Instytut Badawczy LeÊnictwa

Sprawozdaniez dzia∏alnoÊci

Instytutu Badawczego LeÊnictwaw roku 2006

S´kocin Stary, 2007

Opracowa∏ zespó∏ w sk∏adzie: prof. dr hab. Jan Zajàczkowski, dr in˝. Maria Gozdalik,mgr in˝. Joanna Szewczykiewicz, mgr in˝. Gra˝yna Szujecka, mgr in˝. Marta Topczewska

Na podstawie materia∏ów z zak∏adów naukowo-badawczych IBL

Fot. na ok∏adce: E. Dmyterko

SPIS TREÂCI

WPROWADZENIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

1. STRUKTURA INSTYTUTU – STAN NA DZIE¡ 31.12.2006 R. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71.1. Dyrekcja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71.2. Rada Naukowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71.3. Stan zatrudnienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71.4. Schemat organizacyjny Instytutu Badawczego LeÊnictwa

wed∏ug stanu na 31.12.2006 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81.5. Wykaz zak∏adów naukowo-badawczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91.6. Wykaz dzia∏ów i sekcji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151.7. Samodzielne stanowiska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

2. DZIA¸ALNOÂå NAUKOWA INSTYTUTU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172.1. Dzia∏alnoÊç badawcza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

2.1.1. Wykaz tytu∏ów tematów badawczych realizowanych w 2006 r. (z wyszczególnieniem zleceniodawców) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

2.1.2. Wykaz zadaƒ o charakterze ekspertyz, us∏ug, poradnictwa itp. . . . . . . . . . . . 232.1.3. Wdro˝enia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242.1.4. Patenty zg∏oszone do Urz´du Patentowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242.1.5. Omówienie tematów badawczych zakoƒczonych w 2006 r. . . . . . . . . . . . . . . 25

2.2. Publikacje, recenzje, opinie naukowe i inne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 932.2.1. Publikacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93

2.2.1.1. Publikacje naukowe i przeglàdowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 932.2.1.2. Publikacje popularnonaukowe i inne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 982.2.1.3. Publikacje zamieszczone w materia∏ach konferencyjnych . . . . . . . . 102

2.2.2. Recenzje i opinie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105

3. WSPÓ¸PRACA NAUKOWA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1073.1. Wspó∏praca z krajowymi instytucjami naukowymi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1073.2. Wspó∏praca mi´dzynarodowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110

3.2.1. Wspó∏praca dwustronna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1103.2.2. Wspó∏praca wielostronna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1123.2.3. Uczestnictwo w mi´dzynarodowych programach badawczych . . . . . . . . . . . 1133.2.4. Sta˝e m∏odych pracowników naukowych z zagranicy

odbywane w IBL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1163.2.5. Sta˝e i stypendia zagraniczne pracowników IBL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1173.2.6. Wizyty goÊci zagranicznych w IBL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1173.2.7. Wyjazdy zagraniczne pracowników IBL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118

3.3. Inne rodzaje wspó∏pracy naukowej – Centrum Doskona∏oÊci PROFOREST . . . . . . 1183.4. Spotkania naukowe (sympozja, konferencje, seminaria, szkolenia) . . . . . . . . . . . . . 119

3.4.1. Wykaz spotkaƒ naukowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1193.4.2. Wykaz szkoleƒ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1193.4.3. Referaty wyg∏oszone na mi´dzynarodowych spotkaniach

naukowych (niepublikowane) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1203.4.4. Referaty wyg∏oszone na krajowych spotkaniach naukowych

(niepublikowane) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123

3

4. NIESTACJONARNE STUDIA DOKTORANCKIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126

5. ROZWÓJ NAUKOWY KADRY INSTYTUTU ORAZ DZIA¸ALNOÂå EDUKACYJNA . . . . . . . . . . . . . 1275.1. Tytu∏y i stopnie naukowe uzyskane w 2006 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1275.2. Referaty wyg∏oszone na innych spotkaniach, wyk∏ady, odczyty,

pogadanki itp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1275.3. Izba Edukacji LeÊnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131

6. BIBLIOTEKA, DZIA¸ALNOÂå WYDAWNICZA, BAZY DANYCH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1326.1. Biblioteka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1326.2. Dzia∏alnoÊç wydawnicza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1336.3. Bazy danych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133

7. DZIA¸ALNOÂå W GREMIACH NAUKOWYCH I DORADCZYCH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1377.1. Zagraniczne rady naukowe i programowe, towarzystwa, zespo∏y

i grupy robocze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1377.2. Gremia krajowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138

8. NAGRODY I WYRÓ˚NIENIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141

9. OBJAÂNIENIA SKRÓTÓW (W ZAKRESIE WSPÓ¸PRACY MI¢DZYNARODOWEJ) WYKORZYSTANYCH W SPRAWOZDANIU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143

4

WPROWADZENIE

W roku 2006 mia∏o miejsce wiele wa˝nych wydarzeƒ w dzia∏alnoÊci Instytutu BadawczegoLeÊnictwa. Z pewnoÊcià nale˝y do nich zakoƒczenie zapoczàtkowanych w 2005 r. obchodów jubi-leuszu 75-lecia Instytutu. Z tej okazji odby∏o si´ w dniu 28 czerwca ubieg∏ego roku w S´kocinieStarym uroczyste wspólne spotkanie Pracowników i Rady Naukowej Instytutu oraz zaproszonychGoÊci z kraju i zagranicy. Rozpocz´∏a je uroczysta Msza Êw., po której nastàpi∏o ods∏oni´cie po-mnika pierwszego dyrektora Instytutu in˝. Jana Hausbrandta, nast´pnie posadzenie „D´bu Pa-pieskiego” i otwarcie nowego budynku Instytutu. Kolejnym punktem programu by∏o otwarte posie-dzenie Rady Naukowej IBL, na którym przedstawiono histori´ Instytutu oraz wys∏uchano licznychlistów gratulacyjnych przekazanych przez szanownych GoÊci. W nast´pnych dwóch dniach (29i 30 czerwca) odby∏a si´ mi´dzynarodowa konferencja naukowa pt.: Quo vadis, Forestry? Obszer-ne omówienie podj´tych z okazji jubileuszu Instytutu dzia∏aƒ zawierajà nast´pujàce pozycje bi-bliograficzne:• Rozwój i osiàgni´cia Instytutu Badawczego LeÊnictwa w latach 2001–2005,• Sprawozdanie z dzia∏alnoÊci Instytutu Badawczego LeÊnictwa w 2005 r. (dwuj´zyczne),• Jan Teodor Hausbrandt. Pierwszy Dyrektor Instytutu Badawczego LeÊnictwa,• Instytut Badawczy LeÊnictwa na rzecz lasów i gospodarki leÊnej,• Lasy i leÊnictwo krajów Unii Europejskiej (w wersji polskiej i angielskiej, wspólnie z Lasami Paƒ-

stwowymi),• Quo vadis, Forestry?

W roku sprawozdawczym g∏ówny wysi∏ek Instytutu by∏ jednak ukierunkowany na realizacj´ je-go statutowych zadaƒ obejmujàcych zarówno wzbogacanie wiedzy leÊnej w zakresie strukturyi funkcjonowania lasu wraz z jego interakcjami z przyrodniczym, gospodarczym i spo∏ecznym oto-czeniem, jak i okreÊlenie zasad praktycznej realizacji koncepcji trwa∏ego i zrównowa˝onego roz-woju wielofunkcyjnej gospodarki leÊnej. W 2006 r. znalaz∏o to wyraz w nast´pujàcych zagadnie-niach badawczych Instytutu: • zró˝nicowanie zdolnoÊci produkcyjnych siedlisk, zmiany w stanie Êrodowiska leÊnego, w tym

zw∏aszcza warunków hydrologicznych w lasach,• zmiennoÊç wewnàtrzgatunkowa i ekotypowa drzew leÊnych i jej genetycznych uwarunkowaƒ,• inwentaryzacja zasobów drzewnych i monitoring zdrowotnoÊci drzewostanów oraz populacji

wybranych gatunków owadów, grzybów chorobotwórczych i ssaków, wp∏yw zagro˝eƒ abiotycz-nych i biotycznych na Êrodowisko leÊne oraz metody ich ograniczania,

• systematyka prawnych rozwiàzaƒ ochrony przyrody w lasach,• doskonalenie procesów technologicznych u˝ytkowania lasu w r´bniach z∏o˝onych oraz ocena

wp∏ywu zabiegów pozyskiwania drewna na elementy Êrodowiska leÊnego,• prawne, ekonomiczne i finansowe uwarunkowania prywatyzacji us∏ug w LP oraz funkcjonowa-

nie stowarzyszeƒ prywatnych w∏aÊcicieli lasów w Polsce i wybranych krajach UE. Ogó∏em w 2006 r. zosta∏o zakoƒczonych 69 tematów badawczych, z których sprawozdania

koƒcowe wraz z wytycznymi i innymi zaleceniami dla praktyki przekazano zleceniodawcom, w tymDyrekcji Generalnej Lasów Paƒstwowych – 19, Ministerstwu Nauki i Szkolnictwa Wy˝szego – 14,Ministerstwu Ârodowiska – 16, z tego finansowanych ze Êrodków Narodowego Funduszu i Ochro-ny Ârodowiska 15, oraz innym zleceniodawcom krajowym i zagranicznym – 20 sprawozdaƒ. Po-nadto Instytut wykona∏ 60 ekspertyz i opinii, dotyczàcych ma∏o rozpoznanych zagro˝eƒ lasu,a tak˝e udzieli∏ kilkudziesi´ciu porad dla jednostek organizacyjnych Lasów Paƒstwowych.

Realizacji zadaƒ badawczych towarzyszy∏o organizowanie lub wspó∏organizowanie przezInstytut 6 konferencji, w tym konferencji IUFRO Alien Invasive Species and International Trade,

5

5 seminariów naukowych, w tym Rola lasów i gospodarki leÊnej w kszta∏towaniu bilansu w´glaw ekosystemach leÊnych w Polsce, 13 szkoleƒ g∏ównie dla pracowników Lasów Paƒstwowychoraz Biura Urzàdzania Lasu i Geodezji LeÊnej. Instytut bra∏ tak˝e udzia∏ w szkoleniu dla leÊnikówz Republiki Kirgizji. W czasie tych spotkaƒ Pracownicy Instytutu wyg∏osili 45 referatów na mi´dzy-narodowych i 42 na krajowych konferencjach oraz 72 referaty na seminariach i szkoleniach.

Na podkreÊlenie zas∏uguje dzia∏alnoÊç Izby Edukacji LeÊnej Instytutu, która w 2006 r. zorgani-zowa∏a ∏àcznie 168 spotkaƒ, w których uczestniczy∏o prawie 6000 dzieci, m∏odzie˝y, studentóworaz nauczycieli.

W 2006 r. zakoƒczy∏ si´ pierwszy turnus 4-letnich Niestacjonarnych Studiów Doktoranckich(2002–2006). RównoczeÊnie kontynuowano drugi turnus tej formy studiów (2005–2009), w któ-rych, oprócz pracowników Lasów Paƒstwowych, biorà udzia∏ tak˝e pracownicy Instytutu oraz 2pracowników nauki z Ukrainy, realizujàcy tematy badawcze finansowane ze Êrodków NFOÂiGW.Narodowy Fundusz by∏ równie˝ fundatorem Êrodków na realizacj´ 3-miesi´cznych sta˝y nauko-wych przez 6 m∏odych naukowców z ¸otwy, Ukrainy i Bia∏orusi.

W 2006 r. Instytut odnotowa∏ dalszy wzrost wymiany naukowej z zagranicznymi oÊrodkamibadaƒ leÊnych. Jednym z przejawów tej aktywnoÊci by∏o uczestnictwo Instytutu w 17 mi´dzynaro-dowych programach badawczych: 6 Akcji COST, 7 projektów 5. i 6. Programu Ramowego UE, Le-onardo da Vinci, Forest Focus, ICP – Forest oraz Centrum Doskona∏oÊci Proforest, które w 2006 r.zakoƒczy∏o swojà dzia∏alnoÊç. Program realizowany w ramach wymienionego Centrum mia∏ nacelu stworzenie wspólnej dla UE przestrzeni badawczej w zakresie ochrony zasobów leÊnych.W roku sprawozdawczym wykonano 16 zadaƒ merytorycznych, w tym wyk∏ady, warsztaty i szko-lenia oraz wydano 3 publikacje ze Êrodków Proforest. Dzi´ki rozwojowi wspólnych badaƒ 86 pra-cowników Instytutu przebywa∏o za granicà, równoczeÊnie Instytut goÊci∏ 30 uczonych z zagranicz-nych oÊrodków nauk leÊnych.

W zwiàzku z przeniesieniem zak∏adów naukowych i administracji Instytutu z Warszawy do S´-kocina Starego oraz dalszym rozwojem infrastruktury analitycznej, w roku 2006 dokonano zakupówaparaturowych, wyposa˝ajàc laboratoria IBL m.in. w sekwenator DNA, Real Time PCR, spektrofo-tometr niskich st´˝eƒ, chromatograf jonowy, aparat elektroforezy pionowej. Pracownia Chemii Âro-dowiska LeÊnego uzyska∏a certyfikat akredytacji Polskiego Centrum Akredytacji, natomiast labora-toria w Zak∏adach Fitopatologii LeÊnej i Hodowli Lasu uzyska∏y od G∏ównego Inspektora OchronyRoÊlin i Nasiennictwa uprawnienia („Zasady Dobrej Praktyki Eksperymentalnej”) do prowadzeniabadaƒ w zakresie skutecznoÊci Êrodków ochrony roÊlin (fungicydów i herbicydów); uprawnienia ta-kie posiada∏o wczeÊniej laboratorium Zak∏adu Ochrony Lasu w zakresie insektycydów.

Realizacja zadaƒ badawczych oraz wszystkich dzia∏aƒ organizacyjnych Instytutu by∏a mo˝li-wa dzi´ki wysi∏kom wszystkich jego Pracowników oraz niezwykle cennej wspó∏pracy z wielomawiodàcymi oÊrodkami naukowymi w kraju i zagranicà, a tak˝e z urz´dami administracji paƒstwo-wej i jednostkami organizacyjnymi Lasów Paƒstwowych. Serdecznie dzi´kujemy Im za wspó∏pra-c´ i ˝yczliwoÊç.

Goràce s∏owa podzi´kowania kierujemy do wszystkich Zleceniodawców tematów badaw-czych, a przede wszystkim do Dyrekcji Generalnej Lasów Paƒstwowych, Ministerstwa Ârodowi-ska, Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wy˝szego, Narodowego Funduszu Ochrony Ârodowiskai Gospodarki Wodnej, G∏ównego Inspektoratu Ochrony Ârodowiska oraz pozosta∏ych Zlecenio-dawców krajowych i zagranicznych.

Zainteresowanych dzia∏alnoÊcià naszego Instytutu, realizowanymi badaniami oraz uzyskiwa-nymi wynikami zapraszamy na stron´ internetowà: www.ibles.pl, a tak˝e do prenumeraty naszychwydawnictw, przede wszystkim „LeÊnych Prac Badawczych”.

Prof. dr hab. Andrzej Klocek

6

1. STRUKTURA INSTYTUTU – STAN NA DZIE¡ 31.12.2006 R.

1.1. Dyrekcja

Dyrektor – prof. dr hab. Andrzej Klocek, A.Klocek@ibles.waw.plZast´pca Dyrektora ds. naukowo-badawczych – prof. dr hab. Zbigniew Sierota,

Z.Sierota@ibles.waw.plZast´pca Dyrektora ds. administracyjno-gospodarczych – mgr in˝. Jan Smardzewski

1.2. Rada Naukowa

Przewodniczàcy: prof. dr hab. Andrzej GrzywaczZast´pcy Przewodniczàcego: prof. dr hab. Barbara G∏owacka, prof. dr hab. Jan ZajàczkowskiSekretarz: dr in˝. Maria Gozdalik

I. Cz∏onkowie honorowi:dr hab. Stefan Arbatowski, prof. dr hab. Feliks Bia∏kiewicz, prof. dr hab. Zenon Capecki, dr hab. Witold Chmielewski, dr hab. Stanis∏aw Dunikowski, prof. dr hab. Tytus Karlikowski, dr hab. Jadwiga Kermen, prof. dr hab. Czes∏awa Koz∏owska, prof. dr hab. Aleksander Soko∏owski,prof. dr hab. Eleonora Szukiel, dr hab. Edmund Âliwa.

II. Cz∏onkowie Rady Naukowej:prof. dr hab. W∏adys∏aw Barzdajn, prof. dr hab. Tomasz Borecki, prof. dr hab. Bogdan Brzeziecki, prof. dr hab. W∏adys∏aw Cha∏upka, mgr in˝. Zofia Chrempiƒska, dr in˝. Janusz Dawidziuk, prof. dr hab. Jerzy Gutowski, dr in˝. Krzysztof Jod∏owski, prof. dr hab. Andrzej Klocek, dr hab. Janusz Kocel, dr hab. Andrzej Kolk, prof. dr hab. Simona Kossak, prof. dr hab. Les∏aw abudzki, prof. dr hab. Henryk Malinowski, mgr in˝. Jan Matras, prof. dr hab. Ryszard MiÊ, prof. dr hab. Stanis∏aw Niemtur, prof. dr hab. Piotr Paschalis, prof. dr hab. Edward Pierzgalski, prof. dr hab. Krystyna Przybylska, prof. dr hab. Kazimierz Rykowski, prof. dr hab. Zbigniew Sierota, prof. dr hab. Jerzy Starzyk, dr hab. Marian Suwa∏a, prof. dr hab. Jerzy Szwagrzyk, prof. dr hab. Jan Szyszko, prof. dr hab. Jerzy WiÊniewski, dr hab. Stanis∏aw Zajàc, prof. dr hab. Józef Zwoliƒski;przedstawiciel NSZZ „SolidarnoÊç”,przedstawiciel Zwiàzku Zawodowego Pracowników IBL.

1.3. Stan zatrudnienia

Liczba zatrudnionych w Instytucie w dniu 31 grudnia 2006 r. wynosi∏a 218 osób, w tym209 osób zatrudnionych na pe∏nym etacie i 9 osób w niepe∏nym wymiarze czasu pracy.

Struktura zatrudnienia (stan na 31.12.2006 r.)

7

• profesorowie 12 • docenci 6 • adiunkci 65 • asystenci 17 • kustosze i dokumentaliÊci dyplomowani 3

• pracownicy badawczo-techniczni 3 • pracownicy in˝ynieryjno-techniczni 62 • pracownicy ekonomiczni 20 • pracownicy administracyjni 21 • pracownicy obs∏ugi i robotnicy 9

8

Zakł

ad O

chro

ny L

asu

Zesp

oły

(kom

isje

dor

adcz

e)

Zast

ępca

Dyr

ekto

rads

. Adm

inis

tracy

jno-

-Gos

poda

rczy

ch

Zast

ępca

Dyr

ekto

ra

ds. N

auko

wo-

Bad

awcz

ych

(I Za

stęp

ca )

Głó

wny

Ksi

ęgow

y

Dzi

ał F

inan

sow

o--K

sięg

owy

Sta

now

isko

ds

. Ana

liz i

Kon

troli

ds. B

HP

Rad

ca P

raw

ny

Sta

now

isko

ds

. Obr

onno

ści

Dzi

ał A

dmin

istra

cyjn

o--G

ospo

darc

zy

Zakł

ad U

rząd

zani

a i M

onito

ringu

Las

u

Zakł

ad U

żytk

owan

ia L

asu

Sam

. Pra

cow

nia

Och

rony

P

rzec

iwpo

żaro

wej

Las

u

Zakł

ad S

iedl

isko

znaw

stw

a

Zakł

ad G

ospo

dark

i Leś

nej

Reg

ionó

w G

órsk

ich

Zakł

ad G

ospo

dark

i Leś

nej

Rej

onów

Prz

emys

łow

ych

Zakł

ad In

form

acji

Nau

kow

ej

Zakł

ad L

asów

Nat

ural

nych

Sek

reta

riat

Kom

itet

Red

akcy

jny

Zakł

ad G

enet

yki

i Fiz

jolo

gii D

rzew

Leś

nych

DY

RE

KTO

RIN

STY

TUTU

RA

DA

NA

UK

OW

A

Peł

nom

ocni

k ds

. O

chro

ny In

form

acji

N

ieja

wny

ch

Sta

now

isko

ds

. Stu

diów

D

okto

ranc

kich

Zakł

ad E

kolo

gii L

asu

i Łow

iect

wa

Zakł

ad E

kono

mik

i i P

olity

ki L

eśne

j

Zakł

ad F

itopa

tolo

gii L

eśne

jZa

kład

Hod

owli

Lasu

Sta

now

isko

1.4. Schemat organizacyjny Instytutu Badawczego LeÊnictwa wed∏ug stanu na 31.12.2006 r.

Kierownik – Rykowski Kazimierz, prof. drhab. in˝., ekologia lasu, ró˝norodnoÊç bio-logiczna, ochrona ekosystemów, karyk@ibles.waw.pl

Pracownicy naukowiBorkowski Jakub, dr in˝., ekologia zwierzàt

leÊnych, Boku@ibles.waw.pl

Borowski Zbigniew, dr in˝., ekologia zwierzàtleÊnych, Z.Borowski@ibles.waw.pl

Dobrowolska Dorota, dr in˝., odnowienia na-turalne, przebudowa drzewostanów, dorotad@ibles.waw.pl

Falencka-Jab∏oƒska Ma∏gorzata, dr, ekologiaroÊlin, edukacja ekologiczna, falenckm@ibles.waw.pl

Farfa∏ Dorota, dr in˝., ˝ywotnoÊç korzeni, mi-kotrofizm, farfald@ibles.waw.pl

Nasiadka Pawe∏, dr in˝. ekologia zwierzàt leÊ-nych, P.Nasiadka@ibles.waw.pl

Pude∏ko Marek, mgr in˝., ekologia zwierzàtleÊnych, M.Pude∏ko@ibles.waw.pl

Rachwald Aleksander, dr, zoologia leÊna, nie-toperze, A.Rachwald@ibles.waw.pl

Rywka Piotr, mgr in˝., modelowanie rozwojupo˝arów lasu, spalanie materia∏ów roÊlin-nych, P.Rywka@ibles.waw.pl

Pracownicy in˝ynieryjno-techniczniÂmierzyƒska Lidia,

smierzyl.@ibles.waw.pl

9

1.5. Wykaz zak∏adów naukowo-badawczychZAK¸AD EKOLOGII LASU I ¸OWIECTWA

ZAK¸AD FITOPATOLOGII LEÂNEJ

Kierownik – Sierota Zbigniew, prof. dr hab.in˝., choroby lasu, biologiczne metodyograniczania chorób korzeni, Z.Sierota@ibles.waw.pl

Pracownicy naukowiDuda Barbara, dr in˝., biologiczne i chemicz-

ne metody ochrony lasu, B.Duda@ibles.waw.pl

ZAK¸AD EKONOMIKI I POLITYKI LEÂNEJ

Kierownik – Zajàc Stanis∏aw, doc. dr hab.in˝., ekonomika leÊnictwa, organizacjai zarzàdzanie, polityka leÊna, stan.zajac@ibles.waw.pl

Pracownicy naukowiGo∏os Piotr, dr in˝., ekonomika leÊnictwa,

P.Golos@ibles.waw.plKaliszewski vel Kieliszewski Adam, mgr in˝.,

A.Kaliszewski@ibles.waw.plKocel Janusz, doc. dr hab. in˝., ekonomika

leÊnictwa, finanse i rachunkowoÊç, kocelj@ibles.waw.pl

Kwiecieƒ Ryszard, dr in˝., ekonomika leÊnic-twa, organizacja i zarzàdzanie, politykaleÊna

Laskowska Katarzyna, mgr in˝., ekonomikaleÊnictwa, K.Laskowska@ibles.waw.pl

Pracownicy in˝ynieryjno-techniczniLotz Danuta, mgr,

D.Lotz@ibles.waw.plSikora Adam, mgr in˝.,

A.Sikora@ibles.waw.pl

Hilszczaƒska Dorota, dr in˝., mikoryza sosnyzwyczajnej, ryzosfera, D.Hilszczanska@ibles.waw.pl

Lech Pawe∏, dr in˝., monitoring fitopatologicz-ny, prognozowanie i ocena zagro˝eƒ lasu,

P.Lech@ibles.waw.plMa∏ecka Monika, dr in˝., skr´tak sosny, huba

korzeni, M.Malecka@ibles.waw.pl

Oszako Tomasz, dr in˝., choroby drzewosta-nów liÊciastych, kwarantanna, T.Oszako@ibles.waw.pl

˚ó∏ciak Anna, dr in˝., opieƒkowa zgnilizna ko-rzeni, A.Zolciak@ibles.waw.pl

Pracownicy in˝ynieryjno-techniczniLissy Ma∏gorzata,

M.Lissy@ibles.waw.plSmykliƒska Danuta,

D.Smyklinska@ibles.waw.plStocka Teresa, mgr,

T.Stocka@ibles.waw.pl

10

ZAK¸AD GENETYKI I FIZJOLOGII DRZEW LEÂNYCH

Kierownik – Zajàczkowski Kazimierz, dr in˝.,zadrzewienia, plantacje drzew gatunkówszybko rosnàcych, K.Zajàczkowski@ibles.waw.pl

Pracownicy naukowiBody∏ Marek, mgr in˝.,

M.Bodyl@ibles.waw.plJagielska Anna, mgr, analizy DNA, fizjologia

drzew leÊnych, A.Jagielska@ibles.waw.pl

Kowalczyk Jan, dr in˝., zmiennoÊç prowenien-cyjna i rodowa drzew leÊnych, plantacjenasienne, kowalczyk@ibles.waw.pl

Markiewicz Piotr, mgr in˝., plantacje nasien-ne,M.Markiewicz@ibles.waw.pl

Nowakowska Justyna, dr, analizy DNA i fizjo-logia drzew leÊnych, J.Nowakowska@ibles.waw.pl

Rakowski Krzysztof, dr in˝., ekofizjologia mo-lekularna, biochemia, fizjologia roÊlin, rakowkk@ibles.waw.pl

Szczygie∏ Krystyna, dr, szczygik@ibles.waw.pl

Su∏kowska Ma∏gorzata, dr, zmiennoÊç prowe-niencyjna buka, analizy izoenzymatycz-ne, M.Sulkowska@ibles.waw.pl

Szyp-Borowska Iwona, dr, biologia molekular-na, genetyka populacyjna, I.Szyp@ibles.waw.pl

Wojda Tomasz, mgr in˝., plantacje o skróco-nym cyklu, zmiennoÊç proweniencyjnabrzozy, wojdat@ibles.waw.pl

Witowska Olesia, dr, O.Witowska@ibles.waw.pl

Za∏´ski Andrzej, dr in˝., nasiennictwo leÊne,rentgenografia nasion, drzewa szybko ro-snàce, A.Zaleski@ibles.waw.pl

Pracownicy badawczo-techniczniMatras Jan, mgr in˝.,

matrasj@ibles.waw.pl

Pracownicy in˝ynieryjno-techniczniAniÊko Ewa, mgr in˝.,

E.Anisko@ibles.waw.plBieniek JolantaGarbieƒ-Pienià˝kiewicz Danuta,

D.Garbien-Pieniazkiewicz@ibles.waw.plGlina S∏awomir, in˝.,

S.Glina@ibles.waw.plJagodziƒska Joanna, mgr in˝.,

jagodzij@ibles.waw.plKantorowicz W∏adys∏aw, mgr in˝.,

W.Kantorowicz@ibles.waw.plLipiƒska HannaPrzyborowski JerzyPrzybylski Pawe∏, mgr in˝.,

P.Przybylski@ibles.waw.pl

Kierownik – Niemtur Stanis∏aw, prof. dr hab.in˝., ekologia lasów górskich, ochronaÊrodowiska, S.Niemtur@ibles.waw.pl

Pracownicy naukowiAmbro˝y S∏awomir, dr in˝., hodowla lasów

górskich, fitosocjologia, S.Ambro˝y@ibles.waw.pl

Grodzki Wojciech, dr in˝., ochrona lasów gór-skich, dynamika populacji owadów, W.Grodzki@ibles.waw.pl

Jachym Marcin, dr in˝., ochrona lasów gór-skich, monitoring foliofagów,M.Jachym@ibles.waw.pl

Kosibowicz Mieczys∏aw, dr in˝., ochrona la-sów górskich, entomologia stosowana,M.Kosibowicz@ibles.waw.pl

Pracownicy in˝ynieryjno-techniczniKapsa Mariusz,

M.Kapsa@ibles.waw.plZawadzka Ma∏gorzata,

M.Zawadzka@ibles.waw.pl

11

ZAK¸AD GOSPODARKI LEÂNEJ REGIONÓW GÓRSKICH

ZAK¸AD GOSPODARKI LEÂNEJ REJONÓW PRZEMYS¸OWYCH

Kierownik (p.o.) – Zwoliƒski Józef, prof. drhab., mikrobiologia gleb leÊnych, ska˝e-nia przemys∏owe gleb, zwolinsj@ibles.waw.pl

Pracownicy naukowiOlszowska Gra˝yna, dr, biochemia gleb leÊ-

nych, enzymatyka gleb, olszowsg@ibles.waw.pl

Pracownicy badawczo-techniczniKwapis Zygmunt, mgr,

kwapiszy@ibles.waw.plSyrek Danuta, dr,

Syrek@ibles.waw.pl

Pracownicy in˝ynieryjno-techniczniMatuszczyk Irena, mgr in˝.,

I.Matuszczyk@ibles.waw.plMichalak Anna,

A.Michalak@ibles.waw.pl

ZAK¸AD HODOWLI LASU

Kierownik – Zajàczkowski Jan, prof. dr hab.in˝., przyrodniczo-spo∏eczne uwarunko-wania regeneracji i piel´gnowania lasu, J.Zajaczkowski@ibles.waw.pl

Pracownicy naukowiGil Wojciech, dr in˝., zak∏adanie, piel´gnowa-

nie i struktura drzewostanów, W.Gil@ibles.waw.pl

Jackowski Marcin, mgr in˝.,M.Jackowski@ibles.waw.pl

Krajewski Szymon, mgr in˝., szkó∏karstwo,substraty, herbicydy, Krajewss@ibles.waw.pl

¸ukaszewicz Jan, dr in˝., szkó∏karstwo, mikro-klimat odnowieƒ i zalesieƒ, Lukaszej@ibles.waw.pl

Zachara Tadeusz, dr in˝., ci´cia piel´gnacyj-ne, mechaniczna stabilnoÊç drzewosta-nów, Zacharat@ibles.waw.pl

Zajàczkowski Piotr, mgr in˝., szkó∏karstwo,kontenerowa produkcja sadzonek, P.Zajaczkowski@ibles.waw.pl

Pracownicy in˝ynieryjno-techniczniJakubowski Grzegorz, mgr in˝.,

Jakubowg@ibles.waw.plKopryk Witold, mgr in˝.,

W.Kopryk@ibles.waw.pl

Kierownik – Gozdalik Maria, dr in˝., nasien-nictwo leÊne, edukacja leÊna, informacjanaukowa, m.gozdalik@ibles.waw.pl

Pracownicy naukowiRogala Marian, mgr, bibliotekoznawstwo i in-

formacja naukowa, biblioteka@ibles.waw.pl

Szewczykiewicz Joanna, mgr in˝., informacjanaukowa i dokumentacyjna, szewczyj@ibles.waw.pl

Tylman Anna, mgr in˝., informacja naukowai dokumentacyjna, A.Tylman@ibles.waw.pl

Pracownicy in˝ynieryjno-techniczniArkuszewska Antonina, mgr in˝.,

A.Arkuszewska@ibles.waw.plG∏uch Gra˝yna, mgr in˝.,

G.Gluch@ibles.waw.plKruczek Leszek,

Kruczekl@ibles.waw.plLewandowska Ewa, mgr,

lewandoe@ibles.waw.plStasiak Magda, mgr in˝.,

stasiakm@ibles.waw.plSzujecka Gra˝yna, mgr in˝.,

G.Szujecka@ibles.waw.pl

12

ZAK¸AD INFORMACJI NAUKOWEJ

ZAK¸AD OCHRONY LASU

Kierownik – Kolk Andrzej, dr hab. in˝., ento-mologia stosowana, dynamika populacjiowadów leÊnych, feromony, A.Kolk@ibles.waw.pl

Pracownicy naukowiBystrowski Cezary, dr in˝., parazytoidy z ro-

dziny ràczycowatych, dynamika populacjiowadów leÊnych,C.Bystrowski@ibles.waw.pl

Dobrowolski Marek, dr in˝., insektycydy bota-niczne, modelowanie populacji, monito-ring,M.Dobrowolski@ibles.waw.pl

G∏owacka Barbara, prof. dr hab., stosowanieinsektycydów, choroby owadów leÊnych, B.Glowacka@ibles.waw.pl

Hilszczaƒski Jacek, dr in˝., entomologia sto-sowana, szkodniki wtórne, parazytoidy, J.Hilszczanski@ibles.waw.pl

ZAK¸AD LASÓW NATURALNYCH

Kierownik – Kossak Simona, prof. dr hab.,ekologia behawioralna ssaków ∏ownychi chronionych, skossak@las.ibl.bialowieza.pl

