Uchwała XXXVIII Zjazdu Związku Harcerstwa Polskiego z dnia 8 grudnia 2013 r.

w sprawiewzmocnienia działalności programowej drużyn i gromad

XXXVIII Zjazd ZHP dostrzega potrzebę podkreślenia wychowawczego charakteru naszej organizacji poprzez nieustanne wzmacnianie programowego działania gromad i drużyn. Zbliżające się 100-lecie Związku Harcerstwa Polskiego, które będziemy obchodzić w 2018 roku, jest doskonałą okazją do ponownego odkrycia zalet harcerskiego programu, który obok harcerskiej metody stanowi fundament naszej pracy wychowawczej. Osiąganie sukcesów wychowawczych w naszych czasach  nie wymaga rewolucji programowej. Ponadczasowość założeń harcerstwa sprawia, że nie wymagają one uaktualniania. Niezbędne jest jednak ciągłe rozpoznawanie aktualnych potrzeb naszych wychowanków, co czyni program potrzebnym, atrakcyjnym i skutecznym.

Druhno drużynowa, Druhu drużynowy! Instruktorko i Instruktorze harcerskiej komendy!

Ruch harcerski od początku swego istnienia stawiał sobie za cel wychowanie młodego człowieka. Określony dziś w misji Związku Harcerstwa Polskiego cel buduje przewagę Związku nad innymi organizacjami kierującymi swe działania do młodzieży. O wyjątkowości harcerstwa świadczą sposoby realizacji celów. Jasną w przekazie misję realizują proste formy pracy, które czerpiemy z ruchu skautowego i własnych doświadczeń. W pracy harcerskiej olbrzymią rolę pełni przyroda i jej odczuwanie.

Za pomocą metody harcerskiej oddziałujemy na wszystkie grupy wiekowe, dbając przez atrakcyjny program o wszechstronny rozwój członków organizacji w duchu wartości Prawa Harcerskiego. Unikatowa metoda małych grup jest dzisiaj podpatrywana przez wiele organizacji, a uczenie w działaniu stosowane przez nas od ponad stu lat stało się odkryciem nowoczesnej pedagogiki.

System małych grup jest wielką wartością harcerstwa. Dzięki niemu dzieci i młodzież mają szanse budowania swoich małych społeczności, które kierują się zasadami samorządności. Tam także rodzą się przyjaźnie na całe życie, harcerze budują poczucie własnej wartości i kształtują umiejętności interpersonalne. Mała grupa daje szanse na sprawdzenie się

w roli lidera. Nic tak szybko, jak harcerstwo nie uczy przywództwa, nie powierza zadań, funkcji i odpowiedzialności. Bez małych grup nie ma harcerstwa. Wreszcie harcerstwo nastawione jest na bezinteresowną służbę – działanie na rzecz innych. Dzięki temu członkowie organizacji uczą się społecznych zachowań i wrażliwości, tak rzadko dziś obecnych na co dzień.

Program ZHP, czyli to, czym zajmują się gromady i drużyny, zaraz obok metody harcerskiej stanowi o harcerskości ruchu. Atutem programu ZHP jest różnorodność podejmowanych działań. Jednakże, aby móc mówić to tym, że program jest harcerski musi zmierzać on do realizacji Misji ZHP i w konsekwencji do kształtowania młodych ludzi na wzór wskazany w Podstawach Wychowawczych ZHP. Aby to osiągnąć, harcerski program powinien być:

aktualny – nie powinien rekonstruować historii, lecz ją tworzyć, atrakcyjny dla młodych ludzi – czyli odpowiadający na ich potrzeby, a nie

ulegający przelotnym modom, społecznie użyteczny – zaangażowany w życie swojej małej i dużej społeczności,

a nie skupiony tylko na sprawach gromady/drużyny, przemyślany i zaplanowany – powinien przynosić pozytywne zmiany, a nie być

zbiorem przypadkowych działań; stawiane cele powinny być wychowawcze.

Aby wesprzeć praktyczną realizację celów wychowawczych w gromadach i drużynach, XXXVIII Zjazd ZHP wyznacza następujące kierunki programowe:

HARCERSTWO W RUCHU – wszelka aktywność na świeżym powietrzu – na łonie przyrody, z szacunkiem do natury. Propagowanie zdrowych zachowań, wędrówki, biwakowanie i obozowanie, wspólne przygotowywanie i spożywanie pełnowartościowych posiłków.

AKTYWNOŚĆ SPOŁECZNA – zespołowe podejmowanie działań (inicjatyw) na rzecz społeczności lokalnej w oparciu o rozpoznanie potrzeb najbliższego środowiska działania gromad i drużyn. Tworzenie projektów mających na celu poprawę jakości funkcjonowania wspólnoty lokalnej.

CIEKAWOŚĆ ŚWIATA – ciekawość Polski, Europy, świata; ludzi i kultur; przyrody – jej piękna i praw działania. Ciekawość po to, by poznać. Poznać po to, by działać.

SPRAWNOŚCI NA CAŁE ŻYCIE – rozbudzanie zainteresowań, praktyczna nauka umiejętności przydatnych w życiu, techniki harcerskie wypełniane aktualnymi treściami, specjalności, a także samoorganizacja, pilność i rzetelność w realizowaniu zadań.

BRATERSTWO - przyjaźń, nauka dialogu i szacunku mimo różnic, nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów z ludźmi, sprzeciwianie się  przemocy;

RADOSNY PATRIOTYZM – promowanie Polski w świecie, optymizm i wiara we własne możliwości, postawa obywatelska, radosne przeżywanie świąt państwowych, orientowanie się w osiągnięciach Polaków.

