STRATEGIA

ROZWOJU KAPITAŁU SPOŁECZNEGO

2011-2020

24 maja 2010

2

Dokumenty strategiczneDokumenty strategiczne

Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju

Raport Polska 2030

STRATEGIA

UE 2020Średniookresowa Strategia Rozwoju Kraju

9 horyzontalnych strategii rozwoju

1. Strategia innowacyjności i efektywności gospodarki (koordynator – Minister Gospodarki)2. Strategia rozwoju kapitału ludzkiego (koordynator – Minister-członek Rady Ministrów, Przewodniczący

Stałego Komitetu Rady Ministrów)3. Strategia rozwoju transportu (koordynator – Minister Infrastruktury)4. Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko (koordynator – Minister Gospodarki)5. Sprawne państwo (koordynator – Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji)6. Strategia rozwoju kapitału społecznego (koordynator – Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego)7. Krajowa strategia rozwoju regionalnego – Regiony-miasta-obszary wiejskie (koordynator – Minister

Rozwoju Regionalnego)8. Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej (koordynator –Prezes Rady Ministrów)9. Strategia zrównoważonego rozwoju wsi i rolnictwa (koordynator – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi)

3

Kapitał społeczny jako wyzwanie rozwojowe PolskiKapitał społeczny jako wyzwanie rozwojowe Polski

• Kapitał społeczny jest jednym z najistotniejszych czynników wpływających na rozwój społeczny i gospodarczy kraju, a jego

rozwój warunkuje przejście od kapitału adaptacji i przetrwania do kapitału rozwojowego. Poziom kapitału społecznego,

po zakończeniu okresu transformacji, nie jest wystarczający do realizacji wyzwań rozwojowych stojących przed Polską

w kolejnych 20 latach.

• Wzmocnienia wymagają czynniki kapitału społecznego przekładające się na warunki życia i dobrostan obywateli, takie jak:

zaufanie między ludźmi, poziom aktywności obywatelskiej, umiejętność współpracy i komunikowania, potencjał kulturowy

i kreatywny. Tylko wzrost zaufania społecznego, którego poziom należy obecnie do najniższych w Europie, usprawni szeroko

pojętą współpracę między ludźmi w Polsce. To także kapitał o charakterze sieciowym, oparty na więziach sięgających poza

krąg najbliższych kontaktów. To wreszcie zdolność do nieszablonowego, kreatywnego działania – samodzielnie i razem.

• Ważnym aspektem kapitału społecznego jest potencjał kulturowy i kreatywny – odgrywający znaczącą rolę w gospodarce

opartej na wiedzy, ale warunkujący też innowacyjność – uznawaną coraz częściej za kluczowy mechanizm zmiany i rozwoju.

W Polsce brakuje rozwiniętej klasy kreatywnej, kultury zaś nadal nie traktuje się jako wartościowego zasobu rozwojowego.

• Kapitał społeczny ułatwia dostęp do kapitałów ludzkiego, intelektualnego czy fizycznego; zwiększa efektywność

wykorzystania tych kapitałów dla realizacji wspólnych celów; ułatwia równy dostęp wszystkich obywateli do dobra

wspólnego.

• Rozwój kapitału społecznego może mieć pozytywne i negatywne skutki, można mówić o „dobrym” i „złym” kapitale

społecznym. Założeniem Strategii jest minimalizowanie przewidywalnych skutków negatywnych, takich jak hermetyczność

czy nepotyzm, a wzmacnianie tych aspektów kapitału, które umożliwiają współpracę osób o różnorodnych

charakterystykach społeczno-ekonomicznych.

• Wyzwanie dotyczące wzrostu kapitału społecznego stanowi obszar korelacji i synergii wszystkich zidentyfikowanych

w Raporcie Polska 2030 wyzwań strategicznych.

Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego:

Kapitał społeczny to infrastruktura społeczna w postaci instytucji, sieci, norm i przestrzeni, tworząca podstawę dla budowania opartych

na zaufaniu relacji społecznych, sprzyjających kooperacji, kreatywności, komunikacji i przyczyniających się do rozwoju Polski

Raport Polska 2030:Kapitał społeczny to potencjał zgromadzony w polskim społeczeństwie

w postaci obowiązujących norm postępowania, zaufania i zaangażowania, które wspierając współpracę i wymianę wiedzy przyczyniają się do wzrostu

dobrostanu Polski

4

Definicja kapitału społecznegoDefinicja kapitału społecznego

5

Dokumenty strategiczneDokumenty strategiczne

Długookresowa Strategia Rozwoju KrajuJeden z celów strategicznych:

Wzrost społecznego kapitału rozwoju i zaufania między ludźmi

Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego

Cel strategiczny główny :

Wzmocnienie udziału kapitału społecznego w rozwoju Polski

Cele strategiczne:

1. Zwiększenie partycypacji obywateli w życiu publicznym i społecznym.

2. Rozwój i efektywne wykorzystanie potencjału kulturowego i kreatywnego.

3. Poszerzenie przestrzeni dla wysokiej jakości aktywnej komunikacji społecznej

i medialnej.

Raport Polska 2030Wyzwanie 10:

Wzrost kapitału społecznego

STRATEGIA

UE 2020Średniookresowa Strategia Rozwoju Kraju

Odniesienia do kapitału społecznego w strategiach rozwoju

7

WizjaWizja

Społeczeństwo,

w którym:

• instytucje tworzą grunt sprzyjający zaufaniu w relacjach społecznych, swobodnemu zrzeszaniu się oraz wymianie

wiedzy i doświadczeń, a obywatele chcą i potrafią angażować się we współdziałanie na rzecz dobra publicznego;

• systemy edukacji powszechnej, w tym ustawicznej, działają na rzecz budowania kompetencji społecznych i kulturowych,

a instytucje tworzą przestrzenie wspólnych wartości, wzmacniając więzi społeczne, afirmację i dumę z przynależności

do wspólnoty;

• komunikacja w sferze publicznej jest wolna od zniekształceń, oparta na zasadach szacunku, tolerancji, odpowiedzialności,

otwartości i uczciwości, wykorzystuje treści wysokiej jakości, sprzyjając tym samym wzajemnemu zrozumieniu różnorodnych

grup społecznych, obywateli i instytucji, uzgadnianiu wspólnych celów i angażowaniu się w działania na ich rzecz;

w konsekwencji:

• różnorodność talentów, umiejętności, kompetencji i punktów widzenia znajduje wspólną przestrzeń aktywności,

służąc tworzeniu innowacji w sferze społecznej, gospodarczej i kulturowej;

• obywatele mają dostęp do wiarygodnej, rzetelnej informacji o sprawach publicznych, a także niezbędne kompetencje,

dzięki czemu mogą racjonalnie, w oparciu o fakty, włączać się w debatę publiczną i brać czynny udział w podejmowaniu

dotyczących ich decyzji;

• obywatele i grupy mają równy dostęp do kanałów artykulacji potrzeb i postulatów, dzięki czemu można formułować

polityki społeczne skutecznie podnoszące jakość życia, wzmacniające spójność i poczucie przynależności do wspólnoty

społecznej.

8

MisjaMisja

TWORZENIE, UTRZYMYWANIE I DOSKONALENIE WARUNKÓW

DLA ROZWOJU INSTYTUCJI, SIECI, SYSTEMÓW, NORM I PRZESTRZENI

UMOŻLIWIAJĄCYCH AKTYWNOŚĆ OBYWATELI I ICH WSPÓŁPRACĘ

DLA DOBRA WSPÓLNEGO

9

Cele Strategii Rozwoju Kapitału SpołecznegoCele Strategii Rozwoju Kapitału Społecznego

Cel główny:

Wzmocnienie udziału kapitału społecznego w rozwoju Polski

Cele strategiczne:

1. Zwiększenie partycypacji obywateli w życiu publicznym i społecznym

2. Rozwój i efektywne wykorzystanie potencjału kulturowego i kreatywnego

3. Poszerzenie przestrzeni dla wysokiej jakości aktywnej komunikacji

społecznej i medialnej

10

Cel główny: Wzmocnienie udziału kapitału społecznego w rozwoju Polski

Cel główny: Wzmocnienie udziału kapitału społecznego w rozwoju Polski

Cele strategiczne Cele operacyjne

Cel 1Zwiększenie partycypacji obywateli w Ŝyciu publicznym i społecznym

1. Wzrost poziomu zaufania społecznego zarówno obywateli do siebie nawzajem, jak i obywateli do państwa oraz państwa do obywateli.

2. Rozwój i wzmocnienie dialogu obywatelskiego.

3. Wzmocnienie i rozwój zorganizowanych form aktywności obywatelskiej.

4. Rozwój edukacji obywatelskiej oraz innych działań służących upowszechnianiu norm

i zachowań społecznych sprzyjających współpracy.

