Sprawozdanie z postępów we wdrażaniu...SOR – Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do...

Sprawozdanie z postępów we wdrażaniu

Umowy Partnerstwa w 2018 roku

Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju Departament Strategii Rozwoju

2019

2

Spis treści

WYKAZ SKRÓTÓW .................................................................................................................................................... 3

WSTĘP .................................................................................................................................................................. 6

CZĘŚĆ I. INFORMACJE I OCENY WYMAGANE W PRZYPADKU WSZYSTKICH EUROPEJSKICH FUNDUSZY

STRUKTURALNYCH I INWESTYCYJNYCH (EFSI) ............................................................................... 7

1. ZMIANY W ZAKRESIE POTRZEB ROZWOJOWYCH W PAŃSTWIE CZŁONKOWSKIM OD PRZYJĘCIA UMOWY PARTNERSTWA ......... 7

2. POSTĘP W REALIZACJI CELÓW UMOWY PARTNERSTWA NA LATA 2014-2020 ORAZ STRATEGII NA RZECZ INTELIGENTNEGO I

ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU SPRZYJAJĄCEGO WŁĄCZENIU SPOŁECZNEMU „EUROPA 2020” ............................................. 12

2.1. Opis i ocena postępów w realizacji krajowych celów strategii na rzecz inteligentnego i

zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu „Europa 2020” oraz wkładu EFSI w

realizację tych celów .................................................................................................................................... 12

2.2. Postęp realizacji Umowy Partnerstwa ............................................................................................. 16

2.3. Realizacja ram wykonania ............................................................................................................... 26 2.3.1. Realizacja ram wykonania w krajowych programach operacyjnych ............................................................ 26 2.3.2. Realizacja ram wykonania w regionalnych programach operacyjnych ....................................................... 27 2.3.3. Ramy wykonania w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Programie

Operacyjnym Rybactwo i Morze. .............................................................................................................................. 29 2.3.4. Przyczyny nieosiągnięcia celów pośrednich dla wskaźników wybranych do ram wykonania

w krajowych i regionalnych programach operacyjnych ............................................................................................ 30 2.4. Realizacja celów klimatycznych ....................................................................................................... 31

2.5. Opis sposobu uwzględnienia w EFSI zmiany w zakresie potrzeb rozwojowych .............................. 33

3. KOORDYNACJA MIĘDZY EFSI A INNYMI INSTRUMENTAMI FINANSOWANIA ................................................................. 35

4. ZINTEGROWANE PODEJŚCIE DO ROZWOJU TERYTORIALNEGO .................................................................................. 38

4.1. Obszary strategicznej interwencji państwa ..................................................................................... 38

4.2. Zintegrowane Inwestycje Terytorialne (ZIT) .................................................................................... 38

4.3. Rozwój Lokalny Kierowany przez Społeczność (RLKS) ..................................................................... 40

4.4. Zrównoważony rozwój obszarów miejskich .................................................................................... 42

4.5. Przegląd we wdrażaniu strategii makroregionalnych i morskich .................................................... 44

4.6. Przegląd postępów w realizacji działań w odpowiedzi na wyzwania demograficzne obszarów

dotkniętych poważnymi, stałymi i niekorzystnymi warunkami naturalnymi lub trudnościami

demograficznymi .......................................................................................................................................... 45

5. WZMOCNIENIE ZDOLNOŚCI INSTYTUCJONALNEJ ................................................................................................... 47

6. ZMNIEJSZENIE OBCIĄŻEŃ ADMINISTRACYJNYCH DLA BENEFICJENTÓW ....................................................................... 51

7. REALIZACJA ZASADY PARTNERSTWA .................................................................................................................. 53

8. REALIZACJA POZOSTAŁYCH ZASAD HORYZONTALNYCH ........................................................................................... 57

8.1. Zasada zrównoważonego rozwoju .................................................................................................. 57

8.2. Zasada równości szans kobiet i mężczyzn ....................................................................................... 59

8.3. Zasada równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami

60

CZĘSĆ II: INFORMACJE NA TEMAT INICJATYWY NA RZECZ ZATRUDNIENIA LUDZI MŁODYCH I JEJ

OCENA ....................................................................................................................................... 61

9. WDRAŻANIE INICJATYWY NA RZECZ ZATRUDNIENIA LUDZI MŁODYCH ........................................................................ 61

3

Wykaz skrótów

AIR – (ang. Annual Implementation Report) - sprawozdanie roczne z realizacji programu operacyjnego

aPGW – aktualizacja Planów Gospodarowania Wodami w Dorzeczach

B+R – Badania i Rozwój

B+R+I – Badania, Rozwój i Innowacje

CBA – Centralne Biuro Antykorupcyjne

CEF – (ang. Connecting Europe Facility) – Instrument Łącząc Europę

CSR – (ang. Country Specific Recommendations) – zalecenia Rady UE dla państw członkowskich

CT – Cel Tematyczny

Dz. U. – Dziennik Ustaw

EFMR – Europejski Fundusz Morski i Rybacki

EFRR – Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

EFRROW – Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich

EFS – Europejski Fundusz Społeczny

EFSI – Europejskie Fundusze Strukturalne i Inwestycyjne

ENEA – (ang. European Network of Environmental and Managing Authorities) – Europejska Sieć

Organów Środowiskowych

EPC – ekwiwalent pełnego czasu pracy

EU ETS – Europejski System Handlu Emisjami

EUR - euro

FS – Fundusz Spójności

IMS – (ang. Irregularity Management System) – system informowania o nieprawidłowościach

finansowych

INTERREG – programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej

IP – Instytucja Pośrednicząca

IW – Instytucja Wdrażająca

IZ – Instytucja Zarządzająca

KE – Komisja Europejska

KEW – Kluczowy Etap Wdrażania

KM – Komitet Monitorujący

KOBiZE – Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami

4

KPGO – Krajowy Plan Gospodarki Odpadami

KPO – krajowy program operacyjny

KPOŚK – Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych

KPR – Krajowy Program Reform

KUP – Komitet do spraw Umowy Partnerstwa

LGD – Lokalna Grupa Działania

LSR – Lokalna Strategia Rozwoju

MF – Ministerstwo Finansów

MGMiŻŚ – Ministerstwo Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej

MIiR – Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju

MOF – miejski obszar funkcjonalny

MPiT – Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii

MRiRW – Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi

MRPiPS – Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej

MŚP – małe i średnie przedsiębiorstwa

Mtoe – milion ton oleju ekwiwalentnego

NSRO – Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia

OHP – Ochotnicze Hufce Pracy

OSI – obszary strategicznej interwencji państwa

OSR – ocena skutków regulacji

OZE – odnawialne źródła energii

PKB – produkt krajowy brutto

PO IiŚ – Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko

PO IR – Program Operacyjny Inteligentny Rozwój

PO PC – Program Operacyjny Polska Cyfrowa

PO PT – Program Operacyjny Pomoc Techniczna

PO PW – Program Operacyjny Polska Wschodnia

PO RYBY – Program Operacyjny Rybactwo i Morze

PO WER – Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój

PROW – Program Rozwoju Obszarów Wiejskich

RLKS – rozwój lokalny kierowany przez społeczność

RPO – regionalny program operacyjny

5

SFC2014 – (ang. System for Fund Management in the European Union) – elektroniczny system

wymiany danych pomiędzy państwem członkowskim a KE

SL2014 – centralny system teleinformatyczny Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju

SOR – Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 r. (z perspektywą do roku 2030)

SUE RMB – Strategia Unii Europejskiej dla regionu Morza Bałtyckiego

UE – Unia Europejska

UP – Umowa Partnerstwa

WPR – Wspólna Polityka Rolna

WPRyb – Wspólna Polityka Rybołówstwa

WUP – Wojewódzki Urząd Pracy

ZIT – Zintegrowane Inwestycje Terytorialne

ZPM – Zintegrowana Polityka Morska

6

Wstęp

Rok 2018 był kluczowy w procesie wdrażania programów polityki spójności a także pozostałych programów

objętych Umową Partnerstwa tj. Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Programu Operacyjnego

Rybactwo i Morze. Był to pierwszy rok w którym ocenie poddana została intensywność wydatkowania środków

z budżetu UE poprzez osiągnięcie założonego poziomu wydatków zgodnie zasadą n+3. Dzięki intensywnym

staraniom wszystkich instytucji zarządzających, zasada n+3 została zrealizowana z sukcesem we wszystkich

programach operacyjnych. Ponadto, na rok 2018 wyznaczono cele pośrednie dla wskaźników wybranych

w programach operacyjnych do tzw. ram wykonania. Na podstawie poziomu realizacji wskaźników w osiach

priorytetowych, KE wyda decyzję o przyznaniu rezerwy wykonania czyli 6% środków w programie operacyjnym,

uruchamianych w przypadku osiągnięcia celów pośrednich w ramach wykonania. Także w przypadku realizacji

celów dla ram wykonania, instytucje zarządzające osiągnęły w zdecydowanej większości sukces we wdrażaniu

programu. Nieosiągnięcie celu zidentyfikowano jedynie dla kilku spośród ponad 200 osi priorytetowych

w programach operacyjnych polityki spójności.

Stan wdrażania programów realizujących cele Umowy Partnerstwa na lata 2014-2020 według stanu na koniec

2018 r. będzie podstawą do przeprowadzenia w 2019 r. przez KE oceny realizacji programów w ramach procesu

przeglądu śródokresowego.

Niniejsze sprawozdanie jest efektem realizacji art. 52 Rozporządzenia PE i Rady nr 1303/2013 (tzw.

rozporządzenie „ogólne”) a także art. 14f ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, zgodnie z którymi

minister właściwy ds. rozwoju regionalnego przedstawia sprawozdanie z realizacji Umowy Partnerstwa na lata

2014-2020.

W sprawozdaniu przedstawiono m.in. główne działania realizowane w ramach Umowy Partnerstwa w roku

2018, postęp finansowy realizacji programów operacyjnych, stan realizacji celów dla wskaźników wybranych do

ram wykonania, poziom realizacji celów klimatycznych, postęp w realizacji instrumentów terytorialnych oraz

opis realizacji zasady partnerstwa i innych zasad horyzontalnych.

Sprawozdanie powstało na podstawie informacji przekazanych przez: instytucje koordynujące Umowę

Partnerstwa funkcjonujące w ramach Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju, instytucje zarządzające krajowymi

programami operacyjnymi, Instytucję Zarządzającą Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-

2020, Instytucję Zarządzającą Programem Operacyjnym Rybactwo i Morze na lata 2014-2020 oraz ministerstwa

sektorowe.

7

CZĘŚĆ I. INFORMACJE I OCENY WYMAGANE W PRZYPADKU WSZYSTKICH EUROPEJSKICH FUNDUSZY

STRUKTURALNYCH I INWESTYCYJNYCH (EFSI)

1. Zmiany w zakresie potrzeb rozwojowych w państwie członkowskim od przyjęcia

Umowy Partnerstwa

Kluczowym dokumentem redefiniującym średnio- i długookresowe priorytety rozwojowe i inwestycyjne Polski

jest Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektywą do 2030 r.)1 zwana dalej SOR.

Celem głównym zaprojektowanych w SOR działań rozwojowych jest stworzenie warunków dla wzrostu

dochodów mieszkańców Polski przy jednoczesnym wzroście spójności w wymiarze społecznym, ekonomicznym,

środowiskowym i terytorialnym. Strategia jest ukierunkowana na inkluzywny rozwój społeczno-gospodarczy.

W dokumencie przyjęto, że główną siłą napędową rozwoju i priorytetem polityk publicznych jest spójność

społeczna. SOR podporządkowuje działania w sferze gospodarczej osiąganiu celów związanych z poziomem

i jakością życia obywateli Polski. Jednocześnie dla oparcia konkurencyjności kraju o stabilne i trwałe podstawy

konieczne jest zwrócenie większej niż dotychczas uwagi na zagadnienia włączania w procesy rozwojowe

wszystkich grup społecznych i wszystkich terytoriów (także dotychczas pomijanych w polityce rozwoju).

Realizacja SOR odbywa się poprzez skoncentrowanie działań w szczególności na:

trwałym wzroście gospodarczym opartym coraz silniej o wiedzę, dane i doskonałość organizacyjną;

rozwoju społecznie wrażliwym i terytorialnie zrównoważonym;

skutecznym państwie i instytucjach służących wzrostowi oraz włączeniu społecznemu i gospodarczemu.

SOR dokonuje strategicznych przesądzeń, które stanowią punkt odniesienia do konstruowania wszystkich

polityk, programów i projektów realizacyjnych:

koncentracja na działaniach wyprzedzających - ukierunkowujących rozwój w różnych sferach życia

społeczno-gospodarczego - mająca za zadanie zarówno zapobieganie negatywnym zjawiskom, jak i wybór

najbardziej pożądanych kierunków i sposobów rozwoju;

implementowanie rozwiązań w obszarze polityki społeczno-gospodarczej w sposób nienaruszający

stabilności finansów publicznych; każde rozwiązanie podlega w trakcie jego obowiązywania ocenie

i modyfikacji w kontekście zmieniających się uwarunkowań społeczno-gospodarczych oraz wpływu na

finanse publiczne;

określenie listy sektorów strategicznych, na których skoncentrowane zostanie wsparcie w ramach

poszczególnych polityk publicznych (m.in. przemysłowej, innowacyjnej, eksportowej, związanej

z napływem inwestycji zagranicznych);

wskazanie projektów flagowych, odnoszących się do określonego produktu/przełomowej technologii, który

charakteryzuje się wysokim stopniem wpływu na realizację celów strategicznych SOR, a tym samym

odpowiednio dużą skalą oddziaływania na całą gospodarkę;

wskazanie perspektywicznych (geograficznych) kierunków ekspansji zagranicznej polskich przedsiębiorstw;

1 SOR została przyjęta przez Radę Ministrów w dniu 14 lutego 2017 r. SOR na nowo definiuje wizję strategiczną, zasady, cele

i priorytety rozwoju kraju w wymiarze gospodarczym, społecznym i przestrzennym w perspektywie roku 2020 i 2030. Dłuższy, niż przewidziany w przepisach krajowych dla średniookresowej strategii rozwoju kraju (4-10 lat), horyzont czasowy dokumentu wynika z dotychczasowych doświadczeń związanych z potrzebą zapewnienia odpowiednich instrumentów zapewniających zarówno skuteczną realizację, jak i monitorowanie wdrażania celów strategicznych.

8

koncentracja wsparcia publicznego na tych przedsiębiorstwach, które chcą się rozwijać; dostosowanie

instrumentów do skali i etapu działania poszczególnych podmiotów, zdiagnozowanych potrzeb oraz

perspektyw rozwoju;

zwiększenie koncentracji polityki regionalnej na obszarach kumulacji problemów rozwojowych

i potencjałach terytorialnych obszarów miejskich i wiejskich;

identyfikacja kluczowych inwestycji infrastrukturalnych (transportowych, energetycznych,

środowiskowych).

SOR kładzie nacisk na inteligentną reindustrializację, dającą impuls do wdrażania nowych cyfrowych rozwiązań

techniczno-technologiczno-organizacyjnych, jak również rozwoju nowych gałęzi przemysłu opartych na

technologiach cyfrowych, wymagających dużego zaangażowania nauki i wysoko wykwalifikowanej kadry

pracowników, które tworzą przełomowe produkty. Działania te są swoistym kołem zamachowym dla rozwoju

wielu innych dziedzin gospodarki.

Zwiększenie innowacyjności polskich przedsiębiorstw na rynku krajowym i rynkach zagranicznych jest

niezbędne dla stworzenia nowych przewag konkurencyjnych. Zgodnie z selektywnym podejściem, wsparcie

skoncentrowane jest na wybranych obszarach i technologiach. Działania na rzecz priorytetowych dla rozwoju

inteligentnych specjalizacji to przede wszystkim likwidacja, w ramach tzw. Programów Pierwszej Prędkości,

występujących barier rozwojowych (legislacyjnych, organizacyjnych, instytucjonalnych) oraz zapewnienie

odpowiedniego i szybkiego finansowania tych programów.

SOR sprzyja tworzeniu optymalnych warunków dla rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw, które są

podstawą polskiej gospodarki. Wprowadzane są nowoczesne instrumenty rozwoju firm, a także znoszone są

bariery rozwojowe dla przedsiębiorczości. Państwo wspiera również przemiany strukturalne oraz intensyfikuje

skalę sieciowania podmiotów gospodarczych, a także wspiera rozwój spółdzielczości. Kluczowe jest zwiększanie

konkurencyjności gospodarstw rolnych oraz producentów rolno-spożywczych poprzez poprawę ich

dochodowości, integrację łańcucha żywnościowego i bardziej sprawiedliwy podział wartości dodanej w tym

łańcuchu, oparty na zasadzie partnerstwa. Istotne jest stworzenie stabilnego i przewidywalnego otoczenia

regulacyjnego m.in. poprzez poprawę jakości ustawodawstwa gospodarczego, reformy systemu danin

publicznych oraz sposobu działania instytucji publicznych.

Mobilizowanie kapitału dla rozwoju ma posłużyć zwiększeniu stopy inwestycji i ich jakości, przy większym

wykorzystaniu środków krajowych. Koordynację wsparcia inwestycji rozwojowych zapewnia Polski Fundusz

Rozwoju, który zainwestuje w zrównoważony rozwój społeczno-gospodarczy Polski poprzez uzupełnienie

zaangażowania sektora prywatnego w zaspokajaniu potrzeb polskich przedsiębiorstw oraz wsparcie

priorytetowych segmentów gospodarki. W ramach nowego kształtu polityki inwestycyjnej podejmowane są

działania na rzecz stworzenia systemu skoordynowanej i profesjonalnej obsługi inwestorów i procesów

inwestycyjnych w formule jednego punktu kontaktu z wykorzystaniem zharmonizowanego katalogu

instrumentów wsparcia.

Elementem pomnażania rodzimego kapitału jest też ekspansja zagraniczna, która wymaga zwiększenia

umiędzynarodowienia polskiej gospodarki oraz eksportu towarów zaawansowanych technologicznie. Istotnym

elementem polityki eksportowej jest koncentracja wsparcia na branżach, stanowiących ważną pozycję

eksportową kraju oraz tych sektorach, które mogą w przyszłości decydować o pozycji konkurencyjnej Polski

w świecie.

Zgodnie z SOR kluczowe jest też zapewnienie spójności społecznej poprzez redukcję ubóstwa i wykluczenia

społecznego oraz poprawę dostępu do usług świadczonych w odpowiedzi na wyzwania demograficzne, a także

wzrost i poprawę wykorzystania potencjału kapitału ludzkiego na rynku pracy. Interwencja w ramach

9

poszczególnych polityk publicznych jest ukierunkowana tak, by uwzględniała niekorzystne trendy

demograficzne. Jedną z form interwencji są instrumenty aktywnej polityki prorodzinnej. Wdrażaniu SOR

towarzyszą pozytywne efekty w postaci łagodzenia nierówności społecznych. Najlepiej ocenić można realizację

działań związanych z aktywną polityką prorodzinną, polityką rynku pracy oraz wyraźny efekt redukcji zjawiska

ubóstwa.

Zwiększanie spójności społecznej to również pomoc osobom najbardziej potrzebującym i wykluczonym z życia

społeczno-gospodarczego. 17 lipca 2018 r. został przyjęty uchwałą Rady Ministrów Program Dostępność Plus na

lata 2018-2025. Jego celem jest poprawa jakości życia, poprawa dostępności przestrzeni publicznej oraz przede

wszystkim zapewnienie wszystkim obywatelom równych szans w osiąganiu pozycji społecznej i samodzielnego

funkcjonowania.

W obszarze Rozwój zrównoważony terytorialnie polityka regionalna w dalszym ciągu wzmacnia terytorialne

potencjały rozwojowe i specjalizacje, głównie w kierunku aktywizacji gospodarczej, rozwoju lokalnych rynków

pracy i mobilizacji zawodowej mieszkańców. Działania są realizowane w sposób zintegrowany, łącząc

interwencje sektorowe i różne źródła finansowania (unijne i krajowe), z uwzględnieniem specyfiki

ponadregionalnej, regionalnej, lokalnej i obszarów funkcjonalnych. W sposób szczególny potraktowane zostaną

obszary zmagające się z trudnościami o charakterze restrukturyzacyjnym i adaptacyjnym o charakterze

regionalnym (Polska Wschodnia, Śląsk). Ukierunkowana interwencja dla miast średnich tracących funkcje

społeczno-gospodarcze ma na celu aktywizację ich zasobów i potencjałów oraz zapewnienie trwałych podstaw

rozwojowych poprzez wzrost aktywności gospodarczej (szczególnie innowacyjnej) i wzrost poziomu

zatrudnienia (szczególnie w sektorze usług wyższego rzędu). Jednocześnie Strategia wychodzi naprzeciw

największym wyzwaniom dużych miast, poprzez takie działania, jak realizacja strategii niskoemisyjnych

(transport publiczny, efektywność energetyczna, jakość powietrza), przeciwdziałanie niekontrolowanej

suburbanizacji, poprawa ładu przestrzennego. Kluczowa tutaj jest lepsza koordynacja działań prorozwojowych

podejmowanych w aglomeracjach oraz w obrębie ich obszarów funkcjonalnych. Pobudzanie rozwoju obszarów

wiejskich to m.in. działania horyzontalne skierowane m.in. na poprawę warunków do rozwoju

przedsiębiorczości, zwiększającej możliwość podjęcia pracy poza rolnictwem, podnoszenie kwalifikacji

zawodowych, uzupełnienie braków w infrastrukturze transportowej, wodno-kanalizacyjnej, telekomunikacyjnej

i społecznej. Szczególne miejsce w działaniach na rzecz obszarów wiejskich zajmie aktywizacja obszarów

zagrożonych trwałą marginalizacją.

Ważnym elementem nowoczesnego państwa, czyli cyfrowego państwa usługowego, jest elektronizacja obsługi

obywateli i przedsiębiorców, co poprawi funkcjonowanie administracji, obniży jej koszty i uprości działalność

przedsiębiorstw. Wysokiej jakości usługi na rzecz obywateli, w tym również przedsiębiorców, mają być

dostarczane przez nowoczesne rozwiązania informatyczne wspierające logiczny i spójny system informacyjny

państwa, zbudowany i utrzymywany przy współpracy wszystkich resortów.

Duże znaczenie dla rozwoju społeczno-gospodarczego mają także uwarunkowania infrastrukturalne

i środowiskowe. Stanowią ważny czynnik konkurencyjności gospodarki - są przesłanką podejmowania decyzji

inwestycyjnych przez przedsiębiorstwa, wpływają na ich efektywność ekonomiczną. W transporcie priorytetem

jest stworzenie zintegrowanej, wzajemnie powiązanej sieci transportowej, poprzez wypełnienie luk

inwestycyjnych. Zmiany związane z potrzebami rozwojowymi w zakresie transportu wynikają z nadania

priorytetów niektórym zadaniom inwestycyjnym. W zakresie transportu drogowego zwiększono limit finansowy

Programu Budowy Dróg Krajowych w 2017 r. ze 107 mld zł do 135 mld zł i uzupełniono listę Programu

o kluczowe projekty tak, aby sieć szybkich dróg łączyła największe ośrodki w kraju i zapewniała połączenia

transgraniczne z krajami bałtyckimi (Via Baltica) oraz południem Europy (Via Carpatia). Duży nacisk zostanie

położony również na ograniczanie negatywnego wpływu transportu na środowisko, m.in. poprzez wspieranie

rozwiązań ograniczających emisję zanieczyszczeń do środowiska.

10

W odniesieniu do interwencji funduszy zaprogramowanych w ramach UP zapisy Strategii mają dwojakie

zastosowanie. Po pierwsze, fundusze europejskie są istotnym źródłem finansowania celów rozwojowych kraju.

Po drugie zaś, SOR wskazuje nowe podejście do dysponowania funduszami. Zatem z zapisów SOR wynika takie

przeorientowanie interwencji środków UE, które zintegruje wizję rozwojową kraju z ogólnym podejściem do

zarządzania rozwojem i wykorzystaniem środków europejskich w tym procesie.

Głównym celem zmian w modelu wykorzystania funduszy unijnych w Polsce jest zwiększenie efektywności

wykorzystania dostępnych środków UE poprzez wzmocnienie powiązania interwencji dokonywanych z ich

udziałem z krajowym systemem planowania i finansowania rozwoju oraz wprowadzenie dodatkowych

mechanizmów premiujących osiąganie rezultatów zakładanych w Strategii, w zakresie konkurencyjności,

innowacyjności oraz włączania społecznego i terytorialnego wszystkich mieszkańców Polski.

W SOR przewidziano realizację projektu strategicznego pn. Efektywne fundusze, który obejmuje zmiany

niezbędne dla zwiększenia efektywności, komplementarności oraz uproszczenia w zakresie wydatkowania

środków z EFSI.

W ramach projektu Efektywne fundusze realizowano w latach 2017-2018 pakiet kompleksowych działań.

Opracowano system uproszczeń i innych aspektów zarządzania odnośnie funduszy unijnych wspierający

samorządy i inne instytucje publiczne do sprawnego inwestowania środków UE. Znowelizowana ustawa o

zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności, finansowanych w perspektywie finansowej 2014-

2020 (tzw. ustawa wdrożeniowa) usprawniła proces przyznawania dotacji i realizację projektów.

