)

Dofinansowanie

REALIZATOR -

samorząd

powiatowy


NYWANIA RÓŻNIC MIĘDZY REGIONAMI OBSZAR F

8 404 250,00 40 projektów (WTZ) dla 1 281

uczestników

2004-2007 JST oraz fundacje lub NGO działające na rzecz O.N.

Utworzenie warsztatów terapii zajęciowej

Dofinansowanie

REALIZATOR -

samorząd

powiatowy

Oddziały PFRONLp. Nazwa programu Kwota

wydatkowana w złEfekty rzeczowe/ liczba

BeneficjentówLata

realizacji programu


17 EDUKACJA - program pomocy w dostępie do nauki dzieci i młodzieży niepełnosprawnych - Obszar A

70 930 794,00 663 placówki 42 747

uczniów

niepełnosprawnych

2005-2007 JST prowadzące specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze oraz ośrodki rewalidacyjno-wychowawcze dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, zwane „placówkami specjalnymi", albo inne podmioty prowadzące placówki specjalne

Zakup materiałów i pomocy dydaktycznych niezbędnych w procesie nauczania dzieci niepełnosprawnych i niepełnosprawnej młodzieży, wyposażenie pracowni szkolnych w sprzęt umożliwiający naukę dzieciom i młodzieży stosownie do potrzeb wynikających z rodzaju ich niepełnosprawności, wyposażenie i doposażenia sal rehabilitacyjnych

Dofinansowanie

REALIZATOR -

Oddziały PFRON

18 EDUKACJA - program pomocy w dostępie do nauki dzieci i młodzieży niepełnosprawnych Obszar B

29 820 037,00 377 placówek 16 041 uczniów

niepełnosprawnych


Wyposażenie pomieszczeń mieszkalnych użytkowanych przez uczniów/wychowanków niepełnosprawnych, pomieszczeń ogólnego przeznaczenia, w tym świetlic, sal telewizyjnych, pokoi cichej nauki, i innych, z wyłączeniem pomieszczeń administracyjno-gospodarczych

Dofinansowanie

REALIZATOR-

Oddziały PFRON

19 EDUKACJA-program pomocy w dostępie do nauki dzieci i młodzieży niepełnosprawnych Obszar C

29 117 833,00 262 placówki 22 916 uczniów

niepełnosprawnych


Adaptacja pomieszczeń polegająca na likwidacji barier architektonicznych, urbanistycznych i w komunikowaniu się na terenie placówek specjalnych oraz koszty zakupu odpowiednich urządzeń i sprzętu stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności uczniów i wychowanków

Dofinansowanie

REALIZATOR-

Oddziały PFRON

Lp. Nazwa programu Kwota wydatkowana

tir zł




20 EDUKACJA-program pomocy w dostępie do nauki dzieci i młodzieży niepełnosprawnych Obszar D

23 206 518,00 201 pojazdów 13 434 uczniów

niepełnosprawnych


Zakup pojazdów służących do przewozu niepełnosprawnych dzieci i młodzieży niepełnosprawnej (mikrobusów - pojazdów 9-cio osobowych i autobusów

Dofinansowanie

REALIZATOR -

Oddziały PFRON

Dofinansowanie

REALIZATOR:

21 Ośrodki Informacji dla OsóbNiepełnosprawnych

8 730 041,58 39 ośrodków lokalnych, udzielających informacji

i porad osobom niepełnosprawnym oraz

2005-2007 ON. - ich rodzice i opiekunowie; organizacje i instytucje działające na rzecz osób niepełnosprawnych, pracodawcy.

Ułatwienie O.N. dostępu do informacji, utworzenie sieci profesjonalnie działających ośrodków informacji, uruchomienie bezpłatnej

w module A

- J.S.T. -

powiat, Oddziały

PFRON w

ośrodek centralny (C0I0N) centralnej infolinii, module B

- ogólnopolskie NGO, BFw module C - BF

22 Programograniczania skutków niepełnosprawności

25 954 973,33 120 projektów 2005-2007 JST oraz stowarzyszenia, fundacje, kościelne osoby prawne

Wsparcie realizacji projektu działań ograniczających skutki niepełnosprawności

Dofinansowanie

do 80 lub 90%

kosztów projektu

REALIZATOR -

BF i Oddziały

PFRON23 PARTNER 2006

- wsparcie projektów realizowanych na rzecz O.N. przez organizacje pozarządowe

171 289 683,00 300 NGO ok. 2,7 min

ON

2006-2007 stowarzyszenia, fundacje, kościelne osoby prawne, związki, izby oraz organizacje pracodawców i pracobiorców, działające na rzecz osób niepełnosprawnych i/lub na rzecz pracowników, którzy są osobami niepełnosprawnymi i/lub na rzecz pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne, posiadające statutowy zapis o prowadzeniu takiej działalności

Dfinansowanie projektów dotyczących działań realizowanych w trybie wieloletnim oraz projektów dotyczących działań jednorazowych

Dofinansowanie 80% kosztów wg. specyfikacji w programieREALIZATOR - BF, Oddziały PFRON





24 Program wsparcia inicjatyw na rzecz środowiska osób niepełnosprawnych - moduł A

8 jednostek samorządu terytorialnego

2006-2007 JST szczebla gminy i powiatu RÓWNE SZANSE, RÓWNY DOSTęP ogólnopolski konkurs na najlepszy program JST szczebla gminy i powiatu na rzecz środowiska ON.

NagrodyREALIZATOR-BF

25 Program wsparcia inicjatyw na rzecz środowiska osób niepełnosprawnych - moduł B

11 osób 2006-2007 Absolwenci studiów magisterskichi doktoranckich oraz osoby, które obroniłypracę doktorską w innym trybie

OTWARTE DRZWI ogólnopolski konkurs na najlepszą pracę magisterską lub doktorską, której tematem badawczym jest zjawisko niepełnosprawności w wymiarze zdrowotnym, zawodowym lub społecznym


26 Program wsparcia inicjatyw na rzecz środowiska osób niepełnosprawnych - moduł C

1 764 553,00 31 laureatów konkursu na szczeblu centralnym

2006-2007 Uczestnicy WTZ, środowiskowych domów samopomocy dla osób niepełnosprawnych, mieszkańcy domów pomocy społecznej dla ON.

SZTUKA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH -ogólnopolski konkurs plastyczny


27 Program wsparcia inicjatyw na rzecz środowiska osób niepełnosprawnych - moduł D

Laureaci 16 imprez artystycznych lub sportowych

2006-2007 ON. z wybitnymi osiągnięciami artystycznymi, sportowymi oraz w działalności społecznej lub naukowej, w tym laureaci konkursów, festiwali, przeglądów artystycznych i zawodów sportowych o zasięgu co najmniej ogólnopolskim

PRO ARTE - nagrody indywidualne dla ON. ze szczególnymi osiągnięciami artystycznymi lub sportowymi


28 Program wsparcia inicjatyw na rzecz środowiska osób niepełnosprawnych - moduł E

23 osoby 2006-2007 Wybitne osoby indywidualne oraz instytucje o szczególnych osiągnięciach dla środowiska ON

STATUETKI PFRON - nagrody Zarządu PFRON dla osób i instytucji o szczególnych osiągnięciach dla środowiska osób niepełnosprawnych

StatuetkiREALIZATOR-BF

3

n





29 PROGRAM RZĄDOWY- Pilotaż 2005-2007 pn. „Wczesna, wie-lospecjalistyczna, kompleksowa, skoordy-nowana i ciągła pomoc dziecku zagrożonemu niepełnosprawnością lub niepełnosprawnemu oraz jego rodzinie"

2 625 858,43 34 placówki 5 763 dzieci 5472

rodziców/opiekunów

2006-2007 Beneficjentami programu są dzieci niepełnosprawne oraz dzieci zagrożone niepełnosprawnością w wieku od 0-7 lat, a także ich rodzice/opiekunowie

Kursy/szkolenia/warsztaty dla

rodziców/opiekunów, grupy

środowiskowego wsparcia dla

rodziców/opiekunów, terapia

zajęciowa dla dzieci, wyposażenie w

sprzęt rehabilitacyjny, materiały i

pomoce dydaktyczne, przewóz

beneficjentów związany z realizacją

zadania, zapewnienie i utrzymanie

właściwej bazy lokalowej niezbędnej

do realizacji zadania

Dofinansowanie

REALIZATOR -

publiczne i

niepubliczne

placówki,

Oddziały PFRON

30 Program pilotażowy pn. TRENER PRACY- zatrudnienie wspomagane osób niepełnosprawnych

77 071,00 zawarto 7 umów na realizację programu

2007 JST (gmina i powiat) oraz NGO działające na rzecz O.N. Wparcie może dotyczyć O.N. chorych psychicznie i upośledzonych umysłowo ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności oraz niewidomych lub głuchych albo O.N. ruchowo ze znacznym stopniem niepełnosprawności, którzy są bezrobotni lub poszukujący pracy albo są uczestnikami WTZ.

Wypracowanie modelu zatrudnienia wspomaganego, zapewniającego sprawne funkcjonowanie ON. na otwartym rynku pracy-wsparcie szkolenia trenera i zatrudnienia kadry wspierającej

Dofinansowanie

REALIZATOR-

Biuro Funduszu

31 Pilotażowy program SPRAWNY DOJAZD -pomoc w nabyciu przez osoby niepełnosprawne samochodu osobowego oraz w uzyskaniu prawa jazdy kategorii B - Obszar A

16 264 694,69 1 124 O.N. 2007 Zatrudnione lub uczące się, pełnoletnie ON w

wieku aktywności zawodowej, z prawem jazdy

kategorii B, ze znacznym stop.

niepełnosprawności i znaczą dysfunkcją co

najmniej jednej nogi. Dzieci niepełnosprawne

jeżeli wymagają rehabilitacji leczniczej.

Zakup samochodu osobowego lub oprzyrządowanego samochodu osobowego

Dofinansowanie do 50% kosztów zakupuREALIZATOR-Oddziały PFRON

Nazwa programu Kwota wydatkowana w zł




32 Pilotażowy program SPRAWNY DOJAZD -pomoc w nabyciu przez osoby niepełnosprawne samochodu osobowego oraz w uzyskaniu prawa jazdy kategorii B - Obszar B

471 497,84 481 ON(kursy i egzaminy) 200 ON (koszty zakwaterowania,

wyżywienia i dojazdu w

przypadku kursu poza

miejscowością zamieszkania)

2007 Pełnoletnie ON. w wieku aktywności zawodowej, posiadające ważne orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności z powodu dysfunkcji narządu ruchu

Koszty uzyskania prawa jazdy kategorii B.

Dofinansowanie do 15% kosztówREALIZATOR -Oddziały PFRON

33 Pilotażowy program UCZEŃ NA WSI- pomoc w zdobyciu wykształcenia przez osoby niepełnosprawne zamieszkujące gminy wiejskie oraz gminy miejsko - wiejskie -Obszar A

45 114 336,87 21 742 uczniów

niepełnosprawnych z 948

gmin w tym: 11 370 uczniów

SP 6342 uczniów gimnazjum 4

035 uczniów szkól

ponadgimnazjalnych

2007 O.N., pobierające naukę w szkole podstawowej, gimnazjum lub w szkole ponadgimnazjalnej (z wyłączeniem szkoły policealnej), mające stałe zameldowanie na terenie gminy wiejskiej, obszaru wiejskiego lub miasta do 5 tys. mieszkańców w gminie miejsko-wiejskiej

Dofinansowanie kosztów nauki (zakupu przedmiotów ułatwiających lub umożliwiających naukę, uczestnictwa w zajęciach mających na celu podniesienie sprawności fizycznej lub psychicznej, związane z dostępem do internetu (instalacja i abonament), z wyłączeniem zakupu komputerów, kursów i wyjazdów organizowanych w ramach zajęć szkolnych); opłat za naukę, koszty zakwaterowania (gdy uczeń pobiera naukę poza miejscem zamieszkania), dojazdów do szkoły.

Dofinansowanie REALIZATOR - Oddziały PFRON i gminy, które przyjmą przesłane przez PFRON zaproszenie do uczestnictwa w programie

34 Pilotażowy program UCZEŃ NA WSI- pomoc w zdobyciu wykształcenia przez osoby niepełnosprawne zamieszkujące gminy wiejskie oraz gminy miejsko-wiejskie- Obszar B

9 339 469,00 84 pojazdy dla gmin 2007 Gminy, na terenie których zamieszkują osoby będący adresatami obszaru A programu.

Do 90% wydatków na zakup pojazdu, jednak nie więcej niż 100 000 zł na zakup mikrobusu i 200 000 zł na zakup autobusu

Dofinansowanie

REALIZATOR-

Oddziały PFRON

Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych 11a.

Wybrane programy realizowane przez PFRON

1. TELEPRACA oraz inne elastyczne formy zatrudniania osób niepełnosprawnych

22

Program będzie realizowany na terenie całego kraju, od I kwartału 2009 roku do dnia 31 grudnia 2013 roku.

Celem strategicznym programu jest aktywizacja zawodowa osób niepełnosprawnych poprzez zatrudnienie w formie telepracy. Celami operacyjnymi są:1) wzrost poziomu kwalifikacji osób niepełnosprawnych pozwalający na zatrudnienie w formie

telepracy;2) zmniejszenie barier w zatrudnieniu osób niepełnosprawnych poprzez zakup sprzętu kom-

puterowego, biurowego, oprogramowania oraz instalacji szerokopasmowego łącza interne-towego;

3) propagowanie zatrudnienia w formie telepracy wśród pracodawców.Telepraca jako elastyczna forma zatrudnienia może odegrać istotną rolę między innymi w procesie

aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych. Pozwala na ograniczenie uciążliwości związanych z dojazdem do pracy, umożliwia dostęp do nowości teleinformatycznych oraz specjalistycznego sprzętu wykorzystywanego podczas pracy a przede wszystkim daje osobie niepełnosprawnej poczucie swobody i samodzielności.

Z punktu widzenia pracodawcy telepraca również przynosi znaczne korzyści. Wpływa na ograniczenie kosztów związanych z utrzymaniem biura, przyczynia się do wzrostu efektywności pracy, daje możliwość zatrudniania wykwalifikowanych pracowników, których faktyczne umiejętności przedkładane są ponad ich niepełnosprawność.

Formuła programu została opracowana w taki sposób, aby przyszły pracodawca za pośrednictwem organizacji pozarządowych biorących udział w programie (wybór odbędzie się w trybie konkursów ofert) kontaktował się z odpowiednio przeszkolonym, zmotywowanym i kompetentnym pracownikiem, który bez dodatkowej adaptacji będzie w stanie wykonywać powierzone mu zadania w formie telepracy.

Program obejmuje dwa obszary:1) obszar A - finansowanie zawartych w projektach działań służących aktywizacji zawodowej

osób niepełnosprawnych poprzez telepracę;2) obszar B - dofinansowanie zakupu sprzętu komputerowego, oprogramowania, sprzętu biuro-

wego oraz instalacji szerokopasmowego łącza internetowego dla telepracowników - benefi-cjentów ostatecznych programu.Pomoc finansowa w ramach obszaru A programu udzielana będzie na pokrycie kosztów uznanych

za niezbędne do realizacji projektu, obejmujących m.in.:1) organizowanie i prowadzenie szkoleń zawodowych (również z wykorzystaniem e-learning'u)

mających na celu podniesienie kwalifikacji osób niepełnosprawnych w zawodach, które mogąbyć wykonywane w formie telepracy;

2) organizowanie szkoleń wśród pracodawców, dotyczących praktycznego zastosowania tele-pracy;

3) przeprowadzenie akcji informacyjno - promocyjnej skierowanej do pracodawców i osób nie-pełnosprawnych;

4) prowadzenie działań z zakresu doradztwa zawodowego oraz poradnictwa psychologicznego;5) obsługę administracyjną biura projektu.

W ramach obszaru B niepełnosprawny telepracownik będzie mógł starać się o dofinansowanie zakupu:


1) podstawowego sprzętu komputerowego i oprogramowania niezbędnego do świadczenia pracy w formie telepracy tj. zestawu komputerowego, drukarki, skanera, mikrofonu i słuchawek, systemu operacyjnego, pakietu biurowego w tym edytora tekstu, arkusza kalkulacyjnego;

2) sprzętu biurowego np. faksu, aparatu telefonicznego;3) specjalistycznego sprzętu komputerowego i oprogramowania służącego do wykonywania prac

związanych np. z zaawansowaną obróbką obrazu lub dźwięku itp. a także sprzętu komputerowego i oprogramowania dostosowanego do indywidualnych potrzeb osób niepełnosprawnych;

4) instalacji szerokopasmowego łącza internetowego.

STUDENT II - kształcenie ustawiczne osób niepełnosprawnych

jącego we wspólnym gospodarstwie domowym, b) 150% najniższego wynagrodzenia - w przypadku osób samodzielnie gospodarujących,

2) które posiadają wymagalne zobowiązania wobec PFRON,3) które w przeszłości, były stroną umowy zawartej z PFRON i rozwiązanej z przyczyn leżących

po ich stronie.Pomoc finansowa w ramach programu udzielana jest w formie:

1) dofinansowania kosztów nauki,2) stypendium specjalnego za szczególne osiągnięcia w nauce.

Przyznane w ramach programu dofinansowanie może obejmować w szczególności następu-jące koszty: opłaty za naukę (czesne), zakwaterowania (w przypadku nauki poza miejscem stałego zamieszkania), — dojazdów, — związane z dostępem do Internetu (instalacja i abona-ment), - uczestnictwa w zajęciach mających na celu podniesienie sprawności fizycznej lub psy-chicznej, - zakupu przedmiotów ułatwiających lub umożliwiających naukę, w tym zakupu pro-gramów komputerowych, — pamięci przenośnej USB, dysków optycznych (np. CD) oraz dyskie-tek, - wyjazdów organizowanych w ramach zajęć szkolnych.

W przypadku Wnioskodawców będących beneficjentami programów Unii Europejskiej, studiu-jących w Polsce bądź za granicą lub odbywających staż za granicą, przyznane w ramach progra-mu dofinansowanie może obejmować również wkład własny, wymagany zasadami programów Unii Europejskiej.

23

Realizator programu: Oddziały PFRON, stypendia specjalne - Biuro PFRON.Celem programu jest wyrównanie szans w zdobyciu wykształcenia przez osoby niepełnosprawne

oraz przygotowanie osób niepełnosprawnych, poprzez stałe podwyższanie kwalifikacji, do rywalizacji o zatrudnienie na otwartym rynku pracy.

Program realizowany jest na terenie całego kraju od dnia 1 stycznia 2008 roku. Data zakończenia programu ustalona zostanie przez Radę Nadzorczą PFRON na podstawie odrębnej uchwały.

Adresatami programu są osoby z orzeczonym znacznym lub umiarkowanym stopniem nie-pełnosprawności (lub orzeczeniem równoważnym), które są:1) studentami studiów pierwszego stopnia lub studentami studiów drugiego stopnia albo stu-

dentami jednolitych studiów magisterskich - prowadzonych przez szkoły wyższe,2) posiadaczami dyplomu ukończenia studiów wyższych kształcącymi się na studiach podyplo-

mowych prowadzonych przez szkoły wyższe lub przez inne jednostki uprawnione do prowa-dzenia tych studiów na podstawie odrębnych przepisów,

3) uczestnikami studiów doktoranckich prowadzonych przez szkoły wyższe lub przez inne jed-nostki uprawnione do prowadzenia tych studiów na podstawie odrębnych przepisów,

4) słuchaczami kolegiów pracowników służb społecznych, kolegiów nauczycielskich lub nauczy-cielskich kolegiów języków obcych,

5) uczniami szkół policealnych,6) studentami uczelni zagranicznych,7) studentami odbywającymi staż zawodowy za granicą w ramach programów Unii Europejskiej,pobierającymi naukę w systemie stacjonarnym (tj. w systemie dziennym) lub systemie niestacjo-narnym (tj. w systemie wieczorowym, zaocznym lub eksternistycznym, w tym również za pośred-nictwem Internetu).

Adresatami programu są również osoby z orzeczonym znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności (lub orzeczeniem równoważnym), które mają wszczęty przewód doktorski, a nie są uczestnikami studiów doktoranckich. Ww. Wnioskodawcy, mogą ubiegać się o przyznanie dofinansowania wyłącznie na pokrycie opłat za przeprowadzenie przewodu doktorskiego.

Warunkiem uczestnictwa w programie jest:1) posiadanie orzeczenia o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności (lub orze-

czenia równoważnego),2) przedłożenie dokumentu potwierdzającego rozpoczęcie lub kontynuowanie nauki, a w przy-

padku osób które mają wszczęty przewód doktorski, a nie są uczestnikami studiów dokto-ranckich - dokumentu potwierdzającego wszczęcie przewodu doktorskiego).W programie nie mogą uczestniczyć osoby: 1) o średnich

miesięcznych dochodach brutto przekraczających:a) 120% najniższego wynagrodzenia przypadającego na jednego członka rodziny pozosta-


W sytuacji, gdy Wnioskodawca pobiera naukę równocześnie w różnych formach lub pobiera naukę na kilku kierunkach, przyznane w ramach programu dofinansowanie może obejmować sumę opłat za naukę (czesne) na poszczególnych rodzajach nauki lub poszczególnych kierunkach danego rodzaju nauki.

W ramach programu wykluczona została możliwość dofinansowania kosztów zakupu sprzętu komputerowego - pod pojęciem „sprzętu komputerowego" należy rozumieć całość lub część fizycznego sprzętu komputerowego (hardware), takiego jak: procesor, pamięć komputerowa (z wyłączeniem pamięci przenośnej USB, dysków optycznych oraz dyskietek), drukarka, skaner, monitor, klawiatura, twardy dysk.

Wysokość pomocy finansowej udzielanej w jednym półroczu jednemu Wnioskodawcy nie może przekroczyć pięciokrotności najniższego wynagrodzenia.

W przypadku osób, które mają wszczęty przewód doktorski, a nie są uczestnikami studiów doktoranckich, wysokość pomocy finansowej nie może przekroczyć 75% kosztów opłat za prze-prowadzenie przewodu doktorskiego oraz pięciokrotności najniższego wynagrodzenia.

Przyznanie przez PFRON dofinansowania nie wyklucza możliwości ubiegania się przez Wnio-skodawcę o przyznanie stypendium specjalnego. Łączna wysokość pomocy finansowej dla Wnio-skodawcy ubiegającego się zarówno o przyznanie dofinansowania jak również o przyznanie sty-pendium specjalnego, nie może przekroczyć w jednym półroczu dziesięciokrotności najniższego wynagrodzenia.

Program dopuszcza możliwość wypłaty dofinansowania w sytuacji powtarzania roku szkolne-go lub akademickiego przez Wnioskodawcę, z tym że może to nastąpić jeden raz w ciągu trwania nauki, chyba że kolejne powtarzanie roku szkolnego lub akademickiego przez Wnioskodawcę następuje z przyczyn od niego niezależnych (np. stan zdrowia).

Dofinansowanie oraz stypendium specjalne nie przysługuje w czasie trwania przerwy w nauce (nie dotyczy osób, które mają wszczęty przewód doktorski, a nie są uczestnikami studiów doktoranckich).

Stypendium specjalne przyznawane jest w uzasadnionych przypadkach przez Prezesa Zarządu PFRON ze środków przeznaczonych na realizację programu.

O przyznanie stypendium specjalnego mogą ubiegać się studenci — studiów pierwszego stopnia, — studiów drugiego stopnia, — jednolitych studiów magisterskich, — studiów podyplo-mowych, — studiów doktoranckich, — uczelni zagranicznych - którzy spełniają warunki uczest-nictwa określone w programie oraz posiadają szczególne osiągnięcia w nauce.

Studenci studiów pierwszego stopnia oraz studenci jednolitych studiów magisterskich mogą ubiegać się o przyznanie stypendium specjalnego nie wcześniej niż po zaliczeniu pierwszego roku studiów.

Tryb składania wnioskówWnioski o dofinansowanie składane są w Oddziałach PFRON właściwych terytorialnie dla siedziby

placówki, w której rozpoczyna lub kontynuuje naukę Wnioskodawca lub dla siedziby zamiejscowej jednostki organizacyjnej tej placówki (podstawowa jednostka organizacyjna, filia lub zamiejscowy ośrodek dydaktyczny). Wnioskodawcy, będący studentami uczelni zagranicznych, składają wnioski o dofinansowanie w Oddziale Mazowieckim PFRON.

Wnioski o przyznanie stypendium specjalnego składane są w Biurze PFRON.Wnioski o dofinansowanie składane są w terminie od 10 września do 10 października każdego roku

realizacji programu. Wnioskodawcy, którzy nie złożą wniosku ww. terminie, mogą ubiegać się o dofinansowanie kosztów nauki dotyczących drugiego półrocza danego roku akademickiego (szkolnego), w terminie od 1 lutego do 28 lutego każdego roku realizacji programu.

Wnioskodawcy pobierający naukę w szkołach, w których rok akademicki (szkolny) rozpoczyna się w pierwszym półroczu danego roku kalendarzowego składają wnioski w terminie od 1 lutego do 28 lutego każdego roku realizacji programu. Wnioskodawcy, którzy nie złożą wniosku ww. terminie, mogą ubiegać się o dofinansowanie kosztów nauki dotyczących drugiego półrocza danego roku akademickiego (szkolnego), w terminie od 10 września do 10 października każdego roku realizacji programu.

Wnioski o przyznanie stypendium specjalnego składane są w trybie ciągłym.

3. Pilotażowy program UCZEŃ NA WSI - pomoc w zdobyciu wykształcenia przez osoby niepełnosprawne zamieszkujące gminy wiejskie oraz gminy miejsko-wiejskie

24

Program pilotażowy realizowany jest od dnia 1 września 2007 r. do dnia 30 czerwca 2010 r. na terenie gmin wiejskich, obszarów wiejskich lub miast do 5 tys. mieszkańców w gminach miejsko-wiejskich.

Realizatorami programu są: Oddziały PFRON i gminy, które przyjmą przesłane przez PFRON zaproszenie do uczestnictwa w programie - w zakresie określonym w procedurach realizacji programu.

Celem strategicznym programu jest wyrównywanie szans edukacyjnych niepełnosprawnych uczniów, zamieszkujących gminy.

Celami operacyjnymi programu są:1) poprawa warunków kształcenia niepełnosprawnych uczniów, zamieszkującymi gminy,

2) umożliwienie uczestnictwa w zajęciach mających na celu podniesienie sprawności fizycznej i psychicznej,

3) likwidacja barier transportowych utrudniających lub uniemożliwiających pobieranie przezuczniów nauki.Celem programu jest również wzrost udziału osób niepełnosprawnych zamieszkujących gminy w

ogólnej liczbie osób pobierających naukę na poziomie ponadgimnazjalnym.Adresatami programu są: 1) w obszarze A - osoby niepełnosprawne, posiadające ważne orzeczenie o niepełnosprawności lub orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, pobierające naukę w szkole podstawowej,


gimnazjum lub w szkole ponadgimnazjalnej (z wyłączeniem szkoły policealnej), mające stałe zameldowanie na terenie gminy wiejskiej, obszaru wiejskiego lub miasta do 5 tys. mieszkańców w gminie miejsko-wiejskiej, 2) w obszarze B - gminy, na terenie których zamieszkują uczniowie będący adresatami obszaru A programu.

Obszar wiejski zdefiniowany został w programie jako obszar w rozumieniu rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad prowadzenia, sto-sowania i udostępniania krajowego rejestru urzędowego podziału terytorialnego kraju oraz związanych z tym obowiązków organów administracji rządowej i jednostek samorządu teryto-rialnego (Dz. U. Nr 157, poz. 1031 z późn. zm.).

W ramach obszaru A programu dofinansowanie może obejmować następujące koszty:1) zakupu przedmiotów ułatwiających lub umożliwiających naukę,2) uczestnictwa w zajęciach mających na celu podniesienie sprawności fizycznej lub psychicznej

(w tym wakacyjne obozy rehabilitacyjne),3) związane z dostępem do internetu (instalacja i abonament), z wyłączeniem zakupu kompu-

terów,4) kursów doszkalających w zakresie programu nauczania oraz kursów językowych (w przypad-

ku kursów organizowanych poza miejscem zamieszkania ucznia, dofinansowaniu mogą pod-legać również koszty dojazdu, zakwaterowania, wyżywienia),

5) wyjazdów organizowanych w ramach zajęć szkolnych.Ponadto w tym obszarze uczniowie szkół ponadgimnazjalnych mogą uzyskać także dofinan-

sowanie kosztów pobieranej nauki (czesne), dojazdu do szkoły i zakwaterowania (w przypadku gdy uczeń pobiera naukę poza miejscem stałego zameldowania).

W ramach obszaru B programu dofinansowanie obejmie koszty wydatków gminy na zakup fabrycznie nowych pojazdów (mikrobusów - pojazdów 9-cio osobowych i autobusów) służących do przewozu niepełnosprawnych uczniów.

Wysokość środków PFRON przeznaczonych na dofinansowanie w ramach obszaru A progra-mu nie może przekroczyć:1) w przypadku ucznia szkoły podstawowej lub gimnazjum - kwoty 2.000 zł w ciągu jednego roku

szkolnego,2) w przypadku ucznia szkoły ponadgimnazjalnej - kwoty 3.000 zł w ciągu jednego roku szkol-

nego, z zastrzeżeniem postanowień pkt 3,3) w przypadku ucznia szkoły ponadgimnazjalnej zobowiązanego do uiszczania opłat za naukę

(czesnego) - kwoty 4.000 zł w ciągu jednego roku szkolnego.Wysokość środków PFRON przeznaczonych na dofinansowanie w ramach obszaru B

programu nie może przekroczyć - 90% wydatków na zakup pojazdu, jednak nie więcej niż 100 000 zł na zakup mikrobusu i 200 000 zł na zakup autobusu.

Terminy przyjmowania wnioskówTermin przyjmowania oświadczeń gmin o

przystąpieniu do realizacji programu

Termin przyjmowaniawystąpień (z gmin - na realizację obszaru A

programu)

Termin przyjmowania wniosków

15.06-15.07 każdego roku realizacji programu

do 15.10. każdego roku realizacji programu

Obszar A(wnioski składane do gmin)

do 30.09. każdego roku realizacji programu

4. Program pilotażowy pn. „Trener pracy - zatrudnienie wspomagane osób niepełnosprawnych"C

Realizację pilotażu programu przewidziano na lata 2007-2010.Realizator programu: Biuro Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.Celem programu jest wypracowanie modelu zatrudnienia wspomaganego, zapewniającego sprawne

funkcjonowanie osób niepełnosprawnych na otwartym rynku pracy.Pomoc finansowa w ramach programu udzielana jest w formie dofinansowania kosztów nie-

zbędnych do realizacji projektu, w szczególności:- kosztów jednorazowego szkolenia Trenera - w maksymalnej kwocie 2 tys. zł przypadającej na

jednego uczestnika szkolenia,- wynagrodzenia Trenera pracy - do kwoty stanowiącej równowartość trzykrotności najniższego

wynagrodzenia,- wynagrodzenia Doradcy zawodowego - do kwoty stanowiącej równowartość czterokrotności

najniższego wynagrodzenia,- wynagrodzenia Psychologa i Koordynatora realizowanego w ramach programu projektu - do kwoty

stanowiącej równowartość trzykrotności najniższego wynagrodzenia,- kosztów utrzymania biura projektu w maksymalnej wysokości 1500 zł/mies.

Adresatami programu są:1) jednostki samorządu terytorialnego szczebla gminnego lub powiatowego - nie więcej niż 15;2) organizacje pozarządowe działające na rzecz osób niepełnosprawnych - nie więcej niż 10,

które zatrudniają lub zamierzają zatrudnić Trenerów pracy.Zgodnie z uchwałą nr 29/2007 Rady Nadzorczej PFRON z dnia 18 grudnia 2007 r. zwiększono

liczbę organizacji pozarządowych, które mogą być adresatami programu do 15.Usługi Trenera pracy, Doradcy zawodowego oraz Psychologa finansowane ze środków programu

mogą dotyczyć wyłącznie:

25


- osób niepełnosprawnych z upośledzeniem umysłowym z orzeczonym znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności,

- osób niepełnosprawnych chorych psychicznie z orzeczonym znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności,

- osób niepełnosprawnych niewidomych lub głuchych z orzeczonym znacznym stopniem nie-pełnosprawności,

- osób niepełnosprawnych ruchowo z orzeczonym znacznym stopniem niepełnosprawności, bezrobotnych lub poszukujących pracy - niepozostających w zatrudnieniu, zarejestrowanych w powiatowych urzędach pracy albo uczestników warsztatów terapii zajęciowej.

Działania Trenera pracy, mają na celu:- przygotowanie na podstawie rozpoznanych możliwości, kwalifikacji, zainteresowań i preferencji

zawodowych indywidualnego planu wsparcia i pomocy zgodnie z potrzebami osoby nie-pełnosprawnej,

- pomoc osobie niepełnosprawnej w czynnościach związanych z procesem zatrudnienia,- wyszukanie potencjalnego pracodawcy, wybranie wspólnie z nim stanowiska pracy odpowiedniego

do możliwości i kwalifikacji osoby niepełnosprawnej, określenie wymiaru czasu pracy osoby niepełnosprawnej oraz czynności, które wejdą w zakres jej obowiązków na zajmowanym stanowisku pracy,

- przygotowanie pracodawcy i współpracowników do współdziałania z pracownikiem niepełno-sprawnym oraz pomoc w ułożeniu harmonijnych stosunków pracowniczych,

- wspomaganie osoby niepełnosprawnej na stanowisku pracy,- pomoc w dojeździe do pracy i z pracy,

- trwałe monitorowanie pracy zatrudnionej osoby niepełnosprawnej polegające na systema-tycznym i ciągłym kontakcie trenera pracy z pracodawcą i pracownikiem, a także rodziną pracownika oraz udzielanie pomocy w rozwiązywaniu ewentualnie powstałych problemów zawodowych.

5. PARTNER III - wsparcie zadań i projektów realizowanych na rzecz osób niepełnosprawnych przez organizacje pozarządoweC

Realizator programu: Biuro i Oddziały PFRON.Program „PARTNER III" stanowi kontynuację, realizowanego przez Państwowy Fundusz

Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, w latach 2000-2005, programu pn. „PARTNER - wspieranie zadań realizowanych przez organizacje działające na rzecz osób niepełnosprawnych" oraz realizowanego, w latach 2006-2007, programu „PARTNER 2006 - wsparcie projektów realizowanych na rzecz osób niepełnosprawnych przez organizacje pozarządowe".

Program realizowany jest od daty zatwierdzenia przez Radę Nadzorczą PFRON do dnia 31 grudnia 2009 roku.

Celem strategicznym programu jest wzrost aktywności zawodowej i społecznej osób niepeł-nosprawnych poprzez działania podejmowane przez organizacje pozarządowe.

Celem operacyjnym programu jest zapewnienie dostępności do oferty wsparcia, w tym usług świadczonych przez organizacje pozarządowe na rzecz osób niepełnosprawnych.

Program realizowany jest w dwóch modułach:1) moduł A - dofinansowanie zadań dotyczących działań realizowanych w sposób ciągły,2) moduł B - dofinansowanie projektów dotyczących działań jednorazowych (tj. projektów, któ-

rych cykl realizacji zamyka się w okresie jednego roku kalendarzowego).W przypadku zadań i projektów realizowanych od 2009 roku o przyznanie dofinansowania w

ramach programu będą mogły ubiegać się wyłącznie osoby prawne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania. Organizacje, które od 2009 roku nie będą mogły być beneficjentami programu „PARTNER III", będą mogły ubiegać się o dofinansowanie realizacji zadań na rzecz osób niepeł-nosprawnych w ramach art. 36 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t. j. Dz U. z 2008 roku Nr 14 poz. 92), w ramach systemu zleceń.

Warunkiem uczestnictwa w programie jest:1) udokumentowanie prowadzenia działalności na rzecz osób niepełnosprawnych przez okres co

najmniej 2 lat,2) posiadanie lub gwarancja uzyskania wkładu własnego.

Z uczestnictwa w programie wykluczeni są wnioskodawcy, którzy:1) posiadają wymagalne zobowiązania wobec PFRON, w tym zaległości w obowiązkowych wpła-

tach na PFRON,2) posiadają wymagalne zobowiązania wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i/lub Urzędu

Skarbowego.Pomoc finansowa w ramach programu może być przyznana na realizację zadań (w ramach

modułu A programu) lub projektów (w ramach modułu B programu) dotyczących działań określo-nych w rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 lutego 2008 r. w sprawie ro-dzajów zadań z zakresu rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych zlecanych fundacjom oraz organizacjom pozarządowym (Dz. U. Nr 29, poz. 172).

Wykaz zadań określonych w ww. rozporządzeniu: 1) prowadzenie rehabilitacji osób niepełnosprawnych w różnych typach placówek;

26


2) organizowanie i prowadzenie szkoleń, kursów, warsztatów, grup środowiskowego wsparciaoraz zespołów aktywności społecznej dla osób niepełnosprawnych - aktywizujących zawodo-wo i społecznie te osoby;

3) organizowanie i prowadzenie szkoleń, kursów i warsztatów dla członków rodzin osób niepeł-nosprawnych, opiekunów, kadry i wolontariuszy bezpośrednio zaangażowanych w procesrehabilitacji zawodowej lub społecznej osób niepełnosprawnych, ze szczególnym uwzględnie-niem zagadnień dotyczących procesu integracji osób niepełnosprawnych w najbliższym śro-dowisku i społeczności lokalnej, zwiększania ich aktywności życiowej i zaradności osobistejoraz niezależności ekonomicznej, podnoszenia umiejętności pracy z osobami niepełnospraw-nymi, w tym sprawowania nad nimi opieki i udzielania pomocy w procesie ich rehabilitacji;

4) prowadzenie poradnictwa psychologicznego, społeczno-prawnego oraz udzielanie informacjina temat przysługujących uprawnień, dostępnych usług, sprzętu rehabilitacyjnego i pomocytechnicznej dla osób niepełnosprawnych;

5) prowadzenie grupowych i indywidualnych zajęć, które:a) mają na celu nabywanie, rozwijanie i podtrzymywanie umiejętności niezbędnych do sa-

modzielnego funkcjonowania osób niepełnosprawnych,b) rozwijają umiejętności sprawnego komunikowania się z otoczeniem osób z uszkodzenia-

mi słuchu, mowy, z autyzmem i z niepełnosprawnością intelektualną,c) usprawniają i wspierają funkcjonowanie osób z autyzmem i z niepełnosprawnością inte-

lektualną w różnych rolach społecznych i w różnych środowiskach;6) organizowanie i prowadzenie zintegrowanych działań na rzecz włączania osób niepełno-

sprawnych w rynek pracy, w szczególności przez:a) doradztwo zawodowe,b) przygotowanie i wdrożenie indywidualnego planu drogi życiowej i zawodowej,c) prowadzenie specjalistycznego poradnictwa zawodowego i pośrednictwa pracy, mających

na celu przygotowanie do aktywnego poszukiwania pracy i utrzymania w zatrudnieniuosób niepełnosprawnych;

7) zakup, szkolenie i utrzymanie w trakcie szkolenia psów przewodników dla osób niewidomychoraz osób z niepełnosprawnością ruchową;

8) organizowanie i prowadzenie szkoleń dla tłumaczy języka migowego oraz tłumaczy-przewod-ników;

9) organizowanie lokalnych, regionalnych i ogólnopolskich imprez kulturalnych, sportowych, tu-rystycznych i rekreacyjnych dla osób niepełnosprawnych wspierających ich aktywność w tychdziedzinach;

10) promowanie aktywności osób niepełnosprawnych w różnych dziedzinach życia społecznegoi zawodowego;

11) prowadzenie kampanii informacyjnych na rzecz integracji osób niepełnosprawnych i przeciw-działaniu ich dyskryminacji;

12) opracowywanie lub wydawanie publikacji, wydawnictw ciągłych oraz wydawnictw zwartych,stanowiących zamkniętą całość, w tym na nośnikach elektromagnetycznych i elektronicznych:a) dotyczących problematyki związanej z niepełnosprawnością,b) kierowanych do osób niepełnosprawnych - w tym publikowanych drukiem powiększonym,

pismem Braille'a lub publikowanych w tekście łatwym do czytania.Kwota wydatkowana ze środków PFRON na realizację każdego z zadań lub każdego z projektów,

nie może przekroczyć:1) 80% wydatków kwalifikowalnych poniesionych w ramach realizacji zadania lub projektu oraz2) kwoty przyznanego dofinansowania.

W przypadku organizacji pożytku publicznego, kwota wydatkowana ze środków PFRON na realizację każdego z zadań lub każdego z projektów, nie może przekroczyć:

1) 90% wydatków kwalifikowalnych poniesionych w ramach realizacji zadania lub projektuoraz

2) kwoty przyznanego dofinansowania.Suma wydatków ze środków PFRON na zakup i/lub konserwację sprzętu i/lub urządzeń, prace

montażowo-konserwacyjne, adaptację pomieszczeń do potrzeb osób niepełnosprawnych, nie-zbędnych do prawidłowej realizacji zadania lub projektu, nie może być wyższa niż 20% kwoty całkowitego dofinansowania zadania lub projektu.

O przyznanie pomocy finansowej w ramach modułu A programu mogą ubiegać się wniosko-dawcy, którzy zostaną przyjęci do uczestnictwa w programie na mocy porozumień zawartych po-między tymi wnioskodawcami a PFRON.

Moduł B programu realizowany jest niezależnie od porozumień zawartych w ramach modułu A programu.

Wnioski o zawarcie porozumienia, w ramach modułu A programu, przyjmowane i rozpatry-wane były od 2007 do 2008 roku.

Przy ocenie wniosków o zawarcie porozumienia brane są pod uwagę w szczególności na-stępujące kryteria:1) uzasadnienie znaczenia działań planowanych przez wnioskodawcę dla stopnia zaspokojenia

ziden-tyfikowanych potrzeb w zakresie rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych,

2) ocena przewidywanej trwałości i skuteczności zaproponowanych rozwiązań,3) ocena możliwości upowszechniania rezultatów planowanych działań,

27


4) doświadczenie wnioskodawcy przy realizacji działań o podobnej tematyce,5) rzetelność wykonania zobowiązań wynikających z umów wcześniej zawartych z PFRON, ze

szczególnym uwzględnieniem rzetelności i terminowości ich realizacji oraz rozliczania otrzy-manych na ten cel środków.Przy ocenie wniosków o dofinansowanie realizacji zadań w ramach modułu A programu

oraz wniosków o dofinansowanie realizacji projektów w ramach modułu B programu, brane są pod uwagę następujące kryteria:1) uzasadnienie znaczenia zadania lub projektu dla stopnia zaspokojenia zidentyfikowanych po-

trzeb w zakresie rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych,2) adekwatny ze względu na cel zadania lub projektu dobór instrumentów służących realizacji

zadania lub projektu oraz wybór rodzaju udzielonego wsparcia, w tym sposób zapewnieniaudziału beneficjentów ostatecznych w realizacji zadania lub projektu,

3) ocena przewidywanych rezultatów zadania lub projektu, w tym adekwatność zakładanych re-zultatów zadania lub projektu do celu zadania lub projektu,

4) zasoby kadrowe, lokalowe, rzeczowe i techniczne wnioskodawcy,5) doświadczenie wnioskodawcy przy realizacji zadań lub projektów o podobnej tematyce,6) kwalifikowalność wydatków oraz czytelność źródeł finansowania,7) rzetelność wykonania zobowiązań wynikających z umów wcześniej zawartych z PFRON, ze

szczególnym uwzględnieniem rzetelności i terminowości ich realizacji oraz rozliczania otrzy-manych na ten cel środków.Dodatkowo, przy ocenie wniosków o dofinansowanie realizacji projektów w ramach modułu

B programu, brany będzie pod uwagę odpowiedni do charakteru projektu planowany sposób za-rządzania projektem, w tym racjonalność harmonogramu działań, czytelność zasad realizacji, za-bezpieczenie profesjonalnej kadry do realizacji projektu.

Za kwalifikowalne w ramach programu uznaje się wydatki związane z zadaniem lub projek-tem, o ile:1) są niezbędne do realizacji zadania lub projektu,2) zostaną uwzględnione w budżecie zadania lub projektu i umieszczone we wniosku o dofinan-

sowanie oraz w umowie zawartej w ramach programu pomiędzy wnioskodawcą a PFRON,

28


3) spełniają wymogi racjonalnego i oszczędnego gospodarowania środkami publicznymi, z za-chowaniem zasady uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów,

4) zostały faktycznie poniesione w okresie objętym umową,5) są poparte stosownymi dokumentami i wykazane w dokumentacji finansowej wnioskodawcy.W ramach modułu A programu za kwalifikowalne uznaje się wydatki poniesione od daty roz-poczęcia realizacji zadania w danym roku kalendarzowym.

W ramach modułu B programu za kwalifikowalne uznaje się wydatki poniesione od daty roz-poczęcia realizacji projektu.

6. Ośrodki Informacji dla Osób Niepełnosprawnych 2008

7. PITAGORAS 2007 - program pomocy osobom z uszkodzeniem słuchu

Program jest kontynuacją programu PFRON pn. „Pitagoras - program pomocy osobom z uszkodzonym słuchem. Potrzeba podjęcia działań przez PFRON wynikała z dostrzeżonej przez Fundusz (w 1999 roku) potrzeby wsparcia osób z uszkodzonym słuchem w procesie edukacji. Posiadanie odpowiednich kwalifikacji jest dla osób niepełnosprawnych warunkiem zaistnienia na rynku pracy, charakteryzującym się coraz bardziej wzrastającą konkurencyjnością.

Możliwość wylegitymowania się właściwymi kwalifikacjami jest podstawowym kryterium do uzyskania zatrudnienia, zaś zatrudnienie dla osoby niepełnosprawnej, zgodnie z jej możliwościami i zainteresowaniami, to nie tylko sposób na polepszenie sytuacji ekonomicznej, ale także niezbędny warunek poczucia własnej wartości i integracji ze społeczeństwem.

Edukacja, zmierzająca do wyposażenia osoby niepełnosprawnej w określony zasób wiado-mości i umiejętności, jest pierwszym, podstawowym ogniwem rehabilitacji społecznej i zawodowej. Co druga osoba niepełnosprawna legitymuje się wykształceniem co najwyżej podstawowym (w populacji ludności ogółem odsetek ten wynosi 33%), zaś jedynie 19,2% posiada wykształcenie średnie zawodowe i wyższe (w populacji ogółem - ponad 31%). Wykształceniem wyższym legitymuje się tylko około 4% ogółu osób niepełnosprawnych. Szczególnie niekorzystnie przedstawia się sytuacja osób niepełnosprawnych, jeśli chodzi o ich kształcenie na poziomie wyższym.

W ostatnich latach w szkolnictwie wyższym nastąpiło wydatne poszerzenie oferty edukacyjnej, zarówno w zakresie form jak i treści kształcenia. Powstało wiele szkół wyższych niepublicznych, które między innymi ze względu na wysokie czesne, nie są na ogół dostępne dla osób nie-pełnosprawnych. Liczba studiujących osób niepełnosprawnych jest niepokojąco niska. Niekorzyst-ną sytuację pogłębia fakt, że nieliczni niepełnosprawni absolwenci szkół średnich nadal napoty-

29

Program swoim zasięgiem obejmuje cały kraj. Jest realizowany do 31 grudnia 2010 roku. Celem strategicznym programu jest dostarczanie rzetelnych i kompleksowych informacji, służących wyrównywaniu szans osób niepełnosprawnych w aktywizacji społecznej i zawodowej. Celami operacyjnymi są:- tworzenie i wspieranie funkcjonującej sieci profesjonalnie działających ośrodków informacji,- organizacja działalności bezpłatnej ogólnopolskiej infolinii dla osób niepełnosprawnych,- wspieranie personelu ośrodków w rozwoju umiejętności i wiedzy niezbędnej do świadczenia

określonych usług,- rozwój centralnego systemu merytorycznego wsparcia dla ośrodków działających w ramach

programu.Ośrodki mają za zadanie informować adresatów programu, w szczególności o:

- prawach osób niepełnosprawnych, wynikających z obowiązujących źródeł prawa,- możliwościach wsparcia finansowego osób niepełnosprawnych,- systemowych rozwiązaniach dotyczących ulg i uprawnień wynikających z obowiązującego

ustawodawstwa oraz ustawowego wspierania pracodawców osób niepełnosprawnych,- instytucjach wspierających, zlokalizowanych najbliżej miejsca zamieszkania osoby niepełnosprawnej

(np. PCPR, MOPS, GOPS, PUP itp.),- organizacjach pozarządowych, zrzeszających i działających na rzecz osób niepełnosprawnych i

oferowanych przez nie formach pomocy,- programach finansowanych ze środków PFRON.

Ośrodki mogą podejmować inicjatywy w zakresie współpracy z lokalnymi środkami masowego przekazu, współpracy z parafiami, lokalnymi organizacjami pozarządowymi i grupami nieformalnymi w zakresie docierania z informacją do nieaktywnych osób niepełnosprawnych, współpracy z urzędami, wskazywania możliwości uczestnictwa osób niepełnosprawnych w życiu społecznym, wydawania materiałów informacyjno-promocyjnych, udziału w imprezach lokalnych i środowiskowych.

Adresatami programu są osoby niepełnosprawne, ich rodziny i opiekunowie, instytucje i or-ganizacje pozarządowe działające na rzecz osób niepełnosprawnych, pracodawcy.

Realizatorami programu są:1) jednostki samorządu terytorialnego szczebla powiatowego lub ich jednostki organizacyjne oraz

ogólnopolskie organizacje pozarządowe, w tym ich jednostki terenowe posiadające osobowość prawną - jako organizatorzy ośrodków,

2) PFRON - odpowiedzialny m.in. za:

• wydawanie materiałów informacyjnych,• prowadzenie infolinii dla osób niepełnosprawnych,• szkolenia osób zatrudnionych w ramach programu,• prowadzenie działań informacyjnych i promocyjnych.

i


kają na szereg barier funkcjonalnych, jakie wciąż jeszcze są w większości polskich uczelni i szkół policealnych.

Dość niska stopa bezrobocia wśród osób z wykształceniem wyższym (ok. 9%) wskazuje, iż wsparcie osób niepełnosprawnych w dążeniu do podnoszenia wykształcenia i kwalifikacji oznacza sukces w ich przyszłej aktywizacji zawodowej. Statystyki wskazują, iż generalnie większe szanse znalezienia pracy mają osoby o wyższych kwalifikacjach zawodowych. Mimo, iż od kilku lat na polskich uczelniach pojawia się coraz więcej studentów niepełnosprawnych, to wśród nich nietypową grupę stanowią studenci z uszkodzeniem słuchu - studenci niesłyszący i niedosłyszący. Według danych Ministerstwa Edukacji Narodowej (z 1997 roku) w 57 uczelniach państwowych w Polsce na blisko 850.000 studentów było zaledwie 1.237 niepełnosprawnych studentów, w tym 136 studentów niesłyszących i niedosłyszących. Oznacza to, że wśród ogółu studentów państwowych uczelni, studenci z uszkodzonym słuchem stanowili 0,016%. Wskaźnik osób z uszkodzonym słuchem w populacji ogólnej jest ponad 140 razy wyższy i wynosi ok. 2,3%, co bardzo wyraźnie ukazuje, jak niewiele z tych osób przy braku innych, niż wynikające z niepełno-sprawności słuchu przyczyn, było w stanie podjąć i kontynuować wyższe studia. Najwięcej stu-dentów z uszkodzonym słuchem (41 osób, a więc 30% wszystkich studentów niesłyszących i nie-dosłyszących) w 1999 roku studiowało w Wyższej Szkole Rolniczo - Pedagogicznej w Siedlcach, która pierwsza podjęła konkretne działania przystosowawcze. Wspomaganie studiów osób z uszkodzonym słuchem jest konieczne i warunkuje kontynuowanie i ukończenie studiów. W przeciwnym razie wiele osób z uszkodzonym słuchem, mimo posiadania formalnych i intelek-tualnych możliwości studiowania, będzie musiało rezygnować z podejmowania studiów. Wsparcie tych osób (już na poziomie kursów przygotowujących do egzaminów na studia wyższe i na dal-szych etapach procesu edukacji oraz we wszelkich sprawach związanych z tym procesem - ab-solutną rzadkością są pracownicy administracyjni uczelni porozumiewający się przy użyciu języka migowego) będzie sprzyjać zwiększeniu się liczby niesłyszących i niedosłyszących studentów oraz liczby uczelni wyższych i szkół policealnych, przygotowanych do kształcenia osób z uszko-dzonym słuchem.

Ponieważ niedobór słuchu sprzężony z dysfunkcją wzroku, stanowi poważną barierę w dostępie do edukacji na poziomie wyższym, wsparciem objęci zostaną również studenci głuchoniewi-domi i głuchoniedowidzący. W ramach programu uczelnie i szkoły policealne będą mogły ubiegać się o dofinansowanie urządzeń wspierających studia lub naukę w szkole policealnej uczestników programu, w tym dostosowanych do możliwości i potrzeb wnikających z dysfunkcji słuchu lub słuchu i wzroku, tj. specjalistycznego sprzętu komputerowego, elektronicznego i oprogramowania oraz poszczególnych elementów służących jego uzasadnionej rozbudowie (wtym tablic interaktywnych), specjalistycznych elektronicznych urządzeń brajlowskich oraz poszczególnych elementów służących ich uzasadnionej rozbudowie, urządzeń lektorskich (dla osób głuchoniewidomych i głu-choniedowidzących) oraz kserokopiarek i faxów dla wszystkich uczestników programu.

Niesłyszący i niedosłyszący są także jedną z grup osób niepełnosprawnych najbardziej po-szkodowanych w dostępie do dóbr kultury, w których przekaz słowny czy muzyczny odgrywa decydującą rolę.

Realizator programu: Oddziały PFRON.Celem programu jest:

1) zapewnienie wszystkim niesłyszącym i niedosłyszącym, w tym głuchoniewidomym i głucho-niedowidzącym studentom, uczniom szkół policealnych oraz uczestnikom kursów przygoto-wawczych do egzaminów do szkół wyższych, w zależności od potrzeb, pomocy tłumaczy mi-gowych lub możliwości wykorzystywania w trakcie zajęć oraz egzaminów urządzeń wspoma-gających słyszenie oraz innych urządzeń, w tym dostosowanych do możliwości i potrzeb wni-kających z dysfunkcji słuchu lub słuchu i wzroku.

2) zapewnienie osobom niesłyszącym i niedosłyszącym dostępu do dóbr kultury w ramach in-stytucji kultury (państwowe, samorządowe lub prowadzone przez inne podmioty/osoby - ki-na, filharmonie, opery, operetki i teatry).W ramach programu przewiduje się:

1) finansowanie usług tłumacza migowego świadczącego usługi na rzecz studentów i uczniówszkół policealnych (maksymalna wysokość środków przeznaczonych na sfinansowanie w ra-mach programu 1 godziny pracy tłumacza migowego równa jest maksymalnej cenie 1 go-dziny pracy tłumacza migowego Polskiego Związku Głuchych, na 1 godzinę lekcyjną (45min.) przypada 1 godzina zegarowa pracy tłumacza migowego),

2) dofinansowanie zakupu i montażu urządzeń wspomagających słyszenie w uczelniach i szko-łach policealnych,

3) dofinansowanie zakupu specjalistycznego sprzętu komputerowego, elektronicznego i opro-gramowania oraz poszczególnych elementów służących jego uzasadnionej rozbudowie(w 2008 r. ok. 23.400 zł.) w uczelniach i szkołach policealnych,

4) dofinansowanie zakupu specjalistycznych elektronicznych urządzeń brajlowskich oraz po-szczególnych elementów służących ich uzasadnionej rozbudowie (w 2008 r. ok. 37.440 zł.)w uczelniach i szkołach policealnych,

5) dofinansowanie zakupu urządzeń lektorskich (w 2008 r. ok. 13.104 zł.) w uczelniach i szko-łach policealnych,

6) dofinansowanie zakupu w uczelniach i szkołach policealnych:a) kserokopiarki (w 2008 r. ok. 4.680 zł.),b) faxu (w 2008 r. ok. 2.808 zł.);

7) dofinansowanie dla instytucji kultury zakupu i montażu specjalistycznego systemu umożliwia-jącego indywidualny odsłuch i odbiór akcji scenicznej lub muzyki poprzez słuchawki orazzmysł dotyku.

30


Warunkiem uzyskania dofinansowania przez uczelnię albo szkołę policealną lub instytucję kultury na urządzenia jest wniesienie wkładu własnego w wysokości 2% ceny brutto zakupu urządzeń wspomagających.

Dopuszcza się łączne finansowanie usług tłumaczy migowych i dofinansowanie zakupu urządzeń.

Tryb składania wnioskówWnioski należy składać we właściwym dla siedziby Wnioskodawcy Oddziale.

8. PEGAZ 2003

e) uczestnikami studiów doktoranckich prowadzonych przez szkoły wyższe lub przez innejednostki uprawnione do prowadzenia tych studiów na podstawie odrębnych przepisów,

f) studentami uczelni zagranicznych,g) studentami odbywającymi staż zawodowy za granicą w ramach programów Unii Euro-

pejskiej,pobierającymi naukę w systemie stacjonarnym lub naukę w systemie niestacjonarnym, 4) niepełnosprawne dzieci i młodzież z ważnym orzeczeniem o niepełnosprawności, z ubytkiem słuchu na poziomie od 90 decybeli, realizujący obowiązek szkolny lub obowiązek przygotowania przedszkolnego; w obszarze C i D:1) pełnoletnie osoby niepełnosprawne, u których dysfunkcja jednej lub obu kończyn dolnych

z jednoczesną dysfunkcją jednej lub obu kończyn górnych, uniemożliwia poruszanie sięna wózku inwalidzkim o napędzie ręcznym, posiadające ważne orzeczenie o znacznym stop-niu niepełnosprawności albo orzeczenie równoważne;

2) niepełnosprawne dzieci i młodzież w wieku do lat 18, u których dysfunkcja jednej lub obukończyn dolnych z jednoczesną dysfunkcją jednej lub obu kończyn górnych, uniemożliwia po-ruszanie się na wózku inwalidzkim o napędzie ręcznym, jeśli posiadają aktualne orzeczenieo zaliczeniu do znacznego stopnia niepełnosprawności albo aktualne orzeczenie o niepełno-sprawności.W ramach tego modułu programu, dofinansowanie udzielane jest na:

1) zakup sprzętu komputerowego (obszar B);2) zakup wózka inwalidzkiego o napędzie elektrycznym (obszar C),

3) pokrycie kosztów utrzymania sprawności technicznej posiadanego wózka inwalidzkiego o napędzie elektrycznym (obszar D).

31

Program realizowany jest na terenie całego kraju od 2003 roku, w trzech modułach: moduł I - pomocy w aktywizowaniu osób niepełnosprawnych poprzez likwidację barier transportowych i w komunikowaniu się, w tym 3 obszary:■ B - pomoc w zakupie sprzętu komputerowego,■ C - pomoc w zakupie wózka inwalidzkiego o napędzie elektrycznym,■ D - pomoc w utrzymaniu sprawności technicznej posiadanego wózka inwalidzkiego o napędzie

elektrycznym, tj. w zakupie części zamiennych, akumulatorów, dodatkowego wyposażenia i/lub w pokryciu kosztów jego niezbędnych napraw, remontów, przeglądów technicznych, konserwacji i renowacji.

moduł II - pomocy w dofinansowaniu przedsięwzięć realizowanych w ramach programu Stowarzyszenia na Rzecz Osób Niepełnosprawnych Joni i Przyjaciele Polska, pt. „Wózki dlaPolski",moduł III - pomocy w dofinansowaniu likwidacji barier transportowych osób niepełnosprawnych - uczestników warsztatów terapii zajęciowej i zatrudnionych w zakładach aktywności zawodowej.

