1

Struktura haseł przedmiotowych

2

Struktura artykułu słownikowego słownika jhp KABA Hasło wzorcowe [pole 1XX] Odsyłacz orientacyjny uzupełniający [pole 360, tropy „zob. też”] Ekwiwalenty hasła [pole 4XX, tropy „zob.” – TO] Ekwiwalent z RAMEAU, LCSH, RVM [pole 472, tropy „zob.] Tropy typu „zob. też” [pole 5XX: TN, TK, TP] Znaczenie terminu przyjętego jako hasło wzorcowe [pole 667,

Uwaga ogólna nie przeznaczona do prezentacji publicznej] Źródło [pole 670] Uwaga o stosowaniu hasła [pole 680] Uwagi o cytowaniu hasła [pole 681]

3

System relacji w jhp KABA

Ekwiwalencji (TO) – formy odrzucone, przede wszystkim synonimia i qasi-synonimia

Hierarchiczne: nadrzędności (TN) i podrzędności (TP)

Skojarzeniowe

4

Interpunkcja w KAB-ie

-- podwójny myślnik - separator oddzielający w haśle określnik od tematu lub innego określnika

, przecinek – znak poprzedzający wyrażenie inwersyjne w haśle wzorcowym

() nawias okrągły – znak wyróżniający dopowiedzenie w haśle wzorcowym

(,) przecinek w nawiasie – separator oddzielający dopowiedzenia tego samego typu

(;) średnik w nawiasie – separator oddzielający dopowiedzenia różnych typów

5

Funkcje haseł w khw KABA

Temat – pełni ją hasło wzorcowe posiadające określone samodzielne znaczenie, np. Samochody, Komunikacja w zarządzaniu

Określnik – pełni je hasło nie posiadające samodzielnego znaczenia, np. -- w reklamie, -- aspekt edukacyjny

Wyrażenia używane raz w funkcji tematu, a raz określnika mają w jhp KABA oddzielne rekordy, np. Filozofia

oraz --filozofia. Jedynie hasła geograficzne pełniące podwójną rolę tematu i określnika mają jeden rekord.

6

Pisownia haseł

Hasła wzorcowe i ich ekwiwalenty pisane od dużej litery

Określniki pisane od małej litery

7

Redakcja językowa haseł wzorcowych Hasła oraz ich warianty redagowane zgodnie z zasadami języka

polskiego Dla jednostek abstrakcyjnych tworzy się hasła wzorcowe w liczbie

pojedynczej, np. Miłość, Nienawiść. Dla jednostek konkretnych (policzalnych) tworzy się hasła w liczbie

mnogiej, np. Rośliny zagrożone, Fabryki. Nazwa przedmiotu występuje w postaci rzeczownika lub grupy

rzeczownikowej. Dla nazwy kategorii osób rodzaju męskiego tworzy się hasło

wzorcowe jako termin szerszy semantycznie w stosunku do hasła dla nazwy kategorii osób rodzaju żeńskiego, np. Bibliotekarze, TP Bibliotekarki.

8

Szyk wyrażeń wieloelementowych : połączenia Rzeczowników z przymiotnikami (np. Fizyka

jądrowa, Dzieci chore Rzeczowników z rzeczownikami, np. Krążenie

krwi, Zaburzenia mowy Rzeczowników z wyrażeniami przyimkowymi,

np. zaburzenia mowy u dzieci, Góry w sztuce Rzeczowników z liczebnikami, np. Dwudziesty

wiek

9

Szyk wyrażeń w KAB-ie

Dążność do zachowania naturalnego szyku wyrażeń (z rzeczownikiem na pierwszym miejscu)

Wyrażenia w szyku przedrzeczownikowym wtedy, gdy zmiana szyku prowadziłaby do zmiany znaczenia wyrażenia, np. Ciekłe kryształy, Sztuczna inteligencja

Forma inwersyjna zarezerwowana dla nazw geograficznych zaczynających się od nazwy pospolitej (np. Stołowe, Góry) oraz nazw bitew, zbrodni, mordów, np. Grunwald, Bitwa (1410)

10

Typy haseł

Nazwy własne: hasła tworzone do kartoteki haseł formalnych i kopiowane potem do KHP (nazwy osób, instytucji, imprez) oraz tworzone tylko do KHP (nazwy geograficzne, tytuły czasopism)

Nazwy pospolite: pozostałe hasła oraz hasła utworzone z nazwy własnej i określnika rzeczowego

11

Nazwy własne - przykłady

100 0_ \a Marek \c (św. ; \d ?-ok. 74). 100 1_ \a Sienkiewicz, Henryk \d (1846-1916). 110 2_ \a Uniwersytet Jagielloński. 110 1_ \a Polska. \b Sąd Najwyższy. 111 2_ \a Zjazd Prawników i Ekonomistów

Polskich \n (5 ; \d 1913 ; \c Lwów). 151 __ \a Mielno (Polska, powiat koszaliński).