Ponadto, w 2018 r. KE zaakceptowała zmiany wszystkich krajowych oraz regionalnych programów

operacyjnych. Zmiany w programach były m.in. pochodną modyfikacji UP dokonanej w 2017, której celem było

zwiększenie efektywności działań i inwestycji współfinansowanych ze środków europejskich przez ich większą

koncentrację na celach rozwojowych wskazanych w SOR. Aktualizacja zapisów UP miała również na celu jej

dostosowanie do zmieniających się warunków zewnętrznych i przyszłych trendów rozwojowych, a także w

jeszcze większym stopniu zorientowanie na rezultaty realizowanych przedsięwzięć.

W II połowie 2018 r. podjęte zostały prace nad kolejną modyfikacją zapisów Umowy Partnerstwa. Jej celem

było umożliwienie realizacji w ramach programów operacyjnych perspektywy finansowej na lata 2014-2020

działań z zakresu Programu Dostępność Plus, dla którego środki funduszy europejskich są jednym z istotnych

źródeł finansowania.

W ramach realizacji celów SOR, w 2018 r. MIiR rozpoczął wdrażanie projektu strategicznego pn. System

wsparcia i koordynacji udziału polskich podmiotów w programach zarządzanych centralnie przez KE. Zgodnie z

założeniami SOR, udział polskich podmiotów w ogólnej puli środków europejskich alokowanych w programach

zarządzanych centralnie przez KE powinien wzrosnąć do poziomu 2,5% w 2020 r. oraz do poziomu 5% w 2030 r.

W związku z powyższym, w ramach projektu realizowane są działania nakierowane na zwiększenie udziału

polskich beneficjentów w programie Horyzont 2020 jeszcze w bieżącej perspektywie, w tym działania

przewidziane w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój jak np. wsparcie finansowe na

przygotowanie wniosku składanego w Programie Horyzont 2020. Dodatkowo przygotowywany jest system

koordynacji programów zarządzanych centralnie przez KE w perspektywie 2021-2027, służący zwiększeniu

udziału Polski w tych programach.

W ramach procedury semestru europejskiego, w 2018 r. Polska otrzymała 3 szczegółowe zalecenia (tzw.

Country-specific recommendations, CSRs):

zalecenie pierwsze dotyczyło sfery finansów publicznych - deficyt sektora instytucji rządowych

i samorządowych zmniejszył się w 2018 r. do 0,4% PKB, co jest najlepszym wynikiem od przystąpienia

Polski do UE. Redukcji deficytu sprzyjały działania uszczelniające system podatkowy oraz dobra sytuacja

11

makroekonomiczna. Szacuje się, że deficyt strukturalny w 2018 r. ukształtował się na poziomie 1,2% PKB,

tj. o 0,6 pkt. proc. niższym niż w roku poprzednim. Wg szacunków MF oznacza to osiągnięcie

średniookresowego celu budżetowego (MTO) przy odchyleniu akceptowalnym dla KE;

pierwsza część zalecenia drugiego dotyczyła rynku pracy: Podjęcie działań w celu zwiększenia uczestnictwa

w rynku pracy, w tym przez poprawę dostępu do opieki nad dziećmi i rozwój umiejętności przydatnych na

rynku pracy, zwłaszcza przez wspieranie uczenia się dorosłych, oraz w celu likwidacji utrzymujących się

przeszkód dla bardziej trwałych form zatrudnienia. Odpowiedzią na tę rekomendację były następujące

działania: program MALUCH+, opracowanie Zintegrowanej Strategii Umiejętności, tworzenie Lokalnych

Ośrodków Wiedzy i Edukacji, a także kolejny konkurs w ramach Zintegrowanych Programów Uczelni.

Druga część zalecenia dotyczyła zapewnienia stabilności i adekwatności systemu emerytalnego przez

wprowadzenie środków służących podwyższeniu rzeczywistego wieku przejścia na emeryturę i przez

wdrożenie reformy preferencyjnych systemów emerytalno-rentowych.

treść trzeciego CSR dotyczyła wzmocnienia zdolności gospodarki do innowacji, w tym przez wspieranie

ściślejszej współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami a instytucjami badawczymi. Odpowiedzią na tę

rekomendację były następujące działania: ulga podatkowa, tzw. Innovation Box, powołanie Sieci Badawczej

Łukasiewicz, powołanie Wirtualnego Instytutu Badawczego, a także Fundacji Platforma Przemysłu

Przyszłości.

Z kolei druga jego część odnosiła się do zapewnienia lepszych regulacji gospodarczych oraz poprawy

procesu stanowienia prawa. Odpowiedzią Polski był tzw. Pakiet dla MŚP, a także wprowadzenie prostej

spółki akcyjnej. W celu zapewnienia należytego przeprowadzania konsultacji społecznych i publicznych

dokonana została zmiana w Regulaminie prac Rady Ministrów, umożliwiająca przewodniczącemu Stałego

Komitetu Rady Ministrów odrzucenie projektu z uwagi na brak konsultacji publicznych lub ich nienależyte

przeprowadzenie, a także powołanie Centrum Analiz Strategicznych, które może wstrzymać projekty aktów

prawnych z uwagi na nienależycie przygotowaną ocenę skutków regulacji (OSR). Przygotowany został

również projekt rekomendacji w zakresie poprawy systemu oceny wpływu regulacji.

12

2. Postęp w realizacji celów Umowy Partnerstwa na lata 2014-2020 oraz strategii na

rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu

społecznemu „Europa 2020”

2.1. Opis i ocena postępów w realizacji krajowych celów strategii na rzecz

inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu

społecznemu „Europa 2020” oraz wkładu EFSI w realizację tych celów

Monitorowanie postępów w realizacji strategii na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju

sprzyjającego włączeniu społecznemu (dalej strategia „Europa 2020”) odbywa się poprzez wskaźniki związane z

pięcioma głównymi celami strategii dotyczącymi obszarów: zatrudnienia, badań i rozwoju, energii i klimatu,

edukacji i szkolnictwa wyższego oraz ograniczenia ubóstwa i wykluczenia społecznego.

1. Cel w zakresie zatrudnienia: Pierwszy cel związany z zatrudnieniem monitorowany jest za pomocą wskaźnika

zatrudnienia dla osób w wieku 20-64 lata, czyli odsetka osób pracujących w liczbie ludności ogółem (w danej

grupie wiekowej). W 2018 r. wskaźnik ten ukształtował się na poziomie 72,2%, co oznacza, że przekroczył

wartość docelową dla Polski przyjętą na rok 2020 (71%). Ponadto, zgodnie z szacunkami przeprowadzonymi na

potrzeby aktualizacji wartości wskaźników monitorujących realizację celów Strategii Rozwoju Kapitału

Ludzkiego, wskaźnik zatrudnienia w roku 2020 powinien przekroczyć 73%. Zgodnie z szacunkami Ministerstwa

Inwestycji i Rozwoju wpływ polityki spójności na wskaźnik zatrudnienia w 2017 r. wyniósł 1,9 p. p. przy wartości

wskaźnika 70,9%. Niemal 1/7 (około 1,9 p.p.) przyrostu wskaźnika zatrudnienia w okresie 2004-2017 była

efektem realizacji inwestycji współfinansowanych z funduszy unijnych.

2. Cel w zakresie nakładów na badania i rozwój: Poziom nakładów na badania i rozwój w relacji do PKB

(GERD/PKB) wyniósł w 2017 r. 1,03%, czyli 20,6 mld zł. W wartościach bezwzględnych oznacza to zwiększenie

nakładów o 2,64 mld zł r/r. Osiągnięcie zadeklarowanych celów jest wyzwaniem zarówno dla Polski, jak i Unii

Europejskiej w całości (1,7% ver. 3%). Tempo wzrostu udziału wydatków na badania i rozwój w PKB w Polsce na

przestrzeni lat 2007-2017 jest bardziej dynamiczne niż średnie tempo dla UE. Wprowadzone w ostatnich latach

i systematycznie rozszerzane ulgi na działalność B+R+I pozwalają zakładać dalsze przyspieszenie wydatkowania

w tym obszarze. W drugiej połowie 2019 r. będą dostępne dane podatkowe dotyczące wykorzystania

rozszerzonego zakresu ulg podatkowych, które zaczęły obowiązywać od 2018 r. Zgodnie z analizami

Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju określającymi wpływ funduszy unijnych na zwiększenia udziału nakładów na

B+R w PKB szacuje się, że w ostatnich latach wpływ ten był znaczący wynosił około 29%.

3. Cele w zakresie zmian klimatu i zrównoważonego wykorzystania energii: Osiągnięcie celów energetyczno-

klimatycznych strategii „Europa 2020” (tzw. cele 20/20/20) monitorowane jest za pośrednictwem trzech

wskaźników. Udział energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto w Polsce w 2017 r.

wyniósł 10,9%, co oznacza nieznaczny spadek - o 0,4 p.p. w relacji do 2016 r. - przy czym należy zaznaczyć, że w

Polsce w sposób systematyczny przybywa nowych źródeł energii odnawialnej. W latach 2004-2007 udział

pozostawał na niezmienionym poziomie, jednak od tego momentu trend jest wzrostowy. Odwrócenie trendu

należy przede wszystkim tłumaczyć zwiększeniem zużycia innych nośników energii (np. nastąpił 40% wzrost

konsumpcji oleju napędowego) a także zmianą mechanizmu wsparcia dla OZE. Przejście na system aukcyjny

oraz wdrożenie rekomendacji KE spowodowało, że pierwsza aukcja odbyła się dopiero w 2018 r. Ministerstwo

Energii podjęło działania mające na celu powrót na właściwą ścieżkę rozwoju OZE w Polsce. Aby osiągnąć

zakładany cel konieczne jest zwiększenie tempa wzrostu do wartości 1,37 p.p. rocznie.

Drugi wskaźnik dotyczy ograniczenia emisji gazów cieplarnianych poprzez dwa mechanizmy przypisane do

różnych sektorów gospodarki, czyli europejski system handlu emisjami realizowany na poziomie

przedsiębiorstw (EU ETS) oraz realizowane na poziomie krajowym ograniczenie emisji w sektorach nieobjętych

13

systemem ETS (non-ETS lub ESD ang. Effort Sharing Decision). Dane KOBiZE z roku 2017 wskazują, że emisja z

sektorów non-ETS w Polsce wzrosła o 17,5% w stosunku do roku bazowego (przy dopuszczalnym progu wzrostu

w 2020 r. o 14% w relacji do 2005 r.). W roku 2017 po raz pierwszy została osiągnięta wartość wyższa niż

zakładany cel na 2020 r. Dlatego konieczna jest intensyfikacja działań ograniczających emisję tak aby w 2020 r.

osiągnąć pożądaną wartość. W odniesieniu do całkowitej emisji w sektorach EU ETS oraz non-ETS w 2017 r. w

przeliczeniu na osobę warto zauważyć, że emisja w Polsce (10,5 ton ekwiwalentu CO2) jest tylko nieznacznie

wyższa niż średnia UE która wynosi 8,7 ton ekwiwalentu CO2.

Trzeci wskaźnik dotyczy efektywności energetycznej i jest wyrażony przez poziom zużycia energii pierwotnej,

który w 2017 r. wyniósł 99,1 Mtoe. Cel dla Polski w tym zakresie to 96,4 Mtoe, który został przekroczony.

Dynamiczny wzrost zużycia energii ma związek z silnym wzrostem gospodarczym w ostatnich latach oraz

urealnieniem danych związanych ze zużyciem energii w transporcie poprzez znaczące ograniczenie

niemonitorowanego obrotu paliwem.

4. Cele w zakresie edukacji: Cele strategii „Europa 2020” związane z edukacją to ograniczenie liczby osób

wcześnie kończących naukę oraz wzrost liczby osób z wykształceniem wyższym. W przypadku pierwszego ze

wskaźników Polska zadeklarowała bardzo ambitny cel krajowy (poniżej 4,5% ver 10% dla całej UE). Odsetek

osób w wieku 18-24 lata z niskim wykształceniem i niekontynuujących nauki systematycznie się obniża w

ostatnich latach - w 2018 r. wynosił 4,8% co oznacza jedną z najniższych wartości w UE. Na podstawie trendu z

lat 2001-2017 osiągnięcie celu powinno nastąpić w 2020 roku.

W zakresie poprawy poziomu wykształcenia Polska osiąga bardzo dobre wyniki. Ostatnie dostępne dane z 2018

r. wskazują, że 45,7% populacji w wieku 30-34 lata posiada wykształcenie wyższe. Pomimo zahamowania

trendu wzrostowego wartość wskaźnika jest wyższa od zakładanego na 2020 r. celu. Warto również odnotować

bardzo dynamiczny wzrost tego wskaźnika, który w 2001 r. wynosił 13%.

5. Cel w zakresie walki z ubóstwem i wykluczeniem społecznym: Piątym z kolei celem strategii „Europa 2020”

jest obniżenie liczby osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym o co najmniej 1,5 mln w

odniesieniu do 2008 r. Cel ten został przez Polskę osiągnięty już w 2013 r. Liczba osób zagrożonych spadła

pomiędzy 2008 i 2017 rokiem o 4,22 miliona. Zakładając obecny trend zmian, prawdopodobne jest osiągnięcie

wartości redukcji na poziomie ponad 5 milionów w 2020 r. W liczbach bezwzględnych w 2017 r. liczba osób

zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym w Polsce wyniosła 7,27 miliona, co odpowiada 19,5%

społeczeństwa. Polska, z 7,4-proc. odsetkiem ludności UE, w 2017 r. partycypowała w 21,1% realizacji celu UE w

zakresie zmniejszania ubóstwa i wykluczenia społecznego (4,218 mln osób z założonych 20 mln osób w całej UE

do 2020 r.). Oznacza to również osiągnięcie celu określonego w Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju,

który został wyznaczony na co najmniej 20% do 2020 r.

14

Wykres 1 Stopień realizacji celów strategii Europa 2020 wyrażony w procentach.

Źródło: opracowanie MPiT na podstawie danych Eurostat.

WKŁAD EFSI W REALIZACJĘ CELÓW STRATEGII EUROPA 2020

Cel 1.

Wartość wniosków o dofinansowanie dla projektów wpisujących się w ten cel wyniosła 57,7 mld zł, z czego

wkład UE wyniósł 42,3 mld zł. Natomiast wartość umów (projektów) w ramach celu 1 wyniosła ogółem 28,7

mld zł z czego wkład UE – 21,5 mld zł. Wartość wkładu UE we wnioskach o dofinansowanie realizujących cel 1

stanowi 11,18% wartości wkładu UE dla wszystkich złożonych wniosków o dofinansowanie. Jednocześnie,

wartość wkładu UE dla umów o dofinansowanie w ramach celu 1 stanowi 9,21% wszystkich podpisanych umów

o dofinansowanie.

Cel 2.

W ramach realizacji celu 2 – badania i rozwój, beneficjenci złożyli wnioski o dofinansowanie na łączną kwotę

153,8 mld zł, z czego wkład UE wyniósł – 85,3 mld zł. Wartość wkładu UE dla wniosków o dofinansowanie

stanowi 22,52% w ogólnej wartości wszystkich złożonych wniosków. W przypadku umów o dofinansowanie,

wpisujących się w realizację celu 2, ich wartość wyniosła 46,3 mld zł, z czego wkład UE – 25,3 mld zł. Wartość

wkładu UE dla projektów wpisujących się w cel 2 stanowi 10,86% wszystkich podpisanych umów o

dofinansowanie.

15

Cel 3.

Wartość wniosków o dofinansowanie w ramach celu 3 (klimat i zrównoważone wykorzystanie energii) wyniosła

ok. 133 mld zł, z czego wkład UE – 80,2 mld zł. Spośród nich zawarto umowy o dofinansowanie na kwotę 106

mld zł, z czego wkład UE – 63 mld zł. Wkład UE w ramach złożonych wniosków o dofinansowanie stanowi

21,16% wszystkich wniosków, natomiast w ramach podpisanych umów – 27% wszystkich umów.

Cel 4.

W zakresie celu 4 (edukacja), beneficjenci złożyli wnioski o dofinansowanie na kwotę 28,1 mld zł, z czego wkład

UE wyniósł 21,5 mld zł. Wkład UE dla wniosków o dofinansowanie w ramach celu 4 stanowi 5,69% wszystkich

złożonych wniosków. W przypadku umów, ich wartość dla celu 4 wyniosła 17,4 mld zł, z czego wkład UE – 13,9

mld zł. Wartość wkładu UE dla projektów realizujących cel 4 stanowi 5,95% wartości wszystkich projektów.

Cel 5.

Finalnie, w ramach celu 5 (walka z ubóstwem i wykluczeniem społecznym) wartość złożonych wniosków

wyniosła 17,6 mld zł, z czego wkład UE – 14,8 mld zł, co stanowi 3,92% wartości wszystkich złożonych wniosków

o dofinansowanie. Spośród nich zawarto umowy z beneficjentami na kwotę 9,5 mld zł, z czego wkład UE

wyniósł – 8 mld zł. Stanowi to 3,43% wartości wszystkich podpisanych umów o dofinansowanie.

Według stanu na 31.12.2018, łączna wartość wniosków o dofinansowanie wpisujących się w cele strategii

Europa 2020 wyniosła 390 mld zł (wkład UE – 244,2 mld zł), co stanowi 64% wartości wszystkich złożonych

wniosków o dofinansowanie (614,5 mld zł, z czego wkład UE – 378,8 mld zł). Z kolei, wartość umów o

dofinansowanie w ramach realizacji powyższej opisanych celów wyniosła 208 mld zł (wkład UE – 131,8 mld zł),

co stanowi ok. 55% wartości wszystkich umów o dofinansowanie.

Wykres 2. Wkład EFSI w realizację strategii „Europa 2020” (w mld zł) – wg stanu na 31.12.2018 r.

Źródło: opracowanie własne.

16

2.2. Postęp realizacji Umowy Partnerstwa

Stan realizacji Umowy Partnerstwa 2014-2020 - postęp finansowy na dzień 31 grudnia 2018 r.2

Wnioski o dofinansowanie

Według danych z centralnego systemu teleinformatycznego SL2014, do 31 grudnia 2018 r. w ramach krajowych

i regionalnych programów operacyjnych złożono ponad 100 tys. wniosków o dofinansowanie projektów na

całkowitą kwotę 614,4 mld zł. Wartość dofinansowania UE we wnioskach o dofinansowanie wyniosła

378,8 mld zł, co stanowi 114,5% alokacji na lata 2014-20203. W 2018 r. złożono ponad 28 tys. wniosków o

dofinansowanie o wartości całkowitej 154,8 mld zł, w tym dofinansowania UE stanowiło 94,2 mld zł, tj.

28,5% alokacji.

Umowy o dofinansowanie

Od uruchomienia programów operacyjnych do 31 grudnia 2018 r. podpisano z beneficjentami 46,2 tys. umów

o dofinansowanie na całkowitą kwotę 380,6 mld zł, w tym 233,5 mld zł stanowiło dofinansowanie UE,

(równowartość 70,6% alokacji na lata 2014-2020). Oznacza to wzrost w 2018 r. o 15,6 tys. umów na kwotę

102,4 mld zł, w tym dofinansowanie UE wynoszące 61,5 mld zł, tj. 18,6% alokacji.

Całkowite wydatki beneficjentów

Wartość całkowitych wydatków beneficjentów wynikająca z rozliczeń na poziomie krajowym według stanu

na dzień 31 grudnia 2018 r. wyniosła blisko 112 mld zł, w tym dofinansowanie ze środków UE wyniosło 77,9

mld zł, co stanowi 23,6% alokacji na lata 2014-2020. W 2018 r. wartość środków rozliczonych na poziomie

beneficjentów wzrosła o 57,5 mld zł, w tym dofinansowanie w części UE wynosiło 38,7 mld zł, tj. 11,7% alokacji.

Certyfikacja

Od początku wdrażania programów na lata 2014-2020 certyfikowano do KE wydatki w części dofinansowania

unijnego w kwocie 82,8 mld zł – co stanowi 25,0% alokacji. W 2018 r. odnotowany został wzrost o 42,6 mld zł,

tj. o 12,9% alokacji.

2 Bez uwzględnienia PROW oraz PO RYBY.

3 Do wyliczenia wartości alokacji środków UE zastosowano kurs EBC tj. 1 EUR = 4,3028 PLN (z dnia 28.12.2018 r.).

17

Wykres 3. Postęp w realizacji Umowy Partnerstwa 2014-2020 wg stanu na koniec 2017 r. oraz w 2018 r.

Źródło: Centralny System Teleinformatyczny SL2014

Stan realizacji Umowy Partnerstwa 2014-2020 na dzień 31 grudnia 2018 r. w układzie Celów Tematycznych4

Według stanu na koniec 2018 r., pod względem wartości projektów, największa wartość kontraktacji miała

miejsce w CT 7 Promowanie zrównoważonego transportu i usuwanie niedoborów przepustowości w działaniu

najważniejszej infrastruktury sieciowej – łączna wartość dofinansowania UE w projektach wynosi 77,8 mld zł, tj.

ok. 76% alokacji środków na ten cel tematyczny). Wynika to z faktu, że na CT 7 przeznaczono największą ilość

środków, ponad 31% środków UP.

Poziom kontraktacji środków UE według poszczególnych Celów Tematycznych był zróżnicowany i wynosił

od 50,5% do 82,4% indykatywnej alokacji na dany Cel, wskazanej w Umowie Partnerstwa 2014-2020. Najwyższe

tempo kontraktacji, tj. 82,4% miało miejsce w CT 2 Zwiększanie dostępności, stopnia wykorzystania i jakości

technologii informacyjnych i komunikacyjnych, najwolniej kontraktacja postępowała w ramach CT 11

Wzmacnianie zdolności instytucjonalnych instytucji publicznych i zainteresowanych stron oraz sprawności

administracji publicznej.

Najwięcej umów o dofinansowanie podpisano w CT 10 Inwestowanie w kształcenie, szkolenie i szkolenie

zawodowe na rzecz zdobywania umiejętności i uczenia się przez całe życie – ponad 8,5 tys. projektów. Wynika

to z charakterystyki form wsparcia w obszarze kapitału ludzkiego i infrastruktury społecznej, gdzie co do zasady

realizowane są liczne projekty o niewielkiej wartości, w szczególności projekty szkoleniowe.

4 Bez uwzględnienia PROW oraz PO RYBY.

18

Pod względem wydatkowania najbardziej zaawansowane są CT 7 i CT 8 – wykorzystanie środków w zakresie

wydatków beneficjentów wynikających z rozliczeń na poziomie krajowym wyniosło odpowiednio 33,7% oraz

33,1% indykatywnych alokacji na te Cele.

Wykres 4. Postęp w realizacji Umowy Partnerstwa 2014-2020 wg Celów Tematycznych

(na dzień 31 grudnia 2018 r.)


Szczegółowe zestawienie liczby i wartości umów o dofinansowanie oraz środków rozliczonych na poziomie

beneficjenta w układzie poszczególnych Celów Tematycznych na lata 2014-2020 znajduje się w Tabeli 1.

Stan realizacji Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 wg stanu na 31.12.2018 r.

W ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 do dnia 31 grudnia 2018 r. złożono 3 520

816 wniosków o przyznanie pomocy finansowej.

Zatwierdzono do realizacji 3 138 720 operacji na kwotę 27 238 094 007 zł. Do końca 2018 r. zakontraktowano

46,6% budżetu Programu.

Do końca okresu sprawozdawczego zrealizowano płatności w kwocie 16 494 420 482 zł (3 860 238 953 EUR),

w tym 10 356 281 379 zł ze środków EFRROW, na rzecz ponad 935 tys. beneficjentów. Łącznie wypłacono

28,3% limitu środków (27,9% limitu środków EFRROW).

Zestawienie zawierające szczegółowe dane liczbowo - kwotowe dotyczące postępu realizacji Programu zawarto

w tabeli 2.

* Programy mobilności, innowacji społecznych i współpracy międzynarodowej (EFS - POWER)

19

Stan realizacji Programu Operacyjnego Rybactwo i Morze na lata 2014-2020 wg stanu na 31.12.2018 r.

W ramach Programu Operacyjnego Rybactwo i Morze na lata 2014-2020 do dnia 31.12.2018 r. złożono wnioski

o dofinansowanie na łączną kwotę 437 344 217,28 EUR (co stanowi 61,55% całkowitej alokacji w programie

obejmującej wkład EMFR oraz wkład krajowy).

Kwota zakontraktowana w programie wg stanu na 31.12.2018 r. wyniosła 279 827 803,27 EUR. Oznacza to, że

zakontraktowano około 39,4% budżetu programu.

Zrealizowane płatności na rzecz beneficjentów wyniosły 151 362 196,90 EUR czyli ok. 21,3% budżetu programu.

Poniżej zawarto szczegółowe dane dotyczące wdrażania programu w podziale na poszczególne priorytety.

W ramach Priorytetu 1 Promowanie rybołówstwa zrównoważonego środowiskowo, zasobooszczędnego,

innowacyjnego, konkurencyjnego i opartego na wiedzy:

złożono wnioski na kwotę 135 330 646,70 EUR (55,80 % alokacji),

zakontraktowano środki w wysokości 105 540 561,65 EUR (43,52 % alokacji),

wypłacono środki w wysokości 53 167 236,38 EUR (21,92 % alokacji).

W ramach Priorytetu 2 Wspieranie akwakultury zrównoważonej środowiskowo, zasobooszczędnej,

innowacyjnej, konkurencyjnej i opartej na wiedzy:




W ramach Priorytetu 3 Wspieranie wdrażania przepisów WPRyb:




W ramach Priorytetu 4 Zwiększenie zatrudnienia i spójności terytorialnej:

złożono wnioski na kwotę 65 437 094,04 EUR (69,79% alokacji),



W ramach Priorytetu 5 Wspieranie obrotu i przetwarzania:




W ramach Priorytetu 6 Wspieranie wdrażania Zintegrowanej Polityki Morskiej:

złożono wnioski na kwotę 850 826,22 EUR (25,52% alokacji),

zakontraktowano środki w wysokości 0 EUR (0 % alokacji),

wypłacono środki w wysokości 0 EUR (0% alokacji).