Pracownicy naukowiGutowski Jerzy, prof. dr hab. in˝., entomologia

leÊna, ochrona przyrody, jgutowsk@las.ibl.bialowieza.pl

Korczyk Adolf, doc. dr hab. genetyka i zacho-wanie leÊnych zasobów genowych, akorczyk@las.ibl.bialowieza.pl

Malzahn El˝bieta, doc. dr hab., monitoring sta-nu i zagro˝eƒ Êrodowiska leÊnego, emalzahn@las.ibl.bialowieza.pl

Paluch Rafa∏, dr in˝., siedliskoznawstwo leÊne, R.Paluch@ibles.waw.pl

Pracownicy in˝ynieryjno-techniczniBorowski Kazimierz,

kborowsk@las.ibl.bialowieza.plNiedzielska Urszula, mgr,

niedziel@las.ibl.bialowieza.plSuçko Krzysztof,

k.sucko@las.ibl.bialowieza.pl

Pracownicy obs∏ugiKudlewska El˝bietaKudlewski Adam

Jab∏oƒski Tomasz, dr in˝., systemy wspoma-gania decyzji, optymalizacja, efektywnoÊçekonomiczna, T.Jab∏onski@ibles.waw.pl

Malinowski Henryk, prof. dr hab. in˝., entomo-logia stosowana, odpornoÊç owadów nainsektycydy, H.Malinowski@ibles.waw.pl

Sierpiƒska Alicja, dr, mikrosporidia, Bacillusthuringiensis, A.Sierpinska@ibles.waw.pl

Skrzecz Iwona, dr, szeliniak sosnowiec, biolo-giczna ochrona lasu, Skrzeczi@ibles.waw.pl

Sowiƒska Alicja, dr in˝., przyp∏aszczek grana-tek, atraktanty owadów, A.Sowinska@ibles.waw.pl

Sukovata Lidia, dr in˝., dynamika populacji fo-liofagów, atraktanty owadów, L.Sukovata@ibles.waw.pl

Âlusarski S∏awomir, mgr in˝., boreczniki, dyna-mika populacji owadów, prognozowanie, S.Slusarski@ibles.waw.pl

Tarwacki Grzegorz, dr in˝., entomologia leÊ-na, biegaczowate, G.Tarwacki@ibles.waw.pl

Woreta Danuta, dr in˝., szkodniki korzeni, pro-gnozowanie wyst´powania owadów, Woretad@ibles.waw.pl

Pracownicy in˝ynieryjno-techniczniJaniszewski Wojciech,

W.Janiszewski@ibles.waw.plKurkowska Teresa,

T.Kurkowska@ibles.waw.plLipiƒski S∏awomir, mgr in˝.,

S.Lipiƒski@ibles.waw.plSierpiƒski Andrzej, mgr in˝.,

A.Sierpinski@ibles.waw.plWolski Robert, mgr in˝.,

R.Wolski@ibles.waw.pl

13

ZAK¸AD SIEDLISKOZNAWSTWA

Kierownik – Wójcik Józef, dr in˝., chemiagleb, J.Wojcik@ibles.waw.pl

Pracownicy naukowiBoczoƒ Andrzej, dr in˝., hydrologia leÊna, in-

˝ynieria Êrodowiska, A.Boczon@ibles.waw.pl

CieÊla Adam, dr in˝., typologia leÊna, siedli-skoznawstwo, A.Ciesla@ibles.waw.pl

Czerepko Janusz, dr in˝., typologia leÊna, sie-dliskoznawstwo, J.Czerepko@ibles.waw.pl

Galus Ma∏gorzata, mgr,M.Galus.@ibles.waw.pl

Janek Magdalena, dr in˝., gospodarka wodna,M.Janek@ibles.waw.pl

Kowalska Anna, mgr in˝., gleboznawstwo, A.Kowalska@ibles.waw.pl

Olejarski Ireneusz, dr in˝., gleboznawstwoleÊne (po˝arzyska, gleby porolne), I.Olejarski@ibles.waw.pl

Pierzgalski Edward prof. dr hab. in˝., meliora-cje wodne, in˝ynieria Êrodowiska, E.Pierzgalski@ibles.waw.pl

Szo∏tyk Gra˝yna, dr, gleboznawstwo leÊne (re-witalizacja siedlisk i szkó∏ek leÊnych), G.Szoltyk@ibles.waw.pl

Tyszka Jan, dr in˝., hydrologia leÊna, meliora-cje wodne, J.Tyszka@ibles.waw.pl

Wróbel Micha∏, mgr in˝., M.Wrobel@ibles.waw.pl

Pracownicy in˝ynieryjno-techniczniCieÊla Zuzanna, mgr in˝.,

Z.CieÊla@ibles.waw.plDowejko Joanna, mgr,

J.Dowejko@ibles.waw.plDró˝d˝ Halina, mgr in˝.,

H.Drozdz@ibles.waw.plKowalska Gra˝yna,

G.Kowalska@ibles.waw.plKowalczewska Magdalena,

M.Kowalczewska@ibles.waw.plMisiewicz Gra˝yna, in˝.,

G.Misiewicz@ibles.waw.plPrzepiórkowska Hanna,

H.Przepiorkowska@ibles.waw.plPrzyborowska Iwonna, mgr in˝.,

I.Przyborowska.@ibles.waw.pl

Siwek AndrzejStolarek Andrzej,

A.Stolarek@ibles.waw.pl

WiÊniewska Wanda, W.Wisniewska@ibles.waw.pl

Zarzyƒska Aleksandra, A.Zarzyƒska@ibles.waw.pl

14

ZAK¸AD U˚YTKOWANIA LASU

Kierownik – Suwa∏a Marian, doc. dr hab. in˝.,technologia i technika pozyskiwania drew-na,M.Suwala@ibles.waw.pl

Pracownicy naukowiJod∏owski Krzysztof, dr in˝., technologia i tech-

nika pozyskiwania drewna, K.Jodlowski@ibles.waw.pl

Kalinowski Micha∏, dr in˝., pozyskiwanie roÊlinu˝ytkowych runa leÊnego, M.Kalinowski@ibles.waw.pl

Witkowska Joanna, dr in˝., baza surowcowai w∏asnoÊci surowca drzewnego, J.Witkowska@ibles.waw.pl

Pracownicy in˝ynieryjno-techniczniGawkowska Lucyna,

L.Gawkowska@ibles.waw.plGniady Ryszard,

R.Gniady@ibles.waw.plGo∏´biowski Marcin, mgr in˝.,

M.Golebiowski@ibles.waw.plFilipiak Wies∏aw, mgr in˝.Piszcz Barbara, mgr,

b.piszcz@ibles.waw.plRzecznik Zdzis∏aw

ZAK¸AD URZÑDZANIA I MONITORINGU LASU

Kierownik (p.o.) – G∏az Jan, dr in˝., planowa-nie urzàdzeniowe, ocena stanu lasu, J.Glaz@ibles.waw.pl

Pracownicy naukowiDmyterko El˝bieta, dr, metody oceny uszko-

dzenia drzew i drzewostanów, E.Dmyterko@ibles.waw.pl

Dudziƒska Ma∏gorzata, dr in˝., produkcyj-noÊç, dendrometria, modele wzrostu, M.Dudzinska@ibles.waw.pl

Jab∏oƒski Marek, dr in˝., metody inwentaryza-cji zasobów leÊnych,M.Jablonski@ibles.waw.pl

Korzybski Damian, mgr in˝.,D.Korzybski@ibles.waw.pl

Michalak Roman, dr in˝., planowanie urzàdze-niowe, ocena zasobów leÊnych, M.Michalak@ibles.waw.pl

Zajàczkowski Grzegorz, dr in˝., planowanieurzàdzeniowe, technologia GIS, telede-tekcja, G.Zajaczkowski@ibles.waw.pl

Pracownicy in˝ynieryjno-techniczni Cichowska Joanna,

J.Cichowska@ibles.waw.plHildebrand Robert, mgr, systemy informacji

przestrzennej, kartografia, monitoring, R.Hildebrand@ibles.waw.pl

Kluziƒski Leszek, mgr in˝.,L.Kluzinski@ibles.waw.pl

Korzybska Urszula, mgr, U.Korzybska@ibles.waw.pl

Ma∏achowska Jadwiga, mgr, J.Malachowska@ibles.waw.pl

Pluciak Mieczys∏aw, mgr,M.Pluciak@ibles.waw.pl

Wawrzoniak Jerzy, mgr in˝., J.Wawrzoniak@ibles.waw.pl

Zaperty Ewa, mgr, planowanie przestrzennew leÊnictwie, E.Zaperty@ibles.waw.pl

Kierownik – Ubysz Barbara, dr in˝., progno-zowanie zagro˝enia po˝arowego lasu,diagnostyka drzewostanów po po˝arze,szacowanie strat po po˝arach, statystykapo˝arowa, B.Ubysz@ibles.waw.pl

Pracownicy naukowiPiwnicki Józef, dr in˝., technika i technologia

ochrony lasu, J.Piwnicki@ibles.waw.pl

Szczygie∏ Ryszard, dr in˝., profilaktyka, orga-nizacja ochrony przeciwpo˝arowej lasu,technika i taktyka gaszenia po˝arów leÊ-nych, R.Szczygiel@ibles.waw.pl

Pracownicy in˝ynieryjno-techniczniKlimczyk Alina,

A.Klimczyk@ibles.waw.plKwiatkowski Miros∏aw, mgr in˝.,

M.Kwiatkowski@ibles.waw.pl

15

SAMODZIELNA PRACOWNIA OCHRONY PRZECIWPO˚AROWEJ LASU

SEKRETARIAT

Kierownik – Fonder Jadwiga, mgr in˝., J.Fonder@ibles.waw.pl

Borecka Ewelina, mgr in˝., E.Borecka@ibles.waw.pl

Brzozowska Ma∏gorzata,M.Brzozowska@ibles.waw.pl

Dunajska Jadwiga, J.Dunajska@ibles.waw.pl

Jeszka AndrzejKalisiak Anna, mgr,

Kalisiaa@ibles.waw.plKie∏ek Gra˝yna

Koby∏ecka Dorota, mgr in˝.,D.Kobylecka@ibles.waw.pl

Piwowarska Marta, mgr in˝.,M.Piwowarska@ibles.waw.pl

Poncyliusz-Dudek Ewa, lek. stom.Sadowska Anna, mgr in˝.,

A.Sadowska@ibles.waw.plTarnowska-Kuç Gra˝yna, in˝.,

G.Tarnowska-Kuc@ibles.waw.plTrejgell-Gorzecka Maria, lek. med.Wohlfarth Gra˝yna

1.6. Wykaz dzia∏ów i sekcji

DZIA¸ FINANSOWO-KSI¢GOWY

G∏ówny Ksi´gowy – Piotrowska Hanna, mgr, H.Piotrowska@ibles.waw.pl

Baraniak Lucyna,L.Baraniak@ibles.waw.pl

Jarosiewicz Agnieszka, A.Jarosiewicz@ibles.waw.pl

Kosza∏ka Anna, mgr, A.Kosza∏ka@ibles.waw.pl

Marciszewska Wanda, W.Marciszewska@ibles.waw.pl

Milewska AlicjaMisiak TeresaNiewiadomska Hanna, Prus Ma∏gorzata,

M.Prus@ibles.waw.plZagórska Renata, mgr,

R.Zagorska@ibles.waw.plZa∏uska Jolanta, mgr,

J.Zaluska@ibles.waw.pl

1.7. Samodzielne stanowiska

Sekcja Administracyjna

Kierownik – Królicki Ryszard, in˝.Gniady El˝bieta,

E.Gniady@ibles.waw.plGrochala GrzegorzKotomski DariuszPienià˝kiewicz MariannaSybilski Marek, in˝.Zientara Leszek

Sekcja Inwestycji i Aparatury

Kierownik – Polaƒski Janusz, dr in˝.Krzysztoszek Jolanta,

J.Krzysztoszek@ibles.waw.plPiwowarski Pawe∏, mgr,

P.Piwowarski@ibles.waw.plSitnik Ireneusz,

I.Sitnik@ibles.waw.pl

Stanowisko ds. Zamówieƒ Publicznych

Duda Wojciech, mgr in˝., W.Duda@ibles.waw.pl

Sekcja Obs∏ugi i Zaopatrzenia

Kierownik – Samsonowicz Agnieszka, mgrin˝., A.Samsonowicz@ibles.waw.pl

Sadurek PiotrStrupczewski EugeniuszWieteska Jan

Sekcja Transportu

Krakowiak LechSieradzan Micha∏ Âlàzek Marek,

slazekm@ibles.waw.pl

16

DZIA¸ ADMINISTRACYJNO-GOSPODARCZY

Pe∏nomocnik ds. Ochrony Informacji Nie-jawnych – Henicz Ryszard, mgr in˝., R.Henicz@ibles.waw.pl

Radca Prawny – Zawadzka-Kowalska Agata,mgr

Stanowisko ds. BHP – Ga∏àzka Gra˝yna, galazkag@ibles.waw.pl

Stanowisko ds. ObronnoÊci – Glina Zbi-gniew, p∏k. dypl. rez.

Stanowisko ds. Niestacjonarnych StudiówDoktoranckich – Wodzicki Tomasz J.,prof. dr hab.

a) realizowane w ramach dzia∏alnoÊci sta-tutowej:

240206: Ró˝norodnoÊç fauny nietoperzyw BÊw na terenie Polski jako wskaênik sta-nu Êrodowiska leÊnego.

240208: Wp∏yw po˝aru pokrywy gleby nastruktur´ drzewostanów sosnowych IIi III klasy wieku: konsekwencje ekologicznei hodowlane.

240315: Zarzàdzanie ochronà przyrody w la-sach Polski i w wybranych krajach Unii Eu-ropejskiej – analiza porównawcza.

240317: Podstawy prawne i ekonomiczno-fi-nansowe funkcjonowania stowarzyszeƒprywatnych w∏aÊcicieli lasów w Polscei w wybranych krajach Unii Europejskiej– analiza porównawcza.

240512: AktywnoÊç biochemiczna glebw drzewostanach mieszanych na siedli-skach LMÊw i LÊw.

240515: AktywnoÊç biologiczna gleb leÊnychw drzewostanach Êwierkowych i miesza-nych na siedliskach BMG, LMG i LG na te-renie Beskidu Âlàskiego.

240520: Testy mikrobiologiczne w diagnosty-ce gleb leÊnych.

240603: Wykorzystanie Êrodowiska i interak-cje pomi´dzy wspó∏bytujàcymi gatunkamissaków drapie˝nych: gronostajem (Muste-la erminea) i ∏asicà ∏askà (Mustela nivalis)– konkurencja czy koegzystencja?

240813: Konkurencja i kooperacja mi´dzydrzewami oraz zwiàzek tych zjawisk z od-pornoÊcià drzewostanów sosnowych naszkody abiotyczne.

241004: Wp∏yw techniki i technologii pozyski-wania drewna na wybrane elementy Êrodo-wiska leÊnego – etap II.

241213: Wp∏yw zabiegów stymulujàcych kwit-nienie i obradzanie plantacji i plantacyjnychupraw nasiennych modrzewia europejskie-go.

241310: Zastosowanie repelentów, deteren-tów oraz insektycydów pochodzenia roÊlin-nego w ochronie lasu przed owadami li-Êcio˝ernymi.

241318: Mo˝liwoÊç wykorzystania owadobój-czych bakterii i grzybów do ograniczania li-czebnoÊci populacji roÊliniarek.

241613: Monitoring populacji wybranych ga-tunków korników z zastosowaniem synte-tycznych feromonów w górskich drzewo-stanach Êwierkowych o ró˝nym statusieochronnym.

241614: Rola przedplonowych drzewostanówsosnowych w procesie kszta∏towania fito-cenoz na ˝yznych siedliskach górskichw Karpatach.

241615: Stan i kierunki rozwoju ekosyste-mów leÊnych na obszarach pogradacyj-nych w Karpatach.

241915: Relacje mi´dzy sosnà i bukiemw mieszanych drzewostanach bukowo-so-snowych w aspekcie produkcyjnoÊci.

241917: Analiza ÊmiertelnoÊci drzew w powià-zaniu z przyrostem mià˝szoÊci w drzewosta-nach rosnàcych na sta∏ych powierzchniachdoÊwiadczalnych (za∏o˝onych przez prof.Schwappacha i prof. Wiedemanna) w celuoceny stochastycznych modeli wzrostu dlawa˝niejszych gatunków drzew leÊnych.

17

2. DZIA¸ALNOÂå NAUKOWA INSTYTUTU

2.1. Dzia∏alnoÊç badawcza

2.1.1. Wykaz tytu∏ów tematów badawczych realizowanych w 2006 r.(z wyszczególnieniem zleceniodawców)

PRACE NAUKOWO-BADAWCZE I ROZWOJOWE:

1) ZLECONE PRZEZ MINISTERSTWO NAUKI I SZKOLNICTWA WY˚SZEGO:

242004: Zmiany warunków hydrologicznychw lasach i ich wp∏yw na stan siedlisk.

242009: ZmiennoÊç poboru wody przez sosn´zwyczajnà Pinus sylvestris L. w ró˝nychwarunkach Êrodowiskowych.

242011: Zró˝nicowanie zdolnoÊci produkcyj-nych siedliska w obr´bie typu siedliskowe-go lasu.

242605: Ocena stanu Êrodowiska leÊnegow strefie ma∏ych zagro˝eƒ – I i II etap.

242606: Sk∏ad gatunkowy, struktura i dynami-ka entomocenoz w naturalnych ekosyste-mach Puszczy Bia∏owieskiej.

242607: Monitorowanie i ocena zmian liczeb-noÊci ssaków ∏ownych i chronionych jakopodstawa planowania gospodarki ∏owiec-kiej i strategii ochrony bioró˝norodnoÊciLKP Puszcza Bia∏owieska.

242720: Uwarunkowania Êrodowiskowe wy-st´powania chorób korzeni w lasach go-spodarczych Polski w okresie powojen-nym.

b) projekty badawcze (granty):

520-938: Mo˝liwoÊci przeciwdzia∏ania zjawi-sku zamierania jesionu wynios∏ego meto-dami hodowli lasu.

520-939: Rola grzyba Telephora terrestrisw zbiorowiskach ektomikoryz w szkó∏kachoraz uprawach leÊnych na gruntach porol-nych.

520-940: Mo˝liwoÊç wykorzystania entomo-patogennych wirusów do ograniczania li-czebnoÊci boreczników Diprionidae spp.

520-941: Wp∏yw wiatro∏omów na populacjeowadów kambiofagicznych i zagro˝eniedrzewostanów Êwierkowych w TatrzaƒskimParku Narodowym.

520-942: Phytophthora ramorum jako czynnikzagra˝ajàcy szkó∏kom, drzewostanom leÊ-nym i zadrzewieniom.

520-943: Charakterystyka i mapowanie locicech iloÊciowych wykorzystywanych w ho-dowli selekcyjnej sosny zwyczajnej.

520-944: PodatnoÊç drzewostanów d´bo-wych wschodniej Polski na gradacje pi´dzi-ka przedzimka (Operophtera brumata L.)w zale˝noÊci od ich struktury gatunkowej,socjalnej oraz wybranych czynników oporuÊrodowiska.

520-945: Kompleksowa metoda oceny ryzykapowstania po˝aru lasu i jego rozprzestrze-niania si´ wspomagajàca funkcjonowanieKrajowego Systemu Ratowniczo-GaÊni-czego.

520-946: Wykorzystanie siewu w naturalizacjiodnawiania lasu i zalesianiu gruntów porol-nych – celowoÊç, mo˝liwoÊci i zakres sto-sowania tej metody w Polsce.

520-947: Rola opi´tków (Agrilus spp.) w pro-cesie zamierania drzewostanów d´bo-wych.

520-948: Ekonomiczne i spo∏eczne aspektygospodarki leÊnej w lasach drobnej w∏a-snoÊci – sieç gospodarstw testowych.

520-949: Efekty i mo˝liwoÊci stosowaniahydro˝eli na terenach trudnych do zale-sieƒ.

520-950: Wp∏yw podwy˝szonych koncentra-cji CO2 w powietrzu na potencja∏ infek-cyjny opieƒki ciemnej oraz podatnoÊç so-sny zwyczajnej i Êwierka pospolitego nainfekcje.

c) projekty zagraniczne wykonywane w ra-mach akcji COST finansowane przezMinisterstwo Nauki i Szkolnictwa Wy˝-szego:

420004: Wykorzystanie produktów i Êwiad-czeƒ leÊnictwa do wspierania rozwojuprzedsi´biorczoÊci na terenach wiejskich.

420005: LeÊne obszary chronione w Europie– analizy i harmonizacja.

d) projekty badawcze zagraniczne finan-sowane przez Uni´ Europejskà, dofi-nansowane przez Ministerstwo Naukii Szkolnictwa Wy˝szego:

EFORWOOD: Narz´dzia oceny wp∏ywu trwa-∏ego i zrównowa˝onego rozwoju w ∏aƒcu-chu leÊnodrzewnym.

FIRE PARADOX: Innowacyjna metoda zinte-growanego kontrolowania po˝arów obsza-rów niezagospodarowanych polegajàca narozwiàzaniu problemu po˝arów obszarówniezagospodarowanych przez celowe sto-sowanie ognia.

PROFOREST: Ocena zasobów leÊnych w Eu-ropie Ârodkowej.

18

e) projekt celowy finansowany przez Mini-sterstwo Nauki i Szkolnictwa Wy˝szegooraz Ministerstwo Ârodowiska, dofinan-sowany przez Dyrekcj´ Generalnà La-sów Paƒstwowych:

431300, 441300: Opracowanie i wdro˝enie dopraktyki nowej technologii ochrony ekosys-temów leÊnych przed brudnicà mniszkà(Lymantria monacha L.) opartej na wyko-rzystaniu feromonu p∏ciowego.

19

2) ZLECONE I FINANSOWANE PRZEZ DYREKCJ¢ GENERALNÑ LASÓW PA¡STWOWYCH:

BLP-211: Racjonalizacja zabiegów ochron-nych przeciwko gradacjom szkodników li-Êcio˝ernych sosny w aspekcie skutków go-spodarczych i przyrodniczych.

BLP-238: Badania porównawcze populacyjneji rodowej zmiennoÊci cech hodowlanychwybranych pochodzeƒ sosny zwyczajnej,modrzewia europejskiego, Êwierka pospoli-tego oraz d´bu szypu∏kowego.

BLP-245: Wp∏yw chorób infekcyjnych na go-spodark´ leÊnà – aspekt ekologiczny, eko-nomiczny, granice ryzyka.

BLP-246: ZmiennoÊç wewnàtrzgatunkowabrzozy brodawkowatej, jej zdolnoÊci przy-rostowe i w∏aÊciwoÊci hodowlane.

BLP-247: Ocena produkcyjnoÊci szybko ro-snàcych gatunków drzew leÊnych w do-Êwiadczalnych i gospodarczych uprawachplantacyjnych w ró˝nych warunkach siedli-skowych.

BLP-248: Genetyczne uwarunkowania zmien-noÊci ekotypowej buka zwyczajnego (Fa-gus silvatica L.).

BLP-249: WartoÊci graniczne wilgotnoÊci na-sion modrzewia, jedlicy, buka, d´bu, wiàzu,klonu zwyczajnego, sosny górskiej prze-znaczonych do d∏ugookresowego przecho-wywania.

BLP-254: Ocena hodowlana naturalnych od-nowieƒ d´bu w drzewostanach sosnowychi mo˝liwoÊci ich wykorzystania do realizacjicelów hodowlanych.

BLP-256: PrzydatnoÊç dla leÊnictwa nowychÊrodków ochrony roÊlin bezpiecznych dlaÊrodowiska.

BLP-257: Kryteria wyró˝niania oraz metodyzagospodarowania siedlisk leÊnych podle-gajàcych ochronie.

BLP-258: Ocena i zabiegi poprawiajàce stanod˝ywienia, warunki wzrostu, zdrowotnoÊçodnowieƒ jod∏owych na terenach pokl´sko-wych w Sudetach.

BLP-260: Opracowanie procesów technolo-gicznych pozyskiwania drewna w r´bniachz∏o˝onych.

BLP-265: Metodyka okreÊlania stref uszko-dzeƒ lasu.

BLP-266: ZmiennoÊç gatunków lasotwór-czych na granicy ich naturalnego wyst´po-wania w Polsce w Êwietle prawdopodob-nych zmian klimatycznych orazkonsekwencje tych zmian dla gospodarkileÊnej (etap I – buk zwyczajny Fagus silva-tica L.).

BLP-267: Zasady gospodarowania popula-cjami jeleniowatych na terenach pokl´sko-wych (na przyk∏adzie NadleÊnictwa RudyRaciborskie).

BLP-268: Opracowanie metod ograniczanialiczebnoÊci szeliniaka sosnowca (Hylobiusabietis L.) w miejscach jego rozrodu.

BLP-270: Ocena efektywnoÊci zabezpie-czenia przeciwpo˝arowego lasów pasamiprzeciwpo˝arowymi wzd∏u˝ dróg publicz-nych.

BLP-274: WielkoÊç i organizacja nadleÊnictwaw Polsce – analiza przemian i model doce-lowy.

BLP-275: Strategia post´powania ochronne-go w szkó∏kach i drzewostanach zagro˝o-nych przez fytoftoroz´ – nowà chorob´ wie-lu gatunków drzew leÊnych.

BLP-278: Monitorowanie zmian na obszarachsztucznej i naturalnej regeneracji lasu w pó∏-nocno-wschodniej Polsce po kl´sce hura-ganu.

BLP-279: OkreÊlenie metod produkcji wp∏y-wajàcych na zmniejszenie strat powodo-wanych przez mróz w szkó∏kach kontene-rowych.

BLP-280: Wp∏yw sk∏adu gatunkowego i spo-sobów zagospodarowania drzewostanówna bilans i jakoÊç wód w ekosystemach leÊ-nych.

BLP-281: Program testowania potomstwaWDN, DD, PN, PUN w ramach Programuzachowania leÊnych zasobów genowychi hodowli selekcyjnej drzew leÊnych na la-ta 1991–2010.

BLP-282: Ocena nasion drzew i krzewów leÊ-nych – monitoring obradzania drzew i ja-koÊci materia∏u siewnego w Lasach Paƒ-stwowych.

BLP-283: Ostrzeganie i alarmowanie o zagro-˝eniu po˝arowym lasu.

BLP-284: Doskonalenie metod inwentaryzacjilasu w planowaniu urzàdzeniowym z wyko-rzystaniem technik geoinformatycznychi SILP.

BLP-285: Integracja problematyki ochronyprzyrody i krajobrazu (rezerwaty przyrody,parki krajobrazowe, tereny chronionegokrajobrazu, otuliny parków narodowych,obszary „Natura 2000”) w planie urzàdza-nia lasów nadleÊnictwa.

BLP-286: Dostosowanie zasad klasyfikacjii pomiaru surowca drzewnego do systemudrewna k∏odowanego.

BLP-287: Charakterystyka genetyczna wy-branych populacji jelenia szlachetnego ja-ko podstawa przysz∏ych wsiedleƒ tego ga-tunku.

BLP-288: Wp∏yw danieli pochodzàcych z ho-dowli zamkni´tej w NadleÊnictwie Brzezinyna jakoÊç osobniczà i struktur´ genetycznàpopulacji tego gatunku w miejscu ich wsie-dlenia.

BLP-289: Przeprowadzenie eksperymental-nego wdro˝enia (pilota˝u) modelu wielo-funkcyjnego leÊnictwa w regionie uprzemy-s∏owionym.

BLP-290: Badanie opinii publicznej w za-kresie preferencji funkcji lasu oraz okreÊ-lenie zasad jego zagospodarowania i udo-st´pniania dla spo∏eczeƒstwa w LeÊnymKompleksie Promocyjnym Lasy Warszaw-skie.

BLP-291: Analiza skali i efektywnoÊci prywa-tyzacji us∏ug oraz ocena stanu i funkcjono-wania prywatnych firm leÊnych.

BLP-292: Aktualizacja wskaêników stopniatrudnoÊci gospodarowania jednostek orga-nizacyjnych Lasów Paƒstwowych.

BLP-293: Opracowanie metod szybkiegowykrywania i oznaczania wa˝niejszych

patogenów glebowych w szkó∏kach leÊ-nych oraz klucza do rozpoznawania za-gro˝eƒ.

BLP-294: Mo˝liwoÊci og∏awiania sosny zwy-czajnej, modrzewia europejskiego, lipydrobnolistnej i innych gatunków na planta-cjach nasiennych w celu u∏atwienia zbiorunasion.

BLP-295: Wyst´powanie i konsekwencje go-spodarcze zgnilizny czerwonej oraz mo˝li-woÊç jej ograniczania w drzewostanachÊwierkowych Krainy Karpackiej.

BLP-296: Skala, struktura (gatunek, wiek, sie-dlisko) i konsekwencje przyrodniczo-go-spodarcze drzewostanów negatywnychoraz pilnoÊç i metody ich przebudowy w La-sach Paƒstwowych.

BLP-297: Opracowanie integrowanej metodyochrony lasu przed szkodnikami korzenidrzew i krzewów.

BLP-298: Wp∏yw zalesieƒ na zmiany fizyko--chemicznych i biologicznych w∏aÊciwoÊcigleb – za∏o˝enie sta∏ych powierzchni prób-nych.

BLP-299: Opracowanie metod zagospodaro-wania i ochrony leÊnych siedlisk hydroge-nicznych w kontekÊcie zachodzàcych zmiansukcesyjnych.

BLP-300: Cele, zasady sporzàdzania orazstruktura merytoryczna (wskaêniki itp.)ekonomicznego aneksu do planu urzàdza-nia lasu.

BLP-301: Opracowanie systemu wskaênikówjakoÊciowych oraz modelowego raportuoceny lasu na podstawie danych inwenta-ryzacji wielkoobszarowej.

BLP-302: Ocena przydatnoÊci skaningu lase-rowego oraz cyfrowych obrazów multi- hi-perspektralnych do okreÊlania mià˝szoÊcidrzewostanów.

BLP-303: Aspekty ekonomiczne, ekologicznei ergonomiczne pozyskiwania drewnaw leÊnych kompleksach promocyjnych.

BLP-304: Populacyjna zmiennoÊç buka pospo-litego (Fagus silvatica L.) w Polsce (wzrosti rozwój populacji w okresie m∏odnika).

BLP-305: Mo˝liwoÊci przeciwdzia∏ania za-mieraniu d´bów metodami hodowli lasui propozycje post´powania hodowlanegow drzewostanach w ró˝nym stopniu za-awansowania procesu zamierania.

20

BLP-306: Optymalizacja stosowania ró˝nychzabiegów hodowlanych w drzewostanachbrzozowych w pierwszym pokoleniu nagruntach porolnych w aspekcie produkcyj-nym i naturalizacji zalesieƒ.

BLP-307: Wp∏yw terminu sadzenia sadzonekkontenerowych na jakoÊç odnowieƒ pod-stawowych gatunków lasotwórczych.

BLP-308: Ocena aktualnego stanu i opraco-wanie kompleksowych metod zagospoda-rowania upraw i m∏odników na obszarachkl´ski ekologicznej w Sudetach i Karpa-tach ze szczególnym uwzgl´dnieniem me-tod zwi´kszania udzia∏u gatunków do-mieszkowych.

BLP-309: OkreÊlenie struktury genetycznejpopulacji sosny zwyczajnej i Êwierka po-spolitego w wybranych regionach pocho-dzenia z weryfikacjà granic regionów pouwzgl´dnieniu zró˝nicowania genetyczne-go populacji.

BLP-310: OkreÊlenie potrzeb, mo˝liwoÊcii sposobów zwi´kszania retencji wodnejw siedliskach leÊnych.

BLP-311: Opi´tki – nowe i ma∏o poznaneszkodniki drzewostanów d´bowych (biolo-gia, prognozowanie i zwalczanie).

BLP-312: Skuteczne metody zwalczaniaÊmietek z rodzaju Strobilomyia i innych wy-branych szkodników szyszek na planta-cjach nasiennych gatunków iglastych.

BLP-313: Ocena zagro˝enia drzewostanówd´bowych i bukowych na podstawie wyst´-powania glebowych organizmów patoge-nicznych i symbiontów mikoryzowych.

BLP-314: Opracowanie metod hodowlano--ochronnych zwi´kszajàcych odpornoÊçdrzewostanów sosnowych Puszczy Notec-kiej na ery foliofagów.

BLP-315: Opracowanie metod post´powaniaochronnego w drzewostanach d´bowychchronicznie uszkadzanych przez mierni-

kowce, zwójki d´bowe i inne gatunki owa-dów.

BLP-316: Systematyka prawnych rozwiàzaƒochrony przyrody w lasach.

BLP-317: Regulacje prawne i finansowe orazdzia∏ania w zakresie leÊnictwa w ramachpolityki Unii Europejskiej.

BLP-318: Opracowanie metod wyceny leÊ-nych nieruchomoÊci gruntowych SkarbuPaƒstwa w zarzàdzie Paƒstwowego Go-spodarstwa LeÊnego Lasy Paƒstwowe.