Ad. Moduł I Realizator programu: Oddziały PFRONCelem programu jest realizacja prawa osób niepełnosprawnych do swobodnego porozumiewania się

oraz poruszania i przemieszczania się poprzez likwidację barier transportowych i w komunikowaniu się, uniemożliwiających lub utrudniających im funkcjonowanie w życiu społecznym i zawodowym oraz zmniejszenie liczby osób, które z powodu tych barier mają trudności z pozyskaniem pracy i osiągnięciem życiowej samodzielności. Adresatami programu w module są: w obszarze B:1) pełnoletnie osoby w wieku aktywności zawodowej, niepełnosprawne z powodu braku lub

znacznego niedowładu obu kończyn górnych posiadające ważne orzeczenie o znacznym lubumiarkowanym stopniu niepełnosprawności albo orzeczenie równoważne,

2) niepełnosprawne dzieci i młodzież w wieku do lat 18 z brakiem lub znacznym niedowłademobu kończyn górnych, posiadające aktualne orzeczenie o zaliczeniu do znacznego lub umiar-kowanego stopnia niepełnosprawności albo aktualne orzeczenie o niepełnosprawności,

3) osoby niepełnosprawne, posiadające ważne orzeczenie o zaliczeniu do znacznego lub umiar-kowanego stopnia niepełnosprawności (albo orzeczenie równoważne), które są:a) uczniami szkół ponadgimnazjalnych,b) słuchaczami kolegiów,c) studentami studiów pierwszego stopnia lub studentami studiów drugiego stopnia albo

studentami jednolitych studiów magisterskich - prowadzonych przez szkoły wyższe,d) posiadaczami dyplomu ukończenia studiów wyższych kształcącymi się na studiach pody-

plomowych prowadzonych przez szkoły wyższe lub przez inne jednostki uprawnionedo prowadzenia tych studiów na podstawie odrębnych przepisów,


Maksymalna kwota udzielonego dofinansowania w ramach obszaru B i C zależna jest od wysokości dochodów brutto przypadających na jednego członka rodziny w gospodarstwie domowym wnioskodawcy i jest wyznaczana dla każdego wnioskodawcy zgodnie z algorytmem zawartym w procedurze realizacji programu, przy czym wielokrotność najniższego wynagrodzenia za pracę wyznaczająca maksymalne dofinansowanie jakie można przyznać w ramach programu wynosi:1. dla sprzętu komputerowego, dla osób niepełnosprawnych z powodu dysfunkcji obu kończyn

górnych - 20 (w 2008 roku= 18 720 zł.),2. dla wózków inwalidzkich o napędzie elektrycznym - 24 (w 2008 roku= 22 464 zł.),3. dla sprzętu komputerowego dla osób uczących się w szkołach ponadgimnazjalnych i studen-

tów (bez względu na rodzaj niepełnosprawności) - 5 (w 2008 roku= 4 680 zł.),4. dla sprzętu komputerowego dla dzieci i młodzieży z ubytkiem słuchu, realizujących obowią-

zek szkolny lub obowiązek przygotowania przedszkolnego - 3 (w 2008 roku = 2 808 zł.).Maksymalna kwota dofinansowania kosztów utrzymania sprawności technicznej posiadanego

wózka inwalidzkiego o napędzie elektrycznym wynosi 3.500 zł., do wykorzystania w okresie 5-ciu lat, zwanym „okresem obowiązywania limitu", liczonym od dnia zawarcia pierwszej umowy dofinansowania w ramach programu, dotyczącej danego okresu obowiązywania limitu. W okresie obowiązywania limitu Wnioskodawca może ubiegać się o dofinansowanie wielokrotnie, aż do wyczerpania maksymalnej kwoty dofinansowania.

Dla Wnioskodawcy w ramach obszaru C i D, którego dochód brutto przypadający na jednego członka rodziny w gospodarstwie domowym jest równy lub wyższy niż iloczyn czterokrotności najniższego wynagrodzenia i współczynnika zwiększającego wysokość dofinansowania, określonego w procedurach realizacji programu, maksymalna kwota dofinansowania wynosi 25% maksymalnej kwoty dofinansowania.

Do uzyskania dofinansowania w ramach obszaru B i C niezbędny jest udział własny w kwocie nie mniejszej niż:

1) 10% ceny w przypadku zakupu sprzętu komputerowego,2) 1% ceny w przypadku zakupu wózka inwalidzkiego o napędzie elektrycznym.

Ad. Moduł II Realizator programu: Mazowiecki Oddział PFRONCelem modułu programu jest dofinansowanie przedsięwzięć Stowarzyszenia na Rzecz Osób

Niepełnosprawnych Joni i Przyjaciele Polska, realizującego we współpracy z Okręgowym In-spektoratem Służby Więziennej w Warszawie program p. n. „Wózki dla Polski". Stowarzyszenie prowadzi w Polsce działalność na rzecz osób niepełnosprawnych, kontynuując ideę amerykań-skiej organizacji „Joni & Friends", która remontuje we współpracy z więzieniami, używany sprzęt rehabilitacyjny i zapewnia jego dystrybucję na świecie w ramach programu pn. „Wózki dla świata".

Stowarzyszenie współpracuje z lokalnymi władzami samorządowymi oraz ośrodkami pomocy społecznej, które przy pomocy ankiet, w konsultacji z lekarzami prowadzącymi, typują osoby wy-magające zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjny oraz dobierają wózek do indywidualnych potrzeb użytkownika. Okręgowy Inspektorat Służby Więziennej w Warszawie w pomieszczeniach Aresztu Śledczego w Warszawie-Białołęce zorganizował (ze środków PFRON) punkt remontowy dostar-czanego z USA sprzętu rehabilitacyjnego.

Pomoc w zaopatrzeniu w sprzęt rehabilitacyjny udzielana jest osobom niepełnosprawnym znajdującym się w szczególnej sytuacji życiowej i materialnej (osoby niezamożne, samotne i nie-zaradne życiowo, wymagające specjalnej pomocy), w szczególności w wózki inwalidzkie, kule, la-ski, balkoniki, chodziki.

Ad. Moduł III Realizator programu: Oddziały PFRONCelem modułu programu jest umożliwienie osobom niepełnosprawnym - uczestnikom warsz-

tatów terapii zajęciowej i zatrudnionym w zakładach aktywności zawodowej dostępu do rehabi-litacji zawodowej i społecznej.

Beneficjentami pomocy mogą być:1) fundacja, stowarzyszenie lub inny podmiot, który utworzył i prowadzi warsztat terapii zaję-

ciowej,2) gmina, powiat oraz fundacja, stowarzyszenie lub inna organizacja społeczna, której statuto-

wym zadaniem jest rehabilitacja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych oraz którautworzyła wyodrębnioną organizacyjnie i finansowo jednostkę i uzyskała dla tej jednostki sta-tus zakładu aktywności zawodowej.Dofinansowaniem objęty jest zakup fabrycznie nowych pojazdów:

1) samochodów osobowych, w tym wyposażonych w windę, podjazd lub inne urządzenia dosto-sowujące pojazd do przewozu osób niepełnosprawnych, które w wersji standardowej są sa-mochodami 9-cio miejscowymi (mikrobusy),

2) autobusów 10-cio i więcej miejscowych, w tym wyposażonych w windę, podjazd lub inneurządzenia dostosowujące pojazd do przewozu osób niepełnosprawnych.Pomoc w formie dofinansowania może być skierowana do podmiotów, które:

1) nie posiadają pojazdu, lub2) posiadają pojazd starszy niż 5-letni.

Wysokość dofinansowania zakupu pojazdu nie może przekroczyć 85% kosztów zakupu po-jazdu oraz 10 000 złotych na każde miejsce dla osoby niepełnosprawnej w pojeździe, a w przy-padku pojazdów służących do przewozu osób niepełnosprawnych poruszających się na wózkach inwalidzkich - 11 500 złotych.

Tryb składania wniosków

32

i


Wnioski przyjmowane w terenowych Oddziałach PFRON.

33


9. KOMPUTER DLA HOMERA 2003 - program pomocy w zakupie sprzętu elektronicznego oraz oprogramowania umożliwiającego rehabilitację zawodową i społeczną osób niewidomych i niedowidzących

J

34


Program jest kontynuacją programu pn.: „Komputer dla Homera - program pomocy w zakupie sprzętu elektronicznego i oprogramowania umożliwiającego pracę osobom niewidomym i niedowidzącym".

Program „Komputer dla Homera 2003" został przygotowany w oparciu o założenia „Wstępnej koncepcji kierunkowych zmian w funkcjonujących programach PFRON", przedłożonej na posiedzenie Rady Nadzorczej PFRON w dniu 25 lutego 2003 r. oraz w konsultacji i za aprobatą Zespołu Roboczego ds. opracowania programów PFRON, który to Zespół został powołany Zarządzeniem Prezesa Zarządu PFRON.

W 2003 roku zmieniono formę pomocy, z pożyczki na dofinansowanie (zgodnie z zasadami pomocy obowiązującymi w Unii Europejskiej). Konieczność zmian wynika z faktu, iż dotychczasowe warunki wymagane przy udzielaniu pożyczki (posiadanie poręczycieli z określoną wysokością dochodu oraz wymagana wysokość dochodu pożyczkobiorcy) stanowiły często barierę uniemożliwiającą osobom niepełnosprawnym skorzystanie z programu.

Zmiana formy pomocy z pożyczki na dofinansowanie umożliwia większej grupie osób niepełnosprawnych skorzystanie z oferowanej formy pomocy.

Realizator programu: Oddziały PFRONProgram realizowany na terenie całego kraju od 2003 roku.Celem programu jest pomoc finansowa dla osób niewidomych i niedowidzących w zakupie nowoczesnego,

podstawowego oraz specjalistycznego sprzętu komputerowego i elektronicznego wraz z odpowiednim oprzyrządowaniem i oprogramowaniem umożliwiającego:a) zatrudnienie i samodzielną pracę w różnych dziedzinach,b) naukę oraz zdobycie wiedzy,c) zdobycie umiejętności pozwalających na usamodzielnienie się.

Zgodnie z założeniami programu, jego uczestnicy poza możliwością wnioskowania o dofinansowanie zakupu podstawowego oraz specjalistycznego sprzętu komputerowego, mogą także ubiegać się o dofinansowanie uczestnictwa w szkoleniach z zakresu podstawowej obsługi takiego sprzętu.

Adresatami programu są:1) pełnoletnie osoby w wieku aktywności zawodowej, niepełnosprawne z powodu dysfunkcji narządu wzroku

posiadające ważne orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności albo orzeczenie równoważne;

2) dzieci i młodzież w wieku do lat 18, niepełnosprawne z powodu dysfunkcji narządu wzroku, posiadające aktualne orzeczenie o zaliczeniu do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności lub aktualne orzeczenie o niepełnosprawności.W ramach programu, osobom indywidualnym, udzielane jest dofinansowanie:1) zakupu podstawowego sprzętu komputerowego, elektronicznego i oprogramowania oraz po-szczególnych elementów służących jego uzasadnionej rozbudowie;2) zakupu specjalistycznego sprzętu komputerowego, elektronicznego i oprogramowania oraz poszczególnych elementów służących jego uzasadnionej rozbudowie;3) zakupu specjalistycznych elektronicznych urządzeń brajlowskich oraz poszczególnych elementów służących ich uzasadnionej rozbudowie;

4) zakupu urządzeń lektorskich;5) uczestnictwa w pełnym bądź skróconym szkoleniu komputerowym.

Maksymalna kwota udzielonego dofinansowania zależna jest od wysokości dochodów brutto przypadających na jednego członka rodziny w gospodarstwie domowym wnioskodawcy i jest wy-znaczana dla każdego wnioskodawcy zgodnie z algorytmem zawartym w procedurze realizacji programu, przy czym wielokrotność najniższego wynagrodzenia za pracę wyznaczająca maksymalne dofinansowanie jakie można przyznać w ramach programu wynosi, dla:1) podstawowego sprzętu komputerowego, elektronicznego i oprogramowania oraz poszczegól-

nych elementów służących jego uzasadnionej rozbudowie - 4,2) specjalistycznego sprzętu komputerowego, elektronicznego i oprogramowania oraz poszcze-

gólnych elementów służących jego uzasadnionej rozbudowie - 20,3) specjalistycznych elektronicznych urządzeń brajlowskich oraz poszczególnych elementów słu-

żących jego uzasadnionej rozbudowie - 40,4) urządzeń lektorskich - 14.

Do uzyskania dofinansowania niezbędny jest udział własny w kwocie nie mniejszej niż:1) dla podstawowego sprzętu komputerowego, elektronicznego i oprogramowania oraz po-

szczególnych elementów służących jego uzasadnionej rozbudowie, w kwocie nie mniejszejniż 10% ceny jego zakupu,

2) dla specjalistycznego sprzętu komputerowego, elektronicznego i oprogramowania oraz po-szczególnych elementów służących jego uzasadnionej rozbudowie, w kwocie nie mniejszejniż 2% ceny jego zakupu,

3) dla specjalistycznych elektronicznych urządzeń brajlowskich oraz poszczególnych elementówsłużących ich uzasadnionej rozbudowie, w kwocie nie mniejszej niż 2% ceny ich zakupu,

4) dla urządzeń lektorskich, w kwocie nie mniejszej niż 7% ceny ich zakupu.

Szkolenia z zakresu podstawowej obsługi sprzętu komputerowego mają charakter indywidualny. Zakres przedmiotowy, termin i miejsce odbycia szkolenia oraz rodzaj sprzętu komputerowego wraz z oprogramowaniem jaki zostanie wykorzystany podczas tych zajęć, ustalają podmiot prowadzący szkolenie i jego uczestnik z tym, że pełne szkolenie obejmuje co najmniej 30 godzin lekcyjnych i musi odbywać się przynajmniej przez pięć dni w tygodniu - maksymalnie 6 godzin lekcyjnych dziennie. Skrócone szkolenie obejmuje ilość godzin lekcyjnych określoną w umowie o dofinansowanie szkoleń

35


zawartej między PFRON a uczestnikiem szkolenia, jednak nie mniej niż 5 godzin lekcyjnych i nie więcej niż 15 godzin lekcyjnych. Maksymalne dofinansowanie ze środków PFRON pełnego szkolenia nie może być wyższe niż 1050 złotych w przypadku osób niedowidzących i niewidomych oraz 1500 złotych w przypadku osób głuchoniewido-mych, natomiast w przypadku szkolenia skróconego koszt 1 godziny lekcyjnej nie może przekroczyć 35 złotych w przypadku osób niedowidzących i niewidomych oraz 50 złotych w przypadku osób głuchoniewidomych.

Tryb składania wnioskówWnioski przyjmowane są w terenowych Oddziałach PFRON.

10. JUNIOR - program aktywizacji zawodowej absolwentów niepełnosprawnych moduł programu rządowego

Realizator programu: Powiatowe Urzędy Pracy i Oddziały PFRON Program stanowi uzupełnienie działań realizowanych przez urzędy pracy w ramach kolejnych edycji Krajowego Programu Aktywizacji Zawodowej Absolwentów „Pierwsza Praca". Celem programu jest aktywizacja zawodowa młodych osób niepełnosprawnych.

Od 2006 roku program skierowany jest do absolwentów będących osobami z orzeczonym znacznym, umiarkowanym lub lekkim stopniem niepełnosprawności w wieku do 25 lub w przypadku osób, które ukończyły szkołę wyższą - do 27 roku życia, skierowane na staż zgodnie z warunkami określonymi w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 z późn. zm.).

W ramach programu udzielana jest ze środków PFRON pomoc finansowa:1) absolwentowi, skierowanemu na staż przez powiatowy urząd pracy, w formie dofinansowania będą-

cego świadczeniem na rehabilitację zawodową. Wysokość dofinansowania jest ustalana przez powia-towy urząd pracy w zależności od stopnia niepełnosprawności osoby skierowanej na staż - od 30%do 50% najniższego wynagrodzenia (ww. świadczenie na rehabilitację zawodową, jest wypłacanedodatkowo oprócz stypendium przysługującego stażyście odbywającemu staż ustawowy),

2) doradcy zawodowemu w postaci premii za opiekę nad stażystą, w wysokości do "10% naj-niższego wynagrodzenia (za każdego stażystę objętego opieką),

3) pracodawcy uczestniczącemu w programie - z wyłączeniem pracodawców prowadzących za-kłady aktywności zawodowej w postaci premii z tytułu odbycia stażu przez absolwenta,- w wysokości stanowiącej iloczyn liczby miesięcy odbytego stażu i kwoty stanowiącejdo 20% najniższego wynagrodzenia, obowiązującego w dniu 1 stycznia roku, w którym roz-poczęto staż - jeśli stażysta jest osobą o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełno-sprawności albo absolwentem szkoły specjalnej, natomiast do 10% najniższego wynagrodze-nia jeśli stażysta jest osobą o lekkim stopniu niepełnosprawności.

Tryb składania wnioskówWnioski o przystąpienie do realizacji programu powiat (Powiatowy Urząd Pracy) składa do Oddziału

PFRON właściwego terytorialnie dla siedziby powiatu do dnia 30 listopada roku poprzedzającego rok realizacji zadania.

1 1 . Program wsparcia inicjatyw na rzecz środowiska osób niepełnosprawnychC

Program realizowany będzie do 31 grudnia 2010 roku.Realizator programu: - Biuro PFRON i Oddziały PFRON (w zakresie określonym w regulaminach

poszczególnych modułów),Celem strategicznym programu jest szeroko rozumiane promowanie działań na rzecz środowiska osób

niepełnosprawnych, a także prezentacja, nagradzanie i popularyzacja dokonań artystycznych i sportowych osób niepełnosprawnych.

Celami operacyjnymi programu są:a) wspieranie koniecznych przemian świadomości społeczeństwa polskiego w zakresie uznania

prawa osób niepełnosprawnych do pełnej integracji ze społeczeństwem, warunkujących prze-łamanie stereotypów,

b) kreowanie polityki promującej dokonania osób niepełnosprawnych oraz podmiotów i organi-zacji działających na rzecz tego środowiska,

c) prezentacja i honorowanie dokonań artystycznych i sportowych osób niepełnosprawnych,d) promowanie kompetentnej kadry współpracującej z osobami niepełnosprawnymi,e) rozwój osobowości osób niepełnosprawnych poprzez sztukę i sport.

Program składa się z następujących modułów: ■ moduł A - RÓWNE SZANSE, RÓWNY DOSTĘP - ogólnopolski konkurs na najlepszy projekt jednostki samorządu terytorialnego szczebla gminy i powiatu na rzecz środowiska osób niepełnosprawnych,

■ moduł B - OTWARTE DRZWI - ogólnopolski konkurs na najlepszą pracę magisterską lub doktorską, której tematem badawczym jest zjawisko niepełnosprawności w wymiarze zdrowotnym, zawodowym lub społecznym,

36


■ moduł C - SZTUKA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH - ogólnopolski konkurs plastyczny dla: uczestników warsztatów terapii zajęciowej, uczestników środowiskowych domów samopomocy dla osób niepełnosprawnych oraz mieszkańców domów pomocy społecznej dla osób niepełnosprawnych,

■ moduł D - PRO ARTE - nagrody indywidualne dla osób niepełnosprawnych ze szczególnymi osiągnięciami artystycznymi lub sportowymi,

■ moduł E - STATUETKI PFRON - nagrody Zarządu PFRON dla osób i instytucji o szczególnych osiągnięciach dla środowiska osób niepełnosprawnych.

Beneficjentami programu są:■ w module A - jednostki samorządu terytorialnego szczebla gminy i powiatu,■ w module B - absolwenci studiów magisterskich i doktoranckich oraz osoby, które obroniły pracę

doktorską w innym trybie,■ w module C - uczestnicy warsztatów terapii zajęciowej, środowiskowych domów samopomocy dla osób

niepełnosprawnych, mieszkańcy domów pomocy społecznej dla osób niepełnosprawnych,■ w module D - indywidualne osoby niepełnosprawne z wybitnymi osiągnięciami artystycznymi, sportowymi

oraz w działalności społecznej lub naukowej, w tym laureaci konkursów, festiwali, przeglądów artystycznych i zawodów sportowych o zasięgu co najmniej ogólnopolskim,

■ w module E - wybitne osoby indywidualne oraz instytucje o szczególnych osiągnięciach dla środowiska osób niepełnosprawnych.Program realizowany jest poprzez:

■ w modułach A, B, C - organizację corocznych konkursów dla potencjalnych beneficjentów,■ w module D - nagradzanie indywidualnych osób niepełnosprawnych decyzją Zarządu PFRON na

podstawie wniosków organizatorów przedsięwzięć artystycznych, akcji społecznych lub zawodów sportowych o zasięgu co najmniej ogólnopolskim,

■ w module E - nagradzanie osób lub instytucji decyzją Zarządu PFRON. Regulamin nagradzania zawarty jest w procedurach realizacji programu.Regulaminy oraz zasady organizacji konkursów i nagradzania zawarte są w procedurach realizacji

programu.Warunki składania ofert konkursowych oraz inne szczegółowe informacje o Konkursach są wskazywane w

ogłoszeniach o konkursach. Treść ogłoszeń przyjmowana jest przez Zarząd PFRON na podstawie odrębnej uchwały.

C12. Program „Wsparcie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci Niewidomych w Laskach"

Adresat programu: Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi w Laskach, prowadzące Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Dzieci Niewidomych w Laskach. Realizator Programu: Biuro PFRON

Cel programu: poprawa stanu bazy dydaktycznej Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci Niewidomych w Laskach, który uległ pogorszeniu w wyniku pożaru w listopadzie 2007 roku.

Zakres pomocy: PFRON dofinansuje koszty związane z budową nowych obiektów i modernizacją istniejących, przeznaczonych dla potrzeb Szkoły Podstawowej i Gimnazjum znajdujących się na terenie Ośrodka, które funkcjonalnie zastąpią obiekt mieszczący przed pożarem Szkołę Podstawową i Gimnazjum, oraz dostosowanie tych obiektów do potrzeb osób z dysfunkcją narządu wzroku, a także ich wyposażenie, w tym dydaktyczne.

37

Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych I 13.

Wczesna pomoc dziecku niepełnosprawnemu

W grudniu 2007 roku zakończyła się realizacja pilotażowego programu rządowego „Wczesna, wielospecjalistyczna, kompleksowa, skoordynowana i ciągła pomoc dziecku zagrożonemu niepeł-nosprawnością lub niepełnosprawnemu oraz jego rodzinie". Zgodnie z zaleceniami Biura Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych, z których wynika konieczność opracowania programu pozwalającego na kontynuację wczesnej pomocy dzieciom niepełnosprawnym, Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych przygotował program dający możliwość dalszego finansowania, prowadzonych przez placówki uczestniczące w WWKSC, działań m.in. z zakresu rehabilitacji dzieci (z wyłączeniem rehabilitacji medycznej) oraz wsparcia ich rodziców. Program będzie trwał do końca 2009 roku, tj. do momentu opracowania przez Radę Ministrów odpowiednich rozwiązań systemowych podejmujących problematykę wczesnej pomocy.

Adresatami programu są:1) placówki;2) jednostki prowadzące placówki,które uczestniczyły w realizowanym w latach 2005-2007 rządowym programie pilotażowym WWKSC.

Pomoc finansowa w ramach programu udzielana jest na pokrycie kosztów uznanych za niezbędne do realizacji projektu, obejmujących:1) prowadzenie rehabilitacji dzieci niepełnosprawnych (z wyłączeniem rehabilitacji medycznej);2) organizowanie i prowadzenie:

a) kursów i szkoleń dla rodziców (opiekunów),b) grup środowiskowego wsparcia dla rodziców i opiekunów dzieci niepełnosprawnych,c) indywidualnych zajęć w celu nabywania i rozwijania umiejętności niezbędnych do samodzielnego

funkcjonowania;

3) finansowanie zakupu materiałów i pomocy dydaktycznych do realizacji zadania;4) finansowanie usług zlecanych wykonawcom zewnętrznym w części związanej z realizacją zadania, w

zakresie świadczeń rehabilitacyjnych i wynajmu taboru transportowego do przewozu uczestników;5) eksploatację pomieszczeń służących do realizacji projektu.

Maksymalna, roczna wysokość dofinansowania stanowi iloczyn liczby dzieci wskazanych we wniosku - mających zostać objętych wczesną pomocą oraz kwoty 2,5 tys zł.

Wnioski o dofinansowanie zadania realizowanego w ramach programu, składane są w Oddziałach PFRON, właściwych terytorialnie dla siedziby placówki.

38


39

Uprawnienia w miejscu pracy oraz inne przepisy...

Rozdział II

Uprawnienia w miejscu pracy oraz inne przepisy o charakterze

antydyskryminacyjnym

40

II Uprawnienia w miejscu pracy oraz inne przepisy...

41


Rozdział ten poświęcony jest przepisom prawa Unii Europejskiej oraz krajowego, przede wszystkim z zakresu przeciwdziałania dyskryminacji ze względu na niepełnosprawność przy rekrutacji zawodowej oraz pośrednictwie pracy, a także uprawnieniom osób niepełnosprawnych w miejscu pracy.

W tej części publikacji autorzy wskazali na wspólnotową podstawę prawną w odniesieniu do zakazu dyskryminacji w miejscu pracy ze względu na niepełnosprawność. Przytoczono odnoszące się do tego tematu fragmenty Dyrektywy Rady (Europy) Nr 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiającej ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy oraz Rozporządzenia Komisji (WE) NR 2204/2002 z dnia 5 grudnia 2002 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy państwa w zakresie zatrudnienia.

Natomiast w dziedzinie polityki społecznej - poza rozporządzeniami dotyczącymi transportu kolejowego i lotniczego, o których mowa poniżej - Unia Europejska nie wprowadziła jednolitych zasad określających ramy pomocy poszczególnych państw skierowanej do osób niepełnosprawnych, dlatego każde państwo kieruje się w tym zakresie własnym systemem, wypracowanym przez lata oraz podyktowanym przez warunki ekonomiczne oraz tradycje we-wnątrznarodowe.

1. Dokumenty ONZ odnoszące się do wyrównywania szans osóbniepełnosprawnych

Najnowszym dokumentem Organizacji Narodów Zjednoczonych, który stanowi prawną kontynuację Standardowych Zasad Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych przyjętych przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w dniu 20 grudnia 1993 r., jest Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych.

Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych została przyjęta wraz z Protokołem Fakultatywnym przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych 13 grudnia 2006 r. (na mocy rezolucji nr 61/106) i została otwarta do podpisu w dniu 30 marca 2007 r. dla państw oraz dla organizacji integracji regionalnej. Konwencja uzupełnia wcześniej przyjęte konwencje ONZ dotyczące praw człowieka. Dotyczy ok. 650 mln osób niepełnosprawnych na całym świecie. Ma umożliwić osobom niepełnosprawnym skuteczne korzystanie z wszelkich praw człowieka i podstawowych wolności, na równi z innymi osobami, a przez to przyczynić się do zwiększenia szans i poprawy sytuacji osób niepełnosprawnych.

Konwencja została podpisana przez Polskę w dniu 30 marca 2007 r. Związanie się przez Polskę Konwencją nastąpi w drodze ratyfikacji, za zgodą Sejmu RP wyrażoną w ustawie. Tekst Konwencji można znaleźć m.in. na witrynie Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w zakładce - osoby niepełnosprawne/dokumenty międzynarodowe dotyczące osób niepełnosprawnych/dokumenty Organizacji Narodów Zjednoczonych (www.mpips.gov.pl).

2. Przepisy mówiące o konieczności dostosowania usługprzewoźników kolejowych i lotniczych do potrzebniepełnosprawnych podróżnych zawarte w prawiewspólnotowym

W tym miejscu należy określić rangę różnych dokumentów unijnych i ich moc sprawczą w odniesieniu do prawa krajowego. O ile Dyrektywy mają odniesienie dosyć bezpośrednie, ale nie dosłowne, a Zalecenia mają bardziej charakter deklaratywny, o tyle Rozporządzenia mają największą siłę sprawczą - powodują dostosowanie prawa krajowego, które powinno wprowadzać dokładnie zapisy danego Rozporządzenia. Dlatego państwa członkowskie ubiegają się o okresy przejściowe na wejście w życie poszczególnych rozporządzeń ze względu na częste trudności w dostosowaniu prawa krajowego, a co za tym idzie rzeczywistości, która w różnych krajach inaczej wygląda. W mniej zamożnych często daleko odbiega od standardów obowiązujących w krajach tzw. bardziej rozwiniętych.

1) ROZPORZĄDZENIE (WE) NR 1371/2007 PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADYz dnia 23 października 2007 r. dotyczące praw i obowiązków pasażerów w ruchu kolejowym

Rozdział V Rozporządzenia w całości poświęcony został opisaniu potrzeb niepełnosprawnych klientów kolei.

W zapisach Rozporządzenia czytamy m.in., że:„Z kolejowych usług pasażerskich powinni móc korzystać wszyscy obywatele. Dlatego osoby

niepełnosprawne oraz osoby o ograniczonej sprawności ruchowej spowodowanej niepełnosprawnością, wiekiem lub jakimkolwiek innym czynnikiem powinny mieć możliwość podróżowania koleją porównywalną z możliwością innych obywateli. Osoby niepełnosprawne i osoby0 ograniczonej sprawności ruchowej mają takie samo jak wszyscy inni obywatele prawo do swobodnego przemieszczania się, swobodnego wyboru i niedyskryminacji. Należy między innymi zwrócić szczególną uwagę na przekazywanie osobom niepełnosprawnym oraz osobom o ograniczonej sprawności ruchowej informacji na temat dostępności przewozów kolejowych, warunków dostępu do taboru kolejowego i wyposażenia w pociągach. W celu możliwie najlepszego przekazywania informacji o opóźnieniach pasażerom dotkniętym niepełnosprawnością sensoryczną należy skorzystać w razie potrzeby z systemów informacji wizualnej i głosowej. Osoby niepełnosprawne i osoby o ograniczonej sprawności ruchowej powinny mieć możliwość zakupu biletu w pociągu bez dodatkowych opłat.

Postępując zgodnie z TSI1 dla osób niepełnosprawnych lub osób o ograniczonej sprawności ruchowej, przedsiębiorstwa kolejowe i zarządcy stacji powinni uwzględniać potrzeby osób nie-pełnosprawnych lub osób o ograniczonej sprawności ruchowej, w celu zapewnienia, zgodnie ze wspólnotowymi zasadami zamówień publicznych, dostępność wszystkich budynków i całego taboru

42

http://www.mpips.gov.pl/


poprzez stopniową eliminację barier fizycznych i przeszkód funkcjonalnych przy zakupie nowego wyposażenia, przeprowadzaniu prac budowlanych lub istotnych prac remontowych.

/.../ Przedsiębiorstwa kolejowe w niektórych państwach członkowskich mogą mieć trudności przy stosowaniu ogółu przepisów niniejszego rozporządzenia w chwili ich wejścia w życie. Dlatego państwa członkowskie powinny mieć możliwość udzielania czasowych zwolnień ze stosowania przepisów niniejszego rozporządzenia, dotyczących krajowych kolejowych usług pasażerskich w wewnętrznym dalekobieżnym ruchu kolejowym. Jednakże czasowe zwolnienie nie ma zastosowania do przepisów niniejszego rozporządzenia gwarantujących osobom niepełnosprawnym1 osobom o ograniczonej sprawności ruchowej dostęp do podróżowania koleją i prawo osób za-mierzających nabyć bilety na podróż koleją do uczynienia tego bez niepotrzebnych trudności, jak również do przepisów dotyczących odpowiedzialności przedsiębiorstw kolejowych za pasażerów i ich bagaż, do wymogu, aby przedsiębiorstwa te były odpowiednio ubezpieczone, i do wymogu, aby przyjęły one odpowiednie środki w celu zapewnienia pasażerom osobistego bezpieczeństwa na stacjach kolejowych i w pociągach, a także zarządzania ryzykiem."

Rozporządzenie to zacznie obowiązywać 24 miesiące od jego opublikowania w Dzienniku Urzędowym UE, tj. od 23 października 2009 r.

Skrót dotyczy jednolitych specyfikacji technicznych.

2) ROZPORZĄDZENIE (WE) NR 1107/2006 PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADYz dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie praw osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonejsprawności ruchowej podróżujących drogą lotniczą

O ile Rozporządzenie o transporcie kolejowym odnosi się do ogółu pasażerów, w tym uwzględnia szczególnie potrzeby różnych grup pasażerów o szczególnych potrzebach, np.: niepełnosprawnych, to Rozporządzenie dotyczące transportu lotniczego odnosi się jedynie do osób niepełnosprawnych.

26 lipca 2008 r. Unia Europejska wprowadziła w życie Rozporządzenie (WE) Nr 1107/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r., które ma umożliwić podróżowanie drogą lotniczą osobom niepełnosprawnym na poziomie porównywalnym z możliwościami innych obywateli. Objęte są nim wszystkie porty lotnicze na terenie Unii Europejskiej, które obsługują co najmniej 150 tys. pasażerów rocznie.

3. Przepisy mówiące o równym traktowaniu osóbniepełnosprawnych przy zatrudnianiu zawarte w prawiewspólnotowym

Głównym aktem prawnym w tym zakresie jest DYREKTYWA RADY 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiająca ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy (Dz. Urz. WE L 303 z 02.12.2000).

Celem Dyrektywy jest wyznaczenie ogólnych ram dla walki z dyskryminacją ze względu na re ligię lub przekonania, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną w odniesieniu do zatrudnienia i pracy, w celu realizacji w państwach członkowskich zasady równego traktowania.

Dyrektywa wskazuje kierunki działań, jakie państwa członkowskie Unii Europejskiej winny podejmować, w celu przestrzegania zakazu dyskryminacji w miejscu pracy.

Pojęcie dyskryminacjiWw. Dyrektywa określa „zasadę równego traktowania" w miejscu pracy jako brak jakichkolwiek form

bezpośredniej lub pośredniej dyskryminacji.Dyskryminacja bezpośrednia występuje w przypadku, gdy osobę traktuje się mniej przychylnie niż

traktowano by inną osobę w porównywalnej sytuacji, z jakiejkolwiek przyczyny. Dyskryminacja pośrednia występuje w przypadku, gdy przepis, kryterium lub pozornie neutralna praktyka może doprowadzić do szczególnie niekorzystnej sytuacji dla m.in. osób niepełnosprawnych, chyba że taki przepis, kryterium lub praktyka jest obiektywnie uzasadniona celem zgodnym z prawem, a środki mające służyć osiągnięciu tego celu są właściwe i konieczne lub jeżeli w przypadku osób w określony sposób niepełnosprawnych, pracodawca lub każda osoba, do której odnosi się niniejsza dyrektywa, jest zobowiązany, na mocy przepisów krajowych, podejmować właściwe środki zgodnie z określonymi zasadami w celu zlikwidowania niedogodności spowodowanych tym przepisem, kryterium lub praktyką.

4. Przepisy mówiące o zakazie dyskryminacji m.in. ze względuna niepełnosprawność zawarte w prawie krajowym

1) Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w Art. 67 i 69 mówiąc, że:- Obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę

lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego. Zakres i formy zabezpieczenia społecznego określa ustawa.

- Obywatel pozostający bez pracy nie z własnej woli i nie mający innych środków utrzymania ma prawo do zabezpieczenia społecznego, którego zakres i formy określa ustawa.

- Osobom niepełnosprawnym władze publiczne udzielają, zgodnie z ustawą, pomocy w zabez-pieczaniu egzystencji, przysposobieniu do pracy oraz komunikacji społecznej.

2) Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94z póżn. zm.)

43

II


Uwzględnieniem wskazań Dyrektywy w prawie krajowym jest zapis w Art. 113 Kodeksu Pracy mówiący, że: „Jakakolwiek dyskryminacja w zatrudnieniu, bezpośrednia lub pośrednia, w szczególności ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, a także ze względu na zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony, albo w pełnym, lub w niepełnym wymiarze czasu pracy - jest niedopuszczalna.".

Dalej Kodeks pracy mówi, że:„Osoby, które były dyskryminowane ze względu na religię lub przekonania, niepełnosprawność, wiek

lub orientację seksualną, powinny dysponować odpowiednimi środkami ochrony prawnej. Dla zapewnienia skuteczniejszego poziomu ochrony, stowarzyszenia lub osoby prawne powinny mieć również możliwość wszczynania procedur sądowych, na zasadach określonych przez państwa członkowskie, na rzecz ofiary lub ją wspierając, nie naruszając reguł procedury krajowej dotyczących przedstawicielstwa i obrony przed sądem.

Należy przyjąć właściwe, to znaczy skuteczne i praktyczne środki w celu przystosowania miejsca pracy z uwzględnieniem niepełnosprawności, na przykład: przystosowując pomieszczenia lub wyposażając, określając czas pracy, podział zadań lub ofertę kształceniową lub integracyjną.

W celu zagwarantowania przestrzegania zasady równego traktowania osób niepełnosprawnych, przewiduje się wprowadzenie racjonalnych usprawnień. Oznacza to, że pracodawca podejmuje właściwe środki, z uwzględnieniem potrzeb konkretnej sytuacji, aby umożliwić osobie niepełnosprawnej dostęp do pracy, wykonywanie jej lub rozwój zawodowy bądź kształcenie, o ile środki te nie nakładają na pracodawcę nieproporcjonalnie wysokich obciążeń."

3) Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy(Dz.U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 z późn. zm.)

W ustawie czytamy m.in.:„Kto ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość,

orientację seksualną, przekonania polityczne i wyznanie religijne lub ze względu na przynależność związkową odmówi zatrudnienia kandydata na wolnym miejscu zatrudnienia lub miejscu przygotowania zawodowego, podlega karze grzywny nie niższej niż 3.000 zł.

Agencja zatrudnienia nie może dyskryminować ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, orientację seksualną, przekonania polityczne i wyznanie religijne ani ze względu na przynależność związkową osób, dla których poszukuje zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej.

Pracodawcy są obowiązani na bieżąco informować powiatowe urzędy pracy właściwe ze względu na siedzibę pracodawcy lub miejsce wykonywania pracy o wolnych miejscach zatrudnienia lub miejscach przygotowania zawodowego. Informując o wolnych miejscach zatrudnienia lub miejscach przygotowania zawodowego, pracodawcy nie mogą formułować wymagań dyskryminujących kandydatów ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, orientację seksualną, przekonania polityczne i wyznanie religijne lub ze względu na przynależność związkową.

Przy kierowaniu na szkolenie obowiązuje zasada równości w korzystaniu ze szkoleń bez względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, orientację seksualną, przekonania polityczne i wyznanie religijne lub przynależność związkową.

Karze podlega, kto prowadząc agencję zatrudnienia, nie przestrzega zasady zakazu dyskryminacji ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, orientację seksualną, przekonania polityczne i wyznanie religijne lub ze względu na przynależność związkową."

4) Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t. j. Dz.U. z 2008 r. Nr 14, poz. 92) oraz Rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 31 grudnia 1998 r. w sprawie zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 1999, Nr 3, poz. 22 z późn. zm.)

Rehabilitacja zawodowa ma na celu ułatwienie osobie niepełnosprawnej uzyskania i utrzymania odpowiedniego zatrudnienia i awansu zawodowego przez umożliwienie jej korzystania z poradnictwa zawodowego, szkolenia zawodowego i pośrednictwa pracy.

Do realizacji tego celu niezbędne jest:1) dokonanie oceny zdolności do pracy, w szczególności przez:

a) przeprowadzenie badań lekarskich i psychologicznych umożliwiających określenie sprawności fizycznej, psychicznej i umysłowej do wykonywania zawodu oraz ocenę możliwości zwiększenia tej sprawności,

b) ustalenie kwalifikacji, doświadczeń zawodowych, uzdolnień i zainteresowań,

2) prowadzenie poradnictwa zawodowego uwzględniającego ocenę zdolności do pracy oraz umożliwiającego wybór odpowiedniego zawodu i szkolenia,

3) przygotowanie zawodowe z uwzględnieniem perspektyw zatrudnienia,4) dobór odpowiedniego miejsca pracy i jego wyposażenie,

5) określenie środków technicznych umożliwiających lub ułatwiających wykonywanie pracy, a w razie potrzeby - przedmiotów ortopedycznych, środków pomocniczych, sprzętu rehabilitacyjnego itp.

Osoba niepełnosprawna a pracodawcaW ustawie o rehabilitacji czytamy m.in.:• Osobie zatrudnionej, która w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej utraciła zdolność

do pracy na dotychczasowym stanowisku, pracodawca jest obowiązany wydzielić lub zorganizować odpowiednie stanowisko pracy z podstawowym zapleczem socjalnym, nie później niż w okresie trzech miesięcy od daty zgłoszenia przez tę osobę gotowości przystąpienia do pracy. Zgłoszenie gotowości

44


przystąpienia do pracy powinno nastąpić w ciągu miesiąca od dnia uznania za osobę niepełnosprawną. Przepisu tego nie stosuje się, gdy wyłączną przyczyną wypadku przy pracy było naruszenie przepisów w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przez pracownika z jego winy lub jego stanu nietrzeźwości - udowodnione przez pracodawcę.

• Czas pracy osoby niepełnosprawnej nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo.• Czas pracy osoby niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia nie-

pełnosprawności nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo.• Osoba niepełnosprawna nie może być zatrudniona w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych.• Skrócony wymiar czasu pracy obowiązuje od dnia następującego po przedstawieniu pracodawcy

orzeczenia o niepełnosprawności.

Ważne: Przepisów dotyczących zmniejszonego czasu pracy nie stosuje się: do osób zatrudnionych przy pilnowaniu oraz gdy, na wniosek osoby zatrudnionej, lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku, lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą, wyrazi na to zgodę. Koszty tych badań ponosi pracodawca.

• Osoba niepełnosprawna - niezależnie od rodzaju i stopnia niepełnosprawności - ma prawo do dodatkowej przerwy w pracy na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek. Czas przerwy wynosi 15 minut i jest wliczany do czasu pracy. Nie narusza to przepisów Kodeksu Pracy. Stosowanie specjalnych norm czasu pracy oraz odpowiednikiem zatrudnienia na pełnym etacie nie powoduje obniżenia wysokości wynagrodzenia wypłacanego w stałej miesięcznej wysokości. Pracodawcy dość często pytają o kwestie typu: czy 7-godzinny dzień pracy jest rozumiany jako 7/8 etatu czy jest to pełen etat. Tu należy więc podkreślić, że zmniejszona liczba godzin pracy dla znacznego i umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie oznacza zmniejszenia etatu. Dla osób tych pełen etat stanowi 7 godzin dziennie i 35 godzin tygodniowo.

• Osobie zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. Prawo do pierwszego urlopu dodatkowego osoba ta nabywa po przepracowaniu jednego roku po dniu zaliczenia jej do jednego z tych stopni niepełnosprawności. Urlop ten nie przysługuje osobie uprawnionej do urlopu wypoczynkowego w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych lub do urlopu dodatkowego na podstawie odrębnych przepisów.

• Osoba o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności ma prawo do zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia:- w wymiarze do 21 dni roboczych w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym, nie częściej

niż raz w roku (wówczas nie przysługuje dodatkowy urlop w wymiarze 10 dni),- w celu wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających, a także

w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy, jeżeli czynności te nie mogą być wykonane poza godzinami pracy.

Ważne: Łączny wymiar dodatkowego 10 dniowego urlopu i zwolnienia od pracy w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym, nie może przekroczyć 21 dni roboczych w roku kalendarzowym.

• Wynagrodzenie za czas powyższych zwolnień od pracy oblicza się jak ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy.

• Pracujące osoby niepełnosprawne mają prawo do korzystania ze szkoleń organizowanych przez pracodawcę.

• Osoby niepełnosprawne zatrudnione w zakładach pracy chronionej mają prawo do korzystania (od pracodawcy) z dodatkowych możliwości pomocy finansowej i pozafinansowej, zgodnie z regulaminem Zakładowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, jaki tworzy każdy pracodawca posiadający status zakładu pracy chronionej. Pomoc realizowana jest w formie indywidualnych programów rehabilitacji oraz pomocy indywidualnej dla niepełnosprawnych pracowników i byłych niepracujących niepełnosprawnych pracowników tego zakładu.

Szczególne uprawnienia osoby niepełnosprawnej w zakładzie pracy chronionej:• odpowiednie warunki dotyczące obiektów i pomieszczeń użytkowanych przez zakład pracy w

zakresie przystosowania stanowisk pracy,• zapewnienie doraźnej i specjalistycznej opieki medycznej, poradnictwa i usług rehabilitacyjnych,

• możliwość korzystania ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych w tym:- koszty dowożenia lub dojazdów do pracy i z pracy osób niepełnosprawnych mających trudności w

korzystaniu z publicznych środków transportu, w tym koszty zakupu samochodów do przewozu osób niepełnosprawnych i wykorzystywanych do tego celu,

- koszty organizacji turnusów rehabilitacyjnych i usprawniających,- koszty działalności sportowej, rekreacyjnej i turystycznej,- pomoc indywidualną na:

a) odpłatność za dojazd, pobyt i leczenie w szpitalach, sanatoriach, placówkach rehabilita-cyjno-szkoleniowych, zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych,

b) leki i materiały diagnostyczno-medyczne niezbędne do stosowania stale lub okresowo przez osoby niepełnosprawne,

c) zakup i naprawę indywidualnego sprzętu rehabilitacyjnego i przedmiotów ortopedycznych oraz środków pomocniczych, urządzeń i narzędzi technicznych oraz środków transportu niezbędnych w

45

II


rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,

d) adaptację i wyposażenie mieszkań, budynków mieszkalnych oraz obiektów zamieszkałych lub przeznaczonych dla osób niepełnosprawnych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,

a) usprawnianie fizyczne,e) odpłatność za dojazd i pobyt na turnusach rehabilitacyjnych, usprawniających, wczasach lub

wypoczynku zorganizowanym w innych formach,f) kolonie, obozy oraz turnusy rehabilitacyjne dla niepełnosprawnych dzieci pracowników, a także dla

dzieci osób zatrudnionych w tym zakładzie w ramach stosunku pracy lub umowy o pracę nakładczą, w tym przebywających na urlopach bezpłatnych oraz urlopach wychowawczych, nie pracujących byłych pracowników tego zakładu (pomoc ze środków funduszu rehabilitacji dla nie pracujących osób niepełnosprawnych, byłych pracowników zakładu, może być udzielona na finansowanie rehabilitacji społecznej i leczniczej - w wysokości i na zasadach analogicznych jak dla pracowników pozostających w zatrudnieniu),

h) opiekę pielęgnacyjną w domu nad osobą niepełnosprawną w okresie przewlekłej cho-roby uniemożliwiającej poruszanie się, w tym opiekę socjalno-bytową,

i) utrzymanie przez osoby niewidome psa przewodnika,j) zakup wydawnictw i pomocy dydaktycznych stosownie do potrzeb wynikających z nie-

pełnosprawności,k) opłacanie przewodników towarzyszących osobom niewidomym zaliczonym do znacznego lub

umiarkowanego stopnia niepełnosprawności oraz osobom z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonym do znacznego stopnia niepełnosprawności,

l) opłacanie tłumacza języka migowego,m) przewóz osoby niepełnosprawnej na niezbędne zabiegi leczniczorehabilitacyjne, n) całkowity lub częściowy zwrot ubezpieczeń komunikacyjnych oraz ryczałtów samochodowych za używany własny pojazd mechaniczny dla osób o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności oraz dla osób o lekkim stopniu niepełnosprawności z powodu uszkodzeń narządu ruchu, o) odpłatność za szkolenie lub dokształcanie, w tym również w szkołach średnich i wyższych,p) opłacanie składki na indywidualne ubezpieczenie osób niepełnosprawnych, q) podstawową i specjalistyczną opiekę medyczną oraz poradnictwo i usługi rehabilitacyjne,

46


- Indywidualne programy rehabilitacji, zwane „programami rehabilitacji", mające na celu zmniejszenie ograniczeń zawodowych wynikających z rodzaju i stopnia niepełnosprawności, w ramach których są finansowane w szczególności koszty:a) doradztwa zawodowego w zakresie możliwości szkolenia, przekwalifikowania i do-

kształcania,b) specjalistycznych badań lekarskich oraz psychologicznych dla celów doradztwa zawo-

dowego,c) szkolenia, przekwalifikowania oraz dokształcania w celu nabycia lub podnoszenia kwa-

lifikacji zawodowych.

47

II

Instytucje realizujące zadania na rzecz osób niepełnosprawnych

Rozdział III


48

III


49

III


1. Pełnomocnik Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych

Urząd Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych został utworzony na mocy przepisów ustawy z dnia 9 maja 1991 r. o zatrudnianiu i rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych.

Po kilku latach obowiązywania powyższej ustawy, Sejm RP w dniu 27 sierpnia 1997r. uchwalił ustawę o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, na podstawie której urząd ten aktualnie działa.

Pełnomocnika powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego. Pełnomocnik jest sekretarzem stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej.

Pełnomocnik Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych sprawuje merytoryczny nadzór nad wykonywaniem zadań wynikających z ustawy o rehabilitacji. Do zadań Pełnomocnika należy m.in.:1) inicjowanie, nadzór i koordynacja nad wykonywaniem zadań wynikających z ustawy,2) inicjowanie kontroli realizacji zadań określonych w ustawie,

3) żądanie od podmiotów informacji, dokumentów i sprawozdań okresowych dotyczących realizacji zadań,

4) organizowanie konferencji i szkoleń,5) udzielanie informacji w sprawach z zakresu rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnienia osób niepełnosprawnych,

6) opracowywanie standardów w zakresie realizacji zadań określonych w ustawie,7) opracowywanie oraz opiniowanie projektów aktów normatywnych dotyczących zatrudnienia, rehabilitacji oraz warunków życia osób niepełnosprawnych,8) opracowywanie projektów programów rządowych dotyczących rozwiązywania problemów osób niepełnosprawnych,9) ustalanie założeń do rocznych planów rzeczowo-finansowych dotyczących realizacji zadań wy-nikających z ustawy,10) inicjowanie i realizacja działań zmierzających do ograniczenia skutków niepełnosprawności i barier utrudniających osobom niepełnosprawnym funkcjonowanie w społeczeństwie,11) współpraca z organizacjami pozarządowymi i fundacjami działającymi na rzecz osób niepeł-nosprawnych.

Pełnomocnik wykonuje swoje zadania przy pomocy Biura Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych (BON), które stanowi wyodrębnioną komórkę organizacyjną w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej.

Stanowisko Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych objął 21 listopada 2007 r. Jarosław Duda.

Pełnomocnik Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych przyjmuje interesantów w ramach Dnia Otwartego w każdy drugi wtorek miesiąca w godzinach 14-16. Zapisy

telefoniczne przyjmowane są pod numerami telefonów:022 55 10 116, 022 55 10 117, 022 55 10 230

Adres do korespondencji:Sekretarz StanuPełnomocnik Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej ul. Nowogrodzka 1/3/5, 00- 513 Warszawa.

Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób NiepełnosprawnychBiuro Pełnomocnika jest komórką organizacyjną Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej.

Merytorycznie Biuro Pełnomocnika podlega wyłącznie Pełnomocnikowi Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych.

W chwili obecnej Biuro zatrudnia ponad 50 pracowników, z czego ponad 13 % to osoby nie-pełnosprawne.Dane na podstawie informacji z witryny Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej:www.mpips.gov.pl

1a. Krajowa Rada Konsultacyjna ds. Osób Niepełnosprawnych

Krajowa Rada Konsultacyjna do Spraw Osób Niepełnosprawnych jest organem doradczym Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych, stanowiącym forum współpracy na rzecz osób niepełnosprawnych przedstawicieli organów administracji rządowej, samorządu terytorialnego i organizacji pozarządowych. Działa na podstawie Ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz. U. z 2008 r., Nr 14, poz. 92) oraz Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 listopada 2007 r. w sprawie sposobu i trybu działania Krajowej Rady Konsultacyjnej do Spraw Osób Niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 230, poz. 1695).

Do zadań Rady należy w szczególności:1. Przedstawianie Pełnomocnikowi Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych:

• propozycji przedsięwzięć zmierzających do integracji osób niepełnosprawnych,• propozycji rozwiązań w zakresie zaspokajania potrzeb osób niepełnosprawnych, wynikających z

niepełnosprawności,• opinii do dokumentów przedkładanych Radzie przez Pełnomocnika, w tym do projektów:• aktów prawnych mających lub mogących mieć wpływ na sytuację osób niepełnosprawnych,

planów finansowych oraz sprawozdań Funduszu,

50

III



• rządowych programów działań na rzecz osób niepełnosprawnych oraz informacji o ich realizacji,• rocznych informacji o działalności Rady,

2. Sygnalizowanie odpowiednim organom potrzeby wydania lub zmiany przepisów dotyczącychsytuacji osób niepełnosprawnych.

Posiedzenia Rady są zwoływane przez jej przewodniczącego lub co najmniej 5 członków Rady nie rzadziej niż raz na kwartał oraz w każdym czasie na wniosek Pełnomocnika. Kadencja Rady trwa 4 lata.

Adres korespondencyjny:Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych, ul. Nowogrodzka 1/3/5, 00-513 Warszawa Telefon: (022) 55 10 234; Fax: (022) 55 10 161 e-mail: [email protected]

Skład Rady:1) pięciu przedstawicieli organów administracji rządowej, w tym jednego przedstawiciela ministra

właściwego do spraw finansów publicznych,1) pięciu przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego,2) przedstawicieli organizacji pozarządowych, w tym:

a) po jednym przedstawicielu każdej organizacji pracodawców, reprezentatywnej w rozumieniuustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczychi wojewódzkich komisjach dialogu społecznego (Dz. U. Nr 100, poz. 1080, z późn. zm.),

b) po jednym przedstawicielu każdej organizacji związkowej reprezentatywnej w rozumieniuustawy o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych,

c) przedstawicieli innych niż wymienione w lit. a) i b) organizacji pozarządowych w liczbierównej przedstawicielom tych organizacji.

W przypadku gdy w trakcie trwania kadencji Rady organizacja pracodawców lub organizacja związkowa stanie się organizacją reprezentatywną w rozumieniu ustawy o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych, przedstawiciel tej organizacji wchodzi w skład Rady.

Członków Rady powołuje minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego na wniosek Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych, a w przypadku członków - przedstawicieli organizacji pozarządowych, na wniosek tych organizacji.

CZŁONKOWIE RADY W KADENCJI 2007-2011

PRZEDSTAWICIELE ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ1. Dariusz Atłas - Ministerstwo Finansów2. Monika Majewska - Ministerstwo Budownictwa3. Cezary Zawistowski - Ministerstwo Edukacji Narodowej4. Dagmara Korbasińska - Ministerstwo Zdrowia5. Elżbieta Bojanowska - Ministerstwo Sportu i Turystyki.

ORGANIZACJE PRACODAWCÓW1. Agnieszka Krajnik - przedstawiciel Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych2. Barbara Pokorny - przedstawiciel Konfederacji Pracodawców Polskich3. Tomasz Staszewski - przedstawiciel Business Centre Club4. Janusz Piątek - przedstawiciel Związku Rzemiosła Polskiego

ORGANIZACJE ZWIĄZKOWE1. Wiesława Taranowska - przedstawiciel Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych2. Urszula Majtyka - przedstawiciel Forum Związków Zawodowych3. Stanisław Domański - przedstawiciel Sekcji Krajowej Osób Niewidomych NSZZ „SOLIDARNOŚĆ"

PRZEDSTAWICIELE SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO1. Rafał Gużkowski - przedstawiciel Marszałka Województwa Podkarpackiego2. Małgorzata Węgrzyn - przedstawiciel Starostwa Powiatowego w Olkuszu3. Leszek Kawski - przedstawiciel Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego4. Jarosław Iwaszkiewicz - przedstawiciel Prezydenta Miasta Gdańska5. Michał Tomczak - przedstawiciel Rady Miasta Poznania

ORGANIZACJE POZARZĄDOWE INNE NIŻ ORGANIZACJE PRACODAWCÓW I ZWIĄZKÓW ZAWODOWYCH W ROZUMIENIU PRZEPISÓW USTAWY O TRÓJSTRONNEJ KOMISJI1. Krystyna Mrugalska - przedstawiciel Polskiego Stowarzyszenia Na Rzecz Osób z Upośledze-

niem Umysłowym2. Andrzej Kopeć - przedstawiciel Polskiego Związku Głuchych3. Adam Kondzior - przedstawiciel Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Osób Niesprawnych Ruchowo4. Tadeusz Zarębski - przedstawiciel Polskiego Stowarzyszenia Ludzi Cierpiących na Padaczkę

2. Anna Woźniak-Szymańska - przedstawiciel Polskiego Związku Niewidomych3. Piotr Pawłowski - przedstawiciel Stowarzyszenia Przyjaciół Integracji2. Jerzy Szreter - przedstawiciel Krajowego Związku Rewizyjnego Spółdzielni Inwalidów i Spółdzielni

Niewidomych

51

III



2. Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (pełna informacja o działaniach PFRON w Rozdz. I Informatora)

3. Instytucje realizujące zadania z zakresu rehabilitacji zawodowej i społecznej na poziomie województw

Podstawa prawna:- Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu-osób niepełnosprawnych (t. j. Dz. U. z 2008 r. Nr 14, poz. 92),- Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z późn. zm.),- Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 6 sierpnia 2004 r. w sprawie określenia zadań samorządu województwa, które mogą być dofinansowane ze środków Państwowego Fun-duszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 187, poz. 1940 z późn. zm.).

3a. Zadania Samorządu Województwa

Samorząd Województwa - w ramach Ustawy o rehabilitacji - realizuje zadania:1) opracowuje i realizuje wojewódzkie programy dotyczące wyrównywania szans osób niepełno-

sprawnych i przeciwdziałania ich wykluczeniu społecznemu oraz pomocy w realizacji zadań na rzecz zatrudniania osób niepełnosprawnych,

2) opracowuje i przedstawia Pełnomocnikowi Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych informacje o prowadzonej działalności,

1) udziela pomocy zakładom pracy chronionej w postaci:

- zwrotu kosztów za szkolenie zatrudnionych osób niepełnosprawnych, w związku z ko-niecznością zmiany profilu produkcji,- jednorazowej pożyczki w celu ochrony istniejących w zakładzie miejsc pracy osób niepeł-nosprawnych,

4) dofinansowuje roboty budowlane w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. -Prawo budowlane, odnośnie obiektów służących rehabilitacji, w związku z potrzebami osób niepełnosprawnych, z wyjątkiem rozbiórki tych obiektów,

4) dofinansowuje koszty tworzenia i działania zakładów aktywności zawodowej,5) współpracuje z organami administracji rządowej oraz powiatami i gminami w zakresie realizacji

zadań wynikających z ustawy,6) współpracuje z organizacjami pozarządowymi i fundacjami działającymi na rzecz osób niepeł-

nosprawnych,7) opiniuje wnioski ośrodków przyjmujących grupy turnusowe, ubiegających się o uzyskanie wpisu do

specjalnego rejestru.