5. Wzmocnienie integracji społecznej i solidarności społecznej.

Cel 2Rozwój i efektywne wykorzystanie potencjału kulturowego i kreatywnego

1. Wzmacnianie potencjału kulturowego.

2. Rozwój kompetencji kulturowych.

3. Wzmacnianie i kształtowanie postaw kreatywnych i społecznych.

4. Rozwój nowoczesnego sektora kreatywnego.

5. Digitalizacja, cyfrowa rekonstrukcja i udostępnianie dziedzictwa kulturowego.

Cel 3 Poszerzenie przestrzeni dla wysokiej jakości aktywnej komunikacji społecznej i medialnej

1. Wspieranie udziału mediów w kształtowaniu więzi społecznych i demokracji.2. Zapewnienie powszechnego dostępu do usług medialnych i zapobieganie

wykluczeniu cyfrowemu.3. Powszechna edukacja medialna i cyfrowa.

11

Cel 1 Zwiększenie partycypacji obywateli w życiu publicznym i społecznymCel 1 Zwiększenie partycypacji obywateli w życiu publicznym i społecznym

Cele operacyjne Kierunki działań

1. Wzrost poziomu zaufania społecznego, zarówno obywateli do siebie nawzajem, jak i obywateli do państwa oraz państwa do obywateli

• Zapewnienie obywatelom powszechnego dostępu do informacji publicznej oraz rzetelnej wiedzy

na temat Ŝycia publicznego i zasad oraz mechanizmów funkcjonowania państwa i demokracji.

• Wspieranie działań na rzecz wysokiej jakości debaty publicznej na kwestie istotne dla państwa

i społeczeństwa.• Upowszechnienie korzystania z nowoczesnych technologii jako formy wzajemnej komunikacji

i informowania o Ŝyciu publicznym.• Usprawnienie działań administracji rządowej i samorządowej, wzmocnienie mechanizmów współpracy z

obywatelami i wzajemnej kooperacji instytucji publicznych na poziomie rządowym, regionalnym i lokalnym.

2. Rozwój i wzmocnienie dialogu obywatelskiego

• Zwiększenie udziału obywateli w stanowieniu prawa słuŜące poprawie jego jakości na poziome krajowym,

regionalnym i lokalnym.• Wzmocnienie i upowszechnienie mechanizmów prawno-instytucjonalnych dotyczących konsultacji

społecznych oraz innych form dialogu obywatelskiego na poziomie rządu i samorządu.• Wzmocnienie i upowszechnienie mechanizmów kontroli społecznej.• Podniesienie poziomu kultury dialogu obywatelskiego wśród jego uczestników.

3. Wzmocnienie i rozwój zorganizowanych form aktywności obywatelskiej

• Ułatwianie stowarzyszania się oraz prowadzenia działalności organizacji społecznych i wprowadzenie

nowych form aktywności obywatelskiej.• Wzmocnienie prywatnych źródeł i mechanizmów finansowania aktywności obywatelskiej, w tym

indywidualnej i korporacyjnej filantropii.• Wspieranie rozwoju i wzmacniania zaplecza społecznego organizacji pozarządowych: liderów,

pracowników, członków i wolontariuszy.

• Udostępnienie infrastruktury publicznej dla działań obywatelskich.• Zwiększenie zakresu zadań publicznych przekazywanych obywatelom oraz zmniejszenie zakresu

uznaniowości we wspieraniu ich realizacji przez rząd i samorządy lokalne.

• Wspieranie rozwoju partnerstwa lokalnego oraz innych form współpracy samorządów terytorialnych z

organizacjami społecznymi.

12

Cele operacyjne Kierunki działań

4. Rozwój edukacji obywatelskiej oraz innych działań słuŜących upowszechnianiu norm i zachowań społecznych sprzyjających współpracy

• Tworzenie i wdraŜanie programów edukacji obywatelskiej zarówno w systemie szkolnym,

jak i poza nim, skierowanej do róŜnych grup wiekowych.• Tworzenie warunków niezbędnych dla wdraŜania programów edukacji obywatelskiej, w tym

przygotowanie kadry nauczycielskiej.

• Tworzenie i wdraŜanie programów edukacji liderów Ŝycia publicznego i społecznego,

• Promowanie i wspieranie rozwoju wolontariatu.