Tabela 1. Stan wdrażania Umowy Partnerstwa 2014-2020 według Celów Tematycznych (na dzień 31 grudnia 2018 r., dane narastająco od uruchomienia)5

Cel Tematyczny

Umowy o dofinansowanie Wnioski o płatność

Liczba Wkład UE

[mln PLN]

% alokacji

Wkład UE

[mln PLN]

% alokacji

01 Wzmacnianie badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji 4 865 21 549,7 60,0% 3 716,2 10,3%

02 Zwiększanie dostępności, stopnia wykorzystania i jakości technologii informacyjnych i komunikacyjnych 1 127 11 124,0 82,4% 1 646,6 12,2%

03 Wzmacnianie konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) 7 544 18 636,0 65,6% 6 678,2 23,5%

04 Wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach 5 314 31 318,7 76,2% 6 970,5 17,0%

05 Promowanie dostosowania do zmian klimatu, zapobiegania ryzyku i zarządzania ryzykiem 314 3 750,7 81,3% 977,2 21,2%

06 Zachowanie i ochrona środowiska naturalnego i wspieranie efektywnego gospodarowania zasobami 2 901 18 349,7 77,2% 3 842,1 16,2%

07 Promowanie zrównoważonego transportu i usuwanie niedoborów przepustowości w działaniu najważniejszej infrastruktury sieciowej 803 77 833,3 75,8% 34 613,0 33,7%

08 Promowanie trwałego i wysokiej jakości zatrudnienia oraz wsparcie mobilności pracowników 6 916 13 882,4 60,5% 7 602,7 33,1%

09 Promowanie włączenia społecznego oraz walka z ubóstwem i wszelką dyskryminacją 6 435 16 139,8 66,1% 3 844,9 15,8%

10 Inwestowanie w kształcenie, szkolenie oraz szkolenie zawodowe na rzecz zdobywania umiejętności i uczenia się przez całe życie 8 583 12 421,9 67,2% 3 760,4 20,3%

11 Wzmacnianie zdolności instytucjonalnych instytucji publicznych i zainteresowanych stron oraz sprawności administracji publicznej 209 332,1 50,5% 105,7 16,1%

Programy mobilności, innowacji społecznych i współpracy międzynarodowej (EFS - POWER) 244 1 932,7 67,0% 818,3 28,4%

Pomoc techniczna 918 6 275,9 55,4% 3 355,8 29,6%

Razem 46 173 233 547,0 70,6% 77 931,7 23,6%


5 Tabela nie uwzględnia danych dla PROW oraz PO RYBY.

21

Tabela 2. Stan wdrażania Programu Operacyjnego Rozwój Obszarów Wiejskich wg stanu na 31.12.2018 r.

Stan realizacji PROW 2014-2020 na dzień 31.12.2018 r.

A B C D E

Kod działania

/ poddziała

nia

Nazwa działania / typu operacji

Limit środków

[zł] Złożone wnioski

Zawarte umowy / wydane decyzje (czynne)*

Zrealizowane płatności Limit środków

[euro]

ogółem liczba

kwota [zł]

wykorzystanie limitu

liczba

kwota [zł]

wykorzystanie limitu

liczba różnych beneficjentów

kwota [zł] kwota [euro] wykorzystanie

limitu ogółem

ogółem ogółem ogółem ogółem ogółem EFRROW ogółem ogółem

2 3 4 5 6=5/3 7 8 9=8/3 10 11 12 13 14=13/15 15

1 Transfer wiedzy i działalność informacyjna

248 911 757,14

96 26 319 011,00

10,57% 24 8 594

761,00 3,45% 0,00 0,00 0,00 0,00% 57 999 757,00

1.1 Wsparcie kształcenia zawodowego i nabywania umiejętności

96

26 319 011,00

24

8 594 761,00

0 0,00 0,00 0,00

1.2

Wsparcie na demonstracje i działania informacyjne

0,00

2 Usługi doradcze, usługi z zakresu zarządzania gospodarstwem rolnym i usługi z zakresu zastępstw

321 871 422,09

#ARG! #ARG! . 56 151 738

845,51 47,14% 2

251 437,10

159 989,42 58 775,83 0,08% 75 000 519,00

2.1

Świadczenie kompleksowej porady dla rolnika

#ARG! #ARG!

53

151 321 150,62

Świadczenie kompleksowej porady dla właściciela lasu

2.3 Wsparcie na szkolenia doradców 3 417

694,89 3

417 694,89

2 251

437,10 159 989,42 58 775,83

3 Systemy jakości produktów rolnych i środków spożywczych

120 103 823,95

3 519 109 043

782,05 2 591

72 097 012,37

60,03% 9 926 36 862 519,36

23 455 539,96

8 607 241,47 30,74% 28 003 300,00

3.1 Zobowiązania 2007-2013 i 2014-2020 3 435 2 567 40 162 161,29

9 907 21 650 174,96

13 775 925,42

5 024 400,97

22

Wsparcie dla nowych uczestników systemów jakości (Zobowiązania 2014-2020)

3 435 2 567 17 594 639,07

1 648 2 805

307,85 1 785

005,68 652 632,40

Zobowiązania 2007-2013 22 567 522,22

8 294 18 844 867,11

11 990 919,74

4 371 768,57

3.2 Wsparcie na przeprowadzenie działań informacyjnych i promocyjnych

84 109 043

782,05 24

31 934 851,08

19 15 212 344,40

9 679 614,54 3 582 840,50

4 Inwestycje w środki trwałe 15 341

195 965,69

62 474

20 755 720

040,03 135,29% 16 960

5 302 297

342,22 34,56% 10 092

2 023 828

635,29

1 304 322 214,18

475 436 027,10

13,29% 3 577 025

000,00

4.1

Modernizacja gospodarstw rolnych 10 715

216 378,34

56 742

11 920 106

334,62 111,24% 14 553

3 065 216

628,65 28,61% 9 387

1 531 013

454,84

974 183 832,62

359 983 799,03

14,40% 2 499 997

963,00

Inwestycje w gospodarstwach położonych na obszarach Natura 2000

279 965 459,82

2 194 360 668

589,86 128,83% 1 481

225 768 457,10

80,64% 379 42 355 794,70

42 355 794,70

9 849 957,08 15,10% 65 216 176,00

Inwestycje mające na celu ochronę wód przed zanieczyszczeniem azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych (w tym "Inwestycje w gospodarstwach położonych na obszarach OSN")

146 143 285,00

280 11 270 403,86

7,71% 87 3 399

229,10 2,33% 83

3 176 467,50

3 176 467,50

746 650,01 2,19% 34 059 824,00

4.2 Przetwórstwo i marketing produktów rolnych

2 978 071 924,44

3 117 7 333

224 228,13

246,24% 732 1 150

525 053,36

38,63% 300 411 194

623,33 261 643

137,36 96 442 981,76

13,92% 693 052 019,00

4.3 Scalanie gruntów 1 221 798

918,09 141

1 130 450

483,56 92,52% 107

857 387 974,01

70,17% 12 36 088

295 22 962 982 8 412 639,22 2,95% 284 699 018,00

5

Przywracanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku klęsk żywiołowych i katastrof oraz wprowadzanie odpowiednich środków zapobiegawczych

1 351 741

395,08 3 931

291 790 794,08

21,59% 675 51 107 507,17

3,78% 279 13 000 231,12

8 272 046,03

3 026 394,16 0,96% 314 970

926,00

5.1 Inwestycje zapobiegające zniszczeniu potencjału produkcji rolnej

2 857

227 189 052,93

267

34 654 432,27

63

5 447 790,81

3 466 429,02

1 266 646,36

5.2 Inwestycje odtwarzające potencjał produkcji rolnej

1 074 64 601 741,15

408 16 453 074,90

216 7 552

440,31 4 805

617,01 1 759 747,80

6 Rozwój gospodarstw i działalności gospodarczej

9 925 856

924,15

43 123

4 076 596

042,56 41,07% 21 919

2 193 327

803,81 22,10% 18 995

1 410 202

317,76

897 311 731,32

331 146 468,66

14,31% 2 314 859

265,00

6.1 Premie dla młodych rolników 3 082 414

335,82 17

219

1 721 900

000,00 55,86% 9 695

969 500 000,00

31,45% 8 790 714 000

000,00 454 318

200,00 166 499

599,37 23,19% 717 978 630,00

6.2 Premie na rozpoczęcie działalności pozarolniczej

2 056 083 449,02

4 300 430 000

000,00 20,91% 1 004

100 400 000,00

4,88% 954 78 560 000,00

49 987 728,00

18 569 780,23

3,87% 479 359 101,00

6.3 Restrukturyzacja małych gospodarstw 3 877 488

181,58 18

919

1 135 140

000,00 29,28% 9 378

562 680 000,00

14,51% 8 218 395 028

000,00 251 356

316,40 94 212 919,82

10,40% 905 527 034,00

6.4 Rozwój przedsiębiorczości - rozwój usług rolniczych

781 169 878,42

1 896 789 556

042,56 101,07% 1 303

550 729 003,06

70,50% 564 213 279

795,57 135 709

932,95 49 681 165,16

27,30% 181 997 643,00

6.5 Płatności dla rolników przekazujących małe gospodarstwa

128 701 079,31

789 539 10 018 800,75

7,78% 487 9 334

522,19 5 939

553,97 2 183 004,08 7,28% 29 996 857,00

7 Podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich

4 597 951

8 342 10 806

321 235,02% 3 236

3 819 441

83,07% 1 213 1 863

544 1 185 773

527,04 437 795

973,41 40,73%

1 074 938 080,00

23

560,41 504,36 307,44 767,25

7.2

Budowa lub modernizacja dróg lokalnych

5 180 6 339

898 689,59

1 907 1 788

100 396,86

1 042 1 470

871 411,14

935 915 471,84

346 398 233,67

Gospodarka wodno-ściekowa 1 696 3 401

989 899,97

777 1 559

412 781,96

347 380 904

329,95 242 369

423,88 88 663 428,25

7.4

Inwestycje w obiekty pełniące funkcje kulturalne lub kształtowanie przestrzeni publicznej

1 123 704 787

530,47 318

203 757 644,05

0 0,00 0,00 0,00

Inwestycje w targowiska lub obiekty budowlane przeznaczone na cele promocji lokalnych produktów

240 300 325

258,03 192

242 441 164,59

10 11 769 026,16

7 488 631,32

2 734 311,49

7.6 Ochrona zabytków i budownictwa tradycyjnego

103 59 320 126,30

42 25 729 319,98

0 0,00 0,00 0,00

8 Inwestycje w rozwój obszarów leśnych i poprawę żywotności lasów

1 291 118

169,84 8 691

58 427 198,99

4,53% 5 394 864 995

010,00 67,00% 16 978

346 139

755,27

220 248 366,43

80 845 111,25

26,86% 300 989

060,00

8 - w tym:

Zobowiązania z PROW 2014-2020

8 582 56 851 369,29

5 341 54 658 810,00

1 595 32 648 364,53

20 774 128,74

7 627 823,61

Zobowiązania z PROW 2007-2013 109 1 575

829,70 53

406 266 000,00

9 252 160 876

175,88 102 365

296,17 37 789 468,27

Zobowiązania z PROW 2004-2006 7 540 152 615

214,86 97 108 941,52

35 427 819,37

9 Tworzenie grup producentów i organizacji producentów

1 598 356

128,04 299 183

510 665 284,15

31,95% 906 286 883

631,61

181 292 943,66

66 690 160,94

17,91% 372 268

848,00

w tym: Zobowiązania 2014-2020

299

183

239 319 740,10

151

41 641 292,22

25 245 251,28

9 748 344,79

Zobowiązania 2007-2013 271 345

544,05 755

245 242 339,39

156 047 692,38

56 941 816,15

10 Działanie rolno-środowiskowo-klimatyczne

5 875 835

517,69

288 012

242 995

4 148 151

780,00 70,60% 88 759

2 598 731

693,04

1 653 562 336,07

606 008 475,36

44,34% 1 366 679

125,00

10.1 Zobowiązania z PROW 2014-2020 i 2007-2013

269 983

228 464

2 471 574

247,28

83 561 2 395

237 134,42

1 524 078 812,35

558 530 318,88

10.2 Zobowiązania z PROW 2014-2020 i 2007-2013

25 097

21 108 210 292

911,25 8 528

203 494 558,62

129 483 523,72

47 478 156,48

10 - w tym:

Zobowiązania z PROW 2014-2020 138 423

102 376

2 607 048

780,00 44 443

1 088 303

247,40

692 494 590,14

256 123 554,15

Zobowiązania z PROW 2007-2013 149 589

140 619

1 541 103

000,00 57 461

1 510 384

328,84

961 039 674,42

349 874 356,85

11 Rolnictwo ekologiczne 3 007

306 010,19

78 260

61 361 1 750

470 700,00

58,21% 25 152 953 777

725,72

606 890 944,42

222 551 778,76

31,80% 699 942

890,00

11.1 Zobowiązania 2007-2013 i 2014-2020 - Płatności w okresie konwersji na rolnictwo ekologiczne

16

312 10 545

178 502 683,66

6 761 168 946

479,60 107 500

567,77 39 757 958,12

24

11.2 Zobowiązania 2007-2013 i 2014-2020 - Płatności w celu utrzymania rolnictwa ekologicznego

66 852

53 571 810 974

638,23 22 331

784 831 246,12

499 390 376,65

182 793 820,64

11 - w tym: Zobowiązania 2014-2020

37 519

23 254 1 190

980 800,00

11 043 418 211

928,20 266 110

755,95 98 606 160,68

Zobowiązania 2007-2013 40

741 38 107

559 489 900,00

17 851 535 565

797,52 340 780

188,47 123 945

618,08

13 Płatności dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczególnymi ograniczeniami

8 509 348

207,17

3 001 282

2 771

752

4 756 865

333,72 55,90% 824 106

4 674 715

201,63

2 974 507 542,22

1 090 387 277,64

54,98% 1 983 293

170,00

13.1

Płatności ONW

122 624

113 225

218 172 188,39

33 762 214 874

876,70 136 724

320,89 50 108 943,62

13.2 2 617

577 2 420

414

4 267 730

932,28 720 877

4 191 826

832,10

2 667 247 464,69

977 766 817,27

13.3 209 183

204 979

230 984 269,39

74 161 268 013

492,83 170 535

756,64 62 511 516,75

13 - w tym: Zobowiązania 2014-2020

3 000 471

2 770 946

4 752 890

183,04 824 014

4 672 293

972,33

2 972 966 916,76

1 089 822 006,13

Zobowiązania 2007-2013 (część kamp. 2014)

811 806 3 975

150,68 810

2 421 229,30

1 540 625,46

565 271,51

16 Współpraca 291 821

015,04 94

339 576 890,04

116,36% 10 29 254 361,00

10,02% 0 0,00 0,00 0,00 0,00% 67 998 186,00

19 Wsparcie dla rozwoju lokalnego w ramach inicjatywy LEADER

3 158 303

611,02

22 087

3 358 130

033,76 106,33% 11 142

1 964 089

114,50 62,19% 6 164

834 119

200,00

376 349 637,89

194 394 816,46

26,45% 734 980

355,00

19.1 Wsparcie przygotowawcze

301 37 422 000,00

299 37 180 000,00

299 37 156 680,00

23 642 795,48

8 641 728,55

19.2

Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju 21

387

2 737 339

337,25 10 496

1 362 857

977,37 5 984

563 234 184,28

306 598 924,79

132 214 194,63

Zobowiązania 2014-2020 21

387

2 737 339

337,25 10 433

1 357 811

296,83 5 926

558 187 503,74

303 387 722,17

131 079 482,96

Zobowiązania 2007-2013 63 5 046

680,54 62

5 046 680,54

3 211 202,62

1 134 711,67

19.3

Wdrażanie projektów współpracy 125 41 544 877,08

73 22 232 682,20

161 8 874

989,65 1 595

845,33 2 062 026,79

Zobowiązania 2014-2020 125 41 544 877,08

69 21 262 523,92

158 7 904

831,37 978 533,65 1 844 180,15


158,28 7

970 158,28

617 311,68 217 846,64

19.4 Wsparcie kosztów bieżących i aktywizacji

274 541 823

819,43 274

541 818 454,93

274 224 853

346,07 44 512 072,29

51 476 866,49

20 Pomoc techniczna 1 385

859 939,04

540 470 467

792,41 33,95% 422

354 469 843,76

25,58% 32 225 502

676,39

143 487 351,82

52 899 140,14

16,36% 323 277

848,00

Renty strukturalne 1 422

391 432,71

1 260

528 000,00

88,62% 53 464 1 226

860 690,84

780 647 208,11

290 391 312,10

90,75% 319 985

099,00

25

w tym: Zobowiązania 2007-2013

587 436 800,00

17 661

553 769 461,19

352 361 213,19

130 059 412,91


200,00 35 803

673 091 229,65

428 285 994,92

160 331 899,19

RAZEM 58 447

972 879,25

3 138

720

27 238 094

006,65 46,60% 935 156

16 494 420

482,38

10 356 281 378,57

3 860 238 953,28

28,36% 13 612 211

428,00

* W przypadku działań wieloletnich: 3.1,8,9,10,11 i Renty strukturalne - kwota oraz % wykorzystania środków przedstawione w sekcji C odnoszą się do szacowanych wypłat dla beneficjentów, którzy podjęli zobowiązania w ramach PROW 2004-2006, PROW 2007-2013 oraz PROW 2014-2020 i które mogą być finansowane w ramach budżetu PROW 2014 - 2020.

*** W ramach poddziałania 19.2 dane zawarte w sekcjach "złożone wnioski" oraz "wnioski odrzucone / wycofane" nie zawierają wniosków niewybranych przez LGD.

**** W ramach poddziałania 19.4 dane kwotowe zawarte w sekcjach dotyczących złożonych wniosków oraz zawartych umów dotyczą maksymalnej kwoty wsparcia wynikającej z umowy ramowej zawartej przez daną LGD.

***** W przypadku działania 13, w wyniku przeksięgowań płatności część kwot z decyzji została zrealizowana w ramach budżetu PROW 2007-2013 (dot. wiersza zobowiązania z PROW 2007-2013 (część kampanii 2014)).

******** W ramach obsługi działania 11, w kolumnie „Zrealizowane płatności” uwzględniono kwoty wypłacone w ramach obsługi kampanii 2010 do 2014 - łącznie na kwotę ogółem 3 689 032,88 zł.

Źródło: Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

2.3. Realizacja ram wykonania

Ramy wykonania są zestawem wskaźników wybranych przez instytucję zarządzającą, których realizacja będzie

przedmiotem oceny postępów we wdrażaniu programu operacyjnego podczas przeglądu śródokresowego

w 2019 r. W związku z tym, od początku okresu programowania 2014-2020 w ramach systemu

sprawozdawczości programów prowadzony jest stały monitoring realizacji wskaźników wybranych do ram

wykonania w krajowych i regionalnych programach operacyjnych.

Rok 2018 był kluczowy w procesie monitorowania postępów wskaźników wybranych do ram wykonania. Na

podstawie danych na koniec 2018 r., podczas przeglądu śródokresowego KE podejmie decyzję o przyznaniu

środków z tzw. rezerwy wykonania, która stanowi 6% środków alokowanych w programie.

Poniżej przedstawiono zestawienie postępów w realizacji wskaźników wybranych do ram wykonania

w krajowych oraz regionalnych programach operacyjnych a także PROW oraz PO RYBY. Dane dla wskaźników

zostały zaczerpnięte ze sprawozdań rocznych za rok 2018 z wdrażania poszczególnych programów. Ponadto

należy nadmienić, że co do zasady wartość wskaźników jest wykazywana wg. stanu na 31 grudnia 2018 r.,

jednakże zgodnie z opinią KE, przekazaną w piśmie o sygnaturze: Ares(2018)6176944

z dnia 3 grudnia 2018 r., do wartości wskaźników finansowych mogły być również wliczane wydatki

kwalifikowalne zawarte we wnioskach o płatność przekazanych do KE przed przedłożeniem sprawozdania

rocznego z realizacji programu (AIR) za 2018 r., lecz które odnosiły się do wydatków poniesionych przez

beneficjenta i opłaconych do końca 2018 r.

2.3.1. Realizacja ram wykonania w krajowych programach operacyjnych

Ramy wykonania monitorowane są dla pięciu programów krajowych (bez PO Pomoc Techniczna). Do ram

wykonania wybrano 191 wskaźników z czego:

10 wskaźników w PO PW;

18 wskaźników w PO PC;

26 wskaźników w PO IR;

44 wskaźniki w PO IiŚ;

93 wskaźniki6 w PO WER.

Spośród 191 wskaźników wybranych do ram wykonania 118 to wskaźniki produktu, 41 to wskaźniki postępu finansowego natomiast pozostałe 32 wskaźniki to Kluczowe Etapy Wdrażania (KEW). Według danych zawartych w sprawozdaniach rocznych z realizacji programów operacyjnych, prawie wszystkie wskaźniki w programach krajowych osiągnęły cele pośrednie na 2018 r. Procentowy udział wskaźników, które osiągnęły co najmniej 85% celu pośredniego, w ogólnej liczbie wskaźników wybranych do ram wykonania w programie został przedstawiony na wykresie nr 5.

6 W ramach wykonania w PO WER monitorowanych jest 48 wskaźników. Większość z nich sprawozdawana jest w podziale na kategorie regionu – lepiej/słabiej rozwinięty. W związku z tym, łączna liczba wskaźników wynosi 93.

27

Wykres 5. Udział procentowy realizacji celów pośrednich (co najmniej 85%) wskaźników wybranych do ram

wykonania w KPO.

100% 100% 100% 97% 96%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

PO PW PO PC PO IiŚ PO WER PO IR

Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań rocznych z realizacji programów operacyjnych za 2018 r.

Wszystkie wskaźniki wybrane do ram wykonania w ramach trzech programów operacyjnych: PO PW, PO PC

oraz PO IiŚ osiągnęły co najmniej 85% wartości pośredniej na 2018 r. Oznacza to, że wszystkie osie priorytetowe

w tych programach osiągnęły sukces a przyznanie tym osiom rezerwy wykonania jest niezagrożone.

W przypadku PO IR tylko jeden wskaźnik (spośród 26 w ramach wykonania) nie osiągnął wartości pośredniej na

poziomie co najmniej 85%. Wskaźnik finansowy w ramach osi IV dla kategorii regionu: słabiej rozwinięty

osiągnął 75,5% wartości pośredniej. Jednakże, zgodnie z art. 6 Rozporządzenia Wykonawczego KE nr 215/2014,

w przypadku gdy ramy wykonania w osi obejmują trzy lub więcej wskaźników, do osiągnięcia sukcesu przez oś

dopuszczalne jest aby jeden wskaźnik osiągnął co najmniej 75% wartości pośredniej. Oznacza to, że także w

przypadku PO IR wszystkie osie priorytetowe osiągnęły cele założone na 2018 r. i przyznana zostanie im

rezerwa wykonania.

W PO WER jedynie 3 wskaźniki spośród 93 (uwzględniając rozbicie na kategorie regionów) w ramach wykonania

nie osiągnęły wartości pośredniej na 2018 r. na poziomie co najmniej 85%. Wskaźnik produktu z osi II (Liczba

pracowników systemu wspomagania pracy szkoły oraz trenerów objętych wsparciem w zakresie określonym w

Programie) – dla kategorii regionu: słabiej rozwinięty i dla kategorii regionu: lepiej rozwinięty osiągnął poziom

realizacji ponad 80%. Nie stanowi to zagrożenia utraty rezerwy wykonania dla osi II. Natomiast jeden wskaźnik

postępu finansowego w ramach osi III, pomimo osiągnięcia poziomu przekraczającego 85% wartości celu

pośredniego dla kategorii regionu słabiej rozwinięty oraz 79% licząc dla całej osi priorytetowej, dla kategorii

regionu: lepiej rozwinięty osiągnął ok. 50% celu pośredniego. W konsekwencji zatem, jedynie kwota rezerwy

przeznaczona pierwotnie dla osi III dla kategorii regionu: lepiej rozwinięty będzie musiała zostać realokowana w

ramach programu na inne osie priorytetowe.

2.3.2. Realizacja ram wykonania w regionalnych programach operacyjnych

W ramach 16 programów regionalnych do ram wykonania wybrano 547 wskaźników, z czego 315 to wskaźniki

produktu, 168 to wskaźniki postępu finansowego natomiast 64 to Kluczowe Etapy Wdrażania (KEW). Poniższy

wykres ilustruje liczbę wskaźników wybranych do ram wykonania w poszczególnych regionalnych programach

operacyjnych.

28

Wykres 6. Liczba wskaźników wybranych do ram wykonania w RPO.


Spośród wszystkich wskaźników wybranych do ram wykonania w programach regionalnych tylko 8

z nich nie osiągnęło 85% wartości pośredniej na 2018 r. Wszystkie wskaźniki, które nie osiągnęły założonych

celów to wskaźniki postępu finansowego w ramach następujących programów:

RPO Województwa Kujawsko-Pomorskiego (wskaźnik finansowy w osi XI);

RPO Województwa Łódzkiego (wskaźnik finansowy w osi I);

RPO Województwa Podlaskiego (3 wskaźniki finansowe – w osi III, osi VI oraz osi IX);

RPO Województwa Śląskiego (2 wskaźniki finansowe – w osi I oraz osi X);

RPO Województwa Warmińsko-Mazurskiego (wskaźnik finansowy w osi V).