Sejmik Województwa w formie uchwały określa zadania i programy, na które przeznacza środki przekazane przez PFRON samorządom wojewódzkim na realizację określonych zadań lub rodzajów zadań.

M arszałek Województwa: - tworzy i likwiduje - w porozumieniu z Pełnomocnikiem Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych -

specjalistyczne ośrodki szkoleniowo-rehabilitacyjne,- powołuje i odwołuje wojewódzkie społeczne rady do spraw osób niepełnosprawnych, będące organami

opiniodawczo-doradczymi.

3b. Zadania Wojewody:

1) Wojewoda, po zasięgnięciu opinii starostów, ustala obszar działania powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności, który może obejmować swoim zasięgiem więcej niż jeden powiat oraz siedziby wyjazdowych składów orzekających w powiatach, w których nie powołano powiatowego zespołu.

2) Wojewoda powołuje i odwołuje wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności.3) Wojewoda pełni bezpośredni nadzór nad działaniem powiatowych zespołów do spraw orzekania o

niepełnosprawności oraz przedstawia Pełnomocnikowi Rządu ds. Osób Niepełno-prawnych informacje o realizacji zadań powiatowych i wojewódzkich zespołów.

4) Wojewoda prowadzi rejestr ośrodków oraz rejestr organizatorów turnusów rehabilitacyjnych i dokonuje wpisu do tych rejestrów na okres 3 lat po spełnieniu przez ośrodek lub organizatora turnusów określonych warunków oraz wykreśla ośrodek lub organizatora turnusu z rejestru w razie uniemożliwienia kontroli ośrodka lub organizatora turnusu oraz niespełnienia warunków określonych w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej 15 listopada 2007 r. w sprawie turnusów rehabilitacyjnych (Dz. U. Nr 230, poz. 1694).

5) Wojewoda wydaje decyzję w sprawie przyznania statusu zakładu pracy chronionej lub zakładu aktywności zawodowej, jeżeli starający się o wymienione statusy spełniają określone warunki,a) Wojewoda może, w drodze decyzji, zwolnić na czas określony, nie dłużej jednak niż na

sześć miesięcy, prowadzącego zakład pracy chronionej od spełnienia warunku dotyczące-go wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych (co najmniej 40%, a w tym co naj-mniej 10% ogółu zatrudnionych to osoby zaliczone do znacznego lub umiarkowanegostopnia niepełnosprawności), jeżeli:

52

III


- zatrudnia co najmniej 60% osób niepełnosprawnych oraz- właściwy powiatowy urząd pracy nie może skierować wymaganej liczby osób niepełnosprawnych

zaliczonych do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, posiadających odpowiednie kwalifikacje zawodowe lub nadających się do przekwalifikowania,

b) Wojewoda może, w drodze decyzji, zwolnić z obowiązku prowadzenia działalności gospodar-czej przez okres 12 miesięcy poprzedzających złożenie wniosku o przyznanie statusu zakładupracy chronionej lub z obowiązku utrzymywania wskaźnika zatrudnienia osób niepełnospraw-nych1, w okresie 6 miesięcy poprzedzających dzień złożenia wniosku o przyznanie statusu za-kładu pracy chronionej pracodawcę, który:- przejął wraz ze wszystkimi pracownikami zakład pracy chronionej w upadłości lub w likwidacji albo

zagrożony likwidacją lub upadłością, z wyłączeniem przejęcia dokonanego na podstawie Kodeksu Spółek Handlowych lub ustawy z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze (Dz. U. z 2003 r. Nr 188, poz. 1848 z późn. zm.),

Wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych wynosi: co najmniej 40 %, a w tym co najmniej 10 % ogó łu zatrudnionych stanowią osoby zaliczone do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności; albo co najmniej 30 % niewidomych lub psychicznie chorych, albo upośledzonych umysłowo zaliczonych do znacznego albo umiarkowanego stopnia niepełnosprawności.

- przejął w drodze darowizny od osoby należącej w stosunku do niego do I grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn zakład pracy chronionej prowadzony przez jedną lub więcej osób fizycznych,

c) Wojewoda może wydać decyzję, o której mowa powyżej w przypadku, gdy pracodawca:- utrzyma zatrudnienie pracowników zakładu pracy chronionej w okresie roku od dnia wydania

decyzji oraz- spełnia pozostałe warunki, o których mowa w art. 28 ustawy o rehabilitacji, w dniu

wystąpienia z wnioskiem o przyznanie statusu zakładu pracy chronionej lub udoku-mentowania przejęcia zakładu,

d) Wojewoda podejmuje decyzję stwierdzającą utratę przyznanego statusu zakładu pracy chronionej lub zakładu aktywności zawodowej w razie niespełniania warunków lub obowiązków, o których mowa w ustawie o rehabilitacji, z dniem zaprzestania spełniania jakiegokolwiek z tych warunków lub obowiązków. Od wymienionych decyzji wojewody, przysługuje pracodawcy odwołanie do ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego,e) Wojewoda i Państwowa Inspekcja Pracy przedstawiają Pełnomocnikowi informacje o wy-nikach kontroli przeprowadzanych przez Państwową Inspekcję Pracy w zakładach pracy chronionej i w zakładach aktywności zawodowej w zakresie przestrzegania przepisów ustawy o rehabilitacji,f) Wojewoda jest obowiązany przedkładać Pełnomocnikowi informacje półroczne (oraz ewentualnie w terminie określonym we wniosku Pełnomocnika) dotyczące wydanych decyzji, w tym stanu zatrudnienia w zakładach pracy chronionej,

6) Wojewoda przesyła Pełnomocnikowi kwartalne informacje zbiorcze o szkoleniach, zatrudnieniu i osobach niepełnosprawnych, bezrobotnych lub innych osób niepełnosprawnych poszukujących pracy i nie pozostających w zatrudnieniu, zarejestrowanych w powiatowym urzędzie pracy, sporzą-dzone na podstawie informacji uzyskanych od starosty.

3c. Zadania wojewódzkich społecznych rad do spraw osób niepełnosprawnych

Wojewódzkie społeczne rady do spraw osób niepełnosprawnych są organami opiniodawczo-doradczymi marszałków województw.

Do zakresu działania wojewódzkich rad należy:1) inspirowanie przedsięwzięć zmierzających do:

a) integracji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych,b) realizacji praw osób niepełnosprawnych,

2) opiniowanie projektów wojewódzkich programów działań na rzecz osób niepełnosprawnych,3) ocena realizacji programów,4) opiniowanie projektów uchwał i programów przyjmowanych przez sejmik województwa pod kątem

ich skutków dla osób niepełnosprawnych.Skład wojewódzkich rad:Wojewódzkie rady składają się z 7 osób, powoływanych spośród przedstawicieli działających na

terenie województwa organizacji pozarządowych, fundacji oraz przedstawicieli wojewody i jednostek samorządu terytorialnego (powiatów i gmin).

Powołanie i odwołanie:Członków wojewódzkich rad powołuje i odwołuje marszałek województwa spośród kandydatów

zgłoszonych przez organizacje pozarządowe, fundacje oraz przedstawicieli wojewody i jednostek samorządu terytorialnego.

Organizacja pracy:Kadencja rad trwa 4 lata. Posiedzenia rady odbywają się co najmniej raz na kwartał.

4. Instytucje realizujące zadania z zakresu rehabilitacji społecznej i zawodowej na poziomie powiatów

Podstawa prawna:

53

III


- Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t. j. Dz. U. z 2008 r. Nr 14, poz. 92),- Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 25 marca 2003 r., w sprawie organizacji oraz trybu działania wojewódzkich i powiatowych społecznych rad do spraw osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 62, poz. 560),- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie określenia rodzajów zadań powiatu, które mogą być finansowane ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 96, poz. 861 z późn. zm.),- Ustawa z 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 z późn. zm.).

4a. Zadania Starosty Powiatu

Starosta powiatu:1. Wydaje opinie na temat utworzenia zakładu aktywności zawodowej.

2. Powołuje i odwołuje Powiatowe Zespoły do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności, po zyskaniu zgody wojewody.3. Udziela pomocy finansowej osobie niepełnosprawnej na rozpoczęcie własnej działalności go-spodarczej do wysokości 15-krotnego przeciętnego wynagrodzenia.4. Umarza - w części lub całości - pożyczkę zaciągniętą przez osobę niepełnosprawną na rozpoczęcie działalności gospodarczej lub rolniczej, na wniosek pożyczkobiorcy lub w przypadku uzasadnionym trudną sytuacją materialną lub losową dłużnika, odracza termin jej spłaty lub rozkłada jej spłatę na raty.5. Dofinansowuje do wysokości 50% oprocentowania kredytu bankowego zaciągniętego na kontynuowanie działalności gospodarczej prowadzonej przez osoby niepełnosprawne.6. Udziela - ze środków PFRON - pomocy pracodawcom zatrudniającym osoby niepełnosprawne, w szczególności poprzez:

- refundację kosztów przystosowania stanowiska pracy, adaptacji pomieszczeń do potrzeb osób niepełnosprawnych lub nabycia urządzeń ułatwiających osobie niepełnosprawnej funkcjonowanie w zakładzie pracy, w odniesieniu do tworzonych lub istniejących miejsc pracy,

- refundację kosztów wyposażenia tworzonych miejsc pracy,- refundację kosztów szkolenia niepełnosprawnych pracowników,- zwrot miesięcznych kosztów zatrudnienia osoby pomagającej pracownikowi niepełnosprawnemu

(dotyczy czynności ułatwiające komunikowanie się z otoczeniem, a także niemożliwych lub trudnych do samodzielnego wykonania przez niepełnosprawnego pracownika na stanowisku pracy).

7. Przekazuje wojewodzie informacje o szkoleniach i zatrudnieniu bezrobotnych osób niepełno-sprawnych lub innych osób niepełnosprawnych poszukujących pracy i niepozostających w za-trudnieniu, zarejestrowanych w powiatowym urzędzie pracy.

4b. Zadania Rady Powiatu

Rada Powiatu - w formie uchwały - określa zadania, na które każdorocznie przeznacza środki finansowe PFRON, zgodnie z zadaniami wynikającymi z ustawy o rehabilitacji.

4c. Zadania Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie (PCPR)

Do zadań PCPR należy:1) opracowywanie i realizacja, zgodnych z powiatową strategią dotyczącą rozwiązywania problemów społecznych, powiatowych programów działań na rzecz osób niepełnosprawnych w za-kresie rehabilitacji społecznej oraz przestrzegania praw osób niepełnosprawnych,2) współpraca z organizacjami pozarządowymi i fundacjami działającymi na rzecz osób niepełnosprawnych w zakresie rehabilitacji społecznej,

1) podejmowanie działań zmierzających do ograniczania skutków niepełnosprawności,3) opracowywanie i przedstawianie planów zadań i informacji z prowadzonej działalności oraz ich udostępnianie na potrzeby samorządu województwa,

2) dofinansowanie:

a) uczestnictwa osób niepełnosprawnych i ich opiekunów w turnusach rehabilitacyjnych,b) sportu, kultury, rekreacji i turystyki osób niepełnosprawnych,c) zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjny, przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze przy-

znawane osobom niepełnosprawnym na podstawie odrębnych przepisów,d) likwidacji barier architektonicznych, w komunikowaniu się i technicznych, w związku z in-

dywidualnymi potrzebami osób niepełnosprawnych,e) rehabilitacji dzieci i młodzieży;

6) dofinansowanie kosztów tworzenia i działania warsztatów terapii zajęciowej.

4d. Zadania powiatowych społecznych rad ds. osób niepełnosprawnych:

Powiatowe społeczne rady do spraw osób niepełnosprawnych są organami opiniodaw-czo - doradczymi starostów. Działają one na podstawie art. 44b ustawy o rehabilitacji oraz Rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie organizacji oraz trybu działania wojewódzkich i powiatowych społecznych rad do spraw osób niepełnosprawnych.

Do zakresu działania powiatowych rad należy:1) inspirowanie przedsięwzięć zmierzających do:

54

III


a) integracji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych,b) realizacji praw osób niepełnosprawnych,

2) opiniowanie projektów powiatowych programów działań na rzecz osób niepełnosprawnych,3) ocena realizacji programów,4) opiniowanie projektów uchwał i programów przyjmowanych przez radę powiatu pod kątem ich

skutków dla osób niepełnosprawnych.Powiatowe rady składają się z 5 osób, powoływanych spośród przedstawicieli działających na

terenie danego powiatu organizacji pozarządowych, fundacji oraz przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego (powiatów i gmin).

Kadencja rad trwa 4 lata.Członków powiatowych rad powołuje i odwołuje starosta, spośród kandydatów zgłoszonych przez

organizacje pozarządowe oraz przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego.

4e. Zadania Powiatowego Urzędu Pracy

Osoba niepełnosprawna zarejestrowana w powiatowym urzędzie pracy jako bezrobotna albo poszukująca pracy niepozostająca w zatrudnieniu ma prawo korzystać z usług lub instrumentów rynku pracy na zasadach określonych w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

Osoba niepełnosprawna zarejestrowana w powiatowym urzędzie pracy jako poszukująca pracy niepozostająca w zatrudnieniu może również korzystać na zasadach takich jak bezrobotni z usług lub instrumentów określonych w ustawie o promocji, w szczególności:1) szkoleń,2) stażu,3) prac interwencyjnych,4) przygotowania zawodowego w miejscu pracy.

Wydatki na instrumenty lub usługi rynku pracy są finansowane w odniesieniu do osób niepełnosprawnych zarejestrowanych jako:1) bezrobotne - ze środków Funduszu Pracy,2) poszukujące pracy niepozostające w zatrudnieniu - ze środków PFRON.

POŚREDNICTWO PRACY jest jedną z podstawowych usług rynku pracy. Polega ono w szczególności na:1) udzielaniu pomocy bezrobotnym i poszukującym pracy w uzyskaniu odpowiedniego zatrudnienia oraz

pracodawcom w pozyskaniu pracowników o poszukiwanych kwalifikacjach zawodowych,2) pozyskiwaniu ofert pracy,

2) upowszechnianiu ofert pracy, w tym przez przekazywanie ofert pracy do internetowej bazy ofert pracy udostępnianej przez ministra właściwego do spraw pracy,

3) udzielaniu pracodawcom informacji o kandydatach do pracy, w związku ze zgłoszoną ofertą pracy,4) informowaniu bezrobotnych i poszukujących pracy oraz pracodawców o aktualnej sytuacji i

przewidywanych zmianach na lokalnym rynku pracy,5) inicjowaniu i organizowaniu kontaktów bezrobotnych i poszukujących pracy z pracodawcami,6) współdziałaniu powiatowych urzędów pracy w zakresie wymiany informacji o możliwościach uzyskania

zatrudnienia i szkolenia na terenie ich działania,7) informowaniu bezrobotnych o przysługujących im prawach i obowiązkach.

Pośrednictwo pracy na terenie Rzeczypospolitej Polskiej lub pośrednictwo do pracy za granicą prowadzą powiatowe i wojewódzkie urzędy pracy, agencje pośrednictwa pracy i Ochotnicze Hufce Pracy.

Pośrednictwo pracy dla bezrobotnych i poszukujących pracy realizowane przez powiatowe i wojewódzkie urzędy pracy jest prowadzone nieodpłatnie.

PORADNICTWO ZAWODOWE I INFORMACJA ZAWODOWA polega na udzielaniu:1. bezrobotnym i poszukującym pracy pomocy w wyborze odpowiedniego zawodu i miejsca za-

trudnienia, w szczególności na:a) udzielaniu informacji o zawodach, rynku pracy oraz możliwościach szkolenia i kształcenia,b) udzielaniu porad z wykorzystaniem standaryzowanych metod ułatwiających wybór zawodu, zmianę

kwalifikacji, podjęcie lub zmianę zatrudnienia, w tym badaniu zainteresowań i uzdolnień zawodowych,c) kierowaniu na specjalistyczne badania psychologiczne i lekarskie umożliwiające wydawanie opinii o

przydatności zawodowej do pracy i zawodu albo kierunku szkolenia,d) inicjowaniu, organizowaniu i prowadzeniu grupowych porad zawodowych dla bezrobotnych i

poszukujących pracy;2. pracodawcom pomocy w doborze kandydatów do pracy, w szczególności na udzielaniu infor-

macji i doradztwie w tym zakresie.

Poradnictwo zawodowe i informacja zawodowa są realizowane zgodnie z zasadami:1) dostępności usług poradnictwa zawodowego dla bezrobotnych i poszukujących pracy oraz dla pracodawców,

2) dobrowolności,3) równości bez względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, pochodzenie etnicz ne, narodowość, orientację seksualną, przekonania polityczne i wyznanie religijne lub przynależność związkową,

4) swobody wyboru zawodu i miejsca zatrudnienia,5) bezpłatności,6) poufności i ochrony danych.

55

III


Poradnictwo zawodowe i informacja zawodowa są świadczone w formie grupowej lub w formie porady indywidualnej.

Ważne adresy internetowe:Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej - www.mpips.gov.pl Ministerstwo Gospodarki - www.mg.gov.pl Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) - www.zus.pl Serwis Urzędów Pracy - www.epuls.praca.gov.pl Europejskie Służby Zatrudnienia - www.eures.praca.gov.pl Oferty pracy - www.praca.pl

5. Zadania Pomocy Społecznej

Podstawa prawna:- Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2008 r., Nr 115, poz. 728 z późn. zm.).

Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości.

Pomoc społeczną organizują organy administracji rządowej i samorządowej, współpracując w tym zakresie, na zasadzie partnerstwa, z organizacjami społecznymi i pozarządowymi, Kościołem Katolickim, innymi kościołami, związkami wyznaniowymi oraz osobami fizycznymi i prawnymi.

Do zadań własnych gminy o charakterze obowiązkowym należy:1) opracowanie i realizacja gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych ze szczególnym

uwzględnieniem programów pomocy społecznej, profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka;

1) sporządzanie bilansu potrzeb gminy w zakresie pomocy społecznej;2) udzielanie schronienia, zapewnienie posiłku oraz niezbędnego ubrania osobom tego pozbawionym;2) przyznawanie i wypłacanie zasiłków okresowych;3) przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych;3) przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków powstałych w wyniku zdarzenia

losowego;4) przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków na świadczenia zdrowotne

osobom bezdomnym oraz innym osobom niemającym dochodu i możliwości uzyskania świadczeń na podstawie przepisów o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia;

1) przyznawanie zasiłków celowych w formie biletu kredytowanego;2) opłacanie składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za osobę, która zrezygnuje z zatrudnienia w

związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie niezamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem;

3) praca socjalna;4) organizowanie i świadczenie usług opiekuńczych, w tym specjalistycznych, w miejscu zamieszkania, z

wyłączeniem specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi;

12) prowadzenie i zapewnienie miejsc w placówkach opiekuńczo-wychowawczych wsparcia dziennego lub mieszkaniach chronionych;

13) tworzenie gminnego systemu profilaktyki i opieki nad dzieckiem i rodziną;14) dożywianie dzieci;15) sprawienie pogrzebu, w tym osobom bezdomnym;16) kierowanie do domu pomocy społecznej i ponoszenie odpłatności za pobyt mieszkańca gminy w tym

domu;17) pomoc osobom mającym trudności w przystosowaniu się do życia po zwolnieniu z zakładu karnego;18) sporządzanie sprawozdawczości oraz przekazywanie jej właściwemu wojewodzie, również w formie

dokumentu elektronicznego, z zastosowaniem systemu teleinformatycznego;19) utworzenie i utrzymywanie ośrodka pomocy społecznej, w tym zapewnienie środków na wy-

nagrodzenia pracowników.

Do zadań własnych gminy należy:1) przyznawanie i wypłacanie zasiłków specjalnych celowych;2) przyznawanie i wypłacanie pomocy na ekonomiczne usamodzielnienie w formie zasiłków, pożyczek oraz

pomocy w naturze;3) prowadzenie i zapewnienie miejsc w domach pomocy społecznej i ośrodkach wsparcia o zasięgu gminnym

oraz kierowanie do nich osób wymagających opieki;4) podejmowanie innych zadań z zakresu pomocy społecznej wynikających z rozeznanych potrzeb gminy, w

tym tworzenie i realizacja programów osłonowych;5) współpraca z powiatowym urzędem pracy w zakresie upowszechniania ofert pracy oraz informacji o

wolnych miejscach pracy, upowszechniania informacji o usługach poradnictwa zawodowego i o szkoleniach.

Do zadań własnych powiatu należy:1) opracowanie i realizacja powiatowej strategii rozwiązywania problemów społecznych, ze szczególnym

uwzględnieniem programów pomocy społecznej, wspierania osób niepełnosprawnych i innych, których

56

III

http://www.praca.pl/

http://www.eures.praca.gov.pl/

http://www.epuls.praca.gov.pl/

http://www.zus.pl/

http://www.mg.gov.pl/



celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka - po konsultacji z właściwymi terytorialnie gminami;

2) prowadzenie specjalistycznego poradnictwa;3) organizowanie opieki w rodzinach zastępczych, udzielanie pomocy pieniężnej na częściowe pokrycie

kosztów utrzymania umieszczonych w nich dzieci oraz wypłacanie wynagrodzenia z tytułu pozostawania w gotowości przyjęcia dziecka albo świadczonej opieki i wychowania niespokrewnionym z dzieckiem zawodowym rodzinom zastępczym;

4) zapewnienie opieki i wychowania dzieciom całkowicie lub częściowo pozbawionym opieki rodziców, w szczególności przez organizowanie i prowadzenie ośrodków adopcyjno-opiekuńczych, placówek opiekuńczo-wychowawczych, dla dzieci i młodzieży, w tym placówek wsparcia dziennego o zasięgu ponadgminnym, a także tworzenie i wdrażanie programów pomocy dziecku i rodzinie;

1) pokrywanie kosztów utrzymania dzieci z terenu powiatu, umieszczonych w całodobowych placów-kach opiekuńczo-wychowawczych i w rodzinach zastępczych, również na terenie innego powiatu;

2) przyznawanie pomocy pieniężnej na usamodzielnienie oraz na kontynuowanie nauki osobom opuszczającym całodobowe placówki opiekuńczo-wychowawcze typu rodzinnego i socjaliza-cyjnego, domy pomocy społecznej dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie, domy dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, rodziny zastępcze oraz schroniska dla nieletnich, zakłady poprawcze, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze, specjalne ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki socjoterapii zapewniające całodobową opiekę lub młodzieżowe ośrodki wychowawcze;

3) pomoc w integracji ze środowiskiem osób mających trudności w przystosowaniu się do życia, młodzieży opuszczającej całodobowe placówki opiekuńczo-wychowawcze typu rodzinnego i socjalizacyjnego, domy pomocy społecznej dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie, domy dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, rodziny zastępcze oraz schroniska dla nieletnich, zakłady poprawcze, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze, specjalne ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki socjoterapii zapewniające całodobową opiekę lub młodzieżowe ośrodki wychowawcze, mających braki w przystosowaniu się;

4) pomoc cudzoziemcom, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą, mającym trudności w integracji ze środowiskiem;

5) prowadzenie i rozwój infrastruktury domów pomocy społecznej o zasięgu ponadgminnym oraz umieszczanie w nich skierowanych osób;

6) prowadzenie mieszkań chronionych dla osób z terenu więcej niż jednej gminy oraz powiatowych ośrodków wsparcia, w tym domów dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, z wyłączeniem środowiskowych domów samopomocy i innych ośrodków wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi;

7) prowadzenie ośrodków interwencji kryzysowej;8) udzielanie informacji o prawach i uprawnieniach;9) szkolenie i doskonalenie zawodowe kadr pomocy społecznej z terenu powiatu;14) doradztwo metodyczne dla kierowników i pracowników jednostek organizacyjnych pomocy

społecznej z terenu powiatu;15) podejmowanie innych działań wynikających z rozeznanych potrzeb, w tym tworzenie i reali-

zacja programów osłonowych;16) sporządzanie sprawozdawczości oraz przekazywanie jej właściwemu wojewodzie, również

w formie dokumentu elektronicznego, z zastosowaniem systemu teleinformatycznego;16) sporządzanie bilansu potrzeb powiatu w zakresie pomocy społecznej;17) utworzenie i utrzymywanie powiatowego centrum pomocy rodzinie, w tym zapewnienie

środków na wynagrodzenia pracowników.

Organy administracji rządowej i samorządowej mogą zlecać realizację zadania z zakresu pomocy społecznej, udzielając dotacji na finansowanie lub dofinansowanie:1) organizacjom pozarządowym prowadzącym działalność w zakresie pomocy społecznej,2) osobom prawnym i jednostkom organizacyjnym działającym na podstawie przepisów o stosunku

Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancji wolności sumienia i wyznania, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności w zakresie pomocy społecznej.

Pomocy społecznej udziela się osobom i rodzinom w szczególności z powodu:1) ubóstwa;2) sieroctwa;3) bezdomności;

1) bezrobocia;2) niepełnosprawności;3) długotrwałej lub ciężkiej choroby;4) przemocy w rodzinie;5) potrzeby ochrony ofiar handlu ludźmi;6) potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności;7) bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza

w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych;8) braku umiejętności w przystosowaniu do życia młodzieży opuszczającej całodobowe placówki opiekuńczo-

wychowawcze;

12) trudności w integracji cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą;

13) trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego;

57

III


14) alkoholizmu lub narkomanii;15) zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej;16) klęski żywiołowej lub ekologicznej.

Prawo do świadczeń z pomocy społecznej, jeżeli umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej, przysługuje:1) osobom posiadającym obywatelstwo polskie mającym miejsce zamieszkania i przebywającym na

terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;2) cudzoziemcom mającym miejsce zamieszkania i przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:

a) na podstawie zezwolenia na osiedlenie się, zezwolenia na pobyt rezydenta długotermino-wego Wspólnot Europejskich, zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony lub w związku z uzyskaniem w Rzeczypospolitej Polskiej statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej,b) na podstawie zgody na pobyt tolerowany - w formie schronienia, posiłku, niezbędnego ubrania oraz zasiłku celowego;

3) mającym miejsce zamieszkania i przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywa-telom państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumie-nia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfe-deracji Szwajcarskiej oraz członkom ich rodzin, posiadającym prawo pobytu lub prawo stałegopobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej przysługuje:1) osobie samotnie gospodarującej, której dochód nie przekracza kwoty 461 zł,2) osobie w rodzinie, w której dochód na osobę nie przekracza kwoty 316 zł,3) rodzinie, której dochód nie przekracza sumy kwot kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, - przy

jednoczesnym wystąpieniu co najmniej jednego z powodów wymienionych powyżej(ubóstwo, sieroctwo, itd.) lub innych okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy społecznej.

Za dochód uważa się sumę miesięcznych przychodów z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku lub w przypadku utraty dochodu z miesiąca, w którym wniosek został złożony, bez względu na tytuł i źródło ich uzyskania pomniejszoną o:1) miesięczne obciążenie podatkiem dochodowym od osób fizycznych;2) składki na ubezpieczenie zdrowotne określone w przepisach o powszechnym ubezpieczeniu w

Narodowym Funduszu Zdrowia oraz ubezpieczenia społeczne określone w odrębnych przepisach;3) kwotę alimentów świadczonych na rzecz innych osób.

Do dochodu nie wlicza się jednorazowego pieniężnego świadczenia socjalnego, wartości świadczeń w naturze, świadczenia przysługującego osobie bezrobotnej na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z tytułu wykonywania prac społecznie użytecznych.W stosunku do osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą:1) opodatkowaną podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach określonych w prze-

pisach o podatku dochodowym od osób fizycznych - za dochód przyjmuje się przychód z tejdziałalności pomniejszony o koszty uzyskania przychodu, obciążenie podatkiem należnymi składkami na ubezpieczenie zdrowotne określonymi w przepisach o powszechnym ubez-pieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia, związane z prowadzeniem tej działalności orazodliczonymi od dochodu składkami na ubezpieczenia społeczne niezaliczonymi do kosztówuzyskania przychodów, określonymi w odrębnych przepisach, z tym że:a) różnicę przychodów i kosztów ich uzyskania ustala się za miesiąc poprzedzający miesiąc

złożenia wniosku w oparciu o wielkości wykazane w deklaracjach podatkowych za okresy od początku roku do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc złożenia wniosku oraz od początku roku do końca miesiąca poprzedzającego ten miesiąc; wysokość miesięcznego obciążenia podatkiem, składkami na ubezpieczenie zdrowotne oraz składkami na ubezpieczenia społeczne przyjmuje się z miesiąca poprzedzającego miesiąc złożenia wniosku,

b) jeżeli podatnik wpłaca zaliczki na podatek dochodowy w formie uproszczonej, a także jeżeli nie złożył deklaracji, jego dochód ustala się, dzieląc kwotę dochodu z działalności gospodarczej za poprzedni rok kalendarzowy przez liczbę miesięcy, w których podatnik prowadził działalność, a jeżeli nie prowadził działalności, dochód ustala się w oparciu o oświadczenie tej osoby;

2) opodatkowaną na zasadach określonych w przepisach o zryczałtowanym podatku dochodo-wym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne - za dochód przyjmuje sięzadeklarowaną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, a jeżeli z tytułu pro-wadzenia tej działalności nie istnieje obowiązek ubezpieczenia społecznego, przyjmuje siękwotę najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Wysokość dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej w przypadku prowadzenia działalności opodatkowanej na zasadach określonych w przepisach o podatku dochodowym od osób fizycznych ustala się na podstawie zaświadczenia wydanego przez naczelnika właściwego urzędu skarbowego zawierającego informację o wysokości:1) przychodu;2) kosztów uzyskania przychodu;3) różnicy pomiędzy przychodem a kosztami jego uzyskania;4) dochodów z innych niż działalność gospodarcza źródeł;5) odliczonych od dochodu składek na ubezpieczenia społeczne;6) należnych zaliczek na podatek dochodowy lub należnego podatku;7) odliczonych od podatku składek na ubezpieczenie zdrowotne związanych z prowadzeniem

pozarolniczej działalności gospodarczej.

58

III


Wysokość dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej w przypadku prowadzenia działalności na zasadach określonych w przepisach o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne ustala się na podstawie zaświadczenia wydanego przez naczelnika właściwego urzędu skarbowego zawierającego informację o formie opodatkowania oraz na podstawie dowodu opłacenia składek w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.

Przyjmuje się, że z 1 ha przeliczeniowego uzyskuje się dochód miesięczny w wysokości 194 zł.

Dochody z pozarolniczej działalności gospodarczej i z ha przeliczeniowych oraz z innych źródeł sumuje się.

Przy ustalaniu prawa do zasiłków stałego i okresowego w składzie rodziny nie uwzględnia się dzieci wychowywanych w rodzinie zastępczej oraz pełnoletnich wychowanków rodziny zastępczej, do dochodu rodziny nie wlicza się ich dochodów i pomocy pieniężnej.

Przy ustalaniu prawa do pomocy pieniężnej na usamodzielnienie oraz pomocy pieniężnej na kontynuowanie nauki do dochodu rodziny lub pełnoletniego wychowanka rodziny zastępczej nie wlicza się pomocy pieniężnej.

Przy ustalaniu odpłatności rodziców za pobyt dziecka w rodzinie zastępczej lub całodobowej placówce opiekuńczo-wychowawczej w składzie rodziny uwzględnia się to dziecko, a także dzieci przebywające w domu pomocy społecznej, rodzinie zastępczej i całodobowej placówce opiekuńczo-wychowawczej, jeżeli rodzice ponoszą odpłatność za ich pobyt.

Ważne:1. W przypadku stwierdzonych przez pracownika socjalnego dysproporcji między udoku-mentowaną wysokością dochodu a sytuacją majątkową osoby lub rodziny, wskazującą, że osoba ta lub rodzina jest w stanie przezwyciężyć trudną sytuację życiową, wykorzystując własne zasoby majątkowe, w szczególności w przypadku posiadania znacznych zasobów finansowych, wartościowych przedmiotów majątkowych lub nieruchomości, można odmówić przyznania świadczenia.2. Osobie odbywającej karę pozbawienia wolności nie przysługuje prawo do świadczeń z pomocy społecznej.3. Osobie tymczasowo aresztowanej zawiesza się prawo do świadczeń z pomocy społecznej. Za okres tymczasowego aresztowania nie udziela się świadczeń.

Świadczeniami z pomocy społecznej są: 1) Świadczenia pieniężne:

a) zasiłek stały - przysługuje:- pełnoletniej osobie samotnie gospodarującej, niezdolnej do pracy z powodu wieku lub całkowicie

niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód jest niższy od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej;

- pełnoletniej osobie pozostającej w rodzinie, niezdolnej do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód, jak również dochód na osobę w rodzinie są niższe od kryterium dochodowego na osobę w rodzinie.

Zasiłek stały ustala się w wysokości:- w przypadku osoby samotnie gospodarującej - różnicy między kryterium dochodowym osoby

samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby, z tym że kwota zasiłku nie może być wyższa niż 418 zł miesięcznie;

- w przypadku osoby w rodzinie - różnicy między kryterium dochodowym na osobę w rodzinie, a dochodem na osobę w rodzinie.

Kwota zasiłku stałego nie może być niższa niż 30 zł miesięcznie. W przypadku zbiegu uprawnień do zasiłku stałego i renty socjalnej, świadczenia pielęgnacyjnego lub dodatku z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania, zasiłek stały nie przysługuje.Osobę przebywającą w domu pomocy społecznej lub ubiegającą się o przyjęcie do niego uznaje się za osobę samotnie gospodarującą, jeżeli przed przyjęciem do domu pomocy społecznej lub rozpoczęciem oczekiwania na miejsce w takim domu była uprawniona do zasiłku stałego.

b) zasiłek okresowy - przysługuje w szczególności ze względu na długotrwałą chorobę, nie-pełnosprawność, bezrobocie, możliwość utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeńz innych systemów zabezpieczenia społecznego:- osobie samotnie gospodarującej, której dochód jest niższy od kryterium dochodowego osoby

samotnie gospodarującej;- rodzinie, której dochód jest niższy od kryterium dochodowego rodziny.Zasiłek okresowy ustala się:- w przypadku osoby samotnie gospodarującej - do wysokości różnicy między kryterium

dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby, z tym że kwota zasiłku nie może być wyższa niż 418 zł miesięcznie;

- w przypadku rodziny - do wysokości różnicy między kryterium dochodowym rodziny, a dochodem tej rodziny.

Kwota zasiłku okresowego nie może być niższa niż 20 zł miesięcznie oraz niż 50% różnicy między:- kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby;- kryterium dochodowym rodziny a dochodem tej rodziny.Okres, na jaki jest przyznawany zasiłek okresowy, ustala ośrodek pomocy społecznej na podstawie okoliczności sprawy.Rada gminy, w drodze uchwały, może podwyższyć minimalne kwoty zasiłku okresowego,

59

III


c) zasiłek celowy i specjalny zasiłek celowy - przyznawany w celu zaspokojenia niezbęd-nej potrzeby bytowej. Zasiłek celowy może być przyznany w szczególności na pokrycieczęści lub całości kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, opału, odzieży, niezbędnychprzedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a takżekosztów pogrzebu.Zasiłek celowy może być przyznany:- osobom bezdomnym i innym osobom niemającym dochodu oraz możliwości uzyskania

świadczeń na podstawie przepisów o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia - na pokrycie części lub całości wydatków na świadczenia zdrowotne,

- w formie biletu kredytowanego,- osobie albo rodzinie, które poniosły straty w wyniku zdarzenia losowego,- osobie albo rodzinie, które poniosły straty w wyniku klęski żywiołowej lub ekologicznej. W szczególnie uzasadnionych przypadkach osobie albo rodzinie o dochodach przekraczających kryterium dochodowe może być przyznany specjalny zasiłek celowy w wysokości nieprzekraczającej odpowiednio kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej lub rodziny, który nie podlega zwrotowi.

d) zasiłek i pożyczka na ekonomiczne usamodzielnienie (przyznawane w formie jednorazowego zasiłku celowego lub nieoprocentowanej pożyczki) - warunki udzielenia i spłaty pożyczki oraz jej zabezpieczenie określa umowa z gminą, pożyczka może być umorzona w całości lub w części, jeżeli przyczyni się to do szybszego osiągnięcia celów pomocy społecznej;

e) pomoc dla rodzin zastępczych ,

f) pomoc na usamodzielnienie oraz na kontynuowanie nauki ,

g) świadczenie pieniężne na utrzymanie i pokrycie wydatków związanych z nauką języka polskiego dla cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą.

2) Świadczenia niepieniężne:a) praca socjalna - jest świadczona na rzecz poprawy funkcjonowania osób i rodzin w ich środowisku

społecznym, bez względu na posiadany dochód,a) bilet kredytowany,b) składki na ubezpieczenie zdrowotne,c) składki na ubezpieczenia społeczne1,b) pomoc rzeczowa, w tym na ekonomiczne usamodzielnienie - następuje przez udostępnienie

maszyn i narzędzi pracy (na podstawie umowy użyczenia) stwarzających możliwość zorganizowania własnego warsztatu pracy oraz urządzeń ułatwiających pracę niepełnosprawnym,

c) sprawienie pogrzebu - odbywa się w sposób ustalony przez gminę, zgodnie z wyznaniem zmarłego,d) poradnictwo specjalistyczne - w szczególności prawne, psychologiczne i rodzinne, jest świadczone

osobom i rodzinom, które mają trudności lub wykazują potrzebę wsparcia w rozwiązywaniu swoich problemów życiowych, bez względu na posiadany dochód. Poradnictwo prawne realizuje się przez udzielanie informacji o obowiązujących przepisach z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego, zabezpieczenia społecznego, ochrony praw lokatorów. Poradnictwo psychologiczne realizuje się przez procesy diagnozowania, profilaktyki i terapii. Poradnictwo rodzinne obejmuje szeroko rozumiane problemy funkcjonowania rodziny, w tym problemy wychowawcze w rodzinach naturalnych i zastępczych oraz problemy opieki nad osobą niepełnosprawną, a także terapię rodzinną.

h) interwencja kryzysowa - jej celem jest przywrócenie równowagi psychicznej i samodziel-nego radzenia sobie, a dzięki temu zapobieganie przejściu reakcji kryzysowej w stan chro-nicznej niewydolności psychospołecznej. Interwencją kryzysową obejmuje się osoby i ro-dziny bez względu na posiadany dochód. W ramach interwencji kryzysowej udziela sięnatychmiastowej specjalistycznej pomocy psychologicznej, a w zależności od potrzeb -poradnictwa socjalnego lub prawnego, w sytuacjach uzasadnionych - schronienia do3 miesięcy. Matki z małoletnimi dziećmi oraz kobiety w ciąży dotknięte przemocą lub znaj-dujące się w innej sytuacji kryzysowej mogą w ramach interwencji kryzysowej znaleźćschronienie i wsparcie w domach dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży. Do tychdomów mogą być również przyjmowani ojcowie z małoletnimi dziećmi albo inne osobysprawujące opiekę prawną nad dziećmi,

i) schronienie, posiłek i niezbędne ubranie - osoba lub rodzina ma prawo do schronienia,posiłku i niezbędnego ubrania, jeżeli jest tego pozbawiona. Udzielenie schronienia nastę-puje przez przyznanie tymczasowego miejsca noclegowego w noclegowniach, schroniskach,domach dla bezdomnych i innych miejscach do tego przeznaczonych. Przyznanie niezbędnego

1 Za osobę, która zrezygnuje z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie niezamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem, ośrodek pomocy społecznej opłaca składkę na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od kwoty kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, jeżeli dochód na osobę w rodzinie osoby opiekującej się nie przekracza 150 % kwoty kryterium dochodowego na osobę w rodzinie i osoba opiekująca się nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innych tytułów lub nie otrzymuje emerytury albo renty. Dotyczy to również osób, które w związku z koniecznością sprawowania opieki pozostają na bezpłatnym urlopie. Konieczność sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad osobami stwierdza lekarz ubezpieczenia zdrowotnego w zaświadczeniu wydanym nie wcześniej niż na 14 dni przed złożeniem wniosku o przyznanie świadczenia.Składka na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest opłacana przez okres sprawowania opieki.Składka na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie przysługuje osobie, która w dniu złożenia wnioskuo przyznanie świadczenia:1) ukończyła 50 lat i nie posiada okresu ubezpieczenia (składkowego i nieskładkowego) wynoszącego co najmniej 10 lat;2) posiada okres ubezpieczenia (składkowy i nieskładkowy) wynoszący 20 lat w przypadku kobiet i 25 lat w przypadku mężczyzn.

60

III


ubrania następuje przez dostarczenie osobie potrzebującej bielizny, odzieży i obuwia odpowiednich do jej indywidualnych właściwości oraz pory roku. Pomoc doraźna albo okresowa w postaci jednego gorącego posiłku dziennie przysługuje osobie, która własnym staraniem nie może go sobie zapewnić. Pomoc ta przyznana dzieciom i młodzieży w okresie nauki w szkole może być realizowana w formie zakupu posiłków, j) usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania, w ośrodkach wsparcia oraz w rodzinnych domach pomocy,

k) specjalistyczne usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania oraz w ośrodkach wsparcia,l) mieszkanie chronione,m) pobyt i usługi w domu pomocy społecznej,

n) opieka i wychowanie w rodzinie zastępczej i w placówce opiekuńczo-wychowawczej, o) pomoc w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych, w tym w mieszkaniu chronionym,

pomoc w uzyskaniu zatrudnienia, pomoc na zagospodarowanie - w formie rzeczowej dla osób usamodzielnianych, p) szkolenia, poradnictwo rodzinne i terapia rodzinna prowadzone przez

ośrodki adopcyjno-opiekuńcze.

Ad. j) i k) Usługi opiekuńcze lub specjalistyczne usługi opiekuńcze - osobie samotnej,która z powodu wieku, choroby lub innych przyczyn wymaga pomocy innych osób, a jest jej pozbawiona, przysługuje pomoc w formie usług opiekuńczych lub specjalistycznych usług opiekuńczych. Usługi opiekuńcze lub specjalistyczne usługi opiekuńcze mogą być przyznane również osobie, która wymaga pomocy innych osób, a rodzina, a także wspólnie niezamiesz-kujący małżonek, wstępni, zstępni nie mogą takiej pomocy zapewnić. Usługi opiekuńcze obejmują pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych, opiekę higieniczną, zaleconą przez lekarza pielęgnację oraz, w miarę możliwości, zapewnienie kontaktów z otoczeniem. Specjalistyczne usługi opiekuńcze są to usługi dostosowane do szczególnych potrzeb wynikających z rodzaju schorzenia lub niepełnosprawności, świadczone przez osoby ze specjalistycznym przygotowaniem zawodowym.Ośrodek pomocy społecznej, przyznając usługi opiekuńcze, ustala ich zakres, okres i miejsce świadczenia.

3) Indywidualny program wychodzenia z bezdomności - osoba bezdomna może zostać objęta indywidualnym programem wychodzenia z bezdomności, polegającym na wspieraniu w rozwiązywaniu jej problemów życiowych, w szczególności rodzinnych i mieszkaniowych, oraz pomocy w uzyskaniu zatrudnienia. Indywidualny program jest opracowywany przez pracownika socjalnego ośrodka pomocy społecznej wraz z osobą bezdomną i podlega zatwierdzeniu przez kierownika ośrodka.Jeżeli osoba bezdomna przebywa w schronisku lub domu dla bezdomnych, indywidualny program wychodzenia z bezdomności może być opracowany przez pracownika socjalnego zatrudnionego w tej placówce. Lecz jeżeli indywidualny program wychodzenia z bezdomności wykracza poza będące w dyspozycji placówki środki pomocy lub zachodzi konieczność objęcia osoby bezdomnej ubezpieczeniem zdrowotnym, podlega on zatwierdzeniu przez kierownika ośrodka pomocy społecznej. W takim przypadku w programie wskazuje się podmioty odpowiedzialne za realizację poszczególnych postanowień programu.Indywidualny program wychodzenia z bezdomności powinien uwzględniać sytuację osoby bezdomnej oraz zapewniać szczególne wspieranie osobie aktywnie uczestniczącej w wychodzeniu z bezdomności, może uwzględniać wszelkie środki pomocy, jakimi dysponuje ośrodek pomocy społecznej realizujący program, stosownie do potrzeb osoby bezdomnej.

Za osobę objętą indywidualnym programem wychodzenia z bezdomności ośrodek pomocy społecznej opłaca składkę na ubezpieczenie zdrowotne na zasadach określonych w przepisach o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia.

4) Ośrodek wsparcia - osobom, które ze względu na wiek, chorobę lub niepełnosprawność wymagają częściowej opieki i pomocy w zaspokajaniu niezbędnych potrzeb życiowych, mogą być przyznane usługi opiekuńcze, specjalistyczne usługi opiekuńcze2 lub posiłek, świadczone w ośrodku wsparcia. Ośrodek wsparcia jest jednostką organizacyjną pomocy społecznej dziennego pobytu. W ośrodku wsparcia mogą być prowadzone miejsca całodobowe okresowego pobytu. Ośrodkiem wsparcia jest środowiskowy dom samopomocy, dzienny dom pomocy, dom dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, schronisko i dom dla bezdomnych oraz klub samopomocy.

5) Rodzinny dom pomocy - w przypadku braku możliwości zapewnienia usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania osoba wymagająca z powodu wieku pomocy innych osób może korzystać z usług opiekuńczych i bytowych w formie rodzinnego domu pomocy. Rodzinny dom pomocy stanowi formę usług opiekuńczych i bytowych świadczonych całodobowo przez osobę w jej miejscu zamieszkania dla nie mniej niż trzech i nie więcej niż ośmiu osób wymagających z powodu wieku wsparcia w tej formie.

6) Mieszkania chronione - osobie, która ze względu na trudną sytuację życiową, wiek, niepełnosprawność lub chorobę potrzebuje wsparcia w funkcjonowaniu w codziennym życiu, ale nie wymaga usług w zakresie świadczonym przez jednostkę całodobowej opieki, w szczególności osobie z zaburzeniami psychicznymi, osobie opuszczającej rodzinę zastępczą, placówkę opiekuńczo-wychowawczą, młodzieżowy ośrodek wychowawczy, zakład dla nieletnich, a także cudzoziemcowi, który uzyskał w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą, może być przyznany pobyt w mieszkaniu chronionym.Mieszkanie chronione jest formą pomocy społecznej przygotowującą osoby tam przebywające, pod opieką specjalistów, do prowadzenia samodzielnego życia lub zastępującą pobyt w placówce zapewniającej

2Na końcu Informatora zamieszczamy ROZPORZĄDZENIE MINISTRA POLITYKI SPOŁECZNEJ z dnia 22 września 2005 r. w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych (Dz. U. z 2005, Nr 189 poz. 1598).

61

III


całodobową opiekę. Mieszkanie chronione zapewnia warunki samodzielnego funkcjonowania w środowisku, w integracji ze społecznością lokalną.

7) Dom pomocy społecznej - osobie wymagającej całodobowej opieki z powodu wieku, cho-roby lub niepełnosprawności, niemogącej samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu,której nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych, przysługujeprawo do umieszczenia w domu pomocy społecznej. Osobę kieruje się do domu pomocyspołecznej odpowiedniego typu, zlokalizowanego przeważnie jak najbliżej miejsca zamiesz-kania osoby kierowanej.Osoba wymagająca wzmożonej opieki medycznej kierowana jest przez starostę do zakładu opiekuńczo-leczniczego lub placówki pielęgnacyjno-opiekuńczej.W przypadku gdy osoba bezwzględnie wymagająca pomocy lub jej przedstawiciel ustawowy nie wyrażają zgody na umieszczenie w domu pomocy społecznej lub po umieszczeniu wycofają swoją zgodę, ośrodek pomocy społecznej lub dom pomocy społecznej są obowiązane do zawiadomienia o tym właściwy sąd, a jeżeli osoba taka nie ma przedstawiciela ustawowego lub opiekuna - prokuratora.

Obowiązani do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej są w kolejności:1) mieszkaniec domu, a w przypadku osób warsztatach przedstawiciel ustawowy z dochodów

dziecka,2) małżonek, zstępni przed wstępnymi,3) gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej

- przy czym mieszkaniec, osoby wymienione wyżej i gmina nie mają obowiązku wnoszenia opłat, jeżeli mieszkaniec domu ponosi pełną odpłatność.

Opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej wnoszą:1) mieszkaniec domu, nie więcej jednak niż 70 % swojego dochodu, a w przypadku osób małoletnich, przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka, nie więcej niż 70 % tego dochodu;

2) małżonek, zstępni przed wstępnymi - zgodnie z umową:

a) w przypadku osoby samotnie gospodarującej, jeżeli dochód jest wyższy niż 250 % kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej, jednak kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 250 % tego kryterium,b) w przypadku osoby w rodzinie, jeżeli posiadany dochód na osobę jest wyższy niż 250 % kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, z tym że kwota dochodu pozostają-ca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 250 % kryterium dochodowego na osobę w rodzinie;

3) gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej - w wysokości róż-nicy między średnim kosztem utrzymania w domu pomocy społecznej, a opłatami wno-szonymi przez wymienione wyżej osoby.

Opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej mogą wnosić osoby wcześniej niewymienione.W przypadku niewywiązywania się osób do tego zobowiązanych z obowiązku opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej opłaty te zastępczo wnosi gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej. Gminie przysługuje prawo dochodzenia zwrotu poniesionych na ten cel wydatków.Dochód mieszkańca domu podejmującego pracę ze wskazań terapeutyczno-rehabilitacyjnych lub uczestniczącego w warsztatach terapii zajęciowej, stanowiący podstawę naliczania opłaty, zmniejsza się o 50 % kwoty otrzymywanej z tytułu wynagrodzenia za tę pracę lub o kwotę odpowiadającą wysokości kieszonkowego wypłacanego z tytułu uczestnictwa w tych warsztatach.

8) Opieka nad rodziną i dzieckiem - rodzinie mającej trudności w wypełnianiu swoich zadań oraz dziecku z tej rodziny udziela się pomocy, w szczególności w formie:1) poradnictwa rodzinnego;2) terapii rodzinnej rozumianej jako działania psychologiczne, pedagogiczne i socjologiczne, ma-

jące na celu przywrócenie rodzinie zdolności do wypełniania jej zadań;3) pracy socjalnej;4) zapewnienia dzieciom opieki i wychowania poza rodziną.Rodzina otrzymuje pomoc w szczególności przez działania:1) specjalisty przygotowanego do pracy z rodziną lub w środowisku lokalnym;2) placówek opiekuńczo-wychowawczych wsparcia dziennego;3) innych podmiotów, których działanie daje potrzebne wsparcie dziecku i rodzinie. Udzielając pomocy należy mieć na względzie podmiotowość dziecka i rodziny oraz prawo dziecka do:1) wychowania w rodzinie, a w przypadku wychowywania dziecka poza rodziną do zapewnienia mu

w miarę możliwości zgodnie z jego potrzebami opieki i wychowania w rodzinnych formach opieki zastępczej;

2) zapewnienia stabilnego środowiska wychowawczego;3) utrzymywania osobistych kontaktów z rodziną;4) powrotu do rodziny naturalnej;5) traktowania w sposób sprzyjający poczuciu godności i wartości osobowej;6) ochrony przed arbitralną lub bezprawną ingerencją w życie prywatne dziecka;7) praktyk religijnych zgodnych z wolą rodziców i potrzebami dziecka;8) kształcenia, rozwoju uzdolnień, zainteresowań i indywidualności oraz zabawy i wypoczynku;9) pomocy w przygotowaniu do samodzielnego życia w przypadku wychowywania poza rodziną naturalną;

10)dostępu do informacji;

62

III


11)wyrażania opinii w sprawach, które go dotyczą;12)ochrony przed poniżającym traktowaniem i karaniem.

9) Zasiłek pielęgnacyjny i świadczenie pielęgnacyjne - przyznawane jest na podstawie ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 z późn. zm.).Zasiłek pielęgnacyjny przyznawany jest w celu częściowego pokrycia wydatków wynikających z konieczności zapewnienia osobie niepełnosprawnej opieki i pomocy innej osoby w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.Do zasiłku pielęgnacyjnego uprawnione jest:1) niepełnosprawne dziecko,2) osoba niepełnosprawna w wieku powyżej 16 roku życia, jeżeli legitymuje się orzeczeniem o znacznym

stopniu niepełnosprawności,3) osoba, która ukończyła 75 lat,4) osoba niepełnosprawna w wieku powyżej 16 roku życia legitymującej się orzeczeniem o

umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, jeżeli niepełnosprawność powstała w wieku do ukończenia 21 roku życia.

Zasiłek ten nie przysługuje osobie przebywającej w rodzinie zastępczej lub instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie, jeżeli pobyt osoby i udzielane przez tę instytucję świadczenia częściowo lub w całości finansowane są z budżetu państwa albo z Narodowego Funduszu Zdrowia.

Zasiłek pielęgnacyjny nie przysługuje osobie uprawnionej do dodatku pielęgnacyjnego. Ustalanie

prawa do zasiłku pielęgnacyjnegoPrawo do zasiłku pielęgnacyjnego ustala się począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek z prawidłowo wypełnionymi dokumentami. Prawo do zasiłku ustala się na czas nieokreślony, chyba że orzeczenie o niepełnosprawności lub orzeczenie o stopniu niepełnosprawności zostało wydane na czas określony. W tym przypadku prawo do zasiłku pielęgnacyjnego ustala się do ostatniego dnia miesiąca, w którym upływa termin ważności orzeczenia. Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością opieki nad dzieckiem - matce lub ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka jeżeli nie podejmuje lub rezygnuje z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad dzieckiem legitymującym się orzeczeniem:- o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami, o których mowa w art. 6b ust. 3 pkt 7 i 8 ustawy o

rehabilitacji, tj. o konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz o konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, albo

- o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Przy ustalaniu prawa do świadczenia pielęgnacyjnego sprawdzany jest dochód rodziny, który nie może przekraczać wysokości określonej zgodnie z przepisami ustawy o świadczeniach rodzinnych.Świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli:

- osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do zasiłku przedemerytalnego lub świadcze-nia przedemerytalnego, renty socjalnej, emerytury, renty lub zasiłku stałego,- osoba wymagająca opieki pozostaje w związku małżeńskim lub została umieszczona w ro-dzinie zastępczej, w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym i korzysta w nim z cało-dobowej opieki albo w związku z koniecznością kształcenia, rewalidacji lub rehabilitacji w placówce zapewniającej całodobową opiekę przez co najmniej 5 dni w tygodniu, z wyjątkiem zakładów opieki zdrowotnej,

- osoba w rodzinie ma ustalone prawo do wcześniejszej emerytury na to dziecko,- osoba w rodzinie ma ustalone prawo do dodatku do zasiłku rodzinnego (o którym mowa w Art. 10 ustawy o świadczeniach rodzinnych) albo do świadczenia pielęgnacyjnego na to lub na inne dziecko w rodzinie.

Wniosek o zasiłek pielęgnacyjny oraz świadczenie pielęgnacyjne składa się w urzędzie gminy lub w ośrodku pomocy społecznej właściwym ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy.

6. Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności

Podstawa prawna:- Ustawa z dn. 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osóbniepełnosprawnych (t. j. Dz. U. z 2008 r. Nr 14, poz. 92),- Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 23 grudnia 1998 r. w sprawie wykazu powiatowych zespołów ds. orzekania o niepełnosprawności i ich właściwości miejscowej (Dz. U. Nr 162, poz. 1148),- Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz. U. Nr 139,poz. 1328),

- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dn. 1 lutego 2002 r. w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia (Dz. U. Nr 17, poz. 162).

Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności orzeka o niepełnosprawności do celów pozarentowych.

Orzeczenie wydane przez zespól ds. orzekania o niepełnosprawności, pozwala korzystać z ulg i uprawnień opisanych w Rozdziale IV Informatora.

63

III


Zespół orzeka o niepełnosprawności (osób do 16-go roku życia) lub o stopniu niepełnosprawności (osób, które ukończyły 16 lat).

Zespoły orzekają na podstawie opinii (dokumentacji medycznej) wydanej przez lekarza specjalistę.

7. Zakład Ubezpieczeń Społecznych a osoba niepełnosprawna

Podstawa prawna:- Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 11,

poz. 74, z późn. zm.)

Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest państwową jednostką organizacyjną, zajmującą się gromadzeniem składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne obywateli oraz dystrybucją świadczeń (np. emerytur, rent, zasiłków chorobowych lub macierzyńskich) w wysokości i na zasadach ustalonych przez parlament i rząd.

I. Orzekanie o niezdolności do pracy

Podstawa prawna:• Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 z późn. zm.),• Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 14 grudnia 2004 r. w sprawie orzekania o niezdolności do pracy (Dz. U. Nr 273, poz. 2711).

1) Pojęcie niezdolności do pracyZa niezdolną do pracy uważa się osobę, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy

zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania tej zdolności po przekwalifikowaniu.

Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy.Za częściowo niezdolną do pracy uważa się osobę, która utraciła - w znacznym stopniu -zdolność do

pracy zgodnej z posiadanym przez nią poziomem kwalifikacji.Ważne: Paradoks tego zapisu prawnego polega na tym, iż nawet, jeśli w orzeczeniu uznano, że dana

osoba „nie może wykonywać jakiejkolwiek pracy" (jest niezdolna do pracy), wcale nie znaczy, że nie może ona faktycznie, pobierając świadczenia, pracować i być zatrudniona.

W przypadku stwierdzenia naruszenia sprawności organizmu w stopniu powodującym konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych orzeka się niezdolność do samodzielnej egzystencji.

Niezdolność do pracy orzeka się na okres nie dłuższy niż 5 lat.Niezdolność do pracy orzeka się jednak na okres dłuższy niż 5 lat, jeżeli według wiedzy medycznej nie

ma rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego okresu.

Zachowanie zdolności do pracy w warunkach określonych w przepisach o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych nie stanowi przeszkody do orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy.

2) Orzekanie o niezdolności do pracyOceny niezdolności do pracy dokonuje w formie orzeczenia lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń

Społecznych. Lekarz orzecznik ocenia niezdolność do pracy, jej stopień a także dokonuje ustaleń dotyczących:• daty powstania niezdolności do pracy,• trwałości lub przewidywanego okresu trwania niezdolności do pracy,• związku przyczynowego niezdolności do pracy lub śmierci z określonymi okolicznościami,• niezdolności do samodzielnej egzystencji,• celowości przekwalifikowania zawodowego.

3) Organy orzekające o niezdolności do pracyOrzekanie o niezdolności do pracy dla celów ustalania uprawnień do świadczeń, do których prawo

uzależnione jest od stwierdzenia niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji - należy do zadań lekarzy orzeczników i komisji lekarskich Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Lekarze orzecznicy działają w każdym oddziale Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.Od 1 stycznia 2005 r. weszły w życie przepisy wprowadzające dwuinstancyjność w postę-

powaniu orzeczniczym. Organem orzekającym w I instancji jest lekarz orzecznik ZUS, natomiast w II instancji orzekają komisje lekarskie Zakładu.

Od orzeczenia lekarza nie przysługuje odwołanie, a sprzeciw do komisji lekarskiej Zakładu, w ciągu 14 dni od dnia doręczenia tego orzeczenia. Prawo wniesienia sprzeciwu i zgłoszenia zarzutu wadliwości orzeczenia przysługuje od orzeczeń lekarza orzecznika wydawanych po 1 stycznia 2005 r.

