Dojrzałość/gotowość szkolnaelakalin/dojrzalosc szkolna.pdf · podporządkowanie się...
Transcript of Dojrzałość/gotowość szkolnaelakalin/dojrzalosc szkolna.pdf · podporządkowanie się...
Dojrzałość/gotowość szkolna
Część I
• Definicja dojrzałości szkolnej
• Komponenty dojrzałości szkolnej
Dojrzałość czy gotowość szkolna
• Dojrzałość szkolna – zmiany rozwojowe mają charakter spontaniczny i wiążą się z dojrzewaniem; dojrzałość szkolna to etap w procesie rozwoju
• Gotowość szkolna – istnieje możliwość ćwiczenia, kształtowania pewnych właściwości dziecka, stwarzająca szansę osiągnięcia dojrzałości szkolnej, dziecko można przygotować do szkoły; gotowość nie jest stanem, na który wystarczy poczekać, trzeba ją kształcić
Dojrzałość szkolna - definicja
• Dojrzałość szkolna to osiągnięcie przez dziecko takiego poziomu rozwoju fizycznego, społecznego i psychicznego, który je czyni wrażliwym i podatnym na systematyczne nauczanie i wychowanie w klasie pierwszej szkoły podstawowej. (S. Szuman)
• Moment równowagi między wymaganiami szkoły, a możliwościami rozwojowymi dziecka.
• Taki poziom rozwoju, przy którym dziecko jest w stanie sprostać wymaganiom jakie stawia szkoła.
Komponenty dojrzałości szkolnej
• Dojrzałość fizyczna (rozwój fizyczny – somatyczny i motoryczny)
• Dojrzałość społeczno-emocjonalna (także wolicjonalna)
• Dojrzałość umysłowa (poznawcza)
dojrzałość do nauki czytania i pisania
dojrzałość do uczenia się matematyki
Dojrzałość fizyczna
• Odpowiedni wzrost i ciężar ciała
• Właściwy rozwój kośćca i muskulatury
• Odpowiednia sprawność motoryczna
• Prawidłowo funkcjonujące zmysły
• Odpowiedni stan zdrowia
Dojrzałość społeczno-emocjonalna
• Dojrzałość społeczna – samodzielność w zakresie samoobsługi, umiejętność organizacji pracy, przestrzeganie norm, zasad i reguł, podporządkowanie się poleceniom, nawiązywanie kontaktów społecznych, zgodne współdziałanie w grupie, poszanowanie innych i ich wytworów i mienia, liczenie się z potrzebami innych, poczucie obowiązku, wypełnianie zadań, stosowanie zwrotów grzecznościowych, sygnalizowanie potrzeb, samopoczucie w grupie,
• Dojrzałość emocjonalna – równowaga nerwowa, kontrolowanie własnych uczuć, zawieranie kompromisów, właściwe reagowanie na niepowodzenia i przegraną, dążenie do celu mimo drobnych niepowodzeń, odróżnianie spraw ważnych od mniej ważnych, wrażliwość na opinie nauczyciela,
• Dojrzałość wolicjonalna – chęć uczenia się, wytrwałość w pracy, celowa działalność, podejmowanie inicjatyw, doprowadzanie podjętych zadań do końca,
Dojrzałość umysłowa
Dojrzałość w sferze poznawczej: - Myślenie – rozumienie symboliki, rozumowanie operacyjne na
konkretach, ujmowanie związków przyczynowo-skutkowych, przewidywanie konsekwencji działania, klasyfikowanie, porządkowanie w sekwencje
- Mowa – odpowiedni zasób słownikowy – słownik czynny i bierny, poprawność gramatyczna, artykulacyjna
- Uwaga – skupianie uwagi na tym co mówi nauczyciel, na zadaniu, uwaga dowolna, utrzymywanie uwagi
- Spostrzeganie (percepcja) – właściwy poziom percepcji wzrokowej, słuchowej, kinestetyczno-ruchowej oraz integracji percepcyjno-motorycznych
- Pamięć – krótkotrwała - długotrwała, sekwencyjna, mimowolna - dowolna, mechaniczna – logiczna
- Orientacja w świecie – zasób wiedzy o świecie, samowiedza,
Dojrzałość do nauki czytania i pisania • Zainteresowanie nauką czytania i pisania
• Percepcja słuchowa – sprawność fonologiczna – odpowiednio rozwinięty słuch fonematyczny, umiejętność dokonywania analizy i syntezy sylabowej i głoskowej,
• Percepcja wzrokowa – sprawność analizy i syntezy wzrokowej oraz precyzja spostrzegania, pozwalająca na odróżnianie i odwzorowywania prostych i złożonych znaków graficznych,
• Orientacja przestrzenna i lateralizacja – orientacja w schemacie własnego ciała, rozpoznawanie i odtwarzanie kierunków, położenia i proporcji wymiarów odwzorowywanych form graficznych, orientacja na kartce papieru, wykształcona lateralizacja
• Sprawność manualna – właściwa pozycja przy rysowaniu, kreśleniu, właściwy chwyt narzędzia pisarskiego, odpowiedni poziom precyzji i szybkości ruchów docelowych, właściwa regulacja napięcia mięśniowego, umiejętność przetwarzania obrazu graficznego na obraz ruchu, pamięć ruchowa, umiejętność kontrolowania wzrokiem własnych ruchów i kierowania nimi – koordynacja wzrokowo-ruchowa, umiejętność używania nożyczek,
Dojrzałość do uczenia się matematyki
• Dojrzałość do uczenia się matematyki na sposób szkolny (w warunkach szkolnych)