BLP-319: Os∏ona naukowa realizacji „Progra-mu zachowania leÊnych zasobów geno-wych i hodowli selekcyjnej drzew leÊnychw Polsce na lata 1991–2010”.

BLP-320: Selekcja i wegetatywne rozmna˝a-nie in vitro wybranych genotypów brzozybrodawkowatej i czereÊni ptasiej do planta-cyjnej uprawy.

BLP-321: Oznaczanie sprawców choróbi szkodników drzew leÊnych – poradnictwodla Lasów Paƒstwowych.

BLP-322: Krótkoterminowa prognoza wyst´-powania wa˝niejszych szkodników i choróbinfekcyjnych drzew leÊnych w Polscew 2006 r.

BLP-323: Monitoring lasu – ocena stanów la-sów w Polsce.

BLP-324: Badania nowych Êrodków technicz-nych i technologii przydatnych do stosowa-nia w ochronie przeciwpo˝arowej lasu.

BLP-325: Wzorcowe modele lasów karpac-kich, uwarunkowanie ich rozwoju i zasadyprowadzenia.

BLP-326: Wp∏yw rozmiaru Êcinki przeliczenio-wej na wybrane parametry bezpieczeƒ-stwa pracy spalinowà pi∏à.

BLP-770: Badanie dynamiki liczebnoÊcii struktury populacji jeleniowatych w dzie-si´cioleciu 1996–2006 oraz opracowaniemetodyki bie˝àcych rocznych planów ichpozyskania.

21

3) ZLECONE PRZEZ MINISTERSTWO ÂRODOWISKA:

NCR-593: Monitoring biologiczny lasu.

2-U-33: Przyrodnicze i ekonomiczne efektyekosystemowego podejÊcia w trwa∏ymi zrównowa˝onym gospodarstwie leÊnymna przyk∏adzie NadleÊnictwa Tuszyma.

3-U-34: Analiza porównawcza metod ocenyi wyceny pozasurowcowych funkcji lasu naprzyk∏adzie reprezentatywnego obiektuw Polsce.

3-U-35: Analiza prywatnych gospodarstw rol-no-leÊnych i leÊnych w Polsce – projekt sie-ci gospodarstw testowych.

3-U-41: Narodowy Fundusz Ochrony Ârodo-wiska i Gospodarki Wodnej w finansowaniuleÊnictwa (temat sta˝owy).

3-U-42: Sektor us∏ug leÊnych w Polsce i w wy-branych krajach europejskich – stan i per-spektywy rozwoju (temat sta˝owy).

3-U-43: Wykonanie zbiorczego zestawieniai analizowania wyników powszechnego ba-dania spo∏ecznego zapotrzebowania nazmiany w prawie ochrony Êrodowiska i go-spodarki wodnej.

3-U-44: Utworzenie oraz zgromadzenie zbiorudotychczas wytworzonych opracowaƒ eks-perckich i naukowych, obejmujàcych kry-tycznà analiz´ prawa ochrony Êrodowiskai gospodarki wodnej.

3-U-45: Analiza obowiàzujàcego prawaochrony Êrodowiska i gospodarki wodnejpod kàtem uwzgl´dnienia w nim dyrektywunijnych, zgodnoÊci z rozporzàdzeniamiUnii Europejskiej oraz umowami mi´dzy-narodowymi – wyartyku∏owanie niezb´d-nych zmian i uzupe∏nieƒ w tym prawie, nie-zb´dnych do zapewnienia wymaganejzgodnoÊci z prawem unijnym, a tak˝e dousuni´cia barier w absorpcji Êrodków po-mocowych.

8-U-36: Odnowienie naturalne sosny zwyczaj-nej jako element strategii ekosystemowegozagospodarowania lasu.

12-U-34: Wp∏yw ró˝nych wariantów selekcjiindeksowej na zmiennoÊç genetycznà

i zysk genetyczny populacji hodowlanej so-sny zwyczajnej (temat sta˝owy).

13-U-17: Integrowana metoda ochrony kasz-tanowca bia∏ego (Aesculus hippocasta-num) przed szrotówkiem kasztanowco-wiaczkiem (Cameraria ohridella).

13-U-26: Wp∏yw defoliacji spowodowanejprzez szkodniki liÊcio˝erne na regeneracj´i prze˝ywalnoÊç drzew i drzewostanów so-snowych w NadleÊnictwie Wymiarki (tematsta˝owy).

15-U-43: Krajowy system informacji o po˝a-rach lasu.

15-U-46: Kategoryzacja zagro˝enia po˝aro-wego lasów Polski.

16-U-18: Organizacja i dzia∏alnoÊç polskichparków narodowych na przyk∏adzie Biesz-czadzkiego Parku Narodowego – przygo-towanie platformy dla wspólnych dzia∏aƒdotyczàcych unifikacji podstawowych ob-serwacji dynamiki przyrodniczych proce-sów w trójstronnym parku biosfery „Karpa-ty Wschodnie” (temat sta˝owy).

19-U-52: Ocena wp∏ywu wybranych definicjilasu na wielkoÊç powierzchni w aspekciesprawozdawczoÊci mi´dzynarodowej (te-mat sta˝owy).

20-U-11: Poprawa warunków wodnychi zwi´kszenie biologicznej ró˝norodnoÊciw ekosystemach Puszczy Bia∏owieskiej po-przez spowolnianie odp∏ywu w zlewniachrzecznych.

20-U-24: Sta∏e obserwacje procesów hydrolo-gicznych i erozyjnych w leÊnych obszarachgórskich.

27-U-08: Ocena wp∏ywu potencjalnych êróde∏infekcji (woda, gleba, pod∏o˝a szkó∏karskie,sadzonki) na wyst´powanie Phytophthoraw Êrodowisku leÊnym (na przyk∏adzie drze-wostanów liÊciastych NadleÊnictwa Ko∏o).

27-U-98: Ocena wp∏ywu opadów i temperatu-ry powietrza na stan zagro˝enia drzewo-stanów przez choroby infekcyjne.

22

4) ZLECONE PRZEZ MINISTERSTWO ÂRODOWISKA, FINANSOWANE PRZEZ NARODOWY FUNDUSZ

OCHRONY ÂRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ:

NCR-211: Monitoring lasów i ocena stanuzdrowotnego lasów w latach 2004–2005.

NCR-213: Monitoring lasu – ocena stanuzdrowotnego lasów w Polsce w latach1991–2005.

NCR-214: Monitoring i ocena stanu zdrowot-nego lasów w latach 2006–2008.

23

5) FINANSOWANE PRZEZ G¸ÓWNY INSPEKTORAT OCHRONY ÂRODOWISKA:

2.1.2. Wykaz zadaƒ o charakterze ekspertyz, us∏ug, poradnictwa itp.

3-U-40: D∏ugookresowa prognoza finansowo--gospodarcza Lasów Paƒstwowych.

10-U-49: OkreÊlenie wp∏ywu wad drewna d´-bowego na jego klas´ jakoÊci – na podsta-wie próbek.

10-U-51: OkreÊlenie wieku Êwierków na dzia∏-ce prywatnej w Sabinie (pow. Soko∏ów Pod-laski).

10-U-52: Higieniczna ocena ha∏asu i drgaƒmechanicznych emitowanych przez pilarkispalinowe Fevill P45.

13-U-22: Badania mo˝liwoÊci wykorzystaniainsektycydu APACZ 50 WG w ochroniekasztanowców przed szrotówkiem kaszta-nowcowiaczkiem.

13-U-23: Ocena skutecznoÊci dzia∏ania insek-tycydów APACZ 50 WG i SANTANA 01 GRw ochronie szkó∏ek i upraw leÊnych przedszkodnikami korzeni.

13-U-24: Ocena skutecznoÊci dzia∏ania bioin-sektycydu Bacillus thuringiensis kurstakio nazwie VBC 60074 w ograniczaniu li-

7) PROJEKTY BADAWCZE ZAGRANICZNE FINANSOWANE PRZEZ UNI¢ EUROPEJSKÑ:

EFORWOOD: Narz´dzia oceny wp∏ywu trwa-∏ego i zrównowa˝onego rozwoju w ∏aƒcu-chu leÊnodrzewnym

FIRE PARADOX: Innowacyjna metoda zinte-growanego kontrolowania po˝arów obsza-rów niezagospodarowanych polegajàca narozwiàzaniu problemu po˝arów obszarówniezagospodarowanych przez celowe sto-sowanie ognia.

TREEBREEDEX: Sieç hodowli selekcyjnejdrzew leÊnych dla wielofunkcyjnego leÊnic-twa w Europie.

LEONARDO DA VINCI: Kszta∏cenie na odle-g∏oÊç w zakresie gospodarki wodnej.

COMFOR: Zintegrowane podejÊcie w rozwià-zywaniu problemów bezpieczeƒstwa i hi-gieny pracy w dzia∏alnoÊci ma∏ych i Êred-nich europejskich przedsi´biorstw leÊnych.

EVOLTREE: Ewolucja drzew jako model bio-ró˝norodnoÊci ekosystemów làdowych.

FOREST FOCUS 2005: Projekt demonstra-cyjny programu Forest Focus Bio Soil.

FOREST FOCUS 2006: Monitoring lasu i inte-rakcje Êrodowiskowe we Wspólnocie.

6) FINANSOWANE PRZEZ INNYCH ZLECENIODAWCÓW KRAJOWYCH:

2-U-36: Ró˝norodnoÊç biologiczna jakowskaênik zmian ekosystemów leÊnychw zrównowa˝onym zagospodarowaniu la-su w zasi´gu oddzia∏ywania Elektrowni„Kozienice”.

12-U-35: Opracowanie i wdro˝enie do praktykileÊnej metod identyfikacji i wczesnej ocenyleÊnego materia∏u rozmno˝eniowegow oparciu o markery molekularne.

13-U-15: Program ochrony kasztanowcówprzed szrotówkiem kasztanowcowiacz-kiem na terenie Miasta Sto∏ecznego War-szawy.

26-U-12: Krajowa Sieç Informacji o Bioró˝no-rodnoÊci.

czebnoÊci populacji brudnicy mniszki Ly-mantria monacha L.

13-U-25: Ocena skutecznoÊci dzia∏ania insek-tycydu MOSPILAN 20 SP w zwalczaniubrudnicy mniszki Lymantria monacha L.

15-U-41: Analiza systemu obserwacji prze-ciwpo˝arowej obszarów leÊnych na terenieRDLP we Wroc∏awiu.

15-U-44: Ârodki ochrony indywidualnej dlaleÊnych pogotowi przeciwpo˝arowych.

15-U-45: Analiza wyników pomiarów uzyska-nych w ramach przeprowadzonego monito-ringu kana∏ów radiowych w LP oraz opra-cowanie nowego projektu rozdzia∏ucz´stotliwoÊci sieci radiokomunikacji ru-chomej làdowej LP.

16-U-17: Ocena i mo˝liwoÊci ograniczania za-gro˝enia ze strony wydrà˝ki Êwierkowej(Epinotia tedella Clerk) i licinków (Argyre-sthia spp.) w drzewostanach Êwierkowychw Sudetach.

19-U-51: Raport o stanie lasów w Polscew 2005 r.

20-U-21: Wykonanie analiz chemicznychdwustu próbek wody z obiektów: Kwate-ra 17, Brzeziny, Otoczne i Czarna WieÊ nazawartoÊç azotanów, fosforanów, amonia-ku, DON, DOP.

20-U-22: Ocena wp∏ywu utylizacji Êciekówziemniaczanych na Êrodowisko leÊne naterenach LeÊnej Oczyszczalni Âcieków.

20-U-23: Opracowanie ekspertyz gleboznaw-czo-nawo˝eniowych dla szkó∏ek i upraw

leÊnych oraz oceny substratów i prace opi-niodawcze z zakresu gleboznawstwa i na-wo˝enia leÊnego.

20-U-25: Prognoza oddzia∏ywania na wodypodziemne i powierzchniowe planowanejeksploatacji piasku ze z∏o˝a „Bia∏y Bór”w miejscowoÊci Bia∏y Bór na wody pod-ziemne i powierzchniowe z uwzgl´dnie-niem wp∏ywu na tereny leÊne oraz uj´ciewody Bia∏y Bór–Wola Osiecka.

20-U-26: Opinia w sprawie ustalenia przyczynzamierania dwóch drzew na terenie plebaniikoÊcio∏a przy Pl. Narutowicza w Warszawie.

27-U-04: Ocena jakoÊci dostarczonego pre-paratu Pg-Poszwald celem udzielenia ate-stu jakoÊciowego.

27-U-07: Wykonanie ekspertyzy dotyczàcejprzyczyny uschni´cia jesionu.

27-U-10: Ocena stanu mikoryz dostarczonychsadzonek z NadleÊnictwa Kozienice w Pion-kach oraz zalecenia odnoÊnie potrzeb mi-koryzacji.

27-U-11: Ocena jakoÊci preparatu biologicz-nego z grzybem Phlebiopsis gigantea ce-lem udzielenia atestu jakoÊciowego narok 2007.

Ponadto Instytut wykona∏ na doraêne zle-cenia 38 opracowaƒ o charakterze ekspertyz,opinii i us∏ug.

24

2.1.4. Patenty zg∏oszone do Urz´du Patentowego

Kolk Andrzej: Preparat przeznaczony doograniczania liczebnoÊci owadów, zw∏aszczaz rodzaju Lymantria i sposób ograniczania li-

czebnoÊci owadów, zw∏aszcza Lymantria. Da-ta zg∏oszenia do Urz´du Patentowego RP– 29.03.2006. Numer zg∏oszenia: P-379322.

2.1.3. Wdro˝enia

101502; 101503: Wdro˝enie na terenie Nad-leÊnictwa Wronki i NadleÊnictwa G∏´bokiBród wyników pracy pt.: Ocena równomier-noÊci rozmieszczenia ca∏orocznych leÊ-

nych stacji meteorologicznych w ramachistniejàcej sieci w LP ze wskazaniem ewen-tualnego jej uzupe∏nienia bàdê zmiany do-tychczasowej lokalizacji niektórych z nich.

G∏ównym celem pracy by∏a analiza regula-cji prawnych w zakresie funkcjonowania stowa-rzyszeƒ w∏aÊcicieli lasów prywatnych w Polsce,Niemczech i Finlandii oraz opracowanie za∏o-˝eƒ powo∏ywania i rozwoju takich organizacjiw Polsce. Dodatkowym celem badaƒ by∏a ana-liza ekonomicznej dzia∏alnoÊci istniejàcychw Polsce stowarzyszeƒ prywatnych w∏aÊcicielilasów. Efektem pracy jest projekt aktu norma-tywnego regulujàcego tworzenie zwiàzkówzrzeszeƒ leÊnych w Polsce oraz ich wspó∏prac´na poziomie unijnym.

W pracy przeanalizowano:• polskie regulacje prawne w zakresie wolno-

Êci zgromadzeƒ i tworzenia zrzeszeƒod XIX wieku oraz wybrane aspekty prawnedotyczàce funkcjonowania zrzeszeƒw Niemczech i w Finlandii,

• zwiàzek konstytucyjnej zasady wolnoÊcizrzeszania si´ z funkcjonowaniem zrzeszeƒprywatnych w∏aÊcicieli lasów,

• literatur´ prawniczà dotyczàcà zrzeszeƒleÊnych, w tym stowarzyszeƒ w∏aÊcicielilasów prywatnych,

• mo˝liwoÊci pozyskiwania Êrodków finan-sowych dla stowarzyszeƒ, podstawowe ko-rzyÊci i przeszkody zwiàzane z funkcjo-nowaniem stowarzyszeƒ oraz mo˝liwe douzyskania dane ekonomiczne zwiàzanez funkcjonowaniem stowarzyszeƒ prywat-nych w∏aÊcicieli lasów w Polsce,

• struktury organizacyjne istniejàcych stowa-rzyszeƒ leÊnych w Finlandii, Niemczech orazw Polsce; badania te podparto wnikliwà ana-lizà historycznych aktów prawnych dotyczà-cych stowarzyszeƒ prywatnych w∏aÊcicielilasów w Polsce, Finlandii i Niemczech.

Koƒcowym efektem pracy jest projektustawy o zrzeszeniach prywatnych w∏aÊcicie-li lasów w Polsce niezale˝ny od ustawy o sto-warzyszeniach, odnoszàcy si´ nie tylko dostowarzyszeƒ w∏aÊcicieli lasów prywatnych,ale równie˝ do wszystkich organizacji poza-rzàdowych dzia∏ajàcych w leÊnictwie oraz dowspólnot gruntowych. Propozycja ustawowaporusza problematyk´ wspó∏pracy mi´dzy-narodowej, w tym mo˝liwoÊç przystàpienia dostruktur CEPF (Confédération Européennedes Propriétaires Forestiers – EuropejskaKonfederacja W∏aÊcicieli Lasów) z siedzibàw Brukseli.

Projekt ustawy zawiera szeÊç rozdzia∏ów:I – „Przepisy ogólne”, gdzie okreÊlono pra-

wa i obowiàzki zrzeszeƒ oraz wyjaÊnionopodstawowe poj´cia zwiàzane ze zrze-szeniami oraz form´ i sposób funkcjono-wania zrzeszeƒ leÊnych;

II – „Cele i zadania zrzeszeƒ”, w którym ob-j´to cele powo∏ywania i funkcjonowaniazrzeszeƒ, zadania zrzeszeƒ oraz sposóbwykonywania tych zadaƒ;

III – „W∏adze Zrzeszenia”, sk∏adajàcy si´z cz´Êci zwiàzanej z organizacjà w∏adz,sposobem funkcjonowania w∏adz zrze-szeƒ oraz form tworzenia prawa przez tew∏adze;

IV – „Nadzór”, okreÊlajàcy formy oraz zakresprowadzenia nadzoru nad dzia∏alnoÊciàzrzeszeƒ;

V – „Majàtek zrzeszenia”, gdzie zawarto re-gulacje dotyczàce przekazywania Êrod-ków finansowych na rzecz zrzeszeƒ orazformy gospodarowania majàtkiem zrze-szeƒ leÊnych;

25

2.1.5. Omówienie tematów badawczych zakoƒczonych w 2006 r.

PRACE NAUKOWO-BADAWCZE I ROZWOJOWE:

1) ZLECONE PRZEZ MINISTERSTWO NAUKI I SZKOLNICTWA WY˚SZEGO

a) realizowane w ramach dzia∏alnoÊci statutowej

240317: Podstawy prawne i ekonomiczno-finansowe funkcjonowania stowarzyszeƒ pry-watnych w∏aÊcicieli lasów w Polsce i w wybranych krajach Unii Europejskiej – anali-za porównawcza. Okres realizacji: 2005–2006, Zak∏ad Ekonomiki i Polityki LeÊnej, autor:mgr Marek Geszprych.

VI – „Zmiany statutu, rozwiàzanie zrzesze-nia”, zawierajàcy przepisy derogacyjneoraz przepisy koƒcowe.Dla prawid∏owego funkcjonowania ró˝ne-

go typu zrzeszeƒ w∏aÊcicieli lasów prywatnychnale˝y stworzyç odpowiednie pod∏o˝e prawne.Dotyczy to zw∏aszcza ustawy o zagospodaro-waniu wspólnot gruntowych z 1963 r., która jestprzestarza∏a i nieadekwatna to zmieniajàcychsi´ warunków ekonomicznych, prawnych i go-spodarczych. Wspólnoty gruntowe powsta∏ew systemie feudalnym nie mogà w nowych wa-runkach ustrojowych nabyç nowych treÊci spo-∏ecznych ze wzgl´du na swoje dotychczasoweprzeznaczenie, s∏u˝àce w przesz∏oÊci uzupe∏-nieniu naturalnego prowadzenia drobnej go-spodarki ch∏opskiej. Wskazano, ˝e reaktywa-cja samorzàdu terytorialnego w Polsce orazpojawienie si´ nowych warunków gospodar-czych i ekonomicznych, powinno pociàgaç zasobà powstawanie nowych zrzeszeƒ leÊnych.Niestety, istniejàce w polskim leÊnictwie stowa-rzyszenia prywatnych w∏aÊcicieli lasów nie wy-korzystujà w pe∏ni mo˝liwoÊci, wynikajàcych

z przepisów ustawy o stowarzyszeniach. Bra-kuje równie˝ aktu prawnego normujàcego sy-tuacj´ zrzeszeƒ leÊnych – obecnie sytuacjanormatywna zrzeszeƒ leÊnych jest regulowa-na czàstkowo w kilkunastu ustawach. Prywatniw∏aÊciciele lasów – wzorem innych krajów UE– powinni wi´kszà uwag´ zwróciç na organiza-cje pozarzàdowe typu non-profit, zajmujàcesi´ m.in. problematykà ochrony Êrodowiskaoraz aspektami spo∏eczeƒstwa obywatelskie-go. Pozwoli∏oby to na zwi´kszenie Êwiadomo-Êci prywatnych w∏aÊcicieli lasów w zakresieochrony lasów i ochrony Êrodowiska.

W leÊnictwie mogà funkcjonowaç tak-˝e inne podmioty, tj. izby rolno-leÊne, korpo-racje, spó∏dzielnie, zwiàzki komunalne, a na-wet zwiàzki publiczno-prywatne. W literaturzeprawniczej powszechne sà opinie, ˝e sto-warzyszenia i fundacje nie wyczerpujà kata-logu podmiotów niepublicznych realizujàcychzadania w sferze publicznej. Generuje to sy-tuacje do poszukiwania nowych form praw-nych realizujàcych zadania publiczne w leÊ-nictwie.

26

240512: AktywnoÊç biochemiczna gleb w drzewostanach mieszanych na siedliskachLMÊw i LÊw. Okres realizacji: 2003–2006, Zak∏ad Gospodarki LeÊnej Rejonów Przemys∏o-wych, autorzy: dr Gra˝yna Olszowska, prof. dr hab. Józef Zwoliƒski, mgr in˝. Irena Matusz-czyk, dr Danuta Syrek, mgr Zygmunt Kwapis, mgr in˝. Zdzis∏aw Spendel.

Badania prowadzono w celu okreÊleniaintensywnoÊci przemian biochemicznych i sta-nu mikrobiologicznego gleb w drzewostanachmieszanych ró˝nej bonitacji na siedliskachLÊw i LMÊw oraz ustalenia mo˝liwoÊci wyko-rzystania badaƒ aktywnoÊci biochemicznej ja-ko wskaênika ˝yznoÊci gleb w szczegó∏owejdiagnostyce stanu siedlisk leÊnych.

Analizy chemiczne i pomiary aktywnoÊcibiologicznej gleb oraz pomiary dendrome-tryczne drzewostanów d´bowych na siedli-skach lasowych nizinnych wykonano w nad-leÊnictwach Namys∏ów i Kluczbork (RDLPw Katowicach). Na siedlisku lasu Êwie˝egoi lasu mieszanego Êwie˝ego za∏o˝ono po dzie-si´ç powierzchni w drzewostanach miesza-nych z przewagà d´bu szypu∏kowego I i II bo-nitacji. Wyznaczono wartoÊç BiologicznegoWskaênika ˚yznoÊci Gleb (F), okreÊlajàcegojakoÊç siedlisk.

Wyniki pomiarów chemicznych i aktyw-noÊci biologicznej gleb badanych powierzch-ni okaza∏y si´ nieadekwatne do jakoÊci sie-dlisk okreÊlonych w operatach siedliskowych(2000, 2002). Na siedlisku LÊw stwierdzononie tylko ni˝sze pH, ale tak˝e wyraênie ni˝szàzasobnoÊç gleb w sk∏adniki pokarmowe, wy-ra˝onà mniejszà zawartoÊcià w´gla organicz-nego, kationów zasadowych i fosforu orazni˝szà pojemnoÊcià sorpcyjnà, ani˝eli na teo-retycznie ubo˝szym LMÊw. Gleby na siedliskuLÊw charakteryzowa∏y si´ ponadto s∏abszàaktywnoÊcià enzymatycznà, zw∏aszcza ure-azy i asparaginazy, oraz mniejszà biomasàdrobnoustrojów i jej udzia∏em w ogólnej za-wartoÊci w´gla organicznego, s∏abszà inten-sywnoÊcià procesu mineralizacji w´gla orazwy˝szymi wartoÊciami qCO2.

Wyraêny natomiast okaza∏ si´ zwiàzekpomi´dzy bonitacjà drzewostanów a parame-

trami chemicznymi i biologicznymi gleb. Naobu siedliskach bardziej korzystnymi w∏aÊci-woÊciami chemicznymi oraz wy˝szà aktywno-Êcià biologicznà charakteryzowa∏y si´ glebypod drzewostanami I bonitacji.

Biologiczny Wskaênik ˚yznoÊci Gleby (F),podobnie wyniki analiz chemicznych i pomia-rów aktywnoÊci biologicznej, nie by∏ adekwatnydo jakoÊci siedlisk podanych w operatach sie-dliskowych (2000, 2002), tzn. przyjmowa∏ ni˝-sze wartoÊci na siedlisku LÊw ni˝ LMÊw, nieza-le˝nie od tego, który z parametrów aktywnoÊcibiologicznej zastosowano do jego oznaczeƒ.Przyczynà tego mo˝e byç b∏´dnie przeprowa-dzona ocena taksacyjna lub degradacja sie-dlisk. Wy˝sze wartoÊci wskaênika F w drzewo-stanach I klasy ani˝eli II klasy bonitacyjnejwskazujà na jego miarodajnoÊç w diagnostycetypologicznej yêniejszych siedlisk leÊnych.

27

240603: Wykorzystanie Êrodowiska i interakcje pomi´dzy wspó∏bytujàcymi gatunkami ssa-ków drapie˝nych: gronostajem (Mustela erminea) i ∏asicà ∏askà (Mustela nivalis) – kon-kurencja czy koegzystencja? Okres realizacji: 2003–2006, Zak∏ad Ekologii Lasu i ¸owiectwa,autor: dr in˝. Zbigniew Borowski.

Celem pracy by∏a analiza mechaniz-mów wspó∏istnienia oraz rodzajów interakcjizachodzàcych pomi´dzy dwoma gatunkamisympatrycznych ssaków drapie˝nych: ∏asicà∏askà (Mustela nivalis) i gronostajem (M. ermi-nea). Badania prowadzono na terenie Bie-brzaƒskiego Parku Narodowego, gdzie niewyst´puje dziki królik (gatunek obcy dla faunyPolski) zaburzajàcy naturalne relacje zacho-dzàce pomi´dzy dwoma ww. drapie˝nikami.W trakcie badaƒ analizowano struktur´ i dyna-mik´ liczebnoÊci ∏asicy i gronostaja oraz dyna-

mik´ liczebnoÊci populacji podstawowego ga-tunku ofiary obu drapie˝ników – nornika pó∏-nocnego (Microtus oeconomus). Dynamik´ li-czebnoÊci drapie˝ników analizowano przyniskiej, wzrostowej i wysokiej fazie cyklu li-czebnoÊci nornika. W trakcie badaƒ od∏owio-no ∏àcznie 70 ∏asic i 7 gronostajów. Poza li-czebnoÊcià oba gatunki ró˝ni∏y si´ strukturàp∏ci – u ∏asic wynosi∏a ona 1 : 1,9 na korzyÊçsamców, a u gronostaja 6 : 1 na korzyÊç sa-mic. Masa cia∏a od∏owionych osobników obugatunków ssaków drapie˝nych wykaza∏a, i˝

mg/10g gleby

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

U A D FKw

LMLÊw

U – ureaza, A – asparaginaza, D – dehydrogenazy, FKw – fosfatazakwaÊna

AktywnoÊç enzymatyczna gleb na siedlisku LMÊw i LÊw w drzewostanach d´bowych na terenie nadle-Ênictw Namys∏ów i Kluczbork (RDLP w Katowicach)

Gronostaj (Mustela erminea) ¸asica ∏aska (Mustela nivalis)

du˝e samce ∏asicy (od 120 do 140 gram) po-krywajà si´ rozmiarami cia∏a z samicami gro-nostaja. Sugeruje to brak rozdzia∏u nisz tro-ficznych obu gatunków i silnà konkurencj´o pokarm. Na terenie badaƒ stwierdzonoobecnoÊç dwóch (a nie jak dotàd sàdzono– jednego) podgatunku ∏asicy ∏aski: M. nivalisnivalis i M. n. vulgaris.

Drapie˝niki te ró˝ni∏y si´ tak˝e rytmemaktywnoÊci dobowej: ∏asica wykazuje dzien-nà aktywnoÊç, podczas gdy gronostaj ca∏o-dobowà.

Z badaƒ wynika, i˝ w analizowanej popu-lacji ∏asicy i gronostaja, ze wzgl´du na podob-ne rozmiary cia∏a i jednakowà baz´ pokarmo-wà, poziom nak∏adania si´ nisz pokarmowychu tych drapie˝ników jest bardzo wysoki. I pomi-mo, i˝ drapie˝niki te ró˝nià si´ wzorcami ak-tywnoÊci dobowej, ró˝nice te nie zmniejszajàinterakcji konkurencyjnych zachodzàcych po-mi´dzy nimi. Wykorzystanie Êrodowiska przez∏asice i gronostaje w makroskali jest podobne,ró˝nice zarysowujà si´ dopiero przy analizo-waniu wykorzystania mikroÊrodowisk. Grono-staje preferujà przede wszystkim miejsca za-krzewione i wzniesienia, podczas gdy ∏asice– otwarte turzycowisko, wzniesienia zaÊ tylkow okresie zimowym. Jednak˝e i te ró˝nice niet∏umaczà przyczyn wspó∏istnienia tych dwóchekologicznie podobnych gatunków. Omawianegatunki w odmienny sposób reagujà na zmianyzasobów pokarmowych, czyli dynamik´ liczeb-noÊci nornika pó∏nocnego – podstawowegosk∏adnika diety tych drapie˝ników. W fazie naj-ni˝szej liczebnoÊci nornika (2003) nie odnoto-wano obecnoÊci gronostaja, który pojawi∏ si´w momencie wzrostu liczebnoÊci tej ofiary, ∏asi-ca zaÊ obecna by∏a przez ca∏y okres. Otrzyma-

ne wyniki sugerujà odmiennà reakcj´ dwóchanalizowanych gatunków na zmieniajàce si´zasoby pokarmowe. Gronostaje w okresie ni-skiego zag´szczenia populacji nornika migru-jà z terenów zdominowanych przez ten gatu-nek gryzonia do zasobniejszych w pokarmÊrodowisk. ¸asice natomiast, niezale˝nie odzag´szczeƒ norników pozostajà na tym sa-mym terenie. Wydaje si´, i˝ obecnoÊç obu ga-tunków drapie˝ników na tych samych obsza-rach w fazie wzrostu liczebnoÊci populacjinornika poÊrednio Êwiadczy o braku konkuren-cji pomi´dzy tymi drapie˝nikami. Na podsta-wie powy˝szych spostrze˝eƒ mo˝na sàdziç, i˝zasadniczym elementem kszta∏tujàcym inte-rakcje pomi´dzy ∏asicà i gronostajem jest za-sobnoÊç bazy pokarmowej, nie zaÊ sam typÊrodowiska czy obecnoÊç drugiego gatunku.

Poniewa˝ ∏asica jest w polowaniu na drob-ne gryzonie du˝o bardziej skutecznym dra-pie˝nikiem ni˝ gronostaj, spadek liczebnoÊcitego rodzaju ofiar poni˝ej pewnego progu mo-˝e byç dla gronostaja sygna∏em do podj´ciaw´drówki w poszukiwaniu bardziej zasobnychmiejsc. Natomiast ∏asica przy tej samej liczeb-noÊci ofiar (zbyt niskiej dla gronostaja) ciàglejeszcze jest w stanie skutecznie polowaç.W trakcie badaƒ nie znaleziono dowodów em-pirycznych przemawiajàcych za podtrzyma-niem hipotezy o silnym konkurowaniu dwóchw/w gatunków ssaków drapie˝nych. W zwiàz-ku z tym wydaje si´, i˝ konkurencja nie jestpodstawowym mechanizmem kszta∏tujàcymrelacje zachodzàce pomi´dzy ∏asicà i grono-stajem. Jednak˝e w warunkach Êrodowiskama∏o zró˝nicowanego, przy niskiej zasobno-Êci bazy pokarmowej, zjawiska konkurencjinie mo˝na wykluczyç.

28

241004: Wp∏yw techniki i technologii pozyskiwania drewna na wybrane elementy Êrodo-wiska leÊnego (II etap). Okres realizacji: 2002–2006; Zak∏ad U˝ytkowania Lasu, Za-k∏ad Ekologii Lasu i ¸owiectwa, Zak∏ad Fitopatologii LeÊnej, Zak∏ad Ochrony Lasu, Zak∏adSiedliskoznawstwa; autor: dr hab. Marian Suwa∏a, wspó∏autorzy: dr in˝. Dorota Farfa∏, dr in˝.Anna ˚ó∏ciak, mgr in˝. S∏awomir Âlusarski, dr in˝. Ireneusz Olejarski, mgr in˝. Wies∏aw Fili-piak, Lucyna Gawkowska, Ryszard Gniady, dr in˝. Krzysztof Jod∏owski, dr in˝. Micha∏ Kali-nowski.