Sprzeciw wnosi się za pośrednictwem jednostki organizacyjnej Zakładu właściwej ze względu na miejsce zamieszkania osoby zainteresowanej. Komisja lekarska nie rozpatruje sprzeciwu wniesionego po terminie. W uzasadnionych przypadkach Zakład, na wniosek osoby zainteresowanej, może przywrócić termin na wniesienie sprzeciwu.

Prezes Zakładu, w terminie 14 dni od dnia wydania orzeczenia przez lekarza orzecznika, może zgłosić zarzut wadliwości orzeczenia i przekazać sprawę do rozpatrzenia komisji lekarskiej. O zgłoszeniu

64

III


zarzutu wadliwości orzeczenia jednostka organizacyjna Zakładu niezwłocznie zawiadamia osobę zainteresowaną.

Komisja lekarska, rozpatrując sprzeciw lub zarzut wadliwości, dokonuje oceny niezdolności do pracy i jej stopnia oraz ustalenia okoliczności, o których mowa wyżej.

Komisja lekarska orzeka w składzie trzyosobowym. Komisja lekarska dokonuje rozstrzygnięcia w formie orzeczenia. Przy ocenie stopnia i trwałości niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy lekarz orzecznik i komisja lekarska uwzględniają:

• stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwość przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji,• możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.Lekarz orzecznik i komisja lekarska wydają orzeczenie na podstawie dokumentacji dołączonej do

wniosku oraz po przeprowadzeniu bezpośredniego badania stanu zdrowia osoby, w stosunku do której ma być wydane orzeczenie.

Lekarz orzecznik i komisja lekarska mogą wydać orzeczenie również bez bezpośredniego badania stanu zdrowia osoby, w stosunku do której ma być ono wydane, jeżeli dokumentacja dołączona do wniosku jest wystarczająca do wydania orzeczenia.

Lekarz orzecznik i komisja lekarska mogą, przed wydaniem orzeczenia, uzupełnić dokumentację dołączoną do wniosku, w szczególności o opinie lekarza konsultanta lub psychologa albo o wyniki badań dodatkowych lub obserwacji szpitalnej.

Lekarz konsultant i psycholog wydają opinie na podstawie bezpośredniego badania stanu zdrowia osoby, w stosunku do której ma być wydane orzeczenie oraz analizy dokumentacji medycznej i zawodowej.

Oddział Zakładu w wyznaczonym terminie kieruje osobę, w stosunku do której ma być wydane orzeczenie, na badanie przeprowadzane przez lekarza orzecznika, komisję lekarską, lekarza konsultanta, psychologa lub na obserwację szpitalną.

W razie niestawienia się osoby wezwanej na badanie bez uzasadnionych przyczyn, wezwania na badanie w nowo wyznaczonym terminie dokonuje się za zwrotnym poświadczeniem odbioru, informując o skutkach niestawienia się. Niezgłoszenie się na badania lub obserwację bez uzasadnionej przyczyny lub niewyrażenie zgody na badanie w miejscu pobytu powoduje odstąpienie od postępowania w sprawie.

Jeżeli stan zdrowia, stwierdzony w zaświadczeniu lekarskim, uniemożliwia osobiste zgłoszenie się na badanie, może ono być przeprowadzane w miejscu pobytu osoby, w stosunku do której ma być wydane orzeczenie, za jej zgodą.

Orzeczenie lekarza orzecznika, od którego nie wniesiono sprzeciwu lub co do którego nie zgłoszono zarzutu wadliwości, albo orzeczenie komisji lekarskiej, stanowi dla organu rentowego podstawę do wydania decyzji w sprawie świadczeń, do których prawo uzależnione jest od stwierdzenia niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji.

Członek komisji lekarskiej nie może być równocześnie lekarzem orzecznikiem.

II. Rodzaje RENT

1) Renta z tytułu niezdolności do pracy - prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki:

• jest niezdolny do pracy,• ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,

• niezdolność do pracy powstała w określonych ustawą okresach składkowych (okres zatrudnienia, okres ubezpieczenia) i nieskładkowych (np. w okresie pobierania zasiłku chorobowego lub opiekuńczego) albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Staż uprawniający do rentyOkres składkowy i nieskładkowy wymagany do przyznania renty uzależniony jest od wieku osoby, w jakim

powstała niezdolność do pracy. Okres ten wynosi:• 1 rok - jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat,• 2 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat,• 3 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat,• 4 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat,• 5 lat - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat.

Okres wymaganych 5-ciu lat w odniesieniu do osób, u których niezdolność do pracy powstała po ukończeniu 30. roku życia, musi przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przypadającego przed dniem zgłoszenia wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy. Do tego dziesięcioletniego okresu nie wlicza się okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty rodzinnej, renty szkoleniowej.

Jeżeli ubezpieczony nie osiągnął wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, warunek posiadania wymaganego okresu uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony został zgłoszony do ubezpieczenia przed ukończeniem 18 lat albo w ciągu 6 miesięcy po ukończeniu nauki w szkole ponadpodstawowej, ponadgimnazjalnej lub w szkole wyższej oraz do dnia powstania niezdolności do pracy miał bez przerwy lub z przerwami nieprzekraczającymi 6 miesięcy, okresy składkowe i nieskładkowe.

Artykułem 24 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz. U. nr 135, poz. 1268) została wprowadzona zmiana, która umożliwia przyznanie renty nawet wówczas, gdy niezdolność do pracy powstała w okresie późniejszym niż 18 miesięcy od ustania okresów wskazanych w ustawie.

Z przepisu tego mogą skorzystać te osoby, które spełniają łącznie następujące warunki:

65

III


• zostały uznane za całkowicie niezdolne do pracy,• spełniają warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego oraz

• legitymują się co najmniej 20-letnim (w przypadku kobiety) i 25-letnim (w przypadku mężczyzny) okresem składkowym i nieskładkowym.

Do wniosku o przyznanie renty należy dołączyć:• zaświadczenie o stanie zdrowia, wydane przez lekarza prowadzącego leczenie,• ankietę (druk ZUS N-10 wywiad zawodowy... ) wypełnioną przez zakład pracy,

• dokumenty potwierdzające przebyte okresy składkowe i nieskładkowe,• zaświadczenie wystawione przez zakład pracy wg wzoru określonego przez ZUS (druk ZUS Rp-7); dopuszcza się możliwość dokumentowania wysokości wynagrodzenia legitymacją ubezpieczeniową zawierającą odpowiednie wpisy, zaświadczeniami wystawianymi przez archiwum.

Wysokość renty ustala się w następujący sposób:1. renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy:

- 24% kwoty bazowej,- po 1,3% podstawy wymiaru za każdy rok okresów składkowych, z uwzględnieniem pełnych

miesięcy,- po 0,7% podstawy wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych, z uwzględnieniem pełnych

miesięcy,- po 0,7% podstawy wymiaru za każdy rok okresu brakującego do pełnych 25 okresów

składkowych i nieskładkowych, przypadających od dnia zgłoszenia wniosku o rentę do dnia ukończenia przez wnioskodawcę 60 lat, tzw. staż hipotetyczny,

2. renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy - wynosi 75% renty z tytułu całkowitej nie-zdolności do pracy,

3. renta szkoleniowa wynosi 75% podstawy jej wymiaru. Renta szkoleniowa nie może być niższa niż najniższa wysokość renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

Renta stała przysługuje osobie, której niezdolność do pracy została uznana za trwałą. Renta okresowa - jeśli niezdolność do pracy ma charakter czasowy. Przysługuje ona przez okres wskazany w decyzji organu rentowego.

Niezdolność do pracy jest orzekana na okres nie dłuższy niż 5 lat, chyba że według wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego okresu - wówczas niezdolność do pracy będzie orzekana na okres dłuższy niż 5 lat.

Jeżeli osobie uprawnionej do renty z tytułu niezdolności do pracy przez okres co najmniej ostatnich 5 lat poprzedzających dzień badania lekarskiego brakuje mniej niż 5 lat do osiągnięcia wieku emerytalnego, tj. 60 lat dla kobiety i 65 lat dla mężczyzny, w przypadku dalszego stwierdzenia niezdolności do pracy orzeka się niezdolność do pracy na okres do dnia osiągnięcia tego wieku.

2) Renta szkoleniowaJeśli ubezpieczony spełni warunki wymagane do przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy i

uzyska orzeczenie o celowości przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie, może otrzymać rentę szkoleniową. Renta przyznawana jest na okres 6 miesięcy. Na wniosek starosty istnieje możliwość przedłużenia tego okresu na czas niezbędny do przekwalifikowania zawodowego o dalsze 30 miesięcy.

Okres 6 miesięcy może ulec skróceniu, jeśli przed upływem tego okresu starosta zawiadomi organ rentowy o braku możliwości przekwalifikowania do innego zawodu lub o tym, że osoba zainteresowana nie poddaje się przekwalifikowaniu zawodowemu.

3) Renta rodzinnaRenta rodzinna przysługuje:- uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub

renty z tytułu niezdolności do pracy albo spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń. Przy ocenie prawa do renty przyjmuje się, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy;

- uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci pobierała zasiłek przedemerytalny lub świadczenie przedemerytalne. W takim przypadku przyjmuje się, że osoba zmarła spełniała warunki do uzyskania renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

Do renty rodzinnej mają prawo:- dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione - do ukończenia 16. roku życia lub 25.

roku życia, jeśli się uczą oraz bez względu na wiek, jeśli stały się całkowicie niezdolne do pracy przed 16. rokiem życia lub w czasie nauki w szkole do ukończenia 25. roku życia. Jeżeli dziecko osiągnęło 25 lat będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty przedłuża się do zakończenia tego roku studiów.

- wnuki, rodzeństwo i inne dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności, jeżeli spełniają takie warunki jak dzieci własne i zostały przyjęte na wychowanie co najmniej na rok przed śmiercią ubezpieczonego (emeryta lub rencisty), chyba że śmierć była następstwem wypadku, a ponadto nie mają prawa do renty po zmarłych rodzicach, a gdy rodzice żyją - jeżeli nie mogą zapewnić im utrzymania albo ubezpieczony (emeryt lub rencista) lub jego małżonek był ich opiekunem ustanowionym przez sąd.

- wdowa, jeśli w chwili śmierci męża ukończyła 50 lat lub była niezdolna do pracy, albo wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnionych do renty rodzinnej po zmarłym mężu, które

66

III


nie ukończyły 16. roku życia, a jeżeli uczą się - 18. roku życia lub są całkowicie niezdolne do pracy. Uprawnienie do renty rodzinnej przysługuje również wdowie, jeśli spełni warunek dotyczący wieku lub niezdolności do pracy w okresie nie dłuższym niż 5 lat od śmierci męża lub od zaprzestania wychowywania ww. dzieci. Małżonka rozwiedziona oraz wdowa, która przed śmiercią męża nie pozostawała z nim we wspólności małżeńskiej, ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli oprócz spełnienia w/w warunków wymaganych od wdowy, w dniu śmierci męża miała prawo do alimentów z jego strony ustalone wyrokiem sądowym lub ugodą sądową. Wdowa, która nie spełnia żadnego z wymienionych warunków wymaganych do przyznania renty rodzinnej i nie posiada niezbędnych źródeł utrzymania - ma prawo do okresowej renty rodzinnej przez okres jednego roku od dnia śmierci męża albo przez okres uczestniczenia w zorganizowanym szkoleniu mającym na celu uzyskanie kwalifikacji do wykonywania pracy zarobkowej, nie dłużej jednak niż przez 2 lata od śmierci męża.

- wdowiec - te same zasady stosuje się do wdowca. Wiek uprawniający wdowca do renty rodzinnej wynosi od 1 stycznia 1999 r. również 50 lat.

- rodzice - jeżeli ubezpieczony (emeryt lub rencista) bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do ich utrzymania a ponadto spełniają warunki takie jak dla wdowy/wdowca (dotyczące wieku, niezdolności do pracy lub wychowywania małoletnich osób).

Wysokość renty rodzinnej• dla jednej osoby uprawnionej - 85% świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu,• dla dwóch osób uprawnionych - 90% świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu,

• dla trzech i więcej osób uprawnionych - 95% świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu. Wszystkim uprawnionym członkom rodziny przysługuje jedna łączna renta rodzinna, która

w razie konieczności dzielona jest w równych częściach między uprawnionych. Jeżeli do renty rodzinnej uprawniona jest sierota zupełna, przysługuje jej dodatek dla sierot zupełnych.

4) Renta socjalnaNa podstawie ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz. U. nr 135, poz. 1268 z póżn. zm.)

organem przyznającym i wypłacającym renty socjalne jest właściwa jednostka organizacyjna Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W szczególnych przypadkach renta ta jest wypłacana także przez inne organy emerytalno-rentowe, np. KRUS.

Uprawnieni do renty socjalnejRenta socjalna jest świadczeniem, którego przyznanie jest uzależnione od zamieszkania osoby

uprawnionej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Prawo do tej renty przysługuje:- osobom posiadającym obywatelstwo polskie zamieszkującym i przebywającym na terytorium

Rzeczypospolitej Polskiej,- cudzoziemcom zamieszkującym i przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na

podstawie:

• zezwolenia na osiedlenie się,• zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich,

• zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony udzielonego w związku z okolicznością, o której mowa w art. 53 ust. 1 pkt 13 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2006 r. Nr 234, poz. 1694 z późn. zm.), a więc m.in. w związku z zamierzonym wykonywaniem pracy lub prowadzeniem działalności gospodarczej, podjęciem lub kontynuowaniem studiów albo szkolenia zawodowego lub innymi okolicznościami uzasadniającymi ich zamieszkanie na terytorium RP,

• zgody na pobyt tolerowany,• w związku z uzyskaniem w Rzeczypospolitej Polskiej statusu uchodźcy,

są obywatelami państw członkowskich Unii Europejskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, przebywającymi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i posiadają zezwolenie na pobyt,jeżeli umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej.

Renta socjalna przysługuje osobie, która:• jest pełnoletnia oraz• jest całkowicie niezdolna do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:

- przed ukończeniem 18. roku życia albo- w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej - przed ukończeniem 25. roku życia albo- w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.Renta socjalna przysługuje zatem wyłącznie osobie, która osiągnęła pełnoletność i która jest

całkowicie niezdolna do pracy. Za osobę pełnoletnią uważa się osobę, która ukończyła 18 lat. Za osobę pełnoletnią uważa się również kobietę, która zawarła związek małżeński po ukończeniu 16 lat, a nie ukończyła 18. roku życia.

Ustalenia całkowitej niezdolności do pracy i przewidywanego okresu jej trwania dokonuje lekarz orzecznik ZUS na zasadach i w trybie określonym w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. Przy ocenie prawa do tej renty nie jest istotne, kiedy powstała całkowita niezdolność do pracy, lecz to, aby niezdolność ta była skutkiem naruszenia sprawności organizmu, powstałego we wskazanych okresach.

Podstawę do przyznania renty socjalnej stanowi także:

• orzeczenie o stopniu niepełnosprawności,

67

III


• orzeczenie komisji lekarskiej do spraw inwalidztwa i zatrudnienia o zaliczeniu do I lub II grupy inwalidów oraz

• orzeczenie lekarza orzecznika, wydane przed dniem 1 października 2003 r., uprawniające do renty socjalnej na podstawie ustawy o pomocy społecznej.

Renta może być przyznana na stałe - jeżeli niezdolność do pracy jest trwała lub na wskazany okres - jeśli niezdolność do pracy jest czasowa.

Renta socjalna nie przysługuje osobie, która:• ma ustalone prawo do emerytury, uposażenia w stanie spoczynku, renty z tytułu niezdolności do pracy,

renty inwalidzkiej, renty strukturalnej, świadczenia przedemerytalnego lub zasiłku przedemerytalnego,• pobiera świadczenia o charakterze rentowym z instytucji zagranicznych,• jest tymczasowo aresztowana albo odbywa karę pozbawienia wolności,• ma ustalone prawo do renty rodzinnej (części renty) przez jednostkę organizacyjną Zakładu lub przez inny

niż ta jednostka organ emerytalno-rentowy (np. KRUS), w wysokości przekraczającej 200% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy,

• jest właścicielem lub posiadaczem (samoistnym lub zależnym) nieruchomości rolnej w rozumieniu Kodeksu cywilnego o powierzchni użytków rolnych przekraczających 5 ha przeliczeniowych lub - jako współwłaściciel - ma udział w takiej nieruchomości, który przekracza 5 ha przeliczeniowych.Renta socjalna nie przysługuje osobie, która jest uprawniona do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Jednakże od tej zasady istnieje wyjątek. Dotyczy on osoby, która:• ma ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, w tym tzw. renty uczniowskiej oraz• ma ustalone prawo do renty rodzinnej, przy czym wysokość renty rodzinnej jest niższa lub równa 200%

kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy,jeśli osoba ta pobiera rentę rodzinną jako świadczenie wyższe lub wybrane.

Organ rentowy, rozpatrując uprawnienia do renty socjalnej na wniosek takiej osoby, będzie opierał się na orzeczeniu stanowiącym podstawę do ustalenia prawa do renty. Renta socjalna zostanie przyznana, o ile spełnione zostały warunki do renty socjalnej określone w ustawie o rencie socjalnej.

Osoba, która była uprawniona do renty socjalnej i której prawo do tej renty ustało w związku z osadzeniem w areszcie wskutek tymczasowego aresztowania lub w zakładzie karnym w celu odbycia kary pozbawienia wolności, może zgłosić wniosek o przyznanie renty socjalnej w wysokości 50% kwoty tej renty.

W tym przypadku renta przysługuje tylko takiej osobie, która spełnia łącznie następujące warunki:• jest osobą samotnie gospodarującą,• nie posiada innego przychodu,• nie ma ustalonego prawa do renty rodzinnej,• jest właścicielem lokalu mieszkalnego (domku jednorodzinnego) albo przysługuje jej spółdzielcze prawo do

lokalu albo jest najemcą lokalu mieszkalnego wchodzącego w skład mieszkaniowego zasobu gminy, innych jednostek samorządu terytorialnego albo stanowiącego własność Skarbu Państwa lub państwowych osób prawnych oraz

• zobowiąże się pisemnie, że z kwoty tej renty będzie dokonywała opłat z tytułu czynszu lub innych należności za lokal mieszkalny (dom jednorodzinny), a w lokalu tym (domu) nie przebywają inne osoby.

W przypadku, gdy osoba ubiegająca się o rentę socjalną jest jednocześnie uprawniona do renty rodzinnej, której wysokość nie przekracza 200% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, przysługuje prawo do obydwu tych świadczeń. Tym samym osobie uprawnionej do renty socjalnej zostanie przyznana renta rodzinna, której wysokość nie przekracza 200% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

Łączna wysokość renty rodzinnej i renty socjalnej nie może przekraczać 200% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. W przypadku jednak, gdy łączna wysokość tych dwóch świadczeń przekracza 200% najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, obniżeniu podlega wysokość renty socjalnej. Kwota obniżonej renty socjalnej nie może być jednak niższa niż 10% kwoty najniższej renty.

Renta socjalna jest świadczeniem podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Tak więc z kwoty renty odlicza się zaliczkę na podatek dochodowy, a także potrąca składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Z kwoty renty mogą być także potrącane inne należności, np. kwoty nienależnie pobranych świadczeń, sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie należności alimentacyjnych czy też na pokrycie należności innych niż alimentacyjne.

5) Renta rodzinna wypadkowaRenta rodzinna przysługuje po ubezpieczonym lub renciście uprawnionym do świadczenia na

podstawie ustawy, który zmarł wskutek następstw wypadku przy pracy lub choroby zawodowej.Krąg osób uprawnionych do renty jest taki sam jak krąg osób uprawnionych do renty rodzinnej na

podstawie ustawy emerytalnej.Do renty rodzinnej uprawnieni są: małżonek, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, przy-

sposobione, przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci (w tym również w ramach rodziny zastępczej) oraz rodzice.

Osoby te nabywają prawo do renty rodzinnej, jeżeli spełnią warunki do tej renty określone w ustawie emerytalnej.

Prawo do renty rodzinnej nabywają również członkowie rodziny pozostali po renciście:- pobierającym rentę z tytułu wypadku w drodze do lub z pracy, którego śmierć nastąpiła po 31

grudnia 2002 r. wskutek takiego wypadku,

68

III


- pobierającym rentę z tytułu wypadku w szczególnych okolicznościach lub z tytułu choroby za-wodowej pozostającej w związku ze szczególnymi okolicznościami, którego śmierć nastąpiła po 31 grudnia 2002 r. wskutek takiego wypadku lub choroby zawodowej.Renta rodzinna przysługuje w wysokości:

- 85% świadczenia, jakie przysługiwałoby zmarłemu, jeżeli do renty rodzinnej uprawniona jest jedna osoba,

- 90% świadczenia, jakie przysługiwałoby zmarłemu, jeżeli do renty rodzinnej uprawnione są dwie osoby,

- 95% świadczenia, jakie przysługiwałoby zmarłemu, jeżeli do renty rodzinnej uprawnione są trzy lub więcej osób.Podstawę obliczenia wysokości renty rodzinnej stanowi renta rodzinna dla osoby całkowicie

niezdolnej do pracy w związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową.

III. Świadczenia z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych

Podstawa prawna:- ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i

chorób zawodowych (Dz. U. Nr 199, poz. 1673 z późn. zm.),- ustawa z dnia 30 października 2002 r. o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych

powstałych w szczególnych okolicznościach (Dz. U. Nr 199, poz. 1674 z późn. zm.).

Z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przysługują następujące świadczenia:■ zasiłek chorobowy,■ świadczenie rehabilitacyjne,■ zasiłek wyrównawczy,■ jednorazowe odszkodowanie,

■ renta z tytułu niezdolności do pracy, w tym renta szkoleniowa,■ renta rodzinna,■ dodatek pielęgnacyjny,■ dodatek do renty rodzinnej - dla sieroty zupełnej,■ pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w przedmioty

ortopedyczne w zakresie określonym ustawą.Świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługują ubezpieczonemu jeżeli wyłączną przyczyną

wypadku było udowodnione naruszenie przez ubezpieczonego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. Świadczenia nie przysługują również ubezpieczonemu, który będąc w stanie nietrzeźwym lub pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych, przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku. Regulacja ta nie dotyczy członków rodziny ubezpieczonego, którzy w takich przypadkach zachowują prawo do świadczeń określonych w ustawie wypadkowej.

Regulacja ta nie dotyczy członków rodziny ubezpieczonego, którzy w takim przypadku zachowują prawo do świadczeń określonych w ustawie wypadkowej.

Osobom:• prowadzącym pozarolniczą działalność i osobom z nimi współpracującym,• duchownym będącym płatnikami składek na własne ubezpieczenia

oraz członkom ich rodzin powyższe świadczenia nie przysługują w razie występowania w dniu wypadku lub w dniu złożenia wniosku o przyznanie świadczeń z tytułu choroby zawodowej, zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne na kwotę przekraczającą 6,60 zł -do czasu spłaty całości zadłużenia.

Prawo do zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego, jednorazowego odszkodowania i świadczeń na pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne przedawnia się, jeżeli zadłużenie nie zostanie uregulowane w ciągu 6 miesięcy od dnia wypadku lub od dnia złożenia wniosku o przyznanie tych świadczeń z tytułu choroby zawodowej.

1) Pojęcie choroby zawodowejZa chorobę zawodową uważa się chorobę określoną w wykazie chorób zawodowych, o którym mowa w art.

237 §1 pkt 2 Kodeksu pracy, jeżeli została spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy lub sposobem wykonywania pracy.

Wykaz chorób zawodowych i szczegółowe zasady postępowania w sprawach zgłaszania podejrzenia, rozpoznania i stwierdzenia chorób zawodowych oraz podmioty właściwe w tych sprawach zostały określone w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2002 r. (Dz. U. Nr 132, poz. 1115). W załączniku do rozporządzenia zostały wykazane choroby, które są uznawane za zawodowe i okres, w którym wystąpienie udokumentowanych objawów chorobowych upoważnia do rozpoznania choroby zawodowej, pomimo wcześniejszego zakończenia narażenia zawodowego.

2) Jednorazowe odszkodowanieUbezpieczonemu, który wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej doznał stałego lub

długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, przysługuje jednorazowe odszkodowanie.Za stały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje

upośledzenie czynności organizmu nierokujące poprawy.Za długotrwały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje

upośledzenie czynności organizmu na okres przekraczający 6 miesięcy, mogące ulec poprawie.

Oceny stopnia uszczerbku na zdrowiu oraz jego związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową dokonuje się po zakończeniu leczenia i rehabilitacji.

Jednorazowe odszkodowanie przysługuje w wysokości 20% przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.

69

III


Przeciętne wynagrodzenie, o którym mowa wyżej, jest to przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w poprzednim roku, ogłaszane dla celów emerytalnych w Dzienniku Urzędowym RP „Monitor Polski" przez Prezesa GUS, stosowane poczynając od drugiego kwartału każdego roku przez okres jednego roku. Tak więc kwota przysługująca za jeden procent uszczerbku na zdrowiu będzie zmieniała się raz w roku i nowe stawki będą obowiązywały od 1 kwietnia danego roku do 31 marca roku następnego.

3) Zasady ustalania wysokości rent z tytułu wypadków przy pracy lub chorób zawodowych Renta z tytułu niezdolności do pracy i renta szkoleniowa spowodowane wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową nie mogą być niższe niż:- 60% podstawy wymiaru renty - dla osoby częściowo niezdolnej do pracy,- 80% podstawy wymiaru renty - dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy,- 100% podstawy wymiaru renty - dla osoby uprawnionej do renty szkoleniowej.

Podstawa wymiaru renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem lub chorobą zawodową może być ustalona od wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wyższego niż 250%. W przypadku jednak dokonania wyliczeń z wykorzystaniem wyższego niż 250% wskaźnika wysokości podstawy wymiaru renty nie obowiązują określone wyżej gwarancje dotyczące tego, iż renta nie może być niższa niż określony procent podstawy jej wymiaru.

Przy ustalaniu podstawy wymiaru renty z tytułu niezdolności do pracy i renty szkoleniowej stosuje się przepisy ustawy emerytalnej, przy czym podstawę tę ustala się od przeciętnej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe lub na ubezpieczenie społeczne.

Zasady ustalania wysokości rent z tytułu niezdolności do pracy i rent szkoleniowych wymuszają konieczność każdorazowego sprawdzania, przy zastosowaniu którego z wariantów wyliczone świadczenie jest korzystniejsze.

IV. Świadczenia „zbiegowe"

W razie zbiegu u jednej osoby prawa do emerytury z prawem do renty:- inwalidy wojennego i wojskowego, którego niezdolność do pracy pozostaje w związku ze służbą

wojskową,- z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej pobytem w hitlerowskich więzieniach, obozach

koncentracyjnych i ośrodkach zagłady oraz w więzieniach i obozach karnego zesłania (łagrach) w ZSRR, więzieniach polskich w latach 1944-1956 za działalność związaną z walką o suwerenność i niepodległość lub w związku z pobytem na deportacji w ZSRR,

- z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy, zaistniałym przed 1 stycznia 2003 r. wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy lub chorobą zawodową

obowiązujące przepisy dopuszczają możliwość pobierania jednego świadczenia w pełnej wysokości, powiększonego o połowę drugiego.

Rozliczanie świadczeń zbiegowychOsobie uprawnionej do emerytury i renty wypadkowej, jedno z tych świadczeń przysługuje w pełnej,

a drugie - w połowie wysokości. Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych przewiduje zakaz pobierania świadczeń zbiegowych w przypadku, gdy osoba uprawniona osiąga przychód w rozumieniu przepisów o zawieszalności - niezależnie od wysokości tego przychodu. Jeżeli osoba uprawniona do renty wypadkowej w zbiegu z emeryturą osiąga przychód, przysługuje jej prawo do pobierania tylko jednego świadczenia - wybranego lub korzystniejszego. Świadczenie to - w zależności od tego, w jakiej wysokości osiągany jest przychód - zostanie w dalszej kolejności poddane rygorom zawieszenia lub zmniejszenia wysokości, a następnie podlega rozliczeniu na zasadach przewidzianych dla ogółu świadczeń.

Obowiązki emerytów i rencistów oraz płatników składekUstawa emerytalna nakłada na emerytów i rencistów oraz płatników składek obowiązek zawiadomienia

organu rentowego o podjęciu dodatkowej pracy zarobkowej i o wysokości osiąganego z tego tytułu przychodu.Osoby po raz pierwszy ubiegające się o emeryturę lub rentę, stosowną informację zawierają we wniosku o

świadczenie (formularz ZUS - Rp 1 - część V pkt 8).Natomiast osoby podejmujące dodatkową pracę zarobkową, a już uprawnione do świadczeń, zobowiązane

są do przesłania Oddziałowi ZUS stosownej informacji.Istotne jest, aby z zawiadomienia tego wynikało, od kiedy została podjęta praca i jaka jest wysokość

przychodu.Z obowiązku tego nie zwalnia świadczeniobiorcy fakt, że ZUS został powiadomiony o powyższych

okolicznościach przez płatnika składek.

Dokumentacja niezbędna do rozliczenia emerytury lub rentyKażdy emeryt lub rencista, który w ciągu minionego roku kalendarzowego pozostawał w zatrudnieniu,

pełnił służbę lub wykonywał inną pracę zarobkową albo prowadził pozarolniczą działalność (tj. podlega obowiązkowi ubezpieczeń społecznych), zobowiązany jest do nadesłania zaświadczenia (oświadczenia) o wysokości osiągniętego przychodu. Zaświadczenie to należy nadsyłać po zakończeniu roku, w terminie do ostatniego dnia lutego.

Obowiązek ten spoczywa na świadczeniobiorcy również wówczas, gdy w ciągu roku kalendarzowego on lub płatnik składek informował już ZUS o podjęciu lub zaprzestaniu wykonywania działalności oraz o wysokości osiąganego przychodu.

70

III


Pracodawca zatrudniający emeryta lub rencistę w ramach stosunku pracy lub na podstawie umowy o pracę nakładczą, a także zleceniodawca i inny płatnik składek, zobowiązany jest do nadesłania zaświadczenia o kwocie przychodu uzyskanego przez emeryta lub rencistę.

Osoby prowadzące pozarolniczą działalność nadsyłają oświadczenie o wysokości przychodu stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

W stosunku do osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą oraz osób z nimi współpracujących (a także innych osób prowadzących pozarolniczą działalność, np. wykonujących wolny zawód) za przychód powodujący zawieszenie prawa do emerytury lub renty lub zmniejszenie ich wysokości, przyjmuje się przychód stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne w rozumieniu przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Aktualne kwoty uwzględnianie przy rocznym rozliczaniu emerytur i rent oraz kwoty wynagrodzeń uzyskanych z tytułu zatrudnienia powodujących konieczność zmniejszenia lub zawieszenia świadczeń zamieszcza ZUS na swojej witrynie www.zus.pl

V. Dodatki i świadczenia przysługujące do świadczeń emerytalno-rentowych

Do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy i renty rodzinnej przysługują dodatki i świadczenia, np.:

• dodatek pielęgnacyjny - dla osób, które zostały uznane za całkowicie niezdolne do pracy oraz samodzielnej egzystencji, albo ukończyły wiek 75 lat. Dodatek pielęgnacyjny przyznawany jest na podstawie orzeczenia lekarza orzecznika ZUS stwierdzającego całkowitą niezdolność do pracy i niezdolność do samodzielnej egzystencji. Dla osób, które ukończyły 75 lat dodatek pielęgnacyjny przyznawany jest przez organ rentowy z urzędu.

• świadczenie pieniężne dla osób będących cywilnymi niewidomymi ofiarami działań wojennych, które nie wchodząc w skład formacji wojskowych, zmilitaryzowanych służb państwowych lub formacji zbrojnych ruchu oporu, doznały naruszenia sprawności organizmu powodującego całkowitą niezdolność do pracy, poprzez utratę wzroku w wyniku działań wojennych w okresie wojny 1939-1945 lub też eksplozji niewypałów lub niewybuchów pozostałych po wojnie 1939-1945, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.Świadczenie dla cywilnych niewidomych ofiar wojny przysługuje w kwocie renty socjalnej.Świadczenie pieniężne podlega zmniejszeniu o 50% w przypadku, gdy osoba uprawniona pobiera

emeryturę, rentę z tytułu niezdolności do pracy, rentę rodzinną, rentę socjalną, uposażenie rodzinne wypłacane członkom rodziny sędziego lub prokuratora bądź też świadczenie o charakterze rentowym z instytucji zagranicznej. W przypadku, gdy wypłata emerytury lub ww. rent i innych świadczeń jest zawieszona - świadczenie pieniężne wypłacane jest w całości.

VI.Zasiłki

1) Zasiłek chorobowyUbezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie okresu wyczekiwania. Okres ten

jest zróżnicowany w zależności od charakteru ubezpieczenia. Osoba podlegająca ubezpieczeniu chorobowemu obowiązkowo ma prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego. Osoba podlegająca temu ubezpieczeniu dobrowolnie, prawo do zasiłku nabywa po upływie 180 dni nieprzerwanego ubezpieczenia. Do okresu ubezpieczenia zalicza się poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego, jeżeli przerwa w ubezpieczeniu nie przekracza 30 dni albo jest spowodowana urlopem wychowawczym, bezpłatnym lub odbywaniem czynnej służby wojskowej.

Bez okresu wyczekiwania zasiłek chorobowy przysługuje:• absolwentom szkół lub szkół wyższych, którzy zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym lub

przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów wyższych,

• ubezpieczonym, których niezdolność do pracy spowodowana została chorobą zawodową, wy-padkiem w pracy (zasiłek z ubezpieczenia wypadkowego) albo wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy (zasiłek z ubezpieczenia chorobowego),

• ubezpieczonym obowiązkowo, którzy legitymują się co najmniej 10-letnim okresem obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego,

• posłom i senatorom, którzy przystąpią do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od ukończenia kadencji.Zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy w czasie

trwania ubezpieczenia chorobowego.Zasiłek chorobowy przysługuje także po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli

niezdolność do pracy trwała bez przerwy co najmniej 30 dni i powstała:• nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego albo• nie później niż w ciągu 3 miesięcy od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego -

w razie choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni lub innej choroby, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby.

Zasiłek chorobowy przysługuje przez 182 dni, a w przypadku gruźlicy przez 270 dni.

Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia chorobowego przysługuje objętym ubezpieczeniem chorobowym:• pracownikom - od 34. dnia niezdolności do pracy w roku kalendarzowym,• osobom wykonującym pracę nakładczą - od 34. dnia niezdolności do pracy w roku kalendarzowym,• członkom rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych,

71

III

http://www.zus.pl/


• osobom wykonującym pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz osobom z nimi współpracującym,

• osobom prowadzącym pozarolniczą działalność oraz osobom z nimi współpracującym,• osobom wykonującym odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary

pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,• duchownym,• osobom odbywającym służbę zastępczą - od 34. dnia niezdolności do pracy w roku kalendarzowym.

Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego - z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową przysługuje osobom podlegającym ubezpieczeniu wypadkowemu:• pracownikom - od pierwszego dnia niezdolności do pracy, nawet jeżeli pracownik nie wykorzystał jeszcze

okresu 33 dni, za który zachowuje prawo do wynagrodzenia na podstawie art. 92 Kodeksu pracy,• członkom rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych,• osobom wykonującym pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o

świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, oraz osobom z nimi współpracującym, jeżeli praca jest przez te osoby wykonywana w siedzibie lub w miejscu prowadzenia działalności zleceniodawcy,

• osobom prowadzącym pozarolniczą działalność oraz osobom z nimi współpracującym, jeśli w dniu wypadku przy pracy lub w dniu złożenia wniosku o przyznanie świadczeń z tytułu choroby zawodowej nie występuje zadłużenie z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne na kwotę przekraczającą 6,60 zł,

• osobom wykonującym odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,

• duchownym będącym płatnikami składek na własne ubezpieczenie zasiłek przysługuje, jeśli w dniu wypadku przy pracy lub w dniu złożenia wniosku o przyznanie świadczeń z tytułu choroby zawodowej nie występuje zadłużenie z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne na kwotę przekraczającą 6,60 zł,

• posłom i senatorom pobierającym uposażenie - jedynie w przypadku niezdolności do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia wypadkowego,

• osobom pobierającym stypendia sportowe - jedynie w przypadku niezdolności do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia wypadkowego,

• słuchaczom Krajowej Szkoły Administracji Publicznej, pobierającym stypendia - jedynie w przypadku niezdolności do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia,

• absolwentom pobierającym stypendium w okresie odbywania szkolenia lub stażu, na które zostali skierowani przez powiatowy urząd pracy - jedynie w przypadku niezdolności do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia wypadkowego,

• osobom odbywającym służbę zastępczą,• funkcjonariuszom Służby Celnej.

Podstawę wymiaru zasiłku dla pracownika stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wy-płacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających powstanie niezdolności do pracy.

Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku przysługującego z ubezpieczenia chorobowego przyjmuje się przychód stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenia społeczne. Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego uwzględnia się podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe. Oprócz składników przysługujących za okresy miesięczne, w podstawie wymiaru zasiłku uwzględnia się składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy dłuższe. W podstawie wymiaru nie uwzględnia się składników wynagrodzenia, do których pracownik zachowuje prawo (wypłacanych) za okres pobierania zasiłku. Dla pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy podstawa wymiaru nie może być niższa od odpowiedniej do stażu pracy kwoty minimalnego wynagrodzenia, po odliczeniu określonych kwot.

Podstawę wymiaru zasiłku przysługującego ubezpieczonemu niebędącemu pracownikiem stanowi przeciętny miesięczny przychód za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających powstanie niezdolności do pracy, od którego opłacana jest składka na ubezpieczenie chorobowe lub wypadkowe, po odliczeniu określonej kwoty.

Wysokość zasiłku chorobowego wynosi 80% wynagrodzenia lub przychodu stanowiącego podstawę jego wymiaru.

Jeżeli przyczyną niezdolności do pracy jest wypadek przy pracy, w drodze do pracy lub z pracy albo choroba zawodowa lub też przypada na okres ciąży, a także jeżeli niezdolność do pracy powstała wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów albo zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów - zasiłek chorobowy przysługuje w wysokości 100% podstawy wymiaru (także za okres pobytu w szpitalu).

2) Zasiłek macierzyński - przysługuje ubezpieczonej, która w okresie ubezpieczenia chorobowego lub w okresie urlopu wychowawczego:• urodziła dziecko,

• przyjęła dziecko w wieku do 7 roku życia, a w przypadku dziecka wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, w wieku do 10 roku życia na wychowanie i wystąpiła do sądu opiekuńczego w sprawie jego przysposobienia,

• przyjęła dziecko w wieku do 7 roku życia, a w przypadku dziecka wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, w wieku do 10 roku życia na wychowanie w ramach rodziny zastępczej,

z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem. Zasiłek macierzyński przysługuje również w razie urodzenia dziecka po ustaniu ubezpieczenia chorobowego (zatrudnienia), jeżeli ubezpieczenie to ustało w okresie ciąży wskutek ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy

albo z naruszeniem przepisów prawa, jeżeli zostało to stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu. W

72

III


przypadku, gdy zatrudnienie ustało w okresie ciąży z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, a pracownicy nie zapewniono innego zatrudnienia, przysługuje jej do dnia porodu zasiłek w

wysokości zasiłku macierzyńskiego.Zasiłek macierzyński przysługuje także pracownicy zatrudnionej na podstawie umowy o pracę na

czas określony lub na czas wykonania określonej pracy, z którą umowa o pracę została przedłużona do dnia porodu.

Prawo do zasiłku macierzyńskiego przysługuje także ubezpieczonemu, który przyjmuje dziecko na wychowanie, na takich samych zasadach, które dotyczą ubezpieczonej. Również w razie śmierci ubezpieczonej lub porzucenia przez nią dziecka zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonemu - ojcu dziecka lub innemu ubezpieczonemu członkowi najbliższej rodziny, jeżeli przerwą zatrudnienie lub inną działalność zarobkową w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.

Matka dziecka, po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego za okres co najmniej 14 tygodni po porodzie może zrezygnować z dalszego pobierania zasiłku i wcześniej wrócić do pracy. W takim przypadku pozostałą część okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego wykorzystuje ubezpieczony ojciec dziecka.

Zasiłek macierzyński jest wypłacany przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego lub okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.

Okresy wypłacania zasiłku macierzyńskiego mają po raz kolejny ulec zmianie, dlatego prosimy na bieżąco śledzić informacje w środkach masowego przekazu oraz na witrynie ZUS.

W razie urodzenia dziecka po ustaniu zatrudnienia lub w czasie urlopu wychowawczego zasiłek macierzyński przysługuje przez okres skrócony o 2 tygodnie. Zasiłek macierzyński w czasie urlopu wychowawczego przysługuje przez okres skrócony o 2 tygodnie tylko wówczas, gdy pełny wymiar urlopu macierzyńskiego przypada w całości w czasie urlopu wychowawczego. Jeżeli pełny wymiar urlopu macierzyńskiego wykracza poza udzielony pracownicy urlop wychowawczy, pracownicy przysługuje zasiłek macierzyński w pełnym wymiarze, bez skracania o 2 tygodnie.

W przypadku urodzenia martwego dziecka lub zgonu dziecka przed upływem 8 tygodni życia, ubezpieczona ma prawo do zasiłku macierzyńskiego przez okres 8 tygodni (56 dni) po porodzie, nie krócej niż przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka. W razie śmierci dziecka po upływie 8 tygodni życia, ubezpieczona zachowuje prawo do zasiłku macierzyńskiego przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka.

Zasiłek macierzyński przysługuje objętym ubezpieczeniem chorobowym:• pracownikom,• członkom rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych,• osobom wykonującym pracę nakładczą,

• osobom wykonującym pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia oraz osobom z nimi współpracującym,

• osobom prowadzącym pozarolniczą działalność oraz osobom z nimi współpracującym,• osobom wykonującym odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,

• duchownym.

Zasiłek macierzyński wynosi 100% wynagrodzenia lub przychodu stanowiącego podstawę jego wymiaru.

3) Zasiłek opiekuńczyZasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu, który jest zwolniony od wykonywania pracy z powodu

konieczności osobistego sprawowania opieki nad:• zdrowym dzieckiem w wieku do lat 8. w przypadku:• nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły, do których uczęszcza dziecko,

• porodu lub choroby małżonka stale opiekującego się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi sprawowanie opieki,

• pobytu małżonka stale opiekującego się dzieckiem w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej,• chorym dzieckiem w wieku do lat 14,

• innym chorym członkiem rodziny (za innego członka rodziny uważa się małżonka, rodziców, teściów, dziadków, wnuki, rodzeństwo oraz dzieci w wieku ponad 14 lat).Prawo do zasiłku przysługuje na równi matce i ojcu dziecka, a zasiłek wypłaca się tylko jednemu z

rodziców, temu, który wystąpi z wnioskiem o jego wypłatę za dany okres.Zasiłek opiekuńczy przysługuje przez okres zwolnienia od pracy z powodu konieczności osobistego

sprawowania opieki, nie dłużej jednak niż przez 60 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad dzieckiem do lat 8 i chorym dzieckiem do lat 14, albo 14 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad dzieckiem w wieku ponad 14 lat lub innymi chorymi członkami rodziny. Łączny okres wypłaty zasiłku opiekuńczego z powodu opieki nad dziećmi i innymi członkami rodziny z różnych przyczyn i bez względu na liczbę dzieci i liczbę członków rodziny wymagających opieki, nie może przekroczyć 60. dni w roku kalendarzowym.

Zasiłek opiekuńczy przysługuje pod warunkiem, że nie ma innych członków rodziny mogących zapewnić opiekę. W przypadku sprawowania opieki nad chorym dzieckiem w wieku do lat 2, zasiłek opiekuńczy przysługuje nawet wówczas, gdy są inni członkowie rodziny mogący zapewnić opiekę.

Od dnia 14 czerwca 2008 r. zasiłek opiekuńczy przysługuje wszystkim osobom objętym ubezpieczeniem chorobowym, zarówno obowiązkowo, jak i dobrowolnie.

Podstawę wymiaru zasiłku dla pracowników stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wy-płacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających powstanie niezdolności do pracy.

Podstawę wymiaru zasiłku przysługującego ubezpieczonemu niebędącemu pracownikiem stanowi przeciętny miesięczny przychód za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających powstanie

73

III


niezdolności do pracy, od którego opłacana jest składka na ubezpieczenie chorobowe lub wypadkowe, po odliczeniu określonej kwoty.

Wysokość zasiłku - Zasiłek opiekuńczy przysługuje w wysokości 80% wynagrodzenia stano-wiącego podstawę wymiaru zasiłku.

Niezbędne dokumenty - Podstawowym dokumentem stanowiącym podstawę do wypłaty zasiłku opiekuńczego z tytułu sprawowania opieki nad chorym dzieckiem lub chorym członkiem rodziny jest zaświadczenie lekarskie wystawione na formularzu ZUS ZLA.

Dokumentem wymaganym do wypłaty zasiłku opiekuńczego z powodu konieczności spra-wowania opieki nad dzieckiem w wieku do lat 8. są:- oświadczenie ubezpieczonego - w przypadku nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola lub

szkoły, do których uczęszcza dziecko,- decyzja właściwego inspektora sanitarnego zarządzającego izolację - w przypadku izolacji dziecka z

powodu podejrzenia o nosicielstwo zarazków choroby zakaźnej,- zaświadczenie lekarskie wystawione na zwykłym blankiecie - w razie porodu, choroby lub pobytu

małżonka stale opiekującego się dzieckiem w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej.

Ubezpieczony występujący o wypłatę zasiłku składa również wniosek o uzyskanie tego zasiłku na druku ZUS Z-15. Jeżeli zasiłek wypłacany jest przez ZUS, do jego wypłaty niezbędne jest zaświadczenie płatnika składek wystawione na druku ZUS Z-3 - w przypadku pracowników oraz ZUS Z-3a - w przypadku pozostałych ubezpieczonych.

4) Świadczenie rehabilitacyjne - przysługuje ubezpieczonemu, który po okresie pobierania zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja rokują odzyskanie zdolności do pracy. Przysługuje przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, nie dłużej niż przez 12 miesięcy

Świadczenie nie przysługuje osobie uprawnionej do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego albo urlopu na poratowanie zdrowia.

Świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia chorobowego przysługuje objętym ubezpie-czeniem chorobowym:

• pracownikom,

• osobom wykonującym pracę nakładczą,

• członkom rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych,• osobom wykonującym odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary

pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,• osobom wykonującym pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia oraz osobom z nimi

współpracującym,• osobom prowadzącym pozarolniczą działalność oraz osobom z nimi współpracującym,• duchownym,• osobom odbywającym służbę zastępczą.

Świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia wypadkowego - z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową - przysługuje osobom podlegającym ubezpieczeniu wypadkowemu:■ pracownikom,■ członkom rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych,■ osobom wykonującym pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o

świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, oraz osobom z nimi współpracującym, jeżeli praca jest przez te osoby wykonywana w siedzibie lub w miejscu prowadzenia działalności zleceniodawcy,

■ osobom prowadzącym pozarolniczą działalność oraz osobom z nimi współpracującym, jeśli w dniu wypadku przy pracy lub w dniu złożenia wniosku o przyznanie świadczeń z tytułu choroby zawodowej nie występuje zadłużenie z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne na kwotę przekraczającą 6,60 zł,

■ osobom wykonującym odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,

■ duchownym będącym płatnikami składek na własne ubezpieczenie świadczenie przysługuje, jeśli w dniu wypadku przy pracy lub w dniu złożenia wniosku o przyznanie świadczeń z tytułu choroby zawodowej nie występuje zadłużenie z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne na kwotę przekraczającą 6,60 zł,

■ posłom i senatorom pobierającym uposażenie - przysługuje jedynie w przypadku niezdolności do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia wypadkowego,

■ osobom pobierającym stypendia sportowe - jedynie w przypadku niezdolności do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia wypadkowego,

■ słuchaczom Krajowej Szkoły Administracji Publicznej, pobierającym stypendia - jedynie w przypadku niezdolności do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia wypadkowego,

■ absolwentom pobierającym stypendium w okresie odbywania szkolenia lub stażu, na które zostali skierowani przez powiatowy urząd pracy - jedynie w przypadku niezdolności do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia wypadkowego,

■ osobom odbywającym służbę zastępczą,■ funkcjonariuszom Służby Celnej.

74

III


W razie stwierdzenia zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne na kwotę przewyższającą 6,60 zł świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia wypadkowego należne:■ osobom prowadzącym pozarolniczą działalność i osobom z nimi współpracującym oraz■ duchownym, będącym płatnikami składek na własne ubezpieczenienie przysługuje do czasu spłaty całości zadłużenia. Jeżeli spłata całości zadłużenia nastąpi w ciągu 6 miesięcy od dnia wypadku albo odpowiednio od dnia złożenia wniosku o przyznanie świadczeń z tytułu choroby zawodowej, ubezpieczonemu przysługuje świadczenie rehabilitacyjne za cały okres orzeczonej niezdolności do pracy. W przypadku uregulowania przez ubezpieczonego całości zadłużenia po upływie 6 miesięcy od dnia wypadku lub od dnia złożenia wniosku o przyznanie świadczeń z tytułu choroby zawodowej, ubezpieczony nabywa prawo do świadczenia rehabilitacyjnego od dnia spłaty całości zadłużenia. Prawo do świadczenia za okres przed tą datą ulega przedawnieniu.

Podstawa wymiaru i wysokość świadczeniaŚwiadczenie wypłacane jest w wysokości 90% wynagrodzenia lub przychodu, które stanowiło

podstawę wymiaru zasiłku chorobowego za okres pierwszych 90. dni pobierania świadczenia, a jeśli niezdolność do pracy przypada na okres ciąży (świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia chorobowego) oraz gdy niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową (świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia wypadkowego) - w wysokości 100% tego wynagrodzenia; w pozostałych przypadkach 75%.

Dla celów obliczenia świadczenia rehabilitacyjnego podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przyjęta do obliczenia tego świadczenia podlega waloryzacji od pierwszego dnia okresu, na który świadczenie zostało przyznane.

Niezbędne dokumenty - do ustalenia prawa do świadczenia jest wniosek o świadczenie rehabili-tacyjne złożony na druku ZUS Np-7. O potrzebie przyznania świadczenia rehabilitacyjnego orzeka lekarz orzecznik ZUS. Jeżeli świadczenie jest wypłacanie przez ZUS, do jego wypłaty niezbędne jest zaświadczenie płatnika składek wystawione na druku ZUS Z-3 - w przypadku pracowników oraz ZUS Z-3a - w przypadku pozostałych ubezpieczonych.

5) Zasiłek wyrównawczyPrawo do zasiłku przysługuje ubezpieczonemu będącemu pracownikiem ze zmniejszoną

sprawnością do pracy, którego wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek poddania się rehabilitacji zawodowej w celu adaptacji lub przyuczenia do określonej pracy. Zasiłek wyrównawczy przysługuje wówczas przez okres rehabilitacji, nie dłużej jednak niż przez 24 miesiące. Zasiłek nie przysługuje osobie uprawnionej do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy.

Jeżeli konieczność poddania się rehabilitacji zawodowej spowodowana została wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, pracownikowi przysługuje zasiłek wyrównawczy z ubezpieczenia wypadkowego, w pozostałych przypadkach przysługuje zasiłek wyrównawczy z ubezpieczenia chorobowego.

Wysokość zasiłku - zasiłek wyrównawczy stanowi różnicę między przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniem za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających rehabilitację a wynagro-dzeniem miesięcznym osiąganym podczas pracy z obniżonym wynagrodzeniem.

O potrzebie poddania się rehabilitacji zawodowej orzeka lekarz wojewódzkiego ośrodka medycyny pracy albo lekarz orzecznik ZUS.

6) Zasiłek pogrzebowyZasiłek pogrzebowy przysługuje w razie śmierci:

- ubezpieczonego lub członka rodziny osoby wymienionej,- osoby pobierającej emeryturę lub rentę lub członka rodziny osoby wymienionej,- osoby, która w dniu śmierci nie miała ustalonego prawa do emerytury lub renty, lecz spełniała

warunki do jej uzyskania i pobierania,- osoby pobierającej zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne, zasiłek macierzyński lub zasiłek

w wysokości zasiłku macierzyńskiego za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia. Zasiłek pogrzebowy przysługuje osobie, która pokryła koszty pogrzebu. Zasiłek pogrzebowy

przysługuje także pracodawcy, domowi pomocy społecznej, gminie, powiatowi, osobie prawnej kościoła lub związku wyznaniowego, jeżeli pokryły koszty pogrzebu.

Wysokość zasiłku - zasiłek pogrzebowy przysługuje tylko z jednego tytułu w wysokości 200% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia obowiązującego w dniu śmierci osoby, której koszty pogrzebu zostały poniesione. W razie pokrycia kosztów pogrzebu przez pracodawcę, dom pomocy społecznej, gminę, instytucję zakonną lub diecezjalną, zasiłek przysługuje tym podmiotom w wysokości udokumentowanych kosztów pogrzebu, nie wyższej jednak niż 200% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Zasada ta ma także zastosowanie w przypadku pokrycia kosztów pogrzebu przez inną osobę niż członek rodziny (wymienione powyżej).

Centrala ZakładuAdres Centrali Zakładu Ubezpieczeń Społecznych: ul. Czerniakowska 16, 00-701 WarszawaNr centrali telefonicznej: 0 22 623-30-00, fax.: 0 22 840-26-10

Oddziały, inspektoraty, biura terenowe, punkty rejestracji - pełna informacja adresowa znajduje się na stronie internetowej ZUS - www.zus.pl

8. Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego a osoby niepełnosprawne

75

III

http://www.zus.pl/


Podstawa prawna:- Ustawa z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2008 r., Nr 50, poz. 291

z późn. zm.)

Od 2 maja 2004 roku z prawa do ubezpieczenia w KRUS mogą korzystać zarówno polscy rolnicy, jak i obywatele państw członkowskich UE podejmujący osobiście i na własny rachunek działalność rolniczą w gospodarstwie położonym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Zadania z zakresu ubezpieczenia zdrowotnego rolników, ich domowników, emerytów i rencistów rolniczych, a także członków ich rodzin od 1999 r. wykonuje Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.

1) Renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy - przysługuje ubezpieczonemu (rolnikowi, domownikowi), który spełnia łącznie następujące warunki:- jest trwale lub okresowo całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym,- całkowita niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym powstała w okresie podlegania ubezpieczeniu

emerytalno-rentowemu lub w okresach wymienionych poniżej, lub nie później niż w ciągu 18. miesięcy od ich ustania,

- okres podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu wynosi co najmniej:

• 4 kwartałów - jeżeli całkowita niezdolność do pracy powstała w wieku do 20 lat,• 8 kwartałów - jeśli niezdolność ta powstała w wieku powyżej 20 lat do 22 lat,• 12 kwartałów - jeśli niezdolność ta powstała w wieku powyżej 22 lat do 25 lat,• 16 kwartałów - jeśli niezdolność ta powstała w wieku powyżej 25 lat do 30 lat,• 20 kwartałów - jeśli niezdolność ta powstała w wieku powyżej 30 lat;

przy czym wymagane 20 kwartałów powinno przypadać w okresie ostatnich 10 lat przed złożeniem wniosku o przyznanie renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym.Jeśli niezdolność do pracy powstała wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby

zawodowej, wymagany jest jakikolwiek okres ubezpieczenia, który obejmuje dzień wypadku lub dzień zachorowania na chorobę zawodową. Warunkiem otrzymania renty rolniczej jest to, że niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym musi powstać w okresie podlegania rolniczemu ubezpieczeniu lub nie później niż w ciągu 18 miesięcy od dnia ustania tego ubezpieczenia. Za całkowicie niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym uważa się ubezpieczonego, który z powodu naruszenia sprawności organizmu utracił zdolność do osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym. Całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym uznaje się za trwałą, jeżeli ubezpieczony nie rokuje odzyskania zdolności do osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym. Natomiast w przypadku gdy ubezpieczony rokuje odzyskanie zdolności do pracy - całkowitą niezdolność do pracy uznaje się za okresową.

O niezdolności ubezpieczonego do pracy orzekają w postępowaniu orzeczniczym:

- lekarz rzeczoznawca KRUS (I instancja) lub- komisja lekarska KRUS (II instancja), w wyniku odwołania się rolnika od orzeczenia lekarza rze-

czoznawcy lub w wyniku wniesienia zarzutu wadliwości orzeczenia lekarza rzeczoznawcy przez lekarza regionalnego - inspektora ds. orzecznictwa lekarskiego.

Rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy przyznaje się jako rentę stałą, jeżeli całkowita niezdolność ubezpieczonego do pracy w gospodarstwie rolnym jest trwała i nie orzeczono celowości przekwalifikowania zawodowego. W pozostałych przypadkach renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy przysługuje przez okres wskazany w decyzji Prezesa KRUS lub do czasu objęcia go innym ubezpieczeniem społecznym.

2) Renta rolnicza szkoleniowaRenta rolnicza szkoleniowa jest nowym świadczeniem z ubezpieczenia emerytalno-rentowego dla

osób podlegających ubezpieczeniu społecznemu w KRUS i spełniających warunki wymagane do uzyskania renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, w stosunku do których orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na trwałą całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym. Za całkowicie niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym uważa się ubezpieczonego, który z powodu naruszenia sprawności organizmu utracił zdolność do osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym. Całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym uważa się za trwałą, jeżeli ubezpieczony nie rokuje odzyskania zdolności do osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym.

Kasa kieruje osobę, której zostanie przyznana renta szkoleniowa, do powiatowego urzędu pracy, celem poddania się przekwalifikowaniu zawodowemu.

Renta szkoleniowa przysługuje na 6. miesięcy, jednakże okres jej wypłacania może ulec wy-dłużeniu na czas niezbędny do przekwalifikowania zawodowego, nie dłużej jednak niż do 36 miesięcy. Przedłużenie prawa do renty rolniczej szkoleniowej następuje na wniosek starosty. Wypłata renty szkoleniowej może zostać zawieszona w części uzupełniającej, jeśli osoba do niej uprawniona osiągnie przychód z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego zgodnie z przepisami emerytalnymi (bez względu na wysokość tego przychodu).

Prawo do renty ustaje natomiast:- od dnia podjęcia zatrudnienia, wykonywania prac interwencyjnych lub robót publicznych do dnia,

gdy uprawniony odmówił, bez uzasadnionej przyczyny, przyjęcia propozycji zatrudnienia złożonej przez powiatowy urząd pracy, bądź

- od dnia otrzymania przez Kasę zawiadomienia od starosty o braku możliwości przekwalifikowania uprawnionego do innego zawodu lub o braku możliwości przedstawienia propozycji odpowiedniego

76

III


zatrudnienia w terminie 6. miesięcy od dnia ukończenia szkolenia, nie później niż w okresie 36 miesięcy pobierania tej renty,

- od dnia otrzymania przez Kasę zawiadomienia od starosty o tym, że uprawniony nie poddaje się przekwalifikowaniu.Koszty przekwalifikowania zawodowego rencisty w okresie pobierania renty rolniczej szko-

leniowej są finansowane ze środków funduszu prewencji i rehabilitacji KRUS. W razie ustania prawa do renty szkoleniowej osobie zainteresowanej wypłacana jest stała renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy.

