Swiadomość
description
Transcript of Swiadomość
ŚWIADOMOŚĆŚWIADOMOŚĆ
przygotowała:Paula Pilarska
1. Czy jesteś świadomy siebie i otaczającego cię świata?
2. Skąd o tym wiesz?
3. Czy wierzysz w istnienie nieświadomej części psychiki?
4. Jeżeli tak, to co się dzieje twoim zdaniem w nieświadomości?
5. Czy człowiek jest w stanie rozumieć i badać świadomość
innej osoby? Dlaczego tak lub dlaczego nie?
• Świadomości - nie można bezpośrednio
zaobserwować czy dotknąć, jednak jest ona
dla większości ludzi realnym zjawiskiem.
ZMYSŁOWA SWIADOMOŚĆ OTOCZENIA
• zdawanie sobie sprawy z otoczenia (wzrok, słuch, dotyk) .
ŚWIADOMOŚĆ JAKO SELEKTYWNOŚĆ UWAGIŚWIADOMOŚĆ JAKO SELEKTYWNOŚĆ UWAGI
• szum sygnałów - skupianie świadomości na jakimś bodźcu jest
nazywane selektywnością uwagi (aby utrzymać skupienie
uwagi na toku wykładu, musimy ją odwrócić, np, od
przyjemnego zapachu perfum)
• Selektywność uwagi znacznie podwyższa sprawność naszego
spostrzegania – znaczenie przystosowawcze (zjawisko cocktail
party).
ŚWIADOMOŚĆ JAKO SELEKTYWNOŚĆ UWAGIŚWIADOMOŚĆ JAKO SELEKTYWNOŚĆ UWAGI
Choć sami możemy decydować, na czym i kiedy skupiać uwagę, to jednak
jest ona tez przechwytywana przez rożnego rodzaju wyraziste bodźce, do
których należą na przykład:
• nagłe zmiany, np. chłodny powiew w dusznym pokoju
• bodźce nowe i nieoczekiwane, na przykład pies wbiegający do sali
wykładowej
• bodźce intensywne, takie jak jaskrawe kolory, głośne dźwięki czy ostry
ból
• bodźce powracające, na przykład wielokrotnie nadawana podczas filmu
reklama
ŚWIADOMOŚĆ INTROSPEKCYJNAŚWIADOMOŚĆ INTROSPEKCYJNA
• Człowiek ma bezpośredni dostęp do swoich myśli, wyobrażeń,
emocji i wspomnień.
• Tego rodzaju procesy psychiczne wiążą się z wyładowaniami
licznych neuronów w naszym mózgu, do których z kolei nie
mamy juz bezpośredniego dostępu (nie doświadczamy ich
świadomie). Jednak w jakiś sposób zdajemy sobie sprawę z
psychicznych procesów przebiegających równolegle do owej
neuronalnej aktywności.
ŚWIADOME, NIEŚWIADOME I PRZEDŚWIADOME
• Zygmunt Freud, odróżniał procesy (myśli i uczucia) świadome
od nieświadomych i przedświadomych.
• Materiał przedświadomy nie jest w danym momencie
uświadamiany, choć jest łatwo dostępny świadomości, np.
„Co jadłaś wczoraj na obiad?",
• Treści przedświadome stały się świadome dzięki skupieniu na
nich wewnętrznej uwagi.
ŚWIADOME, NIEŚWIADOME I PRZEDŚWIADOME
• bolesne wspomnienia, pragnienia seksualne i impulsy agresywne,
których człowiek nie akceptuje, zostają usunięte z jego
świadomości - zostają wyparte do nieświadomości - unikanie
bólu, wstydu i poczucia winy.
• Ludzie mogą także świadomie unikać myślenia o
nieakceptowanych przez siebie treściach, co w odróżnieniu od
nieświadomego wyparcia jest nazywane stłumieniem. Możemy
na przykład tłumić myśli o ewentualnej randce, gdy musimy się
przygotowywać do egzaminu.
