1

SPRAWOZDANIE Z NADZORU PEDAGOGICZNEGO

SPRAWOWANEGO PRZEZ DYREKTORA

OŚRODKA ROZWOJU POLSKIEJ EDUKACJI ZA GRANICĄ

W WARSZAWIE W ROKU SZKOLNYM 2011/2012

Ośrodek Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą w Warszawie koordynuje zadania związane

z organizacją kształcenia dzieci obywateli polskich czasowo przebywających za granicą,

jednocześnie podejmuje działania mające na celu podnoszenie jakości prowadzonego

w szkołach zagranicą nauczania.

Dyrektor Ośrodka Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą (ORPEG) sprawuje nadzór

pedagogiczny nad:

1. Nauczycielami zatrudnionymi w szkołach im. Komisji Edukacji Narodowej (KEN)

w ORPEG.

2. Dyrektorem Zespołu Szkół, kierownikami Szkolnych Punktów Konsultacyjnych i Filii.

3. Nauczycielami sekcji polskich w szkołach obcych systemów oświaty.

W szkołach im. KEN w ORPEG w roku szkolnym 2011/12 w systemie kształcenia

na odległość naukę pobierało 641 uczniów:

- w Szkole Podstawowej im. KEN -360 uczniów (w ramowym planie nauczania 97,

w uzupełniającym 263),

- w Gimnazjum im. KEN – 122 uczniów (w ramowym planie nauczania 34,

w uzupełniającym planie nauczania 88),

- w Liceum Ogólnokształcącym im. KEN – 159 uczniów (w ramowym planie nauczania

113, w uzupełniającym planie nauczania 46).

Za granicą funkcjonowały 73 placówki, w tym 1 Zespół Szkół, 4 sekcje w szkołach

francuskich, 59 Szkolnych Punktów Konsultacyjnych oraz 9 Filii Szkolnych Punktów

Konsultacyjnych. We wszystkich tych szkołach naukę pobierało 14614 uczniów.

2

I. Wnioski ze sprawowanego nadzoru pedagogicznego nad nauczycielami szkół im.

KEN

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 października 2009 r.

w sprawie nadzoru pedagogicznego (Dz. U. Nr 168, poz. 1324) Dyrektor Ośrodka opracował

plan nadzoru pedagogicznego, który został przedstawiony radzie pedagogicznej w dniu

29 sierpnia 2011 r. Nadzór pedagogiczny sprawowany przez Dyrektora Ośrodka Rozwoju

Polskiej Edukacji za Granicą nad nauczycielami szkół im. KEN w Warszawie polegał na:

1. Przeprowadzeniu ewaluacji wewnętrznej,

2. Przeprowadzeniu kontroli przestrzegania przez nauczycieli przepisów prawa

dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej

działalności statutowej szkoły,

3. Wspomaganiu nauczycieli poprzez organizację szkoleń i narad tematycznych.

Ad 1)

Działania ewaluacyjne przeprowadził zespół ewaluacyjny w zakresie następujących wymagań:

1.2.Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności.

2.3. Procesy edukacyjne mają charakter zorganizowany.

3.4. Rodzice są partnerami szkoły.

Zespół ewaluacyjny po określeniu problematyki ewaluacji, przygotował narzędzia badawcze

i przeprowadził badania w trakcie trwania egzaminów klasyfikacyjnych w okresie

od 2 do 20 lipca 2012 r. oraz od 8 do 28 sierpnia 2012 r.

W analizie wymagania 1.2. Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności podkreślono,

iż uczniowie szkół im. KEN uzyskują coraz lepsze wyniki w nauce przy właściwej diagnozie

ich umiejętności, motywowaniu do poszerzania wiedzy oraz właściwym wspomaganiu

ze strony nauczycieli. Najmniej trudności sprawia uczniom opracowywanie prac z języka

angielskiego i języka niemieckiego. Najtrudniejszymi przedmiotami okazały

się matematyka, chemia i fizyka. Uczniowie argumentowali to faktem, iż tematyka tych

przedmiotów jest trudna do samodzielnego opanowania. Najważniejszym wnioskiem

po analizie tego wymagania jest zintensyfikowanie konsultacji z przedmiotów ścisłych oraz

3

bardziej efektywne wspieranie uczniów w opracowywaniu zagadnień z prac kontrolnych.