3) Renta rodzinnaRenta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny zmarłego:- emeryta lub rencisty mającego ustalone prawo do emerytury lub renty rolniczej z tytułu niezdolności do

pracy,- ubezpieczonego, który w chwili śmierci spełniał warunki do uzyskania emerytury lub renty rolniczej; przy

ustalaniu tego prawa przyjmuje się, że ubezpieczony był całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym.Do renty rodzinnej uprawnieni są następujący członkowie rodziny zmarłego:

- dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione,- przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności - także w ramach rodziny

zastępczej - wnuki, rodzeństwo i inne dzieci,- małżonek (wdowa, wdowiec),- rodzice, jeżeli spełniają warunki do uzyskania takiej renty w myśl przepisów emerytalnych.

Wszystkim uprawnionym członkom rodziny przysługuje jedna renta rodzinna. Jeżeli do renty rodzinnej uprawniona jest jedna osoba, renta wynosi 85% emerytury podstawowej, ze zwiększeniem o:- 50% nadwyżki - ponad kwotę emerytury podstawowej - emerytury lub renty inwalidzkiej z ubezpieczenia

społecznego (tj. świadczeń przyznanych przed 01.01.1991 r.);- 50% części składkowej emerytury rolniczej lub renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy, która

przysługiwała lub przysługiwałaby zmarłemu w chwili śmierci.Za każdą następną osobę uprawnioną wysokość renty rodzinnej, ustalonej w sposób określony wyżej,

zwiększa się o 5%, a gdy śmierć ubezpieczonego nastąpiła w wyniku wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej, rentę tę zwiększa się o 10%.

Łącznie renta rodzinna nie może być wyższa od kwoty świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu i nie może być niższa od emerytury podstawowej.

Osoba pełnoletnia nie ma prawa do wypłaty przysługującej jej części uzupełniającej renty rodzinnej, jeżeli prowadzi działalność rolniczą (rencista lub jego małżonek jest właścicielem lub posiadaczem gospodarstwa rolnego o powierzchni przekraczającej 1 ha fizyczny lub 1 ha przeliczeniowy powierzchni użytków rolnych).

4) Rehabilitacja lecznicza w systemie ubezpieczenia społecznego rolnikówKRUS, zgodnie ze swym ustawowym obowiązkiem, zapewnia rolnikom uprawnionym do świadczeń Kasy

możliwości korzystania z rehabilitacji leczniczej. Jest ona organizowana w formie 21-dniowych turnusów, prowadzonych we własnych Centrach lub Ośrodkach Rehabilitacji Rolników KRUS oraz zakładach rehabilitacji leczniczej, z którymi Kasa współpracuje. Każdego roku z rehabilitacji leczniczej korzysta za pośrednictwem KRUS około 14,5 tys. osób. Od 1993 roku Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego organizuje w czasie wakacji turnusy rehabilitacyjne dla dzieci rolników.

Głównym celem rehabilitacji prowadzonej w KRUS jest zapobieganie niepełnosprawności lub ograniczenie jej do poziomu umożliwiającego ubezpieczonemu dalsze wykonywanie pracy w gospodarstwie rolnym, a w przypadku osób, które zdolność do pracy w gospodarstwie już utraciły- jej przywrócenie, o ile tylko jest to możliwe, w wyniku leczenia i rehabilitacji. Z tego względu należy podkreślić, że rehabilitacja nie jest adresowana do wszystkich rolników objętych ubezpieczeniem społecznym. Osoba, która chce skorzystać z rehabilitacji organizowanej przez KRUS, musi spełniać określone wymogi.

Z rehabilitacji leczniczej realizowanej za pośrednictwem KRUS mogą korzystać osoby zagrożone całkowitą niezdolnością do pracy w gospodarstwie rolnym, albo uznane okresowo za całkowicie niezdolne do pracy w gospodarstwie rolnym, ale rokujące odzyskanie tej zdolności w wyniku leczenia i rehabilitacji. Muszą one jednak spełniać określone kryteria dotyczące wieku i zasad podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników. W związku z tym na turnusy rehabilitacyjne kierowane są osoby, które nie ukończyły 60 lat (kobiety) i 65 lat (mężczyźni) oraz spełniają jeden z następujących warunków:- podlegają ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy w pełnym zakresie,- podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu na wniosek w pełnym

zakresie nieprzerwanie co najmniej przez 18 miesięcy przed złożeniem wniosku o rehabilitację leczniczą (okres ten nie jest wymagany, gdy osoba uległa wypadkowi przy pracy rolniczej),

- mają ustalone prawo do okresowej renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy, jeżeli zachowały zdolność do samodzielnej egzystencji.

Z rehabilitacji leczniczej można korzystać nie częściej niż co 12 miesięcy. Osobom, które mają ustalone prawo do zasiłku chorobowego z tytułu czasowej niezdolności do pracy trwającej ponad 180 dni, a także osobom mającym ustalone prawo do okresowej renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym można przyznać świadczenie zdrowotne, jakim jest rehabilitacja, ponownie po upływie 6 miesięcy od dnia zakończenia poprzedniej rehabilitacji.

W każdym jednak przypadku, uzasadnionym potrzebami zdrowotnymi pacjenta, okres oczekiwania na ponowne skierowanie może zostać skrócony, a sam pobyt przedłużony. Każdorazowo świadczenie to przyznawane jest na wniosek lekarza ustalającego wskazania do odbycia rehabilitacji. Do wniosku muszą być dołączone niezbędne badania, zlecone przez lekarza. Wypełniony wniosek, który swą

77

III


ważność zachowuje 6 miesięcy, rolnik składa (osobiście lub wysyła pocztą) we właściwym oddziale regionalnym lub placówce terenowej Kasy. Wnioski są rejestrowane, sprawdzane pod względem formalnym i oceniane merytorycznie. Jeśli zostaną zaakceptowane przez lekarza regionalnego inspektora orzecznictwa lekarskiego KRUS, rolnicy otrzymują propozycje wyjazdu. W przypadku gdy rolnik wyrazi zgodę na proponowany termin i miejsce rehabili tacji, otrzymuje skierowanie na turnus rehabilitacyjny.

Pierwszeństwo w skierowaniu na rehabilitację leczniczą mają osoby:- dla których potrzeba rehabilitacji jest uzasadniona następstwem wypadku przy pracy rolniczej, lub:- którym ustalono prawo do zasiłku chorobowego z tytułu czasowej niezdolności do pracy, trwającej

dłużej niż 180 dni, a lekarz rzeczoznawca Kasy lub komisja lekarska Kasy orzekli wskazania do rehabilitacji leczniczej.Poddanie się rehabilitacji jest całkowicie dobrowolne i w niczym nie ogranicza prawa rolnika do

świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego rolników, z wyjątkiem prawa do zasiłku chorobowego za okres przebywania w zakładzie rehabilitacji leczniczej. Z rehabilitacji leczniczej KRUS warto skorzystać tym bardziej, że pobyt na turnusie jest dla rolnika bezpłatny, a zakład rehabilitacji leczniczej zwraca osobie skierowanej koszt dojazdu do placówki rehabilitacyjnej najtańszym, dostępnym publicznym środkiem transportu zbiorowego w cenie biletu osobowej komunikacji kolejowej II klasa lub autobusowej komunikacji zwykłej.

Po zakończeniu rehabilitacji stacjonarnej może być ona kontynuowana w pobliżu miejsca za-mieszkania rolnika. Kasa wspomaga rozwój rehabilitacji leczniczej dla mieszkańców wsi, prowadzonej w warunkach ambulatoryjnych, poprzez doposażanie na zasadach użyczenia gabinetów usprawnienia leczniczego w sprzęt rehabilitacyjny. Od 1994 roku sprzęt do kinezyterapii i fizykoterapii otrzymało blisko 400 ośrodków na terenie całego kraju.

Korzystanie z rehabilitacji za pośrednictwem KRUS nie pozbawia rolników prawa do lecze-nia uzdrowiskowego, finansowanego przez Narodowy Fundusz Zdrowia.

5) Turnusy rehabilitacyjne dla dzieci rolnikówKasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego organizuje w czasie letnich wakacji turnusy rehabilitacyjne

dla dzieci rolników - ubezpieczonych lub świadczeniobiorców KRUS. Mogą z nich korzystać dzieci w wieku szkolnym, tj. 7-15-letnie (wymagane jest nieukończenie przez dziecko 16. roku życia), których przynajmniej jedno z rodziców (prawnych opiekunów) uprawnione jest do świadczeń w KRUS. Podstawę skierowania stanowi wniosek o skierowanie dziecka na turnus rehabilitacyjny (druk dostępny w oddziałach regionalnych KRUS), składany w najbliższej miejsca zamieszkania rolnika jednostce KRUS (tj. w oddziale regionalnym lub placówce terenowej Kasy), w terminie określonym przez tę jednostkę, po uprzednim wypełnieniu wniosku przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej lub lekarza specjalistę. Skierowanie dziecka do konkretnego ośrodka następuje po kwalifikacji lekarza inspektora oddziału regionalnego i zatwierdzeniu skierowania w Centrali przez Naczelnego Lekarza Kasy. W pierwszej kolejności na turnusy kierowane są dzieci, na które rodzice pobierają zasiłek pielęgnacyjny.

Zarówno centra rehabilitacji rolników KRUS, jak i sanatoria współpracujące zapewniają dzieciom całodzienne wyżywienie, całodobową opiekę lekarsko-pielęgniarską oraz indywidualny program rehabilitacyjny. Opiekę nad dziećmi sprawują wychowawcy zatrudniani przez Kasę, którzy wraz z pracownikami kulturalno-oświatowymi organizują zajęcia sportowo-rekreacyjne i realizują atrakcyjny program w czasie wolnym od zajęć terapeutycznych. Turnusy trwają 21 dni. Rodzice pokrywają 200 zł odpłatności za pobyt dziecka i koszt podróży odpowiadający równowartości ceny biletów PKP II klasy i PKS.

6) Rehabilitacja lecznicza w KRUS - świadczenie na wniosek lekarzaDo występowania z wnioskiem o świadczenie rehabilitacyjne uprawnieni są m.in. lekarze rzeczoznawcy i

komisje lekarskie KRUS, w związku z rozpatrywaniem wniosków rolników ubiegających się o rentę rolniczą lub przedłużenie zasiłku chorobowego. Ich ustalenie w sprawie skierowania na rehabilitację leczniczą jest częścią orzeczenia i stanowi wniosek o potrzebie takiej rehabilitacji.

Wszystkim innym wniosek o potrzebie rehabilitacji wystawiają lekarze prowadzący leczenie (tj. każdy lekarz uprawniony do prowadzenia praktyki lekarskiej, a w szczególności lekarz ubezpieczenia zdrowotnego). Lekarz wnioskujący o potrzebie rehabilitacji wypełnia wniosek wg wzoru określonego przez ministra właściwego do spraw zdrowia dla celów leczenia uzdrowiskowego na podstawie przepisów o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

W związku z pojawiającymi się nieporozumieniami dotyczącymi odpłatności za badania diagnostyczne i wystawianie wniosków osobom ubiegającym się o wyjazd na turnus rehabilitacyjny realizowany za pośrednictwem KRUS, wyjaśniamy, że uprawnieni do świadczeń z ubezpieczenia społecznego rolników nie ponoszą żadnych opłat z tego tytułu, bowiem są oni również objęci powszechnym systemem ubezpieczenia zdrowotnego.

Zestawienie podstawowych świadczeń z ubezpieczenia społecznego rolników

Świadczenia z ubezpieczenia emerytalno-rentowego- emerytura i renta podstawowa- renta strukturalna- dodatek pielęgnacyjny- dodatek pielęgnacyjny dla inwalidy wojennego- dodatek kombatancki- dodatek z tytułu tajnego nauczania- dodatek kompensacyjny

78

III


- dodatek dla sieroty zupełnej- świadczenie pieniężne (dawn. dodatek) dla żołnierzy zastępczej służby wojskowej- świadczenie pieniężne za pracę przymusową- ryczałt energetyczny- dodatek dla osoby, która ukończyła 100 lat (po 28.02.2005 r.)- zasiłek pogrzebowy- zasiłek chorobowy za 1 dzień- zasiłek macierzyński- jednorazowe odszkodowanie za 1% długotrwałego uszczerbku na zdrowiu

Źródło informacji: www.krus.gov.pl. Na tej witrynie znajdują się aktualne informacje o wysokości poszczególnych świadczeń, składek i inne informacje.

Polecane strony:• www.minrol.gov.pl • www.anr.gov.pl • www.arimr.gov.pl • www.arr.gov.pl • www.mpips.gov.pl • www.zus.pl

79

III

http://www.zus.pl/


http://www.arr.gov.pl/

http://www.arimr.gov.pl/

http://www.anr.gov.pl/

http://www.minrol.gov.pl/

http://www.krus.gov.pl/

ABC osoby z niepełnosprawnością, czyli gdzie, w jakiej sprawie i jak

Rozdział IV


80

IV


81

IV


Od wielu lat PFRON udziela informacji osobom indywidualnym na temat ich praw i uprawnień nie tylko wynikających ze specyfiki i zakresu tematycznego związanego bezpośrednio z funkcjonowaniem Funduszu. Rozumiejąc wciąż ogromny brak wiedzy oraz właściwych źródeł informacji skierowanej do osób niepełnosprawnych i ich tzw. „otoczenia", PFRON uruchomił program pod nazwą „Ośrodki informacji dla osób niepełnosprawnych", na mocy którego powstało w Polsce blisko 40 punktów informacyjnych. Na końcu tej publikacji zamieszczamy listę adresową wszystkich ośrodków utworzonych w ramach programu.

Na podstawie kierowanych do funduszu pytań, zgłaszanych problemów i wątpliwości, w rozdziale tym zamieszczamy zestaw tematyczny najczęściej zadawanych pytań i odpowiedzi wraz z podaniem podstawowych informacji z danej dziedziny oraz wskazaniem instytucji odpowiedzialnych za wykonywanie określonych zadań. W opracowaniu również staramy się wskazać, w jaki sposób - zgodnie z obowiązującym prawem - poszczególne sprawy należy załatwiać. Zdajemy jednak sobie sprawę z tego, że nie ma spraw standardowych, każda jest inna. Stąd - oprócz wiedzy podstawowej, w którą osoba niepełnosprawna winna być wyposażona - niezmiernie ważny jest kontakt bezpośredni z pracownikami urzędów i instytucji zajmujących się poszczególnymi zadaniami realizowanymi na rzecz środowisk osób niepełnosprawnych, a wynikającymi z obowiązujących aktów prawnych.

Zagadnienie 1. Niepełnosprawność a trudna sytuacja materialna

Niepełnosprawność nie musi być przyczyną relatywnie gorszej sytuacji finansowej. Jednakże brak jednolitego i spójnego systemu wspierania osób niepełnosprawnych, wyrównywania ich szans, by z odpowiednim wsparciem mogli godnie funkcjonować w środowisku zawodowym i społecznym, skutkuje tym, że zbyt często stają się klientami pomocy społecznej. Stąd też większość naszych klientów to osoby szukające wsparcia finansowego.

Wskazówki do tego, jak i gdzie szukać pomocy finansowej uzależnione są od sytuacji prawnej, wieku osoby niepełnosprawnej oraz jej kondycji zdrowotnej. Poniżej przedstawiamy jedynie pewne schematy sytuacyjne, konkretna porada wymaga indywidualnych spotkań z pracownikami pomocy społecznej lub właściwymi specjalistami.

Co zrobić w trudnej sytuacji finansowej? Gdzie się zgłosić? Na jaką pomoc można liczyć?

Jeżeli jesteś rencistą i chcesz pracować lub zmienić kwalifikacje zawodowe w celu podjęcia zatrudnienia możesz:- zarejestrować się jako osoba poszukująca pracy i skorzystać z oferty aktywizacji zawodowej jaką dysponują

powiatowe urzędy pracy bądź podjąć zatrudnienie na otwartym lub chronionym rynku pracy,albo

- złożyć dokumenty u starosty o udzielenie dotacji na rozpoczęcie działalności gospodarczej lub rolniczej albo na wniesienie wkładu do spółdzielni socjalnej, o której mowa w dalszej części tego rozdziału,

- w oczekiwaniu na propozycję pracy możesz skorzystać z oferty szkoleń, na które kieruje powiatowy urząd pracy.Jeżeli posiadasz dostęp do Internetu odwiedzaj regularnie witryny adresowane do osób niepełnosprawnych -

tam często znajdują się oferty pracy (również na odległość) oraz informacje o różnych formach aktywizacji zawodowej adresowanych do różnych grup społecznych (w tym osób niepełnosprawnych) realizowanych przez organizacje pozarządowe.

Internet daje coraz większe możliwości aktywizacji zawodowej, podnoszenia kwalifikacji, podjęcia pracy w systemie telepracy (w tym program PFRON TELEPRACA, Rozdział I Informatora). Coraz więcej firm oferuje również osobom niepełnosprawnym zatrudnienie poprzez internet. Korzystanie z wirtualnych zasobów informacyjnych nie jest skomplikowane, a oferowana praca w systemie telepracy jest wyjątkowo wygodna, a poziom trudności uzależniony od umiejętności osoby podejmującej tego rodzaju zatrudnienie.

Przykładowe adresy witryn z ogłoszeniami o pracy m.in.:• www.niepelnosprawni.pl • www.ngo.pl

Jeżeli jesteś rencistą i nie czujesz się na siłach, by podjąć zatrudnienie, stan zdrowia lub inne przeszkody nie pozwalają Ci pracować i nie wiesz jaka pomoc Ci przysługuje oraz gdzie się po nią zwrócić, możesz prośbę o udzielenie porady skierować przede wszystkim do:- pracownika socjalnego w najbliższym ośrodku pomocy społecznej, który zaproponuje odpowiednią

pomoc, w tym ewentualną pomoc finansową (jeżeli spełniasz kryteria jej przyznawania) w formie zasiłku stałego, okresowego, itd. (pełną informację o ofercie systemu pomocy społecznej znajdziesz w Rozdziale III Informatora),

- Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie, w którym dowiesz się, o jaką pomoc finansową (i na jakie cele) możesz się ubiegać w Twojej indywidualnej sytuacji oraz o udostępnienie listy adresowej lokalnych organizacji pozarządowych, które dysponują ofertą wsparcia osób niepełnosprawnych,

- Ośrodka informacji dla osób niepełnosprawnych, jeżeli taki funkcjonuje w twoim miejscu zamieszkania (lista adresowa ośrodków na końcu informatora),

- Bezpłatnej ogólnopolskiej infolinii dla osób niepełnosprawnych 0 800 533 335 (finansowanej przez PFRON). Infolinia funkcjonuje od poniedziałku do piątku w godzinach 10.00-18.00. Dzwonić należy z telefonów stacjonarnych.

Jeśli nie masz tytułu do świadczeń rentowych, a masz orzeczony stopień niepełnosprawności przez powiatowy zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności, możesz:

82

IV

http://www.ngo.pl/

http://www.niepelnosprawni.pl/


- skontaktować się z zakładem ubezpieczeń społecznych w celu uzyskania informacji, czy może przysługuje ci świadczenie rentowe i - ewentualnie - jakie dokumenty należy złożyć w celu jego uzyskania,

- wystąpić do ośrodka pomocy społecznej o formy pomocy wymienione w Rozdz. III Informatora,- zarejestrować się jako osoba bezrobotna w urzędzie pracy i korzystać z ofert aktywizacji zawodowej

skierowanych do osób niepełnosprawnych, jak również z tych dostępnych dla ogółu bezrobotnych, co w przyszłości może otworzyć Ci drogę do podjęcia zatrudnienia bądź samo-zatrudnienia.

Jeżeli jesteś osobą niepełnosprawną (znaczny i umiarkowany), masz średnie wykształcenie, chcesz i lubisz się uczyć możesz:- spróbować swoich sił na studiach dziennych lub zaocznych, zarówno na jedne jak i drugie możesz się

ubiegać o wsparcie finansowe ze środków PFRON w ramach programu STUDENT II (informacja w Rozdziale I Informatora),

- możesz także rozpocząć naukę w szkołach z przystosowanymi internatami - jeżeli Twoja niepełnosprawność tego wymaga (przykładowe adresy tego typu szkół znajdziesz w tym rozdziale).

Przydatne strony www:- www.niepelnosprawni.pl - www.infoobywatel.gov.pl - strona „Przyjaznej Administracji"- www.niepelnosprawni.gov.pl - www.krus.gov.pl - www.zus.pl - www.ops.pl - http://pomocspoleczna.ngo.pl

Serwisy z informacjami o organizacjach pozarządowych:- www.klon.org.pl - www.ngo.pl

Zagadnienie 2. Przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze

Podstawa prawna:- Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób

niepełnosprawnych (t. j. Dz. U. z 2008 r. Nr 14, poz. 92),- Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008, Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.), kolejna zmiana ustawy ma wejść w życie 1 stycznia 2009 r.- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie określenia rodzajów zadań powiatu, które mogą być finansowane ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 96, poz. 861 z późn. zm.),

- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie szczegółowego wykazu wyrobów medycznych będących przedmiotami ortopedycznymi i środków pomocniczych, wysokości udziału własnego świadczeniobiorcy w cenie ich nabycia, kryteriów ich przyznawania, okresów użytkowania, a także wyrobów medycznych będących przedmiotami ortopedycznymi podlegającymi naprawie w zależności od wskazań medycznych oraz wzoru zlecenia na zaopatrzenie w te wyroby i środki (Dz. U. Nr 276 poz. 2739 z późn. zm.),

- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie limitu cen dla wyrobów medycznych będących przedmiotami ortopedycznymi i środków pomocniczych, o takim samym zastosowaniu, ale różnych cenach, oraz limitu cen dla napraw przedmiotów ortopedycznych (Dz. U. Nr 275 poz. 2732 z późn. zm.),

- Zarządzenie Nr 89/2008/DSOZ Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 16 października 2008 r. w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów w rodzaju zaopatrzenie w wyroby medyczne będące przedmiotami ortopedycznymi i środkami pomocniczymi.

Co to są przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze?Przedmioty ortopedyczne to przyrządy niezbędne osobie niepełnosprawnej w przypadku trwałej

niepełnosprawności, w okresie choroby lub usprawnienia leczniczego (są nimi np.: protezy, kule, wózki i inne).Środki pomocnicze to takie środki, które ułatwiają w znacznym stopniu, bądź umożliwiają, funkcjonowanie

osoby niepełnosprawnej w środowisku społecznym (są nimi np.: pomoce optyczne dla niedowidzących, aparaty słuchowe, cewniki, pieluchomajtki, itp.).

Zaopatrzenie w wyroby medyczne będące przedmiotami ortopedycznymi oraz w środki pomocnicze przysługuje świadczeniobiorcom na zlecenie lekarza ubezpieczenia zdrowotnego lub felczera ubezpieczenia zdrowotnego, na określonych zasadach.

Przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze przysługują bezpłatnie lub częściowo odpłatnie (w zależności od rodzaju przedmiotu). Ich okres użytkowania jest różny. Lista przedmiotów wraz z terminami ich użytkowania określona została w załącznikach do Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 17 grudnia 2004 r. (wymienionego w podstawie prawnej).

Kto ma prawo do zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze?• Osoby ubezpieczone (w tym niepełnosprawne), w zależności od potrzeb wynikających z ro-dzaju schorzenia/niepełnosprawności.• W przypadku niepełnosprawnych dzieci o dofinansowanie zakupu przedmiotów ortopedycz-nych i środków pomocniczych występują rodzice lub opiekunowie prawni.

83

IV

http://www.ngo.pl/

http://www.klon.org.pl/

http://pomocspoleczna.ngo.pl/

http://www.ops.pl/

http://www.zus.pl/

http://www.krus.gov.pl/

http://www.niepelnosprawni.gov.pl/

http://www.infoobywatel.gov.pl/



Ważne!

84

IV


Szczegółowych informacji między innymi na temat limitów cen, wykazu świadczeniodawców posiadających podpisaną umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia (NFZ), można zasięgać w poszczególnych oddziałach NFZ (wydziały zaopatrzenia ortopedycznego i środków pomocniczych) bądź na stronie internetowej NFZ oraz na stronach oddziałów wojewódzkich NFZ. Aktualny adres: www.nfz.gov.pl.

85

IV

http://www.nfz.gov.pl/


Przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze przyznawane są świadczeniobiorcom na własność zgodnie z rozporządzeniem w sprawie szczegółowego wykazu wyrobów medycznych.

Ponowne przyznanie zaopatrzenia może nastąpić po upływie okresu jego użytkowania, zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Dopłata z NFZ do przedmiotu ortopedycznego lub środka pomocniczego dotyczy tylko określonej przepisami kwoty. Planując zakup przedmiotu ortopedycznego lub środka pomocniczego w ramach ubezpieczenia zdrowotnego warto sprawdzić, jaka jest cena dostępnych artykułów w ramach jednego asortymentu i - uwzględniając potrzeby wynikające ze stanu zdrowia lub niepełnosprawności oraz możliwości uzyskania dofinansowania ze środków PFRON (będących w dyspozycji powiatowego centrum pomocy rodzinie - pcpr), - zdecydować się na zakup właściwego przedmiotu.

Jeżeli cena przedmiotu ortopedycznego lub środka pomocniczego jest niższa niż limit określony w rozporządzeniu w sprawie limitu cen dla wyrobów medycznych, NFZ finansuje cenę przedmiotu ortopedycznego lub środka pomocniczego do wysokości jego ceny, z zachowaniem udziału własnego świadczeniobiorcy określonego w rozporządzeniu w sprawie szczegółowego wykazu wyrobów medycznych.

Jeżeli cena przedmiotu ortopedycznego lub środka pomocniczego jest wyższa niż limit określony w rozporządzeniu w sprawie limitu cen dla wyrobów medycznych, NFZ finansuje cenę przedmiotu ortopedycznego lub środka pomocniczego do wysokości limitu, z zachowaniem udziału własnego świadczeniobiorcy określonego w rozporządzeniu w sprawie szczegółowego wykazu wyrobów medycznych.

Potwierdzone i zaakceptowane - przez właściwy dla miejsca zameldowania ubezpieczonego oddział NFZ - zlecenie podlega realizacji w dowolnie wybranej przez osobę niepełnosprawną placówce (firma, sklep), która zajmuje się zaopatrzeniem w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze. Trzeba jednak pamiętać, że placówka taka musi mieć podpisany kontrakt z NFZ. O wykaz takich placówek należy pytać w oddziale wojewódzkim NFZ.

W przepisach prawnych określone zostały szczegółowe terminy, w jakich można ponownie ubiegać się o dofinansowanie danego przedmiotu ortopedycznego (np.: wózka, czy laski dla niewidomego). Okres ten może być w szczególnych przypadkach (np.: pogorszenie stanu zdrowia) skrócony. O tym jednak decyduje lekarz. Jeżeli taka potrzeba zaistnieje lekarz występuje do NFZ ze specjalnym wnioskiem, w którym szczegółowo uzasadnia potrzebę szybszej wymiany przedmiotu ortopedycznego.

U dzieci i młodzieży do 18 roku życia sprzęt ortopedyczny może być wymieniany częściej, jeżeli to wynika ze zmian fizycznych, czy z powodu przebytych zabiegów chirurgicznych bądź rehabilitacyjnych.

Inwalidom wojennym i wojskowym, cywilnym niewidomym ofiarom działań wojennych, osobom represjonowanym oraz uprawnionym żołnierzom lub pracownikom, w zakresie leczenia urazów lub chorób nabytych podczas wykonywania zadań poza granicami państwa przysługuje prawo do bezpłatnych przedmiotów ortopedycznych i środków pomocniczych na zlecenie lekarza ubezpieczenia zdrowotnego albo felczera ubezpieczenia zdrowotnego lub lekarza albo felczera niebędących lekarzami albo felczerami ubezpieczenia zdrowotnego, jeżeli posiadają uprawnienia do wykonywania zawodu oraz zawarli z oddziałem wojewódzkim NFZ umowę upoważniającą go do wystawiania takich recept.

Świadczeniodawca zobowiązany jest do przekazania świadczeniobiorcy pisemnej instrukcji użytkowania oraz co najmniej rocznej gwarancji na wyroby medyczne będące przedmiotami ortopedycznymi i środkami pomocniczymi z wyłączeniem środków pomocniczych wydawanych w ramach karty zaopatrzenia comiesięcznego.

Środki pomocnicze przysługujące comiesięcznie w ramach karty zaopatrzenia podlegają rękojmi zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego.

W ramach gwarancji dotyczącej użytkowania przedmiotu ortopedycznego bądź środka pomocniczego świadczeniodawca zobowiązany jest do bezpłatnej jego naprawy lub wymiany zgodnie z ustawą z dnia 27 lipca 2002 roku o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. Nr 141, poz. 1176 z późn. zm.).

Świadczeniodawca ma obowiązek zapewnić świadczeniobiorcy naprawy pogwarancyjne w czasie okresu użytkowania przedmiotu ortopedycznego lub środka pomocniczego określonego w rozporządzeniu w sprawie szczegółowego wykazu wyrobów medycznych.

1. Procedura ubiegania się o zaopatrzenie w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze z NFZ

Podstawą do uzyskania refundowanego przedmiotu ortopedycznego lub środka pomocniczego jest zlecenie prawidłowo wystawione przez lekarza zlecającego według wzoru określonego przez Ministra Zdrowia.

Zlecenie na realizację przedmiotu ortopedycznego lub środka pomocniczego, przed przyjęciem przez świadczeniodawcę do realizacji, musi być potwierdzone przez Oddział Wojewódzki NFZ właściwy ze względu na miejsce zameldowania świadczeniobiorcy.

Oddział NFZ refunduje tylko zlecenia potwierdzone do realizacji przez ten oddział.W przypadku czasowego zameldowania świadczeniobiorcy poza miejscem stałego zameldowania,

potwierdzenie zlecenia jest dokonywane w Oddziale Wojewódzkim NFZ, na terenie którego świad-czeniobiorca jest czasowo zameldowany (adres czasowego zameldowania wpisany jest na zleceniu).

W przypadkach, gdy konieczne jest pilne zaopatrzenie świadczeniobiorcy w przedmioty ortopedyczne dopuszcza się, aby Oddział NFZ, na terenie którego świadczeniobiorca przebywa pośredniczył w potwierdzeniu zlecenia.

Zlecenie wystawione w sposób nieprawidłowy Oddział NFZ zwraca świadczeniobiorcy bez potwierdzenia podając jednocześnie przyczynę odmowy potwierdzenia zlecenia.

Do realizacji nie mogą zostać przyjęte zlecenia zawierające uchybienia formalne oraz zlecenia, dla których upłynął okres ważności.

86

IV


Dla każdego przedmiotu ortopedycznego lub środka pomocniczego musi być wystawione odrębne zlecenie.

Podstawą do uzyskania refundowanego środka pomocniczego przysługującego comie sięcznie , jest zlecenie prawidłowo wystawione przez lekarza zlecającego oraz ważna karta zaopatrzenia comiesięcznego wystawiana przez Oddział NFZ.

Karta zaopatrzenia comiesięcznego wystawiana jest maksymalnie na okres 12 miesięcy na podstawie pierwszego zlecenia na dany środek pomocniczy przysługujący comiesięcznie lub na okres określony w dokumencie potwierdzającym uprawnienia do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Kolejne zlecenia wystawiane przez lekarza zlecającego w okresie ważności karty zaopatrzenia comiesięcznego nie wymagają potwierdzania przez Oddział NFZ.

Zlecenie wystawione po okresie ważności karty wymaga potwierdzenia przez Oddział NFZ i na jego podstawie wystawiana jest następna karta z określonym terminem ważności.

Świadczeniobiorca może być zaopatrzony jednorazowo w środki pomocnicze przysługujące comiesięcznie na okres nie dłuższy niż trzy kolejne miesiące.

Jeżeli świadczeniobiorca wymaga zaopatrzenia również w inny środek pomocniczy przysługujący w ramach karty zaopatrzenia comiesięcznego, konieczne jest potwierdzenie pierwszego zlecenia na ten środek w ramach obowiązującej karty, z wyłączeniem środków, które stanowią zamiennik. W takim przypadku zostaje świadczeniobiorcy wydana wkładka do karty zaopatrzenia comiesięcznego. Data ważności wkładki wygasa z datą upływu terminu ważności karty zaopatrzenia comiesięcznego.

W przypadku wystawiania zlecenia na środek pomocniczy przysługujący comiesięcznie lekarz zlecający zobowiązany jest każdorazowo do wpisania w karcie zaopatrzenia comiesięcznego i potwierdzenia podpisem następujących danych:1) daty wystawienia zlecenia,

2) sześciocyfrowego kodu środka pomocniczego określonego w załączniku nr 2 do rozporzą-dzenia w sprawie limitu cen dla wyrobów medycznych,

3) nazwy środka pomocniczego,4) liczby sztuk,5) okresu użytkowania.

Zlecenie na przedmioty ortopedyczne traci ważność po upływie 90 dni od daty wystawienia. Do tego terminu nie wlicza się okresu umieszczania przez Oddział NFZ zlecenia w ewidencji oczekujących na potwierdzenie.

Zlecenie na środki pomocnicze przysługujące comiesięcznie traci ważność po upływie 30 dni od daty jego wystawienia. Data ważności zlecenia liczona jest od dnia wystawienia zlecenia włącznie do dnia przyjęcia go do realizacji. Ważność zlecenia upływa w trzydziestym dniu od daty wystawienia zlecenia, bez względu na dzień kalendarzowy, w którym ten dzień przypada.

Datą realizacji świadczenia jest data odbioru przedmiotu ortopedycznego lub środka po-mocniczego. Data odbioru jest wpisywana w III części zlecenia w momencie potwierdzania odbioru przedmiotu ortopedycznego lub środka pomocniczego podpisem składanym przez osobę odbierającą. Według tej daty obliczany będzie okres użytkowania, po którym przysługuje ponowne zaopatrzenie.

Zgłoszenia zlecenia do wpisu do rejestru prowadzonego przez Oddział NFZ i potwierdzenia go do realizacji, dokonuje świadczeniobiorca lub inna osoba w jego imieniu.

Zlecenie przysłane pocztą będzie odsyłane na adres świadczeniobiorcy.W przypadku braku środków finansowych na pełne pokrycie potrzeb w zakresie zaopatrzenia

świadczeniobiorców w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze, Oddział NFZ tworzy w kolejności zgłoszenia listy świadczeniobiorców oczekujących na potwierdzenie i realizację zleceń.

2. Zasady uzyskiwania i potwierdzania wniosków na naprawę przedmiotuortopedycznego

Podstawą do naprawy przedmiotu ortopedycznego podlegającej refundacji jest zlecenie na wykonanie naprawy przedmiotu ortopedycznego złożone przez świadczeniobiorcę i potwierdzone do realizacji przez właściwy ze względu na miejsce zameldowania Oddział NFZ.

Zlecenie na wykonanie naprawy przedmiotu ortopedycznego traci ważność po upływie 30 dni od daty potwierdzenia przez Oddział Funduszu.

Naprawy przedmiotów ortopedycznych po upływie okresu gwarancji są refundowane w okresie użytkowania przedmiotów ortopedycznych określonym w rozporządzeniu w sprawie szczegółowego wykazu wyrobów medycznych; maksymalnie do kwoty ustalonego limitu ceny, niezależnie od liczby napraw.

Okres użytkowania jest liczony od daty odbioru przedmiotu ortopedycznego potwierdzonej podpisem osoby odbierającej.

Limit ceny określony dla naprawy wyrobu medycznego będącego przedmiotem ortopedycznym może być wykorzystany przez świadczeniobiorcę do dokonania naprawy użytkowanego przedmiotu ortopedycznego w okresie używalności ustalonym dla danego przedmiotu.

3. Dofinansowanie zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i środkipomocnicze - powiatowe centrum pomocy rodzinie (środki finansowePFRON)

Do zadań powiatu należy m.in. dofinansowanie zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze przyznawane osobom niepełnosprawnym na podstawie odrębnych przepisów. Realizuje je właściwe dla miejsca zamieszkania osoby niepełnosprawnej powiatowe centrum pomocy rodzinie (pcpr).

s------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- VDofinansowanie ze środków Funduszu nie przysługuje, jeżeli podmiot ubiegający się

o dofinansowanie ma zaległości wobec PFRON lub podmiot ten był, w ciągu trzech latprzed złożeniem wniosku, stroną umowy o dofinansowanie ze środków Funduszu, rozwią-

87

IV


zanej z przyczyn leżących po stronie tego podmiotu.V___________________________________________________________________________________________y

W sytuacji kiedy limit ustalony przez NFZ jest niewystarczający do sfinansowania zakupu odpowiedniego przedmiotu ortopedycznego lub środka pomocniczego osoba niepełnosprawna, spełniające kryteria dochodowe, może wystąpić z wnioskiem o dofinansowanie do właściwego dla jej miejsca zamieszkania powiatowego centrum pomocy rodzinie(pcpr). O dofinansowanie mogą ubiegać się osoby niepełnosprawne stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, jeżeli przeciętny miesięczny dochód, w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych, podzielony przez liczbę osób we wspólnym gospodarstwie domowym, obliczony za kwartał poprzedzający miesiąc złożenia wniosku, nie przekracza kwoty:- 50% przeciętnego wynagrodzenia1, na osobę we wspólnym gospodarstwie domowym,- 65% przeciętnego wynagrodzenia w przypadku osoby samotnej.

Przeciętne wynagrodzenie - oznacza to przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale od pierwszego dnia następnego miesiąca po ogłoszeniu przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski", na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, z późn. zm.);

Wysokość dofinansowania z pcpr zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze wynosi:a) do 100% udziału własnego osoby niepełnosprawnej w limicie ceny ustalonym na podstawie

odrębnych przepisów, jeżeli taki udział jest wymagany,b) do 150% sumy kwoty limitu, o którym mowa w lit. a), wyznaczonego przez NFZ oraz wymaganego

udziału własnego osoby niepełnosprawnej w zakupie tych przedmiotów i środków, jeżeli cena zakupu jest wyższa niż ustalony limit.

Wniosek o dofinansowanie składany w pcpr powinien zawierać:imię, nazwisko, adres zamieszkania, numer PESEL i numer NIP w przypadku ich nadania, przedmiot dofinansowania,oświadczenie o wysokości dochodów i liczbie osób pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym.

Do wniosku należy dołączyć:kopię orzeczenia lub kopię wypisu z treści orzeczenia:1. o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności lub2. o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy na podstawie odrębnych przepisów, lub3. o niepełnosprawności, wydanym przed ukończeniem 16 roku życia, lub4. o zaliczeniu do jednej z grup inwalidów, dotyczącego niepełnosprawności, lubkopię orzeczenia o stałej albo długotrwałej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnymwydanego przed dniem 1 stycznia 1998 r.,fakturę określającą kwotę opłaconą w ramach ubezpieczenia zdrowotnego oraz kwotę udziału własnego lub inny dokument potwierdzający zakup, wraz z potwierdzoną za zgodność, przez świadczeniodawcę realizującego zlecenie, kopią zrealizowanego zlecenia na zaopatrzenie w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze.Właściwa jednostka organizacyjna samorządu terytorialnego w terminie 10 dni od dnia złożenia

wniosku informuje podmiot, który złożył wniosek, o występujących we wniosku uchybieniach, które powinny zostać usunięte w terminie 30 dni. Nieusunięcie ich w wyznaczonym terminie powoduje pozostawienie wniosku bez rozpatrzenia.

W przypadku nieotrzymania dofinansowania z pcpr (na przykład w przypadku przekroczenia kryterium dochodowego), musimy sami pokryć tzw. udział własny w cenie zakupu, albo wybrać sprzęt tańszy (o ile jest taka możliwość) lub szukać wsparcia u sponsorów lub organizacji pozarządowych (stowarzyszeń, fundacji). Jeżeli finansujemy dopłatę ze swoich środków, pamiętajmy o tym, że jeszcze istnieje tzw. ulga rehabilitacyjna przy rozliczaniu się z urzędem skarbowym.

88

IV


Osoba niepełnosprawna może złożyć w pcpr wniosek o dofinansowanie ze środków PFRON zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze w każdym czasie.

Te same zasady obowiązują przy ubieganiu się o dofinansowania z pcpr naprawy przedmiotów ortopedycznych - o ile możliwość uzyskania środków na naprawę danego przedmiotu przewiduje NFZ, a cena naprawy jest wyższa niż limit z NFZ.

Zagadnienie 3. Dofinansowanie zakupu sprzętu rehabilitacyjnego

Podstawa prawna:- Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t. j. Dz. U. z 2008 r. Nr 14, poz. 92),- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie określenia rodzajów zadań powiatu, które mogą być finansowane ze środków Państwowego Fun-duszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 96 poz. 861 z późn. zm.),

O dofinansowanie ze środków Funduszu zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjny mogą ubiegać się:1) osoby niepełnosprawne stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, jeżeli:

a) przeciętny miesięczny dochód, w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych, po-dzielony przez liczbę osób we wspólnym gospodarstwie domowym, obliczony za kwartałpoprzedzający miesiąc złożenia wniosku, nie przekracza kwoty:- 50% przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa (patrz przypis na poprzedniej stronie) w art.

2 pkt 4 ustawy o rehabilitacji, na osobę we wspólnym gospodarstwie domowym,- 65 % przeciętnego wynagrodzenia w przypadku osoby samotnej,

b) zachodzi potrzeba prowadzenia rehabilitacji w warunkach domowych przy użyciu tegosprzętu,

2) osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i jednostki organizacyj-ne nieposiadające osobowości prawnej, jeżeli prowadzą działalność związaną z rehabilitacjąosób niepełnosprawnych przez okres co najmniej dwóch lat przed dniem złożenia wnioskuoraz udokumentują posiadanie środków własnych lub pozyskanych z innych źródeł na sfinan-sowanie przedsięwzięcia w wysokości nieobjętej dofinansowaniem ze środków Funduszu - je-den raz w roku.

Warunki ubiegania się o dofinansowanie:1) osoby niepełnosprawne stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, jeżeli

średni miesięczny dochód, w rozumieniu przepisów o zasiłkach rodzinnych, pielęgnacyjnychi wychowawczych, pomniejszony o obciążenie zaliczką na podatek dochodowy od osób fizycz-nych, składkę z tytułu ubezpieczeń emerytalnego, rentowego i chorobowego określonąw przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych oraz o kwotę alimentów świadczonychprzez osoby pozostające we wspólnym gospodarstwie domowym na rzecz innych osób, po-dzielony przez liczbę osób pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym, obliczonyza rok podatkowy poprzedzający rok, w którym składany jest wniosek, nie przekracza kwoty:a) 50% przeciętnego wynagrodzenia, na osobę we wspólnym gospodarstwie domowym,b) 65% przeciętnego wynagrodzenia w przypadku osoby samotnej,

2) osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i jednostki organizacyjnenieposiadające osobowości prawnej, jeżeli prowadzą działalność związaną z rehabilitacjąosób niepełnosprawnych przez okres co najmniej 2 lat przed dniem złożenia wniosku orazudokumentują posiadanie środków własnych lub pozyskanych z innych źródeł na sfinansowa-nie przedsięwzięcia w wysokości nieobjętej dofinansowaniem ze środków Funduszu.

Dofinansowanie ze środków Funduszu nie przysługuje, jeżeli podmiot ubiegający się o dofinansowanie ma zaległości wobec Funduszu lub podmiot ten był, w ciągu trzech lat przed złożeniem wniosku, stroną umowy o dofinansowanie ze środków Funduszu, rozwiązanej z przyczyn leżących po stronie tego podmiotu.

Wniosek osoby niepełnosprawnej o dofinansowanie ze środków Funduszu zakupu sprzętu rehabilitacyjnego powinien zawierać:1) imię, nazwisko, adres zamieszkania,2) numer NIP,3) cel dofinansowania,4) oświadczenie o wysokości dochodów i liczbie osób pozostających we wspólnym gospodar-

stwie domowym,5) nazwę banku i numer rachunku bankowego,6) miejsce realizacji zadania i cel dofinansowania,7) przewidywany koszt realizacji zadania,8) informację o kwotach przyznanych wcześniej środków Funduszu z określeniem numeru

zawartej umowy, celu i daty przyznania dofinansowania oraz stanu rozliczenia,9) wysokość kwoty wnioskowanego dofinansowania ze środków Funduszu.

Do wniosku należy dołączyć:• kopię orzeczenia lub kopię wypisu z treści orzeczenia:

1) o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnospraw-ności lub

2) o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy na podstawie odrębnych przepisów, lub3) o niepełnosprawności, wydanym przed ukończeniem 16 roku życia, lub

89

J

IV


4) o zaliczeniu do jednej z grup inwalidów, dotyczącego niepełnosprawności lub też5) o stałej albo długotrwałej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym wydanego

przed dniem 1 stycznia 1998 r.,oraz dodatkowo pcpr wymagają• zaświadczenia lekarza prowadzącego, o potrzebie zaopatrzenia osoby niepełnosprawnej w

określony sprzęt rehabilitacyjny.

Dofinansowanie nie może obejmować kosztów realizacji zadania poniesionych przed przy-znaniem środków finansowych i zawarciem stosownej umowy.

Dofinansowanie zadań ze środków Funduszu następuje na pisemny wniosek złożony odpo-wiednio do powiatowego centrum pomocy rodzinie właściwego dla:1) miejsca zamieszkania - w przypadku osoby niepełnosprawnej,1) siedziby albo miejsca prowadzenia działalności - w przypadku osoby fizycznej prowadzącej

działalność gospodarczą, osoby prawnej i jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowo-ści prawnej.

Wniosek osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej o dofinansowanie ze środków Funduszu powinien zawierać:1) nazwę podmiotu, siedzibę i adres,2) numer NIP oraz numer REGON,3) status prawny i podstawę działania,4) dane osoby upoważnionej do reprezentowania wnioskodawcy w sprawie,

5) dokumenty świadczące o prowadzeniu działalności na rzecz osób niepełnosprawnych lub działalności związanej z rehabilitacją osób niepełnosprawnych,

6) przewidywane efekty realizacji zadania dla osób niepełnosprawnych.7) przedmiot dofinansowania,

1) nazwę banku i numer rachunku bankowego,2) miejsce realizacji zadania i cel dofinansowania,3) przewidywany koszt realizacji zadania,4) termin rozpoczęcia i przewidywany czas realizacji zadania,5) informację o ogólnej wartości nakładów dotychczas poniesionych przez wnioskodawcę na realizację

zadania do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym składany jest wniosek wraz z podaniem dotychczasowych źródeł finansowania,

6) udokumentowaną informację o innych źródłach finansowania zadania,

14) informację o kwotach przyznanych wcześniej środków Funduszu z określeniem numeru za-wartej umowy, celu i daty przyznania dofinansowania oraz stanu rozliczenia,

15) wysokość kwoty wnioskowanego dofinansowania ze środków Funduszu.

W przypadku gdy podmiot jest:1) podmiotem prowadzącym działalność gospodarczą, w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca

2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2007 r. Nr 155, poz. 1095 z późn. zm.)- do wniosku dołącza się:

a) zaświadczenia o pomocy de minimis otrzymanej w okresie obejmującym bieżący rok kalendarzowy oraz dwa poprzedzające go lata kalendarzowe albo oświadczenie o niesko-rzystaniu z pomocy de minimis w tym okresie,b) informacje o każdej pomocy innej niż de minimis, jaką otrzymał w odniesieniu do tych samych kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą oraz na dany projekt inwestycyjny, z którym jest związana pomoc de minimis,c) oświadczenie, że nie jest przedsiębiorcą znajdującym się w trudnej sytuacji ekonomicznej, według kryteriów określonych w przepisach prawa Unii Europejskiej dotyczących udzielania pomocy,

2) pracodawcą prowadzącym zakład pracy chronionej - do wniosku dołącza się:a) potwierdzoną kopię decyzji w sprawie przyznania statusu zakładu pracy chronionej,

b) informację o wysokości oraz sposobie wykorzystania środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych za okres trzech miesięcy przed dniem złożenia wniosku,

c) informację, o której mowa w pkt 1.

W przypadku podmiotów, o których mowa w pkt 1, dofinansowanie jest udzielane jako pomoc de minimis zgodnie z warunkami określonymi w rozporządzeniu Komisji (WE) nr 1998/2006 z dnia 15 grudnia 2006 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu do pomocy de minimis (Dz. Urz. UE L 379 z 28.12.2006, str. 5). Pomoc ta nie może być udzielona, jeżeli podmiot otrzymał pomoc inną niż de minimis w odniesieniu do tych samych kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą lub tego samego projektu inwestycyjnego, a łączna kwota pomocy spowodowałaby przekroczenie dopuszczalnej intensywności pomocy.

Podstawą zakwalifikowania pomocy jako pomocy de minimis jest zaświadczenie wydane przez starostę (prezydenta miasta na prawach powiatu) na podstawie odrębnych przepisów.

Podmioty, o których mowa w pkt 1, przed zawarciem umowy przedstawiają zaktualizowaną informację o pomocy de minimis lub innej pomocy publicznej przeznaczonej na te same koszty kwalifikujące się do objęcia pomocą otrzymanej po złożeniu wniosku o dofinansowanie ze środków Funduszu.

Ważne!

90

IV


• Osoba niepełnosprawna może złożyć wniosek o dofinansowanie ze środków Funduszu zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjny w każdym czasie.

• Podstawę dofinansowania zaopatrzenie w sprzęt rehabilitacyjny ze środków Funduszu stanowi umowa zawarta przez starostę (prezydenta miasta na prawach powiatu) z osobą niepełnosprawną lub jej przedstawicielem ustawowym, osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą, osobą prawną lub jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej.• Właściwa jednostka organizacyjna samorządu terytorialnego w terminie 10 dni od dnia złożenia wniosku informuje podmiot, który złożył wniosek o występujących we wniosku uchybieniach. Uchybienia te powinny zostać usunięte w terminie 30 dni. Nieusunięcie ich w wyznaczonym terminie powoduje pozostawienie wniosku bez rozpatrzenia.• Wysokość dofinansowania zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjny wynosi do 60% kosztów tego sprzętu, nie więcej jednak niż do wysokości pięciokrotnego przeciętnego wynagrodzenia.

Zagadnienie 4. Pomoc w zakupie sprzętu komputerowego

Podstawa prawna:- Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu

osób niepełnosprawnych (t. j. Dz. U. z 2008 r. Nr 14 poz. 92),- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie

określenia rodzajów zadań powiatu, które mogą być finansowane ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 96 poz. 861 z późn. zm.).

Jednoznacznej odpowiedzi możemy udzielić jedynie osobom z uszkodzonym narządem wzroku - od kilku lat funkcjonuje program PFRON „Komputer dla Homera", który zaspokaja potrzeby tej grupy osób niepełnosprawnych w największym zakresie.

Program PEGAZ 2003, obszar B, przewiduje możliwość dofinansowania zakupu sprzętu komputerowego określonym osobom. Program ten ściśle określa rodzaje niepełnosprawności wnioskodawców. Więcej informacji na temat programu PEGAZ 2003 w Rozdziale I Informatora.

O zakup komputera osoba niepełnosprawna może się także ubiegać w ramach zadania ustawowego o nazwie - likwidacja barier w komunikowaniu się realizowanego przez pcpr (szerzej na temat tego zadania w dalszej części tego Rozdziału, Zagadnienie nr 6).

Należy pamiętać, że każda z dostępnych form pomocy obwarowana jest określonymi warun-kami. Głównym jest tzw. kryterium dochodowe.

Może się zdarzyć sytuacja, kiedy nie uda się nam próba otrzymania środków finansowych na zakup komputera ani z oddziału PFRON (w ramach jednego z programów), ani z pcpr, wówczas pozostaje szukanie sponsora lub firmy, która aktualnie wymienia sprzęt na nowszy i chętnie pozbędzie się starszego typu komputera, który może być jeszcze użytkowany.

Zagadnienie 5. Pomoc w zakupie samochodu, zdobycia prawa jazdy oraz uprawnienia niepełnosprawnego kierowcy

Dużym zainteresowaniem wśród osób niepełnosprawnych cieszy się uruchomiony w roku bieżącym program „Sprawny dojazd", który przewiduje udzielanie dofinansowania na zakup samochodu, oprzyrządowania oraz na ukończenie prawa jazdy. Aktualną informację na temat tego programu znajdziecie Państwo na witrynie www.pfron.org.pl.

W związku z licznymi pytaniami dotyczącymi adresów zakładów przystosowujących samochody do niepełnosprawności ich kierowców, jak również szkół, gdzie osoba niepełnosprawna może zrobić prawo jazdy, poniżej zamieszczamy przydatne adresy.

Źródło informacji: www.niepelnosprawni.pl

Wykaz zakładów przystosowujących samochody do prowadzenia przez osoby niepełnosprawne:1. Montaż Oprzyrządowania do Samochodów Inwalidzkich Leszek

Płysa ul. Żeromskiego 30, 42-500 Będzin, tel.: (032) 267 67 252. Specjalistyczny Zakład Przystosowania Samochodów dla Inwalidów „Autoinwalida" Krzysztof

Szyndlerul. Sarnia 17a, 43-309 Bielsko-Biała, tel./fax: (033) 814-48-43, kom.: 609 812 688, e-mail: [email protected], http://www.autoinwalida.pl/

3. Auto Elektro Service Janusz Płońskiul. Andersa 66, 44-100 Gliwice, tel.: (032) 237 97 40

4. Autoryzowana Stacja Obsługi Samochodów s.c. Daewoo Motor Polskaul. Podmiejska 18, 66-400 Gorzów Wielkopolski, tel.: (095) 732 52 82

5. Auto Detal Service Tadeusz Dobrowolski Serviceul. Balicka 100, 30-149 Kraków, tel.: (012) 637 17 77

6. Stanmot Serwis Centrum Obsługowe Pojazdów Inwalidzkich Stanisław Dadajul. Kosmonautów 17, 20-358 Lublin, tel.: (081) 743 94 92

7. Auto Elektronik Konstanty Kucharczykul. Kołodziejska 17, 51-514 Wrocławtel.: (071) 346 67 69, kom.: 601 754 218, e-mail: [email protected]

8. Firma SZTAJNERT Paweł Sztajnertul. Familijna 12, 93-494 Łódź, tel.: (042) 684 69 59, kom.: 609 418 975, e-mail: [email protected], www.sztajnert.moto.pl

9. Z.P.H.U. OMEGA, Jacek Jędrzejewski

91

IV

http://www.sztajnert.moto.pl/



http://www.autoinwalida.pl/





ul. Stawowa 42D, 46-060 Nowa Kuźnia k/Prószkowa, kom.: 603 102 392,e-mail: [email protected], http://www.niepelnosprawni.opole.pl/index.php?id=firma

10. Adaptacja Samochodów dla Inwalidów Henryk Centałaul. Dmowskiego 113, Poznań-Górczyntel.: (061) 866 28 62; (061) 862 48 17, kom.: 502 243 511e-mail: [email protected], http://www.inwalida.auto.pl/

11. „AUTOPOL-SERWIS" specjalistyczny warsztat samochodów inwalidzkich inż. KrzysztofZalewskiul. Leśna 6, 83-307 Kiełpino, tel.: (058) 550 36 66, kom.: 602 311 963,e-mail: [email protected]; [email protected], http://www.on.prawojazdy.com.pl/ http://on.autocentrum.pl/

12. Centrum Badawczo Rozwojowe Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych „Cebron"ul. Borowskiego 2, 03-475 Warszawa, tel.: (022) 818 24 42, fax.: (022) 619 43 10,e-mail: [email protected], http://www.cebron.com.pl/

13. Efektor Sp. z o. o., Adres do korespondencji pocztowej:ul. Bukowskiego 3/19, 03-982 Warszawa, tel./faks: (022) 868 63 85,http://www.efektor.warszawa.pl/

14. Firma AUTO-RES Sp. z o. o.,ul. Rejtana 65, Rzeszów w godz. 8.00-18.00, Program „AUTONOMY" Sprzedaż Samochodów dla Osób Niepełnosprawnych, Dariusz Stanek tel.: (017) 867 61 49, kom.: 603 869 504 http://www.auto-res.com.pl/index.php/auto_res/zajawki/autonomy_program_dla_niepelnosprawnych

Ośrodki szkolenia niepełnosprawnych kierowców• Warszawa - Ośrodek Nauki Jazdy dla Osób Niepełnosprawnych przy Centrum Kształcenia i

Rehabilitacji Inwalidów, tel. 022 756 32 40

• Warszawa - OSK „Bartek", tel. 0226141414• Wrocław - Polski Związek Motorowy, tel. 071 342 32 51• Rzeszów - Zespół Kształcenia i Doskonalenia, 017 862 80 93• Szczecin - Nauka Jazdy - Adam Fedańczak, tel. 091 455 38 07• Lublin - Szkoła jazdy KULKA, tel. 081 749 60 80• Olsztyn - Olsztyńskie Centrum Kształcenia Jan Zdziarstek, tel. 0505059912• Bielsko Biała, Komes, http://www.komes.com.pl/• Ciechocinek, Centrum Niezależnego Życia, http://www.idn.org.pl/Ciechocinek/sajgon/

index1.html• Elbląg, Elkasta, http://elkasta.prawojazdy.com.pl/• Gliwice, Babska Szkoła Prawa Jazdy, http://www.babska.prawojazdy.com.pl/• Konstancin Jeziorna, Centrum Kształcenia i Rehabilitacji Inwalidów, http://www.ckir.pl/node/37• Koszalin, Szkoła Jazdy dla Osób Niepełnosprawnych „Róża" w KoszalinieGrzegorz Lau,

http://naukajazdy.ekoszalin.eu/• Kraków, Bezstresowe Szkolenie Kierowców LUZ s.c., http://www.luz.krakow.pl/• Lublin, OSK Kulka, http://www.kulka.pl/, Szkoła Dobrej Jazdy GRABIEC, http://www.grabiec.pl• Łódź, Autoszkoła dla niepełnosprawnych Władysław Gałka, http://www.autogalka.ultra.pl/• Nowy Sącz, Moto - Szkoła, http://www.auto-moto-szkola.go3.pl/• Olsztyn, Olsztyńskie Centrum Kształcenia, mgr inż. Jan Zdziarstek, www.ock.olsztyn.pl• Poznań, PHU Turbo inż. Józef Ruteckihttp://szkolnictwo.pl/nauka,jazdy,Konin,PB9476,PH.U.