- odpowiedni poziom rozwoju tych procesów psychicznych, które dziecko angażuje w trakcie nabywania wiadomości i umiejętności matematycznych w szkole (w warunkach klasowo-lekcyjnych) – duża grupa, różny poziom możliwości dzieci, jeden nauczyciel, nauczyciel mówi do wszystkich, określone tempo pracy, patrzenie na tablicę, wykonywanie różnych czynności, lęk przed popełnieniem błędu,
Dojrzałość do uczenia się matematyki - zakres, komponenty
1. Dziecięce liczenie
2. Operacyjne rozumowanie na poziomie konkretnym
3. Zdolność do odrywania się od konkretów i posługiwania się reprezentacjami symbolicznymi
4. Dojrzałość emocjonalna
5. Zdolność do syntetyzowania i zintegrowania funkcji percepcyjno-motorycznych
Część II
• Diagnozowanie dojrzałości szkolnej
Diagnozowanie dojrzałości szkolnej
• Diagnoza dojrzałości fizycznej – bilans zdrowia – diagnoza lekarska
• Diagnoza dojrzałości umysłowej i społeczno-emocjonalnej
– diagnoza nauczycielska – nauczycielka przedszkola, klasy I
– diagnoza orzecznicza – poradnia psychologiczno-pedagogiczna
Diagnozowanie dojrzałości fizycznej
Nauczyciel może poczynić pewne spostrzeżenia dotyczące dojrzałości fizycznej, jednak nie on pełni główną rolę w ocenie dojrzałości w tym obszarze.
Diagnozowanie poziomu orientacji w świecie zewnętrznym i komunikacji
• Pytania o imię, nazwisko, wiek, imiona rodziców, rodzeństwo, zawód rodziców, miejsce zamieszkania, pory roku, dni tygodnia, (pamięć sekwencyjna)
• Diagnoza także w trakcie badania innych sfer – przy badaniu mowy i myślenia, orientacji przestrzennej
• Element diagnozy dojrzałości poznawczej – samowiedza, mowa, pamięć sekwencyjna
• Element diagnozy dojrzałości społeczno-emocjonalnej – zachowanie podczas badania
Element diagnozy dojrzałości poznawczej oraz społeczno-emocjonalnej
Diagnozowanie poziomu orientacji w świecie zewnętrznym i komunikacji
Element diagnozy dojrzałości poznawczej oraz społeczno-emocjonalnej
Diagnozowanie mowy i myślenia
• Zasób słownikowy
• Wyrażanie myśli w formie zdania
• Myślenie przyczynowo-skutkowe
• Dostrzeganie sprzeczności, braku logiki
• Klasyfikacja
• Uogólnianie Przy okazji ocena zasobu wiedzy, koncentracji uwagi, funkcjonowania
w sytuacji zadaniowej
Element diagnozy dojrzałości poznawczej
Element diagnozy dojrzałości poznawczej
Element diagnozy dojrzałości poznawczej
Element diagnozy dojrzałości poznawczej
Element diagnozy dojrzałości poznawczej
Element diagnozy dojrzałości poznawczej
Diagnozowanie percepcji wzrokowej
• Precyzja spostrzegania – różnice między obrazkami, dobieranie identycznych form, dobieranie form pod jakimś względem podobnych,
• Analiza i synteza wzrokowa – ujmowanie zależności pomiędzy całością i częściami składowymi – układanki z części
• Orientacja w przestrzeni – obrót figury
Element diagnozy dojrzałości poznawczej
Element diagnozy dojrzałości poznawczej
Element diagnozy dojrzałości poznawczej
Element diagnozy dojrzałości poznawczej
Element diagnozy dojrzałości poznawczej
Element diagnozy dojrzałości poznawczej
Test Spionek
Percepcja wzrokowa – odtwarzanie kształtu, analiza i synteza wzrokowa
Poziom możliwości graficznych Orientacja w przestrzeni i lateralizacja
Element diagnozy dojrzałości poznawczej
Element diagnozy dojrzałości poznawczej
Element diagnozy dojrzałości poznawczej
Diagnozowanie orientacji przestrzennej
• Strona prawa i lewa – wyprowadzanie kierunków z osi własnego ciała, względność strony prawej i lewej
• Znajomość i posługiwanie się określeniami położenia przedmiotów w przestrzeni – na środku, z prawej strony, wyżej, między, w prawym górnym rogu, pod, obok, w
• Orientacja na kartce papieru – rysowanie linii, od prawej do lewej, z góry do dołu, w górę, w prawo
Ja i woreczek, Laleczka i ołówek, Pudełko, Szukanie zabawek, Greckie wzory
Element diagnozy dojrzałości poznawczej
1. Próba Piageta Instrukcja: Polecamy dziecku: “Usiądź wygodnie na krześle i skrzyżuj ręce na kolanach”. Prowadzący badanie siada naprzeciwko dziecka i także krzyżuje ręce na kolanach. Następnie mówi: 1. "Pokaż mi swoją własną rękę prawą, lewą", 2. "Pokaż mi swoją nogę lewą, prawą", 3. "Pokaż moją rękę prawą, lewą", 4. "Pokaż moją nogę lewą, prawą". Ocena: Każdą poprawną odpowiedź oceniajmy przyznając po 1 punkcie - łącznie 6 punktów. Dwa pierwsze zadania pozwalają nam na stwierdzenie, czy dziecko różnicuje strony prawą i lewą w stosunku do własnej osoby. Zadania 3 i 4 - czy rozróżnia strony 'na kimś', z uwzględnieniem pozycji ciała osoby siedzącej naprzeciwko dziecka.