12

Nazwy pospolite - przykłady

150 __  \a Koty. 150  __ \a Kot. 110 2_ \a Uniwersytet Warszawski \x

studenci. 151  \a Francja \y 1792-1804 (Pierwsza

Republika).

13

Kategorie haseł

Grupa haseł o podobnych cechach formalnych (kat. typologiczne – np. ciała zbiorowe, tytuły ujednolicone) lub merytorycznych (kategorie dziedzinowe – np. choroby, grupy etniczne).

Podział na kategorie jest bardzo istotny przy tworzeniu haseł przedmiotowych rozwiniętych – po określonej kategorii stosuje się określniki z listy typologicznej lub dziedzinowej.

14

Zmiana kategorii hasła

Zmiana dziedzinowa, np.

150  \a Ziemniak. – nazwa organizmu żywego

150  \a Ziemniak \x choroby wirusowe. – nazwa choroby

Zmiana typologiczna, np.

110 2_ \a Uniwersytet Warszawski. – ciało zbiorowe

110 2_ \a Uniwersytet Warszawski \x studenci. – nazwa kategorii osób.

15

Typy określników

Związane – pół-związane – swobodne Rzeczowe – geograficzne –

chronologiczne – formy Proste - złożone

16

Określniki związane

Stosowane wyłącznie z jednym hasłem wzorcowym, nie posiadają własnych rekordów w khw, np.

151  \a Warszawa (Polska) \y 1944 (Powstanie Warszawskie).

100 0_ \a Jezus Chrystus \x boskość.

17

Określniki pół-związane

Stosowane są wyłącznie po określonej niewielkiej kategorii haseł, np. po nazwach rodzajów i gatunków pewnego typu literatury; niektóre z tych określników mają własne hasła wzorcowe.

182  \y 1895-1929. 472  \a 1895-1929 [f] 670  \a RAMEAU 680 9\i Określnik chronologiczny \a -- 1895-1929 \i stosuje się wyłącznie po temacie \a Kino <--OG> \i oraz po nazwach gatunków filmowych

150  \a Kino \y 1895-1929.

18

Określniki swobodne

Stosowane po wszystkich hasłach lub po określonej kategorii haseł; mają własne rekordy wzorcowe w khw, np.

185  \v podręczniki akademickie. 680  \i Określnik formy \a -- podręczniki akademickie \i stosuje się po

właściwych nazwach przedmiotów (dziedzin, dyscyplin, przedmiotów )

182  \y 19 w. 680 9\i Określnik chronologiczny swobodny \a -- 19 w. \i stosuje się

bezpośrednio po właściwych tematach i określnikach 680 9\i Określnika \a -- 19 w. \i nie stosuje się po temacie \a Historia \i oraz po określniku \a -- historia

19

Określniki rzeczowe – geogra-ficzne- chronologiczne - formy Rzeczowe – precyzują temat, np. --sytuacja

społeczna Geograficzne – lokalizują temat w przestrzeni,

np. --za granicą, --Polska – Kraków Chronologiczne – lokalizują temat w czasie, np.

-- średniowiecze, --15 w. Formy – wskazują na formę ujęcia treści, np. --

biografie – słowniki, --konferencje

20

Określniki proste - złożone

Proste, np.-- 1945 –-- aspekt społeczny Złożone (połączenia określników

jednakowego typu), np.-- biografie -- słowniki-- choroby -- aspekt molekularny

21

Rodzaje haseł wzorcowych w jhp KABA Hasła wzorcowe proste, np. Objawy

psychologiczne chorób, Fizyka Hasła wzorcowe złożone (przeważnie z

określnikami związanymi i pół-związanymi), np. Serce -- chirurgia, Jezus Chrystus -- boskość

Hasła wzorcowe rozwinięte (utworzone z tematów i oreślników zgodnie z zasadami składni języka)

22

Dopowiedzenia w hasłach wzorcowych Dopowiedzenia kwalifikujące, np.Odra (rzeka)Odra (choroba)Odra (komputer) Dopowiedzenia lokalizujące, np.Warszawa (Polska)Wisła (Polska, rzeka)

23

Składnia JHP KABA

Temat -- określnik rzeczowy -- określnik geograficzny -- określnik chronologiczny -- określnik formy

6XX \a Temat \x określnik rzeczowy \z określnik geograficzny \y określnik chronologiczny \v określnik formy