+%22Turbo%22+in%C5%BC.+J%C3%B3zef+Rutecki• Jagiellonka, http://www.jagiellonka.poznan.pl/• Słupsk, Bytów, „ALFA" Ośrodek Szkolenia Kierowców, http://www.alfanaukajazdy.ovh.org/• Szczecin, Nowogard, Nauka Jazdy Adam Fedeńczakhttp://www. fedenczak.com.pl/nauka-

jazdy/?id=1• Warszawa, Auto Avanti, http://members.chello.pl/mgrabowski/• IMOLA - dobra szkoła jazdy, http://imola.prawojazdy.com.pl/index.php?site=1• JBN Nauka jazdy, http://www.jbn.hg.pl/• OSK Auto Szkoła A&P Diakoński, http://www.diakowski.pl/• Paweł Świsłowski, ul. Powstańców 52, 05-091 Ząbki k. Warszawy, tel. 501 127 701• PIK, www.pik.waw.pl• Wieliczka, AUTO - SZKOŁA Jerzy Balog, ul. Wincentego Pola 12/3, 32-020 Wieliczka,

tel. 501 700 673

• PZMot,

http://www.pzm.pl/Nauka_jazdy Jak

zdobyć prawo jazdy?

1. Zaświadczenie LekarzaAby uzyskać odpowiedni dokument, konieczne jest zaświadczenie lekarza o tzw. braku prze-

ciwwskazań zdrowotnych do prowadzenia samochodu. Opinia lekarza zależy nie tylko od rodzaju choroby, co od jej stopnia zaawansowania, dolegliwości towarzyszących, które mogą np. osła-biać koncentrację, wywoływać zaburzenia wzroku czy opóźniać motorykę. W przypadku chorób postępujących, zaświadczenie wydawane jest na czas określony.

Według polskiego Kodeksu drogowego kierować pojazdem może osoba, która osiągnęła wy-magany prawem wiek i spełnia jeden z trzech warunków: ma umiejętności i dokument, który

92

IV

http://www.pzm.pl/Nauka_jazdy

http://www.pik.waw.pl/

http://www.diakowski.pl/

http://www.jbn.hg.pl/

http://imola.prawojazdy.com.pl/index.php?site=1

http://members.chello.pl/mgrabowski/

http://www/

http://www.alfanaukajazdy.ovh.org/

http://www.jagiellonka.poznan.pl/

http://szkolnictwo.pl/nauka,jazdy,Konin,PB9476,PH.U

http://www.ock.olsztyn.pl/

http://www.auto-moto-szkola.go3.pl/

http://www.autogalka.ultra.pl/

http://www.grabiec.pl/

http://www.kulka.pl/

http://www.luz.krakow.pl/

http://naukajazdy.ekoszalin.eu/

http://www.ckir.pl/node/37

http://www.babska.prawojazdy.com.pl/

http://elkasta.prawojazdy.com.pl/

http://www.idn.org.pl/Ciechocinek/sajgon/

http://www.idn.org.pl/Ciechocinek/sajgon/

http://www.komes.com.pl/

http://www.auto-res.com.pl/index.php/auto_res/zajawki/autonomy_program_dla_niepelnosprawnych

http://www.auto-res.com.pl/index.php/auto_res/zajawki/autonomy_program_dla_niepelnosprawnych

http://www.efektor.warszawa.pl/

http://www.cebron.com.pl/


http://on.autocentrum.pl/

http://www.on.prawojazdy.com.pl/



http://www.inwalida.auto.pl/


http://www.niepelnosprawni.opole.pl/index.php?id=firma



uprawnia ją do prowadzenia pojazdu, albo odbywa właśnie szkolenie nauki jazdy pod opieką in-struktora, lub zdaje egzamin państwowy.

2. Zaistnienie niepełnosprawnościZ godnie z polskim prawem, ofiara wypadku albo osoba, u której choroba ograniczyła sprawność

fizyczną, musi ponownie przejść badania lekarskie kwalifikujące do dalszej jazdy. Jeśli okaże się, że będzie musiała poruszać się samochodem przystosowanym do prowadzenia przez osobę niepełnosprawną - konieczne jest ponowne szkolenie na takim właśnie aucie. Aby szkoła mogła się specjalizować w kursach dla niepełnosprawnych, musi mieć - oprócz standardowego zezwolenia - także odpowiedni tabor. Ustawodawca jednak przewidział, że nie każdy ośrodek będzie miał specjalnie dostosowane samochody, zezwolił więc, aby osoby niepełnosprawne szkoliły się i zdawały egzamin na własnych samochodach.

3. Prawo jazdyEgzaminy na prawo jazdy odbywają się w Wojewódzkich Ośrodkach Ruchu Drogowego (WORD).

Ponieważ nie obowiązuje rejonizacja, można zgłosić się do dowolnego WORD w Polsce. Aby przystąpić do egzaminów teoretycznego i praktycznego (nie muszą się odbywać tego samego dnia), trzeba złożyć w biurze WORD następujące dokumenty:• do wglądu: dowód osobisty lub jego tymczasową wersję, paszport, a dla cudzoziemców paszport lub

kartę stałego pobytu;• podanie;• dowód dokonania opłaty za egzamin;• jedną fotografię bez nakrycia głowy;• zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami;• zaświadczenie o ukończeniu kursu albo w zakresie szkolenia podstawowego, albo dodatkowego,

jeśli trzykrotnie uzyskało się wynik negatywny z części teoretycznej lub praktycznej egzaminu;• pisemną zgodę rodziców lub opiekuna, jeśli zdający jest niepełnoletni;• kserokopię posiadanego prawa jazdy, jeśli zdający ubiega się o kolejne kategorie. Prawa jazdy

wydają Wydziały Komunikacji Urzędów Miast oraz Starostwa. Czas oczekiwaniana odbiór wynosi ok. miesiąca, a opłata to 70 zł plus znaczki skarbowe.

Przy odbiorze prawa jazdy należy mieć przy sobie dowód osobisty lub inny dokument ze zdjęciem oraz poświadczenie zameldowania.

Uprawnienia niepełnosprawnych kierowcówZgodnie z art. 8 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2005 r. Nr

108, poz. 908 z późn. zm.) osoba niepełnosprawna o obniżonej sprawności ruchowej, kierująca pojazdem samochodowym oznaczonym kartą parkingową może nie stosować się do następujących znaków drogowych zakazu ruchu lub postoju:

B-1 „zakaz ruchu w obu kierunkach",B-3 „zakaz wjazdu pojazdów silnikowych, z wyjątkiem motocykli jednośladowych", B-3a „zakaz wjazdu autobusów", B-4 „zakaz wjazdu motocykli", B-10 „zakaz wjazdu motorowerów", B-35 „zakaz postoju" B-37 „zakaz postoju w dni nieparzyste", B-38 „zakaz postoju w dni parzyste", B-39 „strefa ograniczonego postoju".Uprawnienie to przysługuje również kierującemu pojazdem przewożącemu osobę o obniżonej

sprawności ruchowej oraz pracownikom placówek zajmujących się opieką, rehabilitacją lub edukacją osób niepełnosprawnych pozostających pod opieką tych placówek.

Karta parkingowa powinna być umieszczona za przednią szybą pojazdu samochodowego w sposób umożliwiający jej odczytanie. Kartę parkingową wydaje osobie niepełnosprawnej i pla-cówkom starosta. Wzór karty określa rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 30 marca 2004 r. w sprawie wzorów kart parkingowych dla osób niepełnosprawnych i placówek zajmu-jących się opieką, rehabilitacją lub edukacją tych osób (Dz. U. Nr 67, poz. 616). Kartę parkingowa mogą otrzymać placówki wymienione w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 30 marca 2004 r. w sprawie rodzaju placówek zajmujących się opieką, rehabilitacją lub edukacją osób niepełnosprawnych uprawnionych do uzyskania karty parkingowej oraz trybu jej wydawania tym placówkom (Dz. U. Nr 67, poz. 617) zajmujące się określoną w tym rozporządzeniu działalnością. Za wydanie karty parkingowej pobiera się opłatę w wysokości ustalonej przez ministra właściwego do spraw transportu, aktualnie 25 zł.

Kartę parkingową osobie o obniżonej sprawności ruchowej uzyskuje się na podstawie, wydanego przez powiatowy zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności, orzeczenia o za-liczeniu do: znacznego, umiarkowanego lub lekkiego stopnia niepełnosprawności. Jako przyczy-na niepełnosprawności powinien być wpisany kod R lub N. Podstawą do uzyskania karty parkin-gowej jest również orzeczenie wydane przez organy rentowe, równoważne na mocy przepisów szczególnych z orzeczeniami o niepełnosprawności. Dodatkowo w przypadku osób niepełno-sprawnych posiadających orzeczenia zaliczające do stopnia lekkiego - kartę parkingową wydaje się na podstawie orzeczenia, wraz ze wskazaniem spełniania przez osobę niepełnosprawną przesłanek określonych w art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu dro-gowym. W przypadku orzeczeń wydanych przez organy rentowe równoważnych z orzeczeniami o stopniu lekkim, w których nie określono przyczyny niepełnosprawności, kartę parkingową wy-daje się na podstawie orzeczenia, wraz z zaświadczeniem lekarskim potwierdzającym ogranicze-nie sprawności ruchowej.

W związku z zaleceniem nr 98/376/EW z 4 czerwca 1998r. w sprawie karty parkingowej dla osób niepełnosprawnych, został opracowany wspólny dla wszystkich krajów członkowskich Unii Europejskiej model karty parkingowej, który te kraje, w tym Polska, dobrowolnie przyjęły. Zale-cenie nie ma bowiem formalnie mocy wiążącej.

Posiadacz takiej karty może korzystać ze specjalnych miejsc parkingowych w każdym kraju Unii bez względu na to czy jest jego obywatelem.

Źródło: www.mpips.gov.pl

93

IV



Pojazd przeznaczony konstrukcyjnie do przewozu osób niepełnosprawnych oznacza się z przodu i z tyłu kwadratowymi tablicami barwy niebieskiej z międzynarodowym symbolem wózka inwalidzkiego barwy białej. Tablice te powinny być wykonane z materiału odblaskowego. Kierujący tym pojazdem jest obowiązany włączyć światła awaryjne podczas wsiadania lub wysiadania osoby niepełnosprawnej. Natomiast kierujący innym pojazdem, omijając ten pojazd, jest obowiązany w czasie wsiadania lub wysiadania osoby niepełnosprawnej zachować szczególną ostrożność i w razie potrzeby zatrzymać się.

Zagadnienie 6. Dofinansowanie likwidacji barier architektonicznych, w komunikowaniu się i technicznych

Podstawa prawna:- Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu

osób niepełnosprawnych ((t. j. Dz. U. z 2008 r. Nr 14, poz. 92),

- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie określenia rodzajów zadań powiatu, które mogą być finansowane ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (Dz. U.. Nr 96, poz. 861 z późn zm.).

Podstawowym przepisem regulującym kwestie dostosowania do potrzeb osób niepełnosprawnych nowo budowanych obiektów jest Prawo budowlane (Dz. U. z 2006 r., Nr 156, poz. 1118 z późn. zm.), które stanowi, że „obiekt budowlany należy projektować i budować w sposób zapewniający (... ) m.in. niezbędne warunki do korzystania z obiektów użyteczności publicznej i mieszkaniowego budownictwa wielorodzinnego przez osoby niepełnosprawne, w szczególności poruszające się na wózkach inwalidzkich".

Przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie określenia rodzajów zadań powiatu, które mogą być finansowane ze środków PFRON nie definiują zakresu żadnej z barier. W związku z powyższym można przyjąć, iż:- bariery architektoniczne to wszelkie utrudnienie występujące w budynku i w jego najbliższej okolicy,

które ze względu na rozwiązania techniczne, konstrukcyjne lub warunki użytkowania uniemożliwiają lub utrudniają swobodę ruchu osobom niepełnosprawnym;

- bariery techniczne to przeszkody wynikające z braku zastosowania lub niedostosowania, od-powiednich do rodzaj niepełnosprawności, przedmiotów lub urządzeń. Likwidacja tej bariery powinna powodować sprawniejsze działanie osoby niepełnosprawnej w społeczeństwie i umożliwić wydajniejsze jej funkcjonowanie;

- bariery w komunikowaniu się to ograniczenia uniemożliwiające lub utrudniające osobie nie-pełnosprawnej swobodne porozumiewanie się i/lub przekazywanie informacji.

Ze środków PFRON może być dofinansowana likwidacja barier architektonicznych, w komuni-kowaniu się i technicznych w związku z indywidualnymi potrzebami osób niepełnosprawnych.

Realizacja powyższych zadań ma na celu umożliwienie lub w znacznym stopniu ułatwienie osobie niepełnosprawnej wykonywanie podstawowych, codziennych czynności lub kontaktów z otoczeniem.

Pisemny wniosek o dofinansowanie likwidacji wyżej wymienionych barier funkcjonalnych osoba niepełnosprawna składa w powiatowym centrum pomocy rodzinie właściwym dla miejsca zamieszkania.

Dofinansowanie ze środków Funduszu nie przysługuje, jeżeli osoba ubiegająca się o do-finansowanie ma zaległości wobec Funduszu lub była w ciągu trzech lat przed złożeniem wniosku, stroną umowy o dofinansowanie ze środków PFRON, rozwiązanej z przyczyn leżących po jej stronie.

>--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------'O dofinansowanie ze środków Funduszu mogą ubiegać się:

1) na likwidację barier architektonicznych - osoby niepełnosprawne, które mają trudności w poruszaniu się, jeżeli są właścicielami nieruchomości lub użytkownikami wieczystymi nieruchomości albo posiadają zgodę właściciela lokalu lub budynku mieszkalnego, w którym stale zamieszkują,

2) na likwidację barier w komunikowaniu się i technicznych - osoby niepełnosprawne, jeżeli jest to uzasadnione potrzebami wynikającymi z niepełnosprawności. Likwidacja barier w komunikowaniu się i technicznych ma za zadanie umożliwienie lub znaczne ułatwienie osobie niepełnosprawnej wykonywania podstawowych, codziennych czynności lub kontaktów z otoczeniem, więc dofinansowanie może dotyczyć sprzętów, które zgodnie z indywidualnymi potrzebami osoby niepełnosprawnej temu służą.

Wysokość dofinansowania likwidacji barier architektonicznych, w komunikowaniu się i technicznych wynosi do 80% kosztów przedsięwzięcia, nie więcej jednak niż do wysokości piętnastokrotnego przeciętnego wynagrodzenia. Pozostałe 20% pokrywa wnioskodawca.

Osoba niepełnosprawna, która ma trudności z poruszaniem się, może wystąpić o pomoc w likwidacji barier architektonicznych utrudniających jej dostęp do budynku, w którym mieszka (np.: budowy podjazdu).

Pisemny wniosek o dofinansowanie likwidacji barier osoba niepełnosprawna składa w po-wiatowym centrum pomocy rodzinie właściwym dla miejsca zamieszkania. Wniosek ten powinien zawierać:1) imię, nazwisko, adres zamieszkania,2) numer PESEL i numer NIP, jeżeli został nadany,3) cel dofinansowania,

94

IV


4) oświadczenie o wysokości dochodów i liczbie osób pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym,

5) nazwę banku i numer rachunku bankowego,6) miejsce realizacji zadania i cel dofinansowania,7) przewidywany koszt realizacji zadania,8) termin rozpoczęcia i przewidywany czas realizacji zadania,

9) informację o ogólnej wartości nakładów dotychczas poniesionych przez wnioskodawcę na realizację zadania do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym składany jest wniosek wraz z podaniem dotychczasowych źródeł finansowania,

10)udokumentowaną informację o innych źródłach finansowania zadania,11) informację o kwotach przyznanych wcześniej środków Funduszu z określeniem

numeru zawartej umowy, celu i daty przyznania dofinansowania oraz stanu rozliczenia,11) wysokość kwoty wnioskowanego dofinansowania ze środków Funduszu.

Do wniosku należy dołączyć kopię orzeczenia lub kopię wypisu z treści orzeczenia:1. o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności lub2. o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy na podstawie odrębnych przepisów, lub3. o niepełnosprawności, wydanym przed ukończeniem 16 roku życia, lub4. o zaliczeniu do jednej z grup inwalidów, dotyczącego niepełnosprawności lub też5. o stałej albo długotrwałej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym wydanego przed

dniem 1 stycznia 1998 r.

Właściwa jednostka organizacyjna samorządu terytorialnego w terminie 10 dni od dnia zło-żenia wniosku informuje podmiot, który złożył wniosek, o występujących uchybieniach, które po-winny zostać usunięte w terminie 30 dni. Nieusunięcie ich w wyznaczonym terminie powoduje pozostawienie wniosku bez rozpatrzenia.

Dofinansowanie likwidacji poszczególnych barier przysługuje osobom niepełnosprawnym, które w ciągu trzech lat przed złożeniem wniosku nie uzyskały odpowiednio dofinansowania ze środków Funduszu na ten cel, tj. jeżeli osoba niepełnosprawna w ciągu ostatnich trzech lat otrzy-mała dofinansowanie np. do likwidacji barier architektonicznych, to o kolejne dofinansowanie na likwidację tego typu barier może ubiegać się po upływie trzech lat, natomiast nie wyklucza to możliwości otrzymania dofinansowanie do likwidacji barier w komunikowaniu się i/lub technicznych.

Termin trzyletni dotyczy odrębnie każdej z barier.Jeżeli przedmiotem dofinansowania jest np.: budowa podjazdu do budynku mieszkalnego lub

dobudowa windy, w zależności od kwestii własności budynku lub ziemi, należy dopełnić następujących formalności:- wystąpić do wydziału architektury urzędu dzielnicowego o wydanie decyzji o warunkach za budowy i

zagospodarowania terenu (w celu sprawdzenia, że planowana budowa podjazdu jest zgodna z przeznaczeniem terenu w planach zabudowy),

- przedstawić zgodę właściciela gruntu na budowę podjazdu, gdy właścicielem jest gmina, należy uzyskać dzierżawę tego terenu,

- po uzyskaniu pozytywnej decyzji, należy w tym samym urzędzie złożyć projekt architektoniczno-budowlany podjazdu,

- uzyskać pozwolenie na budowę.

PCPR nie zwraca kosztów poniesionych w związku z pracami wykonanymi przed przyznaniem środków finansowych i zawarciem umowy o dofinansowanie ze środków Funduszu.

Zagadnienie 7. Działalność na własny rachunek - wsparcie ze środków PFRON

Podstawa prawna:- Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób

niepełnosprawnych ((t. j. Dz. U. z 2008 r. Nr 14 poz. 92),- Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 17 października 2007 r. w sprawie przy-

znawania osobie niepełnosprawnej środków na podjęcie działalności gospodarczej, rolniczej albo na wniesienie wkładu do spółdzielni socjalnej (Dz. U. Nr 194, poz. 1403 z późn. zm.).

1. Dotacja na podjęcie działalności gospodarczej, rolniczej albo na wniesienie wkładu do spółdzielni socjalnej

Osoba niepełnosprawna zarejestrowana w powiatowym urzędzie pracy jako bezrobotna albo poszukująca pracy niepozostająca w zatrudnieniu, może jednorazowo otrzymać środki Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych na:1) podjęcie po raz pierwszy działalności:

a) gospodarczej w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej,b) rolniczej w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników, w tym polegającej na

prowadzeniu działów specjalnych produkcji rolnej, bez względu na formę prawną jej prowadzenia,

2) wniesienie po raz pierwszy wkładu do spółdzielni socjalnej,

95

IV


3) ponowne podjęcie działalności, o której mowa w pkt 1, lub ponowne wniesienie wkładu do spół-dzielni socjalnej, jeżeli zgodnie z oświadczeniem wnioskodawcy upłynęło co najmniej 12 miesięcy od zaprzestania prowadzenia tej działalności lub od ustania członkostwa w spółdzielni socjalnej.

Wniosek składa się do starosty właściwego ze względu na miejsce zarejestrowania osoby niepełnosprawnej jako bezrobotna albo poszukująca pracy niepozostająca w zatrudnieniu.

Wzór wniosku jest określony.Jeżeli starosta stwierdzi nieprawidłowości we wniosku: 1) informuje wnioskodawcę o nieprawidłowościach w terminie 14 dni od dnia otrzymania wniosku oraz

2) wzywa do ich usunięcia w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania, termin ten może - na prośbę wnioskodawcy - zostać przedłużony, jeżeli usunięcie nieprawidłowości nie może nastąpić w określonym terminie z przyczyn nieleżących po stronie wnioskodawcy. Jeżeli dalej terminy nie zostaną spełnione, starosta informuje wnioskodawcę o pozostawieniu

wniosku bez rozpatrzenia.

Starosta rozpatrując wniosek, bierze pod uwagę:1) przewidywane efekty ekonomiczne przedsięwzięcia, na które mają być przeznaczone środki;2) popyt i podaż lokalnego rynku na planowaną działalność;3) kalkulację wydatków na uruchomienie działalności w ramach wnioskowanych środków;4) uprawnienia i kwalifikacje wnioskodawcy;5) wysokość środków własnych wnioskodawcy;6) wysokość posiadanych środków PFRON przeznaczonych na ten cel w danym roku.

Starosta pisemnie informuje wnioskodawcę o sposobie rozpatrzenia wniosku w terminie 30 dni od dnia otrzymania kompletnego wniosku.

Decyzja negatywna musi być przez starostę uzasadniona.W przypadku pozytywnego rozpatrzenia wniosku starosta informuje pisemnie

wnioskodawcę o rozpatrzeniu wniosku, wzywając go do negocjacji warunków umowy. W terminie 14 dni od zakończenia negocjacji starosta zawiera umowę z wnioskodawcą.

Umowę zawiera się w formie pisemnej. Zmiana umowy wymaga formy pisemnej.

Starosta przekazuje środki na rachunek bankowy wskazany we wniosku w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy, po przedstawieniu przez wnioskodawcę odpowiednio:1) zaświadczenia o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej;2) odpisu z Krajowego Rejestru Sądowego;3) kopii koncesji, zezwolenia lub zaświadczenia o wpisie do rejestru działalności regulowanej;

4) kopię decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego o podleganiu ubezpieczeniu społecznemu rolników;5) zobowiązania spółdzielni do przyjęcia wkładu w formie i wysokości planowanej do wniesienia przez wnioskodawcę.Przekazanie środków może nastąpić przed dniem przedstawienia przez wnioskodawcę kopii

koncesji lub zezwolenia, jeżeli wydanie koncesji lub zezwolenia jest uzależnione od posiadania przedmiotów lub urządzeń niezbędnych do prowadzenia danego rodzaju działalności, a wniosko-dawca zamierza dokonać zakupu tych przedmiotów i urządzeń w ramach przyznanych środków. W tej sytuacji wnioskodawca jest zobowiązany do przedstawienia staroście kopii koncesji albo zezwolenia w terminie nie dłuższym niż 6 miesięcy od dnia wypłacenia środków pod rygorem zwrotu otrzymanych środków i wygaśnięcia umowy.

Wnioskodawca dokonując rozliczenia środków, posługuje się w szczególności danymi zawartymi we wniosku i umowie.

Środki mogą być przyznawane jako pomoc de minimis, o której mowa w:1) rozporządzeniu Komisji (WE) nr 1998/2006 z dnia 15 grudnia 2006 r. w sprawie stosowania

art. 87 i 88 Traktatu do pomocy de minimis (Dz. Urz. UE L 379 z 28.12.2006, str. 5);2) rozporządzeniu Komisji (WE) nr 1535/2007 z dnia 20 grudnia 2007 r. w sprawie zastoso-

wania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy de minimis w sektorze produkcjirolnej (Dz. Urz. UE L 337 z 21.12.2007, str. 35) albo

3) rozporządzeniu Komisji (WE) nr 875/2007 z dnia 24 lipca 2007 r. w sprawie stosowania art. 87i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy w ramach zasady de minimis dla sektora rybołów-stwa i zmieniającym rozporządzenie (WE) nr 1860/2004 (Dz. Urz. UE L 193 z 25.07.2007, str. 6).

WAŻNE!Warunki ubiegania się o dotację:

- rejestracja w powiatowym urzędzie pracy jako osoba bezrobotna lub poszukująca i niepozo-stawanie w zatrudnieniu.

- niekorzystanie ze środków publicznych ten cel.

Wnioskodawca korzystający z pomocy na podstawie umowy zawartej ze starostą jest zobowiązany do przechowywania dokumentacji pozwalającej na sprawdzenie zgodności przyznanej pomocy z przepisami rozporządzenia przez okres 10 lat od dnia przyznania pomocy.

Wysokości dotacji określa umowa zawarta ze starostą. Dotacja nie może być wyższa niż piętnastokrotność przeciętnego wynagrodzenia.

Osoba niepełnosprawna, która otrzymała jednorazowo środki na podjęcie działalności gospodarczej, rolniczej albo na wniesienie wkładu do spółdzielni socjalnej, jest obowiązana do zwrotu otrzymanych

96

IV


środków wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych, jeżeli z przyczyn leżących po jej stronie zostały naruszone warunki umowy, którą podpisała ze starostą.

2. Dofinansowanie do wysokości 50 % oprocentowania kredytu bankowego

Osoba niepełnosprawna prowadząca działalność gospodarczą albo własne lub dzierżawione gospodarstwo rolne może otrzymać, ze środków Funduszu, dofinansowanie do wysokości 50% oprocentowania kredytu bankowego zaciągniętego na kontynuowanie tej działalności, jeżeli:1) nie korzystała z pożyczki z Funduszu na rozpoczęcie działalności gospodarczej albo rolniczej

oraz z Funduszu Pracy na rozpoczęcie działalności gospodarczej albo2) pożyczka została spłacona lub w całości umorzona.

Dofinansowanie następuje na podstawie umowy zawartej ze starostą.

3. Refundacja składek

PFRON refunduje (pod warunkiem terminowego opłacenia składek w całości):1) osobie niepełnosprawnej prowadzącej działalność gospodarczą obowiązkowe składki na

ubezpieczenie emerytalne i rentowe do wysokości odpowiadającej wysokości składki, któ-rej podstawą wymiaru jest kwota stanowiąca 60 % przeciętnego miesięcznego wynagrodze-nia w poprzednim kwartale,

2) niepełnosprawnemu rolnikowi lub rolnikowi zobowiązanemu do opłacania składek za niepeł-nosprawnego domownika, składki na ubezpieczenia społeczne rolników: wypadkowe, choro-bowe, macierzyńskie oraz emerytalno-rentowe.

Osoba niepełnosprawna wykonująca działalność gospodarczą oraz niepełnosprawny rolnik albo rolnik zobowiązany do opłacania składek za niepełnosprawnego domownika (z tym, ze rolnik składa informację o składkach na ubezpieczenie społeczne i stopniach niepełnosprawności w miesiącu następującym po miesiącu, w którym terminowo dokonał zapłaty składek za dany kwartał, wraz z wnioskiem o wypłatę refundacji składek) składa Funduszowi odpowiednio:1) miesięczne informacje o podstawach wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, składkach

na ubezpieczenie społeczne, stopniach niepełnosprawności,2) wniosek o wypłatę refundacji składek za dany miesiąc.

Wniosek i informacje osoba wykonująca działalność gospodarczą oraz niepełnosprawny rol-nik lub rolnik zobowiązany do opłacania składek za niepełnosprawnego domownika, przekazują w formie dokumentu elektronicznego przez teletransmisję danych oraz pobierają drogą elektro-niczną potwierdzenie wysłanej informacji i wniosku. Wnioskodawca może przekazywać informa-cje i wniosek również w formie dokumentu pisemnego.

Prezes Zarządu Funduszu może przeprowadzać kontrole wnioskodawcy w zakresie refunda-cji składek (ten zapis szczególnie będzie dotyczył pracodawców, co nie znaczy, że inne osoby korzystające z systemu refundacji składek nie będą kontrolowane). W przypadku stwierdzenia- w wyniku kontroli - nieprawidłowości, Prezes Zarządu Funduszu wydaje decyzję nakazującą zwrot wypłaconej refundacji składek na ubezpieczenia społeczne w zakresie stwierdzonych nie-prawidłowości. Od tej decyzji przysługuje odwołanie do ministra właściwego do spraw zabezpie-czenia społecznego.

Zagadnienie 8. Ulgi dla osób niepełnosprawnych na przejazdy PKS i PKP

Podstawa prawna:- Ustawa z dnia 20 czerwca 1992 r. o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego (Dz. U. z 2002 r. Nr 175, poz. 1440 z późn. zm.),- Rozporządzenie ministra infrastruktury z dnia 25 października 2002 w sprawie rodzajów dokumentów poświadczających uprawnienia do korzystania z ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego (Dz. U. Nr 179, poz. 1495 z późn. zm.).

Osoby niepełnosprawne korzystające z przejazdów środkami transportu PKS i PKP uprawnione są do ulg. Aby mieć prawo do zniżki, należy mieć ze sobą dokumenty potwierdzające stopień niepełnosprawności. Od stopnia niepełnosprawności uzależniona jest wielkość zniżki.

Podane w podstawie prawnej rozporządzenie określające rodzaje dokumentów uprawniające do korzystania przez osoby niepełnosprawne z określonych zniżek bazuje na definicji niepełno-sprawności użytej w ustawie o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego, w której ilekroć mowa jest o:- osobach niezdolnych do samodzielnej egzystencji - należy przez to rozumieć osoby całkowicie

niezdolne do pracy oraz niezdolne do samodzielnej egzystencji, w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, albo posiadające znaczny sto-pień niepełnosprawności, w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, bądź inwalidów I grupy, jeżeli orzeczenie o zaliczeniu do I grupy inwalidzkiej nie utraciło mocy;

- dzieciach i młodzieży dotkniętych inwalidztwem lub niepełnosprawnych - należy przez to ro-zumieć dzieci i młodzież dotknięte inwalidztwem lub niepełnosprawne do ukończenia 24 roku życia oraz studentów dotkniętych inwalidztwem lub niepełnosprawnych do ukończenia 26 roku życia;

97

IV


- opiekunach lub przewodnikach - należy przez to rozumieć jedną osobę pełnoletnią, a w przy-padku przewodnika osoby niewidomej - osobę, która ukończyła 13 lat, albo psa - przewodnika;

- uldze 100% - należy przez to rozumieć uprawnienie do uzyskania w kasie biletowej prze-woźnika biletu z ulgą 100% wydawanego nieodpłatnie.

1. Dokumentem poświadczającym uprawnienie dziecka w wieku do 4 lat do korzystania, na pod-stawie biletów jednorazowych, z ulgi:

1) 100% - przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego;2) 100% - przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego autobusowego w

komunikacji zwykłej i przyspieszonej, jeżeli dziecko nie korzysta z oddzielnego miejsca do siedzenia;

3) 78% - przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego autobusowego w komunikacji zwykłej i przyspieszonej, jeżeli dziecko korzysta z oddzielnego miejsca do siedzenia

jest dokument stwierdzający wiek dziecka.2. Dokumentami poświadczającymi uprawnienie dziecka w wieku powyżej 4 lat do rozpoczęcia

odbywania obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego do korzystania z ulgi37% - przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego w pocią-gach osobowych, pospiesznych i ekspresowych oraz autobusowego w komunikacji zwykłeji przyspieszonej, na podstawie biletów jednorazowych, są odpowiednio:1) dokument stwierdzający wiek dziecka;2) zaświadczenie o odroczeniu spełniania obowiązku szkolnego, wydane przez dyrektora pu-

blicznej szkoły podstawowej;3) legitymacja przedszkolna dla dziecka niepełnosprawnego.

3. Dokumentami poświadczającymi uprawnienie do korzystania z ulgi 95% - przy przejazdachśrodkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego oraz autobusowego, na podstawiebiletów jednorazowych, są dla opiekuna lub przewodnika towarzyszącego w podróży osobieniezdolnej do samodzielnej egzystencji - jeden z wymienionych dokumentów osoby niezdol-nej do samodzielnej egzystencji:

1) wypis z treści orzeczenia komisji lekarskiej do spraw inwalidztwa i zatrudnienia, stwierdzający zaliczenie do I grupy inwalidów;

2) wypis z treści orzeczenia: wojskowej komisji lekarskiej, komisji lekarskiej podległej Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji albo Szefowi Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego albo Szefowi Agencji Wywiadu, stwierdzający zaliczenie do I grupy inwalidztwa;

3) orzeczenie lekarza orzecznika ZUS albo wypis z treści orzeczenia lekarza orzecznika ZUS stwierdzające całkowitą niezdolność do pracy i niezdolność do samodzielnej egzystencji albo niezdolność do samodzielnej egzystencji;

4) orzeczenie komisji lekarskiej ZUS stwierdzające całkowitą niezdolność do pracy i niezdolność do samodzielnej egzystencji albo niezdolność do samodzielnej egzystencji;

5) zaświadczenie ZUS, stwierdzające zaliczenie wyrokiem sądu do I grupy inwalidów bądź uznanie niezdolności do samodzielnej egzystencji;

6) wypis z treści orzeczenia lekarza rzeczoznawcy Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Spo-łecznego (KRUS), stwierdzający niezdolność do samodzielnej egzystencji;

7) wypis z treści orzeczenia komisji lekarskiej KRUS, stwierdzający niezdolność do samo-dzielnej egzystencji;

8) zaświadczenie KRUS, stwierdzające zaliczenie wyrokiem sądu do I grupy inwalidów bądź uznanie niezdolności do samodzielnej egzystencji;

9) legitymacja emeryta - rencisty wojskowego wydana przez właściwy organ emerytalny podległy Ministrowi Obrony Narodowej, z wpisem o zaliczeniu do I grupy inwalidztwa;

10)legitymacja emeryta - rencisty policyjnego wydana przez właściwy organ emerytalny podległy odpowiednio ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych, Ministrowi Sprawiedliwości albo Ministrowi Obrony Narodowej, z wpisem o zaliczeniu do I grupy inwalidztwa lub stwierdzającym niezdolność do samodzielnej egzystencji;

11)legitymacja osoby niepełnosprawnej, stwierdzająca znaczny stopień niepełnosprawności, wystawiona przez uprawniony organ.

4. Dokumentami poświadczającymi uprawnienia osób niewidomych, jeśli nie są uznane za oso-by niezdolne do samodzielnej egzystencji, do korzystania z ulgi 37 % - przy przejazdachśrodkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego oraz autobusowego, na podstawiebiletów jednorazowych lub miesięcznych imiennych, są:1) dokumenty, o których mowa powyżej - ust. 3, pkt 1-10, stwierdzające całkowitą niezdol-

ność do pracy albo inwalidztwo II grupy, z powodu stanu narządu wzroku;2) legitymacja osoby niepełnosprawnej, stwierdzająca umiarkowany stopień niepełnospraw-

ności z powodu stanu narządu wzroku lub oznaczona symbolem przyczyny niepełno-sprawności - „04-O", wystawiona przez uprawniony organ.

5. Dokumentami poświadczającymi uprawnienia przewodnika lub opiekuna towarzyszącego w podróży osobie niewidomej albo dla psa - przewodnika - jeden z dokumentów osoby nie-widomej, o których mowa w ust. 4.

6. Dokumentami poświadczającymi uprawnienie dzieci i młodzieży dotkniętych inwalidztwem lub niepełnosprawnych do korzystania z ulgi 78% - przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego oraz autobusowego z miejsca zamieszkania lub miejsca pobytu do przedszkola, szkoły, szkoły wyższej, placówki opiekuńczo-wychowawczej, placówki oświatowo-wychowawczej, specjalnego ośrodka szkolno-wychowawczego, specjalnego ośrodka wychowawczego, ośrodka umożliwiającego dzieciom i młodzieży spełnianie obowiązku szkolnego i obowiązku nauki, ośrodka rehabilitacyjno-wychowaw-czego, domu pomocy społecznej, ośrodka wsparcia, zakładu opieki zdrowotnej, poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej, a także na turnus rehabili-

98

IV


tacyjny -izpowrotem, na podstawie biletów jednorazowych lub miesięcznych imiennych, są odpowiednio:1) dla dzieci i młodzieży uczęszczających do przedszkola, szkoły, szkoły wyższej albo

ośrod-ka lub placówki o charakterze oświatowym:a) legitymacja przedszkolna dla dziecka niepełnosprawnego,b) legitymacja szkolna dla uczniów dotkniętych inwalidztwem lub niepełnosprawnych,

a) legitymacja szkolna albo studencka wraz z jednym z dokumentów wymienionych w pkt 2;

2) dla dzieci i młodzieży nieuczęszczających do przedszkola, szkoły, szkoły wyższej alboośrodka lub placówki o charakterze oświatowym:

a) legitymacja osoby niepełnosprawnej, która nie ukończyła 16 roku życia, wystawiona przez uprawniony organ,

a) legitymacja osoby niepełnosprawnej, wystawiona przez uprawniony organ,b) wypis z treści orzeczenia komisji lekarskiej do spraw inwalidztwa i zatrudnienia, stwierdzający zaliczenie do jednej z grup inwalidów,c) orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) albo wypis z treści orzeczenia lekarza orzecznika ZUS stwierdzające częściową niezdolność do pracy, całkowitą niezdolność do pracy albo całkowitą niezdolność do pracy i niezdolność do samodzielnej egzystencji albo niezdolność do samodzielnej egzystencji,

e) orzeczenie komisji lekarskiej ZUS stwierdzające częściową niezdolność do pracy, całko-witą niezdolność do pracy albo całkowitą niezdolność do pracy i niezdolność do sa-modzielnej egzystencji albo niezdolność do samodzielnej egzystencji.

7. Przy przejazdach doizjednostek udzielających świadczeń zdrowotnych albo pomocy spo-łecznej bądź organizujących turnusy rehabilitacyjne, wraz z jednym z dokumentów, o którychmowa w ust. 6, wymagane jest zaświadczenie (zawiadomienie, skierowanie) określające od-powiednio:

99

IV


1) termin i miejsce badania, leczenia, konsultacji, zajęć rehabilitacyjnych, zajęć terapeutycznych albo pobytu w ośrodku wsparcia, domu pomocy społecznej lub na turnusie rehabilitacyjnym;

2) potwierdzenie stawienia się na badania, konsultację, zajęcia rehabilitacyjne, zajęcia terapeutyczne.8. Dokumentami poświadczającymi uprawnienie jednego z rodziców lub opiekuna dzieci i mło-

dzieży dotkniętych inwalidztwem lub niepełnosprawnych do korzystania z ulgi 78%- przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego oraz autobusowego, w relacjach określonych w ust. 6, na podstawie biletów jednorazowych, są:1) dokumenty dziecka określone w ust. 6 i 7 - jeżeli przejazd odbywany jest wraz z dzieckiem;2) zaświadczenie wydane przez przedszkole, szkołę, szkołę wyższą, ośrodek lub placówkę o charakterze

oświatowym albo placówkę opiekuńczo-wychowawczą, według wzoru stanowiącego załącznik nr 1 do rozporządzenia, albo zaświadczenie (zawiadomienie, skierowanie), o którym mowa ust. 7 - jeżeli przejazd odbywany jest po dziecko lub po jego odwiezieniu.

9. Dokumentami poświadczającymi uprawnienie emerytów i rencistów oraz ich współmałżonków,na których pobierane są zasiłki rodzinne, do korzystania z dwóch przejazdów w ciągu rokuz ulgą 37% środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego w pociągach osobo-wych, pospiesznych i ekspresowych, są zaświadczenia według wzoru stanowiącego załączniknr 2 do rozporządzenia, wydawane przez:1) terenowe jednostki Polskiego Związku Emerytów, Rencistów i Inwalidów;2) regionalne komisje emerytów i rencistów NSZZ „Solidarność";3) Niezależny Krajowy Związek Zawodowy w Polsce „Solidarność Weteranów Pracy";4) Zarząd Główny i oddziały terenowe Stowarzyszenia Emerytów i Rencistów „Solidarność - 80";5) wojewódzkie i regionalne rady weteranów pracy Ogólnopolskiego Porozumienia Związków

Zawodowych;6) Niezależny Związek Przyszłych i Obecnych Emerytów i Rencistów „Weterani Pracy";7) oddziały wojewódzkie Stowarzyszenia Emerytów i Rencistów Resortu Spraw Wewnętrznych;8) zarządy i koła Związku Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego;9) okręgowe sekcje emerytów i rencistów Związku Nauczycielstwa Polskiego;10) Związek Zawodowy Pracowników Najwyższej Izby Kontroli;11) Komisję Krajową i zarządy regionów Chrześcijańskiego Związku Zawodowego „Solidarność" im.

Księdza Jerzego Popiełuszki;12)zarządy wojewódzkie Związku Emerytów i Rencistów Pożarnictwa Rzeczypospolitej Polskiej;13) oddziały wojewódzkie Związku Żołnierzy Ludowego Wojska Polskiego;14) terenowe jednostki Krajowego Związku Emerytów i Rencistów Służby Więziennej

- dla osób uprawnionych należących i nienależących do tych organizacji. Zaświadczenie, o którym powyżej, okazuje się wraz z dowodem osobistym lub innym dokumentem umożliwiającym stwierdzenie tożsamości osoby uprawnionej.

100

IV


Zestawienie ulg przysługujących osobom niepełnosprawnym w podróży środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego (PKP) i autobusowego (PKS)

Zagadnienie 9. Edukacja dzieci i młodzieży niepełnosprawnej

Podstawa prawna:- Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572

z późn. zm.),- Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365

z późn. zm.).

1. Edukacja uczniów niepełnosprawnych

Najważniejsze zasady dotyczące kształcenia w Polsce, w tym kształcenia osób niepełno-sprawnych, reguluje ustawa z 7 września 1991 r. o systemie oświaty. Część zasad dotyczy wszystkich uczniów, w tym także niepełnosprawnych, a niektóre z nich dotyczą jedynie osób niepełnosprawnych.

System oświaty powinien zapewniać:• realizację prawa każdego obywatela Rzeczypospolitej Polskiej do kształcenia się oraz

prawa dzieci i młodzieży do wychowania i opieki, odpowiednich do wieku i osiągniętego rozwoju; każdemu uczniowi warunki niezbędne do rozwoju;

• możliwość pobierania nauki we wszystkich typach szkół przez dzieci i młodzież niepełno-sprawną oraz niedostosowaną społecznie, zgodnie z indywidualnymi potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi oraz predyspozycjami;

101

IV

Lp.UprawnieniPrzejazdy PKP(2 klasa)Przejazdy PKSUwagi1.Dzieci do lat 4100% ulga pociągi osobowe, pospieszne i ekspresowe, IC.ECBilety jednorazowe klasa 2, w klasie 1 dopłata100% ulga autobusy zwykłe i przyspieszone Bilety jednorazowePKS pod warunkiem nie korzystania przez dziecko z oddzielnego miejsca do siedzenia, a jeżeli korzystało 78% ulga2.Przewodnik lub opiekun towarzyszący w podróży osobie niewidomej albo osobie niezdolnej do samodzielnej Egzystencji opiekun -18 lat przewodnik -13 lat lub pies przewodnik95% ulga pociągi osobowe, pospieszne i ekspresowe, IC,ECBilety jednorazowe klasa 2, w klasie 1 dopłata95% ulga autobusy zwykle, Przyspieszone i pospieszne Bilety jednorazowe3.Dzieci i młodzież dotknięteinwalidztwemLub niepełnosprawne78% ulgapociągi osobowe,Pospiesznei ekspresowe, IC, ECBilety jednorazowelub miesięczne imienneklasa 2; w klasie 1 dopłata78% ulga autobusy zwykłe, Przyspieszone i pospieszne Bilety jednorazowe lub miesięczne ImienneWyłącznie w ramach przejazdów celowych, których katalog zawiera ustawa np. dom-szkoła-dom4.Rodzice lub opiekunowie dzieci i młodzieży dotkniętej inwalidztwem Lub niepełnosprawnej78% ulgapociągi osobowe,pospiesznei ekspresowe, IC, ECBilety jednorazoweklasa 2; w klasie 1 dopłata78% ulga autobusy zwykłe, Przyspieszone i pospieszne Bilety jednorazoweTylko jedno z rodziców lub opiekun na przejazdy celowe5.Osoby niezdolne do samodzielnej Egzystencji49% ulga pociągi osobowe; bilety jednorazowe37%pociągi: pospieszne i ekspresowe, IC, EC Bilety jednorazowe klasa 2, w klasie 1 dopłata49% ulga autobusy: zwykłe; bilety jednorazowe37% ulga autobusy: Przyspieszone i pospieszne Bilety jednorazowe6.Osoby niewidome, które nie są uznane za osoby niezdolne do samodzielnej egzystencji37% ulgapociągi: osobowe,Pospiesznei ekspresowe, IC, ECBilety jednorazoweLub miesięczne imienneklasa 2; w klasie 1 dopłata37% ulga autobusy: zwykłe, Przyspieszone i pospieszne Bilety jednorazowe lub miesięczne Imienne

Źródło: www.mpips.gov.pl



• dostosowanie treści, metod i organizacji nauczania do uczniów, a także możliwość korzystania z pomocy i specjalnych form pracy dydaktycznej;

• opiekę nad uczniami niepełnosprawnymi przez umożliwianie realizowania zindywidualizowanego procesu kształcenia, form i programów nauczania oraz zajęć rewalidacyjnych.

Kształceniem specjalnym obejmuje się dzieci i młodzież niepełnosprawną oraz niedostosowaną społecznie, wymagające stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy, dostosowanej do potrzeb i możliwości tych uczniów.

Podstawą kształcenia specjalnego uczniów we wszystkich typach szkół jest orzeczenie o potrzebie:• kształcenia specjalnego,• nauczania indywidualnego• zajęć rewalidacyjno-wychowawczych,wydane uczniowi na prośbę rodziców lub opiekunów dziecka przez zespół orzekający poradni psychologiczno-pedagogicznej. Orzeczenie jest wskazaniem najodpowiedniejszej formy kształcenia, z uwzględnieniem potrzeb dziecka oraz wskazaniem właściwych form pomocy specjalistycznej. Nie jest równoznaczne ze skierowaniem dziecka do jakiejkolwiek szkoły.

Obowiązujące ustawodawstwo pozwala rodzicom lub opiekunom dziecka decydować o wyborze szkoły (specjalnej lub ogólnodostępnej). Dzięki temu uczniowie niepełnosprawni mają możliwość spełniania obowiązku szkolnego i obowiązku nauki jak najbliżej ich miejsca zamieszkania w szkołach:• ogólnodostępnych,• integracyjnych,• oddziałach integracyjnych,• szkołach specjalnych,• oddziałach specjalnych,• specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych.

Natomiast dzieciom i młodzieży, których stan zdrowia uniemożliwia lub znacznie utrudnia uczęszczanie do szkoły zapewnia się nauczanie indywidualne.

Uczniom niepełnosprawnym stworzono możliwość wydłużenia obowiązku szkolnego, jednakże nie dłużej niż do ukończenia przez nich 18 lat na poziomie szkoły podstawowej, do 21 roku życia na poziomie gimnazjum i do 24 lat na poziomie szkoły ponadgimnazjalnej. Rozpoczęcie spełniania obowiązku szkolnego przez dzieci niepełnosprawne może zostać odroczone do końca roku szkolnego w tym roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 10 lat.

Dla uczniów niepełnosprawnych można przedłużyć okres nauki na każdym etapie edukacyjnym co najmniej o jeden rok, zwiększając proporcjonalnie liczbę godzin zajęć edukacyjnych.

Uczeń niepełnosprawny ma prawo do korzystania z bezpłatnego transportu oraz opieki w czasie przewozu do najbliższej szkoły podstawowej i gimnazjum, a uczniowie z niepełnosprawnością ruchową, upośledzeniem umysłowym (w stopniu umiarkowanym lub znacznym, przyznane po osiągnięciu pełnoletności) - także do najbliższej szkoły ponadgimnazjalnej, nie dłużej jednak niż do ukończenia 21 roku życia.

Uczniowie z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim uczestniczący w zajęciach rewalidacyjno-wychowawczych oraz dzieci i młodzież z upośledzeniem umysłowym ze sprzężonymi niepełnosprawnościami mają prawo do korzystania z bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu do ośrodka umożliwiającego tym dzieciom i młodzieży realizację obowiązku szkolnego i obowiązku nauki, nie dłużej jednak niż do ukończenia 25 roku życia. Jeśli gmina nie zapewnia transportu, jej obowiązkiem jest zwrot kosztów przejazdu ucznia oraz jego opiekuna do szkoły lub ośrodka, jeżeli dowożenie i opiekę zapewniają rodzice lub opiekunowie.

Uczniowie niepełnosprawni są zobowiązani razem z innymi uczniami przystąpić do sprawdzianu w szkole podstawowej i egzaminu w gimnazjum. Z tego obowiązku zostali zwolnieni jedynie uczniowie z upośledzeniem w stopniu umiarkowanym i znacznym oraz z niepełnosprawnościami sprzężonymi. Dostosowanie sprawdzianu i egzaminów do specjalnych potrzeb edukacyjnych uczniów niepełnosprawnych polega między innymi na:• wprowadzeniu innych arkuszy dla różnych grup uczniów: niewidomi (pisane

alfabetem brajlowskim), słabo widzący (pisane powiększonym drukiem), niesłyszący oraz uczniowie z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim (test dostosowany do ich możliwości);

• zaznaczeniu na arkuszu dysleksji stwierdzonej w opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej;• pomocy ze strony zespołu nadzorującego;• wydłużeniu czasu zdawania egzaminu;• możliwości skorzystania ze sprzętu specjalizacyjnego;• możliwości korzystania z nieodzownych lekarstw i urządzeń medycznych;• udziale w komisjach egzaminacyjnych specjalistów kształcenia specjalnego.

102

IV


Pomoc materialna - ma na celu zmniejszenie różnic w dostępie do edukacji oraz pokonywanie barier wynikających z trudnej sytuacji materialnej ucznia. Uczniowie niepełnosprawni mogą korzystać z tej pomocy na równi z innymi.

Świadczeniami pomocy materialnej są:- stypendium szkolne - może być przyznane uczniowi, który znajduje się w trudnej

sytuacji materialnej wynikającej z niskich dochodów w rodzinie. W ramach stypendium uczeń może się ubiegać o całkowite lub częściowe pokrycie kosztów udziału w zajęciach edukacyjnych oraz pomoc rzeczową o charakterze edukacyjnym, takie jak zakup podręczników i przyborów szkolnych. Pomoc materialna przyznawana jest przez wójta albo burmistrza gminy (prezydenta miasta), według regulaminu udzielania pomocy materialnej uchwalonego przez Radę Gminy.

- zasiłek szkolny - może być przyznany uczniowi znajdującemu się przejściowo w trudnej sytuacji materialnej z powodu zdarzenia losowego. Zasiłek szkolny może być przyznany w formie świadczenia pieniężnego na pokrycie wydatków związanych z procesem edukacyjnym lub w formie pomocy rzeczowej o charakterze edukacyjnym raz lub kilka razy do roku. Zasiłek przyznawany jest przez wójta albo burmistrza gminy (prezydenta miasta).

- stypendium za wyniki szkolne lub za osiągnięcia sportowe - przyznawane przez szkołę, za wyniki w nauce lub za osiągnięcia sportowe.

- stypendium Prezesa Rady Ministrów - stypendystą może zostać jeden uczeń publicznej szkoły (lub niepublicznej z uprawnieniami szkoły publicznej), której ukończenie umożliwia uzyskanie świadectwa dojrzałości, a który w wyniku rocznej klasyfikacji uzyskał najwyższą średnią ocen, uprawniającą do otrzymania świadectwa promocyjnego z wyróżnieniem i co najmniej dobrą ocenę zachowania. Alternatywnie stypendystą może zostać uczeń o wybitnych, wyraźnie ukierunkowanych uzdolnieniach, poświadczonych ocenami celującymi w jakiejś dziedzinie wiedzy i mający, co najmniej oceny dobre z pozostałych przedmiotów. Stypendium Prezesa Rady Ministrów jest wypłacane ze środków budżetu państwa.

- stypendium Ministra Edukacji i Nauki dla wybitnie uzdolnionych uczniów - może być przyznane wybitnie uzdolnionemu uczniowi szkoły średniej, w szczególności: laureatom olimpiad międzynarodowych i krajowych, konkursów na pracę naukową lub uczniowi uzyskującemu celujące i bardzo dobre wyniki w nauce wg indywidualnego programu lub toku nauczania.

- stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego za osiągnięcia artystyczne -może być przyznane uczniowi szkoły artystycznej, który uzyskał za semestr bardzo dobrą średnią z przedmiotów artystyczno - zawodowych oraz uczniowi - laureatowi krajowego lub międzynarodowego konkursu.

Uczniowie niepełnosprawni mogą uzyskać dodatkowe wsparcie ze środków PFRON w ramach programu: „UCZEŃ NA WSI" (pełna informacja o programie w Rozdziale I Informatora). Szczegółowe informacje o programach na witrynie: www.pfron.org.pl

2. Pomoc materialna dla studentów niepełnosprawnych

Coraz więcej uczelni wyższych organizuje w swoich strukturach biura do spraw osób niepełnosprawnych. Kandydaci na studia lub studenci niepełnosprawni mogą zwracać się tam o poradę, informację i pomoc odnośnie konkretnego wsparcia w trakcie egzaminów na studia oraz w trakcie trwania studiów. Niektóre uczelnie wyższe powołują także, w ramach autonomicznych decyzji swoich władz, pełnomocnika rektora ds. osób niepełnosprawnych.

Uczeń szkoły wyższej ma prawo do:1. uzyskania urlopu od zajęć w uczelni w trybie i na zasadach określonych w regulaminie studiów,2. przeniesienia z innej szkoły wyższej, w tym także zagranicznej szkoły wyższej, za zgodą dziekana wydziału uczelni przyjmującej, jeżeli wypełnił wszystkie obowiązki wynikające z przepisów obowiązujących w szkole wyższej, którą opuszcza,

3. studiowania na więcej niż jednym kierunku lub inne przedmioty, także w różnych uczelniach,

4. studiowania według indywidualnego planu i programu studiów na zasadach ustalonych przez radę wydziału lub inny organ wskazany w statucie uczelni,

5. pomocy materialnej ze środków przeznaczonych na ten cel w budżecie państwa w formie:

1) stypendium socjalnego;2) stypendium specjalnego dla osób niepełnosprawnych;3) stypendium za wyniki w nauce lub sporcie;4) stypendium ministra za osiągnięcia w nauce;5) stypendium ministra za wybitne osiągnięcia sportowe;

1) stypendium na wyżywienie;

103

IV



2) stypendium mieszkaniowego;3) zapomogi;

6. korzystania z 50% ulgi w opłatach za przejazdy publicznymi środkami komunikacji miejskiej.

Doktorant może otrzymać pomoc materialną w formie:1) stypendium socjalnego;2) zapomogi;3) stypendium za wyniki w nauce;4) stypendium na wyżywienie;5) stypendium mieszkaniowego;6) stypendium specjalnego dla osób niepełnosprawnych.

Formy pomocy/wsparcia - na zasadach ogólnychPodziału środków finansowych na pomoc studentom dokonuje rektor w

porozumieniu z uczelnianym organem samorządu studenckiego. Środki z dotacji na pomoc materialną dla studentów przeznaczone na stypendia i inne świadczenia socjalne (stypendia: socjalne, na wyżywienie i mieszkaniowe oraz zapomogi) nie mogą być niższe niż środki przeznaczone na stypendia za wyniki w nauce lub sporcie.

Student może ubiegać się o zakwaterowanie w domu studenckim uczelni lub wyżywienie w stołówce studenckiej uczelni. Student może ubiegać się o zakwaterowanie w domu studenckim uczelni małżonka i dziecka.

Uprawnionymi do ubiegania się o świadczenia pomocy materialnej dla studentów są zarówno studenci uczelni publicznych jak i niepublicznych.

W ramach pomocy materialnej student może ubiegać się o stypendium socjalne (może być pobierane niezależnie od innych stypendiów), stypendium za wyniki w nauce lub sporcie, stypendium na wyżywienie (może otrzymać student będący w trudnej sytuacji materialnej), stypendium mieszkaniowe (student studiów stacjonarnych - możliwość dofinansowania do zakwaterowania w domu studenckim lub innym obiekcie w przypadku zamieszkania z dala od uczelni, jeśli znajduje się w trudnej sytuacji materialnej), zapomogę (świadczenie jednorazowe, może być przyznane studentowi, który z przyczyn losowych znalazł się w bardzo trudnej sytuacji materialnej, dwa razy w roku akademickim).

Student może starać się również o stypendium przyznawane przez ministra za osiągnięcia w nauce oraz stypendium za wybitne osiągnięcia sportowe.

Stypendia przyznawane są w uczelniach przez jednoosobowe organy uczelni (dziekana, rektora) lub na wniosek uczelnianego organu samorządu studenckiego - przez studenckie komisje stypendialne.

Szczegółowe informacje na temat procedury przyznawania i wypłacania świadczeń pomocy materialnej dla studentów (w tym stypendium specjalnego dla studentów niepełnosprawnych) regulują uczelniane regulaminy ustalania wysokości, przyznawania i wypłacania świadczeń pomocy materialnej dla studentów. Na podstawie tego regulaminu ustalana jest również wysokość stypendiów.

Student może otrzymywać jednocześnie kilka świadczeń pomocy materialnej. Łączna miesięczna wysokość stypendium socjalnego, stypendium za wyniki w nauce lub sporcie, stypendium na wyżywienie oraz stypendium mieszkaniowego nie może być większa niż 90% najniższego wynagrodzenia zasadniczego asystenta w poprzednim miesiącu, ustalonego w przepisach o wynagradzaniu nauczycieli akademickich.

Kredyt studencki z dopłatą do oprocentowania z budżetu państwa i korzystnymi warunkami spłaty to element rozszerzenia dostępu do szkolnictwa wyższego, pozwala na efektywniejsze zwiększenie pomocy materialnej dla studentów, udzielany jest przez banki komercyjne na okres studiów. O kredyt może ubiegać się każdy student, niezależnie od typu uczelni, systemu studiów, pod warunkiem, że rozpocznie studia przed 25 rokiem życia, spłata rozpoczyna się 2 lata po ukończeniu studiów. Kredyt jest umarzany w 20% kredytobiorcom, którzy ukończyli studia w grupie 5% najlepszych absolwentów uczelni, w szczególnych przypadkach kredyt może być umorzony częściowo lub w całości z uwagi na trudną sytuacja życiową (choroba, wypadek) lub trwałą utratę zdolności do spłaty zobowiązań (niepełnosprawność). Pierwszeństwo w otrzymaniu kredytów mają studenci znajdujący się w trudnej sytuacj i materialnej.

Uzupełniające formy pomocy - dla studentów niepełnosprawnychNa zadania związane z kształceniem i rehabilitacją leczniczą studentów

niepełnosprawnych uczelnia publiczna otrzymuje dotacje z budżetu państwa.Stypendium specjalne dla osób niepełnosprawnych - może otrzymywać każdy

student z tytułu niepełnosprawności potwierdzonej orzeczeniem właściwego organu, niezależnie od dochodu. Rektor na wniosek komisji stypendialnej podejmuje w danym roku akademickim, oddzielnie na każdy semestr, decyzję o wysokości przyznanego stypendium specjalnego (jego wysokość nie powinna przekroczyć 50% naj niższego wynagrodzenia zasadniczego asystenta w poprzednim miesiącu, ustalonego w przepisach o wynagrodzeniu nauczycieli akademickich). Student może otrzymywać stypendium specjalne przez cały okres

104

IV


studiów, również na I roku studiów - przez 9 miesięcy w roku, wypłata może być kumulowana. Jeśli studiuje na kilku kierunkach, stypendium specjalne może otrzymywać na każdym z tych kierunków. Student niepełnosprawny może ubiegać się o przyznanie innych rodzajów stypendiów i pobierać je równolegle ze stypendium specjalnym.

