Starożytność

Starożytność ( antyk )

Nazwa epoki:

Starożytność i antyk to dwa terminy epok, które poprzedza średniowiecze ( od V w. do

1492 r. ) .

Antyk ( od łac. Antyquus- dawny ) w dawnej literaturze termin przyjomowano mówiąc o

historii i kulturze krajów Basenu Śródziemnego- Grecja i Rzym.

Obejmuje także zasięg kręgów kulturowych- Symerów, Egipt oraz świat, o którym możemy

wiele się dowiedzieć poznając księgi Starego Testamentu.

Ramy czasowe:

Początek epoki to IV tysiąclecie p.n.e. , kiedy to Sumerowie zaczęli stosować pismo

klinowe, a koniec to 476 r.n.e, czyli koniec Cesarstwa Zachodniorzymskiego i detronizacja

ostatniego cesarza Rzymu Romulusa Augustulusa.

Tło historyczne ( daty ) :

Starożytna Grecja:

3500 r.p.n.e. – Pojawienie się pisma- Sumerowie

XVIII w.p.n.e. – Kodeks Hammurabiego

VIII w.p.n.e. – Pierwsze polis

776 r.p.n.e – Pierwsze igrzyska olimpijskie

621 r.p.n.e.- Spisanie prawa ateńskiego przez Drakona

Bitwy:

492 r.p.n.e.- Wyprawa perska na Grecję

490 r.p.n.e.- Bitwa pod Maratonem

480 r.p.n.e.- Bitwy pod Termopilami i Salaminą

Okresy historycznedzieja starożytnej

Grecji i Rzymu:

okres przedklasyczny ( archaiczny ) IX- VI w.

p.n.e.

okres klasyczy V-IV w.p.n.e.

okres hellenistyczny IV- I w. p.n.e.

okres rzymski I w.p.n.e. – VI w.n.e.

Starożytny Rzym:

814 r.p.n.e.- Założenie Kartaginy

753 r.p.n.e.- Założenie Rzymu

146 r.p.n.e.- Zdobycie Kartaginy przez Publiusza Korneliusza Scypiona Młodszego

49 r.p.n.e.- Wojna o władzę pomiędzy Cezarem a Pompejuszem

44 r.p.n.e.- Cezar zostaje zamordowany przez Brutusa i Kasjusza Longinusa

Architektura i sztuka epoki:

Rzeźbiarze dążyli do proporcjonalnego, muskularnego ciała człowieka. Tematyka

dekoracja miała zazwyczaj związek z mitologią lub miejscową tradycją. Zachowywano

charakaterystyczną dla tego okresy harmonię i symetrię. Używano dwóch rodzajów

marmuru: szary i biały. Ukazywano ekspresję ruchu, oraz tworzonę kompozycje

wieloplanowe.

Malarstwo wazowe- wykonywane na naczyniach

ceramicznych malunki, szczególnie obecne w

kulturze helleńskie.

Akwedukt to nic innego jak kanał wodociągowy, rurociąg podziemny lub nadziemny,

którego rola to doprowadzanie wody z odległych źródeł na ogół do miast przy

wykorzystaniu sił ciążenia ziemkiego. Może być umieszczony na arkadach. W starożytnym

Rzymie sięć ta dostarczała miliony metrów sześcinnych wody źródlanej na dobrę. W IV

stuleciu n.e. długość to 575 kilometrów.

Amfiteatr- miejsce, w którym odbywały się przedstawienia. Wyróżnianio tam takie

elementy jak:

teatron – miejsce dla publiczności,

orchestra- miejsce dla chóru

proskenion- podwyższenie, na którym występowali artyści

skene- budynek zdobiony kolumnami przypominające wyglądem świątynię lub pałac.

Widok nie należał do doskonałych i widzowie nie widzieli zbyt dobrze aktora, jednak

oodbiór przedstawienia ułatwiała akustyka i maska zwiększające natężenie dźwięku mowy

aktora. Duże znaczenie odgrywał kostium, peruki i podwyższenie ( koturny ), których

wysokość sięgała nawet 70 cm.

Twórcy repertuaru:

Arystofanes

Aischylos

Euripydes

Sofokles

Łuki triumfalne to budowle monumentalne. Wolno stojące bramy stawiano dla

upamiętnienia ważne osoby lub uczczenia ważnego wydarzenia.

Rodzaje kolumn:

Kolumna dorycka- najprostsza kolumna, bez podstawy, bogota zdobiona.

