Jurand Wojewoda WSTĘP DO NAUK O...

Jurand Wojewoda

Historia geologii, budowa wnętrza Ziemi

WSTĘP DO NAUK O ZIEMI

PLANETA ZIEMIA

BUDOWA WNĘTRZA ZIEMI

MINERAŁY, SKAŁY

POWIERZCHNIA ZIEMI

SEDYMENTACJA

STRATYGRAFIA

MAGMATYZM

METAMORFIZM

TEKTONIKA

GEOZAGROŻENIA

HISTORIA GEOLOGII

starożytność

XVI-XVII wiek

XVIII-XIX wiek (początki)

kamienie milowe…

WYKŁAD 2019 - 2020

Jurand Wojewoda

HISTORIA GEOLOGII

starożytność

XVI-XVII wiek


kamienie milowe…



WYKŁAD 2019 - 2020

Jurand Wojewoda

HISTORIA GEOLOGII

starożytność

- zmiana jako główna istota świata (panta rhei, wszystko płynie)

- za zasadę, na której opiera się

Wszechświat (arché) uznał ogień - z ognia powstają też meteory, planety i

gwiazdy,

Heraklit z Efezu (ok. 540 - 480 p.n.e.)

Tatarkiewicz, W., 2007. Heraklit. W: Historia Filozofii. Wyd. XXII. T. I: Filozofia starożytna i średniowieczna. Warszawa: PWN



WYKŁAD 2019 - 2020

- relacja z wojen perskich, opisująca geografię i historię Hellady, Persji i Egiptu oraz okolicznych krain, zatytułowana Dzieje (Ἱστορίαι Historiai, łac. Historiae)

- w Delfach dowiedział się o sztucznie zapewne spowodowanej lawinie skalnej

- informacja o istnieniu na Zakintos źródła

płynnej smoły

- opisał kopalnie złota na Tazos

Jurand Wojewoda

HISTORIA GEOLOGII

starożytność


Herodot z Halikarnas (ok. 484 - 426 p.n.e.)



WYKŁAD 2019 - 2020

- (causa materialis) – rzecz powstaje z materii

- (causa formalis) – powstaje przez ukształtowanie materii przez formy

- (causa efficiens) – powstanie rzeczy musi być określone przez czynnik działający uprzednio

- (causa finalis) – powstanie rzeczy musi

służyć pewnemu celowi

Jurand Wojewoda

HISTORIA GEOLOGII

starożytność


Arystoteles ze Stagirusu (384–322 p.n.e.)



WYKŁAD 2019 - 2020

- Wyznaczył obwód i promień Ziemi - oszacował odległość od Ziemi do Księżyca i

Słońca

- twierdził, że płynąc na zachód od Gibraltaru można dotrzeć do Indii

Jurand Wojewoda

HISTORIA GEOLOGII

starożytność


Eratostenes z Cyreny (276 - 194 p.n.e.)



WYKŁAD 2019 - 2020

Jurand Wojewoda

PLANETA ZIEMIA


MINERAŁY, SKAŁY

POWIERZCHNIA ZIEMI

SEDYMENTACJA

STRATYGRAFIA

MAGMATYZM

METAMORFIZM

TEKTONIKA

GEOZAGROŻENIA

HISTORIA GEOLOGII

starożytność

XVI-XVII wiek


kamienie milowe…

Historia geologii, budowa wnętrza Ziemi, tektonika


WYKŁAD 2019 - 2020

Jurand Wojewoda

- skorupa ziemska,

- warstwa nieciągłości,

- litosfera,

- płaszcz,

- jądro zewnętrzne

- jądro wewnętrzne

BUDOWA WEWNĘTRZNA ZIEMI Historia geologii, budowa wnętrza Ziemi, tektonika


WYKŁAD 2019 - 2020

Jurand Wojewoda

BUDOWA WEWNĘTRZNA ZIEMI Historia geologii, budowa wnętrza Ziemi, tektonika

atmosfera do ponad 100 km hydrosfera do ponad 11 km pedosfera do ponad 0,1 km

skorupa do 100 km

płaszcz do 2850 km

jądro do 3520 km


WYKŁAD 2019 - 2020

Jurand Wojewoda

GŁÓWNE GRANICE W STRUKTURZE ZIEMI Historia geologii, budowa wnętrza Ziemi, tektonika

wg Cloetingh (2005)