Ponadto przeprowadzona ewaluacja ww. wymagania wykazała, iż:

nauczyciele popełniają błędy ortograficzne przy recenzowaniu prac kontrolnych,

sporządzane recenzje są często szablonowe, ogólnikowe bez zróżnicowania poziomu

wiedzy i umiejętności ucznia,

prace kontrolne zawierają błędy merytoryczne,

testy egzaminacyjne są powielane z ubiegłego roku szkolnego,

nie zawsze informacja odnośnie punktacji zadań jest przekazywana uczniom,

sformułowane polecenia w zadaniach są wieloznaczne, co powoduje niezrozumienie

ich przez uczniów.

W analizie wymagania 2.3.Procesy edukacyjne mają charakter zorganizowany stwierdzono,

że poziom obciążenia uczniów z powodu prac kontrolnych jest dość zróżnicowany i wynika

z indywidualnego podejścia do obowiązków szkolnych. Uczniowie zbyt rzadko konsultują się

z nauczycielami podczas uzupełniania prac. Ich podstawowym źródłem informacji jest

komputer i internet. Dopiero na trzecim miejscu są podręczniki szkolne.

Po analizie wymagania 3.4. Rodzice są partnerami Szkoły stwierdzono, że szkoły im. KEN

w swoich działaniach uwzględniają możliwości i potrzeby środowiska uczniowskiego. Ważnym

wnioskiem jest intensywniejsze zaangażowanie rodziców/opiekunów prawnych

w proces edukacji swoich dzieci, szczególnie na etapie gimnazjum i liceum.

Ad 2)

W ramach kontroli przestrzegania prawa w zakresie działalności dydaktycznej, wychowawczej

i opiekuńczej szkoły, zostały przeprowadzone kontrole dokumentacji przebiegu nauczania,

systematyczności oceniania uczniów, realizacji podstawy programowej, sposobów

recenzowania prac kontrolnych oraz prowadzenia dokumentacji szkolnej.

Na podstawie analizy dokumentacji stwierdzono, iż nauczyciele właściwie realizowali

podstawę programową kształcenia ogólnego i wdrażali ramy programowe kształcenia

uzupełniającego. Nauczyciele dokumentowali w dzienniku pełnione dyżury oraz ich zakres

tematyczny. Kontrola wykazała, że nie wszyscy nauczyciele wypełnili obowiązek pełnienia

dyżurów na terenie Ośrodka.

4

Kontrolą objęto również sposób organizowania oraz przebieg egzaminów klasyfikacyjnych

i egzaminu maturalnego. Wynika z niej, że egzaminy klasyfikacyjne było prawidłowo

przeprowadzone, a egzamin maturalny przebiegł zgodnie z procedurami określonymi przez

Centralną Komisję Egzaminacyjną.

Kontroli poddano również terminowość sprawdzania prac kontrolnych. Należy stwierdzić,

iż nie wszyscy nauczyciele przestrzegali wyznaczonych terminów oddawania sprawdzonych

prac kontrolnych.

Ad 3)

Zadania wynikające ze wspomagania dotyczyły organizowania szkoleń wewnętrznych.

Odbyły się następujące szkolenia:

Ramy programowe kształcenia uzupełniającego.

Konstruowanie programów nauczania zgodnych z nową podstawą programową

w nauczaniu ramowym i uzupełniającym.

Szkolenie językowe dla nauczycieli.

Organizacja i przeprowadzanie egzaminu maturalnego.

Zasady oceniania, egzaminowania i promowania uczniów w kontekście

egzaminów klasyfikacyjnych i poprawkowych.

Z przeprowadzonych rozmów z nauczycielami wynika, iż szkolenia zostały odebrane przez

nauczycieli bardzo pozytywnie. Nauczyciele ocenili je jako użyteczne

i bardzo pomocne w realizacji zadań edukacyjnych.

5

II. Wnioski ze sprawowanego nadzoru pedagogicznego nad dyrektorem Zespołu Szkół

i kierownikami Szkolnych Punktów Konsultacyjnych i Filii

1.Kontrola

W szkolnych punktach konsultacyjnych kontrolą objęto stopień realizacji przez kierowników

i dyrektora zadań w zakresie funkcjonowania szkoły lub placówki w środowisku lokalnym,

ze szczególnym uwzględnieniem wykorzystywania zasobów środowiska na rzecz wzajemnego

rozwoju oraz w zakresie zarządzania szkołą – warunki lokalowe i wyposażenie szkoły, stopień

realizacji zadań kierownika w zakresie przestrzegania przepisów prawa odnośnie oceniania,

klasyfikowania i promowania uczniów, a także stopień realizacji zadań przez kierownika szkoły

w zakresie organizacji działalności dydaktyczno – wychowawczej i sprawowania nadzoru

pedagogicznego, nadzoru nad powierzonym majątkiem oraz sposób gospodarowania środkami

finansowymi.