Pomoc udzielana jest niezależnie od systemu studiów oraz statusu prawnego uczelni.Szczegółowe informacje znajdują się na stronie internetowej Ministerstwa Nauki i

Szkolnictwa Wyższego (www.mnisw.gov.pl).Poza wymienionymi wyżej formami pomocy, ważną rolę w ułatwieniu dostępu do

edukacji osób niepełnosprawnych odgrywa także pomoc udzielana ze środków PFRON, przede wszystkim w ramach programu Student II. Szczegółowe informacje o programach znajdują się w Rozdziale I Informatora oraz na stronie internetowej www.pfron.org.pl.

Zagadnienie 10. Szkoły integracyjne i ośrodki szkolno--rehabilitacyjne

Wybrane instytucje związane z działaniami na rzecz dzieci i młodzieży niepełnosprawnej.

Informacja o kształceniu integracyjnym w Polsce:a) Ministerstwo Edukacji Narodowej, 00-918 Warszawa, Al. Szucha 25, tel./fax: (022) 34 74

100, 52 24 100, www.men.gov.pl.b) Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej, ul. Polna 46 A 00-644

Warszawa tel. (022) 825 44 51 (do 53) [email protected]

Wybrane szkoły dla osób niepełnosprawnych z internatem:1. Zespół Szkół Specjalnych w Centrum Rehabilitacji

ul. Długa 40/42, 05-510 Konstancin-Jeziorna, tel.: (022) 754 40 43 do 45 (szkoła podsta-wowa, gimnazjum i liceum)

2. Społeczne Integracyjne Liceum Ogólnokształcące „AMIGO", Społeczne Gimnazjum z oddzia-łami integracyjnymi,ul. Żelazna 36, 53-428 Wrocław, tel. (071) 361 52 63e-mail: [email protected], www.amigo.wroclaw.pl

3. Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi w LaskachLaski, Ul. Brzozowa 75, 05-080 Izabelin, tel. (022) 752 30 00, WWW. laski. edu. pl

4. Salezjański Ośrodek Szkolno-Wychowawczyul. Śniadeckiego 1, 42-604 Tarnowskie Góry, tel. (032) 393 23 45, e-mail: sosw@powernet, www.sosw.salezjanie.pl

5. Centrum Kształcenia i Rehabilitacji Sp. z o.o. w Konstancinie-Jeziornie, ul. Gąsiorowskiego 12/14

05-510 Konstancin-Jeziorna, tel.: (022) 756 32 40, 756 32 60e-mail: [email protected], www.ckir.pl

6. Ewangelickie Centrum Diakonii i Edukacji im. ks. Marcina Lutraul. Wejherowska 28, 54-239 Wrocław, tel.: (071) 798 26 00 wew. 203 (sekretariat szkół), faks: (071) 798 26 01, e-mail: [email protected], www: http://www.diakonia.pl W ramach Centrum działają następujące publiczne szkoły specjalne i integracyjne:- Gimnazjum Integracyjne- Liceum Ogólnokształcące (specjalne)- Technikum Ekonomiczne (specjalne)- Zasadnicza Szkoła Zawodowa (specjalna) w zawodach: krawiec, introligator- 2-letnie Uzupełniające Liceum Ogólnokształcące (specjalne)- Szkoła Przysposabiająca do Pracy (specjalna).

7. Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Dzieci Niewidomych w Owińskach, pl. Przemysława 9,62-005 Owińska, tel. (061) 812 04 86, fax (061) 812 67 37, www.niewidomi.edu.pl,e-mail: [email protected]

SPIS PLACÓWEK specjalnych oraz integracyjnych: przedszkoli, szkół podstawowych, gimnazjów, zespołów szkół, szkół ponadgimnazjalnych, ośrodków szkolno-wychowawczych oraz instytucji pogotowia opiekuńczego, w podziale na województwa, znajduje się także na witrynie www.niepelnopsrawni.pl

Informacje dostępne w Wojewódzkich Kuratoriach Oświaty.

Zagadnienie 11. Turnus czy sanatorium - różnice w charakterze i finansowaniu

Większość osób niepełnosprawnych myli te dwie możliwości rehabilitacji. Zasadnicza różnica polega na innych źródłach dofinansowania, w zasadzie innych

105

IV

http://www.niepelnopsrawni.pl/


http://www.niewidomi.edu.pl/

http://www.diakonia.pl/


http://www.ckir.pl/


http://www.sosw.salezjanie.pl/

http://www.amigo.wroclaw.pl/



http://www.men.gov.pl/


http://www.mnisw.gov.pl/


adresatach oraz innych rodzajach rehabilitacji realizowanych w ramach pobytu na turnusie rehabilitacyjnym i w sanatorium. By rozjaśnić wątpliwości:- w sanatorium pobyt dofinansowany jest ze środków pochodzących z naszego

ubezpieczenia zdrowotnego, czyli NFZ. Do sanatorium może pojechać każda osoba, którą skieruje lekarz prowadzący. Środkami na leczenie sanatoryjne dysponują oddziały NFZ. Do Wojewódzkiego Oddziału NFZ składa się skierowanie od lekarza. W sanatorium - z założenia - realizowana jest rehabilitacja usprawniająca i lecznicza.Turnus rehabilitacyjny: uczestniczyć w turnusie może jedynie osoba

posiadająca orzeczenie o niepełnosprawności, o stopniu niepełnosprawności lub orzeczenie równoważne. Uczestnictwo w turnusie jest jednym z elementów tzw. systemu rehabilitacji społecznej i może być dofinansowane ze środków PFRON, będących w dyspozycji powiatowego centrum pomocy rodzinie (pcpr).

Podstawowym warunkiem otrzymania dofinansowania do uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym jest udokumentowanie faktu niepełnosprawności i spełnienie kryterium dochodowego, natomiast z sanatorium może korzystać każdy ubezpieczony, który otrzyma odpowiednie skierowanie od lekarza prowadzącego.

r1. Leczenie uzdrowiskowe, sanatorium

Podstawa prawna:- Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164 poz. 1027 z późn. zm.),- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 15 grudnia 2004 r. w sprawie leczenia uzdrowiskowego (Dz. U. Nr 274 poz. 2724 z późn. zm.).

Leczenie uzdrowiskowe jest jednym ze świadczeń zdrowotnych gwarantowanych ustawą o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Przysługuje wszystkim ubezpieczonym, po spełnieniu określonych warunków.

Z leczenia uzdrowiskowego może skorzystać każdy ubezpieczony, który otrzyma stosowne skierowanie od lekarza ubezpieczenia zdrowotnego. Skierowanie wymaga potwierdzenia przez oddział wojewódzki NFZ, właściwy ze względu na miejsce zamieszkania świadczeniobiorcy.

Lekarz ubezpieczenia zdrowotnego wystawia skierowanie na leczenie uzdrowiskowe, biorąc pod uwagę:1) aktualny stan zdrowia świadczeniobiorcy;2) brak przeciwwskazań do leczenia uzdrowiskowego;3) wpływ leczenia uzdrowiskowego, w szczególności warunków naturalnych (surowców

leczniczych, klimatu, morza, mikroklimatu), na stan zdrowia świadczeniobiorcy;4) dotychczasowy przebieg i wyniki leczenia uzdrowiskowego, o ile świadczeniobiorca z

takiego leczenia korzystał.

Skierowanie wraz z wynikami badań dodatkowych jest ważne 12 miesięcy, licząc od dnia jego wystawienia.

Oddział wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia potwierdza skierowanie, jeżeli:1) lekarz specjalista aprobował celowość skierowania;2) są miejsca w odpowiednich zakładach lecznictwa uzdrowiskowego, przewidziane w

umowach z tymi zakładami.Skierowanie powinno być rozpatrzone przez oddział wojewódzki NFZ w terminie 30 dni

od daty jego wpływu.Potwierdzając skierowanie, oddział wojewódzki NFZ określa:

1) rodzaj leczenia uzdrowiskowego i jego tryb;2) odpowiedni zakład lecznictwa uzdrowiskowego;

3) datę rozpoczęcia leczenia i czas jego trwania w przypadku leczenia uzdrowiskowego w trybie stacjonarnym;4) termin ważności skierowania i okres leczenia w przypadku leczenia uzdrowiskowego w trybie ambulatoryjnym.W przypadku skierowania na leczenie uzdrowiskowe w trybie ambulatoryjnym,

potwierdzonego przez właściwy oddział wojewódzki NFZ, świadczeniobiorca uzgadnia termin rozpoczęcia leczenia uzdrowiskowego z zakładem lecznictwa uzdrowiskowego, do którego otrzymał skierowanie, nie później niż 14 dni przed planowaną datą rozpoczęcia leczenia.

Zakład lecznictwa uzdrowiskowego potwierdza świadczeniobiorcy uzgodniony termin rozpoczęcia leczenia uzdrowiskowego w formie pisemnej lub elektronicznej.

Oddział wojewódzki NFZ doręcza świadczeniobiorcy potwierdzone skierowanie nie później niż w terminie 14 dni przed datą rozpoczęcia leczenia.

Doręczając skierowanie na leczenie w sanatorium, oddział wojewódzki NFZ informuje o zasadach odpłatności za pobyt w sanatorium.

Skierowanie, którego oddział wojewódzki NFZ nie potwierdził z powodu niewskazania przez lekarza specjalistę celowości skierowania, jest zwracane lekarzowi ubezpieczenia zdrowotnego, który je wystawił, wraz z podaniem przyczyny odmowy potwierdzenia skierowania.

106

IV


O niepotwierdzeniu skierowania oddział wojewódzki NFZ zawiadamia świadczeniobiorcę nie później niż 30 dni od otrzymania wniosku.

Na niepotwierdzenie skierowania przez oddział wojewódzki NFZ nie przysługuje odwołanie.Skierowanie, którego oddział wojewódzki NFZ nie potwierdził z powodu braku

miejsc w odpowiednich zakładach lecznictwa uzdrowiskowego, składane jest do dokumentacji prowadzonej przez ten oddział. O zaistniałej sytuacji oddział wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia zawiadamia świadczeniobiorcę.

Do sanatoriów kierowane są m.in. osoby niepełnosprawne, osoby po ciężkich chorobach czy po długim leczeniu szpitalnym. W większości przypadków osoby te uczestniczą w kosztach pobytu w sanatorium - tzn. dopłacają, pokrywając w ten sposób część wydatków związanych z wyżywieniem i zakwaterowaniem. Koszty przejazdu doizuzdrowiska, oraz częściowe zakwaterowania i wyżywienia ponosi pacjent.

Dzieci i młodzież do ukończenia lat 18, a jeżeli kształcą się dalej - do ukończenia lat 26, dzieci niepełnosprawne w znacznym stopniu (orzeczenie wydane po 16 r. ż.), a także dzieci uprawnione do renty rodzinnej nie ponoszą odpłatności za koszty wyżywienia i zakwaterowania w prewentorium i sanatorium uzdrowiskowym.

Leczenie uzdrowiskowe obejmuje trzy rodzaje świadczeń:- leczenie w szpitalu uzdrowiskowym,- leczenie w sanatorium uzdrowiskowym,- leczenie ambulatoryjne.

Pobyt w szpitalu uzdrowiskowym traktowany jest jako kontynuacja leczenia szpitalnego. Jest on całkowicie bezpłatny i odbywa się w ramach zwolnienia lekarskiego.

Na leczenie w sanatorium uzdrowiskowym kieruje lekarz ubezpieczenia zdrowotnego: lekarz pierwszego kontaktu, specjalista bądź lekarz ze szpitala.

Wystawiając skierowanie, może on wskazać zalecane miejsce i rodzaj leczenia uzdrowiskowego. Skierowanie takie, wraz z dokumentacją medyczną, przesyłane jest przez lekarza wystawiającego skierowanie do oddziału wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia.

Ubezpieczony wyjeżdża do sanatorium w ramach urlopu wypoczynkowego i pokrywa część kosztów zakwaterowania i wyżywienia oraz koszty przejazdu. O tym jak często można się ubiegać o wyjazd do sanatorium decydują wewnętrzne uchwały wojewódzkich oddziałów NFZ. Średnio jest to raz na dwa lata. Uzależnione jest to przede wszystkim od ilości środków, którymi dysponuje oddział NFZ, ilości miejsc w ośrodkach uzdrowiskowych oraz ilości wniosków napływających do oddziału.

Okres pobytu na leczeniu uzdrowiskowym dla dorosłych wynosi dla leczenia:

1) w szpitalu uzdrowiskowym - 21 dni;2) uzdrowiskowego w formie rehabilitacji uzdrowiskowej w szpitalu uzdrowiskowym - 28 dni;3) w sanatorium uzdrowiskowym - 21 dni;4) uzdrowiskowego w formie rehabilitacji uzdrowiskowej w sanatorium uzdrowiskowym - 28 dni;5) ambulatoryjnego - od 6 do 18 dni zabiegowych.

Okres pobytu na leczeniu uzdrowiskowym dla dzieci wynosi:1) dla leczenia w szpitalu uzdrowiskowym - 27 dni;2) dla leczenia w sanatorium uzdrowiskowym - 21 dni;3) dla leczenia ambulatoryjnego od 6 do 18 dni zabiegowych.

Okresy, o których mowa w pkt 1 (dla dzieci i dorosłych) może być wydłużony na wniosek lekarza zakładu lecznictwa uzdrowiskowego, za zgodą oddziału Narodowego Funduszu Zdrowia, który potwierdził skierowanie. Zgoda udzielana jest w ciągu dwóch dni roboczych liczonych od dnia wpłynięcia wniosku do odpowiedniego oddziału NFZ.

Osoby korzystające z leczenia uzdrowiskowego zobowiązane są do pokrywania części kosztów zakwaterowania i wyżywienia.

Opłaty za pobyt w sanatorium

Stawki za pobyt w sanatorium Sezon I - 1.X.-30.IV. Sezon II - 1.V.-30.IX.Pokój 1 -osobowy z pełnym węzłem higieniczno-sanitarnym

23,00 zł 30,00 zł

Pokój 1 -osobowy w studio* 19,00 zł 27,00 złPokój 1 -osobowy bez pełnego węzła higieniczno-sanitarnego

18,00 zł 24,00 zł

Pokój 2-osobowy z pełnym węzłem higieniczno-sanitarnym

14,00 zł 20,00 zł

Pokój 2-osobowy w studio* 12,00 zł 18,00 zł

107

IV


Pokój 2-osobowy bez pełnego węzła higieniczno-sanitarnego

10,50 zł 14,00 zł

Pokój wieloosobowy z pełnym węzłem higieniczno-sanitarnym

9,00 zł 10,50 zł

Pokój wieloosobowy w studio* 8,00 zł 9,50 złPokój wieloosobowy bez pełnego węzła higieniczno-sanitarnego

7,50 zł 9,00 zł

* Przez pokój w studio należy rozumieć jeden z dwóch lub więcej pokoi posiadających wspólną łazienkę i przedpokój.

Świadczeniobiorca dokonuje wyboru standardu pokoju, biorąc pod uwagę możliwości świadczeniodawcy.

Dodatkowo, odnoście leczenia w trybie ambulatoryjnym istnieje obowiązek uzgodnienia między kuracjuszem a zakładem uzdrowiskowym terminu rozpoczęcia leczenia. Należy to zrobić najpóźniej na 14 dni przed planowanym początkiem kuracji.

Odpłatność za pobyt w sanatorium uzdrowiskowym różnicuje się ze względu na sezon rozliczeniowy, w którym ubezpieczony odbywa leczenie:1) sezon l - od dnia 1 października do dnia 30 kwietnia,2) sezon II - od dnia 1 maja do dnia 30 września.

Jeżeli pobyt świadczeniobiorcy w sanatorium uzdrowiskowym przypada w dwóch sezonach rozliczeniowych, wysokość częściowej odpłatności oblicza się, uwzględniając odpowiednio liczbę dni przypadającą w danym sezonie rozliczeniowym.

Wysokość częściowej odpłatności pomniejsza się w przypadku skrócenia pobytu w sanatorium uzdrowiskowym:1) z przyczyn leżących po stronie sanatorium, do którego świadczeniobiorca został

skierowany na leczenie uzdrowiskowe,1) z powodu choroby świadczeniobiorcy, która uniemożliwia kontynuowanie pobytu w sanatorium,2) z przyczyn niezależnych od świadczeniobiorcy, w tym udokumentowanej choroby

lub śmierci członka najbliższej rodziny i osoby pozostającej pod opieką świadczeniobiorcy

- o kwotę stanowiącą iloczyn liczby dni odpowiadających pełnym dobom, o które pobyt został skrócony, i odpłatności.

W przypadku skrócenia pobytu w sanatorium uzdrowiskowym z przyczyn innych niż wymienione powyżej świadczeniobiorca ponosi pełną odpłatność.

Świadczeniobiorca ponosi także koszty przejazdu na leczenie uzdrowiskowe i z leczenia uzdrowiskowego.

Realizację zadań Ministra Zdrowia w zakresie lecznictwa uzdrowiskowego sprawuje:

Ministerstwo Zdrowia, Departament Organizacji Ochrony Zdrowia Wydział Uzdrowisk Ul. Miodowa 15, 00-952 Warszawa Tel. (022) 63-49-497; 63-49-268; 63-49-495; 63-49-312

Biuro Praw Pacjenta przy Ministrze Zdrowia ul. Długa 38/40 Warszawa 00-238 tel./faks: (0-22) 635-75-78e-mail: [email protected]łatna infolinia: 0-800-190-590 (pn. - pt. w godz. 9.00-21.00)Biuro czynne: pn.-pt. w godz. 8.15-16.15Prawnik biura przyjmuje: pn.-pt. w godz. 9.00-15.00

2. Turnusy rehabilitacyjne

Podstawa prawna:- Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t. j. Dz. U. z 2008 r. Nr 14 poz. 92),- ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ z dnia 15 listopada 2007 r. w sprawie turnusów rehabilitacyjnych (Dz. U. Nr 230, poz. 1694).

Z turnusów rehabilitacyjnych mogą korzystać wszystkie osoby niepełnosprawne, które posiadają ważne orzeczenie:1. o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności lub2. o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy na podstawie odrębnych przepisów lub3. o niepełnosprawności, wydane przez ukończeniem 16 roku życia.

Osoba niepełnosprawna może ubiegać się o dofinansowanie, pod warunkiem, że:

1) lekarz prowadzący wypełni stosowny wniosek,

108

IV



2) w danym roku nie korzystała z dofinansowania PFRON na ten cel,3) wybierze ośrodek, który posiada wpis do specjalnego rejestru ośrodków,

prowadzonego przez wojewodę, albo poza takim ośrodkiem, w przypadku, gdy turnus jest organizowany w formie niestacjonarnej;

4) wybierze organizatora turnusu, który posiada wpis do rejestru organizatorów turnusów;5) będzie uczestniczyła w zajęciach przewidzianych w programie turnusu;

6) nie będzie pełniła funkcji członka kadry na turnusie ani nie będzie opiekunem innego uczestnika tego turnusu;

7) spełni kryterium dochodowe,1) w przypadku turnusu, którego program przewiduje także zabiegi fizjoterapeutyczne,

przedstawi podczas pierwszego badania zaświadczenie lekarskie o aktualnym stanie zdrowia, w szczególności o chorobie zasadniczej, uczuleniach i przyjmowanych lekach.

Osobie niepełnosprawnej o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności albo równoważnym oraz osobie niepełnosprawnej w wieku do 16 lat może być przyznane dofinansowanie pobytu na turnusie rehabilitacyjnym jej opiekuna, pod warunkiem, że:1) w części wniosku wypełnianej przez lekarza, uzasadni on konieczności pobytu opiekuna;2) opiekun:

a) nie będzie pełnił funkcji członka kadry na tym turnusie,b) nie jest osobą niepełnosprawną wymagającą opieki innej osoby,c) ukończył 18 lat lubd) ukończył 16 lat i jest wspólnie zamieszkującym członkiem rodziny osoby niepełnosprawnej.

Wniosek o dofinansowanie w PCPR - właściwym dla miejsca zamieszkania - osoba niepełnosprawna składa osobiście lub za pośrednictwem opiekuna albo organizatora turnusów rehabilitacyjnych.

Do wniosku należy dołączyć:1) kopię orzeczenia o stopniu niepełnosprawności lub kopię orzeczenia, lub kopię wypisu z

treści orzeczenia traktowanego na równi z tym orzeczeniem albo kopię orzeczenia o niepełnosprawności;

2) wniosek lekarza, pod którego opieką znajduje się osoba niepełnosprawna, o skierowanie na turnus rehabilitacyjny.

PCPR w terminie 10 dni od dnia złożenia wniosku informuje wnioskodawcę o ewentualnych uchybieniach, które powinny być usunięte w terminie 30 dni od dnia otrzymania od PCPR informacji na ten temat. Nieusunięcie ich w wyznaczonym terminie powoduje pozostawienie wniosku bez rozpatrzenia.

PCPR rozpatruje wnioski w terminie 30 dni od dnia złożenia kompletnego wniosku. W przypadku, gdy zaistnieją wątpliwości w sprawie wnioskowanego dofinansowania (w szczególności dotyczy to wysokości dochodów i liczby osób pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym), mające wpływ na przyznanie dofinansowania, PCPR powiadamia wnioskodawcę o konieczności złożenia w wyznaczonym terminie, nie dłuższym niż 14 dni od dnia otrzymania wezwania, wyjaśnień w sprawie lub dostarczenia niezbędnych dokumentów.

Przy rozpatrywaniu wniosku o dofinansowanie bierze się pod uwagę stopień i rodzaj niepełnosprawności wnioskodawcy oraz wpływ niepełnosprawności na możliwość realizacji przez wnioskodawcę kontaktów społecznych w codziennym funkcjonowaniu, a także uwzględnia się na korzyść wnioskodawcy fakt niekorzystania z dofinansowania w roku poprzednim.

Pierwszeństwo w uzyskaniu dofinansowania mają osoby niepełnosprawne, które posiadają orzeczenia o zaliczeniu do znacznego i umiarkowanego stopnia niepełnosprawności albo równoważne, osoby niepełnosprawne w wieku do 16 lat albo w wieku do 24 lat uczące się i niepracujące bez względu na stopień niepełnosprawności.

Dofinansowanie można otrzymać tylko raz w roku kalendarzowym.

Ze środków PFRON nie może być dofinansowane uczestnictwo w turnusie rehabilitacyjnym finansowanym w części lub w całości na podstawie przepisów o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych lub o systemie ubezpieczeń społecznych albo o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Wysokość dofinansowania wynosi:1) 27 % przeciętnego wynagrodzenia - dla osoby ze znacznym stopniem

niepełnosprawności, osoby niepełnosprawnej w wieku do 16. roku życia oraz osoby niepełnosprawnej w wieku 16-24 lat uczącej się i niepracującej, bez względu na stopień niepełnosprawności;

109

IV


2) 25 % przeciętnego wynagrodzenia - dla osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności;3) 23 % przeciętnego wynagrodzenia - dla osoby z lekkim stopniem niepełnosprawności;4) 18 % przeciętnego wynagrodzenia - dla opiekuna osoby niepełnosprawnej;5) 18 % przeciętnego wynagrodzenia - dla osoby niepełnosprawnej zatrudnionej w

zakładzie pracy chronionej, niezależnie od posiadanego stopnia niepełnosprawności.

W przypadku uzasadnionym szczególnie trudną sytuacją życiową osoby niepełnosprawnej dofinansowanie dla tej osoby lub dofinansowanie pobytu jej opiekuna na turnusie rehabilitacyjnym może zostać podwyższone do wysokości 35 % przeciętnego wynagrodzenia. Podwyższenie dofinansowania pobytu opiekuna może nastąpić, jeżeli opiekun pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z osobą niepełnosprawną lub osoba ta ponosi koszty uczestnictwa opiekuna w turnusie.

W przypadku znacznego niedoboru środków PFRON w danym roku w stosunku do istniejących potrzeb w tym zakresie, PCPR może obniżyć wysokość dofinansowania, nie więcej jednak niż o 20 % kwot, o których mowa powyżej, albo przyjąć zasadę przyznawania dofinansowania tej samej dorosłej osobie niepełnosprawnej raz na dwa lata.

Osoba niepełnosprawna, w terminie 30 dni od otrzymania powiadomienia o przyznaniu dofinansowania, nie później jednak niż na 21 dni przed dniem rozpoczęcia turnusu, przekazuje do PCPR informację o wyborze turnusu.

PCPR po otrzymaniu informacji o wyborze turnusu w terminie 7 dni sprawdza:1) czy wybrany przez osobę niepełnosprawną ośrodek i organizator posiadają

odpowiednio wpis do rejestru ośrodków i organizatorów, obejmujący okres trwania turnusu;

2) czy ośrodek, w którym odbędzie się turnus, jest uprawniony do przyjmowania osób niepełnosprawnych z określonymi w orzeczeniu lub we wniosku lekarskim dysfunkcjami lub schorzeniami;

3) czy organizator jest uprawniony do organizowania turnusu wybranego przez osobę niepełnosprawną z określonymi w orzeczeniu lub we wniosku lekarskim dysfunkcjami lub schorzeniami.W przypadku niespełnienia któregokolwiek z tych warunków PCPR w terminie 7

dni informuje osobę niepełnosprawną o konieczności dokonania wyboru innego ośrodka lub organizatora turnusu rehabilitacyjnego, pod rygorem nieprzekazania przyznanego dofinansowania.

Ważne- Kwota dofinansowania nie może być wyższa od faktycznego kosztu

uczestnictwa w turnusie osoby niepełnosprawnej lub pobytu jej opiekuna.- Dofinansowanie uczestnictwa osoby niepełnosprawnej w turnusie rehabilitacyjnym

może być wykorzystane jedynie przez osobę, której zostało przyznane.

- W przypadku skrócenia uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym z przyczyn innych niż losowe osoba niepełnosprawna oraz opiekun ponosi koszty pobytu na tym turnusie.

- Osoba niepełnosprawna bezdomna składa wniosek o dofinansowanie w PCPR właściwym dla miejsca pobytu.

- Osoba niepełnosprawna przebywająca pod opieką instytucjonalną składa wniosek o dofinansowanie w PCPR właściwym dla miejsca pobytu.

- Powiatowe centra pomocy rodzinie zobowiązane są do udzielania osobom zainteresowanym informacji dotyczących ośrodków i organizatorów turnusów, którzy posiadają wpisy do odpowiednich rejestrów. Dzięki temu osoby niepełnosprawne mogą wybrać ofertę odpowiednią do rodzaju niepełnosprawności i zaleceń lekarza.Aktualne informacje o ośrodkach i organizatorach turnusów rehabilitacyjnych,

posiadających wpisy do rejestrów wojewody dostępne są pod adresem elektronicznym: www.ebon.mps.gov.pl. Na tej stronie znajduje się centralna baza danych, utworzona z 16 wojewódzkich rejestrów ośrodków i 16 wojewódzkich rejestrów organizatorów. Zawiera ona aktualizowane przez wojewodów informacje o ośrodkach i organizatorach, posiadających wpis do odpowiedniego rejestru wojewody.

Na stronie umożliwiono wyszukiwanie ośrodków i organizatorów według zadanych kryteriów (np. rodzaju turnusu, rodzaju dysfunkcji, adresu). Wyszukane pozycje można następnie wydrukować wraz z danymi kontaktowymi.

Zagadnienie 12. Dwuinstancyjność orzekania o niepełnosprawności

110

IV

http://www.ebon.mps.gov.pl/


Obecnie obowiązują dwa rodzaje orzecznictwa - regulowane dwoma różnymi ustawami i prowadzonymi przez różne instytucje:1. Tzw. orzecznictwo do celów rentowych, które prowadzą lekarze orzecznicy ZUS oraz

komi-sje lekarskie ZUS. Szczególnymi grupami są rolnicy i ich rodziny - podlegają oni lekarzomrzeczoznawcom i komisjom lekarskim Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS)oraz tzw. służby mundurowe (policjanci, żołnierze, celnicy) i ich rodziny - podlegają komisjomlekarskim MON lub MSWiA.

2. Tzw. orzecznictwo do celów pozarentowych - realizowane przez powiatowe lub miejskie ze-społy do spraw orzekania o niepełnosprawności.

1. Orzecznictwo o niezdolności do pracy do celów rentowych (patrz Rozdz. III)

Podstawa prawna:- Ustawa z dn. 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r., Nr 39, poz. 353 z późn. zm.),- Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dn. 14 grudnia 2004 r. w sprawie orzekania o niezdolności do pracy (Dz. U. z 2004 r., Nr 273, poz. 2711).

Niezdolność do pracy do celów rentowych jest orzekana przez lekarza orzecznika ZUS. Nie oznacza to jednak, że nie możemy podjąć pracy.ZUS nie ma wpływu na ewentualne wykonywanie pracy przez ubezpieczonego, co do

którego orzeczono niezdolność do pracy. Podjęcie pracy może mieć jednak wpływ na sytuację rencisty. Wykonywanie ciężkiej pracy fizycznej przez pana X, który ma orzeczoną okresową niezdolność do pracy, może mieć wpływ na treść orzeczenia wydanego przez lekarza orzecznika ZUS, podczas kolejnych badań.

Odwołanie do sądu Podstawa prawna:- Ustawa z dn. 17 listopada 1964 r. Kodeks Postępowania Cywilnego (Dz. U. Nr 43,

poz. 296 z późn. zm.).

Od decyzji ZUS w sprawie renty można odwołać się do Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, właściwego dla okręgu, w którym ma siedzibę oddział ZUS wydający zaskarżaną decyzję. Odwołanie do sądu nie będzie skuteczne, jeśli w pierwszej kolejności nie skorzystamy z drogi odwoławczej w ZUS (nie zgłosimy sprzeciwu do komisji lekarskiej).

Postępowanie sądowe jest wolne od opłat sądowych.Odwołanie do sądu wnosi się pisemnie za pośrednictwem oddziału ZUS, który

wydał decyzję, w terminie miesiąca od doręczenia odpisu decyzji. Sąd odrzuca odwołanie wniesione po upływie terminu, chyba że przekroczenie terminu nie jest nadmierne i nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującego się.

Jeżeli oddział ZUS uzna odwołanie za słuszne zmienia lub uchyla zaskarżoną decyzję i sprawa nie trafia już do sądu. Jeżeli odwołanie nie zostanie uwzględnione sprawa trafia do sądu.

Jeżeli organ rentowy nie wydał decyzji w terminie 2 miesięcy, licząc od dnia zgłoszenia roszczenia, odwołanie można wnieść w każdym czasie po upływie tego terminu.

Jeżeli w odwołaniu od decyzji organu rentowego zostaną wskazane nowe okoliczności dotyczące niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, które powstały po dniu wydania orzeczenia przez lekarza orzecznika ZUS, od którego nie wniesiono sprzeciwu lub orzeczenia komisji lekarskiej Zakładu - organ rentowy nie przekazuje odwołania do sądu, lecz kieruje sprawę do lekarza orzecznika do ponownego rozpatrzenia. Organ rentowy nie przekazuje sprawy do sądu także wówczas, gdy nie można ustalić daty powstania wskazanych w odwołaniu nowych okoliczności. W tych przypadkach organ rentowy uchyla poprzednią decyzję, rozpatruje nowe okoliczności i wydaje nową decyzję. Od tej decyzji przysługuje również odwołanie do sądu.

JAKA KWOTA RENTY ZOSTANIE PRZYZNANA, W PRZYPADKU „ODWIESZENIA"?

W wypadku, gdy staramy się o przywrócenie renty, powinniśmy złożyć do ZUS wniosek o naliczenie do niej dodatkowych, wypracowanych w okresie zatrudnienia okresów składkowych, aby podwyższyć kwotę wypłacanego świadczenia. Jeśli tego nie zrobimy, ZUS przyzna nam zrewaloryzowaną renty.

CZY POBIERAJĄC RENTĘ, MOŻNA PRACOWAĆ?Tak! Ważne jest jednak, aby zajęcie wykonywane przez osobę, która otrzymuje

rentę było adekwatne do stanu zdrowia. Informacja o podjęciu pracy przez osobę niezdolną do jej wykonywania może mieć wpływ na decyzję organu orzekającego, w sytuacji gdy osoba ta ubiega się o przedłużenie okresu niezdolności do pracy.

111

IV


Weryfikacja czyli badania kontrolneUzyskanie zadowalającego nas orzeczenia lekarza orzecznika lub komisji

lekarskiej, oraz przyznana renta nie oznacza, że już zawsze będziemy otrzymywać świadczenie. Zdają sobie z tego sprawę osoby, którym orzeczono okresową niezdolność do pracy i przyznano rentę okresową.

Uzyskanie orzeczenia o trwałej niezdolności do pracy nie oznacza, że już nigdy nie będziemy musieli poddawać się ocenie ZUS. Zakład ma prawo wezwać nas na badania kontrolne. Sprawdza czy lekarze orzecznicy i komisje pracują prawidłowo, a orzeczenia wydawane są wg. jednolitych zasad. Jeśli doszuka się nieprawidłowości, może zlecić ponowne badanie. Konsekwencje kontroli mogą być nieprzyjemne dla osoby niepełnosprawnej. Jej dotychczasowe orzeczenie może zostać zmienione - rencista może nawet zostać pozbawiony orzeczenia (i renty). Od takiej decyzji przysługują opisane wyżej środki odwoławcze.

2. Orzecznictwo o niepełnosprawności do celów pozarentowych

Podstawa prawna:- Ustawa z dn. 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t. j. Dz. U. z 2008 r. Nr 14, poz. 92),- Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dn. 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz. U. Nr 139, poz. 1328),- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dn. 1 lutego 2002 r. w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia (Dz. U. Nr 17, poz. 162).

Od 1 stycznia 2007 r. jest tworzony Elektroniczny Krajowy System Monitoringu Orzekania

0Niepełnosprawności, w którym przetwarza się dane w celu usprawnienia i podniesienia jakości orzekania o niepełnosprawności. Administratorami danych w prowadzonych przez siebie bazach danych są powiatowe i wojewódzkie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności oraz Pełnomocnik Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych.

Kto orzeka o stopniu niepełnosprawności do celów pozarentowych? - orzeczenia o stopniu niepełnosprawności do celów pozarentowych wydaje Powiatowy/Miejski Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności.

Ważne: Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności otrzymują przede wszystkim te osoby, które nie posiadają orzeczenia lekarza orzecznika ZUS.

Gdzie należy złożyć wniosek?Wniosek o wydanie orzeczenia składa się w powiatowym zespole do spraw orzekania o

niepełnosprawności. Informacje o siedzibie zespołu i adresie uzyskasz w każdym ośrodku pomocy społecznej, powiatowym centrum pomocy rodzinie, starostwie powiatowym, urzędzie miasta1gminy. Nie w każdym powiecie znajduje się taki zespół, dlatego może się okazać, że zostaniemy skierowani do sąsiedniego powiatu.

Procedura uzyskania orzeczenia

Zespoły orzekają na wniosek:• osoby zainteresowanej,• przedstawiciela ustawowego tej osoby,• przedstawiciela ustawowego dziecka.

Wniosek można również złożyć za pośrednictwem Ośrodka Pomocy Społecznej - wówczas osoba zainteresowana albo jej przedstawiciel ustawowy musi wyrazić pisemną zgodę na złożenie wniosku w jej imieniu.

Wniosek o wydanie orzeczenia powinien zawierać:- dane osobowe: imię i nazwisko wnioskodawcy, datę i miejsce urodzenia, adres

zamieszkania, numer dowodu osobistego lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość, numer ewidencyjny PESEL,

- cel uzyskania orzeczenia (np. uzyskanie świadczeń finansowych z pomocy społecznej, posiadania uprawnień do korzystania z ulg, karty parkingowej, możliwość korzystania z warsztatów terapii zajęciowej),

- dane dotyczące sytuacji społecznej i zawodowej, informacje o tym, czy dana osoba ubiegała się wcześniej o ustalenie niepełnosprawności i czy pobiera świadczenia z ubezpieczania społecznego),

- oświadczenie o prawdziwości danych zawartych we wniosku.

Poza tym wymagane jest:• Zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia wydane przez lekarza, pod którego

opieką znajduje się wnioskodawca (może to być lekarz pierwszego kontaktu), zaświadczenie takie ważne jest 30 dni od daty wydania i w tym czasie należy złożyć wniosek,

112

IV


• Kserokopie dokumentacji medycznej (historia choroby) umożliwiające ocenę stopnia niepełnosprawności,

• Do wniosku o wydanie orzeczenia o wskazaniach do ulg i uprawnień należy dołączyć dokumentację medyczną (kserokopie), kserokopię orzeczenia o inwalidztwie (KIZ) lub niezdolności do pracy (ZUS) oraz inne posiadane dokumenty, mogące mieć wpływ na ustalenie wskazań do ulg i uprawnień.

• Wymagane druki wniosku do wypełnienia oraz zaświadczenia lekarskiego można otrzymać w Powiatowym Zespole ds. Orzekania o Niepełnosprawności (można się zwrócić do Zespołu o przesłanie czystych druków pocztą).

Powiadomienie o terminie posiedzenia składu orzekającego (takie powiadomienie zazwyczaj otrzymuje się w formie listownej) z wezwaniem do stawienia się w Zespole powinno się otrzymać najpóźniej na dwa tygodnie przed terminem posiedzenia. W przypadku braku wezwania do stawiennictwa powiadomienie zawiera wyłącznie termin rozpatrzenia wniosku

Wniosek powinien być rozpatrzony nie później niż w ciągu 1 miesiąca od dnia jego złożenia. W przypadkach bardziej skomplikowanych wniosek powinien być rozpatrzony nie później niż w ciągu 2 miesięcy od daty złożenia wniosku.

Po złożeniu wniosku o wydanie orzeczenia o wskazaniach do ulg i uprawnień - zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności zwraca się do właściwego organu rentowego o udostępnienie kopii orzeczenia o niezdolności do pracy lub o zaliczeniu do jednej z grup inwalidów. Jeżeli przedłożona wraz z wnioskiem dokumentacja jest niewystarczająca do wydania orzeczenia0 niepełnosprawności, stopniu niepełnosprawności lub o wskazaniach do ulg i uprawnień, przewodniczący powiatowego zespołu zawiadamia na piśmie o konieczności jej uzupełnienia. Wyznacza także termin złożenia brakującej dokumentacji. Nie uzupełnienie jej w określonym terminie powoduje pozostawienie wniosku bez rozpoznania.

Orzeczenie o niepełnosprawności, stopniu niepełnosprawności lub o wskazaniach do ulg1uprawnień doręcza się na piśmie, nie później niż w terminie 14 dni od dnia posiedzenia w sprawie wydania orzeczenia.

Rozpatrywanie wnioskuWniosek o wydanie orzeczenia o niepełnosprawności i stopniu

niepełnosprawności rozpatruje co najmniej dwuosobowy skład orzekający, zaś wniosek o wydanie orzeczenia o wskazaniach do ulg i uprawnień rozpatruje jednoosobowo lekarz - członek powiatowego zespołu.

Jeśli osoba wezwana na posiedzenie składu orzekającego nie stawi się w wyznaczonym terminie, jej wniosek pozostaje nierozpoznany. Natomiast gdy nieobecność została usprawiedliwiona ważnymi przyczynami lub zdarzeniami losowymi, przewodniczący zespołu wyznacza nowy termin.

Powiatowe zespoły przy orzekaniu stopnia niepełnosprawności danej osoby biorą pod uwagę:

• zaświadczenie lekarskie oraz inne posiadane dokumenty mogące mieć wpływ na ustalenie niepełnosprawności;

• ocenę stanu zdrowia wydanego przez lekarza Zespołu, określającego trwałe lub czasowe naruszenie sprawności organizmu,

• wiek, płeć, wykształcenie, zawód i posiadane kwalifikacje,• ewentualne zdolność do wykonywania zatrudnienia z uwzględnieniem warunków w

jakich praca może być wykonywana (np. czy osoba może pracować jedynie w warunkach pracy chronionej). Przy ocenie zachowania zdolności do pracy osoby, która nie była wcześniej zatrudniona, bierze się pod uwagę czy i jakie zatrudnienie mogłaby podjąć przy uwzględnieniu jej wykształcenia i posiadanych kwalifikacji przy obniżonej sprawności organizmu, porównując do osoby o podobnym wykształceniu i kwalifikacjach w pełni sprawnej psychicznie i fizycznie,

• możliwości przewrócenia zdolności danej osoby do pracy wykonywanej do tej pory lub innej poprzez leczenie, rehabilitację lub przekwalifikowanie zawodowe,

• ograniczenia występujące w samodzielnej egzystencji i uczestnictwie w życiu społecznym;

• możliwości poprawy funkcjonowania danej osoby w życiu codziennym oraz w pełnieniu ról społecznych (poprzez leczenie, rehabilitację, zaopatrzenie w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze, specjalistyczne usługi opiekuńcze).

W wojewódzkim zespole przeprowadza się badania specjalistyczne, w tym psychologiczne, osób ubiegających się o wydanie orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności, na podstawie skierowań wydanych odpowiednio przez lekarzy lub psychologów, członków zespołów orzekających o niepełnosprawności.

Ocena stanu zdrowia i wydanie orzeczeniaAby wydać orzeczenie o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności,

przewodniczący składu orzekającego sporządza, na podstawie badania, ocenę stanu zdrowia dziecka lub osoby dorosłej. Jeżeli dana osoba nie może uczestniczyć w posiedzeniu składu orzekającego z powodu długotrwałej i nie rokującej poprawy choroby,

113

IV


uniemożliwiającej osobiste stawienie się na posiedzeniu składu orzekającego, co potwierdzone jest zaświadczeniem lekarskim, badanie przeprowadza się w miejscu pobytu tej osoby.

Trzeba wtedy we wniosku zaznaczyć w odpowiedniej rubryce, iż nie jest możliwe samodzielne przybycie na posiedzenie składu orzekającego.

W przypadku gdy lekarz orzecznik uzna posiadaną dokumentację medyczną za wystarczającą do wydania oceny stanu zdrowia, może być ona wydana bez badania.

Orzeczenie o niepełnosprawności zawiera:1) oznaczenie zespołu, który wydał orzeczenie,2) datę wydania orzeczenia,3) datę złożenia wniosku,4) podstawę prawną wydania orzeczenia,5) imię i nazwisko dziecka, datę urodzenia, adres zamieszkania lub pobytu,6) numer dokumentu potwierdzającego tożsamość dziecka,7) ustalenie lub odmowę ustalenia niepełnosprawności,8) symbol przyczyny niepełnosprawności,9) datę lub okres powstania niepełnosprawności,10) okres, na jaki orzeczono niepełnosprawność,11) wskazania określone przez skład orzekający,12) uzasadnienie,13) pouczenie o przysługującym odwołaniu,

14) podpis z podaniem imienia i nazwiska przewodniczącego składu orzekającego oraz pozostałych członków tego składu.

Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności zawiera:1) oznaczenie zespołu, który wydał orzeczenie,2) datę wydania orzeczenia,3) datę złożenia wniosku,4) podstawę prawną wydania orzeczenia,

1) imię i nazwisko osoby zainteresowanej,2) datę i miejsce urodzenia osoby zainteresowanej oraz adres zamieszkania lub pobytu,3) numer dowodu osobistego lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość,4) ustalenie lub odmowę ustalenia stopnia niepełnosprawności,5) symbol przyczyny niepełnosprawności,6) okres, na jaki orzeczono stopień niepełnosprawności,7) datę lub okres powstania niepełnosprawności,8) datę lub okres powstania ustalonego stopnia niepełnosprawności,9) wskazania, o których mowa w art. 6b ust. 3 ustawy, określone przez skład orzekający,10) uzasadnienie,11) pouczenie o przysługującym odwołaniu,12) podpis z podaniem imienia i nazwiska przewodniczącego składu

orzekającego oraz pozostałych członków tego składu.

Orzeczenie o wskazaniach do ulg i uprawnień zawiera:1) oznaczenie zespołu, który wydał orzeczenie,2) datę wydania orzeczenia,3) datę złożenia wniosku,4) podstawę prawną wydania orzeczenia,5) imię i nazwisko osoby zainteresowanej,6) datę i miejsce urodzenia osoby zainteresowanej oraz adres zamieszkania lub pobytu,7) numer dowodu osobistego lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość,8) stopień niepełnosprawności,9) symbol przyczyny niepełnosprawności,10) datę lub okres powstania niepełnosprawności,11) okres, na jaki wydano orzeczenie,12) wskazania, określone przez lekarza - członka powiatowego zespołu,13) uzasadnienie,14) pouczenie o nie przysługującym odwołaniu,15) podpis z podaniem imienia i nazwiska lekarza - członka zespołu orzekającego.

Powiatowy zespół ds. orzekania o niepełnosprawności może wydać orzeczenie o zaliczeniu do:1. Znacznego stopnia niepełnosprawności: oznacza osobę z naruszoną

sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób, w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji. Niezdolność do samodzielnej egzystencji oznacza

114

IV


naruszenie sprawności organizmu, które uniemożliwia danej osobie samodzielne zaspokajanie podstawowych potrzeb życiowych bez pomocy innych osób (za któ-re uważa się samoobsługę, poruszanie się, komunikację).

2. Umiarkowanego stopnia niepełnosprawności: oznacza osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych.

3. Lekkiego stopnia niepełnosprawności: oznacza osobę o naruszonej sprawności organizmu, która powoduje w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mająca ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.

Ważne: zaliczenie do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie wyklucza zatrudnienia danej osoby na otwartym rynku pracy (poza zakładami pracy chronionej). Pracodawca chcący zatrudnić osoby o takim stopniu niepełnosprawności musi przystosować stanowisko pracy do potrzeby osoby niepełnosprawnej i uzyskać pozytywną ocenę Państwowej Inspekcji Pracy.

Posiadanie orzeczenia wydanego przez zespół ds. orzekania o niepełnosprawności pozwala korzystać z następujących form pomocy, bądź uprawnień:• w zakresie rehabilitacji zawodowej i zatrudnienia - możliwość uzyskania odpowiedniego

zatrudnienia, korzystania ze szkoleń (także specjalistycznych) czy korzystanie z uprawnień przysługujących pracownikom będącym osobami niepełnosprawnymi (np. prawo do dodatkowych urlopów i przerw w pracy);

• z ulg - np. podatkowych, komunikacyjnych, zwolnienie z opłat radiowo-telewizyjnych;• w zakresie rehabilitacji społecznej - np. możliwość uczestnictwa w warsztatach terapii

zajęciowej; turnusach rehabilitacyjnych;• w zaopatrzeniu w przedmioty ortopedyczne (kule, laski, wózki, protezy itd.), środki

pomocnicze (np. pampersy), likwidaję barier architektonicznych, w komunikowaniu się i technicznych, ułatwiające codzienne funkcjonowanie;

• z usług socjalnych, opiekuńczych, terapeutycznych, rehabilitacyjnych świadczonych przez instytucje pomocy społecznej, organizacje pozarządowe oraz inne placówki;

• do zasiłku pielęgnacyjnego i innych świadczeń rodzinnych;• w zakresie ubiegania się o dodatek mieszkaniowy na podstawie art. 5, ust. 3 ustawy z

dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych (Dz. U. Nr 71, poz. 734 z późn. zm.) - ze zwiększonej o 15 m2 powierzchni normatywnej mieszkania, w związku z prawem do zamieszkiwania w oddzielnym pokoju (istotny jest tu rodzaj niepełnosprawności, w szczególności, czy osoba porusza się na wózku inwalidzkim, jest leżąca, ma znaczne ograniczenia w przyjmowaniu pokarmów i innych czynnościach fizjologicznych).

Skrócony tryb orzekania - osoby posiadające ważne orzeczenia o zaliczeniu do jednej z grup inwalidów, niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym wydane przed 1.01.1998 r. lub orzeczenia o niezdolności do pracy, chcąca uzyskać orzeczenie o wskazaniach do ulg i uprawnień, czy w celu uzyskania legitymacji osoby niepełnosprawnej lub karty parkingowej przysługujących osobom niepełnosprawnym z tytułu określonych przyczyn niepełnosprawności, winna złożyć stosowny wniosek do powiatowego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności. Zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności ma prawo wtedy żądać od właściwych organów rentowych udostępnienia kopii orzeczeń.

Od orzeczenia o wskazaniach do ulg i uprawnień wydanego w trybie uproszczonym, nie przysługuje odwołanie do Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności, można jedynie zaskarżyć samą procedurę jego wydania do Naczelnego Sądu Administracyjnego. NSA ocenia, czy orzeczenie zostało wydane zgodnie z prawem, nie rozpatruje sprawy pod względem merytorycznym. Nie można się odwołać od prawomocnej decyzji, jaką jest wydane wcześniej orzeczenie. Zespoły nie mają więc możliwości jego weryfikowania, wyznaczają tylko na jego podstawie odpowiednie wskazania z niego wynikające.

NA JAK DŁUGO WYDAWANE JEST ORZECZENIE DO CELÓW POZARENTOWYCH?Zespoły powiatowe orzekają o stopniu niepełnosprawności na stałe lub na czas

określony. Niepełnosprawność dziecka orzeka się na czas określony, ale jest to okres nie dłuższy niż do ukończenia przez nie 16. roku życia. Po tym czasie dziecko może uzyskać orzeczenie o stopniu niepełnosprawności.

Niepełnosprawność dzieci do 16 roku życiaDzieci do 16 roku życia zalicza się - bez określania stopnia niepełnosprawności -

do osób niepełnosprawnych wówczas, gdy:- mają naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną o przewidywanym okresie

trwania powyżej 12 miesięcy, z powodu wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu, powodującą konieczność zapewnienia im całkowitej

115

IV


opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku.

Dzieci, które spełniają takie warunki, mogą ubiegać się - za pośrednictwem przedstawiciela ustawowego - o wydanie orzeczenia o niepełnosprawności.

Przy orzekaniu o niepełnosprawności osób do 16 roku życia bierze się pod uwagę:

- zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia wydane przez lekarza prowadzącego i inne dokumenty, które mogą mieć wpływ na ustalenie niepełnosprawności,

- ocenę stanu zdrowia wystawioną po przeprowadzonym badaniu przez lekarza orzecznika. Zawiera ona opis przebiegu choroby, wyniki leczenia, rehabilitacji, rozpoznanie choroby zasadniczej i współistniejących, rokowania przebiegu choroby oraz ograniczenia, z jakimi w życiu codziennym spotyka się dane dziecko, w porównaniu z rówieśnikami o pełnej sprawności psychicznej i fizycznej organizmu,

- możliwości poprawy zaburzonej funkcji organizmu poprzez zaopatrzenie w przedmioty ortopedyczne, środki techniczne, środki pomocnicze.

Ponowne ustalenie niepełnosprawnościOsoba niepełnosprawna posiadająca orzeczenie o niepełnosprawności lub

stopniu niepełnosprawności wydane na czas określony może wystąpić z wnioskiem o wydanie orzeczenia o ponowne ustalenie niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności.

W przypadku zmiany stanu zdrowia osoba niepełnosprawna posiadająca orzeczenie o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności może wystąpić z wnioskiem o ponowne wydanie orzeczenia uwzględniającego zmianę stanu zdrowia.

W przypadku, gdy załączona dokumentacja medyczna oraz badanie osoby, która złożyła ponowny wniosek nie wskazują na zmianę stanu zdrowia, skład orzekający wydaje orzeczenie o odmowie wydania orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności.

GDZIE MOŻNA SIE ODWOŁAĆ OD ORZECZENIA ZESPOŁU POWIATOWEGO? Postępowanie odwoławcze- Odwołanie od orzeczenia powiatowego zespołu ds. orzekania o

niepełnosprawności przysługuje do wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności, w terminie 14 dni od daty doręczenia orzeczenia. Odwołanie składa się za pośrednictwem powiatowego zespołu ds. orzekania o stopniu niepełnosprawności, który wydał orzeczenie. Od orzeczenia wydanego przez wojewódzki zespół przysługuje odwołanie do Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecz-nych za pośrednictwem organu, który wydal orzeczenie, tj. wojewódzkiego zespołu.

Postępowanie w sprawach odwołań jest wolne od kosztów i opłat sądowych.

Powiatowy zespół, który wydał orzeczenie, obowiązany jest przesłać odwołanie wraz z aktami sprawy do wojewódzkiego zespołu, w terminie 7 dni od dnia otrzymania odwołania. Jeżeli natomiast powiatowy zespół uzna, że odwołanie zasługuje w całości na uwzględnienie, wydaje nowe orzeczenie, w którym uchyla lub zmienia zaskarżone orzeczenie.

W postępowaniu odwoławczym przed wojewódzkim zespołem, w sprawach o ustalenie niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności, stosuje się taki sam tryb postępowania, jak przed zespołem powiatowym.

Skład zespołu orzekającego - członkami powiatowego oraz wojewódzkiego zespołu są:1) przewodniczący,2) sekretarz,3) lekarze,4) psycholodzy,5) pedagodzy,6) doradcy zawodowi,7) pracownicy socjalni.

Przystosowanie pomieszczeń do potrzeb osób niepełnosprawnychPomieszczenia, w których odbywają się postępowania w sprawie orzekania o

niepełnosprawności, wymagają zapewnienia warunków organizacyjnych i technicznych umożliwiających osobie zainteresowanej lub dziecku:1) poszanowanie ich dóbr osobistych w trakcie badań lekarskich i prowadzenia rozmów

przez członków składów orzekających,2) zapewnienie przestrzegania tajemnicy lekarskiej,

116

IV


3) zachowanie poufności i ochrony danych osobowych. Pomieszczenia powinny zatem posiadać:

1) gabinet lekarski, jako odrębne pomieszczenie,2) pomieszczenia do badań i rozmów przeprowadzanych przez specjalistów, umożliwiające

prowadzenie rozmów w sposób zapewniający dyskrecję,3) punkt udzielający informacji o trybie i zasadach postępowania w zakresie orzekania o

niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności,4) poczekalnię i toalety przystosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych.

Uznaje się, iż pomieszczenia spełniają warunki techniczne, zapewniające dostęp osobom niepełnosprawnym, jeżeli ich powierzchnia, wyposażenie i rozmieszczenie umożliwiają tym osobom:1) samodzielne ich użytkowanie,2) bezpieczne poruszanie się i komunikację,3) swobodę ruchów i użytkowania wyposażenia.

W przypadku, gdy zespół nie posiada gabinetów lekarskich oddzielnie dla dzieci i osób dorosłych, posiedzenia składów orzekających o niepełnosprawności i stopniu

niepełnosprawności nie powinny odbywać się w tym samym dniu.

8. 08-T - choroby układu pokarmowego9. 09-M - choroby układu moczowo-płciowego

10. 10-N - choroby neurologiczne11. 11-1 - inne, w tym schorzenia: endokrynologiczne, metaboliczne, zaburzenia

enzymatyczne, choroby zakaźne i odzwierzęce, zeszpecenia, choroby układu krwiotwórczego

Symbol przyczyny niepełnosprawności zawarty w orzeczeniu o niepełnosprawności, stopniu niepełnosprawności lub wskazaniach do ulg i uprawnień odzwierciedla rozpoznanie choroby, która powoduje zaburzenia funkcji organizmu oraz ogranicza wykonywanie czynności życiowych i aktywności społecznej.

Orzeczenie może zawierać więcej niż jeden, ale nie więcej niż trzy symbole przyczyn niepełnosprawności, które wpływają na zaburzenie funkcji organizmu.

3. Orzecznictwo rentowe a orzecznictwo pozarentowe

Zgodnie z ustawą o rehabilitacji - orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o:1) całkowitej niezdolności do pracy i do samodzielnej egzystencji lub o niezdolności

do samodzielnej egzystencji traktowane jest na równi z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności,

2) całkowitej niezdolności do pracy jest traktowane na równi z orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności,

3) częściowej niezdolności do pracy jest traktowane na równi z orzeczeniem o lekkim stopniu niepełnosprawności.

Inne orzeczeniaOsoby posiadające ważne orzeczenia o niepełnosprawności wydane przed

wejściem w życie ustawy o rehabilitacji, czyli:• Komisji ds. Inwalidztwa i Zatrudnienia (grupa inwalidzka),• Orzeczenia lekarzy Orzeczników ZUS (o niezdolności do pracy),

• Orzeczenia Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym),

- mogą, ale nie muszą, wystąpić do Powiatowego Zespołu o ustalenie stopnia niepełnosprawności.W praktyce jednak posiadanie orzeczenia Powiatowego Zespołu w dużej mierze

ułatwia korzystanie z różnego rodzaju ulg i uprawnień przysługujących osobom niepełnosprawnym.

117

IV

1.01-U - upośledzenie umysłowe2.02-P - choroby psychiczne3.03-L - zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu4.04-0 - choroby narządu wzroku5.05-R - upośledzenie narządu ruchu6.06-E - epilepsja7.07-S - choroby układu oddechowego i krążenia

Symbole przyczyn niepełnosprawności:


Orzeczenia lekarzy orzeczników ZUS nie zawierają przyczyny niepełnosprawności, ustalenie charakteru niepełnosprawności w takim przypadku pozwoli na korzystanie z ulg i uprawnień przysługujących właśnie ze względu na konkretny rodzaj niepełnosprawności.

4. Legitymacja osoby niepełnosprawnej

Podstawa prawna:- Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz

zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t. j. Dz. U. z 2008 r. Nr 14, poz. 92),

- Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz. U. Nr 139, poz. 1328 z póżn. zm.),

- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 lutego 2002 r. w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia (Dz. U. Nr 17, poz. 162 z późn. zm.).

Orzeczenie o przyznaniu któregoś ze stopni niepełnosprawności jest podstawą do korzystania z ulg i uprawnień przysługujących osobom niepełnosprawnym. Potwierdzeniem posiadania orzeczenia jest legitymacja osoby niepełnosprawnej. Organem uprawnionym do jej wydania jest starosta.

Wniosek o wydanie legitymacji osoba zainteresowana składa we właściwym dla jej miejsca zamieszkania powiatowym zespole do spraw orzekania o niepełnosprawności.

Na wniosek osoby, która uzyskała orzeczenie o stopniu niepełnosprawności lub przedstawiciela ustawowego dziecka w legitymacji wpisuje się symbol przyczyny niepełnosprawności, jeśli może to ułatwić danej osobie korzystanie z należnych ulg i uprawnień.

Zagadnienie 13. Ulgi podatkowe

Podstawa Prawna:- Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z

2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.).

Ulgi w podatku dochodowym przysługują:1) podatnikowi będącemu osobą niepełnosprawną lub2) podatnikowi, na którego utrzymaniu pozostają takie osoby niepełnosprawne jak:

współmałżonek, dzieci własne i przysposobione, dzieci obce przyjęte na wychowanie, pasierbowie, rodzice, rodzice współmałżonka, rodzeństwo, ojczym, macocha, zięciowie i synowie - jeżeli w roku podatkowym dochody tych osób niepełnosprawnych nie przekraczają kwoty 9.120 zł. W przeciwnym wypadku ulgi przysługują podatnikowi będącemu osobą niepełnosprawną. Jeśli więc osoba niepełnosprawna pozostająca na utrzymaniu podatnika osiąga dochody, należy dokonać wstępnego oszacowania jaki dochód w całym roku podatkowym może ona uzyskać. Rachunki muszą być bowiem wystawione na osobę, która będzie odliczała określone wydatki. Podstawowym warunkiem odliczenia wydatków jest posiadanie przez osobę niepełnosprawną,

której dotyczy wydatek:1) orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności, lub2) decyzji przyznającej rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę

szkoleniową albo rentę socjalną.Jednocześnie w przepisach regulujących poszczególne ulgi, mowa jest o osobach

zaliczonych do I i II grupy inwalidztwa, przez co należy rozumieć osoby w stosunku do których, orzeczono odpowiednio:

• całkowitą niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji albo znaczny stopień niepełnosprawności,• całkowitą niezdolność do pracy albo umiarkowany stopień niepełnosprawności. Odliczenie ulg może być dokonane również w przypadku, gdy osoba, której dotyczy wydatek,

posiada orzeczenie o niepełnosprawności wydane przez właściwy organ na podstawie odrębnych przepisów obowiązujących do dnia 31 sierpnia 1997 r.

