System wersalski i jego

funkcjonowanie.

Zmiany na mapie politycznej

Europy.

System wersalski

Konferencja w Paryżu i traktat wersalski stały się determinantem nowej sytuacji polityczno – gospodarczej w Europie.

Przyszłość jednak pokazała, że długotrwałe ustalenia Wielkiej Czwórki, nigdy nie zostały zrealizowane w całości i, że już wkrótce dojdzie do powszechnego łamania zasad ustalonych w Paryżu.

Francja a system wersalski

Podstawowym założeniem systemu wersalskiego było niedopuszczenie do odrodzenia potęgi Niemiec. Zatem już w 1923 roku, Francja rozpoczęła politykę „silnej ręki” wobec Niemiec, które nie kwapiły się do spłat odszkodowań wojennych. W konsekwencji Francuzi wkroczyli na terytorium Niemiec, by w ten sposób wpłynąć na wypełnianie zobowiązań niemieckich.

Plan pomocy Niemcom

Niemcy zatwardziale odmawiali realizacji postanowień wersalskich, a stanowczy opór Niemców doprowadził do złagodzenia polityki Francji wobec Niemiec. Rządy obu państw z ulgą przyjęły plan Dawesa, przyjęty w 1924 roku na konferencji w Londynie. Zakładał on zmniejszenie reparacji wojennych i udzielenie Niemcom kredytów na odbudowę gospodarki. Dalsze obniżenie stawek odszkodowań nastąpiło w 1929 r, po zaakceptowaniu planu Younga. Ostatecznie w 1931 roku Niemcy zaprzestały spłat.

Sytuacja Niemiec po I wojnie światowej.

Ostatecznie Niemcy spłaciły jedynie 16% całej sumy odszkodowań. W 1926 roku zostały przyjęte do Ligi Narodów, a w 1930 roku wojska okupacyjne opuściły Nadrenię. Było to na 5 lat przed planowanym odwrotem okupantów. Anglia i Francja straciły możliwość kontrolowania Niemiec. W efekcie, już w początkach lat 30. XX wieku, Niemcy ponownie stały się mocarstwem europejskim.

Oprócz dobrej sytuacji gospodarczej, Niemcy posiadały tez znaczna siłę

militarną, ponieważ zręcznie omijały postanowienia wersalskie. Dodatkowo

Francja i Anglia liczyły, że polityką ustępstw wobec Niemiec zdołają

doprowadzić do odprężenia w stosunkach z tym krajem. Ostatecznie uznano to jako

przejaw ich słabości.

Zmiany na mapie politycznej Europy.

Po I wojie światowej doszło do wielu zmian na mapie Europy. Polska odzyskała niepodległość, swój kraj odzyskali Finowie, Estończycy, Łotysze i Litwini.

Rozpadowi uległa Monarchia Habsburgów. Na jej miejsce powstały Austria (z ziem etnicznie niemieckich) i Węgry (z ludnością madziarską, natomiast utraciły tereny niemadziarskie i etnicznie mieszane).

Dalej, z ziem Habsburgów powstały: • Czechosłowacja, obejmująca Czechy, Słowację i część

ziem ukraińskich (Ruś Zakarpacką);• Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców, tzw.

królestwo SHS, a od 1929 zwane Jugosławią;

Zmiany na mapie politycznej Europy.

Część ziem Habsburgów znalazła się w rękach Polski, Rumunii oraz Włoch, które jednak oczekiwały większych korzyści terytorialnych.

Powstanie nowych państw nie rozwiązało jednak wszystkich problemów narodowościowych Europy. W dalszym ciągu swojego państwa nie mieli Ukraińcy i Białorusini.

Problemy w Irlandii

• Po I wojnie świtowej również i Irlandczycy próbowali uzyskać niepodległe państwo. Prowadzone od 1916 roku walki ( m.in. „powstanie wielkanocne” i zrywy narodowe, doprowadziły w konsekwencji do utworzenia z pd. części wyspy w 1921 roku Wolnego Państwa Irlandzkiego, a dopiero 1937 Irlandia ogłosiła się republiką i zerwała związki polityczne z Anglią.

Powstanie ZSRR

Po zakończeniu I wojny światowej w Rosji oraz wielu państwach europejskich odżyły tendencje socjaldemokratyczne ideowo zbliżone do bolszewików. Nie wszędzie jednak ugrupowania te zdołały przejąć władzę. Bolszewikom udało się utrzymać władzę w Rosji, którzy w 1922 roku powołali do istnienia Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR).

Przywódcy bolszewików

ZSRR

Na czele państwa stał przywódca partii bolszewickiej o władzy dyktatora. Jedyną legalną partią była Wszechzwiązkowa Komunistyczna Partia bolszewików (WKPb).

Istnienie innych partii i jakiejkolwiek opozycji było zakazane i surowo tępione.

Podstawą rządu bolszewików był rozbudowany aparat przymusu, który później zaowocował powstaniem Czeki – Ogólnorosyjskiej Nadzwyczajnej Komisji do Walki z Kontrrewolucją i Sabotażem, na czele z Feliksem Dzierżyńskim.

• W 1922 organizacje tę przemianowano na Zjednoczony Państwowy Zarząd Polityczny (OGPU) a w 1934 na Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych (NKWD). Był to organ policyjny o nieograniczonych uprawnieniach, który kontrolował życie wszystkich obywateli.

• W dziedzinie ekonomii, państwo zniszczone wojna musiało zrezygnować z komunizmu i dlatego w 1921 roku ogłoszono Nową Ekonomiczną Politykę (NEP). Zezwolono wówczas na istnienie drobnego handlu prywatnego, rzemiosła i przemysłu oraz istanienie wolnego rynku.

Stosunki ZSRR – Europa.

Bezpośrednio po zakończeniu wojny Rosja była państwem izolowanym od reszty Europy. Dopiero w 1922 przełamano izolację podpisując w Rapallo układ o nawiązaniu stosunków politycznych i gospodarczych pomiędzy Niemcami a ZSRR. Stopniowo i inne kraje zaczęły współpracować z Rosja Radziecką, a w 1934 została ona przyjęta do Ligi Narodów.

Locarno (1925)

W 1925 roku w Locarno odbyła się konferencja z udziałem Anglii, Francji, Belgii, Włoch i Niemiec, a na zakończenie obrad zaproszono również reprezentację Polski i Czechosłowacji. W trakcie konferencji podpisano wiele układów i umów międzynarodowych, z którego najważniejszym był tzw. pakt reński, w którym zagwarantowano nienaruszalność granic między Niemcami a Francją i Belgią. Takimi gwarancjami nie zostały objęte wschodnie granice z Polską i Czechosłowacją. Zagwarantowano jednak iż wszelkie spory o granice zostaną rozwiązane pokojowo.

Locarno jawi się w polskiej historii jako porażka polityki Piłsudskiego, był to znak rozluźnienia polsko –francuskiego i sygnał osłabienia Polski na arenie międzynarodowej.

Kryzys imperiów kolonialnych.

Po I wojnie światowej Wielka Brytania i Francja zachowały swe imperia kolonialne a nawet powiększyły je kosztem Niemiec i Turcji. Jednak w wielu koloniach nasiliły się ruchy narodowowyzwoleńcze. Skutkiem wielkiego zainteresowania koloniami, Anglia i Francja zaprzestały zważać na sprawy Europejskie. Nie zauważyły, że „za miedzą” powstają dwa groźne i współpracujące państwa totalitarne, które w przyszłości staną się prowodyrami następnego konfliktu światowego.