5. Wzmocnienie integracji społecznej i solidarności społecznej

• Wspieranie tworzenia i wdraŜania działań integracji społecznej skierowanej do grup zagroŜonych

wykluczeniem społecznym, w szczególności dzieci z rodzin dysfunkcyjnych, środowisk wiejskich,

długotrwale bezrobotnych, niepełnosprawnych i osób starszych.• Wspieranie działalności na rzecz dostarczania bezpłatnej i rzetelnej informacji oraz porad

obywatelskich.• Wzmacnianie aktywności zawodowej osób wykluczonych społecznie, w szczególności poprzez rozwój

przedsiębiorczości społecznej.• Wspieranie programów zachęcających i ułatwiających dostęp do nowych technologii, w szczególności

osoby 50+ oraz mieszkańców wsi.

Cel 1 Zwiększenie partycypacji obywateli w życiu publicznym i społecznymCel 1 Zwiększenie partycypacji obywateli w życiu publicznym i społecznym

13

Cel 2 Rozwój i efektywne wykorzystanie potencjału kulturowego i kreatywnegoCel 2 Rozwój i efektywne wykorzystanie potencjału kulturowego i kreatywnego

Cele operacyjne Kierunki działań

1. Wzmacnianie potencjału kulturowego

• Rozwój infrastruktury kultury i jej dostosowanie do standardów europejskich.

• Unowocześnienie modelu zarządzania i zwiększenie efektywności działania instytucji kultury.• Wspieranie włączenia się instytucji kultury do dialogu społecznego, w tym zwiększenie

dostępności przestrzeni instytucji i współpracy ze środowiskiem lokalnym.

• Ochrona dziedzictwa kulturowego oraz świadome kształtowanie i ochrona krajobrazu kulturowego.

• Tworzenie warunków dla wzmacniania toŜsamości lokalnej, regionalnej i narodowej.

• Tworzenie systemów wsparcia dla artystów i twórców (amatorów i profesjonalistów).

• Wzmacnianie systemu identyfikacji talentów i wspieranie ich rozwoju.

2. Rozwój kompetencji kulturowych

• Wspieranie działań z zakresu edukacji kulturalnej i animacji kultury.

• Wzmacnianie działań lokalnych instytucji (szkoła-biblioteka-centrum kultury) współpracujących

przy realizacji programów edukacyjnych.

• Poszerzanie dostępu do oferty kulturalnej.

• Wspieranie działań na rzecz wykluczonych i zagroŜonych wykluczeniem z kultury.

• Rozszerzenie programów szkolnictwa powszechnego o przedmioty artystyczne.

14

Cele operacyjne Kierunki działań

3. Wzmacnianie i kształtowanie postaw kreatywnych i społecznych

• Zapewnienie na wszystkich poziomach edukacji powszechnej działań na rzecz kształtowania

kreatywności, poczucia dobra wspólnego, współpracy, postaw i kompetencji społecznych.• Wspieranie działań na rzecz tolerancji, otwartości i współpracy, w tym uruchamianie społecznych

form oświatowych.• Promowanie i wzmacnianie potencjału kooperacyjnego poprzez wykorzystanie istniejącej

infrastruktury - szkoła, biblioteka, boisko.• Promowanie i wspieranie rozwoju wolontariatu.

4. Rozwój nowoczesnego sektora kreatywnego

• Rozwój sieci współpracy między środowiskami kultury, nauki i biznesu, wspieranie wdroŜeń.

• Dostosowanie programów szkół i uczelni artystycznych do potrzeb sektora kreatywnego.

• Udostępnianie treści i ochrona własności intelektualnej.

• Rozwój systemu ulg i zachęt finansowych dla przedsiębiorców sektora kreatywnego.

• Wykorzystanie kultury i przemysłów kreatywnych dla promocji Polski za granicą.

5. Digitalizacja, cyfrowa rekonstrukcja i udostępnianie dziedzictwa kulturowego

• Wyznaczanie standardów digitalizacyjnych.

• Inwentaryzacja, ocena stanu, digitalizacja i cyfrowa rekonstrukcja dorobku polskiej kultury.

• Rozwój systemów przyjaznego i powszechnego dostępu do zcyfryzowanych treści.

• Działania na rzecz powszechnego dostępu do wiedzy – informacja- komunikacja-zasoby.