Kolumna jońska – smuklejsza od doryckiej, określana jako kobieca.

Kolumna koryncka- stylizowana na wzór sztuki antycznej Grecji, bogato rzeźbiona

głowica.

Literatura epoki:

„Mit o Syzyfie”:

Syzyf był królem miasta Efyra. Bogowie lubili Syzyfa dzięki czemu mógł on brać udział w

boskich ucztach. Niestety Syzyf był nieuczciwym człowiekiem: wiele razy podkradał bogom

nektar i ambrozję, wyjawił ludziom tajemnicę boga Zeusa, a także chcąc uniknąć śmierci

uwięził Tantosa. Rozgniewani bogowie surowo ukarali Syzyfa- po śmierci aby dostać się do

krainy umarłych król musiał wtoczyć ciężki głaz na górę jednak ilekroć był przy szczycie

głaz ponownie staczał s ię w dół.

Sofokles „Król Edyp” :

Opowiada o losach władcy Teb Edypie, który zamordował swojego poprzednika. Nad królem

ciąży fatum przez co spotyka go wiele niemiłych wydarzeń. Ostatecznie umiera na

wygnaniu.

Sofokles „Antygona” :

Antygona, siostra Polinejkesa i Eteoklesa, którzy stoczyli bratobójczą walkę o tron, łamie

zakaz aktualnego władcy Teb, Kreona, i dokonuje symbolicznego pogrzebu brata - zdrajcy

państwa, Polinejkesa. Zostaje za to skazana na śmierć.

Obecność konfliktu tragicznego (każdy wybór jest zły) w tym wypadku Antygona musiała

wybierać pomiędzy prawem ludzkim, a boskim.

Homer „Iliada”

Iliada to utwór epicki, który podejmuje temat wojny trojańskiej. W Iliadzie Homera główym

wątkiem staje się spór Agamemnona z Achillesem spowodowany odebraniem Achillesowi z

rozkazu Agamemnona branki trojańskiej- Bryzeidy.

Homer „Odyseja”

Epopeja ta opowiada o niezwykłych przygodach władcy Itaki - Odyseuszu, który przez 10 lat

mierzy się z lose m próbując wrócić do swej ojczyzny.

„Mit o Dedalu i Ikarze”

Dedal mieszkał razem ze swoim synem Ikarem na krecie. Był on wspaniałym rzemieślnikiem.

Dedal nie pochodził z Krety. Pragnął powrócić do swej ojczyzny - Aten lecz król nie wyraził

na to zgody. Dedal jednak nie posłuchał władcy. Wymyślił sposób aby niespostrzeżenie

opuścić wyspę. Zrobił on skrzydła z piór i wosku dla siebie i swojego syna. Gdy już unosili

się w powietrzu syn nie posłuchał ojca i wzleciał wysoko ku słońcu. Nieposłuszeństwo Ikara

zakończyło się śmiercią.

„Mit o Prometeuszu”

Opowiada o losach jednego z tytanów - Prometeuszu. Stworzył on człowieka i opiekował się

nim. Wykradł on ogień bogom aby go przekazać ludziom. Za ten czyn został on surowo

ukarany. Przybito go do skały. Codziennie przylatywał ptak, który wyjadał Prometeuszowi

wątrobę, a ta każdego dnia odrastała.

„Mit o Orfeuszu i Eurydyce”

Orfeusz był królem Tarcji. Wiódł spokojne życie wraz ze swą małżonką Eurydyką. Niestety

pewnego dnia Eurydyka uciekając przed zalotnikiem nie patrzyła pod nogi. Depcząc żmiję

została przez nią i straciła życie. Orfeusz był zrozpaczony. Postanowił wyprowadzić swą

ukochaną ze świata umarłych z powrotem do świata żyjących. Był temu bardzo bliski.

Niestety nie usłuchał warunku boga i stracił swą małżonkę na zawsze.

Mityczne stworzenie świata

Na początku był chaos, z którego wyłoniło się pierwsze małżeństwo Gaja (Ziemia) i Uranos

(niebo). Od nich pochodzą wszyscy tytani, bogowie, kiklopowie itd. Człowieka stworzył

Prometeusz.

Biblijne stworzenie świata

Bóg stwarzał świat przez sześć dni. Na początku stworzył niebo i ziemię, a następnie: dzień i

noc, wody, powierzchnię suchą, rośliny, ciała niebieskie i zwierzęta. W szósty dzień stworzył

człowieka na swój obraz i obdarzył go wszelką władzą na Ziemi.