W II etapie pracy okreÊlono skutki uszko-dzeƒ drzew i gleby przy pozyskiwaniu drewnaw drzewostanach sosnowych w trzebie˝achpóênych, po dziesi´ciu latach od wystàpienia

uszkodzeƒ. Badania wykonano na powierzch-niach badawczych w trzech drzewostanach nasiedlisku BÊw, w wieku 73–102 lat. Gleby napowierzchniach badawczych zakwalifikowano

do rz´du bielicoziemnych, typu rdzawego,podtypu bielicowo-rdzawego, wytworzonychz piasków akumulacji wodno-lodowcowej.

W ramach I etapu, przed dziesi´ciu laty,przeprowadzono w drzewostanach inwentary-zacj´ uszkodzeƒ drzew oraz gleby i póêniejnie wykonywano tu ˝adnych prac, które mo-g∏yby zak∏óciç wyniki przeprowadzonej wów-czas inwentaryzacji uszkodzeƒ drzew i gleby.

Zakres pracy obejmowa∏ okreÊlenie: w∏a-ÊciwoÊci fizycznych (regeneracji) gleby w jejuszkodzeniach, ˝ywotnoÊci korzeni drzeww uszkodzeniach gleby, wyst´powania grzy-bów i owadów w ranach drzew, wp∏ywuuszkodzeƒ gleby na Êrednie roczne przyro-sty pierÊnicy, wysokoÊci i mià˝szoÊci drzew,wp∏ywu uszkodzeƒ drzew na ich Êrednie przy-rosty roczne pierÊnicy oraz wysokoÊci i mià˝-szoÊci.

Po dziesi´ciu latach od uszkodzenia glebyprzy pozyskiwaniu drewna w drzewostanachsosnowych podczas trzebie˝y póênych nastà-pi∏a wyraêna jej regeneracja w miejscachuszkodzeƒ (bruzdy z odciskami kopyt przyzrywce konnej, koleiny przy zrywce skiderem,koleiny przy Êcince i okrzesywaniu strza∏ har-westerem oraz zrywce skiderem, koleiny przyzrywce k∏ód i wa∏ków forwarderem, koleinyprzy wyróbce drewna w k∏odach i wa∏kach har-westerem oraz zrywce forwarderem).

Przy zastosowanych procesach techno-logicznych pozyskiwania drewna w drzewo-stanach sosnowych podczas trzebie˝y póê-nych nie stwierdzono statystycznie istotnegowp∏ywu uszkodzeƒ korzeni drzew na ich ˝y-wotnoÊç.

Drewno w obr´bie ran, po dziesi´ciu la-tach od ich wystàpienia, zachowa∏o w∏aÊciwysobie kolor i prawid∏owà struktur´. W ranachnie stwierdzono grzybów rozk∏adajàcych ywi-c´ i u∏atwiajàcych w ten sposób dost´p grzy-bom powodujàcym sinizn´ lub zgnilizny do od-s∏oni´tego drewna. Nie stwierdzono równie˝obecnoÊci grzybów podstawkowych. Z cz´Êci

próbek drewna wyizolowano grzyby (Hormi-scium sp., Mucor sp., Penicillium sp., Tricho-derma sp., Verticillium sp.), które wyst´pujàpowierzchniowo i nie powodujà rozk∏adudrewna. Badania ran drzew wykaza∏y, e ywi-ca zapewni∏a im skutecznà ochron´, dzi´kiczemu nie dosz∏o do wnikni´cia do ich wn´-trza zarodników grzybów.

Âlady ˝erowania szkodników wtórnych(cetyƒca wi´kszego, kurtka mniejszego, praw-dopodobnie zagwoêdzika fioletowego) stwier-dzono na 2,8% drzew próbnych. Udzia∏ drzew,na których wystàpi∏ dany gatunek owada, wy-niós∏ 0,9% w odniesieniu do wszystkich drzewpróbnych z uszkodzeniami. Mo˝na stwierdziç,˝e po okresie dziesi´ciu lat od powstania ranstan sanitarny drzewostanów jest dobry i nieprzekracza ogólnie przyj´tych norm.

Nie stwierdzono istotnego statystyczniewp∏ywu uwzgl´dnionych w badaniach warian-tów uszkodzeƒ gleby na przyrost pierÊnicy,wysokoÊci i mià˝szoÊci drzew. Mo˝na jednakzauwa˝yç, e w prawie wszystkich wariantachuszkodzeƒ gleby (z wyjàtkiem obejmujàcegobruzdy i odciski kopyt przy zrywce konnej)Êredni przyrost roczny mià˝szoÊci drzew ro-snàcych w strefie do 5 m od szlaku zrywkowe-go by∏ mniejszy ni˝ drzew po∏o˝onych po-nad 15 m od niego (bez uszkodzeƒ gleby).

Przyrosty roczne pierÊnicy drzew uszko-dzonych Êrednio w trzech strefach odleg∏oÊciod szlaków zrywkowych w wi´kszoÊci stopnipowierzchni i g∏´bokoÊci ran okaza∏y si´ istot-nie wi´ksze ni˝ nieuszkodzonych. W ˝adnymz analizowanych porównaƒ nie stwierdzonoistotnych ró˝nic w przyrostach rocznych wyso-koÊci mi´dzy drzewami uszkodzonymi i nie-uszkodzonymi. Przyrosty roczne mià˝szoÊcidrzew uszkodzonych Êrednio w trzech stre-fach odleg∏oÊci od szlaków zrywkowych by∏ywi´ksze ni˝ nieuszkodzonych, ale w zdecydo-wanej wi´kszoÊci stopni powierzchni i g∏´bo-koÊci ran ró˝nice okaza∏y si´ statystycznienieistotne.

29

Zapotrzebowanie na nasiona modrzewiaeuropejskego (Larix decidua Mill.) do odnowie-nia i zalesienia jest w naszym kraju du˝e. Pod-stawowym êród∏em nasion sà drzewostany na-sienne oraz plantacje nasienne pochodzeniawegetatywnego i generatywnego. Niestety, za-równo w drzewostanach, jak i na plantacjachnasiennych, modrzew obradza bardzo niere-gularnie oraz charakteryzuje si´ du˝ym udzia-∏em pustych nasion w zbiorze. Problem s∏abe-go obradzania jest istotny na plantacjachnasiennych, których zak∏adanie i prowadzeniewymaga znacznych nak∏adów finansowych.

Badania mia∏y na celu zbadanie skutecz-noÊci i mo˝liwoÊci praktycznego zastosowa-nia wybranych metod stymulacji kwitnieniai obradzania modrzewia europejskiego naplantacji nasiennej, zarówno wegetatywnegojak i generatywnego pochodzenia. Znalezie-nie efektywnej metody stymulacji mog∏oby, po-przez wp∏ywanie na udzia∏ poszczególnychosobników w tworzeniu puli genowej powsta-jàcych nasion, zwi´kszaç iloÊç i genetycznàjakoÊç tych nasion, poprawiajàc tym samymefektywnoÊç produkcji nasion na plantacjachnasiennych.

W pracy dokonano oceny wp∏ywu zastoso-wanych metod stymulacji na kwitnienie, zarów-no m´skie, jak i ˝eƒskie, w nast´pnym roku powykonaniu zabiegów. Celem zabiegów zasto-sowanych wiosnà danego roku by∏o zwi´ksze-nie iloÊci zawiàzanych pod koniec sezonu we-getacyjnego tego roku pàków kwiatowych,a w efekcie zwi´kszenie intensywnoÊci kwit-nienia wiosnà nast´pnego roku. Zbadano tak-˝e wp∏yw wykonanych zabiegów na jakoÊç na-sion, i to zarówno tych, które ju˝ rozwija∏y si´w momencie zastosowania stymulacji, jak i na-sion zawiàzanych w nast´pnym roku.

Powierzchnie badawcze zlokalizowano naplantacji nasiennej pochodzenia wegetatyw-nego, za∏o˝onej w 1994 r. oraz na plantacji na-siennej pochodzenia generatywnego, za∏o˝o-nej w 1995 r., na terenie Arboretum LeÊnegow NadleÊnictwie Syców (RDLP w Poznaniu).Zabiegi stymulacyjne zastosowano w dwóchkolejnych latach: w maju 2004 i 2005 r. W ka˝-

dym roku zabiegom poddano 3 klony (potom-stwo wegetatywne) i 3 takie same rody (potom-stwo generatywne). W 2004 r. zastosowano3 warianty stymulacji kwitnienia: nawo˝eniemineralne NPK, obràczkowanie pnia za pomo-cà 2 pó∏obràczek, nawo˝enie mineralne po∏à-czone z obràczkowaniem pnia oraz kontrol´,czyli brak zabiegu. W 2005 r. zastosowanorównie˝ 3 warianty stymulacji kwitnienia: ob-ràczkowanie pnia za pomocà 2 pó∏obràczek,wstrzykiwanie roztworu 5 mg gibereliny GA4do pnia, obràczkowanie pnia po∏àczone zewstrzykiwaniem GA4 i kontrol´ (brak zabiegu).

Badania wykaza∏y, e:• Obràczkowanie za pomocà 2 pó∏obràczek

istotnie statystycznie zwi´kszy∏o kwitnienie˝eƒskie modrzewia na plantacji nasiennejw rok po zastosowanych zabiegach, zarów-no w przypadku potomstwa wegetatywne-go, jak i generatywnego. Wzrost kwitnieniam´skiego po zastosowaniu obràczkowaniaby∏ mniej istotny.

• Najwi´kszy wzrost kwitnienia w rok po za-stosowaniu obràczkowania zaznaczy∏ si´w klonach i rodach naturalnie s∏abo kwitnà-cych.

• Wp∏yw obràczkowania na kwitnienie po 2 la-tach od zabiegów by∏ znacznie mniej wi-doczny ni˝ po roku od stymulacji. Powodemmog∏o byç obfite kwitnienie modrzewiaw tym roku, spowodowane korzystnymi wa-runkami pogodowymi, które spowodowa∏ozatarcie si´ wp∏ywu zabiegu na kwitnienie,lub brak w nast´pnym roku po stymulacjiczynnika stresowego, jakim w roku stymula-cji by∏o zranienie kory i ∏yka.

• Obràczkowanie by∏o skuteczniejsze w rokus∏abego ogólnego kwitnienia modrzewia ni˝w roku dobrego kwitnienia.

• Nawo˝enie mineralne okaza∏o si´ ma∏o sku-teczne w zwi´kszaniu kwitnienia ˝eƒskiego,a w przypadku kwitnienia m´skiego nawetje zmniejszy∏o. Powodem by∏y prawdopo-dobnie trudnoÊci z pobraniem przez roÊlinynawozów w wyniku silnego zadarnienia gle-by oraz toksyczny wp∏yw na korzenie zbytdu˝ej dawki potasu.

30

241213: Wp∏yw zabiegów stymulujàcych kwitnienie i obradzanie plantacji i plantacyjnychupraw nasiennych modrzewia europejskiego. Okres realizacji: 2004–2006, Zak∏ad Gene-tyki i Fizjologii Drzew LeÊnych, autor: mgr in˝. Piotr Markiewicz.

• Obràczkowanie po∏àczone z nawo˝eniemmineralnym w wi´kszym stopniu zwi´kszy∏okwitnienie ni˝ obràczkowanie zastosowaneosobno. Prawdopodobnie nastàpi∏a kumula-cja czynników stresowych powodowanychprzez te zabiegi, tj. uszkodzenia kory i ∏ykaoraz stresu wodnego w wyniku ogranicze-nia wzrostu korzeni powodowanych przezobràczkowanie oraz toksycznego wp∏ywuna korzenie zbyt du˝ej dawki nawozu pota-sowego.

• Wstrzykni´cie do pnia gibereliny GA4 niewp∏yn´∏o ani na kwitnienie ˝eƒskie, ani nakwitnienie m´skie stymulowanych klonówi rodów z powodu zbyt ma∏ej dawki lub u˝y-cia tylko jednego rodzaju gibereliny. Zabiegten jest bardzo kosztowny i k∏opotliwy w za-stosowaniu ze wzgl´du na trudnoÊci z usta-leniem odpowiedniej dawki gibereliny.

• Po∏àczenie wstrzykiwania gibereliny z ob-ràczkowaniem pnia istotnie statystyczniezwi´kszy∏o kwitnienie eƒskie, a wzrost kwit-nienia by∏ nawet wy˝szy ni˝ w przypadku za-

stosowania tylko samego obràczkowania.Dostarczenie gibereliny z zewnàtrz i stwo-rzenie warunków stresowych w wyniku ob-ràczkowania korzystnie wp∏yn´∏o na meta-bolizm giberelin endogennych, a w efekciena zwi´kszenie kwitnienia.

• Obràczkowanie nie zmniejszy∏o prze˝ywal-noÊci szczepów i drzew, natomiast w wynikuos∏abienia korzeni, zwi´kszy∏o ich podat-noÊç na wp∏yw wiatru. Obràczkowane drze-wa ∏atwiej mogà wi´c ulegaç przewróceniulub z∏amaniu w miejscu obràczki.

• Zabiegi stymulacyjne tylko w niewielkimstopniu wp∏yn´∏y na jakoÊç nasion zarównoju˝ rozwijajàcych si´ w momencie stymula-cji, jak i zawiàzanych w rok po zabiegach.Masa tysiàca nasion by∏a podobna wewszystkich zabiegach, natomiast ró˝ni∏a si´w poszczególnych klonach/rodach. W przy-padku zdolnoÊci kie∏kowania nasion wi´k-szy wp∏yw na wartoÊç tej cechy mia∏ rokkwitnienia i panujàce warunki pogodoweni˝ zabiegi stymulacyjne.

31

c

d

w rok po stymulacji z 2005 r.

Śre

dni s

topi

eń k

witn

ieni

a że

ński

ego

we

wsz

ystk

ich

stre

fach

kor

ony

łącz

nie

Śre

dni s

topi

eń k

witn

ieni

a m

ęski

ego

we

wsz

ystk

ich

stre

fach

kor

ony

łącz

nie

kontrola giberelina GA4 obrączka obrączka + giberelina GA4

4419 4426 4429 Klon

4419 4426 4429 Klon

A

BB

A A

A

AB AA A

A

A A A

A

AA

A AA

A

AA

B

5,07

6,07

5,20

6,07

6,877,47 7,207,20

8,13

7,606,73

6,53

3,673,47

3,933,60

3,273,07

3,53 3,473,67

4,00

3,60 3,47

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

0

1

2

3

4

5

a

b

w rok po stymulacji z 2004 r.

Śre

dni s

topi

eń k

witn

ieni

a że

ński

ego

we

wsz

ystk

ich

stre

fach

kor

ony

łącz

nie

Śre

dni s

topi

eń k

witn

ieni

a m

ęski

ego

we

wsz

ystk

ich

stre

fach

kor

ony

łącz

nie

kontrola nawożenie min. obrączka obrączka + nawożenie min.

496 545 549 Klon

496 545 549 Klon

A

B

B

A

A A

B B

A

A

BB

A A A

A

A A

AA

AA

AA

1,80

0

1,33

2,20

0,07 0,27

4,27

2,13

4,27

5,20

2,27

3,87

0,13 0,130,33

0,00 0,07 0,000,13

0,730,47

0,731,00

0,20

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

0

1

2

3

4

5

Âredni stopieƒ kwitnienia: a, c – eƒskiego i b, d – m´skiego we wszystkich strefach korony ∏àcznieposzczególnych klonów na plantacji nasiennej pochodzenia wegetatywnego (zabiegi oznaczone tà samàliterà w obr´bie klonu nie ró˝nià si´ statystycznie przy poziomie istotnoÊci 0,05)

Badania prowadzono na wybranych ob-szarach trzech górskich Parków Narodowycho znacznym udziale drzewostanów Êwierko-wych: Bieszczadzkiego, Gorczaƒskiego i Ta-trzaƒskiego, gdzie od szeregu lat stosuje si´pu∏apki feromonowe do od∏owu kornika druka-rza, zarówno w obszarach ochrony czynnej,jak i Êcis∏ej. Celem pracy by∏o dokonanie bilan-su stosowania tych pu∏apek w Êwierczynachobj´tych ró˝nym statusem ochronnym, po-przez porównanie uzyskiwanych przy ich po-mocy korzyÊci (rozumianych jako informacjaprzydatna w monitoringu korników i ocenie za-gro˝enia drzewostanów) i skutków ekologicz-nych (wp∏yw na ekosystem i entomofaun´).

Badano stan populacji kornika drukarzaw wyznaczonych obiektach i dynamik´ jej li-czebnoÊci. W tym celu okreÊlono:• nasilenie wydzielania si´ posuszu Êwierko-

wego (jako efektu zasiedlenia drzew przezowady kambiofagiczne) w poszczególnychwydzieleniach leÊnych obiektów badaw-czych w okresach obj´tych analizà,

• wielkoÊç od∏owów chrzàszczy kornika dru-karza do pu∏apek feromonowych wystawio-nych w obiektach badawczych w kolejnychsezonach wegetacyjnych okresu badaƒ.

Dane te analizowano w uj´ciu iloÊciowym,czasowym i przestrzennym, przy zastosowa-niu klasycznych metod statystycznych orazmetod geostatystycznych, wykorzystujàcychnarz´dzia Geograficznych Systemów Infor-macyjnych (GIS).

Stwierdzono, ˝e metodycznie prowadzonymonitoring feromonowy dostarcza istotnych in-formacji o dynamice sezonowej populacji kor-nika drukarza, zw∏aszcza o liczbie i terminiepojawu kolejnych generacji chrzàszczy. War-toÊç tych danych wynika przede wszystkim zespecyfiki warunków górskich i zwiàzanej z tymodmiennoÊci zachowaƒ kornika w stosunku doinformacji znanych z literatury i niejednokrotniepowielanych w kolejnych opracowaniach.

WielkoÊç od∏owów chrzàszczy zale˝y jed-nak od szeregu czynników zewn´trznych, któ-rych wp∏yw jest ró˝ny w poszczególnych obiek-

tach i pozostaje w zwiàzku tak˝e z metodykàprowadzonego w nich monitoringu. W warun-kach Gorczaƒskiego P.N. stwierdzono silnà za-le˝noÊç wielkoÊci od∏owów od czynników bez-poÊrednio zwiàzanych z wielkoÊcià populacjikornika drukarza: udzia∏em i wiekiem drzewa˝ywicielskiego (predyspozycja na atak) oraznasileniem wydzielania si´ posuszu Êwierko-wego (skutek dzia∏alnoÊci kornika). Natomiastw Bieszczadzkim P.N. najwi´kszy wp∏yw naod∏owy wywiera stan, a zw∏aszcza ró˝norod-noÊç gatunkowa drzewostanów, a tak˝e eks-pozycja stoku.

Zwiàzek mi´dzy wielkoÊcià od∏owówchrzàszczy a nasileniem wydzielania si´ po-suszu czynnego w poszczególnych obiektachjest jednak zró˝nicowany, generalnie zaÊograniczony do danych pochodzàcych z jed-nego roku.

Informacje te, oprócz niewàtpliwej warto-Êci naukowej, majà istotne znaczenie prak-tyczne i mogà byç wykorzystane w post´po-waniu ochronnym realizowanym w obszarachochrony czynnej i w lasach gospodarczych.Mo˝liwoÊci prognozowania zagro˝enia napodstawie liczby chrzàszczy w pu∏apkach fe-romonowych sà jednak ograniczone, choçmo˝liwe jest przewidywanie wielkoÊci zagro-˝enia w danym sezonie na podstawie od∏o-wów wiosennych.

32

241613: Monitoring populacji wybranych gatunków korników z zastosowaniem synte-tycznych feromonów w górskich drzewostanach Êwierkowych o ró˝nym statusieochronnym. Okres realizacji: 2004–2006, Zak∏ad Gospodarki LeÊnej Regionów Górskich,autor: dr in˝. Wojciech Grodzki.

0

50

100

150

200

250

300

350

400

V_3

V_4

VI_

1

VI_

2

VI_

3

VI_

4

VII

_1

VII

_2

VII

_3

VII

_4

VII

I_1

VII

I_2

VII

I_3

VII

I_4

IX_1

IX_2

IX_3

IX_4

miesiàc_tydzieƒ

liczb

a c

hrz

àsz

czy

(szt

.)

1998199920002001Êrednia

Przebieg rójki chrzàszczy Ips typographusw O.o . ysa Polana w Tatrzaƒskim P.N. w latach1998–2001 okreÊlony na podstawie od∏owóww pu∏apkach feromonowych

Uzyskane wyniki wskazujà, ˝e stosowa-nie pu∏apek feromonowych na kornika druka-rza nie powoduje masowego od∏awiania owa-dów nie b´dàcych celem ich wystawiania.Udzia∏ owadów z grupy non-target (innych ni˝kornik drukarz) nie przekracza poziomu 4%

i powinien byç dodatkowo pomniejszonyo od∏owy korników, które wspó∏uczestniczàcw procesie wydzielania si´ drzew jako gatunkitowarzyszàce I. typographus, tak˝e powinnybyç przedmiotem monitoringu.

33

242004: Zmiany warunków hydrologicznych w lasach i ich wp∏yw na stan siedlisk. Okres re-alizacji: 2002–2006, Zak∏ad Siedliskoznawstwa, autor: dr in˝. Jan Tyszka, wspó∏autorzy: prof.dr hab. Edward Pierzgalski, dr in˝. Magdalena Janek, Andrzej Stolarek.

Celem badaƒ by∏o okreÊlenie zmian para-metrów hydrologicznych zlewni leÊnych Ni˝uPolskiego i ich konsekwencji dla kszta∏towaniasi´ stosunków wodnych siedlisk przy zmienia-jàcej si´ produkcyjnoÊci drzewostanów. Oce-nie poddano kierunki i zakres przekszta∏ceƒw ekosystemach zlewni leÊnych, bioràc poduwag´ warunki klimatyczne, zmiany zacho-dzàce w stanie zasobów wodnych i towarzy-szàce im symptomy przekszta∏ceƒ siedlisk.

Analiz´ wzajemnych relacji hydrologicz-no-leÊnych przeprowadzono w 11 zlewniachbadawczych reprezentujàcych du˝e kom-pleksy leÊne z obszaru wschodniej Polski. Dointerpretacji wyników wykorzystane zosta∏ytak˝e rezultaty badaƒ prowadzonych w la-tach 1966–2000 na terenie wi´kszej liczbyzlewni.

Tendencj´ intensywnego zmniejszaniawilgotnoÊci siedlisk leÊnych obserwuje si´ ju˝od poczàtku lat 80. XX wieku. Sà one nast´p-stwem kilku jednoczeÊnie wyst´pujàcychczynników, m.in. wzrostu temperatury przymalejàcych przychodach opadu, zwi´kszenia

us∏onecznienia, ˝yznoÊci siedlisk i intensyw-noÊci procesu ewapotranspiracji. Popraw´ y-znoÊci siedlisk nale˝y wiàzaç ze wzrostemtemperatury i zawartoÊci w powietrzu dwu-tlenku w´gla i azotu, a tak˝e z ograniczeniemdepozytu zanieczyszczeƒ atmosferycznychi procesu wymywania substancji biogennych.Sprzyja to, obok stosowanych metod prowa-dzenia gospodarki leÊnej, przyrostowi mià˝-szoÊci drzewostanów, których zapas na pniupowi´ksza∏ si´ w analizowanych zlewniachw ostatnich 30 latach o oko∏o 1,0% rocznie.Obserwuje si´ równie˝ tendencje przebudowysk∏adu gatunkowego drzewostanów.

Tym zjawiskom towarzyszy obni˝anie si´poziomu zalegania wód gruntowych i zmniej-szanie odp∏ywu rzecznego. Zachodzà oneszczególnie gwa∏townie na terenie pó∏nocno--wschodniej Polski, m.in. w Puszczy Augu-stowskiej (zlewnia rzeki Lebiedzianki). Jakwynika z prognoz wskazujàcych na dalszywzrost efektu cieplarnianego, dla niektórychrejonów kraju nale˝y przewidywaç kontynen-talizacj´ warunków klimatycznych i zagro˝e-

Nasilenie wydzielaniasi´ posuszu czynne-go w poszczególnychoddzia∏ach ObwoduOchronnego Turbaczw Gorczaƒskim P.N.w 2001 r. oraz lokali-zacja znajdujàcychsi´ w nich pu∏apekferomonowych wrazz wielkoÊcià od∏owów

34

Uwarunkowanie zmian siedliskowych lasu pod wp∏ywem czynników klimatycznych i hydrologicznych

nie za∏amania si´ trwa∏oÊci rozwoju siedliskleÊnych, szczególnie bazujàcych na za-sobach wód gruntowych. Dalszym nast´p-stwem b´dzie zmniejszanie si´ odp∏ywurzecznego i intensywnoÊci procesu wymy-wania z ekosystemów leÊnych substancjibiogennych, uwarunkowanego – poza wielko-Êcià odp∏ywu – g∏ównie zawartoÊcià w wo-dach rzecznych jonów siarczanowych.

Przy korzystnych w porównaniu ze zlew-niami zagospodarowanymi rolniczo zmia-nach obiegu wody w zlewniach leÊnychw okresie wyst´powania suszy, stwierdzonow nich wyraêne ró˝nice zwiàzane z charakte-rem zasilania opadowego i parametrami cha-rakterystyki siedlisk leÊnych. W wyodr´bnio-nych kategoriach warunków siedliskowychzlewni okreÊlono zale˝noÊci pomi´dzy: tem-peraturà powietrza i wysokoÊcià po∏o˝enia

zlewni a wielkoÊcià opadu w pó∏roczu let-nim. Dla zlewni rzeki Czartusowej w LasachJanowskich wyznaczono relacje pomi´dzyprzyrostami gruboÊci pierÊnicowej drzew Soi Jd a temperaturà powietrza, g∏´bokoÊcià za-legania wód gruntowych, wielkoÊcià i równo-miernoÊcià przychodu opadów, jak równie˝okreÊlono wp∏yw wieku drzewostanów So nadynamik´ poziomu wód gruntowych. Podda-no ocenie odpornoÊç drzewostanów na zmia-ny warunków uwilgotnienia siedlisk leÊnych,której przekroczenie powoduje w konsekwen-cji zagro˝enie przesuni´cia na pó∏noc natu-ralnego zasi´gu wyst´powania poszczegól-nych gatunków drzew. Tempo zachodzàcychzmian hydrologiczno-leÊnych wymaga zwi´k-szenia zakresu rozpoznania parametrówwodnych, w celu ustalenia obszarów i siedlisknajbardziej zagro˝onych tymi zmianami.

35

242607: Monitorowanie i ocena zmian liczebnoÊci ssaków ∏ownych i chronionych jako pod-stawa planowania gospodarki ∏owieckiej i strategii ochrony bioró˝norodnoÊci LeÊne-go Kompleksu Promocyjnego „Puszcza Bia∏owieska”. Okres realizacji: 2001–2006(I etap), Zak∏ad Lasów Naturalnych, autor: prof. dr hab. Simona Kossak.

W 1991 r. w Zak∏adzie Lasów NaturalnychIBL rozpocz´to d∏ugookresowe badania nadwp∏ywem czynników biotycznych i abiotycz-nych na zachowania, koncentracj´ i ruchli-woÊç zespo∏u ssaków ∏ownych i chronionychw sàsiadujàcych ze sobà lesie zagospodaro-wanym i rezerwacie Êcis∏ym Bia∏owieskiegoParku Narodowego. W 1995 r. badaniami ob-j´to ca∏à Puszcz´ i rozpocz´to monitorowaniezwierzyny zintegrowanà metodà szacowania

stanów liczebnych i struktury populacji. Od1997 r. badania te sà kontynuowane w ramachniniejszego tematu. Ich celem jest wypraco-wanie proekologicznych zasad gospodarki ∏o-wieckiej:• zwi´kszenie dok∏adnoÊci oceny liczebnoÊci

oraz struktury wiekowej i p∏ciowej populacjissaków ∏ownych i chronionych,

• monitorowanie i interpretowanie zmian w po-pulacjach zwierzyny w kolejnych latach,

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

1000

1966 1968 1970 1972 1974 1976 1978 1980 1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004

P (

mm

),

H (

mm

)

opad P (mm) odpływ H (mm) śr P = 607,3 mmśr H = 177,4 mm trend P trend H

okres lat klimatycznie mokrych

okres lat hydrologicznie suchych

okres lat hydrologicznie mokrych

okres lat klimatycznie suchych

Trendy zmian opadówi odp∏ywów w latach1966–2005 w zlewnirzeki Lebiedzianki

• dostosowanie wielkoÊci pozyskania ∏owiec-kiego do trendów populacyjnych, aktualnejliczebnoÊci i roli poszczególnych gatunkówzwierzyny w ekosystemie Puszczy.

Od 1995 r. wyniki badaƒ i wnioski z nichwyp∏ywajàce, prezentowane w corocznych„Raportach o stanie zwierzyny”, sà na bie˝àcowykorzystywane przez Lasy Paƒstwowe (Re-gionalnà Dyrekcj´ LP w Bia∏ymstoku oraznadleÊnictwa Browsk i Hajnówka) jako mery-toryczna pomoc przy opracowywaniu planów∏owieckich i strategii ochrony zwierzyny.

W latach 2001–2005 liczebnoÊç i sk∏adpopulacji poszczególnych gatunków ocenianozintegrowanà metodà, na którà z∏o˝y∏y si´:spisywanie i zacieranie tropów ssaków nakontrolnych transektach w ka˝dy dzieƒ z po-krywà Ênie˝nà, wczesnowiosenne i/lub póê-nojesienne p´dzenia próbne zwierzyny z wy-znaczonych oddzia∏ów leÊnych (ok. 10%powierzchni leÊnej Puszczy) oraz ca∏oroczneobserwacje zwierzàt (w miar´ mo˝noÊci z od-notowaniem ich p∏ci i orientacyjnego wieku)gromadzone z terenu ca∏ej polskiej cz´ÊciPuszczy.

W wyniku badaƒ przedstawiono wielolet-nie trendy populacyjne oraz stany liczebnei struktur´ populacji ssaków ∏ownych i chronio-nych dla poszczególnych gatunków.

Jeleƒ. ¸owiecki Plan Hodowlany (¸PH)dla rejonu „Puszcza Bia∏owieska” przewidywa∏jako stan docelowy w 2007 r. zag´szczenie je-leni wynoszàce 28 osobników/1000 ha lasówzagospodarowanych. W ciàgu minionych pi´-ciu lat wartoÊç ta waha∏a si´ w granicach 21-–43, co pozwala uznaç, ˝e populacja jeleniajest w Puszczy ustabilizowana na planowanympoziomie. Zaznaczajàca si´ w ciàgu dwóchostatnich lat tendencja wzrostu pog∏owia jelenib´dzie monitorowana dotychczasowymi meto-dami. JeÊli zjawisko nasili si´, rozwa˝y si´przejÊciowe zwi´kszenie pozyskania ∏owiec-kiego ponad planowane 17% stanu wiosenne-go populacji, aby nie dopuÊciç do nadmiernejpresji tego roÊlino˝ercy na baz´ erowà.

Dzik. W latach 2001–2006 zag´szczeniedzików wynosi∏o 19–26 osobników/1000 ha.Jest to znaczàco mniej, ni˝ przewidywa∏ ¸PHna 2007 r. (35 osobników). Niekorzystny jestfakt, ˝e w 2006 r. osobniki m∏odociane stano-wi∏y a˝ 80% populacji. Dane dotyczàce tren-

dów liczebnoÊci oraz struktury wiekowej po-pulacji w ciàgu ostatnich pi´ciu lat wskazujà,˝e z punktu widzenia przyrodniczych podstawfunkcjonowania ekosystemu Puszczy Bia∏o-wieskiej nale˝y ostro˝niej planowaç rozmiarpozyskania ∏owieckiego, zwracaç wi´kszàuwag´ na pozostawianie w ∏owisku osobnikówstarszych ni˝ trzyletnie, a odstrza∏y realizowaçg∏ównie na obrze˝ach Puszczy sàsiadujàcychz obszarem rolniczym.

Sarna. Zgodnie z ustaleniami i praktykàlat ubieg∏ych, poczàwszy od 1997 r. gatunekten – stanowiàcy istotny element w ∏aƒcuchutroficznym – jest w znikomym stopniu u˝ytko-wany ∏owiecko (poni˝ej 4% wiosennego stanupopulacji). Uznano bowiem, e sarna powinnazasiedlaç tutejszy ekosystem w liczebnoÊcizgodnej z jej biologià i uwarunkowaniami Êro-dowiskowymi. Zag´szczenie w latach 2001-–2006, wynoszàce 20–30 osobników na1000 ha, jest dwukrotnie ni˝sze od planowa-nego na 2007 r. i nic nie wskazuje, by liczeb-noÊç saren w najbli˝szym czasie zdecydowa-nie zwi´kszy∏a si´. W sytuacji wystàpienianiekorzystnych warunków atmosferycznych,lub zwi´kszenia si´ aktywnoÊci drapie˝nikówpopulacja saren mo˝e istotnie zmaleç. Dlate-go we wszystkich nadleÊnictwach LKP „Pusz-cza Bia∏owieska” nale˝y utrzymaç dotychcza-sowà zasad´, ˝e kozy i koêl´ta nie sàobiektem polowaƒ, zaÊ ÊciÊle okreÊlona, nie-wielka pula koz∏ów pozyskiwana jest g∏ówniena obrze˝ach Puszczy.