Ponadto, w związku ze skargami na sposób prowadzenia SPK w Berlinie, kontrolą objęto

stopień realizacji procesów kontroli zarządczej, a także dokonano analizy relacji kierownik-

kadra pedagogiczna, a także kierownik- uczeń.

Skontrolowano działalność dydaktyczno – wychowawczą następujących szkół:

1) Szkolnego Punktu Konsultacyjnego przy Ambasadzie RP w Kijowie,

2) Szkolnego punktu Konsultacyjnego przy Ambasadzie RP w Mińsku,

3) Szkolnego Punktu Konsultacyjnego przy Ambasadzie RP w Oslo,

4) Szkolnego Punktu Konsultacyjnego przy Ambasadzie RP w Berlinie (kontrola

interwencyjna).

Wnioski z przeprowadzonych kontroli:

1) W kontrolowanych placówkach stwierdzono uchybienia co do sposobu prowadzenia

dokumentacji szkolnej – zauważono błędy przy prowadzeniu dzienników lekcyjnych:

brak systematyczności w uzupełnianiu obecności uczniów, uchybienia

w dokumentowaniu tematu zajęć i obecności nauczyciela na lekcjach własnym

podpisem nauczyciela, nieuzupełnione księgi uczniów (brak adnotacji o dacie

i przyczynie opuszczenia szkoły przez ucznia), nieprawidłowe prowadzenie księgi

protokołów Rady pedagogicznej (nieponumerowane strony księgi, opuszczone, puste

6

miejsca na wpisy z posiedzeń), wadliwie prowadzenie akt osobowych nauczycieli,

błędne prowadzenie ksiąg ewidencji majątkowej,

2) Poprawy wymaga sposób prowadzenia dokumentacji klasyfikacji uczniów:

przyjmowanie uchwał o klasyfikowaniu i promowaniu i zamieszczanie

ich w protokołach z posiedzeń Rad Pedagogicznych; zauważono także, że arkusze ocen

na wszystkich poziomach (z wpisem numeru PESEL) nie zawsze są na bieżąco

aktualizowane,

3) Warunki lokalowe kontrolowanych szkół są zgodne z wymogami bezpieczeństwa

i higieny pracy, zaś kierownicy stale dążą do wyposażania szkół w nowe pomoce

dydaktyczne oraz sprzęt. W minionym roku szkolnym ORPEG doposażył szkoły

w komputery i inne urządzenia biurowe,

4) Należy zwrócić uwagę na formy i metody pracy przy wprowadzaniu nowych treści

programowych, szczególnie zaś na stosowanie różnorodnych metod aktywizujących,

szczególnie w tych grupach klasowych, w których uczą się dzieci prezentujące różny

poziom kompetencji językowych,

5) W pracy dydaktycznej należy stale uwzględniać formy i metody pracy służące stałemu

podnoszeniu kompetencji języków uczniów,

6) Szkoły kładą nacisk na współpracę ze środowiskiem lokalnym w celu pełniejszej

integracji środowiska polonijnego i realizują programy dydaktyczno-wychowawcze

służące kształtowaniu u uczniów poczucia tożsamości i związków z Polską. Te działania

należy stale rozwijać.

2. Ewaluacja zewnętrzna

W czerwcu 2012 r. przeprowadzone zostały badania ewaluacyjne w ramach ewaluacji

zewnętrznej w SPK przy Ambasadzie RP w Paryżu oraz w ZS przy Ambasadzie RP

w Atenach. Obszary ewaluacji:

1. Funkcjonowanie szkoły/placówki w środowisku lokalnym:

- rodzice jako partnerzy szkoły,

2. Zarządzanie szkołą/placówką:

- warunki lokalowe i wyposażenie szkoły

7

Wnioski z ewaluacji zewnętrznych zostaną przedstawione Radom Pedagogicznym szkół

na pierwszych posiedzeniach we wrześniu 2012, a raporty przekazane do szkół zgodnie

z wymogami Rozporządzenia o nadzorze pedagogicznym.