ŚWIADOMOŚĆ JAKO POCZUCIE JEDNOSCI JAŚWIADOMOŚĆ JAKO POCZUCIE JEDNOSCI JA
• W miarę rozwoju człowieka pojawia się zdolność do
odróżniania siebie od innych obiektów. Wykształca się w nas
świadomość bycia odrębną osobą. Na stałe poczucie naszego
Ja w zmieniającym się świecie składa się suma naszych
wrażeń, myśli i uczuć, które współtworzą świadome istnienie.
• W tym znaczeniu pojęcie świadomości jest równoznaczne z
poczuciem Ja
ŚWIADOMOŚĆ JAKO STAN CZUWANIAŚWIADOMOŚĆ JAKO STAN CZUWANIA
• Świadomość = „czuwanie".
• Sen, medytacja, trans hipnotyczny i zniekształcone
spostrzeżenia, które często towarzyszą zażywaniu narkotyków
zmieniających świadomość, w tym kontekście są odmiennymi
stanami świadomości.
S E NS E N
SENSEN
• Przesypiamy około 1/3naszego życia
• Większość ludzi potrzebuje około 6 godzin snu na dobę
• Cykl dobowy – naprzemiennie czuwanie i sen (25?)
FAZY SNUFAZY SNU
• Elektroencefalograf EEG – mierzy aktywność elektryczna mózgu
• Fale mózgowe maja cykliczny charakter • Różne fazy snu – fale o zróżnicowanej
częstotliwości i amplitudzie (pomiar w woltach)
• Wysoka częstotliwość = czuwanie
Badanie EEGBadanie EEG
FAZY SNUFAZY SNU
1 faza snu – sen paradoksalny
REM – marzenia senne najbardziej wyraziste
4 faza snu – napady lękowe
CYKLE SNUCYKLE SNU
Podczas przechodzenia do kolejnych faz snu fale staja się coraz wolniejsze a ich amplituda rośnie.
JAKIE FUNKCJE PEŁNI SEN?JAKIE FUNKCJE PEŁNI SEN?
• ?• Odbudowanie sił
Brak fazy REM:• Pogorszenie funkcjonowania pamięci –
a w szczególności przypominania
• O czym śnicie?O czym śnicie?
• Dlaczego śnicie?Dlaczego śnicie?
MARZENIA SENNEMARZENIA SENNE• 5 snów – w ciągu 8 godzin snu – faza REM
• Treść marzeń sennych – większość snów – działania i
codzienne problemy
• Freud – nieświadome marzenia i popędy
• Model aktywizacji – syntezy: nadmiar acetylocholiny –
aktywizacja układu siatkowatego – pobudzenie - powstają
marzenia senne, ale nie wybudzamy się. Faza REM -
Aktywność mięśniowa – zahamowana. Ruchy gałek
ocznych. Stymulacja neuronów odpowiedzialnych za
aktywność wzrokową, słuchową i pamięć.