¸oÊ. Powtarzajàca si´ co roku lokalizacjaobserwowanych ∏osi Êwiadczy, ˝e wykazujàone sk∏onnoÊç do osiedlania si´ w okreÊlo-nych biotopach i rejonach Puszczy oraz, ˝ecz´Êç przychówku prze˝ywa pierwszà zim´.Powolne odtwarzanie si´ populacji do pozio-mu ok. 25 osobników jest pozytywnym efek-tem zawieszenia w 1997 r. polowaƒ na ten ga-tunek. Pog∏owie ∏osi przyrasta jednakznacznie wolniej ni˝ to przewidywano, mi´dzyinnymi z powodu sta∏ej obecnoÊci w ekosyste-mie Puszczy kilku watach wilczych. Mo˝naoczekiwaç, ˝e po up∏ywie dalszych kilku latosiàgnie liczebnoÊç 45 osobników. Pe∏nemuodtworzeniu si´ populacji istotnie sprzyja te˝moratorium z 2001 r. obowiàzujàce na terenieca∏ej Polski, dzi´ki czemu pojawi∏a si´ szansazasilenia puli genowej puszczaƒskiego stada

36

podstawowego przez migrantów pochodzà-cych g∏ównie z Basenu Biebrzy.

Wilk. W polskiej cz´Êci Puszczy od po-czàtku lat 90. XX wieku wilki sà pod ochronà,natomiast w bia∏oruskiej cz´Êci prowadzonesà odstrza∏y. Ubytki kompensowane sà rozro-dem i migrantami. To t∏umaczy zmiany w in-tensywnoÊci penetrowania przez wilki terenuz za∏o˝onymi transektami kontrolnymi. W la-tach 2001–1005 stwierdzono mniejszà aktyw-noÊç tych drapie˝ników ni˝ w latach 1991-–2000. Poniewa˝ wilki obj´te sà ochronàgatunkowà, przy planowaniu wielkoÊci pozy-skania ∏owieckiego uwzgl´dnia si´, i˝ ∏oÊ, je-leƒ, sarna i w du˝ym stopniu dzik stanowiàw okresie zimy nieomal jedyny ich pokarm.

RyÊ. Jest to gatunek w dalszym ciàgu za-gro˝ony wygini´ciem. W latach 1975–1991 li-czebnoÊç populacji w polskiej cz´Êci PuszczyBia∏owieskiej by∏a ustabilizowana i wynosi∏aw ró˝nych okresach do 20–30 osobników do-ros∏ych. W latach 1991–1996 nieomal 100%populacji sta∏o si´ obiektem intensywnych ba-daƒ z u˝yciem telemetrii. W trakcie badaƒ i ju˝po ich zakoƒczeniu doÊwiadczalne zwierz´tapad∏y. W okresie 1996–2001 w tutejszych la-sach bytowa∏o ok. 5 rysi. Poczàwszyod 2001 r. zaznaczy∏ si´ stopniowy wzrost fre-kwencji tropów na transektach oraz wzrostliczby notowaƒ w ca∏ej polskiej cz´Êci Pusz-czy. W zimie 2003/2004 wznowiono badaniatelemetryczne. Na terenie ca∏ej Puszczy za-znaczy∏ si´ spadek liczby tropów. Wskaênikpenetracji zanotowany na transektach kontrol-

nych w sezonie 2003/2004 utrzyma∏ si´ doprzedwioÊnia 2006 r. Podstawowym warun-kiem przetrwania rysia w Puszczy jest ca∏ko-wity zakaz stosowania inwazyjnych metod ba-dawczych.

Lis. Maksimum intensywnoÊci penetro-wania ∏owiska przez lisy przypad∏o na sezonzimowy 1997/1998. Gwa∏townemu za∏amaniusi´ populacji w sezonie 1998/1999 towarzy-szy∏y liczne przypadki wÊcieklizny. W la-tach 2000–2005 liczba tropów tych drapie˝ni-ków na transektach kontrolnych w dalszymciàgu mala∏a. W 2005 r. po raz pierwszy roz-rzucona zosta∏a w Puszczy szczepionka prze-ciwko tej chorobie. JeÊli w najbli˝szych latachpopulacja lisów zdecydowanie zwi´kszy li-czebnoÊç, pojawi si´ powa˝ny problem, b´dà-cy konsekwencjà sztucznego wyeliminowanianajwa˝niejszego naturalnego reduktora za-g´szczenia tego dzikiego drapie˝cy.

Zajàc. Metodà monitorowania tropówsprawdzono, czy intensywnoÊç penetrowaniaterenu przez lisy w okresie zimy wp∏ywa napopulacj´ zaj´cy. Zwiàzek taki nie uwidoczni∏si´, co potwierdza tez´, e w tej porze roku za-jàce nie sà redukowane przez lisy. W latach1991–1999 liczebnoÊç tropów zaj´cy by∏a nie-wielka, lecz stabilna. Poczàwszy od 1999 r.frekwencja zaj´cy spad∏a i stan ten utrzymujesi´. Jest to okres, w którym równie˝ liczba tro-pów lisów by∏a mniejsza ni˝ na poczàtkulat 90. Próba wyjaÊnienia przebiegu i przyczyntego zjawiska b´dzie przedmiotem odr´bnegoopracowania.

37

242720: Uwarunkowania Êrodowiskowe wyst´powania chorób korzeni w lasach gospodar-czych Polski w okresie powojennym. Okres realizacji: 2003–2006, Zak∏ad FitopatologiiLeÊnej, autor: dr in˝. Pawe∏ Lech.

W ostatnich dziesi´ciu latach spoÊródszeÊciu g∏ównych lasotwórczych gatunkówdrzew najsilniej zagro˝ony przez choroby ko-rzeni i wykazujàcy symptomy najwi´kszegoobni˝enia stanu zdrowotnego by∏ Êwierk,a w nast´pnej kolejnoÊci jod∏a. Wyst´powa-niem patogenów korzeni w znacznym stopniuzagro˝one by∏y drzewostany z d´bem (przezopieƒki) i z sosnà (g∏ównie przez korzeniow-ca), ale w przypadku tych gatunków nie wyst´-powa∏y jeszcze symptomy znaczàcego obni-

˝enia stanu zdrowotnego. Najmniej zagro˝o-ne przez choroby korzeni by∏y buk i brzoza.Najwi´ksze nasilenie wyst´powania opieniekmia∏o miejsce w Karpatach, Borach Tuchol-skich, Górach Âwi´tokrzyskich i na PomorzuGdaƒskim,. W przypadku huby korzeni obsza-rami najsilniej zagro˝onymi by∏y Sudety i Dol-ny Âlàsk, a tak˝e wi´ksza cz´Êç ni˝owej cz´-Êci Polski (zw∏aszcza województwo lubuskie,Bory Tucholskie, Pomorze Gdaƒskie). Wyst´-powaniu huby korzeni sprzyja∏y grunty porol-

ne, zw∏aszcza w kombinacji z siedliskami bo-rów, borów mieszanych i lasów mieszanychoraz drzewostanów w wieku do 80 lat, z du-˝ym udzia∏em sosny, Êwierka i d´bu. Wyst´po-wanie opieƒkowej zgnilizny korzeni stymulo-wa∏y ˝yzne siedliska lasów mieszanychi lasów, zbyt wysoki udzia∏ Êwierka w struktu-rze gatunkowej, zw∏aszcza, je˝eli towarzyszy-∏o mu po∏o˝enie poza naturalnym zasi´giemtego gatunku lub w górach i na pogórzu orazwysoki wiek drzewostanu. Kategoria gruntunie mia∏a wi´kszego wp∏ywu na nasilenie wy-st´powania opieniek. Korzeniowiec i opieƒkipodobnie reagowa∏y na warunki pogodowe– wysokim temperaturom sezonu wegetacyj-nego i ca∏ego roku towarzyszy∏ wzrost area∏uwyst´powania, zaÊ wysokoÊç opadów by∏atym patogenom oboj´tna. Modele ARIMAokaza∏y si´ najbardziej przydatne do d∏ugo-terminowego prognozowania wyst´powania

chorób korzeni. Wykonane predykcje wykaza-∏y, ˝e po obni˝eniu si´ powierzchni wyst´po-wania w ostatnim okresie, w ciàgu najbli˝-szych lat nastàpi wzrost zagro˝enia, wyraênyzw∏aszcza w przypadku opieniek. Wyniki ba-daƒ uprawdopodobniajà hipotez´ o znaczà-cym wp∏ywie zmian klimatycznych na stan la-sów w Polsce.

38

b) projekty badawcze (granty)

520938: Mo˝liwoÊci przeciwdzia∏ania zjawisku zamierania jesionu wynios∏ego (Fraxinusexcelsior L.) metodami hodowli lasu. Okres realizacji: 2003–2006, Zak∏ad Hodowli Lasu,Zak∏ad Lasów Naturalnych, zespó∏ autorski: dr in˝. Tadeusz Zachara, prof. dr hab. Jan Zajàcz-kowski, dr in˝. Jan ukaszewicz, dr in˝. Wojciech Gil, dr in˝. Rafa∏ Paluch.

Zamieranie jesionu, pojedynczych drzewi ca∏ych drzewostanów jest niepokojàcym zja-

wiskiem rozszerzajàcym si´ z roku na rok.OkreÊlenie przyczyn zamierania tego cenne-

Wyst´powanie patogenów korzeni ∏àczniena powierzchni monitoringu fitopatologicznegow Polsce w latach 1996–2004

ARIMA (2,0,1)x(1,1,2)6 ze stala

Po

w.

zag

roze

nia

[ty

s. h

a]

dane rzeczywistewartosci prognozowane95% przedzialy ufnosci

1960 1970 1980 1990 2000 2010 2020

0

100

200

300

400

ARIMA (1,1,0)x(2,0,2)5 ze stala

Po

w.

zag

roze

nia

[ty

s. h

a]

dane rzeczywistewartosci prognozowane95% przedzialy ufnosci

1960 1970 1980 1990 2000 2010 2020

0

100

200

300

400

D∏ugoterminowa prognoza wyst´powania hubykorzeni (góra) i opieƒkowej zgnilizny korzeni (dó∏)w lasach Polski do 2020 r.

go gatunku jest trudne. Sà jednak przes∏anki,wynikajàce ze szczególnych wymagaƒ ekolo-gicznych jesionu, które wskazujà na mo˝li-woÊç ograniczenia procesu zamierania drze-wostanów jesionowych. Szczególnà rol´odgrywa tu post´powanie hodowlane. Obej-muje ono zabiegi majàce na celu: zmniejsze-nie zagro˝enia z powodu zamierania drzeww drzewostanie, popraw´ zdrowotnoÊci drzewi drzewostanów, a w skrajnych przypadkach,

przebudow´ chorych drzewostanów jesiono-wych. Polegajà one przede wszystkim na wy-borze odpowiedniego siedliska i sposobuzmieszania jesionu z innymi gatunkami orazna w∏aÊciwym z punktu widzenia gatunku re-gulowaniu nadziemnej i podziemnej prze-strzeni wzrostu w ciàgu ˝ycia drzewa przy po-mocy ci´ç. Zabiegi te powinny uwzgl´dniaçwarunki siedliskowe i wymogi ochrony lasu.Na podstawie dost´pnych leÊnych baz urzà-

39

Udzia∏ procentowy i powierzchnia zamierajàcych drzewostanów jesionowych w przedzia∏ach wiekowychw poszczególnych rdLP (dane z ankiet IBL)

dzeniowych przygotowano zbiór drzewosta-nów z dominujàcym lub znacznym udzia∏emjesionu w Polsce. W celu ustalenia rzeczywi-stego zasi´gu zjawiska zamierania rozes∏anodo wszystkich nadleÊnictw w Polsce ankiet´dotyczàcà tego zjawiska w aspektach siedli-skowym, drzewostanowym i wiekowym.

W wyniku badaƒ ankietowych prowadzo-nych na terenie Lasów Paƒstwowych stwier-dzono, ˝e zamieranie drzewostanów jesiono-wych w Polsce ma miejsce od ponad 10 lati stale poszerza swój zasi´g, obejmujàcju˝ 86% nadleÊnictw, w których wyst´pujejesion. Ogólna powierzchnia zamierajàcychdrzewostanów jesionowych wynosi 10,8 tys.ha. W wi´kszoÊci nadleÊnictw choroba rozpo-cz´∏a si´ w latach 1998–2001. Kulminacja za-mierania jesionu natomiast mia∏a na ogó∏miejsce w latach 1999–2003. Najbardziej po-datne na zamieranie by∏y drzewostany m∏ode,do 20 roku ˝ycia, pochodzenia sztucznego,zw∏aszcza w centralnej Polsce. Najodporniej-sze do tej pory okaza∏y si´ drzewostany jesio-nowe z Polski po∏udniowej i po∏udniowo-za-chodniej.

Analiza przyrostu na gruboÊç wybranychdrzew próbnych wskazuje na zale˝noÊç wiel-koÊci rocznych przyrostów od iloÊci opadóww kolejnych okresach wegetacyjnych. Analizo-wane drzewa na ogó∏ znaczàco obni˝a∏y swójprzyrost na gruboÊç 3–5 lat przed wystàpie-niem symptomów zamierania drzew. Badaniacech biometrycznych jesionów w III klasie wie-ku wykaza∏y, ˝e cechà, która ma najsilniejszyzwiàzek ze stanem zdrowotnym drzew, jestpowierzchnia rzutu korony.

W badanych próbach z zamierajàcychdrzewostanów jesionowych wyizolowano 11gatunków patogenów grzybowych, które jed-nak nie by∏y g∏ównà przyczynà zamierania.

Analiza ˝ywotnoÊci korzeni jesionuw wierzchnich warstwach gleby w drzewosta-nach jesionowych II/III klasy wieku na ró˝-nych siedliskach wykaza∏a, ˝e warstwy glebydo g∏´bokoÊci 15 cm na siedlisku olsu jesio-nowego charakteryzowa∏y si´ wi´kszà suchàmasà ˝ywych korzeni jesionu wynios∏egow porównaniu z siedliskiem lasu wilgotnego,co by∏o spowodowane du˝ym udzia∏em ko-rzeni o Êrednicy powy˝ej 2 cm, stabilizujàcychdrzewo w pod∏o˝u. Korzenie drobne jesionubioràce udzia∏ w procesie od˝ywiania, inten-sywniej rozwija∏y si´ w drzewostanach na sie-dlisku lasu wilgotnego, co mo˝e byç traktowa-ne jako forma adaptacji do mniej korzystnychwarunków wilgotnoÊciowych.

Na podstawie przeprowadzonych badaƒsformu∏owano wskazówki dla praktyki leÊnej,zalecajàc m.in.: radykalne dzia∏ania sanitarnew zagro˝onych drzewostanach, a w wi´kszo-Êci przypadków jednak ich przebudow´, zgod-nie ze wskazaniami Zasad Hodowli Lasu orazdo stosowania intensywnych zabiegów pie-l´gnacyjnych. Wzrost nasilenia trzebie˝y s∏u-˝y ukszta∏towaniu w∏aÊciwej budowy korondrzew, co ma istotny wp∏yw na ich kondycj´zdrowotnà, zw∏aszcza w sytuacjach streso-wych. SzerokoÊç korony u jesionów w III klasiewieku powinna wynosiç co najmniej 4 m nasiedliskach s∏abszych i mniej wilgotnych, orazminimum 6 m na siedliskach ˝yêniejszychi bardziej wilgotnych. Dla ograniczenia ryzykahodowlanego zaleca si´ zmieszanie grupowei k´powe tego gatunku oraz wykorzystywanieodnowienia naturalnego, a tak˝e nie zak∏a-danie drzewostanów o znacznym udziale je-sionu (powy˝ej 30%) na gruntach porolnych.W m∏odnikach jesionowych w wieku 8–15 latzaleca si´ wykonaç ci´cia piel´gnacyjneo charakterze selekcji pozytywnej.

40

520939: Rola grzyba Thelephora terrestris w zbiorowiskach ektomikoryz w szkó∏kach orazuprawach leÊnych na gruntach porolnych. Okres realizacji: 2001–2006, Zak∏ad Fitopato-logii LeÊnej, autorzy: prof. dr hab. Zbigniew Sierota, dr in˝. Dorota Hilszczaƒska, dr in˝. Moni-ka Ma∏ecka.

W celu wyjaÊnienia wybranych funkcjiekologicznych grzyba T. terrestris w szkó∏ceoraz w uprawie leÊnej za∏o˝onej na gruncieuprzednio u˝ytkowanym rolniczo, okreÊlono

udzia∏ tego gatunku w strukturze mikoryz(iloÊç i jakoÊç), dynamik´ przebiegu koloniza-cji mikoryzowej korzeni sosny zwyczajnej orazcharakter oddzia∏ywania T. terrestris na roÊli-

n´ (prze˝ywalnoÊç, parametry wzrostu, ak-tywnoÊç enzymatyczna korzeni, pobieranieazotu z pod∏o˝a).

Zakres badaƒ obejmowa∏:• identyfikacj´ mikoryz u sadzonek sosny me-

todami tradycyjnymi, polegajàcymi na anali-zie morfotypowej wg kluczy Agerera (1987-–1997) i Ingleby (1990), jak równie˝ przyu˝yciu metody PCR RFLP (na podstawieDNA grzybowego);

• analiz´ kolonizacji mikoryzowej korzeni;• ocen´ parametrów wzrostu sadzonek (masa

korzeni i p´du, wysokoÊç, d∏ugoÊç korzeni);• analiz´ zawartoÊci sk∏adników chemicznych

w ig∏ach sadzonek (N, P, K, Ca, Mg).Sformu∏owano nast´pujàce wnioski:

• inokulacja w warunkach laboratoryjnych ko-rzeni siewek grzybem T. terrestris wykaza∏atrwa∏oÊç trwa∏oÊç inokulum równie˝ po wy-sadzeniu sadzonek na gleb´ porolnà. Jak-kolwiek u sadzonek nie mikoryzowanychwyst´powa∏y mikoryzy T. terrestris z lokal-nego zbiorowiska, jednak sadzonki mikory-zowane sztucznie cechowa∏a wy˝sza ichliczba ogó∏em;

• mikoryzy T. terrestris tworzone z udzia∏eminokulowanej grzybni obecne by∏y na korze-niach sadzonek jeszcze w trzecim sezoniewegetacyjnym uprawy (udzia∏ potwierdzonybadaniami genetycznymi), co Êwiadczyo du˝ej trwa∏oÊci wprowadzonego szczepudo lokalnego zbiorowiska grzybów mikory-zowych;

• obecnoÊç T. terrestris nie ograniczy∏a wy-st´powania innych grzybów mikoryzowych,kolonizujàcych korzenie sadzonek sosnyw uprawie;

• grzybnia T. terrestris wykazuje wysokà ak-tywnoÊç enzymatycznà kwaÊnej fosfatazyi _-glukozydazy, enzymów odpowiedzial-nych za uwalnianie i pobieranie azotu orazform zwiàzków trudnodost´pnych dla ko-rzeni.

41

Mikoryzy sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.)tworzone przez Thelephora terrestris: A) formajasna, B) forma ciemna (fot. D. Hilszczaƒska)

A

B

Praca zosta∏a wykonana w ramach czte-roletniego projektu Akcji COST E-30 podj´tejprzez mi´dzynarodowe konsorcjum, sk∏ada-jàce si´ z dwudziestu siedmiu instytucji na-ukowo-badawczych z dwudziestu krajów eu-ropejskich.

Dokonano analizy popytu konsumentówmiejskich na produkty drewnopochodnei Êwiadczenia leÊne wytwarzane na terenachwiejskich oraz opracowano optymalne roz-wiàzania w zakresie wykorzystania lokalnychzasobów leÊnych, zdolnoÊci przerobowychma∏ych i Êrednich przedsi´biorstw, ukierunko-wane na aktywizacj´ miejscowej ludnoÊcii zrównowa˝ony rozwój obszarów wiejskich.W wyniku tych prac sporzàdzono dwa Ra-porty Krajowe oraz publikacj´ pt. „Zagad-nienia wp∏ywajàce na rozwój przedsi´bior-czoÊci w sektorze leÊnym w Europie” (Issueseffecting enterprise development in the for-est sector in Europe), wydanà przez Uniwer-sytet LeÊny w Joensuu. Najwa˝niejsze wyni-ki badaƒ zawierajà analiz´ i ocen´: leÊnictwadrobnoobszarowego, przemys∏u przerobudrewna oraz leÊnych produktów i us∏ug nie-drzewnych.

W zakresie leÊnictwa drobnoobszarowe-go:• Nale˝y podjàç dzia∏ania skierowane na

utworzenie systemu cyklicznych szkoleƒw∏aÊcicieli lasów prywatnych oraz s∏u˝bnadzorujàcych lasy prywatne.

• Lasy prywatne wymagajà nak∏adów finan-sowych, które przyczynià si´ do opracowa-nia dla ca∏ej powierzchni lasów prywatnychuproszczonych planów zagospodarowanialasu, przebudowy drzewostanów oraz po-prawy infrastruktury technicznej (drogi, mo-sty, przepusty).

• Dzia∏ania edukacyjne, informacyjne orazszkolenia powinny, poza wymiernymi ko-

rzyÊciami zwiàzanymi z podniesieniem wie-dzy praktycznej, owocowaç eliminowaniemwÊród w∏aÊcicieli lasów wszelkich uprze-dzeƒ co do korzyÊci z prowadzenia plano-wanej, wielofunkcyjnej gospodarki leÊnej.

• Na szczególnà uwag´ ze strony s∏u˝b pe∏-niàcych nadzór zas∏ugujà zorganizowaneformy zrzeszania si´ w∏aÊcicieli leÊnych– wspólnoty rolno-leÊne i leÊne oraz stowa-rzyszenia.

• W zwiàzku z rosnàcà powierzchnià nowychzalesieƒ oraz znaczeniem dla rozwoju wsi,lasy prywatne powinny staç si´ wa˝nym ele-mentem monitoringu statystyki publicznej.

• Niezb´dne jest jednoznaczne rozstrzygni´-cie, czy gospodark´ leÊnà projektuje si´(i realizuje) wed∏ug zasad hodowli lasui ochrony lasu, przyj´tych w PGL Lasy Paƒ-stwowe (tak jest obecnie), czy te˝ dla tej ka-tegorii w∏asnoÊci powinny byç opracowaneodr´bne zasady.

W przemyÊle przerobu drewna prognozysà nast´pujàce:• W wyniku oczekiwanego o˝ywienia popytu

wewn´trznego w kraju i w Unii Europejskiejnale˝y si´ spodziewaç pozytywnych zmianw popycie i produkcji wyrobów drzewnychoraz zapotrzebowaniu na surowiec drzewny.

• Systematyczny wzrost popytu na wi´kszoÊçmateria∏ów drzewnych doprowadzi do pobu-dzenia rynku materia∏ów tartych, wzrostuich produkcji i zu˝ycia.

• Stabilny wzrost produkcji i zu˝ycia p∏yt drew-nopochodnych, skala i zakres zmian na tymrynku b´dà ró˝ne, w zale˝noÊci od stopniainnowacyjnoÊci, jaki niosà ze sobà g∏ówneprodukty tej bran˝y i mo˝liwoÊci innych ichzastosowaƒ ni˝ tradycyjne. Najszybszymtempem wzrostu charakteryzowaç si´ b´-dzie popyt na p∏yty MDF (Êredniorocznieo 10%).

42

c) projekty zagraniczne wykonywane w ramach akcji COST finansowane przez Minister-stwo Nauki i Szkolnictwa Wy˝szego

420004: Wykorzystanie produktów i Êwiadczeƒ leÊnictwa do wspierania rozwoju przedsi´-biorczoÊci na terenach wiejskich. Okres realizacji: 2003–2006, Zak∏ad Ekonomiki i PolitykiLeÊnej, Zak∏ad U˝ytkowania Lasu IBL, Katedra U˝ytkowania Lasu SGGW w Warszawie, Mi-nisterstwo Ârodowiska, zespó∏ autorski: doc. dr hab. Stanis∏aw Zajàc, doc. dr hab. Janusz Ko-cel, dr in˝. Piotr Go∏os, dr in˝. Krzysztof Jod∏owski, dr in˝. Micha∏ Kalinowski, mgr in˝. Kata-rzyna Laskowska, mgr in˝. Adam Kaliszewski, mgr in˝. W∏odzimierz Adamczyk.

• Do 2006 r. nale˝y spodziewaç si´ rosnàce-go popytu i produkcji finalnych wyrobówdrzewnych – wyrobów stolarki budowlanejotworowej (Êredniorocznie 3–4%) oraz me-bli (Êredniorocznie o 7–10%).

• Przewiduje si´ umiarkowane zmiany narynku surowca drzewnego, przy czym od-czuwalne, pozytywne trendy pojawià si´w 2005 r. i g∏ównie zale˝eç b´dà od scena-riuszy rozwoju popytu producentów materia-∏ów i wyrobów drzewnych. Najwi´kszy popytna surowiec b´dzie wyst´powa∏ ze stronyproducentów tarcicy (Êredniorocznie wzrosto 3–5%) oraz producentów p∏yt drewnopo-chodnych (Êredniorocznie o 2–11%).

• W strukturze podmiotowej wi´kszoÊci bran˝przemys∏u drzewnego nale˝y spodziewaçsi´ dalszej koncentracji produkcji, przy czymw przemyÊle tartacznym wystàpià dwie prze-ciwstawne tendencje: dekoncentracja wielo-zak∏adowych przedsi´biorstw oraz pojawie-nie si´ na polskim rynku zak∏adów drzewnycho du˝ych mocach przerobowych (powy˝ej1 mln m3 przetarcia drewna rocznie).

W zakresie leÊnych produktów i us∏ug nie-drzewnych stwierdzono, e:• Sektor leÊnych produktów i us∏ug niedrzew-

nych stanowi wa˝ny element dobrobytuspo∏ecznoÊci lokalnych i rozwoju obszarówwiejskich. Sektor ten ma du˝y potencja∏ in-nowacyjnoÊci i rozwoju.

• Nale˝y zintensyfikowaç prace inwentaryza-cyjne w zakresie struktury i wielkoÊci zaso-bów leÊnych produktów niedrzewnych i sza-cunkowych.

• Dla potrzeb gospodarczych i w∏asnego u˝yt-ku wykorzystuje si´ tylko kilka gatunkówgrzybów jadalnych (borowik szlachetny, pie-prznik jadalny). Zwi´kszenie liczby pozyski-wanych gatunków pozwoli∏oby na wzrostkonsumpcji grzybów oraz owoców jadal-nych.

• Przedsi´biorczoÊç w sektorze niedrzew-nych produktów i us∏ug leÊnych napotyka nawiele barier i zagro˝eƒ, m.in.: du˝a i trudnoprzewidywalna zmiennoÊç zasobów (za-opatrzenia) w czasie i przestrzeni, sezono-woÊç, s∏aba trwa∏oÊç surowców, wytwarza-nie wartoÊci dodanej w ∏aƒcuchu produkcjidaleko od lasu, konkurencja dla produktówleÊnych ze strony ich hodowlanych odpo-wiedników.

• W celu lepszej integracji poda˝y i popytu narynku niedrzewnych produktów leÊnych na-le˝y: przeprowadziç ciàg∏e badania rynkowesektora niedrzewnych produktów i us∏ug leÊ-nych, podejmowaç dzia∏ania promocyjne narzecz zdrowego stylu ˝ycia i naturalnej,zdrowej ˝ywnoÊci, tworzyç sieci producenc-kie, gie∏dy itp., wzmacniaç innowacyjnoÊç(nowe rozwiàzania techniczne i organizacyj-ne w sektorze produktów, nowe us∏ugi).

• W polityce leÊnej paƒstwa zaplanowanookreÊlenie racjonalnego poziomu poda˝yniedrzewnych u˝ytków i us∏ug w skali krajo-wej, regionalnej i lokalnej oraz dzia∏aniazmierzajàce do wprowadzenia systemówop∏at za ich gospodarcze wykorzystanie;jednak strategia ta nie doczeka∏a si´ progra-mu wdra˝ajàcego.

43

420005: LeÊne obszary chronione w Europie – analizy i harmonizacja [COST Action E27:„Protected Forest Areas in Europe – Analysis and Harmonisation”, PROFOR]. Okres realiza-cji: 2004–2006, Zak∏ad Gospodarki LeÊnej Regionów Górskich, autor: prof. dr hab. Stanis∏awNiemtur.

Akcja COST E27 zosta∏a utworzona28 marca 2001 r. pod has∏em “Protected Fo-rest Areas in Europe (PROFOR) – Analysisand Harmonisation” (LeÊne Obszary Chronio-ne w Europie – Analizy i Harmonizacja), jakojedna z 28 Akcji w leÊnym obszarze badaƒ(FPS). Uczestniczy∏o w niej 72 specjalistówz 25 krajów europejskich, a tak˝e obserwato-rzy z: Europejskiej Agencji Ârodowiska (EEA),

Ministerialnego Procesu Ochrony Lasóww Europie (MPOLE) – Jednostki ¸àcznikowejw Warszawie oraz z Europejskiej Komisji Eko-nomicznej ONZ, PEBLDS.

Uczestnicy Akcji COST E27 na kilkuna-stu spotkaniach roboczych prezentowali kra-jowe materia∏y, dotyczàce leÊnych obszarówchronionych, przygotowane wed∏ug ustalo-nych schematów. Materia∏y te pos∏u˝y∏y do

opracowania obszernej monografii, licznychsyntez oraz baz danych prezentowanych nastronach internetowych Europejskiego Insty-tutu LeÊnego (EFI). Opracowania te umo˝li-wiajà tworzenie ró˝nego rodzaju porównaƒaktualnego stanu leÊnych obszarów chronio-nych (LOCh) oraz sposobów zarzàdzaniai ochrony w poszczególnych krajach europej-skich. W Akcji COST E27 definicj´ obszaruchronionego przyj´to z IUCN (1994): „Po-wierzchnia làdowa, a tak˝e wody Êródlàdowelub morskie, przeznaczone specjalnie doochrony ró˝norodnoÊci biologicznej wrazz przyrodniczymi i kulturowymi zasobami, za-rzàdzane poprzez akty prawne lub poprzezinne skuteczne Êrodki”.

Pomimo znacznego zwi´kszenia po-wierzchni europejskich lasów w ostatnich la-tach nie zawsze zwi´ksza si´ ich wartoÊçprzyrodnicza. Nadal poni˝ej 1% powierzchnizajmuja lasy okreÊlane jako „undisturbed byman” (MCPFE), czyli te, które wykazujà: natu-ralnà dynamik´ poprzez w∏aÊciwà struktur´gatunkowà, wiekowà, obecnoÊç obumar∏egodrewna, naturalne odnowienie. Wi´kszoÊç ta-kich lasów znajduje si´ w Finlandii i Szwecji(ok. 5,5 mln ha), pozosta∏e po∏o˝one sà mi´-dzy innymi w Alpach, na obszarze Estoni, ¸o-twy i Polski.

W przepisach UE stosowane sà cz´stoterminy, które sà ró˝nie rozumiane w poszcze-gólnych krajach. Ju˝ sama definicja lasu wy-wo∏uje dyskusje, nie ma zgodnoÊci w kwestiiczym jest las i kiedy las staje si´ innà formacjàroÊlinnà, np. makià, lasostepem lub wrzosowi-skiem. Jeszcze wi´ksza ró˝norodnoÊç doty-czy poj´cia leÊnego obszaru chronionego,szczególnie w krajach o ustroju federalnym

lub podzielonych na obszary o okreÊlonej poli-tycznej autonomii (Niemcy, Austria, Szwajca-ria, Belgia, Serbia i Czarnogóra, Hiszpaniai Wielka Brytania).

Wi´kszoÊç definicji lasu przywo∏ujeaspekt zwartej powierzchni pokrytej roÊlinno-Êcià drzewiastà. W rozumieniu polskiej usta-wy z dnia 28 wrzeÊnia 1991 r. o lasach jest to„grunt o zwartej powierzchni, wielkoÊci co naj-mniej 0,10 ha, pokryty leÊnà roÊlinnoÊcià(uprawami leÊnymi), tj. przez drzewa, krzewyi roÊliny zielne, albo przejÊciowo pozbawionytej roÊlinnoÊci”.

W federalnej Austrii (Ustawa o lasachz 2002 r.) lasem jest obszar o minimalnej po-wierzchni 1000 m2 i minimalnej szeroko-Êci 10 m, poroÊni´ty drzewami lub przejÊciowoich pozbawiony, a gatunki drzew muszà odpo-wiadaç wyszczególnionym w za∏àczniku.W ustawodawstwie Holandii zastosowanokryterium powierzchni – lasem jest teren o mi-nimalnej powierzchni 0,5 ha i minimalnej sze-rokoÊci 30 m, pokryty w 20 lub wi´cej procen-tach drzewami lub krzewami. Na Cyprze– lasem wg krajowego ustawodawstwa jestobszar o powierzchni przynajmniej 1 ha po-kryty drzewami, których korony zajmujà powy-˝ej 10% powierzchni oraz, w odró˝nieniu odÊródziemnomorskiej makii, przekraczajà-cy 5 m wysokoÊci. W Niemczech przy definio-waniu poj´cia lasu stosuje si´ kryterium mini-malnej wysokoÊci równej 5 m, minimalnejpowierzchni 0,1 ha oraz pokrywania koronprzynajmniej 30%.