3. Wspomaganie

W roku szkolnym 2011/12 podjęto następujące działania wspomagające:

1. W dniach 27-30 września 2011 r. w Teresinie w ramach projektu Otwarta Szkoła –

System Wsparcia Uczniów Migrujących zorganizowano konferencję pt. „Uczeń

powracający z zagranicy w polskim systemie oświaty – nauka i integracja”

dla dyrektorów i kierowników SPK. Podczas konferencji szeroko poruszono

problematykę migracji dzieci i młodzieży w kontekście zadań stojących przed szkołą,

zaprezentowano platformę internetową przystosowaną do potrzeb uczniów polskich

biorących udział w konsultacjach on – line. Przedstawiono również informacje

o zmianach w prawie oświatowym i omówiono poszczególne rozporządzenia odnoszące

się do działalności SPK.

2. W dniach 2-6 marca zorganizowano w Warszawie kurs dla kierowników szkół

przygotowujące do pracy z nowymi ramami programowymi oraz do pracy w zespole

programowym szkoły w ramach projektu Opracowanie i pilotażowe wdrożenie

innowacyjnych programów nauczania dla uczniów polskich za granicą. W trakcie tego

spotkania zorganizowano również szkolenia z zakresu kontroli zarządczej w szkole

i sprawowania nadzoru pedagogicznego.

3. Kierownicy oraz nauczyciele SPK, którzy wcześniej nie ukończyli kursu

kwalifikacyjnego zarządzania oświatą, uczestniczyli w zorganizowanym dla nich kursie

on-line przez ORPEG PCN. Kurs ukończyło 60 osób, zdobywając wymagane

kwalifikacje zawodowe.

4. W dniach 2 – 5 lipca oraz 29.08 – 31.08 2012 r. zorganizowano w Święcicach

wakacyjne szkolenie dla nauczycieli polskich za granicą, w których uczestniczyli także

nauczyciele i kierownicy SPK.

5. Podczas przeprowadzanych kontroli organizowano szkoleniowe rady pedagogicznych

dla nauczycieli kontrolowanych szkół.

6. W trakcie roku szkolnego na bieżąco przekazywano informacje o aktualnościach

i zmianach w prawie oświatowym,

8

7. Udzielano porad kierownikom i nauczycielom SPK w zakresie dydaktyki, wychowania

oraz budowania poprawnych stosunków interpersonalnych w szkole.

4. Analiza sprawozdań z działalności szkół

Dyrektorzy i kierownicy szkół do 31 sierpnia 2012 r. przesyłają do dyrekcji ORPEG

sprawozdania z rocznej działalności, w tym sprawozdanie z realizacji nadzoru pedagogicznego.

Wnioski po analizie sprawozdań:

1. Aktualny jest problem z zatrudnianiem nauczycieli o wyższym stopniu awansu

zawodowego niż kontraktowy, co związane jest z trudnością odnoszącą

się do zdobywania kolejnych stopni awansu zawodowego przez nauczycieli, którzy

pracują w SPK,

2. Kierownicy zwracają uwagę na pogłębiające się zjawisko trudności w poprawnym

posługiwaniu się językiem polskim wśród uczniów, także tych, których rodzice

deklarują plany powrotu do Polski w ciągu najbliższych lat oraz wśród uczniów klas

najmłodszych, jako pokolenia urodzonego w kraju pobytu, dla których język polski

nie jest pierwszym językiem,

3. W niektórych szkołach występuje problem zbyt dużej liczebności dzieci w klasie

o zróżnicowanym poziomie języka polskiego, co utrudnia opanowanie materiału

przez uczniów i postępy w nauce,

4. Widoczna jest chęć współpracy ze środowiskiem lokalnym społeczności szkolnych,

w wielu miejscach tam współpraca jest efektywna, są jednak kraje, gdzie

społeczność Polaków nie przejawia takiej gotowości,

5. Niektóre szkoły zgłaszają także trudności w korzystaniu z dostępu do Internetu, inne

rozwijają swoje strony internetowe, co ułatwia informowanie środowisk polonijnych

o istnieniu i ofercie placówki,

6. Zauważyć można, mimo ograniczonych możliwości korzystania,

z najnowocześniejszych pomocy audiowizualnych podczas zajęć w szkołach,

indywidualną prace nauczycieli, którzy coraz częściej przechodzą do aktywizujących

form nauczania, realizując nowe ramy programowe nauczania uzupełniającego

(projekty, prezentacje, przedstawienia, drzewka decyzyjne, plansze poglądowe itp.),

co z kolei wpływa na wykształcanie się nawyku samokształcenia; nauczyciele

9

systematycznie podnoszą swoje kwalifikacje, uczestniczą w kursach doskonalących

i szkoleniach organizowanych przez ORPEG i ORPEG PCN, śledzą zmiany

w polskiej edukacji, z powodzeniem przenosząc na grunt nauczania w SPK

najciekawsze pomysły i rozwiązania,

7. Mimo ogromnych starań czynionych przez nauczycieli, uczniowie klas starszych,

którzy wracają do Polski np. na studia, zwracają uwagę na własne braki językowe

w posługiwaniu się fachową terminologią, szczególnie z zakresu przedmiotów

matematyczno – przyrodniczych, a więc tych, które nie są nauczane w polskich

szkołach za granicą.