W konsekwencji porażkę w realizacji ram wykonania poniosło 5 osi priorytetowych w ramach 5 programów

operacyjnych:

1) Oś XI w RPO Województwa Kujawsko-Pomorskiego (alokacja rezerwy wykonania – 2,15 mln EUR);

2) Oś I w RPO Województwa Łódzkiego (10,3 mln EUR);

3) Oś IX w RPO Województwa Podlaskiego (1,6 mln EUR);

4) Oś I w RPO Województwa Śląskiego (10,1 mln EUR);

5) Oś V w RPO Województwa Warmińsko-Mazurskiego (6,31 mln EUR).

Oznacza to, że powyżej wymienione kwoty będą musiały być realokowane do innych osi priorytetowych

w ramach programu operacyjnego.

W przypadku pozostałych 11 RPO, wszystkie wskaźniki wybrane do ram wykonania osiągnęły cel założony na

koniec 2018 r., w następstwie czego, wszystkim osiom priorytetowym w tych programach zostanie przyznana

rezerwa wykonania. Procentowy udział wskaźników, które osiągnęły co najmniej 85% celu pośredniego, w

ogólnej liczbie wskaźników wybranych do ram wykonania w programach regionalnych został przedstawiony na

wykresie nr 7.

29

Wykres 7. Udział procentowy realizacji celów pośrednich (co najmniej 85%) wskaźników wybranych do ram

wykonania w RPO.

Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań rocznych z realizacji programów operacyjnych za 2018 r.

2.3.3. Ramy wykonania w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Programie Operacyjnym

Rybactwo i Morze.

W Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 wybrano 13 wskaźników do ram wykonania.

Zgodnie z danymi zawartymi w sprawozdaniu rocznym z wdrażania programu, 11 spośród 13 wskaźników

w ramach wykonania osiągnęło wartość pośrednią na koniec 2018 r. Jedynie 2 wskaźniki w priorytecie 3

(Wspieranie organizacji łańcucha żywnościowego, w tym przetwarzania i wprowadzania do obrotu produktów

rolnych, dobrostanu zwierząt oraz zarządzania ryzykiem w rolnictwie) nie osiągnęły wartości pośredniej. Jest to

wskaźnik postępu finansowego, którego wartość wyniosła ok. 61% oraz wskaźnik produktu z wartością 73%

celu pośredniego. Oznacza to, że przypisana do priorytetu 3 rezerwa wykonania – około 61 mln EUR środków

EFRROW – będzie musiała być realokowana na inne priorytety w programie.

Do ram wykonania w Programie Operacyjnym Rybactwo i Morze na lata 2014-2020 wybrano 15 wskaźników -

9 wskaźników produktu oraz 6 wskaźników postępu finansowego. Zgodnie z danymi przekazanymi przez

Instytucję Zarządzającą, według stanu na 31.12.2018 r., 13 wskaźników osiągnęło wartość pośrednią na koniec

2018 r. Osie priorytetowe I, II, III, IV oraz V zakończyły sukcesem realizację ram wykonania, ponieważ wszystkie

wskaźniki w wymienionych osiach osiągnęły cele pośrednie. W przypadku osi VI, oba wskaźniki (finansowy oraz

produktu) wybrane do ram wykonania nie odnotowały postępu w realizacji. W rezultacie oś VI odniosła porażkę

i dedykowana jej rezerwa wykonania (150 000 EUR) będzie musiała zostać realokowana do pozostałych osi

priorytetowych.

30

2.3.4. Przyczyny nieosiągnięcia celów pośrednich dla wskaźników wybranych do ram wykonania w

krajowych i regionalnych programach operacyjnych

Zgodnie z przedstawionymi w poprzednich podrozdziałach danymi dotyczącymi niespełnienia celów pośrednich

dla ram wykonania, zagrożenie utraty rezerwy wykonania dotyczy: w PO WER osi III dla kategorii regionu: lepiej

rozwinięty, osi XI w RPO Województwa Kujawsko-Pomorskiego, osi I w RPO Województwa Łódzkiego, osi IX w

RPO Województwa Podlaskiego, osi I w RPO Województwa Śląskiego oraz osi V w RPO Województwa

Warmińsko-Mazurskiego. Poniżej przedstawiono główne przyczyny niezrealizowania celów pośrednich

zidentyfikowane na podstawie sprawozdań rocznych z realizacji PO.

Oś III (regiony lepiej rozwinięty) w PO WER – wskaźnik finansowy osiągnął jedynie 49,84% celu

pośredniego. Łączny poziom certyfikacji na koniec 2018 r. dla III osi priorytetowej wyniósł 79%, w tym

dla koperty regionów słabiej rozwiniętych – 88%. Nierównomierne wykonanie wskaźnika finansowego

dla regionów lepiej i słabiej rozwiniętych w ramach PO WER wynika z konieczności zapewnienia w

ramach koperty regionów słabiej rozwiniętych środków tzw. matching EFS przeznaczonych na

finansowanie Inicjatywy na rzecz zatrudnienia ludzi młodych. Taka sytuacja powoduje, że certyfikacja

w ramach koperty regionów słabiej rozwiniętych w ramach wszystkich osi priorytetowych następowała

znacznie szybciej niż w ramach koperty regionów lepiej rozwiniętych, gdzie Inicjatywa nie jest

wdrażana. Dodatkowo, konsekwencją początkowych opóźnień w kontraktacji środków w ramach tej

osi priorytetowej był brak wystarczających wydatków, które stanowią podstawę certyfikacji.

Oś XI w RPO Województwa Kujawsko-Pomorskiego – mimo zastosowania podejścia polegającego na

obliczeniu wartości wskaźnika finansowego na podstawie wydatków kwalifikowalnych zawartych we

wnioskach o płatność w 2019 ale odnoszących się do wydatków poniesionych i opłaconych do końca

2018 r., wskaźnik finansowy dla tej osi osiągnął jedynie 67,3% celu pośredniego. Jedynym z powodów

w opóźnieniu wdrażania osi było brak przygotowania Lokalnych Grup Działania (LGD) do

przeprowadzania projektów, ze względu na dotychczasowy brak doświadczenia w realizacji

instrumentu RLKS.

Oś I w RPO Województwa Łódzkiego – mimo zastosowania podejścia polegającego na obliczeniu

wartości wskaźnika finansowego na podstawie wydatków kwalifikowalnych zawartych we wnioskach o

płatność w 2019 ale odnoszących się do wydatków poniesionych i opłaconych do końca 2018 r.,

wskaźnik finansowy dla tej osi osiągnął jedynie 44% celu pośredniego. Na niski stopień realizacji

wskaźnika miały wpływ m.in. przeszacowanie wartości wskaźnika na etapie programowania, zbyt duża

alokacja w programie, niskie zainteresowanie potencjalnych wnioskodawców realizacją projektów w

tej osi, niska jakość merytoryczna projektów, rezygnacje beneficjentów z podpisywania umów o

dofinansowanie, a także przypadki niepowodzenia prac B+R

Oś IX w RPO Województwa Podlaskiego - mimo zastosowania podejścia polegającego na obliczeniu



wskaźnik finansowy dla tej osi osiągnął jedynie 68,5% celu pośredniego. Powodem nieosiągnięcia celu

pośredniego są opóźnienia we wdrażaniu osi IX (tj. późne uruchomienie Lokalnych Strategii Rozwoju w

ramach LGD a w konsekwencji późne uruchomienie naborów – grudzień 2016).

Oś I w RPO Województwa Śląskiego – mimo zastosowania podejścia polegającego na obliczeniu



wskaźnik finansowy dla tej osi osiągnął jedynie 21,1% celu pośredniego. Powodem jest niski potencjał

absorpcyjny zidentyfikowany dla działań w zakresie B+R w osi I.

31

Oś V w RPO Województwa Warmińsko-Mazurskiego – wskaźnik finansowy dla tej osi osiągnął wartość

– 41% celu pośredniego. Powodem niskiego poziomu realizacji wskaźnika były opóźnienia w

rozpoczęciu wdrażania działań z zakresu gospodarki odpadowej oraz gospodarki wodno-ściekowej, na

które przeznaczono prawie połowę alokacji osi priorytetowej. Wynikało to z późnego

przyjęcia/aktualizacji dokumentów strategicznych na poziomie krajowym (tj. KPOŚK, KPGO, aPGW)

stanowiących realizację warunków ex-ante, których spełnienie umożliwiało finansowanie projektów w

ramach osi V.

2.4. Realizacja celów klimatycznych

Zgodnie z założeniami zawartymi w Umowie Partnerstwa na lata 2014-2020, Polska przeznaczy 20% środków w

ramach realizacji programów operacyjnych Polityki Spójności, Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich,

Programu Operacyjnego Rybactwo i Morze, instrumenty Connecting Europe Facility oraz I filara Wspólnej

Polityki Rolnej na tzw. cele klimatyczne. Indykatywna kwota dedykowana celom klimatycznym w latach 2014-

2020 wynosi ok. 23 mld EUR. Źródła finansowania realizacji celów klimatycznych przedstawia tabela nr 3.

Tabela 3. Źródła finansowania realizacji celów klimatycznych.

Źródło Alokacja przeznaczona na cele klimatyczne (EUR)

Krajowe programy operacyjne 6 556 363 407

Regionalne programy operacyjne 5 429 180 075

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020

3 476 196 749

Program Operacyjny Rybactwo i Morze na lata 2014-2020

110 583 597

I filar Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich

6 000 000 000

Connecting Europe Facility 1 500 000 000

SUMA 23 072 323 828


Wszystkie 16 regionalne programy operacyjne oraz trzy krajowe programy operacyjne tj. Program Operacyjny

Inteligentny Rozwój, Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko oraz Program Operacyjny Polska

Wschodnia posiadają alokację dedykowaną realizacji celów klimatycznych. Indykatywne kwoty wsparcia na cele

klimatyczne, które zostały zapisane zarówno w krajowych jak również regionalnych programach operacyjnych

przedstawiają tabele nr 4 oraz 5.

Tabela 4. Indykatywne kwoty przeznaczone w krajowych programach operacyjnych na cele klimatyczne.

Program Operacyjny Środki przeznaczone w PO na cele klimatyczne (EUR) % alokacji programu

PO IiŚ 5 790 574 542 21,12%

PO IR 457 582 019 5,31%

PO PW 308 206 846 15,41%

Razem 6 556 363 407

w tym:

EFRR 765 788 865

32

FS 5 790 574 542


Tabela 5. Indykatywne kwoty przeznaczone w regionalnych programach operacyjnych na cele klimatyczne.

Program Operacyjny Środki przeznaczone w PO na cele klimatyczne (EUR) % alokacji programu

Dolnośląskie 455 919 057 20,24%

Kujawsko-Pomorskie 284 212 100 14,93%

Lubelskie 441 884 395 19,81%

Lubuskie 138 296 227 15,25%

Łódzkie 426 257 042 18,89%

Małopolskie 365 266 817 12,69%

Mazowieckie 412 427 969 19,73%

Opolskie 149 041 000 15,77%

Podkarpackie 345 572 372 16,34%

Podlaskie 207 137 000 17,07%

Pomorskie 375 347 208 20,13%

Śląskie 631 335 118 18,16%

Świętokrzyskie 197 934 372 14,42%

Warmińsko-Mazurskie 326 419 940 18,89%

Wielkopolskie 378 866 394 15,46%

Zachodniopomorskie 293 263 061 18,31%

Razem 5 429 180 075

w tym:

EFRR 5 374 723 576

EFS 54 456 499


Według stanu na 31.12.2018 r., łączna kwota wydatków przeznaczona na cele klimatyczne wynosi prawie 16

mld EUR (15,913 mld EUR), z czego z funduszy strukturalnych (EFRR, FS, EFS) łącznie - 9,627 mld EUR, z EFRROW

– 6,257 mld EUR, oraz z EFMR – 0,028 mld EUR. W przypadku EFRROW, kwota wydatków na cele klimatyczne

dotyczy zarówno środków w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich jak również płatności

bezpośrednich w ramach I filara Wspólnej Polityki Rolnej (komponent: praktyki rolnicze korzystne dla klimatu i

środowiska – zazielenienie). Na finansowanie tego komponentu płatności bezpośrednich przeznaczono ok. 30%

koperty narodowej czyli ok. 6 mld EUR w perspektywie budżetowej 2014-2020. Zgodnie z zapisami UP, całość

środków przeznaczonych na płatności bezpośrednie w ramach I filara WPR na tzw. „zazielenienie” będzie

wpisywała się w cele klimatyczne.

Dane dotyczące wsparcia wykorzystanego na cele klimatyczne wg stanu na 31.12.2018 przedstawia tabela nr 6.

Tabela 6. Wsparcie wykorzystane na cele dotyczące zmiany klimatu.

Fundusz

A. Wsparcie przeznaczone na cele dotyczące zmiany

klimatu określone w umowie partnerstwa

B. Wsparcie wykorzystane na cele

dotyczące zmiany klimatu

Wartość procentowa wykorzystanego wsparcia w

stosunku do wsparcia określonego w umowie

partnerstwa (% B/A)

EFS 54 456 499,00 7 562 218,24 14%

33

EFRR 6 140 512 441,20 4 231 313 604,78 69%

FS 5 790 574 542,00 5 388 630 070,80 93%

EFMR 110 583 597,40 28 564 628,45 26%

EFRROW 9 476 196 749 6 256 945 658,50 66%

Ogółem 21 572 323 828,00 15 913 016 180,78 74%

Źródło: opracowanie własne na podstawie tabeli 1 w systemie SFC2014.

Dane dla powyższej tabeli nie uwzględniają środków przeznaczonych na cele związane z ochroną klimatu w

ramach CEF. Indykatywna kwota wsparcia założona w UP na koniec 2018 r. została osiągnięta w 74%.

2.5. Opis sposobu uwzględnienia w EFSI zmiany w zakresie potrzeb

rozwojowych

Zmiany w zakresie interwencji EFSI w Polsce zostały sformułowane w związku z przyjętym w dniu 17 lipca 2018

r. przez Radę Ministrów – Programem Dostępność Plus. Jest to jeden z kluczowych programów rządowych

przeznaczony do realizacji w latach 2018-2025, który ma na celu zapewnienie swobodnego dostępu do dóbr,

usług oraz możliwości udziału w życiu społecznym i publicznym osobom o szczególnych potrzebach, szczególnie

osobom starszym oraz osobom z niepełnosprawnościami. Wieloletni budżet programu wynosi ok. 23 mld zł,

finansowany m.in. ze źródeł EFSI.

W celu zapewnienia finansowania działań w ramach Programu Dostępność Plus poprzez programy operacyjne

realizowane w Polsce, w 2018 r. rozpoczęto procedurę zmiany Umowy Partnerstwa pod kątem dostosowania

jej zapisów do nowo przyjętego programu.

Główne zaproponowane zmiany w UP wynikające z realizacji Programu Dostępność Plus dotyczą:

umożliwienia realizacji działań ukierunkowanych na poprawę mobilności osób starszych i osób z niepełnosprawnościami,

wsparcia na poziomie krajowym pracowników sektora transportu zbiorowego w zakresie potrzeb osób o szczególnych potrzebach,

umożliwienia sfinansowania infrastruktury na rzecz poprawy dostępności w ramach projektów rewitalizacyjnych,

umożliwienia realizacji działań zwiększających dostępność budynków i przestrzeni,

umożliwienie realizacji szerokiego pakietu działań na rzecz włączenia dostępności do głównego nurtu dobrego rządzenia,

umożliwienia objęcia wsparciem szkoleniowym i doradczym przedsiębiorstw w zakresie wdrażania i rozwoju technologii kompensacyjnych i asystujących.

Ponadto w ramach trwającej procedury modyfikacji UP dokonano zmian w zakresie:

możliwości współfinansowania projektów polegających na zakupie pojazdów taboru komunikacji publicznej zasilanych przynajmniej częściowo paliwami alternatywnymi w rozumieniu Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/94/UE, w tym pojazdów z silnikami hybrydowymi łączącymi paliwo diesel (spełniające normę EURO-6) oraz napęd elektryczny,

postanowień odnoszących się do koordynacji i komplementarności pomiędzy funduszami, politykami

i instrumentami w ramach celu tematycznego 6 oraz pomiędzy Europejskim Funduszem Rolnym na rzecz

Rozwoju Obszarów Wiejskich a pozostałymi funduszami;

tabel finansowych - ze względu na realokacje środków w krajowych i regionalnych programach operacyjnych,

dokonanych w latach 2017-2018, zaktualizowane zostały dane w tabelach finansowych w zakresie: podziału

środków na Cele Tematyczne, koncentracji tematycznej, środków przeznaczonych na pomoc techniczną.

34

Według stanu na dzień przygotowania sprawozdania z postępów we wdrażaniu Umowy Partnerstwa za rok

2018 (lipiec 2019), przedmiotowe zmiany w UP są procedowane w ramach Komitetów Rady Ministrów.

35

3. Koordynacja między EFSI a innymi instrumentami finansowania

Komitet Koordynacyjny ds. Umowy Partnerstwa

Komitet ds. Umowy Partnerstwa jest głównym organem wspierającym ministra właściwego ds. rozwoju

regionalnego w procesie koordynacji wykorzystania środków EFSI. Podstawę prawną funkcjonowania Komitetu

stanowi artykuł 14l Ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Do zadań Komitetu należy m.in.: przegląd

wdrażania UP oraz programów operacyjnych, analiza zagadnień o charakterze horyzontalnym, mających wpływ

na realizację UP, ocena realizacji celów tematycznych, a także monitorowanie komplementarności wdrażanych

programów operacyjnych. Komitet spotyka się przynajmniej raz do roku podejmując decyzje w formie uchwał.

Przewodniczącym Komitetu jest minister właściwy ds. rozwoju regionalnego. Oprócz niego w Prezydium

Komitetu zasiadają także: członek reprezentujący Instytucję Koordynującą UP, dwóch przedstawicieli

Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju w randze Podsekretarzy Stanu, przedstawiciele Ministra właściwego ds.

Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministra właściwego ds. Gospodarki Morskiej, Ministra właściwego ds. Gospodarki a

także członek Komitetu reprezentujący samorząd terytorialny oraz przedstawiciel partnerów społecznych i

gospodarczych. Udział w Komitecie przedstawicieli Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi (MRiRW), a także

Ministerstwa Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej (MGMiŻS) jest jednym z elementów umożliwiających

właściwą koordynację realizacji programów EFSI, EFRROW oraz EFMR.

W Komitecie, zgodnie z zasadą parytetu, przedstawiciele strony rządowej, strony samorządowej oraz strony

partnerów społeczno-gospodarczych zasiadają w takiej samej liczbie.

Dotychczas odbyło się 7 posiedzeń Komitetu. W 2018 r. odbyły się dwa posiedzenia Komitetu – VI posiedzenie

w dniu 8 marca 2018 r. w Warszawie oraz VII posiedzenie w dniach 15-16 listopada 2018 r. w Łodzi.

Głównymi tematami VI posiedzenia były: stan wdrażania programów operacyjnych na koniec 2017 r., poziom

realizacji wskaźników wybranych do ram wykonania, omówienie projektu metodologii podziału rezerwy

wykonania, stosowanie kosztów uproszczonych w programach operacyjnych, prezentacja nt. programu

Dostępność Plus oraz prezentacja nt. działalności rzecznika funduszy europejskich.

Przedmiotem VII posiedzenia KUP były m.in. stan wdrażania perspektywy 2014-2020, w tym stan realizacji

zasady n+3 oraz stan realizacji ram wykonania za III kwartał 2018 r. oraz na wniosek Rady Dialogu Społecznego -

szczegółowa analizy sytuacji w regionalnych programach operacyjnych w szczególności w odniesieniu do

województwa podlaskiego, warmińsko – mazurskiego, małopolskiego oraz kujawsko- pomorskiego. Ponadto KE

przedstawiła wstępne priorytety dla Polski w perspektywie 2021-2027 oraz Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju

omówiło wstępny harmonogram przygotowania projektu nowej umowy partnerstwa.

Podkomitet ds. koordynacji EFSI i programów zarządzanych przez KE

Zarządzeniem Przewodniczącego Komitetu Umowy Partnerstwa (KUP) nr 3 z dnia 6 marca 2017 r. powołano

Podkomitet ds. Koordynacji EFSI i programów zarządzanych centralnie przez KE, któremu przewodniczy

minister właściwy ds. rozwoju regionalnego. Celem Podkomitetu jest zwiększenie udziału polskich podmiotów

w finansowaniu projektów środkami UE zarządzanymi bezpośrednio na poziomie KE poprzez koordynację i

uporządkowanie procesu wyłaniania projektów oraz wskazywania dla nich właściwych źródeł finansowania w

sposób systemowy. Podkomitet dba o poprawę efektywności wykorzystania środków UE, zarówno

zarządzanych bezpośrednio przez KE, jak i wdrażanych na poziomie krajowym, w ramach polityki spójności

angażowane są środki budżetu państwa i polityki spójności na wsparcie przygotowania dobrych projektów oraz

dofinansowania tych, które charakteryzują się wysoką jakością, ale nie uzyskały dofinasowanie na poziomie UE.

Podkomitet służyć ma również umożliwieniu transferu dobrych praktyk zarówno z programów zarządzanych

przez KE do polityki spójności, jak i z polityki spójności do instrumentów zarządzanych na poziomie UE.

36

W celu stworzenia systemu koordynacji i komplementarności pomiędzy poszczególnymi programami i

funduszami UE, MIiR realizuje projekt strategiczny SOR pn.: System wsparcia i koordynacji udziału polskich

podmiotów w programach zarządzanych centralnie przez KE. Celem projektu jest zwiększenie udziału polskich

beneficjentów w programach horyzontalnych oraz wzmocnieniu synergii pomiędzy środkami EFSI i środkami

programów horyzontalnych.

W ramach projektu przeprowadzone zostały m.in. zewnętrzne analizy udziału polskich beneficjentów w

programach zarządzanych centralnie przez KE oraz prace nad przygotowaniem działań możliwych do podjęcia w

obecnej perspektywie w odniesieniu do programu Horyzont 2020. Na bazie rekomendacji z ww. analiz

rozpoczęto prace nad system koordynacji programów zarządzanych centralnie przez KE w perspektywie 2021-

2027 służący zwiększeniu udziału polskich beneficjentów w tych programach.

Kolejne posiedzenie Podkomitetu przesunięte zostało z końca 2018 r na styczeń 2019 r. Poświęcone było

prezentacji założeń systemu koordynacji programów EFSI i programów zarządzanych centralnie przez KE.

Komitet Sterujący ds. koordynacji interwencji EFSI w sektorze zdrowia

Dla zapewnienia koordynacji interwencji EFSI w sektorze zdrowia, zgodnie z ustalaniami z Umowy partnerstwa,

powołany został Komitet Sterujący do spraw koordynacji interwencji EFSI w sektorze zdrowia (Komitet

Sterujący). W pracach Komitetu Sterującego uczestniczą przedstawiciele strony rządowej, samorządowej,

organizacji pozarządowych oraz przedstawicieli innych podmiotów mających wpływ na sytuację w ochronie

zdrowia. Posiedzenia Komitetu Sterującego odbywają się regularnie raz na kwartał.

Komitet Sterujący odpowiada za koordynację działań finansowanych z EFSI w obszarze zdrowia, wydaje

rekomendacje dla instytucji zarządzających poszczególnymi programami operacyjnymi, a także przyjmuje plany

działań w sektorze zdrowia. Ponadto, w przypadku wystąpienia kwestii problemowych, w szczególności o

charakterze horyzontalnym, są one również rozstrzygane przez Komitet Sterujący.

Krajowe i Regionalne Obserwatoria Terytorialne

Krajowe Obserwatorium Terytorialne (KOT) pełni funkcję opiniodawczo-doradczą dla Ministra Inwestycji

i Rozwoju. Wraz z tworzonymi przez samorządy województw regionalnymi obserwatoriami terytorialnymi

(ROT) stanowią podstawę zintegrowanego systemu analityczno-monitoringowego dedykowanego

kształtowaniu i ocenie polityk rozwojowych mających wymiar terytorialny. Do głównych zadań obserwatoriów

terytorialnych należą monitoring i analizy na poziomie strategicznym dotyczące realizacji polityk zapisanych w

kluczowych dokumentach strategicznych oraz bieżący monitoring sytuacji społeczno-gospodarczej kraju i

regionów.

W roku 2018 prace analityczne KOT koncentrowały się głównie na:

opracowaniu wspólnie z ROT-ami dwóch części Przeglądu Regionalnego (na podstawie jednej metodyki

zaproponowanej przez KOT) – celem opracowań było syntetyczne przedstawienie istotnych zmian w sytuacji

społeczno-gospodarczej kraju i województw w 2017 roku na tle lat poprzednich oraz na tle tendencji w UE.

opracowaniu ram finansowych strategii zintegrowanych na podstawie klasyfikacji wydatków rozwojowych –

prace polegały na powiązaniu celów strategicznych poszczególnych strategii z wydatkami rozwojowymi

sektora instytucji rządowych i samorządowych w celu oszacowania wielkości środków publicznych

przekazywanych na poszczególne strategie.

opracowaniu publikacji na temat wpływu polityki spójności na rozwój społeczno-gospodarczy Polski i

regionów w latach 2004-2017 – oddziaływanie funduszy unijnych zostało zbadane za pomocą modeli

makroekonomicznych w oparciu o wybrane wskaźniki realizacji celów podstawowych dokumentów

strategicznych na tle realnych procesów gospodarczych.