W wi´kszoÊci krajów, w tym równie˝w Polsce, nie ma dotàd ÊciÊle zdefiniowanegopoj´cia LOCh. Dok∏adnie okreÊlone sà nato-miast poj´cia rezerwatów, parków narodo-wych i krajobrazowych oraz obszarów chro-nionego krajobrazu przedstawione w Ustawieo Ochronie Przyrody z 2004 r.

W celu uporzàdkowania i uÊciÊlenia poj´-cia LOCh w ramach Akcji COST analizowanog∏ównie dwa mi´dzynarodowe systemy klasy-fikacji stosowane obecnie w Europie:• System stosowany w ramach wspó∏pra-

cy MCPFE (Ministerial Conference on theProtection of Forest in Europe – Ministerial-ny Proces Ochrony Lasów w Europie, MPO-LE). System zosta∏ opisany w 2 za∏àcznikudo 4 Rezolucji Wiedeƒskiej, zatytu∏owanym:

44

obszary leÊne

leÊne obszary chronione

plantacje

LeÊne obszary chronione na tle pozosta∏ychÊwiatowych obszarów leÊnych (IUCN)

„MCPFE Assessment guidelines for the pro-tected and protective forest and other wo-oded land in Europe” – (Wytyczne MCPFEdo oceny lasów i innych gruntów leÊnychchronionych i ze statusem ochronnym w Eu-ropie).

• System IUCN dotyczy wszystkich obsza-rów chronionych, których liczb´ ocenia si´na ponad 40 tys., wÊród których leÊne ob-szary chronione sà oddzielnym elemen-tem (podzbiorem). Pierwsza wersja sys-temu IUCN powsta∏a w 1978 r., a dopierow 1994 r. utworzono aktualny system z sze-Êcioma kategoriami w celu gromadzeniaogólnoÊwiatowych danych oraz monitoro-wania stanu leÊnych obszarów chronionych(TBFRA 2000, 2005). W systemie tym po-nad 30% powierzchni obszarów chronio-nych zajmujà obszary kategorii II, do którejnale˝à g∏ównie parki narodowe.

Wyniki prac Akcji COST E27 pos∏u˝y∏yopracowaniu dokumentu pt. „Wytyczne wdro-˝eniowe w zakresie gromadzenia danych i ichstatystycznego opracowania w procesieMCPFE” („MCPFE assessment guidelines forprotected an protective forests and other wo-oded land in Europe” – „Wytyczne do ocen

leÊnych obszarów chronionych, lasówochronnych oraz innych obszarów leÊnych”w procesie MCPFE). Wyniki te znalaz∏y za-stosowanie w tworzeniu europejskiej listy ob-szarów chronionych. W ramach Akcji COSTE27 przeprowadzono ankietyzacj´ w celuoceny Wspólnej Bazy Danych o ObszarachChronionych – Common Database on Desi-gnated Areas (CDDA).

Uczestnicy Akcji COST E27 mogli te˝ po-twierdziç, ˝e dzi´ki nowoczesnym systemomkomputerowym i ciàgle doskonalonemu sys-temowi monitoringu lasów, oÊrodki decyzyjneodpowiedzialne za zarzàdzanie i zrównowa-˝ony rozwój leÊnych obszarów chronionychw krajach europejskich majà dobry dost´p doaktualnych danych i danych prognostycz-nych. Pozostaje jednak ciàg∏ym problememjakoÊç tych danych oraz ich porównywalnoÊç.PodkreÊlano równie˝, ˝e na tle krajów euro-pejskich polskie LOCh nale˝à do najbardziejwartoÊciowych z przyrodniczego punktu wi-dzenia. Ich zarzàdzanie podlega ciàg∏emudoskonaleniu, zwi´ksza si´ te˝ udzia∏ ludno-Êci lokalnej (samorzàdów) zarówno w proce-sach decyzyjnych, jak te˝ w korzystaniuz ekonomicznych walorów LOCh.

45

d) projekt celowy finansowany przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy˝szego oraz Mi-nisterstwo Ârodowiska, dofinansowany przez Dyrekcj´ Generalnà Lasów Paƒstwo-wych

431300–441300: Opracowanie i wdro˝enie do praktyki nowej technologii ochrony ekosys-temów leÊnych przed brudnicà mniszkà (Lymantria monacha L.) opartej na wykorzy-staniu feromonu p∏ciowego. Okres realizacji: 2003–2006, Zak∏ad Ochrony Lasu, autorzy:doc. dr hab. Andrzej Kolk, dr in˝. Lidia Sukovata, mgr in˝. Marek CieÊlak, dr in˝. Tomasz Ja-b∏oƒski.

Brudnica mniszka (Lymantria monacha L.)jest najgroêniejszym foliofagiem sosny i Êwier-ka w Polsce i innych krajach Europy. Celemprojektu by∏o opracowanie nowej, bezpiecznejdla Êrodowiska technologii ochrony ekosyste-mów leÊnych przed tym szkodnikiem, opartejna wykorzystaniu syntetycznego feromonup∏ciowego. Proponowana technologia polegana zapobieganiu rozmno˝y i rozprzestrzenia-niu si´ brudnicy mniszki z tzw. ognisk gradacyj-nych poprzez zak∏ócenie w nich rójki motylii tym samym zmniejszenie liczby zap∏odnio-

nych samic, a w konsekwencji – zmniejszenieliczebnoÊci szkodnika w nast´pnej generacji.

Stworzenie nowej technologii ochronyekosystemów leÊnych przed brudnicà mnisz-kà wymaga∏o:• opracowania preparatu feromonowego do

oprysku przy u˝yciu samolotu,• ustalenia kryteriów wyznaczania ognisk

gradacyjnych brudnicy mniszki w komplek-sach leÊnych,

• opracowania metod oceny liczebnoÊci i tren-du rozwoju populacji mniszki,

• wyznaczenia dawek i opracowania sposo-bów aplikacji feromonu,

• opracowania metod oceny skutecznoÊci za-k∏ócenia rójki przy u˝yciu syntetycznego fe-romonu p∏ciowego brudnicy mniszki.

W latach 2003–2006 w Instytucie Ba-dawczym LeÊnictwa w Warszawie przywspó∏pracy Zak∏adu DoÊwiadczalnego Che-mipan Instytutu Chemii Fizycznej PolskiejAkademii Nauk w ramach grantu celowegoNr 6P06 2003 C/06038 opracowano:• nowà technologi´ ochrony ekosystemów

leÊnych przed brudnicà mniszkà Lymantriamonacha L., opartà na wykorzystaniu fero-monu p∏ciowego,

• feromon p∏ciowy brudnicy mniszki o zwi´k-szonych w∏aÊciwoÊciach,

• metody syntezy disparluru i monachaluruw skali kilkukilogramowej,

• nowà form´ u˝ytkowà preparatu feromono-wego, która umo˝liwia wykonywanie opry-sków lotniczych przy u˝yciu standardowegosprz´tu, stosowanego do oprysku w leÊnic-twie.

Nowa technologia polega na oprysku drze-wostanów zagro˝onych przez brudnic´ mnisz-k´ preparatem feromonowym, który powodujedezorientacj´ samców i zmniejszenie liczby za-p∏odnionych samic, a w konsekwencji – zmniej-szenie liczebnoÊci owadów nast´pnej genera-cji. Po oprysku nale˝y przeprowadziç ocen´skutecznoÊci zabiegu, wykonanego prepara-tem feromonowym. Oprysk drzewostanu za-gro˝onego w stopniu Êrednim lub s∏abym nale-˝y wykonaç zaraz po rozpocz´ciu lotu samców,tzn. stwierdzeniu pierwszych motyli we wcze-Êniej wy∏o˝onych pu∏apkach feromonowych.Zabiegi ochronne nale˝y wykonywaç z wyko-rzystaniem GPS, szczególnie w przypadkuoprysków pasami. Na podstawie wyników ba-daƒ przeprowadzonych w latach 2004–2005ustalono, ˝e w opryskach samolotowych mo˝-na stosowaç nast´pujàce dawki: a) 8 g/ha przyoprysku ca∏ej powierzchni, b) 10–16 g/ha przyoprysku z pomini´ciem jednego pasa o szero-koÊci 40 m, c) 16 g/ha przy oprysku z pomini´-ciem dwóch pasów o szerokoÊci 40 m. Dawkacieczy roboczej wynosi 4 l/ha.

Do wst´pnej oceny skutecznoÊci zabiegumo˝na wykorzystaç pu∏apki IBL-1 z dyspen-serem Lymodor produkcji ZD Chemipan. Wio-

snà nast´pnego roku, na podstawie liczby gà-sienic wyl´g∏ych z jaj i/lub opadu ekskremen-tów na tacki opadowe, ocenia si´ rzeczywistàskutecznoÊç zabiegu. EfektywnoÊç i skutecz-noÊç stosowania nowej technologii zale˝y odliczebnoÊci populacji szkodnika, fazy gradacji,wielkoÊci powierzchni chronionej i terminu wy-konania zabiegu. Zak∏ócenie rójki nie b´dzieskuteczne, jeÊli zag´szczenie populacji jestdu˝e, traktowana powierzchnia jest ma∏a,a termin zabiegu spóêniony.

Feromon p∏ciowy brudnicy mniszkio zwi´kszonych w∏aÊciwoÊciach wabiàcychuzyskano dodajàc do disparluru, którego u˝y-wano dotychczas, nowy zwiàzek, monachalur.Kompozycja tych dwóch zwiàzków by∏a 7–9-krotnie bardziej atrakcyjna dla samców mnisz-ki, ni˝ sam disparlur. Monachalur i disparlur sàsyntetycznymi analogami naturalnych feromo-nów p∏ciowych, wydzielanych przez samiceodpowiednio brudnicy mniszki i brudnicy nie-parki. Ich dzia∏anie jest bardzo selektywne.W wyniku ich stosowania nie sà zabijane ˝ad-ne ˝ywe organizmy, a jedynie zak∏ócona jestkomunikacja mi´dzy samicami a samcami zewzgl´du na nasycenie powietrza feromonem,co powoduje dezorientacj´ samców i utrudniaodnalezienie samic.

W wyniku zrealizowanych prac do urz´dupatentowego RP w dniu 29.03.2006 r. zosta∏zg∏oszony patent (nr zg∏oszenia P 379322) pt.:„Preparat przeznaczony do ograniczania li-czebnoÊci owadów, zw∏aszcza z rodzaju Ly-mantria, i sposób ograniczania liczebnoÊciowadów, zw∏aszcza z rodzaju Lymantria”.

46

Pu∏apka IBL-1 produkcji ZD Chemipanz od∏owionymi samcami brudnicy mniszki (fot. L. Sukovata)

Poniewa˝ g∏ównym za∏o˝eniem nowejtechnologii jest stosowanie jej w miejscach,preferowanych przez szkodnika (tzw. pierwot-nych ogniskach gradacyjnych), by niedo-puÊciç do rozwoju gradacji w okresie narasta-nia liczebnoÊci populacji, zaproponowanoprostà metod´ wyznaczania ognisk gradacyj-nych, która opiera si´ na analizie danych hi-storycznych.

Zaproponowano równie˝ nowy systemdzia∏aƒ, wspomagajàcy podejmowanie decyzjio koniecznoÊci wykonania i rodzaju zabiegu,który umo˝liwia przesuni´cie terminu podj´ciadecyzji na póêniejszy okres. Pozwala on Êle-dziç zmiany w populacji brudnicy mniszki,okreÊliç faz´ gradacji i trend rozwoju populacji,uaktywniç si´ wrogom naturalnym, jak równie˝zrezygnowaç z wykonania oprysku w okreÊlo-nych przypadkach i ograniczyç wprowadzaniechemii do Êrodowiska naturalnego.

W ramach tego systemu opracowano no-wà metod´ oceny liczebnoÊci populacji brud-nicy mniszki i fazy gradacji, opartà na pomia-rach d∏ugoÊci prawego lub lewego skrzyd∏asamic, zbieranych podczas corocznej kontroliliczebnoÊci motyli.

Opracowano te˝ nowà metod´ oceny li-czebnoÊci populacji brudnicy mniszki w sta-dium gàsienicy. Proponuje si´ zastàpienie me-tody Êcinki drzew na p∏acht´ metodà ocenyopadu ekskrementów na tacki opadowe.

Zaproponowano równie˝ uzupe∏niajàcàmetod´ oceny stanu populacji i fazy gradacjimniszki na podstawie masy oraz szerokoÊcipoczwarek samiczych.

47

2) ZLECONE I FINANSOWANE PRZEZ DYREKCJ¢ GENERALNÑ LASÓW PA¡STWOWYCH

BLP-211: Racjonalizacja zabiegów ochronnych przeciwko gradacjom szkodników liÊcio-˝ernych sosny w aspekcie skutków gospodarczych i przyrodniczych. Okres realiza-cji: 2001–2006, Zak∏ad Ochrony Lasu, Instytut Mikrobiologii UW, Instytut Chemii Uniwersyte-tu w Bia∏ymstoku, autorzy: doc. dr hab. Andrzej Kolk, dr in˝. Cezary Bystrowski, dr in˝. MarekDobrowolski, dr in˝. Tomasz Jab∏oƒski, dr in˝. Lidia Sukovata, mgr in˝. S∏awomir Âlusarski;prof. dr hab. Mieczys∏aw B∏aszczyk, Marta Stremiƒska; prof. dr hab. Valery Isidorov, dr Urszu-la Kotowska.

Celem badaƒ by∏o poznanie przyrodni-czych i gospodarczych skutków erowania gà-sienic owadów liÊcio˝ernych sosny oraz opra-cowanie strategii post´powania ochronnego

w drzewostanach opanowanych przez teszkodniki.

W latach 2001–2005 badania przeprowa-dzono na 19 powierzchniach badawczych za-

Tacka opadowa o powierzchni chwytnej oko∏o 0,1 m2

(fot. L. Sukovata)

Motyle samców brudnicy mniszki od∏owionedo pu∏apek IBL-1 z (od lewej): disparlurem,disparlurem+monachalurem, monachalurem,w okresie 3-31.08.2004 r. (Nadl. Borne Sulinowo)(fot. L. Sukovata)

∏o˝onych w ró˝nowiekowych drzewostanachsosnowych na siedlisku BÊw i BMÊw. Wyko-rzystano tak˝e 11 powierzchni badawczychza∏o˝onych w latach 1980–1981 w drzewo-stanach sosnowych uszkodzonych przezbrudnic´ mniszk´ w 1980 r. na terenie: RDLPw ¸odzi (NadleÊnictwo Gostynin), RDLPw Toruniu (NadleÊnictwa: Szubin, Tuchola,Gniewkowo, Solec Kujawski, Osie, Zamrze-nica i ˚o∏´dowo), RDLP w Pile (NadleÊnic-twa: Kaczory i P∏ytnica), RDLP w Szczecinie(NadleÊnictwo Bierzwnik) oraz 4 powierzch-nie badawcze za∏o˝one w drzewostanach so-snowych uszkodzonych przez strzygoni´choinówk´, barczatk´ sosnówk´ i brudnic´mniszk´ w 2001 r. na terenie RDLP w ZielonejGórze (NadleÊnictwo Wymiarki). W dniach17–19 maja 2001 r. na 3 powierzchniachprzeprowadzono zabieg chemicznego zwal-czania. Dodatkowo przeprowadzono obser-wacje i pomiary na 4 powierzchniach badaw-czych za∏o˝onych przez pracowników ZOLw Szczecinku w drzewostanach uszkodzo-nych przez brudnic´ mniszk´ w latach 2001-–2002 na terenie RDLP w Szczecinie (nadleÊ-nictwa: Skwierzyna, Trzciel, OÊno Lubuskiei Lubniewice), a tak˝e na jednej powierzchnina terenie NadleÊnictwa Potrzebowice (RDLPw Pile).

W badaniach stwierdzono, ˝e bezpoÊred-nie skutki defoliacji spowodowanej przez folio-fagi przejawiajà si´ przede wszystkim zwi´k-szonym wydzielaniem si´ uszkodzonychdrzew. IntensywnoÊç tego procesu wzrasta∏awraz ze zmniejszaniem si´ iloÊci igliwia pozo-stajàcego na drzewach, pogarszaniem si´stanowiska biosocjalnego drzew (górujàce _panujàce _ przyg∏uszone) i obni˝aniem si´wieku uszkodzonych drzewostanów (V _ II kl.w.) oraz polepszeniem si´ jakoÊci siedliska (odBs do LMÊw).

Nie stwierdzono istotnego wp∏ywu defolia-cji na przyrost gruboÊci oraz jakoÊç technicz-nà i hodowlanà drzew prze˝ywajàcych; obni-˝enie przyrostu gruboÊci mia∏o jedynieokresowy charakter i nie spowodowa∏o istot-nych zmian tempa wzrostu pierÊnicy. Stwier-dzono natomiast obni˝enie jakoÊci technicz-nej drzew zamar∏ych (posuszu).

Nak∏ady finansowe na przeprowadzeniezabiegów ochronnych sk∏adajà si´ w g∏ównej

mierze z kosztów wynajmu samolotu lub heli-koptera z aparaturà opryskowà oraz z kosztówzakupu insektycydów i Êrodków pomocniczych(adiuwantów). WartoÊç strat z tytu∏u ujemnegooddzia∏ywania foliofagów na ekosystemy leÊnewynika g∏ównie z obni˝enia wartoÊci uszko-dzonych drzewostanów na skutek ogranicze-nia ich produkcyjnoÊci, zwi´kszenia kosztówpiel´gnacji oraz zmniejszenia jakoÊci technicz-nej, a tym samym wartoÊci (ceny) pozyskane-go surowca drzewnego.

W drzewostanach uszkodzonych przezfoliofagi o tempie zamierania drzew os∏abio-nych decydujà szkodniki wtórne z grupy kam-biofagów, jak np. cetyniec wi´kszy, przyp∏asz-czek granatek, smolik dràgowinowiec.

W starszych drzewostanach pogradacyj-nych, w wieku powy˝ej 70 lat, powstajà ko-rzystne warunki Êwietlne i pokarmowe do po-wstania odnowieƒ naturalnych. Niezb´dnajest jednak pomoc ze strony leÊników w okre-sie powstania i wzrostu nalotu, a nast´pniepodrostu.

Na liczebnoÊç gàsienic strzygoni cho-inówki, barczatki sosnówki i brudnicy mniszki,˝erujàcych w koronach drzew majà wp∏yw me-tabolity wtórne, np. zwiàzki terpenowe w igli-wiu. Reakcje barczatki i brudnicy na ró˝nezwiàzki sà podobne, ale ró˝nià si´ od reakcjistrzygoni choinówki. LiczebnoÊç strzygonichoinówki jest ujemnie skorelowana z ogólnàzawartoÊcià monoterpenów i dodatnio z ogól-nà zawartoÊcià seskwiterpenów, a dla bar-czatki i mniszki zale˝noÊci te sà odwrotnew porównaniu ze strzygonià.

Ze wzgl´du na istniejàce permanentnezagro˝enie polskich lasów przez foliofagi so-sny, do zapewnienia ich trwa∏oÊci niezb´dnejest stosowanie w najbli˝szych latach Êrodkówochrony roÊlin. Powszechne ich stosowanieprzyczynia si´ do wyniszczenia organizmówpo˝ytecznych, powstania ras odpornych,skrócenia cykli gradacyjnych i zmniejszeniabioró˝norodnoÊci. Z powy˝szych wzgl´dówdopuszczenie do cz´Êciowej defoliacji mo˝ebyç sposobem na wyd∏u˝enie okresów mi´-dzygradacyjnych i zmniejszenie potrzeby sto-sowania insektycydów w póêniejszych latach.

Ka˝dorazowo przy podejmowaniu decyzjio zabiegach zwalczania konieczna jest anali-za ekologiczna i ekonomiczna ró˝nych strate-

48

gii i wariantów post´powania ochronnego orazokreÊlenie granicznej (progowej) liczebnoÊcifoliofagów lub powierzchni zagro˝onej przezte szkodniki, powy˝ej której uzasadnione jestpodj´cie zwalczania szkodliwych owadów.

Przedstawiona w opracowaniu metodaoceny ekonomicznej efektywnoÊci zabiegówochronnych przeciwko foliofagom, uwzgl´d-niajàca przyrodnicze i gospodarcze konse-

kwencje ich stosowania, umo˝liwi racjonaliza-cj´ zwalczania szkodników w lasach. Jedno-czeÊnie nale˝y zaznaczyç, ˝e wspó∏czynnikefektywnoÊci nie mo˝e jednoznacznie przesà-dzaç o op∏acalnoÊci planowanego zabieguochronnego. Mo˝e natomiast s∏u˝yç jako na-rz´dzie wspomagajàce podejmowanie decyzjiw warunkach wymagajàcych analizy wieluczynników.

49

BLP-238: Badania porównawcze populacyjnej i rodowej zmiennoÊci cech hodowlanych wy-branych pochodzeƒ sosny zwyczajnej, modrzewia europejskiego, Êwierka pospolitegooraz d´bu szypu∏kowego. Okres realizacji: 2002–2006, Zak∏ad Genetyki i Fizjologii DrzewLeÊnych, AR Kraków, SGGW AR Warszawa, AR Poznaƒ, ID PAN w Kórniku, autor: mgr in˝.Jan Matras, wspó∏autorzy: prof. dr hab. W∏adys∏aw Barzdajn, prof. dr hab. Ryszard Cha∏upka,dr Henryk Fober, prof. dr hab. Janusz Sabor, doc. dr hab. Marian Kulej, dr Jacek Banach,prof. dr hab. Henryk ybura, prof. dr hab. Stefan Tarasiuk, dr in˝. Henryk Szeligowski, dr W∏odzi-mierz Buraczyk, doc. dr hab. Adolf F. Korczyk, dr in˝. Jan Kowalczyk, mgr in˝. Piotr Markiewicz.

Badania porównawcze populacyjnej i ro-dowej zmiennoÊci cech hodowlanych sosnyzwyczajnej Pinus sylvestris L. prowadzonow latach w latach 2002–2006. By∏y one kon-tynuacjà d∏ugookresowych badaƒ nad ho-dowlanà wartoÊcià sosny zwyczajnej polskichpochodzeƒ, prowadzonych w Zak∏adzie Ge-netyki i Fizjologii Instytutu Badawczego LeÊ-nictwa od 1962 r. Na najstarszych powierzch-niach za∏o˝onych w 1962 i 1964 r. obserwujesi´ zmiany dynamiki przyrostu poszczegól-nych populacji w kolejnych okresach pomia-rowych, co wskazuje na koniecznoÊç pro-wadzenia dalszych badaƒ. Reprezentowanew doÊwiadczeniu z 1966 r. populacje ró˝niàsi´ istotnie statystycznie. Istotny jest równie˝wp∏yw lokalizacji powierzchni doÊwiadczalneji interakcja genotyp × Êrodowisko (pochodze-nie × lokalizacja).

Po 40 latach wzrostu do grupy o najszyb-szym przyroÊcie na wi´kszoÊci powierzchnidoÊwiadczalnych zaliczajà si´ populacje:„Rychtal”, „Gubin”, „Bolewice”, „Tabórz”, „Wy-szków”, „D∏u˝ek” i „Lipowa”. Mogà byç onerozprzestrzeniane w wi´kszym ni˝ dotychczaszakresie (obszarowo), lecz tylko w warunkachnizinnych. Sosna z Nowego Targu, Józefowa,¸àcka i Rozpudy cechuje si´ s∏abym wzro-stem i nie nale˝y jej szerzej propagowaç.Po 20 latach wzrostu sosny ró˝nych pocho-dzeƒ europejskich w doÊwiadczeniu IUFRO

1982, najlepszymi w∏aÊciwoÊciami przyrosto-wymi i przystosowawczymi do warunków Êro-dowiska charakteryzujà si´ populacje Êrodko-woeuropejskie (w tym populacje polskie).Z polskich populacji pod wzgl´dem w∏aÊciwo-

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

Lokalizacja

Ran

ga

9 Rychtal

8 Gubin

10 Bolewice

1 Karsko

6 Supraśl

11 Lipowa

13 Spała

12 Jegiel

5 Rozpuda

3 Dłużek

2 Tabórz

7 Starzyna

4 Ruciane

14 JanówLubelski15 NowyTarg

Polana Sękocin Lipce R. SiemianiceBliżyn

Zró˝nicowanie w uszeregowaniu pochodzeƒna powierzchniach równoleg∏ych z sosnà zwyczajnàz 1966 r. pod wzgl´dem: mià˝szoÊci (w Polanie,Bli˝ynie, S´kocinie i Siemianowicach) i pierÊnicy(w Lipcach R.)

Êci przyrostowych wyró˝niajà si´ „Rychtal”,„Spa∏a” i „Bolewice”.

Badania nad zmiennoÊcià populacyjnài rodowà Êwierka pospolitego Picea abies (L.)H. Karst wykaza∏y, e populacje z zasi´gu pó∏-nocno-wschodniego sà bardziej wyrównanepod wzgl´dem cech przyrostowych od popu-lacji po∏udniowych. Do 30 roku wzrostu tychpopulacji na powierzchniach doÊwiadczalnychró˝nice cech przyrostowych nie by∏y istotnestatystycznie. Populacja „Istebna Bukowiec”pod wzgl´dem wszystkich analizowanychcech jest w tych doÊwiadczeniach zdecydo-wanie najlepsza, a populacje po∏udniowe sàwyraênie lepsze od populacji z zasi´gu pó∏-nocno-wschodniego.

Wzrost populacji Êwierka reprezentowa-nych w doÊwiadczeniu IUFRO 1972 na po-wierzchniach doÊwiadczalnych w Polsce jestbardzo zró˝nicowany. Zró˝nicowanie to, wyra-˝one w jednostkach odchylenia standardowe-go, stanowi po∏ow´ zró˝nicowania wyst´pujà-cego w ca∏ym doÊwiadczeniu, obejmujàcympowierzchnie za∏o˝one zarówno Europie, jaki Kanadzie. Ca∏kowite zró˝nicowanie pierÊnic(wysokoÊci, mià˝szoÊci) populacji (dane dlawszystkich powierzchni doÊwiadczalnych) jestw skali ca∏ego doÊwiadczenia bardzo du˝e.Grupujàc populacje w klasy o szerokoÊci 0,5odchylenia standardowego utworzono 5 za-sadniczych grup.

Do pierwszej grupy – najlepszej, nale˝àpopulacje „Istebna Bukowiec” i „ZwierzyniecLubelski”. Populacje te mo˝na traktowaç jakowyjàtkowo wartoÊciowe dla ca∏ego obszaru,na którym prowadzono ocen´.

Do drugiej grupy nale˝à: populacje: „Wi-s∏a”, „Istebna Zapowiedê”, „Zwierzyniec Bia∏o-wieski 2”, „Rycerka Praszywka 700”, „RycerkaZwardoƒ”, „Tarnawa” i „Bli˝yn”, populacje cen-ne, które jednak nie w ka˝dych warunkachgwarantujà uzyskanie w∏aÊciwych efektówekonomicznych.

Trzecià i czwartà grup´ stanowià popula-cje: „Mi´dzygórze”, „Kartuzy”, „Wigry”, „NoweRamuki”, „Stronie Âlàskie”. Populacje te niepowinny byç rozprzestrzeniane bez uzupe∏-niajàcych, szczegó∏owych badaƒ.

W warunkach nizinnych nie powinno si´w ˝adnym przypadku powielaç populacji „Wi-tów”.

Dotychczasowe wyniki badaƒ nad popu-lacyjnà zmiennoÊcià Êwierka pospolitegow Polsce dostarczajà stosunkowo dok∏adnychinformacji o wzroÊcie tych populacji w okresiem∏odocianym i w fazie m∏odnika oraz o ichmo˝liwoÊciach przystosowawczych do ró˝-nych warunków Êrodowiska. Wyniki te nale˝yjednak traktowaç jako przybli˝one i nie w pe∏-ni obrazujàce faktyczne mo˝liwoÊci przyrosto-we poszczególnych populacji. Wzrost i rozwójdrzewostanów tych populacji jest w dalszymciàgu procesem niestabilnym, dynamicznymi ulegajàcym w kolejnych okresach znacznymwahaniom, o czym Êwiadczà ró˝nice w oceniewartoÊci populacji, pojawiajàce si´ w kolej-nych okresach pomiarowych. Podejmowaniedecyzji gospodarczych na podstawie dotych-czas uzyskanych wyników badaƒ mo˝e byçobarczone b∏´dem i dlatego wskazania dlapraktyki, opracowane na bazie uzyskanych dotej pory wyników, nie sà ostateczne.

Wieloletnie badania nad wartoÊcià ge-netyczno-hodowlanà modrzewi prowadzonena powierzchniach populacyjnych i rodowychwskazujà na znaczne, istotne statystycznie,zró˝nicowanie badanych proweniencji i rodów.Dotyczy to nie tylko podstawowych cech przy-rostowych (wysokoÊç, pierÊnica, mià˝szoÊç,zasobnoÊç), ale tak˝e jakoÊci strza∏y i zdro-wotnoÊci. Zró˝nicowanie powy˝szych cechdeterminowane jest przede wszystkim pocho-dzeniem (genotypem) analizowanych popula-cji. Zró˝nicowanie mi´dzypopulacyjne i rodo-we u modrzewia mo˝e ujawniç si´ dopierow póêniejszym okresie wzrostu, po kulminacjiprzeci´tnego przyrostu mià˝szoÊci – badaniad∏ugookresowe sà wiarygodniejsze.

Ze wzgl´du na du˝e zró˝nicowanie cechpopulacji, obserwowane nawet na stosunko-wo niewielkim obszarze, trudno jest wyró˝niçregiony populacji, które mogà byç traktowanejako obszary jednorodne genetycznie. Z tegopowodu selekcja populacyjna modrzewia win-na byç prowadzona przede wszystkim na po-ziomie drzewostanów.

Badane populacje wykaza∏y równie˝ istot-ne zró˝nicowanie pod wzgl´dem odpornoÊcina patogena Lachnellula willkommii (Hartig.)Dennis. W warunkach nizinnych spoÊród anali-zowanych populacji tylko modrzew z Grójca niewykaza∏ objawów pora˝enia tym patogenem.

50

Generalnie populacje modrzewia polskiego by-∏y zdecydowanie mniej podatne na t´ chorob´ni˝ sudeckiego, natomiast wyjàtkowo du˝à po-datnoÊcià charakteryzowa∏y si´ modrzewiez Pelplina i Ho∏ubli. Populacje modrzewia pol-skiego z Grójca, Skar˝yska i Moskorzewa rów-nie˝ w warunkach górskich charakteryzowa∏ysi´ najwi´kszà odpornoÊcià na raka.

ZmiennoÊç rodowa modrzewia jest kilka-krotnie wi´ksza od zmiennoÊci populacyjnejtego gatunku. Daje to hodowcom szans´ nastworzenie sztucznych populacji hodowlanycho mo˝liwoÊciach produkcyjnych znacznieprzewy˝szajàcych naturalne populacje orazbazy wyjÊciowej do tworzenia klonów do pro-dukcji drewna w krótkich i Êrednich cyklach.

Badania populacyjnej i rodowej zmienno-Êci cech hodowlanych d´bu szypu∏kowego(Quercus robur L. wykaza∏y, ˝e zró˝nicowaniewewnàtrzproweniencyjne d´bu szypu∏kowegopod wzgl´dem analizowanych cech przyrosto-wych i jakoÊciowych po 7 latach wzrostu by∏owi´ksze ni˝ zró˝nicowanie mi´dzyprowenien-cyjne. Najlepszym wzrostem na powierzch-niach doÊwiadczalnych charakteryzowa∏y si´d´by krotoszyƒskie oraz pochodzenia „Dobra

Pomoc”, „Opole” i „Sieniawa”. Pochodzenia„Krotoszyn 92” i „Opole” odznacza∏y si´ jed-nak ma∏ymi zdolnoÊciami przystosowawczymido odmiennych warunków wzrostu. Najgorzejwzrasta∏o potomstwo pochodzeƒ „M∏ynary”,„P∏ock”, „Durowo” i „Chojnów”. D´by z M∏ynaroraz z Krotoszyna charakteryzowa∏y si´ naj-lepszymi cechami jakoÊciowymi, najgorzejw ocenie cech jakoÊciowych wypad∏y prowe-niencje „Sieniawa” i „Opole”.

51

BLP 245: Wp∏yw chorób infekcyjnych na gospodark´ leÊnà – aspekt ekologiczny, ekono-miczny, granice ryzyka. Okres realizacji: 2003–2006, Zak∏ad Fitopatologii LeÊnej, autorzy:prof. dr hab. Zbigniew Sierota, dr in˝. Barbara Duda, dr in˝. Dorota Hilszczaƒska, mgr in˝. Da-mian Korzybski, dr in˝. Pawe∏ Lech, Ma∏gorzata Lissy, dr in˝. Monika Ma∏ecka, dr in˝. JózefPiwnicki, Danuta Smykliƒska, dr in˝. Anna ó∏ciak.