5. Badania i ankiety

W ramach sprawowanego nadzoru dydaktycznego dyrektor ORPEG przeprowadził w szkołach

ankiety dotyczące:

1. Problematyki przyjęć nowych uczniów do szkół (marzec 2012 r.)

2. Stanu wdrażania ram programowych nauczania uzupełniającego SPK w roku szkolnym

2011/12 (czerwiec 2012 r.)

Celem przeprowadzonych ankiet było pozyskanie informacji, co do stopnia zaspokojenia

potrzeb środowisk polonijnych w zakresie nauczania języka polskiego w miejscach, w których

ulokowane są nasze szkoły, planowania działań ORPEG w dalszym organizacyjnym wspieraniu

pracy szkół, pozyskanie danych o stanie wdrożenia nowych programów nauczania i informacji

odnośnie potrzeb co do wspomagania szkół w tym zakresie w kolejnym roku szkolnym.

Ankieta dotycząca przyjęć uczniów do szkół

W ankiecie wzięło udział 55 osób. Kierownicy placówek podali liczbę dzieci uczących

się w poszczególnych typach szkół. Liczba uczniów we wszystkich placówkach biorących

udział w badaniu wyniosła około 11 178 osób. Najwięcej dzieci uczyło się w Szkołach

Podstawowych – 72 % (8012 uczniów). Liczba uczniów w Gimnazjach wyniosła - 22 % (2443

uczniów) a w Liceach - 6 % (723 uczniów).

Na pytanie dotyczące sytuacji nieprzyjęcia dziecka do szkoły w roku szkolnym 2011/2012, 44

kierowników odpowiedziało, że nie zdarzyła się taka sytuacja w ich szkole. W 11 przypadkach

kierownicy odpowiedzieli, że odmówili przyjęcia dziecka do szkoły.

10

Jako przyczynę nieprzyjęcia dziecka do szkoły, Kierownicy placówek najczęściej wskazali

następujące przypadki:

• Brak wolnych miejsc w szkole stał się podstawą nieprzyjęcia dzieci do szkoły w siedmiu

Szkolnych Punktach Konsultacyjnych. Przypadek braku wolnych miejsc, odnotowano

w SPK: Londyn, Dublin, Mińsk, Nowy Jork, Sztokholm, Cavan i Cork.

• Przypadek nieprzyjęcia dziecka do szkoły z powodu zbyt niskiego poziomu znajomości

języka, miał miejsce w SPK: Nowy Jork, Wiedeń i Kolonia.

• Nie odnotowano przypadków nieprzyjęcia dziecka do szkoły z powodu braku

odpowiednich warunków organizacyjnych w szkole.

• Niedostarczenie zaświadczenia o uczęszczaniu dziecka do szkoły (szkoły działającej

w systemie oświaty innego kraju lub szkoły europejskiej działającej na podstawie

Konwencji o Statusie Szkół Europejskich), stało się podstawą nieprzyjęcia dziecka

do szkoły w SPK w Wiedniu.

• W dwóch przypadkach miał miejsce inny powód, nie wymieniony w niniejszej ankiecie,

który stał się podstawą nieprzyjęcia dziecka do szkoły. W Filii SPK w Ostii powodem

nieprzyjęcia dziecka do szkoły była niemożność uruchomienia klasy IV po klasie III,

w drugiej placówce w Latinie. W Filii SPK w St. Germain na decyzje negatywną

o przyjęcie dzieci do szkoły, wpłynął fakt niespełnienia kryteriów określonych przez

francuskie władze oświatowe.

W sytuacji decyzji o nieprzyjęciu dziecka do szkoły w roku szkolnym 2011/2012, Kierownicy

placówek zasugerowali rodzicom następujące kroki:

• Zasugerowanie nauki w systemie nauczania na odległość (przez platformę on-line

ORPEG) miało miejsce w Filii SPK w Ostii i St. Germain oraz w SPK w: Wiedniu,

Dublinie, Cork, Cavan i Sztokholmie.