Wszystko to powinno być bezwarunkowo podparte:

NIEUSTANNYM POWIERZANIEM ODPOWIEDZIALNOŚCI, FUNKCJI, ZADAŃ – samodzielnie i w małej grupie;

STAWIANIEM WYZWAŃ – zuchowa dzielność, harcerskie i starszoharcerskie harce oraz wędrownicze wyczyny – samodzielnie i w małych grupach;

DZIAŁANIEM NA WSZYSTKICH PŁASZCZYZNACH – realizując zadania w każdym z wyznaczonych kierunków, należy pamiętać o tym, by rozwijały pod każdym względem – duchowym, emocjonalnym, fizycznym, intelektualnym i społecznym zgodnie z systemem wartości zawartym w Prawie i Przyrzeczeniu Harcerskim. Żadna płaszczyzna wychowania nie może być w harcerstwie celem sama w sobie.

Tylko podejmowanie zadań we wszystkich kierunkach programowych może zagwarantować sukces wychowawczy w gromadach i drużynach polegający na wszechstronnym rozwoju. Pominięcie któregokolwiek z nich pozbawia nas strategicznej przewagi programowej wypracowywanej latami w Związku Harcerstwa Polskiego.

Realizując harcerski program, należy również pamiętać, że harcerstwo nie może zamykać się do wewnątrz. Harcerski program powinien rozwiązywać problemy i reagować na zjawiska w życiu społecznym wokół nas:

rozwiązywać problemy wychowawcze w gromadzie/drużynie – poprzez właściwe stawianie celów i ich realizowanie;

rozwiązywać problemy wychowawcze w szerszym środowisku (mieście, regionie, kraju) – temu powinny służyć propozycje programowe realizowane w hufcu, chorągwi lub całej organizacji;

podejmować służbę na rzecz środowiska lokalnego, regionu, kraju.

Harcerski program, aby był skuteczny, musi być rozwijany i doskonalony w kolejnych latach pracy gromady i drużyny. Osiągnąć to można przez:

planowanie długofalowe i kompleksowe – programy pracy gromad i drużyn wykraczające poza ramy jednego roku harcerskiego, opracowywane w połączeniu z programami małych grup;

planowanie w oparciu o wszystkie instrumenty metodyczne, przede wszystkim stopnie harcerskie i gwiazdki zuchowe;

okresową ewaluację programu z udziałem kadry gromady/drużyny,

Druhno drużynowa, Druhu drużynowy!

Jesteś wychowawcą. Od Ciebie zależy przyszłość Związku Harcerstwa Polskiego. To na Tobie spoczywa odpowiedzialne zadanie realizacji Misji ZHP. Pamiętaj, że zasady harcerskiej gry są proste. Wsłuchuj się w głosy powierzonych Ci chłopców i dziewcząt, odpowiadaj na ich potrzeby i wszystko planuj dwa kroki do przodu. Pamiętaj też, że nie jesteś osamotniona, osamotniony w tym zadaniu.

Instruktorko i Instruktorze harcerskiej komendy!

Pamiętaj, że Twoim zadaniem w pierwszej kolejności jest wsparcie drużynowych w realizacji harcerskiego programu. Uczyń z tego priorytet we wszystkich działaniach.

* * *

XXXVIII Zjazd ZHP zobowiązuje harcerskie komendy i Główną Kwaterę ZHP do wdrożenia pracy z kierunkami  programowymi oraz wskazówkami do planowania pracy poprzez:

promocję niniejszej uchwały w gronie drużynowych, instruktorów ds. programu i pracy z kadrą hufców i chorągwi,

wsparcie drużynowych w planowaniu pracy gromad i drużyn, w tym dostarczenie odpowiedniego poradnictwa metodyczno–repertuarowego, bezpośrednie wsparcie drużynowym powinna udzielać kadra programowa hufca, wspierana przez kadrę programową chorągwi i Głównej Kwatery,

promowanie i wspieranie działań wzmacniających system małych grup, zakładających kontakt z przyrodą oraz proste harcerskie formy pracy,

systematyczną ewaluację programu realizowanego w ZHP (arkusz analizy hufca).

XXXVIII Zjazd ZHP zobowiązuje Radę Naczelną ZHP do wskazywania z rocznym wyprzedzeniem problemów wychowawczych (w ramach statutowego uprawnienia do wyznaczania kierunków pracy wychowawczej) a Główną Kwaterę ZHP do opracowywania propozycji programowych będących na nie odpowiedzią.

XXXVIII Zjazd ZHP zobowiązuje Główną Kwaterę ZHP do: opracowania i ogłoszenia do dnia 30.04.2014 roku harmonogramu wdrożenia

uchwały, przygotowania instruktorów harcerskich komend do wdrożenia uchwały, opracowania i upowszechnienia wśród drużynowych narzędzi do analizy potrzeb

wychowawczych zuchów, harcerzy, harcerzy starszych i wędrowników, opracowania pakietu pomysłów (zadań) do realizacji w poszczególnych kierunkach

programowych wymienionych w uchwale, zorganizowania Zlotu Harcerstwa Polskiego w 2018 roku jako podsumowania

pracy z kierunkami programowymi.

Koszty realizacji niniejszej uchwały zostaną pokryte ze środków własnych odpowiednich komend.

PrzewodniczącyXXXVIII Zjazdu ZHP

hm. Krzysztof Pater