37

koordynowaniu realizacji badania pt. „Analiza kosztów funkcjonowania inwestycji zrealizowanych z funduszy

unijnych” – celem badania było oszacowanie kosztów utrzymania i modernizacji inwestycji

infrastrukturalnych współfinansowanych przez fundusze UE oraz obciążenia budżetów JST z tego tytułu.

Analiza dostarczyła danych, które będą mogły zostać wykorzystane w zakresie racjonalizacji systemu

finansowania JST oraz podczas planowania środków dla samorządów w perspektywie po 2020 r.

realizacji badania pt. „Potrzeby inwestycyjne JST po 2020 r. oraz możliwości ich finansowania funduszami

unijnymi” – celem analizy było określenie potrzeb inwestycyjnych JST w obszarze infrastruktury w okresie

obecnej (tj. do 2020 r.) i przyszłej (2021-2027) perspektywy finansowej oraz oszacowanie możliwości ich

sfinansowania środkami krajowymi i unijnymi. Opracowanie dostarczyło informacji na temat bieżącego oraz

pożądanego stopnia nasycenia JST w poszczególne kategorie obiektów infrastruktury oraz szacowanych

nakładów do poniesienia na określone rodzaje infrastruktury w podziale na szczebel krajowy i samorządowy.

Wyniki dostarczyły również danych umożliwiających ocenę potencjału własnego JST do finansowania zadań w

zakresie nowych projektów inwestycyjnych oraz inwestycji odtworzeniowo-modernizacyjnych w zakresie

przedmiotowej infrastruktury.

kontynuacji prac nad Krajową Strategią Rozwoju Regionalnego 2030 – prace polegały na uzupełnianiu i

aktualizacji danych zawartych w diagnozie społeczno-gospodarczej regionów powstałej na potrzeby Krajowej

Strategii Rozwoju Regionalnego do 2030 r. Ponadto kontynuowane były prace nad ramami finansowymi

realizacji KSRR.

prowadzeniu dalszych prac nad klasyfikacją wydatków rozwojowych oraz nad wypracowaniem rozwiązań

systemowych dotyczących metodologii liczenia wydatków rozwojowych sektora instytucji rządowych

i samorządowych – klasyfikacja wydatków rozwojowych sektora instytucji rządowych i samorządowych (KWR)

została przygotowana w oparciu o obowiązującą klasyfikację budżetową przez ekspertów Ministerstwa

Inwestycji i Rozwoju oraz Ministerstwa Finansów we współpracy z zespołem ekspertów zewnętrznych.

Klasyfikacja jest istotnym elementem przygotowywania, monitorowania i ewaluacji strategii rozwoju,

zarówno na szczeblu centralnym, regionalnym, jak i lokalnym. W tym celu trwają prace uzgodnieniowe

z Głównym Urzędem Statystycznym nad wypracowaniem rozwiązań systemowych dotyczących metodologii

liczenia wydatków rozwojowych sektora instytucji rządowych i samorządowych. Głównymi produktami prac

analityczno-badawczych będą propozycja zmian w odpowiednich aktach normatywnych (zdefiniowanie

wydatków rozwojowych) oraz przygotowanie projektu systemu sprawozdawczości wydatków rozwojowych

dla poszczególnych części sektora. Rezultatem prac analitycznych będzie system sprawozdawczości wydatków

rozwojowych powstały w oparciu o tradycyjną klasyfikację budżetową, który umożliwi ich efektywną

identyfikację dla potrzeb realizacji strategii w różnych przekrojach, np. podmiotowym, przedmiotowym oraz

terytorialnym.

tworzeniu na bieżąco materiałów informacyjnych na temat aktualnej sytuacji społeczno-gospodarczej Polski

adresowanych do kierownictwa Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju.

Ponadto w analizowanym okresie miały miejsce spotkania organizowane przez KOT i ROT-y. Poświęcone były

m.in. prezentacji wyników badań realizowanych przez ROT-y, efektom wspólnych prac i doświadczeń oraz

kwestiom monitorowania polityk publicznych.

38

4. Zintegrowane podejście do rozwoju terytorialnego

4.1. Obszary strategicznej interwencji państwa

Logika interwencji z wykorzystaniem środków polityki spójności została oparta na wymiarze terytorialnym, tzn.

dostosowana do specyfiki poszczególnych obszarów państwa. W Umowie Partnerstwa określono Obszary

Strategicznej Interwencji Państwa (OSI), czyli obszary geograficzne w stosunku do których realizowane są cele

krajowej polityki regionalnej. Są to:

Polska Wschodnia;

Miasta średnie tracące funkcje społeczno-gospodarcze;

Miasta wojewódzkie i ich obszary funkcjonalne;

Miasta i dzielnice miast wymagające rewitalizacji;

Obszary wiejskie rozwijające się w oparciu o endogeniczne potencjały;

Obszary zagrożone trwałą marginalizacją;

Obszary przygraniczne.

Makroregion Polska Wschodnia, wskazany w Umowie Partnerstwa jako obszar strategicznej interwencji (OSI)

jako jedyny posiada dedykowany dla siebie program operacyjny – PO Polska Wschodnia (PO PW).

Do końca 2018 r. w ramach PO PW podpisano umowy o dofinansowanie na:

działania wspierające rozwój innowacyjnej przedsiębiorczości w Polsce Wschodniej (I oś) o wartości

dofinansowania UE ok. 241,8 mln EUR (34% alokacji osi), w tym w 2018 r. 306 umów o wartości

dofinansowania UE 103,4 mln EUR;

inwestycje w infrastrukturę transportową w Polsce Wschodniej (II oś) o wartości dofinansowania UE ok.

833,4 mln EUR (91% alokacji na II oś), w tym w 2018 r. 1 umowę o wartości dofinansowania UE 40,1 mln

EUR;

inwestycje kolejowe w Polsce Wschodniej (III oś) o wartości 371,2 mln EUR (112% alokacji na oś III), w tym

w 2018 r. 1 umowę o wartości dofinansowania UE 60,9 mln euro;

Dzięki PO PW w ramach zakończonych projektów wsparto finansowo i niefinansowo (np. w zakresie doradztwa)

475 przedsiębiorstw i stworzono ponad 90 nowych miejsc pracy. Realizowane w tym obszarze projekty pozwolą

m.in. na: wzrost zatrudnienia o 781 EPC, powstanie 691 innowacji. Natomiast podpisane umowy o

dofinansowanie projektów infrastrukturalnych (II i III oś) umożliwią: wybudowanie ok. 50 km nowych dróg oraz

przebudowanie/zmodernizowanie ponad 100 km dróg w miastach wojewódzkich Polski Wschodniej i ich

obszarach funkcjonalnych, wsparcie inteligentnych systemów transportowych w 5 miastach wojewódzkich

Polski Wschodniej (14 projektów) wraz z zakupem ponad 300 szt. taboru pasażerskiego o pojemności 34 tys.

osób oraz modernizację i przebudowę 540 km linii kolejowych w ramach Wschodniej Magistrali Kolejowej.

4.2. Zintegrowane Inwestycje Terytorialne (ZIT)

Zintegrowane Inwestycje Terytorialne są jednym z instrumentów terytorialnych wdrażanych w ramach Umowy

Partnerstwa ze środków polityki spójności. Przy pomocy ZIT partnerstwa jednostek samorządu terytorialnego

(gmin lub gmin i powiatów) miejskich obszarów funkcjonalnych mogą realizować zintegrowane przedsięwzięcia

poprzez własne strategie terytorialne, przede wszystkim dotyczące zintegrowanych działań na rzecz

zrównoważonego rozwoju tych obszarów. ZIT w Polsce są realizowane nie tylko na terenie miast, ale na całych

obszarach funkcjonalnych tworzonych przez gminy posiadające silne powiązania z miastem. Realizacja ZIT na

obszarach funkcjonalnych miast, a nie jedynie w ich granicach administracyjnych ma na celu wzmacnianie

współpracy i realizację celów wspólnych dla całego obszaru. Zasady wyboru obszarów miejskich, na których są

realizowane ZIT zostały określone w Umowie Partnerstwa. W Polsce ZIT realizowane są:

39

- obligatoryjnie – na obszarze miast wojewódzkich i obszarach powiązanych z nimi funkcjonalnie (tzw. ZIT

„wojewódzkie”) stanowiących najważniejsze ośrodki miejskie w kraju,

- fakultatywnie – na obszarze miast o charakterze regionalnym i subregionalnym oraz na obszarach

powiązanych z nimi funkcjonalnie (tzw. ZIT „subregionalne”).

W sumie w Polsce ZIT realizowane są na 24 obszarach funkcjonalnych, w tym na 17 obszarach funkcjonalnych

miast wojewódzkich (Zielona Góra oraz Gorzów Wielkopolski ze względu na brak powiązań funkcjonalnych

posiadają oddzielne ZIT) oraz 7 obszarach funkcjonalnych miast o charakterze regionalnym i subregionalnym.

Na stworzenie ZIT w obszarach funkcjonalnych miast o charakterze regionalnym i subregionalnym zdecydowały

się cztery województwa: śląskie – w formie Regionalnych Inwestycji Terytorialnych – dla Subregionów:

Częstochowy, Rybnika, Bielsko-Białej; dolnośląskie dla: Wałbrzycha, Jeleniej Góry; wielkopolskie dla Aglomeracji

Kalisko-Ostrowskiej oraz zachodniopomorskie dla Aglomeracji Koszalińsko-Kołobrzesko-Białogardzkiej.

Polska podjęła również decyzję o przekazaniu środków na realizację ZIT, przekraczających obligatoryjne 5%

EFRR. Głównym źródłem finansowania ZIT w Polsce jest 16 regionalnych programów operacyjnych, w ramach

których na realizację ZIT zostanie przeznaczonych prawie 3,8 mld EUR. Ponadto, poszczególne obszary

funkcjonalne na realizację Strategii ZIT przeznaczą środki własne w wysokości prawie 1 mld EUR.

Dodatkowym źródłem wsparcia realizacji strategii ZIT dla miast wojewódzkich i powiązanych z nimi

funkcjonalnie obszarów są środki Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2014-2020 oraz

Programu Operacyjnego Polska Wschodnia na lata 2014-2020, służące jako źródło wsparcia wybranych,

niezbędnych projektów komplementarnych wynikających ze Strategii ZIT, uzgodnionych pomiędzy Związkiem

ZIT i właściwą instytucją zarządzającą krajowym programem operacyjnym.

W POIiŚ w wybranych osiach priorytetowych realizowane są projekty komplementarne do ZIT, jak również projekty zapisane w Kontraktach Terytorialnych. Ma to służyć lepszemu ukierunkowaniu terytorialnemu wsparcia. Osie priorytetowe POIiŚ, w ramach których dofinansowywane są projekty komplementarne do ZIT oraz

projekty wynikające z Kontraktów Terytorialnych:

I Zmniejszenie emisyjności gospodarki - w wybranych działaniach kryterium formalnym dla projektów pozakonkursowym jest zgodność ze strategią ZIT;

V Rozwój transportu kolejowego w Polsce - jednym z merytorycznych kryteriów wyboru projektów jest „Spójność ze strategią ZIT”. Dodatkowe punkty uzyskują projekty wskazane w strategii ZIT jako przedsięwzięcia komplementarne do inwestycji realizowanych w ramach strategii;

VI Rozwój publicznego transportu zbiorowego w miastach - wszystkie inwestycje wybrane do dofinansowania wynikają ze Strategii ZIT dla 13 miast wojewódzkich (z wyłączeniem miast Polski Wschodniej)

VIII Ochrona dziedzictwa kulturowego i rozwój zasobów kultury – premiowane są inwestycje uzgodnione w ramach Kontraktów Terytorialnych.

Do końca okresu sprawozdawczego podpisanych zostało 236 umów o dofinansowanie dla inwestycji

realizowanych jako komplementarne do ZIT i wynikających z Kontraktów Terytorialnych. Łączna wartość

wspartych projektów to 3,5 mld EUR, natomiast kwota udzielonego dofinansowania ze środków unijnych to 1,7

mld EUR.

Jednocześnie w PO PW w osi priorytetowej II Nowoczesna infrastruktura transportowa w zakresie działania 2.1

Zrównoważony transport miejski kwalifikowano do dofinansowania w ramach trybu pozakonkursowego

wyłącznie projekty komplementarne w ramach Strategii ZIT 5 miast wojewódzkich Polski Wschodniej. Jednym

z kryteriów formalnych (następnie I stopnia) było obligatoryjne ujęcie inwestycji w wykazie projektów

40

zidentyfikowanych na podstawie Strategii ZIT. Wszystkie ww. przedsięwzięcia są jednocześnie ujęte

w Kontraktach Terytorialnych.

Do końca okresu sprawozdawczego w ramach POPW podpisanych zostało 14 umów o dofinansowanie

dla inwestycji realizowanych jako komplementarne do ZIT (i wynikających z Kontraktów Terytorialnych).

Zgodnie ze sprawozdaniem rocznym POPW za 2018 r. łączna wartość wspartych projektów (narastająco do

końca 2018 r.) to 523 mln euro, natomiast kwota udzielonego dofinansowania ze środków unijnych to 376 mln

euro.

4.3. Rozwój Lokalny Kierowany przez Społeczność (RLKS)

RLKS jest oddolnym instrumentem zarządzania polityką rozwoju, który ustanowiono przepisami rozporządzenia

ogólnego PE i Rady nr 1303/2013 (art. 32-35). Państwa członkowskie miały możliwość przeznaczenia na ten cel

dedykowanych środków z funduszy europejskich. RLKS bazuje na stosowanym w ramach WPR oraz WPRyb

podejściu LEADER. Stosowanie instrumentu RLKS jest dobrowolne dla polityki spójności w ramach RPO i WPRyb

(EFMR), a obligatoryjne dla WPR (min. 5% środków EFRROW).

Instrument RLKS umożliwia społecznościom lokalnym inicjowanie i realizację w sposób partycypacyjny działań

rozwojowych, poprzez powołanie na określonym terytorium LGD oraz opracowanie i realizację LSR. Współpraca

i wspólne definiowanie potrzeb a także problemów oraz propozycji ich rozwiązań prowadzi do zintegrowanego

i zrównoważonego rozwoju danego obszaru poprzez lepszą mobilizację potencjału na szczeblu lokalnym.

Działania realizowane w ramach RLKS, w zależności od terytorium którego dotyczą, mogą być finansowane

z następujących funduszy:

EFRROW na obszarach wiejskich (tj. na obszarze całego kraju z wyłączeniem obszaru miast o liczbie

mieszkańców większej niż 20 tys.),

EFMR na obszarach rybackich i obszarach akwakultury,

oraz w zależności od decyzji poszczególnych samorządów wojewódzkich: EFS i/lub EFRR w RPO na

obszarze całego kraju, przy czym na obszarach wiejskich oraz rybackich i akwakultury jako

uzupełnienie wsparcia odpowiednio EFRROW i EFMR.

RLKS realizowany w ramach RPO

Na realizację RLKS ze środków polityki spójności (EFRR oraz EFS) zdecydowały się dwa regiony: województwo

kujawsko-pomorskie oraz województwo podlaskie.

Po zmianach RPO w 2018 r. na ten cel przewidziano ok. 67,8 mln EUR w RPO Kujawsko-Pomorskiego oraz ok.

56,9 mln EUR w RPO Województwa Podlaskiego[1]. W zmienionych w 2018 r. programach alokacja na RLKS

zmniejszyła się ze względu na potrzebę dostosowania RLKS do potrzeb inwestycyjnych, wynikających z

Lokalnych Strategii Rozwoju (LSR).

W ww. programach wyodrębniono osie priorytetowe oraz jedno działanie dedykowane instrumentowi RLKS.

Taki podział wynika z finansowania LSR z dwóch funduszy – przepisy unijne uniemożliwiają realizację

wielofunduszowych inwestycji w pojedynczych projektach.

Postęp realizacji RLKS w 2018 r. odbiegał od stanu zaawansowania RPO zarówno pod względem kontraktacji

umów oraz poniesionych przez beneficjentów wydatków. Istnieje szereg przyczyn tej sytuacji, związanych z

wymagającą formułą wsparcia – wykorzystywaną po raz pierwszy w ramach polityki spójności. Już na samym

etapie programowania obecnej perspektywy finansowej ten oddolny i partycypacyjny charakter instrumentu

wymagał bowiem zwiększonych wysiłków na rzecz budowania nowych kompetencji zarówno po stronie

41

lokalnych społeczności jak również administracji publicznej. Potrzeba spełnienia niezbędnych warunków o

charakterze strategicznym, np. powiązanie z dokumentami dotyczącymi rewitalizacji, oraz specyfika wyłaniania

projektów do dofinansowania spowodowały późniejsze uruchomienie RLKS względem pozostałych

instrumentów wsparcia RPO.

Tym niemniej, na uwagę zasługuje fakt, że współpraca obu stron Lokalnych Grup Działania (LGD) oraz instytucji

zarządzających przyniosła efekty m.in. w postaci realizacji projektów grantowych przez LGD. Stowarzyszenia

wzięły tym samym odpowiedzialność za realizację ważnych projektów społecznych, wspierając bezpośrednio

swych mieszkańców w kwestiach: rozwoju przedsiębiorczości, integracji społecznej oraz zawodowej. Nie chodzi

tu wyłącznie o podejmowanie decyzji o przyznaniu środków, lecz także odciążenie ostatecznych odbiorców

wsparcia od obowiązków formalnych, związanych z koniecznością sprawozdawczości i rozliczenia dotacji.

W większości programów regionalnych instytucje zarządzające nie wykluczają możliwości ubiegania się o

wsparcie lokalnych grup działania (wiejskich, rybackich) w formule pośredniej lub mieszanej, np. poprzez

dedykowane konkursy lub wskazanie LGD jako jednego z typów beneficjentów.

Tabela 7. Stan realizacji projektów w ramach RLKS w województwach: kujawsko-pomorskim i podlaskim na

koniec 2018 r.

RPO Liczba umów o

dofinansowanie

Liczba projektów

grantowych LGD

Procent

wykorzystania

alokacji RLKS (na

podstawie umów)

Wkład UE

w zatwierdzonych

wnioskach o

płatność w

stosunku do

alokacji RLKS

RPO WK-P 65 22 36,6% 3,4%

RPO PD 238 19 31,4% 6,3%

Źródło: Baza danych SL2014.

RLKS realizowany w ramach PROW

Instrument RLKS w ramach PROW finansowany jest z kilku poddziałań (19.2, 19.3, 19.4) w ramach VI osi

priorytetowej.

Na realizację operacji w ramach działania LEADER w umowach ramowych przewidziano 712,6 mln euro, w tym

81% na poddziałanie 19.2 Wsparcie na wdrażanie operacji w ramach strategii rozwoju lokalnego kierowanego

przez społeczność. Według danych na dzień 31.12.2018 r. w ramach poddziałania 19.2 zawarto (w ramach

zobowiązań 2014-2020) 10 433 umów o dofinansowanie na kwotę 1 357,81 mln zł. Ponadto, wartość

zrealizowanych płatności (zobowiązania 2014-2020) w ramach poddziałania 19.2 wyniosły ponad 558,19 mln zł.

Realizując poddziałanie 19.3 Przygotowanie i realizacja działań w zakresie współpracy z lokalną grupą działania,

do końca 2018 r. zawarto 69 umów o dofinansowanie na kwotę 21,26 mln zł. Ponadto, zrealizowano płatności

na łączną kwotę 7,9 mln zł.

W przypadku poddziałania 19.4 Wsparcie na rzecz kosztów bieżących i aktywizacji, wg stanu na 31.12.2018 r.

zawarto 274 umowy na kwotę 541,82 mln zł ze wszystkimi LGD, które złożyły wnioski o przyznanie pomocy. W

ramach poddziałania zrealizowano dotychczas płatności na łączną kwotę około 224,85 mln zł.

42

RLKS realizowany w ramach PO RYBY

W ramach PO RYBY 2014-2020, mechanizm RLKS realizowany jest w ramach Priorytetu Unii 4 Zwiększenie

zatrudnienia i spójności terytorialnej.

Od maja 2018 roku Rybackie Lokalne Grupy Działania rozpoczęły nabory wniosków u beneficjentów programu

w ramach 36 wdrażanych LSR. Do 31 grudnia 2018 r. podpisano 1127 umów o dofinansowanie.

W celu przyśpieszenia wdrożenia oraz ułatwienia aplikowania o środki w ramach Priorytetu 4, w 2018 roku

dokonano nowelizacji:

rozporządzenia Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 6 września 2016 r. w

sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania, wypłaty i zwrotu pomocy finansowej na

realizację operacji w ramach działań wsparcie przygotowawcze i realizacja lokalnych strategii rozwoju

kierowanych przez społeczność, w tym koszty bieżące i aktywizacja, objętych Priorytetem 4.

Zwiększenie zatrudnienia i spójności terytorialnej, zawartym w Programie Operacyjnym "Rybactwo i

Morze";

rozporządzenia Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 7 marca 2017 r. w sprawie

szczegółowych warunków i trybu przyznawania, wypłaty i zwrotu pomocy finansowej na realizację

operacji w ramach działań prowadzonych w ramach współpracy, objętych Priorytetem 4. Zwiększenie

zatrudnienia i spójności terytorialnej, zawartym w Programie Operacyjnym "Rybactwo i Morze".

4.4. Zrównoważony rozwój obszarów miejskich

Zgodnie z założeniami SOR, miasta średnie tracące funkcje społeczno – gospodarcze zostały zakwalifikowane

jako OSI w zaktualizowanej w 2017 r. Umowie Partnerstwa. Do tej grupy miast zaliczono miasta powyżej 20 tys.

mieszkańców z wyłączeniem miast wojewódzkich oraz mniejsze miasta z liczbą ludności pomiędzy 15-20 tys.

mieszkańców będące stolicami powiatów (łącznie 255 miast, w tym 51 miast powiatowych liczących 15-20 tys.

mieszkańców). Kategoria miast średnich obejmuje zarówno miasta powiatowe, subregionalne oraz regionalne.

W tej grupie znajduje się kilka miast dużych (powyżej 100 tys. mieszkańców – m.in. Radom, Tarnów,

Włocławek). Spośród nich, 122 zostały zidentyfikowane jako miasta średnie tracące funkcje społeczno-

gospodarcze.

W ramach Pakietu dla miast średnich – projektu SOR dedykowanemu miastom średnim –realizowanych jest

szereg wzajemnie uzupełniających się inicjatyw. Jego istotnym elementem jest dedykowane wsparcie dla miast

średnich w ramach KPO.

Od 2017 r. prowadzone są dedykowane nabory w wybranych obszarach, w ramach których łączna wartość

alokacji przeznaczonej do wykorzystania w miastach średnich przekroczyła 3 mld. Łączna wartość podpisanych

umów w ramach tych naborów to niemal 850 mln zł.

Jednym z OSI zidentyfikowanym w ramach UP są także miasta i dzielnice miast wymagające rewitalizacji.

Zasady wsparcia procesu rewitalizacji w regionalnych i krajowych programach operacyjnych dla obecnej

perspektywy zostały określone w Wytycznych Ministra Rozwoju w zakresie rewitalizacji w programach

operacyjnych na lata 2014-2020 oraz w odniesieniu do zapisów obowiązującej od 2015 r. ustawy o rewitalizacji.

Wsparcie procesu przygotowania i wdrażania rewitalizacji na poziomie gminy i samorządu województwa

realizowanej jest poprzez konkursy dotacji dla gmin we współpracy z IZ RPO. Współfinansowanie konkursów

pochodzi w 85% ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna, w 15%

z budżetu państwa. Łączna wartość projektów zrealizowanych od 12 października 2015 r. do 31 października

43

2018 r., w 15 województwach wynosi blisko 61,4 mln zł, całkowita kwota dotacji to ponad 54,9 mln zł, z czego

bezpośrednio na dotacje dla gmin zostało przeznaczone ponad 46,8 mln zł.

Ponadto, miasta Bytom, Łódź i Wałbrzych zostały wskazane w UP jako wymagające szczególnego wsparcia w

zakresie rewitalizacji z uwagi na ich postępującą degradację. W tych miastach prowadzone są projekty

pilotażowe będące zindywidualizowaną formą wsparcia w celu wypracowania rozwiązań służących

zaprogramowaniu zintegrowanych, kompleksowych i efektywnych działań rewitalizacyjnych, które będą

stanowiły odpowiedź na specyficzne potrzeby obszarów kryzysowych i jednocześnie wpisywały się w wizję

rozwoju danego miasta. Łączna wartość projektów i kwota dotacji to 14,5 mln zł odpowiadająca 100% kosztów

kwalifikowanych.

Większemu zainteresowaniu prowadzeniu działań na rzecz rewitalizacji sprzyja ujęcie w SOR projektu

strategicznego Pakiet działań wspierających samorządy w programowaniu i realizacji rewitalizacji.

Dwadzieścia ośrodków miejskich różnej wielkości skorzystało ze wsparcia w ramach konkursu Modelowa

Rewitalizacja Miast organizowanego wspólnie z urzędami marszałkowskimi. Łączna wartość realizowanych

projektów to 48,5 mln zł, z czego kwota dofinasowania ze środków dotacji wynosi 43,4 mln zł odpowiadająca

90% kosztów kwalifikowanych.

Wsparcie dla miast średnich w poszczególnych KPO:

PO IR

Konkursy dedykowane dotyczyły finansowania projektów dotyczących wdrożenia prac B+R prowadzących do

uruchomienia produkcji nowych lub znacząco ulepszonych produktów lub usług. Dotychczas, w ramach edycji

konkursu w 2017 i 2018 roku wartość kopert wyniosła łącznie 900 mln zł. Obecnie trwa trzecia edycja, w

ramach której koperta wynosi 550 mln zł. Efektem zakończonych dwóch naborów są 23 projekty o łącznej

kwocie wsparcia ponad 200 mln zł.