ZABURZENIA SNUZABURZENIA SNU
• Bezsenność
• Narkolepsja
• Bezdech
• Zaburzenia snu głębokiego: napady leku
we śnie, moczenie nocne, lunatyzm
ALKOHOLALKOHOL
ALKOHOLALKOHOL• Substancja chemiczna o działaniu psychogennym
• Można publicznie stosować, bez narażania się na krytykę
• Najczęściej nadużywana substancja psychoaktywna
• Alkoholicy (USA) od 10 do 20 milionów (heroina – 1 mln,
kokaina – 800 tysięcy)
• Picie nadmiernych ilości alkoholu wiąże się ze:
– spadkiem wydajności pracy,
– utratą pracy i
– spadaniem w dół drabiny społecznej
Nadużywanie alkoholuNadużywanie alkoholu
• Mężczyźni częściej popadają w alkoholizm niż kobiety- normy społeczne- alkohol silniej działa na kobiety (wolniejszy metabolizm)
• Nadużywanie alkoholu a etniczność (Żydzi vs Irlandczycy)
AlkoholAlkohol• Upośledza funkcjonowanie poznawcze i językowe• Osłabia koordynację wzrokowo – ruchową• Ponad połowa śmiertelnych wypadków samochodowych (w
USA) – wiąże się ze spożyciem alkoholu przez ich sprawców• Spadek aktywności seksualnej• Upośledza myślenie niezbędne do skutecznej samokontroli
impulsów• Maleje zdolność przewidywania konsekwencji własnych
zachowań• Nasila poczucie rozluźnienia i euforię• POBŁAŻLIWOŚĆ SPOŁECZNA – „to alkohol, nie ja”
AlkoholAlkohol
• Często prowadzi do zaburzeń we wchłanianiu przez organizm
substancji odżywczych (w szczególności witaminy B)
• Przewlekłe picie alkoholu może prowadzić do wielu chorób w
szczególności do
– Marskości wątroby (niedobór białek)
– Zespół Korsakowa (niedobór witaminy B)
– Choroby serca
– Nowotwory
Leczenie alkoholizmuLeczenie alkoholizmu
• Dwunastostopniowy program Anonimowych Alkoholików
• Terapia poznawczo – behawioralna (radzenie sobie z pokusa
wypicia alkoholu i nabywanie umiejętności odmawiania)
• Terapia podwyższania motywacji – nakierowana na wzrost
motywacji do zaprzestania picia
PAPIEROSYPAPIEROSY
PAPIEROSYPAPIEROSY
NerwowośćSenność Zanik energiiBóle głowyNieregularną pracę jelitZawroty głowy
Środek pobudzający zawarty w papierosach – NIKOTYNA
Nikotyna jest czynnikiem wywołującym fizyczną zależność od papierosów
Objawy odstawienia nikotyny obejmują:
Bezsenność
Mdłości
Kurcze
Drżenia
Palpitacje
Nadmierne pocenie się
420 tysięcy Amerykanów umiera co roku
z przyczyn związanych z paleniem
– jest to większa liczba niż łączna liczba osób
umierających wskutek:
wypadków drogowych, narkomanii
i alkoholizmu, zabójstw, samobójstw i AIDS
• Odsetek palaczy wśród Amerykanów spadł z 42,2% w 1966 do
25% latach dziewięćdziesiątych
• Palenie związane jest z:
– płcią,
– wiekiem,
– pochodzeniem etnicznym,
– poziomem wykształcenia i
– pozycją społeczną
• Osoby lepiej wykształcone rzadziej palą papierosy
• Każdy wypalony papieros kradnie człowiekowi 7 minut życia
• Tlenek węgla - upośledza zdolność krwi do przenoszenia tlenu,
co powoduje spłycenie oddechu
• Węglowodory (substancje smoliste) mogą się przyczynić do
zachorowania na raka płuc
• U nałogowych palaczy ryzyko śmierci wskutek nowotworu płuc
wzrasta dziesięciokrotnie
• Podwyższone ryzyko zgonu z powodu chorób serca
• Ryzyko zapadania na przewlekłe choroby układu oddechowego
• Paląc w ciąży kobiety nasilają ryzyko poronienia,
przedwczesnego porodu i wrodzonych wad u dziecka
MEDYTACJAMEDYTACJA
• Wywołuje zmianę w normalnych relacjach między jednostką
a otoczeniem dzięki: rytuałom, ćwiczeniom i biernej
obserwacji
• Podczas medytacji ulega zawieszeniu: rozwiązywanie
problemów, planowanie martwienie się i świadomość zdarzeń
bieżącego dnia
• Następuje rozluźnienie i zmiana świadomości (w sensie
koncentracji naszej uwagi)
• Skutki medytacji wynikają po części
ze zmian w organizmie wywołanych
samą medytacją, a po części
oczekiwań co do jej rezultatów
żywionych przez jednostkę
BIOLOGICZNE SPRZĘŻENIE ZWROTNEBIOLOGICZNE SPRZĘŻENIE ZWROTNE
• Zwalczanie stresu, napięcia i lęku
• Np.: nauczenie się wysyłania przez mózg fal alfa (czemu
towarzyszy uczucie rozluźnienia) –EEG - brzęczyk
• Elektromiograf (EMG) – mierzy stan napięcia mięśni - kontrola
(do pewnego stopnia) akcji serca, ciśnienia krwi, czy pocenia
się dłoni
HIPNOZAHIPNOZA
Zmiany świadomości pod wpływem hipnozyZmiany świadomości pod wpływem hipnozy• Bierność - Ludzie w stanie hipnozy, transie, zdają sie zawieszać planowanie
własnych działań i oczekiwać na instrukcje z zewnątrz.