• W Filii SPK w St. Germain oraz SPK w: Wiedniu, Dublinie, Nowym Jorku, Londynie,

Mińsku i Cavan, zasugerowano naukę dziecka w innej szkole polonijnej.

• W SPK w Cork zasugerowano rodzicom, aby dziecko uczyło się j. polskiego

11

we własnym zakresie.

• Jako „inne” kroki w przypadku nieprzyjęcia dziecka do szkoły, w Filii SPK w Ostii

zaproponowano rodzicom przywożenie dzieci do klasy IV, do placówki oddalonej o 80

km od Latiny. W SPK w Wiedniu zasugerowano naukę języka polskiego jako ojczystego

w szkole austriackiej, ale tylko na poziomie klas młodszych. W SPK w Kolonii

zasugerowano naukę w funkcjonującym w szkołach niemieckich Nadrenii Północnej

Westfalii systemie nauczania języka polskiego jako języka ojczystego przodków,

w międzyszkolnych grupach wiekowych.

W niniejszej ankiecie nie odnotowano przypadków nie podjęcia żadnych kroków, w przypadku

nie przyjęcia dziecka do szkoły w roku szkolnym 2011/2012.

Badanie stanu wdrażania ram programowych nauczania uzupełniającego w Szkolnych

Punktach Konsultacyjnych w roku szkolnym 2011/12

Wyniki badania przedstawia zamieszczona poniżej prezentacja.

12

13

14

\

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

III. Wnioski ze sprawowanego nadzoru pedagogicznego nad nauczycielami Sekcji

polskich szkół francuskich i w szkołach berlińskich

W związku z powierzeniem nadzoru pedagogicznego nad nauczycielami oddelegowanymi

do sekcji polskich w szkołach obcych systemów edukacji organizowane są wizytacje

w szkołach, w których ulokowane są sekcje, dokonywana diagnoza sytuacji dydaktycznej

sekcji, organizowane są szkolenia, w których uczestniczą nauczyciele i kierownicy sekcji,

a także – bezpośrednie spotkania dyrektora ORPEG z kierownikami sekcji, służące

podsumowaniu roku szkolnego, a także planom pracy na kolejny okres.

a) Sekcje polskie działające we francuskim systemie szkolnictwa

Do pracy w sekcjach polskich szkół francuskich oddelegowani są nauczyciele zatrudnieni

w Szkolnych Punktach Konsultacyjnych. Nieuregulowane są zasady współpracy między Polską

a Francją w sprawach organizacji działalności sekcji, a w konsekwencji status nauczycieli –

szczególnie kierowników - sekcji polskich w tych szkołach. Nauczyciele realizują program

nauczania zatwierdzony przez stronę francuską. Na koniec edukacji uczniowie przystępują

do matury z języka polskiego, historii Polski i geografii w systemie OIB.

Sekcje polskie działają w następujących ośrodkach: Lycee Montaigne (Paryż); St Germain en

Laye, Lyon CSI – Cité Scolaire Internationale, Strasbourg (Ecole elementaire, College de

l’Esplanade, Lycee International).

W roku 2011/12 podjęte zostały następujące czynności wynikające ze sprawowanego nadzoru:

Zorganizowano w Lycee Montaigne w Paryżu szkolenie metodyczne i lekcje pokazowe

dla nauczycieli sekcji, na które zaproszeni zostali także nauczyciele uczący j. polskiego

poza strukturami Ośrodka. Szkolenie, w ramach środków własnych, przeprowadziła

nauczycielka konsultantka z Polonijnego Centrum Nauczycielskiego.

W Paryżu zorganizowano spotkanie z kierownikami sekcji, w trakcie którego

przeprowadzono podsumowanie mijającego roku szkolnego, określono także cele

dydaktyczne do osiągnięcia w kolejnym roku, jak również potrzeby w zakresie

doskonalenia zawodowego nauczycieli sekcji.

Nauczyciele sekcji oraz ich kierownicy uczestniczyli w szkoleniach realizowanych

w ramach projektów EFS Włącz Polskę i Otwarta Szkoła System wsparcia uczniów

25

migrujących.

W ramach współpracy z francuskim Service Interacadémique des examens et concours,

Ośrodek zrealizował zadanie weryfikowania arkuszy maturalnych (opcja OIB) z języka

polskiego, geografii i historii dla sekcji polskich we Francji.

Wnioski:

1. Mijający rok był rokiem udanej pracy dydaktycznej w sekcjach.

2. Udział w szkoleniach oraz wdrażanie nowych programów nauczania rozbudziło

w nauczycielach sekcji większą świadomość odpowiedzialności za dokonywane wybory

co do treści nauczania i metod pracy.