PO PW

Dedykowane miastom średnich konkursy dotyczyły stworzenia innowacyjnych produktów przez MŚP poprzez

wdrożenie wyników prac B+R. W ramach edycji konkursu w 2017 i 2018 r. wartość kopert wyniosła 160 mln zł.

W ramach trwającego trzeciego naboru koperta wynosi 100 mln zł. Dotychczas podpisano 13 umów o

dofinansowanie na kwotę dofinansowania ok. 75 mln zł.

PO IiŚ

W ramach PO IiŚ dla miast średnich dedykowanych było 5 naborów konkursowych oraz 1 nabór

pozakonkursowy. Konkursy dotyczyły: poprawy środowiska miejskiego (koperta 100 mln zł), sieci

ciepłowniczych (łączna koperta 150 mln zł), termomodernizacji (koperta 200 mln zł) oraz elektromobilności

(300 mln zł). W trybie pozakonkursowym wybierane były projekty dotyczące ochrony przeciwpowodziowej w

średnich miastach. Dotychczas w ramach zakończonych naborów podpisanych zostało 16 umów o łącznej

kwocie dofinansowania ponad 411 mln zł.

PO WER

W ramach PO WER dedykowane dla średnich miast były 4 nabory konkursowe oraz jeden pozakonkursowy

(Program praktyk zawodowych w PWSZ o wartości 136 mln zł). Nabory konkursowe dotyczyły: programów

mobilności ponadnarodowej, rozwoju kadr dla biznesu, wdrażania nowych rozwiązań w administracji oraz

współpracy międzynarodowej w zakresie włączenia społecznego. Łącznie dedykowana alokacja w tych

naborach wyniosła ok. 296 mln zł. W ramach podpisanych 23 umów o dofinansowanie wsparcie UE wynosi ok.

44

162,5 mln zł. Ponadto, w ramach POWER odbywają są liczne nabory konkursowe przewidujące preferencje dla

miast średnich (m.in. gdy określony odsetek uczestników projektu mieszka w mieście średnim).

Pakiet dla średnich miast obejmuje również inne narzędzia, m.in. współpracę z Polskim Funduszem Rozwoju w

zakresie wykorzystania środków Funduszu Inwestycji Samorządowych na samorządowe inwestycje, preferencje

dla przedsiębiorców inwestujących w miastach średnich tracących funkcje w ramach nowej polityki strefowej,

objęcie miast średnich programami infrastrukturalnymi Agencji Rozwoju Przemysłu, preferencje w dostępie do

różnych programów finansowanych ze środków krajowych i europejskich.

4.5. Przegląd we wdrażaniu strategii makroregionalnych i morskich

W 2018 r., kolejnym roku wdrażania Makroregionalnej Strategii UE dla regionu Morza Bałtyckiego (SUE RMB),

zrealizowano szereg inicjatyw i działań mających wpływ na rozwój Makroregionu Bałtyckiego. Przedsięwzięcia

te były finansowane w ramach odpowiednich Programów EWT takich jak: Program Współpracy

Transnarodowej Region Morza Bałtyckiego, Program Współpracy Transgranicznej Południowy Bałtyk oraz

krajowych (PO IiŚ, PO PW, PO IR, PO WER) a także RPO.

Program INTERREG Region Morza Bałtyckiego odgrywa znaczącą rolę w realizacji celów SUE RMB. Spośród 111

zatwierdzonych do końca 2018 r. regularnych projektów 54 ma status flagowy przyznany przez koordynatorów

SUERMB. Oprócz wspierania obszarów tematycznych strategii, program ten podejmuje szereg działań

informacyjno-promocyjnych mających na celu przygotowanie wnioskodawców do tworzenia projektów jak

najlepiej wpisujących się w Plan Działań SUERMB. Dodatkowo wspiera realizację projektów pod względem

technicznym, finansując działania związane ze wstępnym przygotowaniem projektów istotnych dla strategii

(komponent ”seed money”). Program współfinansuje również doroczne forum SUE RMB – w 2018 roku

zatwierdził projekt zgłoszony przez Województwo Pomorskie na organizację forum w Gdańsku

w czerwcu 2019 r.

Także Program INTERREG Południowy Bałtyk z powodzeniem realizuje działania wspierające rozwój

makroregionu Morza Bałtyckiego. Dotychczas 7 inwestycji finansowanych z programu otrzymało status

projektów flagowych, a szereg pozostałych projektów wnosi znaczną wartość dodaną do wdrażania SUE RMB.

Program wnosi również znaczący wkład do rozwoju platform regionu Morza Bałtyckiego: w 2018 r. projekt RBR

(ang. Reviving Baltic Resilience) Południowy Bałtyk stał się częścią Platformy Wodnej BSR7, a projekt

InnoAquaTech został zaproszony do Blue Plaform.

SUE RMB finansowano także w ramach Priorytetu 6. Wspieranie wdrażania Zintegrowanej Polityki Morskiej

pochodzących z Programu Operacyjnego Rybactwo i Morze 2014-2020 (Europejski Fundusz Morski i Rybacki -

EFMR). Celem Priorytetu 6. jest wsparcie tworzenia systemu zarządzania morskiego oraz osiągnięcia i

utrzymania dobrego stanu ekologicznego środowiska morskiego, w szczególności różnorodności biologicznej i

morskich obszarów chronionych.

W perspektywie finansowej 2014 - 2020 alokacja w ramach EFMR na priorytet dotyczący ZPM wynosi 2,5 mln

EUR, co stanowi 0,47% całości EFMR. Wraz z wkładem krajowym łączna kwota wynosi 3 333 334,00 EUR (tj.

ponad 13 mln zł). Pomoc w ramach priorytetu 6. przyznaje się w formie zwrotu poniesionych kosztów

kwalifikowalnych w wysokości 100% tych kosztów.

7 Platforma na rzecz zintegrowanej współpracy w dziedzinie gospodarki wodnej

45

W 2018 r. odbyła się pierwsza tura naborów na wszystkie trzy działania w ramach Priorytetu 6., tj.: 6.1 –

Zintegrowany Nadzór Morski; 6.2 – Promowanie ochrony środowiska morskiego i zrównoważonej eksploatacji

zasobów morskich i przybrzeżnych oraz 6.3 – Poprawa wiedzy na temat stanu środowiska morskiego.

Dla działania 6.1 do instytucji pośredniczącej wpłynęły 4 wnioski na łączną kwotę 3 030 195,58 zł, tj. ok. 700 tys.

EUR. Natomiast dla działań 6.2. oraz 6.3 złożono 10 wniosków na kwotę ok. 1 mln euro, co stanowi 26,98% całej

alokacji. Do końca 2018 r. nie wszystkie wnioski zostały rozpatrzone przez Instytucję Pośredniczącą, tj. Agencję

Modernizacji i Restrukturyzacji Rolnictwa, nie podpisano żadnych umów o dofinansowanie.

W ramach realizacji SUE RMB – Czysta Żegluga (PA Ship) oraz Bezpieczeństwo (PA Safe), odbyły się po dwa

posiedzenia Komitetów Sterujących, podczas których dyskutowano planowaną rewizę Planu Działania Strategii

Bałtyckiej. W związku z planami KE dążącej do zmniejszenia obszarów politycznych konieczna była dyskusja na

temat zasadności istnienia poszczególnych obszarów politycznych SUE RMB. Komitety Sterujące PA Ship i PA

Safe ustaliły, że obszary te nadal powinien funkcjonować w ramach SUE RMB.

Kontynuowane były prace nad przyjęciem piątej Strategii Makroregionalnej UE dla obszaru Karpat. We

wrześniu 2018 r. podczas forum ekonomicznego w Krynicy przedstawiciele rządów Węgier, Słowacji, Ukrainy i

Polski podpisali Deklarację Karpacką (Declaration of Intent to Create the EU Macro-Regional Strategy for the

Carpathian Region). Deklaracja wieńczy dwuletnie prace prowadzone przez Polskę, które polegały na

opracowaniu diagnozy społeczno-ekonomicznej dla regionu karpackiego oraz przygotowaniu przez Polskę

projektu strategii. Deklaracja Karpacka została przesłana do Sejmu, Senatu oraz na Radę Ministrów z prośbą do

posłów, senatorów i członków rządu o promowanie inicjatywy powołania strategii makroregionalnej dla Karpat.

Kolejnym etapem prac nad Strategią było przekazanie tekstu Deklaracji na forum UE. Polska oficjalnie

przekazała Deklarację Karpacką instytucjom europejskim: Komisji Europejskiej, Parlamentowi Europejskiemu,

Komitetowi Regionów, Europejskiemu Komitetowi Społeczno-Ekonomicznemu. Komitet Regionów odniósł się

pozytywnie do pomysłu powołania strategii karpackiej, jednocześnie zaznaczając jak ważne jest zaangażowanie

państw regionu w inicjatywę. Warunkiem przystąpienia do prac nad strategią makroregionalną na forum UE

jest przyjęcie konkluzji w tej sprawie przez Radę UE, stąd starania Polski o włączenie tematu strategii karpackiej

w program kolejnych prezydencji w Radzie UE.

Inicjatywa powołania Strategii Karpackiej była także promowana podczas różnych spotkań i konferencji

międzynarodowych, m.in. Dyrektorów Generalnych ds. terytorialnych czy spotkań Grupy Wyszehradzkiej,

Bułgarii i Rumunii.

4.6. Przegląd postępów w realizacji działań w odpowiedzi na wyzwania demograficzne

obszarów dotkniętych poważnymi, stałymi i niekorzystnymi warunkami naturalnymi lub

trudnościami demograficznymi

Postanowienia art. 14 ust. 3 Dyrektywy 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października

2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim nakazują wykonanie odpowiednich działań

zapobiegających szkodom spowodowanym niekorzystnymi warunkami naturalnymi w postaci powodzi. Przepisy

ustawy Prawo wodne (Dz.U.2018. poz. 2268), implementujące postanowienia ww. Dyrektywy na gruncie prawa

polskiego. Prawo wodne nakłada obowiązek opracowania projektu oceny ryzyka powodziowego na Wody

Polskie, natomiast wstępną ocenę ryzyka powodziowego od strony morza, w tym morskich wód wewnętrznych,

przygotowuje minister właściwy do spraw gospodarki morskiej (Art. 168).

Plany zarządzania ryzykiem powodziowym (zgodnie z art. 173) przygotowują Wody Polskie w uzgodnieniu

ministrem właściwym do spraw transportu w zakresie infrastruktury transportowej, z właściwymi wojewodami

46

oraz po zasięgnięciu opinii marszałków województw. Projekty planów zarządzania ryzykiem powodziowym od

strony morza, w tym morskich wód wewnętrznych, przygotowuje minister właściwy do spraw gospodarki

morskiej i przekazuje Wodom Polskim.

Działania będące odpowiedzią na wyzwania demograficzne obszarów dotkniętych poważnymi i stałymi

niekorzystnymi warunkami naturalnymi lub trudnościami demograficznymi realizowane są głównie w RPO oraz

w PO IiŚ.

Przykładem zastosowania podejścia zintegrowanego jest interwencja w ramach priorytetu 5b/ii PO IiŚ

dotycząca wspierania inwestycji ukierunkowanych na konkretne rodzaje zagrożeń, przy jednoczesnym

zwiększeniu odporności na klęski i katastrofy i rozwijaniu systemów zarządzania klęskami i katastrofami.

Wsparcie odnośnie przeciwdziałania i zapobiegania skutkom zagrożeń naturalnych związanych ze zmianami

klimatu należy widzieć w jednym nurcie programowym i realizacyjnym charakterystycznym dla podejścia

zintegrowanego, przy różnej współodpowiedzialności, zaangażowaniu oraz charakterze podmiotów włączonych

w realizację tego rodzaju inwestycji. W przypadku powyższych inwestycji wsparcie w ramach PO IiŚ

ukierunkowane jest na inwestycje o większej skali, zarówno jeśli chodzi o zakładane ryzyko (inwestycje

wysokiego ryzyka) oraz terytorialny obszar realizacji (więcej niż jedno województwo). Z kolei komplementarne

inwestycje w ramach RPO dotyczą projektów, dla których zidentyfikowane zostało średnie ryzyko wystąpienia

sytuacji zagrożeniowych oraz są realizowanych na obszarze 1 województwa. W ramach EFRROW natomiast

zostało zaadresowane do inwestycji zapobiegających lub minimalizujących skutki prawdopodobnych klęsk

żywiołowych lub katastrof w gospodarstwach rolnych i działach specjalnych produkcji rolnej w zakresie ochrony

upraw rolnych, skierowanych do rolników lub grup rolników.

47

5. Wzmocnienie zdolności instytucjonalnej

Działanie systemu instytucjonalnego jest przedmiotem stałego monitoringu prowadzonego przez ministra

właściwego ds. rozwoju regionalnego. Jego efektem są cykliczne raporty przedstawiające system

instytucjonalny oraz potencjał kadrowy zaangażowany w realizację UP 2014-20208.

System instytucjonalny

System instytucjonalny realizacji UP 2014-2020 opiera się o doświadczenia systemu funkcjonującego w latach

2007-2013. Zmieniono jednak założenia dotyczące jego struktury. Zdecydowano o ograniczeniu liczby instytucji

wdrażających i skali w jakiej zadania IP są powierzane do realizacji innym podmiotom. W rezultacie

delegowanie obowiązków przez IP właściwie nie występuje, co pozwoliło ograniczyć liczbę instytucji

wdrażających do 6. Takie podejście uprościło strukturę systemów realizacji programów operacyjnych, pozwoliło

na skoncentrowanie kompetencji i odpowiedzialności za poszczególne działania, skróciło proces podejmowania

decyzji oraz uzgodnień.

Ogólna liczba instytucji zaangażowanych w realizację UP 2014-2020 wynosi 143. Obok instytucji przewidzianych

regulacjami unijnymi takich jak IZ, IP, IA, instytucje dla programów EWT, powołano instytucje horyzontalne i

koordynacyjne, w tym utworzono 9 tzw. instytucji kluczowych oraz instytucję koordynującą interwencję EFSI w

sektorze zdrowia. Obszary tematyczne, w których instytucje kluczowe podejmują działania to monitorowanie

polityki spójności, pomoc publiczna, gospodarka wodna i zarządzanie ryzykiem przeciwpowodziowym,

wydawanie ocen oddziaływania na środowisko, transport kolejowy, kontrola zamówień publicznych, cyfryzacja,

transport, innowacyjna gospodarka oraz koordynacja interwencji EFSI w sektorze zdrowia. Jednocześnie

zrezygnowano z powołania instytucji certyfikującej powierzając jej funkcje IZ. Zlikwidowano również instytucje

pośredniczące w certyfikacji umiejscowione w 16 urzędach wojewódzkich. W związku

z decentralizacją wdrażania EFS w ramach RPO delegowano pełnienie roli IP każdemu z WUP. Ponadto w

wyniku ukierunkowania interwencji ze środków EFRR na rozwój miast utworzono 24 IP ZIT. Zmniejszenie liczby

instytucji i szczebli wdrażania nastąpiło w KPO, w ramach których zrezygnowano z powoływania IW albo

powierzono im funkcje IP rezygnując z angażowania w system realizacji programów operacyjnych

dotychczasowych podmiotów posiadających ten status. Dla porównania w systemie realizacji NSRO 2007-2013

wg stanu na dzień 30 czerwca 2015 roku łącznie wybranym podmiotom powierzono 170 różnych funkcji.

Tabela 8. Zestawienie liczby instytucji wdrażających KPO i RPO w latach 2014-2020 oraz w latach 2007-2013

Perspektywa finansowa 2014-2020 Perspektywa finansowa 2007-2013

Rodzaj

instytucji Liczba wg stanu na dzień 31/12/2018

Rodzaj

instytucji Liczba wg stanu na dzień 30/06/2015

IZ 22 (6 IZ KPO i 16 IZ RPO) IZ 21 (5 IZ KPO i 16 IZ RPO)

IP 85 (36 IP KPO i 49 IP RPO) IP 32 (29 IP KPO i 3 IP RPO)

IW 6 (6 IW KPO) IP II 61 (52 IP II KPO i 9 IP II RPO)

Suma 113 Suma 114

8 W rozdziale wykorzystano dane z raportów: Potencjał administracyjny systemu instytucjonalnego służącego realizacji

Umowy Partnerstwa w zakresie polityki spójności wg stanu na dzień: 31 grudnia 2018 r., 30 czerwca 2018 r., 31 grudnia 2017 r., 31 marca 2017 r., 31 października 2016 r., 31 marca 2016 r. oraz Potencjał administracyjny systemu instytucjonalnego Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia na lata 2007-2013 (stan na 30 czerwca 2015 r.)

48

Źródło: opracowanie własne MIiR.

Liczba wszystkich urzędów i podmiotów tworzących system instytucjonalny UP 2014-2020 w ramach polityki

spójności wynosi 122 i uwzględnia: 13 ministerstw, 16 urzędów marszałkowskich, 16 wojewódzkich urzędów

pracy, 10 urzędów wojewódzkich, 13 urzędów miast, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki

Wodnej, Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach, Generalną Dyrekcję

Ochrony Środowiska oraz 16 regionalnych dyrekcji ochrony środowiska, Państwowe Gospodarstwo Wodne

Wody Polskie, a także 34 inne podmioty. Dla porównania liczba wszystkich urzędów tworzących system

wdrażania NSRO 2007-2013 wyniosła 115.

Zasoby ludzkie

Budowa potencjału kadrowego instytucji UP 2014-2020 to przede wszystkim zapewnienie właściwego poziomu

zatrudnienia, niezbędnego do sprawnej realizacji zadań poszczególnych instytucji. Istotny element stanowi

zapobieganie rotacji pracowników, a także zachowanie pamięci instytucjonalnej systemu.

W Ministerstwie Inwestycji i Rozwoju opracowano Plan działań na rzecz zapewnienia potencjału

administracyjnego instytucji zaangażowanych we wdrażanie Polityki Spójności 2014-2020 (zatwierdzony w dniu

28 października 2015 r.). W dokumencie określono pożądany poziom zatrudnienia oraz koncepcję finansowania

kadr w instytucjach zaangażowanych w realizację UP 2014-2020. Plan działań(…) odnosi się w głównej mierze

do pracowników instytucji wdrażających programy krajowe. Jednocześnie stanowi źródło rekomendacji na

potrzeby planowania zasobów ludzkich w instytucjach wdrażających regionalne programy operacyjne.

Według stanu na dzień 31 grudnia 2018 r. zatrudnienie w systemie realizacji UP 2014-2020 wyniosło 15 213

osób zatrudnionych na 12 187 etatach.

Pomimo, że zatrudnienie w systemie realizacji UP 2014-2020 współfinansowanie jest ze środków pomocy

technicznej to część etatów oraz zajmujących je osób przypisanych do realizacji zadań związanych z obsługą

programów operacyjnych nie jest objęta tym rodzajem wsparcia. Według danych na dzień 31 grudnia 2018 r. w

ramach pomocy technicznej kwalifikowalnych było 11 405 etatów oraz wynagrodzenie 14 021 osób.

Tabela 9. Zestawienie liczby etatów w ramach programów operacyjnych UP 2014-2020 z liczbą etatów

współfinansowanych ze środków PO PT oraz planowaną liczbą etatów współfinansowanych ze środków PO

PT wg Planu działań (…)

Program Operacyjny

UP 2014-2020

Liczba

etatów

Liczba etatów

współfinansowanych

ze środków

PO PT

Planowana liczba

etatów współ-

finansowanych ze

środków PO PT

Stosunek liczby

etatów współ-

finansowanych ze

środków PO PT

do liczby

planowanych

(w proc.)

PO IR 534 531 569 93%

PO IiŚ 1 004 746 1 001 75%

PO PC 168 168 131 128%

PO PW 151 147 147 100%

PO

WER

poziom

krajowy 376 354 366 97%

49

poziom

regionalny

(YEI)

572 514 448 115%

PO PT 22 21 19 111%

RPO 7 929 7 705 6 720 115%

Źródło: opracowanie własne MIiR.

Na obecnym etapie realizacji UP 2014-2020 przyporządkowanie wszystkich zatrudnionych w ramach instytucji

zaangażowanych w realizację programów operacyjnych według zadań, którymi się zajmują, wskazuje, że

największa liczba pracowników odpowiada za weryfikację wydatków w ramach wniosków o płatność – 1 878

osób (14% wszystkich pracowników), nabór, ocenę i wybór projektów – 1 572 osoby (12%), a także obsługę

projektów z wyłączeniem projektów pomocy technicznej – 1 308 osób (10%).

W instytucjach zaangażowanych w realizację poszczególnych programów operacyjnych następuje rotacja kadr.

Jednakże, obserwując ogólny poziom rotacji w całym systemie realizacji UP 2014-2020 (4,9%) można zauważyć,

iż nie odbiega od odnotowywanego w poprzedniej perspektywie finansowej, który oscylował na poziomie 3-4%.

Poprzednim miejscem pracy nowozatrudnionych osób był najczęściej sektor prywatny (32%).

Instytucje systemu realizacji UP 2014-2020 zapewniają pracownikom możliwość rozwoju zawodowego poprzez

udział w szkoleniach. Analizując poszczególne lata perspektywy finansowej 2014-2020 w każdym z programów

operacyjnych szkolenia miały najszerszy zasięg w 2017 roku. Odsetek pracowników, którzy odbyli minimum

jedno szkolenie wahał się od 76% w RPO do 98% w PO PC. Wyjątek stanowi PO PT, w którym w 2018 roku

odnotowano największy – 88% udział pracowników, którzy uczestniczyli w co najmniej jednym szkoleniu.

Na początku realizacji programów operacyjnych zarówno w KPO jak i RPO najwięcej pracowników korzystało ze

szkoleń obejmujących zagadnienia z zakresu funduszy UE. W przypadku KPO szkolenia związane z tym

obszarem stanowiły jedną trzecią wszystkich szkoleń. W ramach RPO w drugiej połowie 2016 roku odsetek

przeprowadzonych szkoleń z tego zakresu wyniósł 45%. Od drugiego kwartału 2017 roku pracownicy instytucji

najczęściej uczestniczyli w szkoleniach z kwestii horyzontalnych. W 2018 roku zarówno w KPO jak i RPO

szkolenia związane z tą tematyką stanowiły około 40% wszystkich szkoleń.

Do 31 grudnia 2018 roku największa liczba szkoleń9 dla pracowników została odnotowana w urzędach

marszałkowskich – 28 129 szkoleń. Jednocześnie wskaźnik intensywności uczestnictwa w szkoleniach osiągnął

najwyższy poziom w 2017 roku w urzędach miast. Wówczas na jednego pracownika zaangażowanego we

wdrażanie funduszy europejskich przypadły 4 szkolenia.

Mechanizmy mające na celu zapobieganie nadużyciom finansowym w procesie korzystania ze

środków UE

W celu zapobiegania nadużyciom finansowym, w tym praktykom korupcyjnym w dniu

28 października 2016 roku została zawarta umowa pomiędzy Ministrem Rozwoju

i Szefem Centralnego Biura Antykorupcyjnego (CBA) w sprawie przekazywania jednostkom organizacyjnym

Centralnego Biura Antykorupcyjnego, w drodze teletransmisji, informacji zgromadzonych w systemie

teleinformatycznym wspierającym realizację programów operacyjnych - SL2014. Na postawie zapisów

zawartych w umowie, wyznaczeni funkcjonariusze CBA otrzymali dostęp do odczytu zdefiniowanych danych w

systemie teleinformatycznym. Pion analityczny CBA może natomiast przekazać raz do roku do Ministerstwa

9 Szkolenie rozumiane jako uczestnictwo pracownika w szkoleniu

50

Inwestycji i Rozwoju zestawienie zidentyfikowanych przez CBA obszarów ryzyka w zakresie wdrażania funduszy

unijnych w Polsce.

Kolejny mechanizm mający na celu sprawne wykrywanie i eliminowanie nadużyć finansowych w procesie

korzystania z funduszy UE to nawiązanie współpracy z Prokuraturą Krajową (PK). Dnia 12 lipca 2017 roku

zostało podpisane porozumienie o współpracy, na podstawie którego są przekazywane do Ministerstwa

Inwestycji i Rozwoju informacje o toczących się oraz zakończonych postępowaniach, których przedmiotem są

projekty realizowane przy współudziale środków europejskich, na potrzeby związane z oceną zagrożeń

związanych z niekwalifikowalnością wydatków poszczególnych projektów lub zagrożeń w realizacji programów.

Ponadto w prace komitetu do spraw desygnacji włączono w charakterze obserwatorów przedstawiciela Prezesa

Najwyższej Izby Kontroli, przedstawiciela Szefa Centralnego Biura Antykorupcyjnego oraz przedstawiciela Szefa

Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego.

W nawiązaniu do ustaleń o charakterze horyzontalnym, poczynionych przez Instytucję Audytową w trakcie

audytów systemów zarządzania i kontroli, przeprowadzonych w 2017 roku, dotyczących zapewnienia wymiany

informacji o potencjalnie ryzykownych podmiotach oraz innych zidentyfikowanych ryzykach pomiędzy

właściwymi instytucjami w różnych programach operacyjnych, MIiR złożyło do Ministerstwa Finansów, które

koordynuje stosowanie systemu IMS w Polsce, wniosek o utworzenie z wykorzystaniem systemu IMS odrębnej

gałęzi, tzw. IMS Signals, gdzie możliwa jest rejestracja sygnałów ostrzegawczych przez wyznaczone osoby ze

wszystkich Instytucji Zarządzających (IZ). Sygnały te są odczytywane przez wyznaczone osoby z IZ, Instytucji

Pośredniczących i Instytucji Wdrażających. System ten został wdrożony w sierpniu 2018 r. i od tej pory istnieje

techniczna możliwość wymiany informacji o symptomach nadużyć finansowych w ramach systemu wdrażania

funduszy unijnych.