Analizy wp∏ywu chorób infekcyjnych narealizacj´ dzia∏aƒ gospodarczych dotyczy∏yzarówno skali mikro, na poziomie organi-zmu paso˝ytniczego, jak i szerszej skali cza-sowej, umo˝liwiajàcej okreÊlenie ryzyka wy-stàpienia w przysz∏oÊci zagro˝eƒ istotnychz gospodarczego punktu widzenia. W pracyoceniono wp∏yw patogenów grzybowych naprzebieg niektórych procesów technologicz-nych w wybranych dzia∏ach gospodarki leÊ-nej (szkó∏karstwo, ochrona lasu) i vice versa– wp∏ywu podejmowanych lub skutki zanie-chanych dzia∏aƒ profilaktyczno-terapeutycz-nych na wynik gospodarczy. Przedyskutowa-no przy tym prób´ oceny uwzgl´dnieniaryzyka z tytu∏u obecnoÊci patogenów w Êro-dowisku.

Wykazano, ˝e wiele z dzia∏aƒ realizowa-nych w gospodarstwie leÊnym ma istotnywp∏yw na kszta∏towanie si´ poziomu ryzyka(prawdopodobieƒstwa) wystàpienia zjawiskchorobowych. W szkó∏kach nale˝y do nichw∏aÊciwy dobór Êrodka do zwalczania patoge-na, odpowiedni termin wykonania zabieguoraz dobór sprz´tu opryskujàcego, jak rów-nie˝ kontrola stosowanych w namiotachi szklarniach pod∏o˝y oraz wprowadzanych dogleby kompostów. Zastosowane przeciwkopatogenicznej zgorzeli siewek wszystkie no-we Êrodki biologiczne, jak: Pokon Biochitan020 PC, Biosept 33 SL, Grevit 200 SL orazfungicyd Previcur Energy 840 SL, wykaza∏ydu˝à skutecznoÊç ochronnà w szkó∏kach.RównoczeÊnie wskazano koniecznoÊç ogra-

85,5

82,9

94,7

Bielsk Jodłówka Mogilica Tuszyma

Pochodzenie

Chojnów DurowoDobraPomoc

Kroto-szyn 92

Kroto-szyn 90

Płock Siedlec Wioska

Śre

dn

ia p

rzeż

ywal

no

ść [%

]

96,7 97

,2

97,6

97,6 98

,1

97,9

85,1

95,6

98,0

87,1

80,0

85,0

90,0

95,0

100,0

89,0

86,5

86,1 86

,7

97,5

96,396

,9

88,8

81,0

87,4

87,688

,3

88,7

87,8

86,3

96,4

92,2

96,8

96,4

Ârednia prze˝ywalnoÊç badanych populacji d´buna powierzchniach doÊwiadczalnych

niczania zbyt du˝ej liczby wykonywanych za-biegów chemicznych na korzyÊç zabiegów hy-lotechnicznych (uprawa gleby, ugorowanie,nawo˝enie mineralne i organiczne.

Wa˝nym zagadnieniem kszta∏towania w∏a-Êciwego stanu zdrowotnego siewów w szkó∏-kach jest sposób prowadzenia nawodnieƒ. Ma-jà one istotny wp∏yw na udatnoÊç siewui uzyskiwanie odpowiednich parametrów ho-dowlanych siewek, ale równie˝ kszta∏tujà struk-tur´ iloÊciowà i jakoÊciowà grzybów glebowych,w tym udzia∏ patogenów i ograniczajàcych jesaprotrofów i grzybów mikoryzowych. Nawad-nianie kwater zwi´ksza prze˝ywalnoÊç sadzo-nek, stymuluje ich wzrost, poprawia stopieƒumikoryzowania korzeni sadzonek oraz zwi´k-sza liczb´ tworzonych mikoryz ektotroficznych.Zaniechanie deszczowania prowadzi do obni-˝enia parametrów wzrostu sadzonek, lecz jed-noczeÊnie wp∏ywa na wzrost udzia∏u mikoryzhydrofobowych, których du˝y udzia∏ wskazanyjest u sadzonek sadzonych na glebach charak-teryzujàcych si´ niedoborem wilgoci. Domina-cja mikoryz o charakterze hydrofilnym zapew-nia lepszà adaptacj´ materia∏u sadzeniowegow glebie o du˝ym poziomie wilgotnoÊci.

Huba korzeni i opieƒkowa zgnilizna korze-ni stanowià od lat jeden z powa˝niejszych pro-blemów gospodarczych w polskich lasachi w celu zahamowania rozprzestrzeniania si´chorób korzeni zalecane jest prowadzenie od-powiednich dzia∏aƒ profilaktycznych i ochron-nych z u˝yciem m.in. metody biologicznej.W Polsce od przesz∏o 25 lat w drzewostanach

sosnowych na gruntach porolnych stosowanajest metoda biologiczna z grzybem Phlebiop-sis gigantea (preparat „PgIBL”). Z chwilà wstà-pienia Polski do Unii Europejskiej i konieczno-Êci respektowania przepisów obowiàzujàcychw krajach Wspólnoty zaistnia∏a potrzeba pod-j´cia badaƒ skutecznoÊci preparatów reko-mendowanych przez UE. Testy laboratoryjnei terenowe badanych preparatów biologicz-nych („PgIBL” i liofilizat Rotstop) wykaza∏y du-˝à skutecznoÊç w przypadku ograniczania hu-by korzeni w korzeniach sosny, mniejszànatomiast w przypadku opieƒkowej zgniliznykorzeni oraz w przypadku drewna Êwierka.

Wykonana prognoza wyst´powania cho-rób aparatu asymilacyjnego jako zagro˝eniadla kondycji drzewostanów wskaza∏a na wyso-kie prawdopodobieƒstwo wystàpienia kolejnejepifitozy. Mia∏aby ona mieç miejsce w latach2008–2010 (w zale˝noÊci od przyj´tej w oce-nie d∏ugoÊci cyklu), trwaç 1 rok oraz wystàpiçna powierzchni oko∏o 500 tys. ha. Wyniki te,jak równie˝ trend narastania powierzchni za-gro˝enia z tytu∏u chorób korzeni (do 550 tys.ha w 2020 r.), wskazujà na dalsze narastaniezagro˝eƒ fitopatologicznych w lasach. Pozwa-lajà równie˝ sformu∏owaç hipotez´, ˝e wÊródprzyczyn tego zjawiska nale˝a∏oby postrzegaçzachodzàce zmiany klimatyczne – ociepleniei wzrost koncentracji CO2 w atmosferze. Zna-jomoÊç dotychczasowego przebiegu epifitozpaso˝ytniczych mo˝e byç przydatna przy w∏a-Êciwym podejmowaniu decyzji i mo˝liwoÊci re-zygnacji ze zbyt pochopnych dzia∏aƒ.

Uzyskane w wyniku realizacji tego wielo-wàtkowego tematu dane, zaprezentowane te-zy oraz nasuwajàce si´ wàtpliwoÊci, w tymtak˝e wynikajàce z dostosowania nowych re-gulacji Unii Europejskiej, stanowià kolejnyprzyczynek w dyskusji nad zagro˝eniem, jakiewywo∏ujà w gospodarstwie leÊnym choroby in-fekcyjne. Jest to tak˝e element dyskusji nadgranicami podejmowania ryzyka wynikajàce-go z ograniczenia (zaniechania) ustalonychw instrukcjach czy wytycznych zasad post´-powania gospodarczego eliminujàcego wy-st´powanie zagro˝eƒ. Zagadnienia te nabie-rajà coraz wi´kszego znaczenia w leÊnictwieopartym na podstawach ekologicznych, czyleÊnictwie realizujàcym koncepcj´ zarzàdza-nia ekosystemowego.

52

Wype∏niajca si´ luka hubowa samosiewem sosny– przyk∏ad ma∏o aktywnej przebudowy drzewostanuna gruncie porolnym (fot. Z. Sierota)

Dokumentacja zawiera równie˝ projektintegrowanej ochrony szkó∏ek leÊnych przedpaso˝ytniczà zgorzelà siewek, uzupe∏nienie„Wytycznych nawadniania szkó∏ek leÊnych napowierzchniach otwartych deszczowania”,CILP, Warszawa 2002 – pod kàtem oddzia∏y-

wania na mikoryzy oraz wywiad analitycznySILP zawierajàcy propozycje zmian w tymsystemie w zakresie realizacji zabiegu roz-proszonego, sztucznych luk oraz krótkotermi-nowej prognozy wyst´powania chorób infek-cyjnych.

53

BLP-249: WartoÊci graniczne wilgotnoÊci nasion modrzewia, jedlicy, buka, d´bu, wiàzu,klonu zwyczajnego i sosny górskiej przeznaczonych do d∏ugookresowego przechowy-wania. Okres realizacji: 2003–2006, Zak∏ad Genetyki i Fizjologii Drzew LeÊnych, autorzy:mgr in˝. Ewa AniÊko, dr in˝. Olesia Witowska, dr in˝. Andrzej Za∏´ski.

Powodzenie procesu d∏ugotrwa∏ego prze-chowywania materia∏u siewnego, tj. zacho-wanie jego wartoÊci u˝ytkowej, zale˝y odspowolnienia tych procesów ˝yciowych na-sion, które powodujà zmniejszenie ich masyi wywo∏ujà przemiany prowadzàce do utratyzdolnoÊci kie∏kowania. Do czynników ograni-czajàcych aktywnoÊç ˝yciowà nasion, opróczwyeliminowania wymiany gazowej z otocze-niem (przetrzymywanie w hermetycznychpojemnikach), ograniczenia dop∏ywu Êwia-t∏a i obni˝enia temperatury, nale˝y równie˝zmniejszenie ich wilgotnoÊci. Podsuszenienasion jest cz´sto niezb´dnym warunkiem doprzetrzymywania ich w temperaturach ujem-nych. OdpornoÊç nasion na niskie temperatu-ry jest bowiem zawsze po∏àczona z wytrzy-ma∏oÊcià na wysuszenie.

Suszenie nasion mo˝e byç prowadzonetylko do okreÊlonego poziomu krytycznego za-wartoÊci wody, którego przekroczenie prowa-dzi do stopniowego zmniejszania si´ ˝ywot-noÊci nasion – a˝ do pe∏nej utraty zdolnoÊcikie∏kowania ca∏ej partii materia∏u siewnego.Dlatego bez znajomoÊci krytycznego poziomuzawartoÊci wody u nasion ró˝nych gatunkównie mo˝na prowadziç racjonalnego ich prze-chowywania. Poziom ten zale˝y od w∏aÊciwo-Êci biologicznych nasion i jest ró˝ny u ró˝nychgatunków drzew i krzewów.

Badania przeprowadzone w latach 2003-–2006 przez Zak∏ad Genetyki i FizjologiiDrzew LeÊnych mia∏y na celu okreÊlenie do-puszczalnych minimalnych progów zawar-toÊci wody w przeznaczonych do przecho-wywania nasionach 10 gatunków drzew, poprzekroczeniu których partia materia∏u siew-nego zaczyna traciç zdolnoÊç kie∏kowania.

Badaniom poddano nasiona zebranew co najmniej 2 sezonach, a w ka˝dym sezo-nie – co najmniej z 2 miejsc. Liczba podda-nych suszeniu partii nasion (ró˝nych zbiorów)wynosi∏a: jedlica – 5, modrzew – 16, sosnagórska – 13, buk zwyczajny – 9, dàb szypu∏ko-wy – 9, dàb bezszypu∏kowy – 5, klon zwyczaj-ny – 9, wiàz górski – 5, wiàz pospolity – 5, wiàzszypu∏kowy – 8.

W zale˝noÊci od gatunku zastosowanosuszenie:• w przewiewnym pomieszczeniu o wilgotno-

Êci 38–40% i w temperaturze 17ºC (dla d´-bów),

• cz´Êciowo odwodnionym powietrzemo temperaturach od 20 do 60ºC, z zastoso-waniem szafy suszarniczej firmy BCC (dlawszystkich gatunków poza d´bami),

• w pró˝ni w temperaturze 20ºC zamro˝onychuprzednio nasion, z zastosowaniem liofiliza-tora (dla jedlicy i sosny górskiej).

W celu okreÊlenia ˝ywotnoÊci nasion,po wysuszeniu ich do ró˝nych poziomów wil-gotnoÊci, w zale˝noÊci od w∏aÊciwoÊci biolo-gicznych ró˝nych gatunków stosowano na-st´pujàce metody: kie∏kowania na bibule– przed i po 1-, 2-, 3 i 3,5-letnim przechowaniu(sosna górska, modrzew, jedlica, wiàzy), kie∏-kowania w piasku – przed oraz po 1, 2, 3 la-tach przechowania (d´by, klon, buk), a tak˝etesty przyspieszonego postarzania i pomiarywspó∏czynnika wyp∏ywu elektrolitu (metodakonduktometryczna) z nasion (sosna górska,modrzew, jedlica).

Badania wykaza∏y, e jednoznaczne okre-Êlenie progów wilgotnoÊci, do których mo˝nawysuszyç nasiona ró˝nych gatunków bez ob-ni˝enia ich ˝ywotnoÊci, nie jest mo˝liwe, gdy˝

istnieje du˝a zmiennoÊç otrzymanych wyni-ków i ró˝na reakcja na odwodnienie nasiontego samego gatunku, zbieranych w ró˝nychlatach i w ró˝nych miejscach (np. modrzewia)Ró˝na reakcja nasion zwiàzana jest niewàtpli-wie ze zmiennoÊcià warunków atmosferycz-nych, panujàcych w czasie ich zawiàzywaniai dojrzewania oraz z warunkami klimatycznymii siedliskowymi, w których rosnà drzewa ma-teczne. Wyniki badaƒ upowa˝niajà tylko dowyznaczenia dla celów praktyki orientacyj-nych minimalnych progów zawartoÊci wody,które jeÊli nie zostanà przekroczone, to nawetwra˝liwe partie materia∏u siewnego zachowa-jà swojà ywotnoÊç. Progi te sà nast´pujàce: • 4,0% – jedlica Douglasa, sosna górska,• 4,5% – modrzew europejski,• 5,5% – wiàz szypu∏kowy,• 7,5% – buk zwyczajny, wiàz pospolity,• 8,0% – klon zwyczajny, wiàz górski,• 42% – dàb szypu∏kowy, dàb bezszypu∏kowy.

Nasiona wymienionych gatunków powin-ny byç suszone w temperaturach nie wy˝-szych ni˝: • 18ºC – dàb szypu∏kowy i bezszypu∏kowy,• 20ºC – buk i klon zwyczajny,• 20ºC – sosna górska – 35ºC,• 40ºC – modrzew, wiàz górski i szypu∏kowy,• 45ºC – jedlica i wiàz pospolity.

Przeznaczone do 2–3-letniego przecho-wywania nasiona buka zwyczajnego powinnybyç podsuszane w temperaturze nie przekra-czajàcej 20ºC do wilgotnoÊci w przedziale7,5–10,0%, a nasiona wiàzu górskiego, po-spolitego i szypu∏kowego – w temperaturzenie przekraczajàcej 40ºC do wilgotnoÊci: wiàzgórski – od 8,0 do 8,5%, wiàz pospolity – od7,5 do 8,0% i wiàz szypu∏kowy – od 5,5 do6,5%. W tych przedzia∏ach wilgotnoÊci nasio-na buka i wiàzów zachowujà najwy˝szà ˝y-wotnoÊç podczas przechowywania.

Na podstawie informacji uzyskanychw tym doÊwiadczeniu zbudowano równaniamatematyczne (regresji), które ze znacznàdok∏adnoÊcià opisujà zale˝noÊç pomi´dzywzgl´dnà wilgotnoÊcià suszàcego powietrza

a ustabilizowanà (równowa˝nà) wilgotnoÊciàwysuszonych w nim nasion z grupy „ortho-dox”. Dzi´ki tym równaniom mo˝na wyliczyçorientacyjne wartoÊci parametrów suszenia,u∏atwiajàce w praktyce osiàgni´cie odpowied-niego poziomu wilgotnoÊci nasion.

Opracowane na podstawie wynikówbadaƒ wytyczne dla jednostek administra-cyjnych LP umo˝liwià racjonalne suszenienasion przeznaczonych do krótko- i d∏ugoter-minowego przechowania. Wskazano odpo-wiednie parametry suszenia, przy którychmo˝liwe b´dzie uzyskanie optymalnego po-ziomu uwilgotnienia nasion z zachowaniemich pe∏nej ˝ywotnoÊci.

54

Zbiór 2002/2003

0

10

20

30

40

50

60

70

kontrola 30 35 40 45 50 55 60

Zdo

lnoÊ

ç ki

e∏ko

wan

ia (

%)

0

2

4

6

8

10

12

14

Wilg

otno

Êç n

asio

n (%

)

Temperatura suszenia (ºC)

Zbiór 2004/2005

0

10

20

30

40

50

60

70

kontrola 30 35 40 45 50 55 60Temperatura suszenia (ºC)

Zdo

lnoÊ

ç ki

e∏ko

wan

ia (

%)

0

2

4

6

8

10

12

14

Wilg

otno

Êç n

asio

n (%

)

ZdolnoÊç kie∏kowania – KaczoryZdolnoÊç kie∏kowania – LidzbarkZdolnoÊç kie∏kowania – ¸uków

WilgotnoÊç nasion – KaczoryWilgotnoÊç nasion – LidzbarkWilgotnoÊç nasion – ¸uków

Porównanie ywotnoÊci nasion modrzewiawysuszonego do ró˝nego poziomu wilgotnoÊci,pozyskanych w 2 sezonach i 3 nadleÊnictwach, po roku przechowywania w ch∏odni

Choç drzewostany z drugim pi´trem d´-bowym sà cz´ste, nie tylko w warunkach ni-zinnych Polski, ale i ca∏ej Europy Êrodkoweji wschodniej, badania ich dotyczàce sà nie-liczne i fragmentaryczne. Celem badaƒ by∏opoznanie procesu spontanicznego wkracza-nia d´bu do drzewostanów sosnowych, oce-na mo˝liwoÊci wykorzystania odnowienia na-turalnego d´bu do urozmaicenia strukturyi sk∏adu gatunkowego lub przebudowy drze-wostanów oraz sformu∏owanie wskazaƒ go-spodarczych dla tworzenia i prowadzeniadrzewostanów sosnowych z drugim pi´tremd´bowym.

Obiektami badawczymi by∏y drzewostanydwuwarstwowe, w których w górnej warstwiepanuje sosna, a w dolnej wyst´puje dàb szy-pu∏kowy lub/i dàb bezszypu∏kowy na tereniekrain przyrodniczo-leÊnych: II Mazursko-Pod-laskiej i IV Mazowiecko-Podlaskiej w ró˝nychtypach siedlisk, ze szczególnym uwzgl´dnie-niem Êrednio ˝yznych siedlisk Êwie˝ych.

Szczegó∏owymi badaniami obj´to wszyst-kie siedliska Êwie˝e. W innych typach sie-dlisk nie znaleziono interesujàcych obiektów.Stwierdzono, e dàb pojawia si´ w drzewosta-nach sosnowych w ró˝nym wieku, ale najcz´-Êciej w III–IV klasie wieku, cz´sto przerzedzo-nych przez czynniki abiotyczne (wiatr, Ênieg)lub biotyczne (gradacje owadów, grzyby). Ob-ni˝ona ˝ywotnoÊç sosny sprzyja podokapo-wemu d´bowi.

Rozpi´toÊç wieku odnowieƒ d´bu poddrzewostanami sosnowymi wynosi najcz´-Êciej 11–30 lat. W starodrzewach zró˝nicowa-nie wiekowe si´ga 50 lat, a odnowienie mo˝emieç charakter zbli˝ony do ciàg∏ego. W proce-sie wkraczania d´bu do drzewostanów sosno-wych wyraênie zarysowujà si´ nast´pujàcefazy: poczàtkowa (nalotu i niskiego podrostu),wysokiego podrostu, drugiego pi´tra orazwzrostu bez os∏ony.

Naloty d´bu o wystarczajàcym zag´sz-czeniu stwierdzano rzadko, faza ta mo˝e byçtrudno dostrzegalna w drzewostanach. Du˝eznaczenie w rozwoju odnowieƒ podokapo-wych d´bu odgrywa zwarcie drzewostanu

g∏ównego. Najkorzystniejsze jest luêne lubprzerywane. Im wi´ksze jest zwarcie drze-wostanu sosnowego i wi´ksze zag´szczeniesosny, tym mniejsza jest suma pierÊnicowe-go pola przekroju, Êrednia wysokoÊç i pierÊni-ca. Zag´szczenie sosny nie przekraczajàce200 szt./ha w fazach drzewostanu dojrze-wajàcego i dojrza∏ego sprzyja rozwojowi od-nowieƒ d´bu. W drzewostanach sosnowychzdecydowanie wi´cej podrostów d´bu jestw miejscach o mniejszym zag´szczeniusosen, a ponadto podrosty te cechujà si´lepszymi parametrami biometrycznymi (wy-sokoÊç, pierÊnica) oraz lepszà jakoÊcià ho-dowlanà.

ObecnoÊç gatunków konkurencyjnychw dolnych warstwach drzewostanu, zw∏asz-cza Êwierka i grabu, zdecydowanie ograniczamo˝liwoÊci wzrostu d´bu. Du˝e zag´szczeniewspomnianych gatunków, powy˝ej 200szt./ha, wp∏ywa negatywnie na podokapowed´by.

Podrosty d´bowe pod okapem sosny nasiedlisku lasu mieszanego Êwie˝ego osiàgajàzwykle dobrà, II–II. 5 klas´ bonitacji, a w bo-rze mieszanym Êwie˝ym – III–III. 5 (bonitacjatypowa dla tych siedlisk), co Êwiadczy o ist-nieniu korzystnych warunków wzrostu podrozluênionymi drzewostanami sosnowymii o celowoÊci ich wykorzystania. Potwierdzi∏ato równie˝ analiza pniowa wybranych d´bówcharakteryzujàcych si´ wysokà pozycjà bio-socjalnà. W borze Êwie˝ym podokapowy dàbcz´sto wykazuje wzrost na poziomie IV boni-tacji, potwierdzajàc ekspansj´ tego gatunkuna ubo˝sze siedliska. W lesie Êwie˝ym, mi-mo du˝ej ˝yznoÊci siedliska, podokapowydàb, jeÊli w ogóle wyst´puje, ma najgorszewarunki rozwoju, poniewa˝ inne gatunki,przede wszystkim grab, wypierajà go ze sk∏a-du dolnych warstw. Mo˝liwoÊç wykorzystaniapodokapowych podrostów do przebudowydrzewostanów jest wi´c realna w borachmieszanych i lasach mieszanych Êwie˝ych,a w pozosta∏ych siedliskach Êwie˝ych podo-kapowy dàb najcz´Êciej urozmaica sk∏ad ga-tunkowy i struktur´ drzewostanu.

55

BLP-254: Ocena hodowlana naturalnych odnowieƒ d´bów w drzewostanach sosnowychi mo˝liwoÊci ich wykorzystania do realizacji celów hodowlanych. Okres realiza-cji: 2003–2006, Zak∏ad Lasów Naturalnych, autor: dr in˝. Rafa∏ Paluch.

Zag´szczenie podokapowych d´bóww podobnych warunkach siedliskowo-drze-wostanowych cechuje si´ du˝à zmiennoÊciàregionalnà. Zdecydowanie najmniejsze jestna kraƒcach pó∏nocno-wschodnich II Krainyprzyrodniczo-leÊnej (Puszcza Augustowska),wi´ksze przy jej granicach z IV Krainà przy-rodniczo-leÊnà (Puszcza Bia∏owieska, Pusz-cza Piska), a najwi´ksze w centralnej Polsce(lasy chojnowskie, Puszcza Bia∏a).

Wymagania Êwietlne d´bu wraz z wiekiemszybko rosnà. Rozwojowi odnowieƒ sprzyjajànaturalne czynniki destrukcyjne (abiotyczne– okiÊç, wiatro∏omy) lub biotyczne (gradacjeowadów), oddzia∏ywujàce silnie na drzewostansosnowy, powodujàc jego niekiedy znaczneprzerzedzenie. Systematycznie wykonywanetrzebie˝e powodujà zwi´kszenie dost´pu Êwia-t∏a do dolnych warstw drzewostanu, co korzyst-nie wp∏ywa na wzrost odnowieƒ. Zaleca si´,

aby trzebie˝e póêne realizowane w drzewosta-nach sosnowych z dobrze rozwini´tym drugimpi´trem d´bowym uwzgl´dnia∏y potrzebyÊwietlne rokujàcych nadziej´ k´p podrostów.Do przebudowy drzewostanu sosnowego namieszany z udzia∏em d´bu proponuje si´ wy-branie wartoÊciowych k´p lub p∏atów d´buo powierzchni co najmniej 10 arów, w którychstwierdzono obecnoÊç co najmniej 2–3 szt.egzemplarzy przysz∏oÊciowych na 1 ar po-wierzchni k´py. Dla os∏ony pni d´bów w k´-pach, uzupe∏nienia luk wewnàtrz k´p orazz∏agodzenia granicy z uprawà celowe jestwprowadzenie gatunków wytrzymujàcychocienienie np. buka (centralna Polska), grabu,lipy lub Êwierka. Zastosowanie sposobów za-gospodarowania wykorzystujàcych ju˝ istnie-jàce k´py odnowieƒ d´bów jest jak najbardziejcelowe i mo˝e mieç charakter wartoÊciowegouzupe∏nienia tradycyjnych metod.

56

BLP-257: Kryteria wyró˝niania oraz metody zagospodarowania siedlisk leÊnych podlegajà-cych ochronie. Okres realizacji: 2003–2006, Zak∏ad Siedliskoznawstwa, autorzy: dr in˝. Ja-nusz Czerepko, dr in˝. Józef Wójcik.

Podj´ty w temacie problem okreÊleniakryteriów wyró˝niania, jak i metod zagospo-darowania siedlisk chronionych, zwiàzanyz realizowanym od poczàtku lat 90. ubieg∏egostulecia projektem Natura 2000, oparto g∏ów-nie na badaniach w∏asnych prowadzonych napowierzchniach siedliskowych oraz o prze-glàd danych literaturowych. W wyniku tego

zosta∏y sprecyzowane nast´pujàce wnioskiogólne:• Siedliska przyrodnicze podlegajàce ochro-

nie wymagajà dok∏adnej inwentaryzacji.• P∏aty siedlisk o niewielkim areale wyst´po-

wania w lasach Polski nale˝y objàç ochronài wy∏àczyç z u˝ytkowania. Dotyczy to przedewszystkim buczyn storczykowych, jawo-

WartoÊciowe k´py d´bów pod okapem starodrzewusosnowego (NadleÊnictwo Wyszków, oddzia∏ 28a,LMÊw) (fot. R. Paluch)

Ods∏oni´ta k´pa wysokiego podrostu d´bowego(NadleÊnictwo Wyszków, oddzia∏ 61, LMÊw) (fot. R. Paluch)

rzyn, borów suchych, borów i lasów bagien-nych, borów górnoreglowych i lasów ∏´go-wych wymienionych w za∏àczniku I DS.

• Na pozosta∏ych typach siedlisk jest mo˝liwepogodzenie ochrony siedlisk przyrodni-czych i gospodarki leÊnej. Celem ochronyb´dzie w tym przypadku zachowanie sie-dlisk przyrodniczych o okreÊlonych parame-trach, dotyczàcych zarówno roÊlinnoÊci, jaki abiotycznych cech siedliska, które zosta∏ysprecyzowane w niniejszym opracowaniu

i Interpretation manual of European Unionhabitats.

• Dostosowanie sk∏adu gatunkowego zbioro-wisk leÊnych do panujàcych warunków sie-dliskowych, przy wykorzystaniu potencja∏uregeneracyjnego istniejàcych fitocenoz, jestcelowe szczególnie tam, gdzie warunki sie-dliskowe nie uleg∏y istotnym przekszta∏ce-niom.

• Podstawowym celem ochrony wszystkichtypów biotopów bagiennych i wilgotnych jestutrzymywanie re˝imu wodnego i renatury-zacja warunków siedliskowych w biotopachzdegradowanych.

• W przypadku siedlisk b´dàcych przedmio-tem zainteresowania gospodarki leÊnej,m.in. gràdów, buczyn i kwaÊnych dàbrów,ochronie powinna podlegaç tylko reprezen-tatywna cz´Êç powierzchni w postaci sieciobszarów chronionych. Obszary te b´dàstanowi∏y êród∏o diaspor dla pozosta∏ych,regenerujàcych si´ siedlisk przyrodniczychna danym obszarze.

W celach praktycznych w ramach niniej-szego tematu zosta∏y opracowane wytyczne,gdzie szczegó∏owo okreÊlono metody zago-spodarowania i ochrony siedlisk przyrodni-czych.

57

BLP-260: Opracowanie procesów technologicznych pozyskiwania drewna w r´bniach z∏o-˝onych. Okres realizacji: 2003–2006; Zak∏ad U˝ytkowania Lasu; autor: dr hab. Marian Suwa-∏a, wspó∏autorzy: mgr in˝. Wies∏aw Filipiak, Ryszard Gniady, mgr in˝. Marcin Go∏´biowski.

Celem poznawczym pracy by∏o okreÊleniewp∏ywu wybranych procesów technologicz-nych (obejmujàcych operacje technologiczne,a wi´c Êcink´, okrzesywanie i wyróbk´, a tak-˝e zrywk´ drewna) na wydajnoÊç pracy i kosztjednostkowy oraz uszkodzenia drzew i glebyprzy pozyskiwaniu drewna w r´bniach o cha-rakterze przer´bowym (przer´bowa i cz´Êcio-wa – bez formy gniazdowej) oraz w pierw-szym etapie r´bni gniazdowej (wyci´ciegniazd). Celem praktycznym by∏o wskazanieracjonalnych pod wzgl´dem ekonomicznymi Êrodowiskowym procesów technologicznychpozyskiwania drewna w drzewostanach za-gospodarowanych wybranymi r´bniami z∏o-˝onymi.

Do porównania zosta∏y opracowanei przyj´te procesy technologiczne pozyskiwa-nia drewna w ramach metod d∏u˝ycoweji drewna krótkiego, odpowiednio przy zastoso-waniu pilarki bàdê harwestera (tylko w r´bnigniazdowej) oraz skidera albo forwardera.

Procesy technologiczne w r´bniacho charakterze przer´bowym powtórzonow czterech drzewostanach na siedliskachLÊw i LMÊw, w tym w dwóch z przewa˝ajà-cym udzia∏em Bk i dwóch z przewa˝ajà-cym udzia∏em So. Ka˝dy wybrany drze-wostan by∏ dzielony na dzia∏ki, na którychlosowo rozmieszczano procesy technolo-giczne. Procesy w r´bni gniazdowej bada-no tak˝e w czterech drzewostanach z do-

Jaworzyna w NadleÊnictwie Jawor – priorytetowesiedlisko przyrodnicze Natura 2000 (9180) (fot. J. Czerepko)

minujàcym udzia∏em sosny, na siedliskachBMÊw i LMÊw, gdzie ka˝dy proces powtórzo-no na dwóch gniazdach.

Wskaêniki oceny procesów technolo-gicznych obliczono jako Êrednie arytme-tyczne z poszczególnych powierzchni ba-dawczych (drzewostanów, gniazd). Do oce-ny istotnoÊci wp∏ywu procesów na Êredniewskaêniki zastosowano analiz´ wariancji przyu˝yciu testu Fischera (na poziomie istotno-Êci pα ≤ 0,05). Porównanie istotnoÊci ró˝-nic mi´dzy Êrednimi wskaênikami przepro-wadzono przy zastosowaniu testu Duncana(przy pα = 0,05).

W drzewostanach zagospodarowanychr´bniami o charakterze przer´bowym:• najwi´kszà wydajnoÊcià pracy przy odleg∏o-

Êci zrywki 100–1000 m wyró˝nia si´ procestechnologiczny z u˝yciem pilarki i forwarde-ra w ramach metody drewna krótkiego przyodst´pie mi´dzy szlakami zrywkowymi 30 m,mniejszà przy odst´pie mi´dzy szlakami60 m, a najmniejszà cechujà si´ procesyw metodzie d∏u˝ycowej przy zastosowaniupilarki i skidera;

• istotnie najmniejszym kosztem jednostko-wym ju˝ przy wykorzystaniu maszyn1600 godz./rok i odleg∏oÊci zrywki 100-–1000 m odznacza si´ proces z u˝yciempilarki i forwardera w metodzie drewnakrótkiego przy odst´pie mi´dzy szlaka-mi 30 m, wi´kszy jest koszt pozyskaniaprzy zastosowaniu tego procesu przy od-st´pie mi´dzy szlakami 60 m, najwi´kszyw przypadku procesów w ramach metodyd∏u˝ycowej;

• mniejszymi uszkodzeniami drzew i gleby ce-chuje si´ pozyskanie przy zastosowaniuprocesów w metodzie drewna krótkiego ni˝w metodzie d∏u˝ycowej.