3. Wciąż istnieje konieczność nacisku na kształcenie kompetencji językowych u uczniów.

W minionym roku wiele pracy nauczyciele włożyli w ten obszar.

4. Nauczyciele dążą do częstszego stosowania różnych metod aktywizujących, tak,

aby uczniowie (o różnym poziomie kompetencji językowych) oddziaływali na siebie

i się wzajemnie korygowali.

5. Dzięki pracy nauczycieli i organizacji wielu różnych wydarzeń w szkołach, i sekcje

polskie – a w konsekwencji polska kultura – są coraz skuteczniej promowane

w środowisku szkolnym , w których działają.

b) Sekcje Polskie Szkół berlińskich

Od dnia 1 września 2010 r. do pracy w sekcjach polskich Szkół Berlińskich,

po przeprowadzonym konkursie przez Ośrodek Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą

w Warszawie została oddelegowana - Pani Joanna Danszczyk. Obecnie jest ona jedynym

polskim nauczycielem, który naucza języka polskiego, jako obcego w trzech berlińskich

szkołach: Albrecht-Dürer-Gymnasium (ADG), Robert-Jungk-Oberschule (RJO) oraz Gabrielle-

von-Bülow Oberschule (GvB). Ogólna liczba uczniów uczestniczących w zajęciach języka

polskiego w tych trzech szkołach wynosi 115.

W ramach nadzoru pedagogicznego dokonana została analiza przekazywanych przez

nauczycielkę sprawozdań z pracy dydaktycznej.

26

Wnioski:

Pozytywnie oceniono sposób, w jaki nauczycielka poradziła sobie z trudnym zadaniem:

stworzyć program nauczania języka polskiego z jednoczesnym uwzględnieniem poziomu

znajomości języka polskiego u uczniów, którzy wybrali naukę tego przedmiotu.

Nauczanie języka polskiego w szkołach berlińskich znajduje się na etapie początkowym,

jednakże dzięki delegowaniu nauczyciela z Polski – przynajmniej w kilku szkołach niemieckich

– staje się zauważalne.

IV. Wnioski ze sprawowanego nadzoru pedagogicznego nad nauczycielami Szkół

Europejskich

W roku szkolnym 2011/12 do pracy w Szkołach Europejskich zostało oddelegowanych

24 polskich nauczycieli: 13 nauczycieli do szkół średnich i 11 nauczycieli do szkół

podstawowych i przedszkoli.

Nadzór nad polskimi nauczycielami zatrudnionymi w Szkołach Europejskich sprawują

wizytatorzy:

Pan Konrad Leszczyński – wizytator szkół średnich,

Pani Urszula Łączyńska – wizytator szkół podstawowych i przedszkoli.

Sprawowany nadzór polegał na:

kontroli prawidłowości przeprowadzania egzaminu maturalnego z języka polskiego,

matematyki i geografii w Szkole Europejskiej Bruksela I,

kontroli prawidłowości opracowania planów rocznych i periodowych,

hospitowaniu zajęć nauczycieli,

dokonywaniu oceny pracy nauczycieli,

zorganizowaniu szkolenia dla nauczycieli Szkół Europejskich na poziomie przedszkola

i szkół podstawowych,

zorganizowaniu szkolenia dla nauczycieli Szkół Europejskich na poziomie szkoły

średniej,

27

przedstawianiu wniosków i opinii Pani Magdalenie Bogusławskiej - szefowi polskiej

delegacji w Radzie Zarządzającej Szkół Europejskich.

Wnioski:

nauczyciele w sposób właściwy wywiązują się ze swoich zadań,

egzamin maturalny jest przeprowadzany przez nauczycieli zgodnie z obowiązującymi

procedurami,

plany nauczania semestralne i roczne sporządzane przez nauczycieli na poziomie szkoły

podstawowej są zróżnicowane pod względem merytorycznym, nie zawsze są zgodne

z podstawą programową kształcenia ogólnego i nie zawsze ujmują w sposób prawidłowy

cele nauczania, metody oceniania i ewaluacji pracy uczniów,

nauczyciele, szczególnie zatrudnieni w Szkołach Europejskich, w których

nie funkcjonują sekcje polskie, zgłaszają niedostateczną liczbę pomocy i środków

dydaktycznych oraz prenumeraty czasopism,

ważnym jest dalsze wspomaganie nauczycieli pod kątem merytorycznego

przygotowania zestawów maturalnych oraz stosowania kryteriów oceniania ze sstrony

eksperta języka polskiego oraz wizytatora szkół średnich.