Nawiązano także współpracę ze Związkiem Banków Polskich, ukierunkowaną na sprawną wymianę informacji

pozwalającą na potwierdzanie prawdziwości promes kredytowych przedkładanych wraz z wnioskami

o dofinansowanie. Wydelegowani koordynatorzy z instytucji odpowiedzialnych za zarządzanie i wdrażanie

funduszy unijnych mają możliwość kierowania zapytań do przedstawicieli banków, dotyczących weryfikacji

prawdziwości przedkładanych przez wnioskodawców promes bankowych.

51

6. Zmniejszenie obciążeń administracyjnych dla beneficjentów

Działania dla beneficjentów funduszy polityki spójności

Począwszy od etapu programowania systemu wdrażania środków UE na lata 2014-2020 MIiR dążył do

ograniczenia do minimum obciążeń administracyjnych wnioskodawców i beneficjentów nakładanych przez IZ i

IP. Wnioskodawcom zapewniono wsparcie w procesie poszukiwania źródeł finansowania projektów.

Wykorzystano także dobre praktyki z perspektywy 2007-2013 eliminujące nadmierną biurokratyzację procesu

aplikowania o środki dostępne w ramach programów na lata 2014-2020 oraz procesu wdrażania projektów.

W latach 2017-2018 kontynuowano działania zmniejszające obciążenia administracyjne wykazane w

poprzednim raporcie z postępów wdrażania UP (wg stanu na 31 grudnia 2016 r.). Jednocześnie wdrażano nowe

rozwiązania, do których należy m.in. powołanie Rzeczników Funduszy Europejskich na mocy znowelizowanej

ustawy o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie

finansowej 2014-2020 (dalej: ustawa wdrożeniowa). Łącznie powołano 19 rzeczników: 1 w MIiR dla 6 krajowych

programów operacyjnych, 16 dla regionalnych programów operacyjnych, 1 w Polskiej Agencji Rozwoju

Przedsiębiorczości (IP dla PO Inteligentny Rozwój, PO Polska Wschodnia i PO Wiedza Edukacja Rozwój) oraz 1 w

Narodowym Centrum Badań i Rozwoju (IP dla PO Inteligentny Rozwój i PO Wiedza Edukacja Rozwój). Do

rzeczników mogą zgłaszać się wszystkie podmioty, które dostrzegają potrzebę usprawnienia systemu wdrażania

funduszy, jak również podmioty, które potrzebują wsparcia w kontaktach z instytucjami wdrażającymi fundusze

UE.

Do zadań rzeczników należy w szczególności:

przyjmowanie i analizowanie zgłoszeń dotyczących utrudnień i propozycji usprawnień w zakresie

realizacji programu operacyjnego przez właściwą instytucję;

udzielanie wyjaśnień w zakresie zgłoszeń;

dokonywanie okresowych przeglądów procedur w ramach programu operacyjnego obowiązujących we

właściwej instytucji;

formułowanie propozycji usprawnień dla właściwej instytucji.

W 2018 r. do biura Rzecznika Funduszy Europejskich w MIiR (pełniącego funkcję dla 6 programów krajowych)

wpłynęło 135 zgłoszeń. Najwięcej z nich – ok. 31% dotyczyło zagadnień horyzontalnych, 24% dotyczyło zakresu

interwencji w ramach RPO, 21% dotyczyło zakresu PO IR, natomiast 12% - PO WER. Najwięcej wniosków

zgłaszanych do biura rzecznika stanowiły kwestie związane z problemami w zakresie realizacji projektu (ok.

37%), kwestie związane z możliwością uzyskania dofinansowania (21%) oraz oceną wniosku o dofinansowanie

(12%). Szczegółowe informacje dotyczące działalności Rzecznika Funduszy Europejskich w 2018 r. znajdują się w

Raporcie z działalności Rzecznika Funduszy Europejskich za 2018 r.10

W okresie objętym przedmiotowym sprawozdaniem w ramach Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do

roku 2020 (z perspektywą do 2030 r.) realizowany był projekt pn. „Efektywne fundusze”. Jego celem jest

umożliwienie szybszego wdrażania funduszy UE przez uproszczenie systemu realizacji programów, w

szczególności otoczenia prawnego, stworzenie efektywnego, spójnego i trwałego systemu wsparcia zwrotnego,

a także zwiększenie efektywności inwestowania środków publicznych poprzez zwiększenie wolumenu i zakresu

stosowania wsparcia zwrotnego w finansowaniu inwestycji rozwojowych.

Według stanu na koniec 2018 r. zrealizowano kilka istotnych celów projektu. W konsekwencji wejścia w życie

znowelizowanej ustawy wdrożeniowej (sierpień 2017 r.), w 2018 r. prowadzono proces zmiany wytycznych

10

Raport jest dostępny na stronie internetowej MIiR: https://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/strony/o-funduszach/raporty/raporty-sprawozdania/raport-z-dzialalnosci-rzecznika-funduszy-europejskich-za-2018-rok/

52

ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego, aby dostosować ich zapisy do przepisów zmienionej

ustawy wdrożeniowej. W efekcie, w 2018 r. weszło w życie 16 znowelizowanych wytycznych. W 2018 r.

przeprowadzono również proces analizy barier prawnych w zakresie wykorzystania (łączenia) środków wsparcia

zwrotnego. Wyniki analizy omówiono następnie z przedstawicielami krajowych i regionalnych programów

operacyjnych i na tej podstawie zostaną podjęte ewentualne rozstrzygnięcia dotyczące dalszego usprawnienia

systemu wdrażania projektów w zakresie wsparcia zwrotnego.

Kolejnym z kluczowych działań przekładających się bezpośrednio na wprowadzenie uproszczeń dla

beneficjentów jest nowelizacja horyzontalnych wytycznych dotyczących kwalifikowalności wydatków.

Zmienione wytyczne w zakresie kwalifikowalności zostały przekazane do konsultacji wewnętrznych w

listopadzie 2018 r. Planowany termin wejścia w życie znowelizowanych wytycznych to III. kwartał 2019 r.

Projekt zmian ww. wytycznych zakłada odbiurokratyzowanie procedury rozeznania rynku poprzez rezygnację z

ustalania metod pozyskiwania ofert od potencjalnych wykonawców i umożliwienie beneficjentom zastosowania

własnych procedur do ustalenia ceny rynkowej zamawianego towaru czy usługi (do 50 tys. PLN). Beneficjenci

będą mogli również zamiast rozeznania rynku zastosować zasadę konkurencyjności (wybór procedury należy do

beneficjenta). Zrezygnowano ponadto z obowiązku aktualizacji szacowania wartości przedmiotu zamówienia

bezpośrednio przed jego udzieleniem. Zaproponowano również nowe wyłączenia z zasady konkurencyjności

usług świadczonych przez personel badawczy w projektach B+R stanowiący potencjał kadrowy beneficjenta

oceniany we wniosku o dofinansowanie oraz części usług społecznych (zdrowotnych, opiekuńczych).

Dodatkowo w związku z wejściem w życie 2 sierpnia 2018 r. tzw. rozporządzenia Omnibus, obligatoryjne stało

się stosowanie uproszczonego sposobu rozliczania kosztów w ramach „małych projektów” o wartości do 100

tys. EUR wsparcia publicznego, co znalazło wyraz w projekcie zmian wytycznych dotyczących kwalifikowalności

z 2018 r.

Natomiast jeszcze w 2017 r. celem wyjaśnienia beneficjentom procedury zasady konkurencyjności opracowano

podręcznik pt. „Zamówienia udzielane w ramach projektów. Podręcznik wnioskodawcy i beneficjenta

programów polityki spójności 2014-2020” oraz wzory list sprawdzających dotyczących rozeznania rynku i

zasady konkurencyjności. Opracowania te wspierają beneficjentów w sprawnym

i prawidłowym przeprowadzeniu procedury konkurencyjnej od początkowego etapu szacowania wartości

przedmiotu zamówienia i publikacji zapytania ofertowego w bazie konkurencyjności, aż po publikację wyniku

konkursu ofert. Wyjaśnienia te przyczyniły się do obniżenia liczby przypadków postępowań niezgodnych z

procedurą udzielania zamówień. Z tego względu planowane jest również rozszerzenie zakresu podręcznika o

procedurę rozeznania rynku.

53

7. Realizacja zasady partnerstwa

Zasada partnerstwa stanowi jedną z podstawowych reguł, na których opiera się programowanie, wdrażanie,

monitorowanie i ewaluacja środków funduszy polityki spójności UE. Zasada jest realizowana w oparciu o zapisy

Wytycznych w zakresie realizacji zasady partnerstwa na lata 2014-2020. Poprzez realizację zasady partnerstwa

zgodnie z Umową Partnerstwa należy rozumieć włączenie właściwych władz miejskich, przedstawicieli

samorządów terytorialnych, innych instytucji publicznych, partnerów gospodarczych i społecznych, a także

właściwych podmiotów reprezentujących społeczeństwo obywatelskie w proces przygotowania oraz wdrażania

EFSI głównie poprzez: dostęp do aktualnych informacji, udział w pracach nad przygotowaniem dokumentów

programowych. Odpowiedzialność państwa członkowskiego za realizację partnerstwa wynika bezpośrednio z

artykułu 5 Rozporządzenia PE i Rady nr 1303/2013 z 17 grudnia 2013 r. ustanawiającego wspólne przepisy

dotyczące EFRR, EFS, FS, EFRROW oraz EFMR (Rozporządzenie „Ogólne”).

Na poziomie prawa unijnego, oprócz przepisów wspomnianego powyżej rozporządzenia, aktami, które

ustanawiają przepisy odnoszące się do zasady partnerstwa są także:

a) Rozporządzenie RE i Rady nr 1304/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie Europejskiego Funduszu

Społecznego;

b) Rozporządzenie PE i Rady nr 1301/2013 z dnia 17 grudnia 2013 roku w sprawie Europejskiego

Funduszu Rozwoju Regionalnego i przepisów szczególnych dotyczących celu „Inwestycje na rzecz

wzrostu i zatrudnienia”;

c) Rozporządzenie PE i Rady nr 1299/2013 z dnia 17 grudnia 2013 w sprawie przepisów szczegółowych

dotyczących wsparcia z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach celu „Europejska

współpraca terytorialna”;

d) Rozporządzenie Delegowanego KE 240/2014 z dnia 7 stycznia 2014 r. w sprawie europejskiego

kodeksu postępowania w zakresie partnerstwa w ramach Europejskich Funduszy Strukturalnych i

Inwestycyjnych.

Zasada partnerstwa jest unormowana również na szczeblu krajowym, której podstawę stanowi ustawa

wdrożeniowa. Ustawa gwarantuje udział partnerów społecznych i gospodarczych w posiedzeniach komitetów

monitorujących krajowych oraz regionalnych programów operacyjnych, a także umożliwia realizację „projektów

partnerskich.” Sposób realizacji zasady partnerstwa został przedstawiony również w Umowie Partnerstwa

(rozdział 1.5). W zapisach UP przedstawiono wpływ partnerów na programowanie oraz wdrażanie na każdym

etapie dokumentów strategicznych dla perspektywy budżetowej 2014 – 2020.

Kluczową rolę w realizacji zasady partnerstwa pełnią komitety monitorujące krajowe i regionalne programy

operacyjne oraz Komitet ds. Umowy Partnerstwa. W pracach Komitetów uczestniczą przedstawicie strony

rządowej, samorządowej oraz partnerów społecznych i gospodarczych na zasadach pełnoprawnych członków.

W trakcie powoływania członków starano się zapewnić zrównoważony udział poszczególnych grup oraz jak

najwyższą efektywność ich pracy. Realizując zasadę partnerstwa, partnerom spoza administracji przekazywane

są informacje dotyczące organizowanych spotkań, wyników konsultacji, udostępniane są dokumenty, w tym

wyniki badań i ekspertyz, umożliwiony jest udział w procesie tworzenia i funkcjonowania komitetów

monitorujących, zapewniony jest udział w podejmowaniu decyzji, a także refundowane są koszty podróży i

szkoleń członków KM. Przy komitetach monitorujących funkcjonują również grupy robocze, które są

przejawem realizacji ww. zasady. Skład grup roboczych został sporządzony uwzględniając przedstawicieli ze

strony rządowej, samorządowej, a także szerokie grono partnerów społecznych działających w obszarze

objętym danym programem operacyjnym. Ponadto, na stronie internetowej Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju

oraz stronach internetowych poszczególnych programów zapewniony został dostęp do materiałów i informacji

dotyczących działalności KM, KUP oraz Grup roboczych, w tym: protokoły z posiedzeń, uchwały, kryteria

wyboru projektów, a także raporty ewaluacyjne i sprawozdania z realizacji programów operacyjnych.

54

Organizacja Komitetów Monitorujących

PO Inteligentny Rozwój

Odbyły się 4 posiedzenia KM: 10 stycznia, 21 marca, 23/24 maja oraz 24 października. Na ostatnim z

nich przedstawiono informacje od beneficjenta Programu nt. realizowanego przez niego Projektu.

Dyskutowane i przyjmowane na posiedzeniach Komitetu uchwały dotyczyły przede wszystkim: zmian

w kryteriach wyboru projektów konkursowych i pozakonkursowych oraz instrumentów finansowych,

zmian w Planie Ewaluacji oraz sprawozdania rocznego z realizacji Programu za rok 2017.

Komitetowi przedstawione zostały informacje nt.: stanu wdrożenia Programu, wyników badania

ewaluacyjnego dot. obciążeń administracyjnych w ramach Programu, założeń instrumentu STEP -

Sprawdzimy Twój Eksperymentalny Projekt, Programu Dostępność Plus – Przyjazna Polska oraz

wyników projektu ScaleUP.

W dniach 23-24 maja dla członków KM zorganizowano wizytę studyjną w Krakowie. Celem wizyty było

przedstawienie efektów oraz doświadczeń z wdrażania projektów realizowanych w ramach Programu.

Uczestnicy mieli również możliwość bezpośredniej rozmowy z beneficjentami.

Prace KM wspiera Grupa robocza, której działania skupiają się na wypracowaniu brzmienia kryteriów

wyboru projektów. Posiedzenia Grupy odbyły się: 1 marca, 27 kwietnia, 21 września oraz 13 grudnia.

Członkowie KM corocznie zatwierdzają aktualizacje Planu Ewaluacji Programu oraz są informowani o

wynikach wszystkich realizowanych badań ewaluacyjnych dotyczących Programu. W 2018 r. było to

badanie: Ewaluacja wsparcia w ramach PO IR w zakresie krajowych inteligentnych specjalizacji.

PO Polska Wschodnia

Odbyły się 2 posiedzenia KM: w lutym oraz w maju oraz 3 postępowania w trybie obiegowym.


w metodyce i kryteriach wyboru projektów, zmian w Regulaminie KM, zmian w Planie Ewaluacji oraz

zatwierdzenia sprawozdania rocznego z realizacji Programu za rok 2017.

Prace KM wspierają dwie Grupy robocze: ds. przedsiębiorczości i ds. transportu. Odbyło się jedno

posiedzenie Grupy ds. przedsiębiorczości: w lutym oraz 2 postępowania w trybie obiegowym: w

czerwcu i grudniu, podczas których Grupa opiniowała zmiany w/w kryteriów. Nie było potrzeby

zwołania posiedzenia Grupy ds. transportu.

PO Polska Cyfrowa

Odbyły się 3 posiedzenia KM oraz 2 postępowania w trybie obiegowym.

Dyskutowane i przyjmowane uchwały dotyczyły przede wszystkim: zmian w kryteriach wyboru

projektów konkursowych i pozakonkursowych oraz sprawozdania rocznego z realizacji Programu za

rok 2017.

Prace KM wspiera 5 Grup roboczych: ds. sieci szerokopasmowych, ds. realizacji osi III Cyfrowe

kompetencje społeczeństwa, ds. efektywności funduszy UE, ds. e-administracji oraz ds. udostępnienia

informacji sektora publicznego.

PO Wiedza Edukacja Rozwój

Odbyły się 4 posiedzenia KM. Wszystkie miały charakter niestacjonarny (poza siedzibą urzędu) i odbyły

się w: Zabrzu, Wadowicach, Warszawie oraz Rzeszowie.

55

Dyskutowane i przyjmowane na posiedzeniach KM uchwały oraz poruszane w dyskusji tematy

dotyczyły przede wszystkim: stanu wdrażania Programu, przyjmowania Rocznych Planów Działania na

2019 rok oraz zmian w Rocznych Planach Działania na rok 2018 i 2019, wyników badań ewaluacyjnych,

zmian w Programie, aktualizacji Planu Ewaluacji, zmian kryteriów wyboru projektów konkursowych i

pozakonkursowych, akceptacji sprawozdania z realizacji programu za rok 2017, Wspólnego Planu

Działania dla województwa podkarpackiego, zaleceń Komitetu do spraw Praw Osób

Niepełnosprawnych dla Polski, Programu Dostępność Plus 2018 – 2025, projektu ustawy o dostępności

oraz konkursu dotacji – Upowszechnianie idei uczenia się przez całe życie.

Partnerzy uczestniczyli również w 21 spotkaniach warsztatowych poprzedzających posiedzenia KM.

Prace KM wspiera Grupa robocza ds. efektywności PO WER, której członkowie zajmują się przede

wszystkim zagadnieniami prawnymi, finansowymi i operacyjnymi Programu.

PO Infrastruktura i Środowisko

W 2018 roku odbyły się trzy stacjonarne posiedzenia KM – 26 marca, 22-23 maja i 4-5 października.

Ponadto trzykrotnie KM głosował w trybie obiegowym (w styczniu, czerwcu i listopadzie).

Dyskutowane i przyjmowane na posiedzeniach Komitetu uchwały dotyczyły przede wszystkim:

dokumentów programowych, kryteriów wyboru projektów, stanu realizacji Programu oraz

zatwierdzenia sprawozdania rocznego za rok 2017.

Członkowie KM zapoznawali się z bieżącymi wynikami badań ewaluacyjnych.

Prace KM wspiera Grupa robocza ds. energetyki i efektywności energetycznej, do zadań której należy

rekomendowanie zagadnień, które mogą być przedmiotem obrad na posiedzeniach KM.

Regionalne Programy Operacyjne

Odbyły się łącznie 84 posiedzenia wszystkich KM. W każdym województwie odbyły się co najmniej 2

posiedzenia KM, a najwięcej, bo ok. 10, zorganizowały województwa mazowieckie oraz kujawsko-

pomorskie.


w kryteriach wyboru projektów, zmian Programów w związku z m.in. dostosowaniem ich do zmian w

UP oraz akceptacji sprawozdań rocznych z realizacji Programów za rok 2017.

W części regionów w ramach KM powoływane są tematyczne grupy robocze.

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich

W 2018 r. odbyły się dwa posiedzenia KM (25 czerwca i 15 listopada), na których Komitet przyjął

łącznie 25 uchwał w sprawie zmian Programu. Przyjęte uchwały dotyczyły przede wszystkim: zmiany

sposobu wyznaczenia obszarów kwalifikujących się do płatności, podniesienia poziomu pomocy

finansowej, wprowadzenia do PROW 2014-2020 instrumentów zwrotnych, zaproponowano również

szereg zmian w zasadach przyznawania pomocy. Zmiany zaproponowane na listopadowym

posiedzeniu zostały zaakceptowane przez KE już w kolejnym roku sprawozdawczym.

Komitet Monitorujący podjął także w 2018 r. 4 uchwały w sprawie kryteriów wyboru operacji.

W ramach Komitetu funkcjonują trzy grupy robocze: Grupa robocza do spraw Klimatu i Środowiska,

Grupa Robocza do spraw Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczność oraz Grupa robocza ds.

efektywności PROW 2014-2020.

56

Program Operacyjny Rybactwo i Morze

W 2018 roku KM PO RYBY 2014-2020 przyjął w trybie obiegowym 3 uchwały dotyczące zatwierdzenia kryteriów

wyboru operacji oraz jedną w zakresie zwiększenia limitu przyznawania pomocy.

Podczas VI posiedzenia (29 maja 2018 r.) KM PO RYBY 2014-2020 przyjął uchwałę zatwierdzającą sprawozdanie

z realizacji programu operacyjnego za rok 2017.

57

8. Realizacja pozostałych zasad horyzontalnych

8.1. Zasada zrównoważonego rozwoju

Zasada zrównoważonego rozwoju została określona w art. 8 rozporządzenia PE i Rady (UE) nr 1303/2013. W

ramach programów operacyjnych nie uzyskują dofinansowania projekty, które będą znacząco negatywnie

oddziaływać na środowisko. Na etapie wyboru projektów dokonywana jest ocena, czy projekt jest zgodny z

zasadą zrównoważonego rozwoju. Realizując zasadę zrównoważonego rozwoju kładzie się nacisk na

efektywność wykorzystania zasobów, dostosowanie do zmiany klimatu i łagodzenie jej skutków, zwiększenie

odporności na klęski żywiołowe, zapobieganie ryzyku i zarządzanie ryzykiem. Jednocześnie będący

komplementarnym do celów środowiskowych, wymiar społeczny zakłada, że istotna jest także poprawa

warunków i jakości życia człowieka, jako ostatecznego celu wszystkich zmian, co wiąże się z włączeniem w ramy

programu również działań w zakresie strategicznej infrastruktury kultury i ochrony zdrowia.

PO IR

W 2018 r. nie zidentyfikowano problemów w zakresie realizacji zasady zrównoważonego rozwoju na

etapie wdrażania programu.

W 2018 r. IZ zrealizowała szkolenia w zakresie realizacji zasady zrównoważonego rozwoju. Tematyka

szkoleń była ukierunkowana na standaryzację ocen eksperckich. Uczestnikami szkolenia byli

przedstawiciele instytucji systemu wdrażania Programu oraz eksperci zewnętrzni oceniający wnioski o

dofinansowanie. Ponadto, IZ zorganizowała szkolenia warsztatowe dla

beneficjentów/wnioskodawców.

Na podstawie danych uzyskanych z systemu SL2014 na koniec okresu sprawozdawczego wsparcie na

cele klimatyczne wykazywane były w ramach I, III oraz IV osi priorytetowej. Dla projektów, w ramach

których została wykazana kategoria interwencji 065 (Infrastruktura na potrzeby badań i rozwoju,

transfer technologii i współpraca w przedsiębiorstwach koncentrujących się na gospodarce

niskoemisyjnej i odporności na zmiany klimatu) wydatki te wynoszą w ramach I osi priorytetowej 61

647 555,75 EUR, z czego 47 084 573,74 EUR dotyczy projektów realizowanych w obszarach słabiej

rozwiniętych, a 14 562 982,01 EUR dotyczy województwa mazowieckiego. W ramach III osi

priorytetowej wydatki wynoszą 1 587 823,63 EUR i dotyczą wyłącznie projektów realizowanych w

obszarach słabiej rozwiniętych. Natomiast w ramach IV osi priorytetowej wydatki wynoszą 771 969,78

EUR i dotyczą województwa mazowieckiego. Łącznie na cały program wydatki wynoszą 64 007 349,17

EUR, co stanowi 0,74% alokacji na program oraz niecałe 14% wsparcia przeznaczonego na cele

klimatyczne w programie.

PO PW

Nie zidentyfikowano problemów w zakresie realizacji zasady na etapie wdrażania Programu.

W niektórych działaniach I osi priorytetowej w ramach oceny merytorycznej punktowany jest

dodatkowo wpływ realizacji projektu na promocję zielonej i zrównoważonej gospodarki. W II i III osi

priorytetowej kryteriami merytorycznymi są: zgodność projektu z polityką ochrony środowiska

(warunki w decyzjach środowiskowych ustanawiane są dla etapu realizacji i użytkowania projektów),

odporność na zmiany klimatu oraz adaptacja do zmian klimatu.

W 2018 r. zakończyło się kilka projektów wsparcia infrastruktury drogowej – wszystkie pozytywnie

oddziałujące na realizację zasady zrównoważonego rozwoju. Jednym z nich był projekt Budowa i

58

rozbudowa DW Nr 869 na odcinku od węzła S-19 Jasionka do węzła DK 9 w Rudnej Małej. W wyniku

realizacji tej inwestycji poprawie uległ stan techniczny dróg i infrastruktury towarzyszącej, co

przełożyło się na upłynnienie ruchu drogowego. Rezultatem projektu będzie zmniejszenie emisji

substancji szkodliwych, poprawa jakości powietrza oraz redukcja poziomu hałasu. Zgodnie z zasadą

stosowania działań zapobiegawczych przeprowadzono ocenę oddziaływania na środowisko

przedsięwzięcia i wydano decyzję o uwarunkowaniach środowiskowych. Przestrzegana jest również

zasada naprawiania szkód przede wszystkim u źródła oraz zasada ”zanieczyszczający płaci”.

W latach 2014-2018 przedstawicielka IZ PO PW brała udział w pracach polskiego odpowiednika

europejskiej sieci ENEA – Sieci Partnerstwo: Środowisko dla Rozwoju.