WYKŁAD 2019 - 2020

Jurand Wojewoda

GŁÓWNE GRANICE REOLOGICZNE W STRUKTURZE ZIEMI Historia geologii, budowa wnętrza Ziemi, tektonika

wg Hiro (1976)


WYKŁAD 2019 - 2020

- W 1909 r. odkrył granicę między skorupą ziemską i płaszczem Ziemi (Moho)

- Badania przebiegu i propagacji fal

sejsmicznych w Ziemi

- Planetoida 8422 Mohorovičić nazwana na jego cześć

Jurand Wojewoda


HISTORIA GEOLOGII

kroki milowe

Andrija Mohorovičić (1857 - 1936)


WYKŁAD 2019 - 2020

Jurand Wojewoda


HISTORIA GEOLOGII

kroki milowe

Andrija Mohorovičić (1857 - 1936)


WYKŁAD 2019 - 2020

Jurand Wojewoda

GŁÓWNE GRANICE SKŁADNIKOWE W STRUKTURZE ZIEMI Historia geologii, budowa wnętrza Ziemi, tektonika

wg Hiro (1976)

granica Wiecherta-Gutenberga

granica Moho


WYKŁAD 2019 - 2020

- współodkrywca elektronu

- jednym z pionierów badań w zakresie fal sejsmicznych

- pierwszy geofizyk, który przedstawił weryfikowalny model budowy wnętrza Ziemi

- jego imię nosi krater na Księżycu

Jurand Wojewoda


HISTORIA GEOLOGII

kroki milowe

Emil Wiechert (Sovieck) (1861 - 1928)


WYKŁAD 2019 - 2020

- Udowodnił istnienie jądra Ziemi

- gwałtowny spadek prędkości fal podłużnych i zanik fal poprzecznych zinterpretował jako ciekły stan jądra zewnętrznego Ziemi

- W 1941 opublikował Seismicity of the Earth

- W 1959 opublikował Physics of the Earth’s

Interior

- Przyjaciel i mentor Charlesa Richtera – twórcy skali trzęsień ziemi

Jurand Wojewoda


HISTORIA GEOLOGII

kroki milowe

Beno Gutenberg (Darmstadt) (1889 - 1960)


WYKŁAD 2019 - 2020

Jurand Wojewoda

PROFILE I IZOSTATYCZNA KOMPENSACJA DWU SĄSIADUJĄCYCH ZE SOBĄ BLOKÓW – KONTYNENTALNEGO I OCEANICZNEGO


wg Angevine, Heller & Paola (1990)


WYKŁAD 2019 - 2020

Jurand Wojewoda

PORÓWNANIE KOMPENSACJI IZOSTATYCZNEJ WG PRATTA I AIRY’EGO




WYKŁAD 2019 - 2020

- W 1854 r. zmierzył grawitację za pomocą wahadła i obliczył gęstości Ziemi

- W 1855 r. jako pierwszy badacz wysnuł

hipotezę o mniejszej gęstości skał pod górami (orogenem)

- Twórca pojęcia równowagi izostatycznej

Encyklopedia Britannica. Poznań: 2006, s. 9. ISBN 978-83-60563-25-0

Jurand Wojewoda


HISTORIA GEOLOGII

kroki milowe

George Biddell Airy (1801 - 1892)


WYKŁAD 2019 - 2020

- W 1860 r. podał teoretyczne podstawy teorii izostazji grawitacyjnej

- Stwierdził, że Ziemia była pierwotnie płynna i dlatego ukształtowała się w formę elipsoidy obrotowej