• Zawieszenie uwagi. Ludzie skupiają sie na glosie hipnotyzera lub wskazanym
światełku, unikają rozpraszających bodźców czy myśli.
• Podatność na sugestię. Zgodnie z sugestią hipnotyzera ludzie w transie mogą
odczuwać, że ich ramie staje sie lżejsze, albo ze ich powieki stają sie cięższe.
• Pseudowspomnienia i hipermnezja. Osoby w transie mogą być instruowane,
by przypominały sobie szczegóły, których w rzeczywistości nie pamiętają (np.:
świadek) Ale ludzie mogą podawać więcej szczegółów pod wpływem sugestii
hipnotycznej, jednak te szczegóły nie muszą być prawdziwe.
Zmiany świadomości pod wpływem hipnozyZmiany świadomości pod wpływem hipnozy
• Odgrywanie niezwykłych ról. (np.: odgrywanie samych siebie z okresu
dzieciństwa czy niemowlęctwa) Badania wykazują, że wiele szczegółów,
które rzekomo są wspomnieniami z dzieciństwa, jest nieprawdziwych,
choć niektórzy ludzie są także w stanie przywołać dawno zapomniane,
prawdziwe wspomnienia. (np.: język nieużywany od czasów dzieciństwa).
• Zniekształcenia spostrzegania. Osoby w transie mogą się zachowywać w
taki sposób, jakby hipnotycznie wzbudzane halucynacje i urojenia były
prawdziwe. (np.: sugestia, że jest się spragnionym).
• Niepamięć pohipnotyczna.
• Sugestie pohipnotyczne.
TEORIE TEORIE
HIPNOZYHIPNOZY
TEORIA ROLI Theodore Sarbin - 1972TEORIA ROLI Theodore Sarbin - 1972• Osoby niezahipnotyzowane potrafią dobrze odegrać rolę osoby
zahipnotyzowanej (np.: są w stanie sztywno leżeć pomiędzy
dwoma krzesłami)
• Ponadto nie sposób ludzi zahipnotyzować, jeżeli nie wiedzą na
czym hipnoza polega i co zazwyczaj robi osoba w transie.
• Ludzie będący w transie tylko udają ten stan?
• Badania dowodzą, ze większość zahipnotyzowanych nie udaje,
ale że pozwalają sobie na odgrywanie tej roli zgodnie ze
wskazówkami hipnotyzera.
DYSOCJACJA Ernest Hilgard (1994)DYSOCJACJA Ernest Hilgard (1994)• Biegacze długodystansowi często przezwyciężają ból i znużenie związane z
biegiem, stosując zabieg dysocjacji - wyobrażają sobie, ze są w jakimś innym
miejscu i robią cos innego.
• Jesteśmy w stanie wybiorczo skupiać uwagę na pewnych bodźcach (np.
sugestiach hipnotyzera), a „rozkojarzać" siebie z innymi, występującymi
dookoła zdarzeniami. (np. zanurzanie rąk w zimnej wodzie)
• Choć zahipnotyzowane osoby mogą się koncentrować na sugestiach
hipnotyzera i wyobrażać sobie zgodnie z nimi, że są gdzie indziej, nadal
mogą obserwować otoczenie, w którym rzeczywiście się znajdują - czynić to
na peryferiach świadomości.
• W pewnym sensie wszyscy to robimy, właściwie bez przerwy np.: egzamin
DZIĘKUJĘ!DZIĘKUJĘ!