V. Wnioski ze sprawowanego nadzoru pedagogicznego nad nauczycielami Polonijnego

Centrum Nauczycielskiego w Lublinie

Nadzór pedagogiczny sprawowany nauczycielami PCN w Lublinie polegał na:

1. Przeprowadzaniu ewaluacji organizowanych szkoleń,

2. Kontroli przestrzegania przez nauczycieli przepisów prawa dotyczących statutowej

działalności placówki,

3. Wspomaganiu nauczycieli poprzez organizację szkoleń i narad tematycznych.

Ad 1)

1.1 Pozyskanie informacji, czy i w jaki sposób są realizowane potrzeby nauczycieli

polonijnych, korzystających ze szkoleń ORPEG PCN w Lublinie

28

Wnioski:

1. Ankiety diagnozowania potrzeb nauczycieli polonijnych są gromadzone, po każdym

ze szkoleń. Z treści ich wynika jednak nieadekwatność deklaracji ankietowych w stosunku

do faktycznych zgłaszanych potrzeb – cenione są wyżej zagadnienia metodyczne, a nie

przedmiotowe, jak wskazywałyby deklaracje w ankietach. Dla poprawy miarodajności

badań należy zwiększyć udział nauczycieli (uczestników szkoleń prowadzonych przez

ORPEG PCN) w badaniach prowadzonych on-line.

2. Z ankiet ewaluacyjnych wypełnianych po zakończeniu kursów wynika, że nauczyciele

bardzo wysoko oceniają treści szkoleń prowadzonych przez ORPEG PCN, nabycie nowych

umiejętności, w tym wykorzystania multimediów (nowoczesnych aplikacji komputerowych,

platform e-learningowych, tablic interaktywnych).

3. W celu podniesienia jakości gromadzonych informacji na temat potrzeb nauczycieli

polonijnych podjęto decyzję o konieczności zmodyfikowania elektronicznego formularza

ankiety.

1.2. Pozyskanie informacji, czy i w jakim zakresie funkcjonuje współpraca w zespołach

nauczycieli ORPEG PCN.

Wnioski:

1. Współpraca nauczycieli konsultantów w ORPEG PCN funkcjonuje w pełnym zakresie

i w roku szkolnym 2011/2012, podobnie jak w latach poprzednich, była nacechowana

poczuciem odpowiedzialności za placówkę. Indywidualne cele pracowników były zgodne

z zespołowymi. Relacje interpersonalne charakteryzowały się szacunkiem, chęcią niesienia

pomocy, umiejętnością przekazywania poleceń oraz słuchania siebie nawzajem,

współdziałaniem, zaufaniem. Efektem zgodna współpraca wszystkich pracowników

ORPEG PCN, w tym administracji.

Ad 2)

Przestrzeganie przez nauczycieli przepisów prawa dotyczących statutowej działalności

placówki.

29

Wnioski:

1. W ramach przestrzegania przez nauczycieli przepisów prawa, dotyczących statutowej

działalności placówki, prowadzona była systematyczna kontrola dokumentacji kursów,

w tym dzienników, sprawozdań, programów. Kierownicy szkoleń na bieżąco składali

wymaganą dokumentację.

2. W trakcie planowania kursów kierownicy analizowali materiały dydaktyczne

przygotowywane przez prowadzących zajęcia, wpływając na ich zakres metodyczny

i merytoryczny.

Ad 3)

Wspomaganie – szkolenia i narady dla nauczycieli

Wnioski

1. Szkolenia wewnętrzne, prowadzone przez zewnętrznego trenera, poświęcone były

doskonaleniu współpracy w zespole. W efekcie przyniosły umocnienie więzi pomiędzy

wszystkimi pracownikami.

2. Cykliczne spotkania poświęcone były przekazywaniu informacji wewnątrz i na zewnątrz

placówki oraz analizom dotyczącym bieżącego funkcjonowania ORPEG PCN.

Zaowocowały one dostosowywaniem oferty edukacyjnej do potrzeb uczestników szkoleń

(np. kursy kwalifikacyjne czy nowe tematy kursów on-line).

3. Nauczyciele ORPEG PCN skorzystali ze szkoleń w ramach projektu Włącz Polskę, dzięki

czemu efektywniej mogli wspomagać środowiska polskojęzyczne za granicą.

Warszawa, 31 sierpnia 2012 r.