- Jako pierwszy określił biegunowe spłaszczenie Ziemi na ok. 26,9 mil

- Odkrył odchylenie linii pionu w sąsiedztwie Himalajów jako efekt anomalii grawitacyjnej

Encyklopedia Britannica. Poznań: 2006, s. 9. ISBN 978-83-60563-25-0

Jurand Wojewoda


HISTORIA GEOLOGII

kroki milowe

John Henry Pratt (1809 - 1871)


WYKŁAD 2019 - 2020

Jurand Wojewoda

MODELE ZLOKALIZOWANEJ I REGIONALNEJ KOMPENSACJI IZOSTATYCZNEJ




WYKŁAD 2019 - 2020

Jurand Wojewoda




GLACJOIZOSTAZJA

Dążenie do stanu równowagi skorupy ziemskiej ugiętej na skutek obciążenia masą lądolodu lub odkształcanej po jego

ustąpieniu…

ugięcie glaciizostatyczne


WYKŁAD 2019 - 2020

Jurand Wojewoda



GLACJOIZOSTAZJA

Dążenie do stanu równowagi skorupy ziemskiej ugiętej na skutek obciążenia masą lądolodu lub odkształcanej po jego

ustąpieniu…

ugięcie glacjoizostatyczne


Historia geologii, budowa wnętrza Ziemi, tektonika, geodynamika, izostazja

WYKŁAD 2019 - 2020

Jurand Wojewoda


Historia geologii, budowa wnętrza Ziemi, tektonika, stratygrafia, czas geologiczny


1200-950 (250) – zlodowacenie podlaskie (północno-wschodniopolskie, Narwi) (Günz)

730-430 (300) – zlodowacenie krakowskie (południowopolskie, Sanu) (Mindel)

300-130 (170) – zlodowacenie środkowopolskie (Odry, Odry i Warty) (Riss)

115-11,5 (103,5) – zlodowacenie północnopolskie (bałtyckie, Wisły, Vistulian, Wisła, wisła) (Würm)

paleolit wczesny (ok. 2500 – 120) paleolit środkowy (ok. 350 – 40) paleolit górny (ok. 40 – 14) paleolit późny (ok. 14 – 9) neolit (od ok. 9)

WYKŁAD 2019 - 2020

Jurand Wojewoda



WULKANOIZOSTAZJA

Dążenie do stanu równowagi skorupy ziemskiej ugiętej na skutek obciążenia masą wylewnych

skał wulkanicznych…

ugięcie wulkanoizostatyczne

komora wulkaniczna

Historia geologii, budowa wnętrza Ziemi, tektonika, geodynamika, izostazja

WYKŁAD 2019 - 2020

Jurand Wojewoda

Historia geologii, stratygrafia, czas geologiczny


PLANETA ZIEMIA


MINERAŁY, SKAŁY

POWIERZCHNIA ZIEMI

SEDYMENTACJA

STRATYGRAFIA

MAGMATYZM

METAMORFIZM

TEKTONIKA

GEOZAGROŻENIA

HISTORIA GEOLOGII

starożytność

XVI-XVII wiek


kamienie milowe…

WYKŁAD 2019 - 2020

Jurand Wojewoda

Historia geologii, stratygrafia, czas geologiczny


PLANETA ZIEMIA


MINERAŁY, SKAŁY

POWIERZCHNIA ZIEMI

SEDYMENTACJA

STRATYGRAFIA

MAGMATYZM

METAMORFIZM

TEKTONIKA

GEOZAGROŻENIA

HISTORIA GEOLOGII

starożytność

XVI-XVII wiek


kamienie milowe…

WYKŁAD 2018 - 2019

Zapraszam na kolejny wykład w dniu 29 października 2019 r.

Jurand Wojewoda WSTĘP DO NAUK O...

Documents

Transcript of Jurand Wojewoda WSTĘP DO NAUK O...