Warunkiem skorzystania z większości ulg rehabilitacyjnych jest posiadanie przez podatnika dokumentów stwierdzających poniesienie wydatków (faktury VAT lub rachunku). Nie dotyczy to wydatków na:1) używanie samochodu osobowego, stanowiącego własność (współwłasność)

osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę niepełnosprawną zaliczoną do I lub II grupy inwalidztwa albo dzieci niepełnosprawne, które nie ukończyły 16 roku życia, dla potrzeb związanych z koniecznym przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne. Niektóre urzędy skarbowe żądają przedstawienia dokumentów poświadczających korzystanie z takich zabiegów.

118

IV


2) opłacenie przewodników osób niewidomych I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa,

3) utrzymanie przez osoby niewidome I lub II grupy inwalidztwa, psa przewodnika. W każdym z tych trzech przypadków można odliczyć ustalaną co roku kwotę, bez potrzeby dokumentowania poniesionych wydatków.

Aby odliczyć pozostałe wydatki należy posiadać dokumenty stwierdzające ich poniesienie. Są to wydatki na:1) adaptację i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych stosownie do

potrzeb wynikających z niepełnosprawności,2) przystosowanie pojazdów mechanicznych do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,3) zakup i naprawę indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych

niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, z wyjątkiem sprzętu gospodarstwa domowego,

4) zakup wydawnictw i materiałów (pomocy) szkoleniowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,

5) odpłatność za pobyt na turnusie rehabilitacyjnym,6) odpłatność za pobyt na leczeniu w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, za

pobyt w zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz odpłatność za zabiegi rehabilitacyjne,

7) opiekę pielęgniarską w domu nad osobą niepełnosprawną w okresie przewlekłej choroby uniemożliwiającej poruszanie się oraz usługi opiekuńcze świadczone dla osób niepełnosprawnych zaliczonych do I grupy inwalidztwa,

8) opłacenie tłumacza języka migowego,9) kolonie i obozy dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci osób

niepełnosprawnych, które nie ukończyły 25 roku życia,10) leki - w wysokości stanowiącej różnicę pomiędzy faktycznie poniesionymi

wydatkami w danym miesiącu a ustaloną co roku kwotą, jeśli lekarz specjalista stwierdzi, że osoba niepełnosprawna powinna stosować określone leki (stale lub czasowo),

11) odpłatny, konieczny przewóz na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne:

a) osoby niepełnosprawnej - karetką transportu sanitarnego,b) osoby niepełnosprawnej, zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa, oraz dzieci

niepełnosprawnych do lat 16 - również innymi środkami transportu niż karetka transportu sanitarnego,

12)odpłatne przejazdy środkami transportu publicznego związane z pobytem:a) na turnusie rehabilitacyjnym,a) w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, w zakładzie rehabilitacji leczniczej,

zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych,b) na koloniach i obozach dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci

osób niepełnosprawnych, które nie ukończyły 25 roku życia.

Wydatki na cele rehabilitacyjne podlegają odliczeniu od dochodu, a nie od kwoty podatku. Nie można odliczyć jednak tych wydatków na cele rehabilitacyjne, które zostały sfinansowane (dofinansowane) ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych lub ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych albo zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie. Jeśli wydatki były tylko częściowo finansowane z powyższych funduszy czy środków, odliczeniu podlega różnica pomiędzy poniesionymi wydatkami a kwotą sfinansowaną czy zwróconą z jakichkolwiek innych środków.

Można więc odliczyć tylko te wydatki, które podatnik pokrył z własnych dochodów.

Zagadnienie 14. Inne ulgi i uprawnienia

Podstawa prawna:- Ustawa z dnia 27 sierpnia o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t. j. Dz. U. z 2008 r. Nr 14, poz. 92),- Ustawa z dn. 20 czerwca 1992 r. o uprawnieniach do bezpłatnych i ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego (Dz. U. z 2002 r. Nr 175, poz. 1440 z późn. zm.),- Ustawa z dn. 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 z późn. zm.),

- Ustawa z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo Telekomunikacyjne (Dz. U. Nr 171, poz. 1800 z późn. zm.),

- Ustawa z dnia 21 kwietnia 2005 r. o opłatach abonamentowych (Dz. U. Nr 85, poz. 728 z późn. zm.),

- Ustawa z 21 listopada 1996 r. o muzeach (Dz. U. z 1997 r. Nr 5, poz. 24 z późn. zm.),

119

IV


- Ustawa z dnia 13 lipca 2006 r. o dokumentach paszportowych (Dz. U. Nr 143, poz. 1027 z późn. zm.),- Ustawa z dn. 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2007 r. Nr 68, poz. 450 z późn. zm.),- Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy I Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz. U. Nr 139, poz. 1328),- Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 z późn. zm.),- Ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291 z późn. zm.),

Dokumentami uprawniającymi do korzystania z ulg i uprawnień są:- orzeczenie o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności (lub równoważne),- odpis orzeczenia,- legitymacja osoby niepełnosprawnej,

1. PRAWA WYBORCÓW NIEPEŁNOSPRAWNYCH

W Polsce osobom niepełnosprawnym przysługują takie same prawa i wolności jak innym obywatelom, w tym czynne prawo wyborcze po osiągnięciu 18 roku życia. Państwo zobowiązane jest, zarówno Konstytucją, aktami prawnymi jak i międzynarodowymi aktami praw człowieka, do ułatwiania osobom niepełnosprawnym udziału w wyborach.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w art. 62 ust. 1 zapewnia obywatelom polskim udział w referendum oraz prawo wybierania Prezydenta Rzeczypospolitej, posłów, senatorów i przedstawicieli do organów samorządu terytorialnego.

Szczegółowe przepisy dotyczące kwestii udziału osób niepełnosprawnych w wyborach prezydenckich, parlamentarnych, samorządowych oraz referendum, regulują następujące akty prawne:

a) Wybory Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.Ustawa z dnia 27 września 1990 r. o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej

Polskiej (Dz. U. z 2000 r. Nr 47, poz. 544 z późn. zm.) - przepisy tej ustawy zapewniają osobom niepełnosprawnym możliwość korzystania przy głosowaniu z pomocy innych osób nie będących członkami obwodowej komisji wyborczej i mężami zaufania kandydatów.

b) Wybory do Sejmu i Senatu RP.Ustawa z dnia 12 kwietnia 2001 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu

Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2007 r., Nr 190, poz. 1360 z późn. zm.), zapisy tej ustawy umożliwiają wyborcom niepełnosprawnym:- łatwy dostępu do pomieszczeń przeznaczonych na siedziby okręgowych i

obwodowych komisji wyborczych,- dopisania ich do spisu wyborców w wybranym przez siebie obwodzie

głosowania spośród obwodów głosowania, w którym znajduje się lokal dostosowany do potrzeb wyborców niepełnosprawnych (na wniosek złożony do urzędu gminy najpóźniej 10 dni przed dniem wyborów), dotyczy to tylko obszaru gminy właściwej ze względu na miejsce stałego zamieszkania wyborcy,

- dostęp do lokali obwodowych komisji wyborczych dostosowanych do potrzeb wyborców niepełnosprawnych, które zobowiązany jest zapewnić wójt lub burmistrz (prezydent miasta),

- wyborcy niepełnosprawnemu, na jego prośbę, może pomagać przy głosowaniu inna osoba, z wyłączeniem członków komisji wyborczych i mężów zaufania.Obowiązek informowania o powyższych uprawnieniach spoczywa na organach

samorządu lokalnego, a wykonują go one zwykle w formie obwieszczenia lub informacji umieszczonych na swoich stronach internetowych.

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 2001 r. w sprawie lokali obwodowych komisji wyborczych dostosowanych do potrzeb wyborców niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 81, poz. 888), na każde 15.000 mieszkańców gminy powinien przypadać co najmniej jeden lokal wyborczy dostosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych, z tym że w każdej gminie powinien być co najmniej jeden taki lokal.

Podstawowe normy techniczne, jakie muszą spełniać lokale wyborcze dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych:• powinny znajdować się na parterze budynku, który jest wyposażony w podjazdy

lub inne urządzenia umożliwiające samodzielne dotarcie wyborcy niepełnosprawnego do lokalu wyborczego na wózku inwalidzkim,

• lokale obwodowych komisji wyborczych dostosowanych do potrzeb wyborców niepełnosprawnych powinny być opatrzone adnotacją: „lokal dostosowany do potrzeb wyborców niepełnosprawnych",

120

IV


• powinny mieć wymiary zapewniające swobodne poruszanie się po nim wyborców niepełnosprawnych, w szczególności przejście pomiędzy miejscem wydania karty do głosowania, miejscem zapewniającym tajność głosowania a urną powinno mieć szerokość co najmniej 1,5 m,

• położenie drzwi wejściowych do lokalu wyborczego oraz kształt i wymiary pomieszczeń wejściowych powinny umożliwiać dogodne warunki ruchu osobom niepełnosprawnym,

• wysokość progów w drzwiach nie może przekraczać 5 mm,• urna wyborcza powinna mieć nie więcej niż 1 m \vysokości.

Dodatkowo:• należy zapewnić osobom niepełnosprawnym co najmniej jedno miejsce gwarantujące

tajność głosowania, dostosowane do potrzeb wynikających z ich niepełnosprawności oraz umożliwiać pisanie na dwóch wysokościach,

• urzędowe obwieszczenie i informacja Państwowej Komisji Wyborczej powinny być umieszczone w miejscu dostępnym dla wyborców poruszających się na wózkach inwalidzkich.

c) Wybory do organów samorządu terytorialnego.Ustawa z dnia 16 lipca 1998 r. ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików

województw (Dz. U. z 2003 r., Nr 159, poz. 1547 z późn. zm.), w kwestii uprawnień przysługujących osobom niepełnosprawnym stanowi, iż wyborcy niepełnosprawnemu, na jego prośbę, może pomagać przy głosowaniu inna osoba, z wyłączeniem członków komisji i mężów zaufania.

d) Wybory do Parlamentu Europejskiego.Ustawa z dnia 23 stycznia 2004 r. ordynacja wyborcza do Parlamentu Europejskiego (Dz.

U. Nr 25, poz. 219 z późn. zm.), zapewnia następujące uprawnienia:• pomieszczenia przeznaczone na siedziby okręgowych, rejonowych i obwodowych komisji

wyborczych powinny być łatwo dostępne dla osób niepełnosprawnych,• lokale obwodowych komisji wyborczych dostosowane do potrzeb wyborców

niepełnosprawnych zapewnia wójt lub burmistrz (prezydent miasta). Do lokali tych stosuje się przepisy wykonawcze wydane na podstawie ordynacji wyborczej do Sejmu i do Senatu,

• wyborca niepełnosprawny, na swój wniosek wniesiony do urzędu gminy najpóźniej w 10 dniu przed dniem wyborów, jest dopisywany do spisu wyborców w wybranym przez siebie obwodzie głosowania spośród obwodów głosowania, w których znajdują się lokale dostosowane do potrzeb wyborców niepełnosprawnych (na obszarze gminy właściwej ze względu na miejsce jego stałego zamieszkania),

• wyborcy niepełnosprawnemu, na jego prośbę, może pomagać przy głosowaniu inna osoba, z wyłączeniem członków komisji wyborczych i mężów zaufania.

e) Udział wyborców niepełnosprawnych w referendum.Ustawa z dnia 14 marca 2003 r. o referendum ogólnokrajowym, odwołuje się do

przepisów ordynacji wyborczej do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej. Zastosowania znajdują te same rozwiązania, które ułatwiają wyborcom niepełnosprawnym udział w referendum jak przy wyborach parlamentarnych m.in.• wyborcy niepełnosprawnemu, na jego prośbę, może pomagać inna osoba, z

wyłączeniem członków komisji wyborczych i mężów zaufania,• wyborca ma prawo do dopisanie go do spisu wyborców w wybranym przez siebie obwo-

dzie głosowania spośród obwodów głosowania, w którym znajduje się lokal dostosowany do potrzeb wyborców niepełnosprawnych (w każdej gminie powinien być co najmniej jeden taki lokal).W wyborach, prezydenckich, parlamentarnych do Parlamentu Europejskiego oraz w

referendum dokonuje się spisu wyborców m.in. w szpitalach, zakładach pomocy społecznej. Spis ten sporządza się na podstawie wykazów osób, które będą przebywać w tych jednostkach w dniu wyborów. W związku z powyższym istnieje możliwość utworzenia obwodów wyborczych w tych placówkach.

Organy jednostek samorządu terytorialnego często zapewniają nieodpłatny transport w dotarciu do lokali wyborczych osobom niepełnosprawnym i mającym trudności w poruszaniu się. Jest to jednak suwerenna decyzja samorządów.

2. UPRAWNIENIA W SĄDZIE

Postępowanie przed organami wymiaru sprawiedliwości regulują w szczególności przepisy ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.), którego przepisy przewidują m.in. iż strony i ich organy lub przedstawiciele ustawowi mogą działać przed sądem osobiście lub przez pełnomocników. Pełnomocnikiem może być adwokat lub radca prawny, rodzice, małżonek, rodzeństwo lub zstępni strony oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia. Kodeks stanowi również, że przesłuchanie osób dotkniętych chorobą lub kalectwem odbywa się w miejscu gdzie przebywają, jeżeli nie mogą go opuścić. Osoby głuche i nieme składają przyrzeczenie przez podpisanie

121

IV


jego tekstu lub przy pomocy biegłego, także zeznania składają na piśmie lub przy pomocy biegłego.

Osoby niepełnosprawne mogą być reprezentowane przed sądem przez organizacje społeczne na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 10 listopada 2000 r. w sprawie określenia wykazu organizacji społecznych uprawnionych do działania przed sądem w imieniu lub na rzecz obywateli (Dz. U. Nr 100, poz. 1080 z późn. zm.).

3. KULTURA FIZYCZNA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH

Kultura fizyczna jest częścią kultury narodowej, chronionej przez prawo. Obywatele, bez względu na wiek, płeć, wyznanie, rasę i rodzaj niepełnosprawności - korzystają z równego prawa do różnych form kultury fizycznej.

Do tworzenia warunków prawno-organizacyjnych i ekonomicznych dla rozwoju kultury fizycznej zobowiązane są organy administracji rządowej i jednostki samorządu terytorialnego Zasady uprawiania sportu przez osoby niepełnosprawne określają przepisy statutów i regulaminów organizacji krajowych i międzynarodowych zajmujących się sportem osób niepełnosprawnych.

Zawodnikom przysługuje prawo do ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków wynikłych na skutek uprawiania sportu. Obowiązek ubezpieczenia zawodnika spoczywa na klubie lub związku sportowym, którego zawodnik jest członkiem lub reprezentantem.

Inwestorzy budujący lub modernizujący obiekty sportowe są, zgodnie z powyższą ustawą, zobowiązani do uwzględniania wymagań bezpieczeństwa i higieny oraz zagwarantowania warunków umożliwiających korzystanie z tych obiektów przez osoby niepełnosprawne.

W rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 10 czerwca 1997 r. (Dz. U. Nr 63, poz. 395) określone zostały szczegółowe zasady i tryb opiniowania projektów urządzeń sportowych i sprzętu sportowego pod względem ich zgodności z wymaganiami bezpieczeństwa i higieny użytkowania oraz korzystania z nich przez osoby niepełnosprawne.

Polski Komitet Paraolimpijski utworzony został w 1998 r. w celu zapewnienia udziału reprezentacji polskich sportowców niepełnosprawnych w igrzyskach paraolimpijskich oraz reprezentowania kraju w Międzynarodowym Komitecie Paraolimpijskim. Polski Komitet Paraolimpijski jest związkiem stowarzyszeń i innych osób prawnych, których celem statutowym jest organizacja, upowszechnianie oraz działalność na rzecz rozwoju sportu osób niepełnosprawnych. Siedziba Polskiego Komitetu Paraolimpijskiego znajduje się w Warszawie przy ul. Filtrowej 75, tel.(22) 823-29-84, 824-08-71.

4. DOFINANSOWANIE SPORTU, KULTURY, REKREACJI I TURYSTYKIOSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH (DLA OSÓB PRAWNYCH I JEDNOSTEKORGANIZACYJNYCH NIEPOSIADAJĄCYCH OSOBOWOŚCI PRAWNEJ)

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie określenia rodzajów zadań powiatu, które mogą być finansowane ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 96, poz. 861 z późn. zm.) ze środków PFRON może być dofinansowany sport, kultura, rekreacja i turystyka osób niepełnosprawnych.

O dofinansowanie powyższych zadań mogą ubiegać się osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, jeżeli:

• prowadzą działalność na rzecz osób niepełnosprawnych przez okres co najmniej 2 lat przed dniem złożenia wniosku,• udokumentują zapewnienie odpowiednich do potrzeb osób niepełnosprawnych warunków technicznych i lokalowych do realizacji zadania,

• udokumentują posiadanie środków własnych lub pozyskanych z innych źródeł na sfinansowanie przedsięwzięcia w wysokości nieobjętej dofinansowaniem ze środków PFRON. Dofinansowanie nie może obejmować kosztów realizacji zadania poniesionych przed przyznaniem środków finansowych i zawarciem umowy o dofinansowanie ze środków PFRON.

Wniosek o dofinansowanie składa się do powiatowego centrum pomocy rodzinie właściwego dla miejsca zamieszkania osób niepełnosprawnych objętych wnioskiem o dofinansowanie, w terminie do dnia 30 listopada roku poprzedzającego realizację zadania.

Wysokość dofinansowania organizacji sportu, kultury, rekreacji i turystyki osób niepełnosprawnych wynosi do 60% kosztów przedsięwzięcia.

Jednym z warunków uzyskania dofinansowania ze środków Funduszu, będących w dyspozycji PCPR do sportu, kultury, rekreacji i turystyki jest to, aby wnioskodawca nie

122

IV


był jednostką organizacyjną powiatu. W przypadku gdy np.: Dom Pomocy Społecznej jest taką jednostką, brak jest możliwości udzielenia dofinansowania, ze względu na to, że stronami umowy o dofinansowanie byłby ten sam podmiot, doszłoby więc do niezgodnego z polskim prawem podpisania „umowy z samym sobą". Jednostka tego typu może być partnerem w organizacji imprezy sportowej lub rekreacyjnej, gdzie głównym organizatorem jest organizacja pozarządowa mogąca ubiegać się o dofinansowanie tego zadania z PCPR.

Ze środków PFRON, będących w dyspozycji PCPR, mogą być także dofinansowane koszty turystyki i rekreacji zagranicznej. Zgodnie z wyjaśnieniem Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej - przy rozpatrywaniu wniosków o dofinansowanie zadań z zakresu rekreacji, sportu, kultury i turystyki osób niepełnosprawnych realizowanych za granicą, PCPR powinno rozważyć, czy jego cel może być osiągnięty również poprzez zorganizowanie tańszego przedsięwzięcia na terenie Polski. Według resortu pracy w przypadku ww. przedsięwzięć ze środków PFRON (przez PCPR) może być dofinansowane także uczestnictwo opiekunów osób niepełnosprawnych, o ile ich obecność podczas danej imprezy jest niezbędnym warunkiem uczestniczenia osób niepełnosprawnych.

5. Kultura i Sztuka

a) POMOC STYPENDIALNA

Ustawa z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz. U. z 2001 r. Nr 13, poz. 123 z późn. zm.) nie przewiduje szczególnych uprawnień wynikających z niepełnosprawności, ale osoby niepełnosprawne mogą ubiegać się o pomoc stypendialną na ogólnych zasadach.

Pomoc stypendialna w zakresie działalności artystycznej może być przyznawana przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego oraz innych ministrów, w odniesieniu do podległych im ośrodków i instytucji kultury, osobom zajmującym się twórczością artystyczną, upowszechnianiem i ochroną dóbr kultury. Tryb przyznawania stypendium określa rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 12 czerwca 2000 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu przyznawania stypendiów osobom zajmującym się twórczością artystyczną, upowszechnianiem i ochroną dóbr kultury oraz wysokości stypendiów (Dz. U. Nr 52, poz. 626 z póżn. zm.). Osoba lub zespół osób ubiegający się o przyznanie stypendium może je otrzymać wyłącznie na wykonanie w ustalonym terminie określonego przedsięwzięcia.

Stypendia przyznaje się w ustalonej kwocie wypłacanej jednorazowo lub jako świadczenie okresowe na czas określony.

Miesięczna wysokość stypendium nie może przekroczyć trzykrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za rok poprzedni ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski".

Stypendia mogą być także finansowane ze środków jednostek samorządu terytorialnego w drodze uchwały organu samorządu terytorialnego.

b) UŁATWIENIA W DOSTĘPIE DO MUZEÓW I BIBLIOTEK

Muzea - opłata ulgowa za wstępRada Ministrów w rozporządzeniu z dnia 10 czerwca 2008 r. w sprawie

określenia grup osób, którym przysługuje ulga w opłacie lub zwolnienie z opłaty za wstęp do muzeów państwowych oraz rodzajów dokumentów potwierdzających ich uprawnienia (Dz. U. Nr 160, poz. 994) określiła grupy osób, którym przysługuje ulga w opłacie lub zwolnienie z opłaty za wstęp do muzeów państwowych. Zgodnie z rozporządzeniem emerytom, rencistom oraz osobom niepełnosprawnym wraz z opiekunami przysługuje ulga za wstęp do muzeum.

Potwierdzeniem uprawnienia do korzystania z ulgi w opłacie za wstęp do muzeów jest legitymacja dokumentująca niepełnosprawność lub stopień niepełnosprawności.

BibliotekiZgodnie z art. 14. ust. 1 ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach (Dz. U.

Nr 85, poz. 539 z późn. zm) usługi bibliotek, których organizatorami są podmioty takie jak: ministrowie i kierownicy urzędów centralnych oraz jednostki samorządu terytorialnego - są ogólnie dostępne i bezpłatne. W niektórych wypadkach może być jednak pobierana opłata (np. za usługi informacyjne, bibliograficzne, reprograficzne, za wypożyczenie materiałów audiowizualnych) oraz może być stosowana opłata w formie kaucji za wypożyczone materiały biblioteczne. Ustawa określa obsługę specjalnych grup użytkowników. I tak:• Obsługę biblioteczną osób niepełnosprawnych z dysfunkcją narządu wzroku

zapewnia Centralna Biblioteka Niewidomych, która jednocześnie koordynuje działalność pokrewnych bibliotek i instytucji.

• W celu zapewnienia obsługi bibliotecznej specjalnych grup użytkowników możliwe jest prowadzone bibliotek w zakładach opieki zdrowotnej i w domach pomocy

123

IV


społecznej. Zasady organizacji obsługi bibliotecznej w tych zakładach określone zostały:

- w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 24 lutego 2000 r. w sprawie zasad organizacji obsługi bibliotecznej w domach pomocy społecznej oraz zasad współdziałania bibliotek publicznych w wykonywaniu tej obsługi (Dz. U. Nr 15, poz. 191),

- w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 26 września 2000 r. w sprawie zasad organizacji obsługi bibliotecznej w zakładach opieki zdrowotnej oraz zasad współdziałania bibliotek publicznych w wykonywaniu tej obsługi (Dz. U. Nr 91, poz. 1014 z późn. zm.).

Powyższe rozporządzenia zobowiązują dyrektorów domów pomocy społecznej i zakładów opieki zdrowotnej do zakładania placówek bibliotecznych, a także umożliwiają zawieranie porozumień z organizatorami bibliotek publicznych dotyczących prowadzenia obsługi bibliotecznej w formie filii, punktów bibliotecznych.

6. Poczta, radio, telewizja i telekomunikacja

a) Udogodnienia związane z usługami pocztowymi to m.in.: usługa doręczania bezpośrednio do domu przesyłek listowych, przesyłek rejestrowanych, w tym przesyłek z zadeklarowaną wartością oraz kwot pieniężnych określonych w przekazach pocztowych, z pominięciem oddawczej skrzynki pocztowej oraz bez konieczności odbierania przesyłki w placówce operatora. Usługi te świadczone są bez pobierania dodatkowych opłat. Mogą z nich korzystać osoby:• z uszkodzeniem narządu ruchu powodującym konieczność korzystania z wózka inwalidzkiego,• niewidome lub ociemniałe. Zapotrzebowanie na usługę zgłasza się u operatora świadczącego powszechne usługi pocztowe np. w urzędzie pocztowym.

Placówki pocztowe muszą być dostosowane do obsługi osób niepełnosprawnych poruszających się za pomocą wózka inwalidzkiego.

Dostosowanie to powinno polegać na wydzieleniu przez operatora odpowiednio oznakowanych stanowisk obsługi osób niepełnosprawnych oraz umieszczaniu nadawczych skrzynek pocztowych w sposób i w miejscu umożliwiającym korzystanie z nich osobie niepełnosprawnej, poruszającej się za pomocą wózka inwalidzkiego, w szczególności nadawczych skrzynek pocztowych instalowanych w placówce operatora lub na nieruchomości użytkowanej przez tę placówkę.

Zwolnienie z opłat dla osób niewidomych Podstawa prawna:

- ustawa z dnia 12 czerwca 2003 r. Prawo pocztowe (Dz. U. Nr 130, poz. 1188 z późn. zm.).

Przesyłka będąca przesyłką dla niewidomych nadana przez:1) osobę legitymującą się orzeczeniem właściwego organu orzekającego o znacznym lub

umiarkowanym stopniu niepełnosprawności z tytułu uszkodzenia narządu wzroku i adresowana do biblioteki lub organizacji osób niewidomych lub ociemniałych bądź do organizacji, których celem statutowym jest działanie na rzecz osób niewidomych lub ociemniałych,

2) bibliotekę, organizację osób niewidomych lub ociemniałych bądź organizacje, których celem statutowym jest działanie na rzecz osób niewidomych lub ociemniałych, i adresowana do osoby niewidomej lub ociemniałej,

3) osobę niewidomą lub ociemniałą bądź skierowaną do tej osoby zawierającą wyłącznie informacje utrwalone pismem wypukłym,

jest zwolniona od opłaty pocztowej za przyjęcie, przemieszczenie i doręczenie przesyłki niebę-dącej przesyłką najszybszej kategorii, tego rodzaju i tej samej masy ustalonej w obowiązującym cenniku powszechnych usług pocztowych operatora publicznego. Zwolnienie to nie obejmuje opłaty za potwierdzenie odbioru przesyłki rejestrowanej.

b) Ulgi w TP S.A.Telekomunikacja Polska udziela 50 % zniżki na abonament osobom

niepełnosprawnym, tylko w przypadku uszkodzenia wzroku, słuchu lub mowy. Osoby te muszą dostarczyć do Biura TP S.A. orzeczenie o niepełnosprawności wydane przez powiatowy zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności. Dokument należy dostarczyć do punktu obsługi klienta lub punktu sprzedaży.

Ulga udzielana jest na podstawie Uchwały Zarządu TP SA Nr 201/03 z dnia 1 3 listopa da 2003 r.

c) Zwolnienie z opłat za używanie odbiorników radiowych i telewizyjnych Podstawa prawna:- ustawa z dnia 21 kwietnia 2005 r. o opłatach abonamentowych (Dz. U. Nr 85, poz. 728 z późn. zm),

124

IV


- ustawa z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (Dz. U. z 2002. Nr 9, poz. 87 z późn zm.)

Zwalnia się od opłat abonamentowych:1) osoby, co do których orzeczono o:

a) zaliczeniu do I grupy inwalidów lubb) całkowitej niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji, na podstawie

ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,lub

c) znacznym stopniu niepełnosprawności, na podstawie ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, lub

d) trwałej lub okresowej całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, na podstawie ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników;

2) którym przysługuje zasiłek pielęgnacyjny;3) osoby, które ukończyły 75 lat;

4) osoby, które otrzymują świadczenie pielęgnacyjne z właściwego organu realizującego zadania w zakresie świadczeń rodzinnych jako zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej lub rentę socjalną z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub innego organu emerytalno-rentowego;5) osoby niesłyszące, u których stwierdzono całkowitą głuchotę lub obustronne upośledzenie słuchu (mierzone na częstotliwości 2.000 Hz o natężeniu od 80 dB);

6) osoby niewidome, których ostrość wzroku nie przekracza 15 %.Powyższe zwolnienia nie przysługują osobom, które pozostają we wspólnym

gospodarstwie domowym z co najmniej dwiema osobami, które ukończyły 26. rok życia, niespełniającymi warunków do uzyskania tych zwolnień.

Zwolnienia przysługują od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym złożono w placówce operatora publicznego, oświadczenie o spełnianiu warunków do korzystania z tych zwolnień i przedstawiono dokumenty potwierdzające uprawnienie do tych zwolnień.

Osoby korzystające ze zwolnień od opłat abonamentowych obowiązane są zgłosić placówce operatora publicznego zmiany stanu prawnego lub faktycznego, które mają wpływ na uzyskane zwolnienia, w terminie 14 dni od dnia, w którym taka zmiana nastąpiła.

Z opłat abonametowych zwolnieni są także inwalidzi wojenni.

OŚWIADCZENIEJa.................................................................................................................................zamieszkały/aw............................................................. legitymujący/a się dowodem osobistymuprawniony/a do zwolnienia od opłat abonamentowych za używanie odbiorników

radiofonicznych i telewizyjnych na podstawie ustawy z dnia 21 kwietnia 2005 r. o opłatach abonamentowych (Dz. U. Nr 85, poz. 728) oraz innych ustaw, oświadczam, że nie pozostaję we wspólnym gospodarstwie domowym z dwiema lub więcej osobami, które ukończyły 26 rok życia i nie mają uprawnień do zwolnienia od tych opłat.

(podpis osoby składającej oświadczenie)

125

IV


d) Ulgi na telefony komórkowe - oferowane przez operatorów sieci komórkowych ulgi, dotyczą zazwyczaj osób niewidomych i niedosłyszących, u części operatorów również osób z niepełnosprawnością narządu ruchu. Ponieważ zakres tych ulg różni się u każdego operatora oraz nie jest ciągły, szczegółowych informacji należy szukać w punktach obsługi klienta.

e) Zwolnienie od podatku od czynności cywilnoprawnych - od podatku od czynności cywilno-prawnych zwolnione są osoby nabywające na potrzeby własne sprzęt rehabilitacyjny, wózki inwalidzkie, motorowery, motocykle lub samochody osobowe, zaliczone, w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, do grupy osób o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności bez względu na rodzaj schorzenia oraz osoby o lekkim stopniu niepełnosprawności w związku ze schorzeniami narządu ruchu.

f) Ulgowa opłata paszportowa - ulgową opłatę paszportową w wysokości 50% stawki pobiera się m.in. od:

- emerytów, rencistów, osób niepełnosprawnych bez względu na rodzaj schorzenia, a także współmałżonków tych osób, pozostających na ich wyłącznym utrzymaniu,

- osób przebywających w domach opieki społecznej lub w zakładach opiekuńczych albo korzystających z pomocy społecznej w formie zasiłków stałych.

g) Ulga przy opłacie za wymianę dowodu osobistego - za wymianę dowodu osobistego na no-wy nie muszą płacić osoby:- przebywające w domach pomocy społecznej, pobierające stały zasiłek z pomocy społecznej albo rentę

socjalną,- do 21 roku życia, przebywające całodobowo w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, młodzieżowych

ośrodkach wychowawczych oraz młodzieżowych ośrodkach socjoterapii,- ubiegające się o wymianę z powodu jego wady technicznej lub sporządzonego niezgodnie z danymi

zawartymi we wniosku.Zwolnienie z opłaty można uzyskać na podstawie zaświadczenia z pomocy społecznej o przebywaniu osoby w domu pomocy społecznej lub o korzystaniu z zasiłku stałego lub renty socjalnej.

126

IV


127

IV


Załącznik

Rozporządzenie w sprawie specjalistycznych usług

opiekuńczych

128


129


ROZPORZĄDZENIE MINISTRA POLITYKI SPOŁECZNEJ1)

z dnia 22 września 2005 r. w sprawie specjalistycznych

usług opiekuńczych

(Dz. U. Nr 189 poz. 1598 z późn. zm.)

Na podstawie art. 50 ust. 7 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64, poz. 593, z późn. zm.2)) zarządza się, co następuje: § 1. Rozporządzenie określa:1) rodzaje specjalistycznych usług opiekuńczych, zwanych dalej „specjalistycznymi usługami";2) kwalifikacje osób świadczących specjalistyczne usługi;3) warunki i tryb ustalania oraz pobierania opłat za specjalistyczne usługi świadczone osobom z

zaburzeniami psychicznymi;4) warunki częściowego lub całkowitego zwolnienia z opłat, o których mowa w pkt 3.

§ 2. Ustala się następujące rodzaje specjalistycznych usług dostosowanych do szczególnych potrzeb osób wymagających pomocy w formie specjalistycznych usług, wynikających z rodzaju ich schorzenia lub niepełnosprawności, świadczone przez osoby ze specjalistycznym przygotowaniem zawodowym:1) uczenie i rozwijanie umiejętności niezbędnych do samodzielnego życia, w tym zwłaszcza:

a) kształtowanie umiejętności zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych i umiejętno-ści społecznego funkcjonowania, motywowanie do aktywności, leczenia i rehabilitacji,prowadzenie treningów umiejętności samoobsługi i umiejętności społecznych orazwspieranie, także w formie asystowania w codziennych czynnościach życiowych, w szcze-gólności takich jak:- samoobsługa, zwłaszcza wykonywanie czynności gospodarczych i porządkowych, w tym

umiejętność utrzymania i prowadzenia domu,- dbałość o higienę i wygląd,- utrzymywanie kontaktów z domownikami, rówieśnikami, w miejscu nauki i pracy oraz ze

społecznością lokalną,- wspólne organizowanie i spędzanie czasu wolnego,- korzystanie z usług różnych instytucji,

b) interwencje i pomoc w życiu w rodzinie, w tym:- pomoc w radzeniu sobie w sytuacjach kryzysowych - poradnictwo specjalistyczne, interwencje

kryzysowe, wsparcie psychologiczne, rozmowy terapeutyczne,- ułatwienie dostępu do edukacji i kultury,- doradztwo, koordynacja działań innych służb na rzecz rodziny, której członkiem jest osoba

uzyskująca pomoc w formie specjalistycznych usług,- kształtowanie pozytywnych relacji osoby wspieranej z osobami bliskimi,- współpraca z rodziną - kształtowanie odpowiednich postaw wobec osoby chorującej,

niepełnosprawnej,c) pomoc w załatwianiu spraw urzędowych, w tym:

- w uzyskaniu świadczeń socjalnych, emerytalno-rentowych,- w wypełnieniu dokumentów urzędowych,

d) wspieranie i pomoc w uzyskaniu zatrudnienia, w tym zwłaszcza:

130


- w szukaniu informacji o pracy, pomoc w znalezieniu zatrudnienia lub alternatywnego zajęcia, w szczególności uczestnictwo w zajęciach warsztatów terapii zajęciowej, zakładach aktywności zawodowej, środowiskowych domach samopomocy, centrach i klubach integracji społecznej, klubach pracy,

- w kompletowaniu dokumentów potrzebnych do zatrudnienia,- w przygotowaniu do rozmowy z pracodawcą, wspieranie i asystowanie w kontaktach z

pracodawcą,

- w rozwiązywaniu problemów psychicznych wynikających z pracy lub jej braku, e) pomoc w gospodarowaniu pieniędzmi, w tym:

- nauka planowania budżetu, asystowanie przy ponoszeniu wydatków,- pomoc w uzyskaniu ulg w opłatach,- zwiększanie umiejętności gospodarowania własnym budżetem oraz usamodzielnianie

finansowe;2) pielęgnacja - jako wspieranie procesu leczenia, w tym:

a) pomoc w dostępie do świadczeń zdrowotnych,b) uzgadnianie i pilnowanie terminów wizyt lekarskich, badań diagnostycznych,c) pomoc w wykupywaniu lub zamawianiu leków w aptece,d) pilnowanie przyjmowania leków oraz obserwowanie ewentualnych skutków ubocznych ich

stosowania,e) w szczególnie uzasadnionych przypadkach zmiana opatrunków, pomoc w użyciu środków

pomocniczych i materiałów medycznych, przedmiotów ortopedycznych, a także w utrzymaniu higieny,

f) pomoc w dotarciu do placówek służby zdrowia,g) pomoc w dotarciu do placówek rehabilitacyjnych;

3) rehabilitacja fizyczna i usprawnianie zaburzonych funkcji organizmu w zakresie nieobjętymprzepisami ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowa-nych ze środków publicznych (Dz. U. Nr 210, poz. 2135, z późn. zm.3)):a) zgodnie z zaleceniami lekarskimi lub specjalisty z zakresu rehabilitacji ruchowej lub fizjoterapii,a) współpraca ze specjalistami w zakresie wspierania psychologiczno-pedagogicznego i edu-

kacyjno-terapeutycznego zmierzającego do wielostronnej aktywizacji osoby korzystającej ze specjalistycznych usług;

4) pomoc mieszkaniowa, w tym:a) w uzyskaniu mieszkania, negocjowaniu i wnoszeniu opłat,b) w organizacji drobnych remontów, adaptacji, napraw, likwidacji barier architektonicznych,c) kształtowanie właściwych relacji osoby uzyskującej pomoc z sąsiadami i gospodarzem domu;

5) zapewnienie dzieciom i młodzieży z zaburzeniami psychicznymi dostępu do zajęć rehabilita-cyjnych i rewalidacyjno-wychowawczych, w wyjątkowych przypadkach, jeżeli nie mają możli-wości uzyskania dostępu do zajęć, o których mowa w art. 7 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr 111, poz. 535, z późn. zm.4)).

§ 3.(1) 1. Specjalistyczne usługi są świadczone przez osoby posiadające kwalifikacje do wykonywania zawodu: pracownika socjalnego, psychologa, pedagoga, logopedy, terapeuty zajęciowego, pielęgniarki, asystenta osoby niepełnosprawnej, opiekunki środowiskowej, specjalisty w zakresie rehabilitacji medycznej, fizjoterapeuty lub innego zawodu dającego wiedzę i umiejętności pozwalające świadczyć określone specjalistyczne usługi.

2. Osoby świadczące specjalistyczne usługi dla osób z zaburzeniami psychicznymi muszą posiadać co najmniej półroczny staż w jednej z następujących jednostek:1) szpitalu psychiatrycznym;2) jednostce organizacyjnej pomocy społecznej dla osób z zaburzeniami psychicznymi;

131


1) placówce terapii lub placówce oświatowej, do której uczęszczają dzieci z zaburzeniami rozwoju lub upośledzeniem umysłowym;

2) ośrodku terapeutyczno-edukacyjno-wychowawczym;3) zakładzie rehabilitacji;4) innej jednostce niż wymienione w pkt 1-5, świadczącej specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z

zaburzeniami psychicznymi.

3. W uzasadnionych przypadkach specjalistyczne usługi mogą być świadczone przez osoby, które zdobywają lub podnoszą wymagane kwalifikacje zawodowe określone w ust. 1, posiadają co najmniej roczny staż pracy w jednostkach, o których mowa w ust. 2, i mają zapewnioną możliwość konsultacji z osobami świadczącymi specjalistyczne usługi, posiadającymi wymagane kwalifikacje.

4. Osoby świadczące usługi, o których mowa w § 2 pkt 1 lit. a, muszą posiadać przeszkolenie i doświadczenie w zakresie:

1) umiejętności kształtowania motywacji do akceptowanych przez otoczenie zachowań;2) kształtowania nawyków celowej aktywności;3) prowadzenia treningu zachowań społecznych.

§ 4. 1. Odpłatność za specjalistyczne usługi dla osób z zaburzeniami psychicznymi ustala ośrodek pomocy społecznej właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby wymagającej pomocy w tej formie, na wniosek osoby zainteresowanej lub jej opiekuna, w zależności od posiadanego dochodu na osobę w rodzinie.

2. Minimalny poziom dochodu, od którego jest obliczana wysokość odpłatności, odpowiada aktualnie obowiązującemu kryterium dochodowemu osoby samotnie gospodarującej, o którym mowa w art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej.

3. Przedziały dochodu uzyskiwanego przez osobę samotnie gospodarującą lub przypadającego na osobę w rodzinie określają następujące wskaźniki odpłatności:

Dochód osoby samotnie gospodarującej lub przypadający na osobę w rodzinie:

Wskaźniki odpłatności w procentach ustalone od ceny specjalistycznej usługi za 1 godzinę dla:

osoby samotnie gospodarującej osoby w rodziniedo 461 zł = 100% nieodpłatnie nieodpłatniepowyżej 100 % do 132,5 % 1,5% 3,5%powyżej 132,5 % do 165 % 3 % 7 %powyżej 165 % do 187,5 % 5 % 1 1 %powyżej 187,5 % do 220 % 7 % 1 5 %powyżej 220 % do 237,5 % 1 1 % 2 0 %powyżej 237,5 % do 255 % 1 5 % 2 5 %powyżej 255 % do 265 % 2 2 ,5 % 32,5 %powyżej 265 % do 275 % 3 0 % 4 0 %powyżej 275 % do 282,5 % 4 5 % 55 %powyżej 282,5 % do 290 % 6 0 % 7 0 %powyżej 290 % do 310 % 7 5 % 8 5 %powyżej 310 % do 330 % 9 0 % 1 0 0 %powyżej 330 % 1 0 0 % 1 0 0 %

132


4. Cenę 1 godziny specjalistycznych usług dla osób z zaburzeniami psychicznymi ustala ośrodek pomocy społecznej, na podstawie analizy kosztów realizacji tego zadania lub wynika ona z umowy zawartej przez ośrodek pomocy społecznej z podmiotem przyjmującym zlecenie realizacji zadania.

5. Opłata za specjalistyczne usługi stanowi iloczyn ceny, o której mowa w ust. 4, wskaźnika odpłatności określonego w procentach, o którym mowa w ust. 3, oraz liczby godzin świadczonych usług w ciągu miesiąca.

6. Ośrodek pomocy społecznej wydaje decyzję o liczbie godzin przyznanych miesięcznie specjalistycznych usług oraz o wysokości odpłatności.

7. Jeżeli wyliczona kwota odpłatności za specjalistyczne usługi dla osób z zaburzeniami psy-chicznymi jest niższa od kwoty określonej w art. 38 ust. 4 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, odpłatności nie pobiera się.

8. Odpłatność za specjalistyczne usługi dla osób z zaburzeniami psychicznymi świadczone w ośrodkach wsparcia regulują odrębne przepisy.

§ 5. Opłata za specjalistyczne usługi jest wnoszona przez osobę uzyskującą pomoc w formie specjalistycznej usługi lub jej opiekuna, bezpośrednio lub przelewem do kasy urzędu gminy, w terminie do 15. dnia każdego miesiąca następującego po miesiącu, w którym wykonano usługę.

§ 6. W szczególnie uzasadnionych przypadkach osoba zainteresowana może być, na jej wniosek lub na wniosek pracownika socjalnego, częściowo lub całkowicie zwolniona z ponoszenia odpłatności na czas określony, zwłaszcza ze względu na:1) konieczność korzystania co najmniej z dwóch rodzajów specjalistycznych usług;

2) konieczność ponoszenia opłat za pobyt członka rodziny w domu pomocy społecznej lub ośrodku wsparcia i za pobyt członka rodziny w placówce opiekuńczo-wychowawczej, leczniczo-rehabilitacyjnej, opiekuńczo-leczniczej lub pielęgnacyjno-opiekuńczej;3) konieczność korzystania przez więcej niż jedną osobę w rodzinie z pomocy w formie specja-listycznych usług lub usług opiekuńczych, w tym co najmniej jedną przewlekle chorą;

4) zdarzenie losowe.

§ 7. Rozporządzenie wchodzi w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu ogłoszenia.5)

Minister Polityki Społecznej kieruje działem administracji rządowej - zabezpieczenie społeczne, na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Wiceprezesa Rady Ministrów, Ministra Polityki Społecznej (Dz. U. Nr 265, poz. 2643). Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 99, poz. 1001 i Nr 273, poz. 2703 oraz z 2005 r. Nr 64, poz. 565, Nr 94, poz. 788, Nr 164, poz. 1366, Nr 175, poz. 1462, Nr 179,poz. 1487 i Nr 180, poz. 1493.Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2005 r. Nr 94, poz. 788, Nr 132, poz. 1110,Nr 138, poz. 1154, Nr 157, poz. 1314, Nr 164, poz. 1366, Nr 169, poz. 1411 i Nr 179, poz. 1485.Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 554 i Nr 113, poz. 731, z 1998 r. Nr 106, poz. 668, z 1999 r. Nr 11, poz. 95, z 2000 r. Nr 120, poz. 1268 oraz z 2005 r. Nr 141,poz. 1183, Nr 167, poz. 1398 i Nr 175, poz. 1462.Z dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia traci moc rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1996 r. w sprawie rodzajów specjalistycznych usług opiekuńczych oraz kwalifikacji osób świadczących takie usługi dla osób z zaburzeniami psychicznymi, zasad i trybu ustalania i pobierania opłat za te usługi, jak również warunków częściowego lub całkowitego zwolnienia od opłat (Dz. U. z 1997 r. Nr 2, poz. 12), zachowane w mocy na podstawie art. 159 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64, poz. 593, Nr 99, poz. 1001 i Nr 273, poz. 2703 oraz z 2005 r. Nr 64, poz. 565, Nr 94, poz. 788, Nr 164, poz. 1366, Nr 175, poz. 1462, Nr 179, poz. 1487 i Nr 180, poz. 1493).

133


Adresy ośrodków informacji PFRON

134


135


Adres Biura PFRONAl. Jana Pawła II 13, 00-828 Warszawa, tel.: (22) 50-55-500INFOLINIA: 0 800 533 335 - działa od poniedziałku do piątku, w godz. 10.00-18.00

Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych uruchomił 38 ośrodków informacyjnych w całej Polsce, co stanowiło odpowiedź na ogromne zapotrzebowanie w dziedzinie dostępu do informacji dla osób niepełnosprawnych oraz tzw. otoczenia tych osób.

Ośrodki zatrudniają wykwalifikowanych pracowników, którzy udzielają informacji w szczególności o:■ ulgach i uprawnieniach osób niepełnosprawnych,■ możliwościach wsparcia finansowego i rzeczowego osób niepełnosprawnych,■ szkoleniach,

■ zaopatrzeniu w sprzęt rehabilitacyjny, przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze oraz rehabilitacji leczniczej;

■ likwidacji barier architektonicznych, w komunikowaniu się i technicznych,■ możliwościach wsparcia działalności gospodarczej podejmowanej przez osoby niepełnosprawne,■ ustawowym wspieraniu pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne,■ organizacjach i instytucjach działających na rzecz środowisk osób niepełnosprawnych,■ programach PFRON skierowanych do osób indywidualnych i organizacji pozarządowych.

W punktach tych dostępne są także różnego rodzaju materiały drukowane - poradniki i informatory oraz wzory wniosków m.in. do programów PFRON.

Większość ośrodków oferuje również poradnictwo psychologiczne i prawne.

Ośrodki finansowane są ze środków PFRON w ramach programu „Ośrodki Informacji dla Osób Niepełnosprawnych 2008".

Organizatorami Ośrodków są starostwa powiatowe oraz organizacje pozarządowe. Zatrudnione są w nich wyłącznie osoby niepełnosprawne.

Placówki te funkcjonują od połowy 2006 roku. W tym czasie udzieliły blisko 420 000 informacji w różnej formie.

Sprawdź, gdzie najbliżej Twojego miejsca zamieszkania jest ośrodek informacji dla osób niepełnosprawnych.

Woj. dolnośląskie:1. Ośrodek Informacji dla Osób Niepełnosprawnych w Złotoryi

59-500 Złotoryja, al. Miła 18, tel. 076 878 24 44, www.poion-zlotoryja.info, [email protected]

2. Ośrodek Informacji dla Osób Niepełnosprawnych w Świebodzicach58-160 Świebodzice, ul. Świdnicka 8, tel./fax 074 854 08 64, www.oidon.swiebodzice.pl, [email protected]

Woj. kujawsko-pomorskie1. Ośrodek Informacji dla Osób Niepełnosprawnych przy Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej

we Włocławku87-800 Włocławek, ul. Ogniowa 8/10, tel. 054 411 17 60 w. 31, 32, http://oion.wloclawek.eu, [email protected]

136


http://oion.wloclawek.eu/


http://www.oidon.swiebodzice.pl/


http://www.poion-zlotoryja.info/

http://www.poion-zlotoryja.info/


2. Ośrodek Informacji dla Osób Niepełnosprawnych w Grudziądzu86-300 Grudziądz, ul. Ratuszowa 1, tel. 056 451 03 74, fax 056 451 03 22, http://www.oion.grudziadz.pl, [email protected]

3. Ośrodek Informacji dla Osób Niepełnosprawnych w Inowrocławiu przy Caritas Polska88-100 Inowrocław, ul. ks. B. Gordona 2, tel. 025 353 81 92, [email protected]

Woj. lubelskie1. Ośrodek Informacji dla Osób Niepełnosprawnych w Białej Podlaskiej przy Caritas Diecezji

Siedleckiej21-500 Biała Podlaska, ul. Warszawska 3a, tel. 083 342 68 42, tel./fax 083 343 73 62 www.niepelnosprawni.net, [email protected]

2. Ośrodek Informacji przy Urzędzie Miasta Lublin20-143 Lublin, Ul. Magnoliowa 2, pokój 3, tel. 081 466 20 66, fax 081 466 20 67 http://bip.lublin.eu/um/index.php?t=200&id=60650, [email protected]

Woj. lubuskie1. Ośrodek Informacji dla Osób Niepełnosprawnych - Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie

w Nowej Soli67-100 Nowa Sól, ul. Piłsudskiego 65, tel. 068 459 31 80, fax 068 459 31 81, [email protected]

2. Ośrodek Informacji przy Polskim Towarzystwie Walki z Kalectwem w Zielonej Górze65-057 Zielona Góra, ul. Podgórna 9b p. 02, tel. 068 320 28 59, 068 328 76 27, www.oidon.zgo.pl, [email protected]

Woj. łódzkie1. Ośrodek Informacji przy Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Bełchatowie

97-400 Bełchatów, ul. Czapliniecka 66, tel. 044 633 03 10, [email protected]

2. Ośrodek Informacji przy Krajowej Izbie Gospodarczo-Rehabilitacyjnej w Łodzi90-447 Łódź, ul. Piotrkowska 165/169, tel. 042 636 05 71 lub 73, fax 042 630 95 91, [email protected]

Woj. małopolskie1. Ośrodek Informacji dla Osób Niepełnosprawnych przy Powiatowym Centrum Pomocy

Rodzinie w Wadowicach34-100 Wadowice, ul. Batorego 2 p. 002, tel./fax 033 873 42 55,www.info.pcpr.lap.pl, [email protected]

2. Ośrodek Informacji dla Osób Niepełnosprawnych w Bochni32-700 Bochnia, ul. Windakiewicza 9/5 tel./fax 014 610 53 43,www.niepelnosprawni.bochnia.pl, [email protected]

3. Ośrodek Informacji dla Osób Niepełnosprawnych przy Stowarzyszeniu PrzyjaciółIntegracji w Krakowie31-109 Kraków, ul. Piłsudskiego 6, tel. 012 424 04 30, fax 012 431 46 31, [email protected]

137



http://www.niepelnosprawni.bochnia.pl/


http://www.info.pcpr.lap.pl/




http://www.oidon.zgo.pl/




http://bip.lublin.eu/um/index.php?t=200&id=60650


http://www.niepelnosprawni.net/



http://www.oion.grudziadz.pl/

Woj. mazowieckie1. Ośrodek Informacji dla Osób Niepełnosprawnych przy Urzędzie Miasta w Radomiu

26-617 Radom, ul. Królowej Jadwigi 15, tel. 048 333 05 44 http://www.niepelnosprawni.radom.pl/, niepeł[email protected]

2. Ośrodek Informacji dla Osób Niepełnosprawnych w Siedlcach przy Caritas DiecezjiSiedleckiej08-110 Siedlce, ul. B-pa Świrskiego 57; tel./fax 025 633 03 45, tel. 025 633 03 46 www.niepelnosprawni.net, [email protected]

3. Ośrodek Informacji dla Osób Niepełnosprawnych w Ciechanowie przy Polskim Towarzy-stwie Walki z Kalectwem06-400 Ciechanów, ul. 17 stycznia 7 p. 328, tel. 023 672 21 06, [email protected]

Woj. opolskie1. Ośrodek Informacji dla Osób Niepełnosprawnych przy Powiatowym Centrum Pomocy

Rodzinie w Krapkowicach47-303 Krapkowice, ul. Kilińskiego 1, tel. 077 44 66 415, www.oidon.pl, [email protected]

2. Ośrodek Informacji przy Urzędzie Miasta w Opolu45-015 Opole, Rynek Ratusz, tel. 077 451 19 67,[email protected]

Woj. podkarpackie1. Ośrodek Informacji dla Osób Niepełnosprawnych w Kolbuszowej

36-100 Kolbuszowa, ul. 11 Listopada 10 p. 214, tel. 017 227 58 29 www.infopunkt.kolbuszowa24.pl, [email protected]

2. Ośrodek Informacji dla Osób Niepełnosprawnych przy Powiatowym Centrum PomocyRodzinie w Sanoku38-500 Sanok, ul. Jezierskiego 21, tel. 013 464 65 80, 013 464 35 93,www.oionsanok.info, [email protected]

3. Ośrodek Informacji przy Krajowej Izbie Gospodarczo-Rehabilitacyjnej w Rzeszowie35-310 Rzeszów, ul. Rejtana 10 p. 310, tel. 017 853 79 40, fax 017 853 79 20,www.osrodkiinformacji.kigr.org, [email protected]

4. Ośrodek Informacji przy Polskim Towarzystwie Walki z Kalectwem w Przemyślu37-700 Przemyśl, ul. Barska 15 I p, tel. 016 679 08 69, fax 016 670 58 30,www.twkprzem.topworld.org, [email protected]

Woj. podlaskie1. Ośrodek Informacji dla Osób Niepełnosprawnych przy Miejskim Ośrodku Pomocy

Społecznej w Suwałkach16-400 Suwałki, ul. 23 Października 20, tel. 087 563 04 74, 087 563 04 98, www.oion.suwalki.pl, [email protected]

2. Ośrodek Informacji przy Caritas Polska w Łomży18-400 Łomża, ul. Rybaki 1, tel. 086 215 39 39, http://lomza.caritas.pl/oion/, [email protected]

Woj. pomorskie1. Ośrodek Informacji dla Osób Niepełnosprawnych przy Powiatowym Centrum Pomocy

Rodzinie w Kartuzach83-300 Kartuzy, ul. Mściwoja II 14, tel. 058 694 62 06http://www.pcprkartuzy.neostrada.pl/OION/index.html, [email protected]

2. Ośrodek Informacji przy Polskim Związku Niewidomych w Słupskuul. Sienkiewicza 8, tel. 059 847 55 20, fax 059 847 55 21,www.cidon.slupsk.pl, [email protected]

Woj. śląskie1. Ośrodek Informacji dla Osób Niepełnosprawnych przy Starostwie Powiatowym w Raciborzu

47-400 Racibórz, ul. Klasztorna 6, tel. 032 415 44 08 wew. 338, fax 032 415 12 12www.oidon-raciborz.pl, [email protected]

2. Ośrodek Informacji dla Osób Niepełnosprawnych przy Polskim Związku Niewidomychw Chorzowie41-500 Chorzów, ul. Katowicka 77, tel. 032 241 37 37 wew. 15 lub 032 771 09 22, fax 032 771 09 23www.pzn.slask.pl, [email protected], [email protected]

3. Ośrodek Informacji dla Osób Niepełnosprawnych w Katowicach przy Caritas Polska40-042 Katowice, ul. Bp. Czesława Domina 1, tel./fax 032 251 67 22, www.katowice.caritas.pl/info, [email protected]

Woj. świętokrzyskieOśrodek Informacji dla Osób Niepełnosprawnych przy Miejskim Ośrodku Pomocy Rodzinie w Kielcach25-310 Kielce, ul. Kościuszki 25, tel. 041 344 71 47,

[email protected] Woj.

warmińsko-mazurskie1. Ośrodek Informacji dla Osób Niepełnosprawnych w Olsztynie

10-029 Olsztyn, ul. Prosta 23A, tel./fax 089 527 90 59, 089 527 90 16, www.oion.pl, [email protected]

2. Ośrodek Informacji dla Osób Niepełnosprawnych w Bartoszycach11-200 Bartoszyce, ul. Pieniężnego 10A, tel. 089 762 96 73, [email protected]

Woj. wielkopolskie1. Ośrodek Informacji dla Osób Niepełnosprawnych przy Starostwie Powiatowym w Turku

62-700 Turek, ul. Łąkowa 1, tel. 063 289 24 07, www.pcpr.turek.pl, [email protected]

138


http://www.pcpr.turek.pl/



http://www.oion.pl/



http://www.katowice.caritas.pl/info



http://www.pzn.slask.pl/


http://www.oidon-raciborz.pl/


http://www.cidon.slupsk.pl/


http://www.pcprkartuzy.neostrada.pl/OION/index.html


http://lomza.caritas.pl/oion/


http://www.oion.suwalki.pl/


http://www.twkprzem.topworld.org/


http://www.osrodkiinformacji.kigr.org/


http://www.oionsanok.info/


http://www.infopunkt.kolbuszowa24.pl/



http://www.oidon.pl/



http://www.niepelnosprawni.net/


http://www.niepelnosprawni.radom.pl/

Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych2. Ośrodek Informacji dla Osób Niepełnosprawnych przy Powiatowym Centrum Pomocy

Rodzinie w Grodzisku Wielkopolskim62-065 Grodzisk Wlkp., ul. Żwirki i Wigury 1, tel. 061 44 52 508 (509), www.oion.grodzisk.org, [email protected]

3. Ośrodek Informacji dla Osób Niepełnosprawnych w Koninie przy Oddziale WielkopolskimKrajowej Izby Gospodarczo-Rehabilitacyjnej62-510 Konin, ul. Powstańców Wlkp. 16, tel. 063 243 21 34, fax 063 242 00 24, [email protected]

Woj. zachodnio-pomorskie1. Ośrodek Informacji dla Osób Niepełnosprawnych Informacji w Wałczu

78-600 Wałcz, ul. Dąbrowskiego 6, tel. 067 387 39 17,www.oion.walcz.pl, [email protected]

2. Ośrodek Informacji dla Osób Niepełnosprawnych w Chojnie przy PCPR w Gryfinie74-500 Chojna, ul. Dworcowa 1, tel. 091 414 27 89,[email protected] [email protected]

139




http://www.oion.walcz.pl/



http://www.oion.grodzisk.org/

Notatki

140

PFRON Informator popr · Web viewDofinansowanie sportu, kultury, rekreacji i turystyki osób...

Documents

Transcript of PFRON Informator popr · Web viewDofinansowanie sportu, kultury, rekreacji i turystyki osób...