Cel 2 Rozwój i efektywne wykorzystanie potencjału kulturowego i kreatywnegoCel 2 Rozwój i efektywne wykorzystanie potencjału kulturowego i kreatywnego

15

Cel 3 Poszerzenie przestrzeni dla wysokiej jakości aktywnej komunikacji społecznej

i medialnejCel 3 Poszerzenie przestrzeni dla wysokiej jakości aktywnej komunikacji społecznej

i medialnej

Cele operacyjne Kierunki działań

1. Wspieranie udziału mediów w kształtowaniu więzi społecznych i demokracji

• Wzmacnianie gwarancji wolności, niezależności i pluralizmu mediów , zapewnienie dostępu do rzetelnej

informacji, wiedzy i debaty na temat życia publicznego oraz wyznaczanie wysokich standardów jakości treści

mediów publicznych i treści wspieranych ze środków publicznych.

• Wspieranie społecznej partycypacji w tworzeniu i upowszechnianiu treści oraz niezależnych mediów

lokalnych i regionalnych.

• Poszerzanie przestrzeni domeny publicznej (treści edukacyjnych, naukowych i kulturowych) ,

zabezpieczenie eksploatacji zasobów w środowisku cyfrowym; poprawa dostępności informacji i danych

publicznych wraz z możliwością ich powtórnego wykorzystania (re-use).

• Digitalizacja i udostępnianie zdigitalizowanych treści (zasoby dziedzictwa kulturowego, dorobek naukowy,

itp.) jako ważnego zasobu kształtującego wspólną tożsamość i samowiedzę.

2. Zapewnienie powszechnego dostępu do usług medialnych i zapobieganie wykluczeniu cyfrowemu

• Wspieranie procesu cyfryzacji przestrzeni medialnej w Polsce, w tym konwersji nadawania sygnału

telewizyjnego i radiowego z analogowego na cyfrowy.

• Inwestycje publiczne (rządowe i samorządowe) oraz publiczno-prywatne w rozwój infrastruktury

i zmniejszenie kosztu dostępu do cyfrowego radia i telewizji oraz Internetu.

• Wspieranie rozwoju mediów elektronicznych jako rosnącego sektora gospodarki i fundamentu gospodarki

opartej na wiedzy i współpracy.

16

Cele operacyjne Kierunki działań

3. Powszechna edukacja medialna i cyfrowa

• Wprowadzenie do programów nauczania zajęć kształcących kompetencje krytycznego korzystania

z treści medialnych i ich analizę oraz rozwój nowych form i zwiększenie dostępu do medialnej edukacji

pozaszkolnej i ustawicznej.

• Podnoszenie kompetencji kadr nauczających

• Wspieranie instytucji państwowych, samorządowych, organizacji pozarządowe oraz podmiotów

prywatnych w tworzeniu platform medialnych w celu zwiększania uczestnictwa obywateli w kulturze

i życiu społecznym.

Cel 3 Poszerzenie przestrzeni dla wysokiej jakości aktywnej komunikacji społecznej

i medialnejCel 3 Poszerzenie przestrzeni dla wysokiej jakości aktywnej komunikacji społecznej

i medialnej

17

2010 2011 Terminy Zakres i rezultaty

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII I II III

styczeń –

maj 2010

� Przygotowanie założeń Strategii Rozwoju Kapitału Społecznego.

� Akceptacja założeń SRKS przez międzyresortowy Komitet Sterujący.

� Dyskusja nad założeniami strategii (resorty, organizacje pozarządowe, środowiska naukowe etc.).

� Uruchomienie strony www dla strategii.

czerwiec – listopad 2010

� Przygotowanie 1 wersji dokumentu SRKS. � Akceptacja 1 wersji dokumentu SRKS przez Komitet

Sterujący. � Przedstawienie projektu strategii na Komitecie

Koordynacyjnym ds. Polityki Rozwoju. � Przekazanie skorygowanej wersji dokumentu SRKS do

konsultacji społecznych.

grudzień 2010 – marzec 2011

� Przygotowanie dokumentu SRKS po konsultacjach społecznych.

� Ocena zgodności Strategii Rozwoju Kapitału Społecznego ze Średniookresową Strategia Rozwoju Kraju (wykonuje MRR).

� Posiedzenie Komitetu Sterującego w celu zaakceptowania dokumentu SRKS - wersja do przyjęcia przez Radę Ministrów.

� Przekazanie SRKS Komitetowi Stałemu Rady Ministrów i Radzie Ministrów.

� Przyjęcie SRKS przez Radę Ministrów (marzec 2011).

Ogólny harmonogram pracOgólny harmonogram prac