Element diagnozy dojrzałości poznawczej
Element diagnozy dojrzałości poznawczej
Diagnozowanie sprawności manualnej
• Ustalenie preferencji ręki (lateralizacji)
• Prawidłowy chwyt pisarski
• Rysowanie figur geometrycznych, znaków literopodobnych, liter, ciągu liter
• Nacisk narzędzia na podłoże
• Cięcie nożyczkami
• Sprawność czynności samoobsługowych
Element diagnozy dojrzałości poznawczej
Diagnozowanie sprawności manualnej
Diagnozowanie sprawności manualnej
Element diagnozy dojrzałości poznawczej
Diagnozowanie percepcji słuchowej
• Wyodrębnianie wyrazów w zdaniu, ustalanie ich liczby
• Wyodrębnianie sylab w wyrazie
• Scalanie wyrazu z sylab
• Wyodrębnianie głosek w nagłosie i wygłosie
• Scalanie wyrazu z głosek
Element diagnozy dojrzałości poznawczej
Diagnozowanie percepcji słuchowej Element diagnozy dojrzałości poznawczej
Diagnozowanie percepcji słuchowej
Analiza sylabowa – ustalenie liczby sylab
Analiza głoskowa – wysłuchiwanie głoski w nagłosie
Element diagnozy dojrzałości poznawczej
Diagnozowanie percepcji słuchowej
Analiza słuchowa - wyodrębnianie głoski w wygłosie
Analiza słuchowa - wyodrębnianie głoski w śródgłosie
Element diagnozy dojrzałości poznawczej
Diagnozowanie percepcji słuchowej Element diagnozy dojrzałości poznawczej
Element diagnozy dojrzałości poznawczej
Diagnozowanie zdolności do syntetyzowania oraz zintegrowania funkcji percepcyjno-motorycznych
• Sprawne odwzorowywanie złożonych kształtów, rysowanie i konstruowanie
Wszystkie elementy diagnozy dotyczące funkcji percepcyjno-motorycznych.
Diagnozowanie dziecięcego liczenia
• Sprawne liczenie i rozróżnianie liczenia prawidłowego od nieprawidłowego – liczenie 18 kasztanów
• Respektowanie umów – gra kostką
• Porównywanie liczebności zbiorów – fasolki i kasztany – przeliczanie, dobieranie w pary
• Dodawanie i odejmowanie w zakresie 10 – fasolki – wyznaczanie wyniku dodawania i odejmowania
na palcach lub w pamięci
Element diagnozy dojrzałości poznawczej
Diagnozowanie operacyjnego rozumowania • Operacyjne rozumowanie w obrębie ustalania stałości ilości nieciągłych
• Operacyjne porządkowanie elementów w zbiorze przy wyznaczaniu konsekwentnych serii
• Operacyjne rozumowanie w zakresie ustalania stałości masy (tworzywa)
• Operacyjne rozumowanie w zakresie stałości długości przy obserwowanych przekształceniach
• Operacyjne rozumowanie w zakresie ustalania stałości objętości cieczy, przy transformacjach zmieniających jej wygląd
Element diagnozy dojrzałości poznawczej
Diagnozowanie zdolności do odrywania się od konkretów i posługiwania reprezentacjami
symbolicznymi • Dodawanie i odejmowanie z wykorzystaniem 10 fasolek • Dziecko: - podaje właściwy wynik tylko wtedy, gdy fizycznie może
policzyć elementy - ustala wynik na zbiorze zastępczym – liczy na palcach
(technika?, dolicza?) - liczy w pamięci
Element diagnozy dojrzałości poznawczej
Diagnozowanie dojrzałości emocjonalnej
• Pozytywne nastawienie do samodzielnego rozwiązywania zadań.
• Odporność emocjonalna na sytuacje trudne intelektualnie (zdolność do kierowania swoim zachowaniem w sposób racjonalny mimo przeżywanych napięć.
Obserwacja w trakcie wykonywania zadań.