W 2018 r. zrealizowano badanie ewaluacyjne dot. oceny skuteczności realizacji zasady

zrównoważonego rozwoju w ramach PO PW. Wyniki przeprowadzonego badania wykazały, że

wszystkie projekty (564 poddanych analizie) realizowane są zgodnie z art. 8 rozporządzenia ogólnego.

Wśród nich pozytywny wpływ zadeklarowano w 75% projektów (z osi I - 72%, osi II - 95%, III i IV-

100%). Deklaracje beneficjentów zawarte we wnioskach o dofinansowanie w zdecydowanej większości

pokryły się z oceną ewaluatora (85% przypadków).

PO IiŚ

W odniesieniu do projektów w ramach PO IiŚ zasada ta obejmuje finansowanie przedsięwzięć

minimalizujących wpływ działalności człowieka na środowisko, w tym nakierowanych na spełnienie

acquis w obszarze środowiska. Realizacja założeń zrównoważonego rozwoju oznacza również, że w

wymiarze całego programu oraz konkretnych przedsięwzięć jest uwzględniona problematyka

łagodzenia i adaptacji do zmian klimatu. Już na etapie projektowania beneficjent musi zapewnić

wdrożenie odpowiednich rozwiązań zapewniających odporność wspieranej infrastruktury na zjawiska

związane ze zmianami klimatu i powiązane z tym zagrożenia klęskami i katastrofami naturalnymi

(zwiększone ryzyko powodziowe, susze, upały, ekstremalne zjawiska powodziowe). Ważne w

kontekście wspieranej infrastruktury jest również jej powiązanie z działaniami prowadzonymi na rzecz

zapobiegania i zarządzania ryzykiem. W praktyce ocena zasadności realizacji danego przedsięwzięcia

bierze pod uwagę kwestię występowania określonych zagrożeń na danym obszarze (przede wszystkim

o charakterze naturalnym) i długofalowe bezpieczeństwo inwestycji, związane z występowaniem

negatywnych skutków takich zjawisk. Na poziomie projektów szczegółowe informacje w ww. zakresie

są zawarte w dokumentacji aplikacyjnej.

Praktycznym i wymiernym sposobem realizacji zasady zrównoważonego rozwoju było opracowanie

szczegółowych kryteriów wyboru projektów, które są zatwierdzone przez KM Programu. W pracach

nad opracowaniem kryteriów wykorzystane zostały propozycje przedstawione w prognozie

oddziaływania projektu programu na środowisko. Właściwie dobrane kryteria pozwalają na

zapewnienie, w przypadku wszystkich przedsięwzięć infrastrukturalnych, pełnej zgodności ze

stosownymi wymogami środowiskowymi i efektywności energetycznej.

Aspekty związane ze stosowaniem założeń zrównoważonego rozwoju w poszczególnych projektach

objętych wsparciem ze środków Programu weryfikowane są na podstawie horyzontalnych kryteriów

merytorycznych II stopnia. W ramach kryterium pn. Zasada zrównoważonego rozwoju sprawdzane

jest, czy projekt obejmuje finansowanie przedsięwzięć minimalizujących oddziaływanie działalności

człowieka na środowisko. Zasada zrównoważonego rozwoju jest zachowana, jeżeli w ramach projektu

zakłada się podejmowanie działań ukierunkowanych na: racjonalne gospodarowanie zasobami,

ograniczenie presji na środowisko, uwzględnianie efektów środowiskowych w zarządzaniu,

podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa.

59

RPO

Łączna liczba umów o dofinansowanie podpisanych w 16 RPO przedstawia się następująco:

Priorytet 6a Inwestowanie w sektor gospodarki odpadami – 296 umów na kwotę dofinansowania z UE

514,9 mln zł,

Priorytet 6b Inwestowanie w sektor gospodarki wodno-ściekowej – 553 umowy na kwotę

dofinansowania z UE 2,4 mld zł,

Priorytet 6d Ochrona i przywrócenie różnorodności biologicznej – 316 umów na kwotę

dofinansowania z UE 766,9 mln zł,

Priorytet 5b Wspieranie inwestycji ukierunkowanych na konkretne rodzaje zagrożeń, w tym

klimatycznych – 264 umowy na kwotę dofinansowania z UE 645,3 mln zł,

Priorytet 4a Wspieranie wytwarzania i dystrybucji energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych – 1547

umów na kwotę dofinansowania z UE 2,9 mld zł,

Priorytet 4e Promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich rodzajów terytoriów, w tym

wspieranie zrównoważonej multimodalnej mobilności miejskiej – 818 umów na kwotę dofinansowania

z UE 7,0 mld zł,

Priorytet 4c Wspieranie efektywności energetycznej w budynkach publicznych i w sektorze

mieszkaniowym – 1978 umów na kwotę dofinansowania z UE 5,1 mld zł.

8.2. Zasada równości szans kobiet i mężczyzn

Obowiązek uwzględniania i promowania zasady równości szans kobiet i mężczyzn wynika z art. 7

rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013. Na poziomie krajowym, dokumentem

wskazującym w jaki sposób uwzględniać aspekt równości szans kobiet i mężczyzn na wszystkich poziomach

wdrażania programów operacyjnych, są: Wytyczne w zakresie realizacji zasady równości szans i

niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami oraz zasady równości szans kobiet i

mężczyzn w ramach funduszy unijnych na lata 2014-2020. Wytyczne te zostały zaktualizowane w 2018 r.

W celu koordynacji zasady oraz wymiany doświadczeń pomiędzy poszczególnymi interesariuszami programów

operacyjnych została powołana Grupa robocza ds. równości szans kobiet i mężczyzn. Dotychczas odbyły się

cztery posiedzenia Grupy – ostatnie w dniu 11 maja 2018 r. (wspólne posiedzenie Grupy roboczej ds. równości

szans kobiet i mężczyzn oraz Grupy roboczej ds równości szans i niedyskryminacji w tym dostępności dla osób z

niepełnosprawnościami).

Głównymi tematami podjętymi podczas majowego spotkania grupy roboczej były: 1)przedstawienie założeń

Rządowego Programu Dostępność Plus, 2) dyskusja nt. zmian w Wytycznych w zakresie realizacji zasady

równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami oraz zasady równości

szans kobiet i mężczyzn w ramach funduszy unijnych na lata 2014-2020, 3) omówienie kryteriów wyboru

projektów odnoszących się do zasad równościowych oraz 4) omówienie założeń przetargu dotyczącego

doradztwa i szkoleń z zakresu zasady równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z

niepełnosprawnościami.

60

8.3. Zasada równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z

niepełnosprawnościami

W okresie programowania 2014-2020, zapewnienie równości oraz dostępności dla osób z

niepełnosprawnościami jest jednym z priorytetów w procesie wdrażania środków z EFS. W celu zapewnienia

stosowania zasady dostępności, przyjęto uchwałą Rady Ministrów z dnia 17 lipca 2018 r. rządowy Program

Dostępność Plus. Dla okresu 2018-2025 na jego realizację przeznaczono środki w wysokości 23 mld zł.

Pochodzą one głównie z programów finansowanych z funduszy unijnych (PO WER, PO IŚ, PO IR, RPO), funduszy

norweskich i EOG, krajowych środków publicznych (budżetu państwa, jednostek samorządu terytorialnego,

funduszy celowych – np. PFRON, SWFON, czy fundusz rozwoju kultury fizycznej na działania w obszarze

turystyki). Program opiera się na wykorzystaniu środków w zaplanowanych inwestycjach przy jednoczesnym

objęciu ich wystandaryzowanymi normami dostępności. Do tej pory bowiem brak ujednoliconych standardów

powodował, że kwestia ta była rozwiązywana w każdym projekcie finansowanym ze środków polityki spójności

oddzielnie, co prowadziło do obniżania efektywności takich działań. By temu zapobiec, do obowiązujących

Wytycznych w zakresie realizacji zasady równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z

niepełnosprawnościami oraz zasady równości szans kobiet i mężczyzn w ramach funduszy unijnych na lata

2014-2020 wprowadzono standardy dostępności dla sześciu obszarów inwestycji: transportowego,

architektonicznego, cyfrowego, edukacyjnego, informacyjno-promocyjnego i szkoleniowego. Standardy muszą

być stosowane obligatoryjnie dla wszystkich projektów realizowanych ze środków europejskich. Wykorzystanie

pieniędzy w ramach europejskiej polityki spójności, w połączeniu z zapewnieniem ujednoliconego podejścia do

dostępności, stwarza szerokie możliwości zaprojektowania lepszego, bardziej przyjaznego i dostępnego dla

wszystkich otoczenia.

Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju wskazane przez Prezesa Rady Ministrów, jako koordynator Programu,

realizuje 19 z 44 Działań przewidzianych w Programie. Stąd też w szeregu realizowanych inwestycji,

współfinansowanych ze środków polityki spójności, uwzględniono element dostępności bądź też zaplanowano

nowe projekty i konkursy, które realizują w całości lub częściowo cele Programu. W tym celu przeprowadzono

także zmianę PO WER, która pozwoliła na przeznaczenie 1 mld zł na uruchomienie najbardziej potrzebnych i

dojrzałych inicjatyw. Dotychczas dzięki zaangażowaniu środków PO WER uruchomione zostały następujące

inicjatywy: konkurs na nowe innowacyjne pomysły w zakresie rozwiązywania problemów z brakiem

dostępności, pilotażowe wsparcie dla szkół podstawowych na likwidację barier – podobny konkurs

zaplanowano dla placówek opieki zdrowotnej i szpitali, a wkrótce także dla uczelni. Trwają także szkolenia dla

administracji samorządowej w zakresie architektury i budownictwa uwzględniającego poprawę dostępności i

działania na rzecz poprawy usług publicznych i obsługi w urzędach, dostosowane do potrzeb seniorów i osób z

niepełnosprawnościami. W kolejnym okresie sprawozdawczym planowane jest uruchomienie konkursów na

rzecz dostępności również ze środków PO IR. W ramach programu przewiduje się przeznaczenie ok. 200 mln zł

dla przedsiębiorców na innowacje służące seniorom i osobom z niepełnosprawnościami.

Dla lepszego zapewnienia stosowania zasady dostępności w projektach współfinansowanych z EFSI utworzono

grupę roboczą ds. równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami.

Dotychczas odbyło się 6 posiedzeń grupy. W latach 2018-2019 prowadzone były również szkolenia dla

pracowników instytucji systemu wdrażania funduszy polityki spójności (EFS, EFRR, FS) dotyczące zastosowania

Wytycznych w zakresie realizacji zasady równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z

niepełnosprawnościami, zasady równości szans kobiet i mężczyzn w ramach funduszy unijnych na lata 2014-

2020 oraz zastosowania standardów dostępności w projektach.

61

CZĘSĆ II: INFORMACJE NA TEMAT INICJATYWY NA RZECZ ZATRUDNIENIA LUDZI MŁODYCH I JEJ

OCENA

9. Wdrażanie Inicjatywy na rzecz zatrudnienia ludzi młodych

Inicjatywa na rzecz zatrudnienia ludzi młodych (dalej: Inicjatywa) stanowi finansowe uzupełnienie Gwarancji

dla młodzieży i wzmacnia wsparcie udzielane za pośrednictwem funduszy strukturalnych UE. W Polsce

realizowana jest w PO WER w ramach osi priorytetowej I Osoby młode na rynku pracy. Jej celem jest

zapewnienie wsparcia finansowego regionom najbardziej dotkniętym bezrobociem wśród młodzieży. Na

początku, Inicjatywa była skierowana do osób młodych mieszkających w 10 województwach Polski, w których

na koniec 2012 r. poziom bezrobocia wśród osób w wieku 15-24 lata przekroczył 25%. Jednocześnie, w celu

udzielenia efektywnego wsparcia osobom młodym zamieszkałym we wszystkich regionach Polski, analogiczne

wsparcie jak w ramach Inicjatywy udzielane jest w pozostałych województwach ze środków EFS. Na realizację

Inicjatywy w Polsce przeznaczono blisko 585,1 mln EUR, w tym: 268,8 mln EUR ze specjalnej linii budżetowej

przeznaczonej na realizację Inicjatywy, 268,8 mln EUR ze środków EFS oraz 47,4 mln EUR współfinansowania

krajowego.

W Polsce wsparcie w ramach Inicjatywy skierowane jest do osób między 15. a 29. rokiem życia kwalifikujących

się do kategorii NEET (ang. not in employment, education or training). Wsparcie osób młodych realizowane jest

zgodnie ze standardami określonymi w Planie realizacji Gwarancji dla młodzieży w Polsce. Oznacza to m. in., że

w ciągu 4 miesięcy osobom młodym zapewniona jest wysokiej jakości oferta zatrudnienia, dalszego kształcenia,

przyuczenia do zawodu lub stażu. Ponadto, udzielane wsparcie opiera się na instrumentach i usługach rynku

pracy, które są indywidualnie identyfikowane jako konieczne dla poprawy sytuacji osób młodych na rynku

pracy. Instrumenty i usługi rynku pracy są spójne z tymi, które zostały określone w Planie. Do końca 2018 r. w

ramach działań prowadzonych ze środków Inicjatywy wsparto ponad 240 tys. osób bezrobotnych (ponad 125,8

% celu), z czego 95,6 tys. to osoby długotrwale bezrobotne (ponad 130% celu), a także blisko 26 tys. osób

biernych zawodowo, nieuczestniczących w kształceniu lub szkoleniu (119,5 % celu). Udział w projektach

zgodnie z zaplanowaną ścieżką zakończyło blisko 200 tys. bezrobotnych (114% celu), z czego blisko 80 tys. miało

status długotrwale bezrobotnych (116% celu) oraz 20,5 tys. osób biernych zawodowo (99% celu). W wyniku

zrealizowanych projektów 144,5 tys. bezrobotnych (tj. 101% celu, w tym 59,1 tys. osób długotrwale

bezrobotnych, czyli 105% celu dla tej grupy docelowej) oraz ponad 20,2 tys. biernych zawodowo (ponad 161%

celu) otrzymało ofertę pracy, kształcenia ustawicznego, przygotowania zawodowego lub stażu. Natomiast 182,5

tys. osób bezrobotnych (139% celu), w tym 69,4 tys. długotrwale (ponad 161% celu) oraz 21,1 tys. biernych

zawodowo (99% celu) po zakończeniu udziału w projektach realizowanych w ramach Inicjatywy uczestniczyło w

kształceniu lub szkoleniu, uzyskało kwalifikacje lub podjęło pracę (w tym na własny rachunek). W rezultacie

zrealizowanych projektów 32,2 tys. osób młodych uzyskało kwalifikacje, co przyczyniło się do zwiększenia ich

szans na rynku pracy. Dodatkowo, ponad 180 tys. osób podjęło zatrudnienie lub prowadziło działalność na

własny rachunek po zakończeniu udziału w projekcie. Spośród ogółu uczestników projektów (w wieku 15-29 lat)

finansowanych ze środków Inicjatywy wsparto 161,4 tys. osób poniżej 25. roku życia (co stanowi 61% osób

dotychczas objętych wsparciem), ponad 143,1 tys. osób pochodzących z obszarów wiejskich (54% objętych

wsparciem) oraz ponad 9,3 tys. osób z niepełnosprawnościami. Analizując strukturę wykształcenia uczestników,

można zauważyć, że dominowały osoby z wykształceniem ponadgimnazjalnym lub policealnym (164 tys. osób,

tj. 62% objętych wsparciem). Ponad 74,1 tys. uczestników posiadało wykształcenie wyższe (28% objętych

wsparciem). Najmniej liczną grupę stanowiły osoby z wykształceniem podstawowym lub gimnazjalnym – ponad

27,7 tys. osób, co stanowi nieco 10% objętych wsparciem.

W ramach realizowanych projektów, uczestnicy projektów otrzymali wsparcie w postaci

m.in.:

określenia ścieżki zawodowej, w tym pośrednictwa pracy i doradztwa zawodowego;

uzupełnienia lub zdobycia nowych umiejętności i kompetencji, w tym kontynuacji nauki lub

62

potwierdzenia kwalifikacji np. poprzez odpowiednie egzaminy, a także nabywanie

kompetencji i kwalifikacji poprzez udział w szkoleniach;

nabywania lub uzupełniania doświadczenia zawodowego np. poprzez staże i praktyki oraz

wsparcia zatrudnienia u przedsiębiorcy, np. poprzez pokrycie kosztów subsydiowania

zatrudnienia, refundację wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy;11

pokrycia kosztów dojazdu do pracy lub wstępnego zagospodarowania w nowym miejscu

zamieszkania, m.in. poprzez zapewnienie środków na zasiedlenie;

bezzwrotnej dotacji na utworzenie przedsiębiorstwa oraz szkolenia umożliwiające uzyskanie

wiedzy i umiejętności niezbędnych do podjęcia i prowadzenia działalności gospodarczej.

Najpopularniejszą formą wsparcia były staże, z których skorzystało ponad 2/3 uczestników.

Wsparcie realizowane na rzecz osób młodych w ramach PO WER zostało poddane ocenie w badaniu

Ewaluacyjnym: Badanie efektów wsparcia zrealizowanego na rzecz osób młodych w ramach PO WER.

Opis ogólnych ustaleń

Wyniki kolejnej edycji badania obejmującego okres od początku 2016 r. do kwietnia 2018 r. (II raport

tematyczny) wskazują na znaczną skuteczność realizowanego wsparcia. Wsparcie osób młodych w ramach osi

Priorytetowej I PO WER udzielane było w ramach trzech rodzajów projektów o różnej specyfice: realizowanych

przez powiatowe urzędy pracy (86,7% uczestników), realizowanych przez Ochotnicze Hufce Pracy (2,6%

uczestników) oraz projektów konkursowych (10,7% uczestników), wybieranych przez WUP i MRPiPS, a

realizowanych przez różne instytucje rynku pracy. Dwie trzecie uczestników skorzystało ze staży i praktyk. Była

to najczęściej stosowana forma wsparcia fakultatywnego. OHP oferowały najbardziej kompleksowe wsparcie -

średnio uczestnik projektów OHP otrzymywał 11 form wsparcia wobec 4,7 w projektach konkursowych i 2,4 w

projektach PUP. Aż 84% uczestników w trakcie udziału w projektach otrzymało lub znalazło samodzielnie ofertę

pracy, stażu, przygotowania zawodowego lub dalszej nauki. Wśród osób, które nie uzyskały takiej oferty, co

trzecia uzyskała dotację na założenie działalności gospodarczej. 84% ofert pracy otrzymanych przez

uczestników było w formie umowy o pracę. Większość z nich stanowiły umowy na czas określony. Wraz z

upływem czasu od zakończenia udziału w projekcie wzrasta odsetek osób pracujących, a maleje uczących się.

Odsetek osób pracujących wśród mężczyzn był o 9 pp. wyższy niż wśród kobiet. Najczęściej sukces w

zatrudnieniu odnosili najstarsi aktywizowani, czyli osoby w wieku 25-29 lat (81%), ale różnica między grupami

wieku jest widoczna głównie między osobami poniżej 18 lat (53% pracujących), a tymi w wieku 18-24 (77%).

Związek z wiekiem prawdopodobnie odzwierciedla częściowo związek z poziomem wykształcenia – osoby z

wyższym wykształceniem, znajdywały pracę znacznie częściej (87%).

Osoby w trudnej sytuacji społecznej podejmowały zatrudnienie z podobną częstością jak pozostali uczestnicy

wsparcia. Wyraźnie niższe odsetki osób pracujących wśród osób w trudnej sytuacji niż wśród ogółu uczestników

wystąpiły jedynie w trzech podkategoriach: wśród osób w wieku 15 -17 lat (o 6 pp.), wśród osób mieszkających

na obszarach miejskich (o 11 pp.) oraz wśród osób o wykształceniu podstawowym lub gimnazjalnym (o 8 pp.).

Ewaluacja ujawniła również pewne wyzwania, przed jakimi stoją obecnie beneficjenci projektów. 2/3

koordynatorów sygnalizowało problemy z rekrutacją odpowiednich kandydatów do udziału w projektach.

Problem ten głównie wskazywali koordynatorzy projektów OHP. Przyczyną niskiego zainteresowania

uczestnictwem w projektach był przede wszystkim brak motywacji osób z kategorii NEET do podejmowania

jakichkolwiek działań aktywizujących, jak również wyjątkowo korzystana sytuacja na polskim rynku pracy.

Opis i ocena jakości ofert zatrudnienia.

11 Staże były najpopularniejszą formą wsparcia. Skorzystało z nich ponad 2/3 uczestników.

63

W ramach realizowanego projektu 27% osób otrzymało propozycję pracy, a 31% znalazło ofertę samodzielnie.

Zgodnie z przyjętą w badaniu definicją, oferta pracy wysokiej jakości to oferta, która jest adekwatna do

zdobytych kwalifikacji, daje stabilność i ochronę zatrudnienia, godziwe wynagrodzenie oraz dobre warunki

pracy, a także jest satysfakcjonująca dla osoby, która ją otrzymała. Wyniki ewaluacji wskazują, że ocena

zdecydowanej większości uczestników była pozytywna. 77% osób stwierdziło, że otrzymana przez nich oferta

pracy była zgodna z ich wykształceniem lub dotychczasowym doświadczeniem zawodowym. Większość

uczestników (68%) oceniła, że w momencie otrzymania oferty ich kwalifikacje były odpowiednie do

wykonywania danej pracy. Około 76% osób oceniało, że otrzymana oferta pracy odpowiada ich oczekiwaniom.

Za pozytywny należy uznać fakt, że aż 84% ofert pracy otrzymanych przez uczestników było w formie umowy o

pracę. Ogółem, z otrzymanej oferty pracy zadowolonych było 67% uczestników. Najsłabszą stroną

otrzymywanych ofert, w ocenie uczestników projektów, były oferowane warunki płacowe.

Opis i ocena postępów poczynionych przez uczestników

Większość uczestników projektów zakończonych w latach 2016-2017 oraz w pierwszym kwartale roku 2018

była w momencie przeprowadzenia ankiety osobami pracującymi (79%). Wskaźnik ten był niewiele niższy wśród

osób w trudnej sytuacji społecznej i wyniósł 77%. Ponadto, co piąta osoba uczyła się w szkole lub na studiach

(20%), a 13% badanych łączyło naukę z pracą. 11% uczestników projektów prowadziło działalność gospodarczą.

Łącznie aż 84% wszystkich osób uczyło się lub pracowało w dniu przeprowadzenia badania. Częściej kształciły

się kobiety – 21%, niż mężczyźni – 18%. Najwyższy odsetek uczestników kształcił się wśród osób, które do

projektu przystąpiły między 15 i 17 rokiem życia (aż 66%). Nieco wyższy odsetek odnotowano też wśród osób w

wieku 18-24 (28%) zaś znacznie niższy w najstarszej grupie wieku (tylko 7%). Zauważalny jest także stosunkowo

wysoki odsetek osób wracających do kształcenia wśród osób z niepełnosprawnością (26%).

64

Spis wykresów

Wykres 1 Stopień realizacji celów strategii Europa 2020 wyrażony w procentach. ....................... 14

Wykres 2. Wkład EFSI w realizację strategii „Europa 2020” (w mld zł) – wg stanu na 31.12.2018 r. ... 15

Wykres 3. Postęp w realizacji Umowy Partnerstwa 2014-2020 wg stanu na koniec 2017 r. oraz w 2018

r. ............................................................................................................................................................ 17

Wykres 4. Postęp w realizacji Umowy Partnerstwa 2014-2020 wg Celów Tematycznych (na dzień 31

grudnia 2018 r.) ..................................................................................................................................... 18

Wykres 5. Udział procentowy realizacji celów pośrednich (co najmniej 85%) wskaźników wybranych

do ram wykonania w KPO. .................................................................................................................... 27

Wykres 6. Liczba wskaźników wybranych do ram wykonania w RPO. .................................................. 28

Wykres 7. Udział procentowy realizacji celów pośrednich (co najmniej 85%) wskaźników wybranych

do ram wykonania w RPO. .................................................................................................................... 29

Spis tabel

Tabela 1. Stan wdrażania Umowy Partnerstwa 2014-2020 według Celów Tematycznych (na dzień 31

grudnia 2018 r., dane narastająco od uruchomienia) ........................................................................... 20

Tabela 2. Stan wdrażania Programu Operacyjnego Rozwój Obszarów Wiejskich wg stanu na

31.12.2018 r. ......................................................................................................................................... 21

Tabela 3. Źródła finansowania realizacji celów klimatycznych. ............................................................ 31

Tabela 4. Indykatywne kwoty przeznaczone w krajowych programach operacyjnych na cele

klimatyczne. ........................................................................................................................................... 31

Tabela 5. Indykatywne kwoty przeznaczone w regionalnych programach operacyjnych na cele

klimatyczne. ........................................................................................................................................... 32

Tabela 6. Wsparcie wykorzystane na cele dotyczące zmiany klimatu. ................................................. 32

Tabela 7. Stan realizacji projektów w ramach RLKS w województwach: kujawsko-pomorskim i

podlaskim na koniec 2018 r. .................................................................................................................. 41

Tabela 8. Zestawienie liczby instytucji wdrażających KPO i RPO w latach 2014-2020 oraz w latach

2007-2013 ............................................................................................................................................. 47

Tabela 9. Zestawienie liczby etatów w ramach programów operacyjnych UP 2014-2020 z liczbą

etatów współfinansowanych ze środków PO PT oraz planowaną liczbą etatów współfinansowanych ze

środków PO PT wg Planu działań (…) .................................................................................................... 48

Sprawozdanie z postępów we wdrażaniu...SOR – Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do...

Documents

Transcript of Sprawozdanie z postępów we wdrażaniu...SOR – Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do...