W drzewostanach w r´bni gniazdowej:• wydajnoÊç pracy przy odleg∏oÊci zrywki

100 m jest istotnie wi´ksza przy zastosowa-niu procesów z u˝yciem harwestera w meto-dzie drewna krótkiego bàdê d∏u˝ycowej ni˝procesów przy zastosowaniu pilarki, a przyodleg∏oÊci zrywki 300–1000 m istotnie naj-wi´ksza jest przy zastosowaniu procesuz u˝yciem harwestera i forwardera w meto-dzie drewna krótkiego, mniejsza w przypad-ku procesu realizowanego harwesteremi skiderem w metodzie d∏u˝ycowej, a istotnienajmniejsza w procesach przy zastosowa-niu pilarki oraz skidera bàdê forwardera;

• koszt jednostkowy przy wykorzystaniu ma-szyn 1600 godz./rok oraz odleg∏oÊci zrywki100–300 m nie ró˝ni si´ istotnie przy zasto-sowaniu badanych procesów technologicz-nych, natomiast przy odleg∏oÊci zrywki500–1000 m koszt jest istotnie mniejszyprzy zastosowaniu procesów w ramach me-tody drewna krótkiego z u˝yciem pilarkibàdê harwestera i forwardera ni˝ procesóww metodzie d∏u˝ycowej przy u˝yciu pilarkialbo harwestera i skidera;

• uszkodzenia drzew i gleby sà wyraêniemniejsze przy zastosowaniu procesówtechnologicznych w ramach metody drew-na krótkiego ni˝ procesów w metodzie d∏u-˝ycowej.

Na podstawie uzyskanych wyników,w drzewostanach zagospodarowanych r´bnia-mi z∏o˝onymi na terenach równinnych oraz nastokach o nachyleniu do oko∏o 35% proponujesi´ upowszechniaç odpowiednie procesy tech-nologiczne w ramach metody drewna krótkie-go, które zapewniajà zmniejszenie kosztówjednostkowych, uszkodzeƒ drzew i gleby orazzwi´kszenie wydajnoÊci pracy, w porównaniuz procesami w metodzie d∏u˝ycowej.

58

Celem pracy by∏o:• przeprowadzenie badaƒ zmierzajàcych do

opracowania metody oceny uszkodzeniadrzew i drzewostanów, opartej na wynikachanalizy zwiàzków chemicznych w igliwiui w glebie,

• ocena przydatnoÊci wysokorozdzielczychzobrazowaƒ do wyznaczania stref uszko-dzeƒ lasu,

• opracowanie metody okreÊlania uszkodze-nia drzewostanów iglastych i liÊciastych napodstawie wizualnej oceny uszkodzenia ko-ron drzew,

• przeprowadzenie weryfikacji wspó∏czynni-ków s∏u˝àcych do redukcji przyrostu mià˝-szoÊci w strefach uszkodzenia,

• przedstawienie sposobu tworzenia strefuszkodzenia lasu.

W metodzie oceny uszkodzenia drzewi drzewostanów opartej na wynikach analizyzwiàzków chemicznych w igliwiu i w glebieanalizowano nast´pujàce kryteria: wskaênikWZ wynikajàcy z oddzia∏ywania na roÊlinykwaÊnych opadów, wskaênik Ws wynikajàcyz oddzia∏ywania na drzewa metali ci´˝kich,w∏aÊciwoÊci chemiczne oraz aktywnoÊç biolo-gicznà gleb.

Z przeprowadzonych badaƒ wynika, ˝ewskaêniki WZ i Ws stanowià miarodajnekryteria oceny uszkodzenia drzewostanu(ekosystemu leÊnego). Metoda ma jednakograniczenia – dotyczy tylko drzewostanówsosnowych i Êwierkowych oraz oparta jestna pracoch∏onnych analizach chemicznychigie∏ oraz gleb. Nie mo˝e byç ona zatem pole-cana jako wy∏àczna metoda do okreÊlaniastopnia uszkodzenia drzewostanów wszyst-kich gatunków drzew. Mo˝e natomiast znaleêçzastosowanie w pracach badawczych lub np.do oceny uszkodzenia mniejszych obiektówleÊnych, p∏o˝onych wokó∏ zak∏adów emitujà-cych metale ci´˝kie, m.in. w celu wykrycia (po-twierdzenia) sprawcy uszkodzeƒ.

Weryfikacj´ naziemnej metody wyzna-czania stref uszkodzenia lasu przeprowadzo-no za pomocà wysokorozdzielczych zobrazo-waƒ QuickBird, na których okreÊlono cech´powiàzanà ze stopniem pokrycia danej po-wierzchni koronami drzew. Weryfikacj´ opartona za∏o˝eniu, ˝e ze wzrostem uszkodzenia la-su (strefy uszkodzenia) maleje udzia∏ pokryciapowierzchni strefy przez korony drzew. Bada-nia empiryczne nie potwierdzi∏y przyj´tego za-∏o˝enia, poniewa˝ w strefach uszkodzenia la-su wystàpi∏ zbli˝ony (80–90%) udzia∏ pokryciapowierzchni przez korony. Mo˝e to wynikaçz niezgodnoÊci mi´dzy rokiem wyznaczeniastref uszkodzeƒ lasu metodà naziemnà i ter-minem wykonania zdj´ç satelitarnych.

Metoda okreÊlania uszkodzenia drzewo-stanów, opracowana na podstawie wizualnejoceny uszkodzenia koron, dotyczy zarównodrzewostanów iglastych, jak i liÊciastych. Ba-dania przeprowadzono w 942 drzewostanachwa˝niejszych gatunków drzew: sosnowych,Êwierkowych, jod∏owych, bukowych, d´bo-wych, brzozowych i olszowych. Stopieƒuszkodzenia oszacowano na 9515 drzewachpróbnych. W celu okreÊlenia reakcji przyrosto-wej drzew oraz wspó∏czynników korygujàcychprzyrost mià˝szoÊci pobrano wywierty z prze-kroju pierÊnicowego ponad 6500 drzew, naktórych zmierzono roczne przyrosty radialne.

Jako kryteria oceny uszkodzenia drzew,opracowane na podstawie modelu rozwojukorony, przyj´to: defoliacj´ – cech´ A (dla igla-stych i liÊciastych gatunków drzew), stanwierzcho∏ka – cech´ B (dla iglastych gatun-ków drzew), ˝ywotnoÊç – cech´ C (dla igla-stych gatunków drzew), witalnoÊç (dla liÊcia-stych gatunków drzew).

Defoliacja (cecha A dla iglastych gatun-ków drzew) obejmuje ubytek aparatu asymila-cyjnego, powstajàcy pod wp∏ywem braku uga-∏´zienia oraz wzmo˝onej utraty igliwiaw istniejàcym uga∏´zieniu. Na podstawie oce-

59

BLP-265: Metodyka okreÊlania stref uszkodzenia lasu. Okres realizacji: 2004–2006; Za-k∏ad Urzàdzania i Monitoringu Lasu IBL, Zak∏ad Gospodarki LeÊnej Regionów Przemys∏o-wych IBL, Zak∏ad Dendrometrii i Nauki o ProdukcyjnoÊci Lasu SGGW Warszawa, KatedraUrzàdzania Lasu, Geomatyki i Ekonomiki LeÊnictwa SGGW Warszawa, Katedra Ekolo-gii Lasu AR Kraków, zespó∏ autorski: dr El˝bieta Dmyterko, prof. dr hab. Arkadiusz Bru-chwald, dr in˝. Jan G∏az, dr in˝. Krystian Kozio∏, dr in˝. Piotr W´˝yk, dr in˝. Roman Wójcik,dr in˝. Grzegorz Zajàczkowski, prof. dr hab. Józef Zwoliƒski.

nianej w procentach defoliacji drzewa okreÊlasi´ stopieƒ jego uszkodzenia od 0 do 3.

Stan wierzcho∏ka drzewa (cecha B) obej-muje przyrost wysokoÊci drzewa i stan uga∏´-zienia p´du g∏ównego. ˚ywotnoÊç (cecha C)oznacza uga∏´zienie Êrodkowej cz´Êci koro-ny drzewa. Sk∏ada si´ ona z lukowatoÊci ko-rony, wynikajàcej z procesu ubytku uga∏´-zienia – g∏ównie usychania ga∏´zi I i II rz´du(cecha powiàzana jest z liczbà ga∏´zi w okó∏-ku, mo˝na jà równie˝ okreÊliç jako zag´szcze-nie ga∏´zi) oraz oceny struktury p´dów II rz´-du i m∏odszych w istniejàcym uga∏´zieniu.Stan wierzcho∏ka i ˝ywotnoÊç drzewa oceniasi´ w czterech stopniach od 0 do 3.

Na podstawie cech A, B i C ocenianych nadrzewach iglastych okreÊla si´ wskaênikuszkodzenia drzewa W, który zmienia si´– podobnie jak jego sk∏adowe – w stopniachod 0 do 3.

WitalnoÊç drzewa oznacza jego potencja∏wzrostu, czyli si∏´ konkurowania z innymidrzewami oraz zdolnoÊç do regeneracji uszko-dzonej korony, a tym samym zdolnoÊç prze˝y-cia. Podstawà oceny witalnoÊci jest d∏ugoÊçi rodzaj p´dów wyrastajàcych w górnej cz´Êcikorony drzewa. Zró˝nicowanie tych cech po-zwala wyró˝niç cztery fazy rozwoju p´dówwierzcho∏kowych, a drzewa o przewadze p´-dów danej fazy klasyfikowane sà do jednegoz czterech stopni uszkodzenia, od 0 do 3.

Na podstawie defoliacji i witalnoÊci oce-nionych na drzewach liÊciastych okreÊla si´syntetyczny wskaênik uszkodzenia drzewaSyn, który mo˝e przyjmowaç wartoÊç od 0do 3.

Opracowanie metody okreÊlania uszko-dzenia drzewostanu (tzw. drzewostanowej)wymaga przyj´cia nast´pujàcych za∏o˝eƒ:• populacjà jest zbiór drzew danego drzewo-

stanu, nale˝àcych do wysokich stanowiskbiosocjalnych, I i II klasy wg Krafta;

• jednostkà statystycznà jest drzewo z tychstanowisk;

• cechami podlegajàcymi ocenie sà:– dla iglastych gatunków drzew – wskaênik

uszkodzenia W, – dla liÊciastych gatunków drzew – synte-

tyczny wskaênik uszkodzenia Syn.Z badaƒ wynika, ˝e ocenie powinny pod-

legaç drzewostany IV, V i VI klasy wieku.

60

Korona nieuszkodzonej jod∏y (W=0) (fot. E. Dmyterko)

Korona uszkodzonej jod∏y (W=2) (fot. E. Dmyterko)

Drzewostanowa metoda okreÊlania uszko-dzenia sk∏ada si´ z nast´pujàcych etapów:1. W drzewostanie dokonuje si´ losowego

wyboru pewnej liczby drzew próbnych, na-le˝àcych do I lub II klasy Krafta.

2. Na wybranych drzewach ocenia si´ defolia-cj´.

3. W przypadku iglastych gatunków drzewocenia si´ dodatkowo:• przyrost wierzcho∏ka drzewa i jego uga∏´-

zienie (cecha B);• ˝ywotnoÊç drzewa (cecha C).

4. W przypadku liÊciastych gatunków drzewocenia si´ dodatkowo witalnoÊç.

5. Dla drzewostanu okreÊla si´ Êrednià war-toÊç wskaênika uszkodzenia W dla igla-stych gatunków drzew lub syntetycznegowskaênika uszkodzenia Syn dla liÊciastychgatunków drzew.

6. Ârednie wartoÊci wskaêników sà podstawàzaliczania drzewostanu do stopnia uszko-dzenia:• W lub Syn ≤ 0,5 – drzewostan nieuszko-

dzony,• 0,5 < W lub Syn ≤ 1,5 – drzewostan s∏abo

uszkodzony,• 1,5 < W lub Syn ≤ 2,5 – drzewostan Êred-

nio uszkodzony,• W lub Syn > 2,5 – drzewostan silnie

uszkodzony.Uzyskane dla ró˝nych gatunków drzew

wskaêniki uszkodzenia skorelowane sà z re-akcjà przyrostowà drzew na dzia∏anie Êrodo-wiska. Âwiadczy to o poprawnoÊci propono-

wanej metody okreÊlania uszkodzenia drze-wostanu.

Stopnie uszkodzenia drzewostanu stano-wià podstaw´ wyznaczania stref uszkodzenialasu:• strefa 0 – drzewostany nieuszkodzone, • strefa I – drzewostan s∏abo uszkodzone,• strefa II – drzewostany Êrednio uszkodzone• strefa III – drzewostany silnie uszkodzone.

Opracowana metoda okreÊlania uszko-dzenia drzewostanu mo˝e mieç zastosowa-nie, poza wyznaczaniem stref uszkodzenialasu, do oceny uszkodzenia kompleksów leÊ-nych, np. po∏o˝onych przy drogach szybkiegoruchu lub wi´kszych obiektów leÊnych, np.rdlp, kraju. Informacje o stopniu uszkodzeniadrzewostanów mogà byç tak˝e wykorzystanedo ustalania kolejnoÊci naboru drzewostanówdo ci´ç r´bnych. Wyniki badaƒ mogà równie˝znaleêç zastosowanie w nauce – w pracachnad poznaniem rozwoju korony drzew, dosko-naleniem kryteriów oceny stanu uszkodzenialasu, a tak˝e w pracach dotyczàcych Êmiertel-noÊci drzew.

W praktyce leÊnej do redukcji przyrostumià˝szoÊci stosuje si´ wspó∏czynniki, którychwartoÊci zale˝à od strefy uszkodzenia. Zosta-∏y one opracowane w okresie pogarszajàcegosi´ stanu Êrodowiska naszego kraju. Obec-nie, gdy stan ten ulega poprawie, nale˝ywprowadziç do praktyki nowe wartoÊci wspó∏-czynników. Do czasu ich opracowania, propo-nuje si´ zaniechanie stosowania wspó∏czyn-ników, przez przyj´cie dla nich wartoÊci 1.

61

BLP-268: Opracowanie metod ograniczania liczebnoÊci szeliniaka sosnowca (Hylobiusabietis L.) w miejscach jego rozrodu. Okres realizacji: 2004–2006, Zak∏ad Ochrony Lasu,Zak∏ad Fitopatologii LeÊnej, zespó∏ autorski: dr Iwona Skrzecz, prof. dr hab. Henryk Malinow-ski, dr Anna ó∏ciak, mgr in˝. S∏awomir Lipiƒski, Wojciech Janiszewski, Teresa Kurkowska.

Celem badaƒ by∏a redukcja zasiedlaniapniaków sosnowych przez szeliniaka sosnow-ca, a tak˝e optymalizacja post´powania ho-dowlano-ochronnego w uprawach i otaczajà-cych je drzewostanach. Oceniono wybranemetody ograniczania liczebnoÊci szkodnikaw pniakach sosnowych polgajàce na:• korowaniu pniaków,• oprysku pniaków zwiàzkami botaniczny-

mi wyizolowanymi z kory lipy Tilia cordata,

d-karwonu i kwasu dekanowego, wykazujà-cymi w∏aÊciwoÊci antyfidantne (ogranicza-jàce ˝erowanie) i repelentne,

• oprysku pniaków metabolitami grzybów roz-wijajàcych si´ w martwym drewnie: Armilla-ria mellea, Fomitopsis piniola, Phellinus pinioraz Phlebiopsis gigantea.

W trakcie realizacji tematu okreÊlonowp∏yw terminu powstania pniaków po Êci´ciudrzew na ich zasiedlenie przez szeliniaka oraz

porównano stopieƒ zasiedlenia przez szkod-nika pniaków powsta∏ych po Êci´ciu ró˝nowie-kowych sosen. Oceniono tak˝e wp∏yw ci´çpiel´gnacyjnych wykonanych w drzewosta-nach otaczajàcych uprawy na liczebnoÊç sze-liniaka i spowodowane przez niego szkodyw tych uprawach.

DoÊwiadczenia zlokalizowano na 1–2-let-nich zr´bach znajdujàcych si´ na terenachnadleÊnictw Celestynów, Miƒsk Mazowiecki(RDLP w Warszawie) i Siewierz (RDLP w Ka-towicach).

Stwierdzono, ˝e zabieg korowania pnia-ków sosnowych nie mia∏ wp∏ywu na inten-sywnoÊç zasiedlenia tych pniaków przezszeliniaka. Korowanie pniaków powodowa∏ozwi´kszonà migracj´ chrzàszczy na upraw´w okresie maja–czerwca, natomiast nie mia∏owp∏ywu na przemieszczanie si´ chrzàszczyw lipcu–wrzeÊniu. Zabieg korowania przyczy-ni∏ si´ równie˝ do wzrostu liczby uszkodzo-nych przez szkodnika sadzonek sosnowychw uprawach.

Opryskiwanie pniaków preparatami o dzia-∏aniu antyfidantnym (d-karwon, kwas deka-nowy) spowodowa∏o zmniejszenie ich zasie-dlenia przez szeliniaka o 10–20%. Natomiastw wyniku opryskiwania sadzonek sosno-wych antyfidantami stwierdzono dwukrotnà

redukcj´ liczby drzewek uszkodzonych przezszkodnika. Traktowanie antyfidantami sadzo-nek i pniaków sosnowych nie przyczyni∏o si´do zmniejszenia liczby chrzàszczy szeliniakaod∏awiajàcych si´ na wa∏ki pu∏apkowe wy∏o˝o-ne na uprawach.

Nie stwierdzono wp∏ywu metabolitówgrzybów Armillaria mellea, Fomitopsis piniola,Phellinus pini oraz Phlebiopsis gigantea larwna zasiedlanie pniaków sosnowych przez sze-liniaka, a tak˝e na erowanie chrzàszczy i roz-wój larw szkodnika.

Na zasiedlenie pniaków przez szeliniakawp∏yw mia∏ termin ich powstania.

Szkodnik ten zasiedla∏ najch´tniej pniakipochodzàce ze Êcinki letniej (maj–czerwiec),natomiast pniaki powsta∏e zimà (luty–marzec)oraz na jesieni (wrzesieƒ–listopad) by∏y dlaniego mniej atrakcyjne.

Nie stwierdzono wp∏ywu wykonania ci´çpiel´gnacyjnych w drzewostanach otaczajà-cych 1–2-letnie uprawy na stopieƒ zagro˝eniatych upraw przez szeliniaka sosnowca.

Porównanie stopnia zasiedlenia przezszeliniaka pniaków sosnowych powsta∏ych poÊci´ciu ró˝nowiekowych (w wieku 25, 35, 50,60, 83 i 95 lat) drzew wykaza∏o, ˝e w najmniej-szym stopniu zasiedlane sà przez szkodnikapniaki po m∏odych (25- i 35-letnich) sosnach,natomiast w najwi´kszym – pniaki powsta∏e poÊci´ciu starszych (83- i 95-letnich) drzew. Pnia-ki po 50- i 60-letnich drzewach stanowià naja-trakcyjniejszà baz´ l´gowà dla kózkowatych,a chrzàszcze kornikowatych (zakorka czarne-go Hylastes ater i drzewisza ow∏osionego Hy-lurgus ligniperda) najcz´Êciej zasiedlajà pniakipowsta∏e po Êci´ciu sosen w wieku 50–95 lat.

Analiza migracji szeliniaka na uprawyz ró˝nowiekowych drzewostanów wykaza∏a,˝e najwi´cej chrzàszczy przemieszcza si´ odstrony starszych (ponad 70-letnich) drzewo-stanów, powodujàc w tym czasie najwy˝szeszkody w cz´Êciach upraw graniczàcych z ty-mi drzewostanami.

62

Uszkodzone przez szeliniaka sadzonki sosny wokó∏korowanego pniaka (fot. W. Janiszewski)

W pracy badano zasadnoÊç zak∏adaniai skutecznoÊç stosowania pasów przeciwpo-˝arowych przy drogach publicznych. Szcze-gó∏owej analizie poddano dane Lasów Paƒ-stwowych z lat 2003 i 2004 dotyczàce tegotypu pasów nowo zak∏adanych i istniejàcych.

Ponad 60% zak∏adanych i odnawianychpasów przy drogach publicznych w LasachPaƒstwowych by∏o w drzewostanach, w któ-rych nie by∏o obowiàzku ich utrzymania.Zgodnie z przepisami obowiàzek urzàdzaniai utrzymania pasów przeciwpo˝arowych cià-

˝y na w∏aÊcicielach lub zarzàdcach lasówpo∏o˝onych przy drogach publicznych. Zwol-nieni sà oni z tego obowiàzku, gdy las zali-czony jest do III kategorii zagro˝enia po˝aro-wego, a tak˝e, gdy drzewostan jest starszyni˝ 30-letni lub jego szerokoÊç wynosi mniejni˝ 200 metrów. W 2004 r. koszty za∏o˝eniai utrzymania pasów przeciwpo˝arowych, któ-rych wykonanie nie by∏o obowiàzkowe, wy-nios∏o ponad 2 mln z∏, czyli prawie 60% kosz-tów zwiàzanych z utrzymaniem wszystkichpasów w LP.

63

BLP-270: Ocena efektywnoÊci zabezpieczania przeciwpo˝arowego lasów pasami przeciw-po˝arowymi wzd∏u˝ dróg publicznych. Okres realizacji: 2004–2006, Samodzielna Pracow-nia Ochrony Przeciwpo˝arowej Lasu, autorzy: dr in˝. Józef Piwnicki, dr in˝. Ryszard Szczygie∏,dr in˝. Barbara Ubysz, mgr in˝. Miros∏aw Kwiatkowski.

0

500

1 000

1 500

2 000

2 500

Bia

łyst

ok

Gda

ńsk

Kat

owic

e

Kra

ków

Kro

sno

Lubl

in

Łódź

Ols

ztyn

Piła

Poz

nań

Rad

om

Szc

zeci

n

Szc

zeci

nek

Tor

uń

War

szaw

a

Wro

cław

Zie

lona

Gó

ra

km

ogółembez obowiązku utrzymania

0

500

1 000

1 500

2 000

2 500

Bia

łyst

ok

Gda

ńsk

Kat

owic

e

Kra

ków

Kro

sno

Lubl

in

Łódź

Ols

ztyn

Piła

Poz

nań

Rad

om

Szc

zeci

n

Szc

zeci

nek

Tor

uń

War

szaw

a

Wro

cław

Zie

lona

Gó

ra

km

ogółembez obowiązku utrzymania

Pasy przeciwpo˝arowe wzd∏u˝ dróg publicznych

w 2003 r.

w 2004 r.

Wst´pne wyniki prowadzonych pracw realizowanym temacie zosta∏y ju˝ wyko-rzystane przy nowelizacji rozporzàdzeniaMinistra Ârodowiska z dnia 22 marca 2006 r.w sprawie szczegó∏owych zasad zabezpiecze-nia przeciwpo˝arowego lasów (Dz.U. Nr 58,poz. 405).

Rezultaty badaƒ wskazujà, ˝e wykonywa-nie wzd∏u˝ dróg publicznych pasów przeciw-

po˝arowych typu B (z wyoranà bruzdà)w obecnych warunkach jest niecelowe.

Pe∏ne wyniki przeprowadzonych analizwskazujà, ˝e nale˝y rozwa˝yç dalsze ogra-niczenia w stosowaniu pasów przeciwpo˝a-rowych przy drogach publicznych (w formieprzewidzianej w powy˝szym rozporzàdzeniu),zmierzajàce do ich zak∏adania tylko na ubo-gich siedliskach borowych, tj. Bs, BÊw i BMÊw.

64

BLP-274: WielkoÊç i organizacja nadleÊnictwa w Polsce – analiza przemian i model docelo-wy. Okres realizacji: 2004–2006, Zak∏ad Ekonomiki i Polityki LeÊnej, autor: dr in˝. RyszardKwiecieƒ.

W ostatnich latach warunki funkcjonowa-nia nadleÊnictw zmieni∏y si´ radykalnie, za-równo w Europie, jak i w Polsce. Najbardziejistotnà i powszechnà zmianà w zdecydowanejwi´kszoÊci krajów europejskich jest sprywaty-zowanie wykonawstwa prac leÊnych orazszybko post´pujàca mechanizacja prac leÊ-nych, zw∏aszcza w fazie pozyskania drewna(harwestery). Mia∏o miejsce równie˝ wieleusprawnieƒ w pracach biurowych (komputery)i terenowych (rejestratory leÊniczego). Stàdaktualnie funkcjonujàcy model nadleÊnictwaw Polsce wymaga korekty.

Podstawowym celem pracy by∏o opraco-wanie modelu nadleÊnictwa, a zw∏aszcza jegowielkoÊci, dostosowanej do konkretnych wa-runków gospodarowania. Dla zrealizowaniatego celu wykorzystano kierunek badaƒ za-proponowany przez A. Klocka, charakteryzu-jàcy si´ podejÊciem analitycznym. Dotyczy onokreÊlania zwiàzków mi´dzy wielkoÊcià nad-leÊnictwa a czynnikami Êrodowiska prze-strzennego, organizacji i zarzàdzania oraztechniczno-ekonomicznymi. Przyj´cie tegokierunku badaƒ pozwoli∏o na wykorzystaniestopnia trudnoÊci gospodarowania (STG)nadleÊnictw do okreÊlania racjonalnej wielko-Êci tych jednostek. STG w swej pierwotnej for-mie opracowano do nieco innych celów. Ko-nieczne by∏o zatem zmodyfikowaniei dostosowanie go do racjonalizacji wielkoÊcinadleÊnictw. Syntetyczny STG nadleÊnictwobliczany jest na podstawie 12 wskaênikówczàstkowych, które odzwierciedlajà warunkigospodarowania i wielkoÊç zadaƒ poszcze-gólnych nadleÊnictw. Metoda oparta na wyko-

rzystaniu STG nawiàzuje równie˝ do sugestiiW. Sagla – uznanego autorytetu w dziedzinieorganizacji struktur w leÊnictwie, ˝e przy okre-Êlaniu wielkoÊci racjonalnej nadleÊnictw nale-˝y odnosiç si´ do dobrych rozwiàzaƒ organi-zacyjnych ju˝ funkcjonujàcych w praktyce.Stàd istotnym za∏o˝eniem metody STG jestzasada, ˝e docelowo wszystkie nadleÊnictwaw Lasach Paƒstwowych powinny mieç zbli˝o-ne STG, na poziomie 10 aktualnie najtrudniej-szych nadleÊnictw. Natomiast zró˝nicowanepowinny byç – stosownie do warunków i wiel-koÊci zadaƒ – STG/1000 ha powierzchni leÊ-nej poszczególnych nadleÊnictw. W pracyprzedstawiono procedur´ okreÊlania racjonal-nej – w danych warunkach – wielkoÊci nadleÊ-nictwa, opartà na STG poszczególnych nad-leÊnictw oraz okreÊlono na tej podstawiemodelowe wielkoÊci nadleÊnictw.

W celu przedstawienia z∏o˝onoÊci proble-mu, ukazania pope∏nionych b∏´dów w prze-sz∏oÊci oraz sformu∏owania wniosków na u˝y-tek ewentualnych przysz∏ych reformi reorganizacji dokonano analizy i oceny:1) koncepcji reorganizacyjnych i poglàdów na

temat wielkoÊci i organizacji nadleÊnictwaw Polsce w okresie po II wojnie Êwiatowej;

2) przemian wielkoÊci i organizacji nadleÊnic-twa w Polsce, jakie nast´powa∏y w latach1921–2005, z podkreÊleniem aspektów po-zytywnych i ukazaniem niekonsekwencjiw dzia∏aniach reorganizacyjnych; nie tylkow skali ca∏ych Lasów Paƒstwowych, alerównie˝ przez porównania mi´dzy po-szczególnymi dyrekcjami (do 31.12.1991 r.– OZLP, a od 1.011992 r. – RDLP);

3) zachodzàcych zmian w organizacji leÊnic-twa w krajach europejskich w uj´ciu synte-tycznym oraz w pi´ciu wybranych krajach(Niemcy, Austria, Finlandia, Szwecja, Wiel-ka Brytania). W tych krajach w ostatnichlatach mia∏y miejsce du˝e zmiany wielko-Êci i organizacji jednostek podstawowych– odpowiedników naszych nadleÊnictw.Przeprowadzono równie˝ analiz´ zale˝-

noÊci mi´dzy aktualnà wielkoÊcià nadleÊnictwa czynnikami przyrodniczo-leÊnymi i spo∏ecz-no-gospodarczymi. Do badania korelacji za-kwalifikowano 36 czynników, które potencjal-nie wp∏ywajà na wielkoÊç nadleÊnictwa bàdêsà zale˝ne od tej wielkoÊci.

W celu okreÊlenia stopnia oddzia∏ywaniazmian zachodzàcych w organizacji pracy nad-leÊnictw, a zw∏aszcza w zakresie wykonawstwaprac leÊnych, na obcià˝enie pracà stanowisknierobotniczych, przeprowadzono badania an-kietowe w losowo wybranych nadleÊnictwach.W wyniku tych badaƒ stwierdzono, ˝e wspo-mniane obcià˝enie pracà zmniejszy∏o si´ od 10do 20% w zale˝noÊci od kategorii stanowiskzatrudnionych osób.

Na podstawie wyników badaƒ mo˝nastwierdziç, e racjonalna wielkoÊç nadleÊnictwpowinna wynikaç z konkretnych warunków,w jakich one gospodarujà. Niestety w praktycenie zawsze by∏o i jest to realizowane.

65

BLP–285: Integracja problematyki ochrony przyrody i krajobrazu (rezerwaty przyrody,parki krajobrazowe, tereny chronionego krajobrazu, otuliny parków narodowych, ob-szary „Natura 2000”) w planie urzàdzania lasów nadleÊnictwa. Okres realizacji: 2005-–2006, Zak∏ad Urzàdzania i Monitoringu Lasu, SGGW AR, BULiGL O/Warszawa, BULiGLO/Gdynia, Uniwersytet Wroc∏awski, TAXUS, Zespó∏ Âwi´tokrzyskich i Nadnidziaƒskich Par-ków Krajobrazowych; autorzy: dr in˝. Grzegorz Zajàczkowski, dr in˝. Stanis∏aw Zajàczkow-ski, dr in˝. Roman Zielony, mgr Ewa Zaperty; wspó∏autorzy: mgr in˝. Adam Konieczny,dr Krzysztof Âwierkosz, mgr in˝. Wojciech Âcis∏o, mgr in˝. Bart∏omiej Peret.

Wymogi aktualnych przepisów prawnychoraz zobowiàzaƒ wynikajàcych z dyrektywUnii Europejskiej, w tym przede wszystkimz zakresu realizacji programu „Natura 2000”,spowodowa∏y koniecznoÊç nowelizacji zasadsporzàdzania programu ochrony przyrodyw nadleÊnictwie.

Opracowanie obj´∏o:• analiz´ aktualnych przepisów prawnych

i ocen´ zgodnoÊci zapisów w nich zawar-tych z aktualnymi celami i zasadami tworze-nia programu ochrony przyrody w ramachplanu urzàdzania lasu,

• identyfikacj´ potrzeb i zakresu zmian w pro-gramach ochrony przyrody z uwzgl´dnie-niem zadaƒ oraz sposobów realizacji ideiochrony przyrody w lasach,

• ocen´ mo˝liwoÊci wykorzystania syste-mów informacji przestrzennej w sporzà-dzaniu programów ochrony przyrody oraztworzenia baz danych o systemie ochronyprzyrody,

• opracowanie projektu Instrukcji sporzàdza-nia programu ochrony przyrody w nadleÊ-nictwie,

• praktycznà weryfikacj´ projektu Instrukcjisporzàdzania programu ochrony przyrodyw nadleÊnictwie – sporzàdzenie Programuochrony przyrody dla NadleÊnictwa Wejhe-rowo,

• weryfikacj´ teoretycznà – uzyskanie opiniispecjalistów na temat projektu Instrukcjisporzàdzania programu ochrony przyrodyw nadleÊnictwie.

Z przeprowadzonej analizy przepisówprawnych wynika, ˝e dzia∏ania legislacyjnew zakresie ochrony przyrody i krajobrazu naforum mi´dzynarodowym prowadzone sà nadwóch p∏aszczyznach porozumieƒ wzajemniesi´ uzupe∏niajàcych. Pierwszà stanowià kon-wencje i umowy o charakterze globalnym, dru-gà porozumienia i akty zwiàzane z przystàpie-niem Polski do Unii Europejskiej. Szczególneznaczenie majà dyrektywy Unii Europejskiejz uwagi na fakt, ˝e z chwilà przystàpienia doUnii Europejskiej (od 1 maja 2004 r.) nasz krajzobowiàza∏ si´ do przestrzegania postano-wieƒ traktatów za∏o˝ycielskich i aktów przyj´-tych przez instytucje UE. Oznacza to, i˝ ca∏eacquis communautaire zosta∏o inkorporowa-

ne do wewn´trznego porzàdku prawnego Pol-ski i sta∏o si´ prawem obowiàzujàcym na jej te-rytorium.

Prawo wspólnotowe w zakresie ochronyprzyrody implementowane zosta∏o do prawapolskiego ustawà z dnia 27 kwietnia 2001 r.Prawo ochrony Êrodowiska i ustawà z dnia16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody orazstosownymi rozporzàdzeniami Ministra Âro-dowiska:• z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków

dziko wyst´pujàcych grzybów obj´tychochronà (Dz. U. 04.168.1765),

• z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunkówdziko wyst´pujàcych roÊlin obj´tych ochro-nà (Dz. U. 04.168.1764),

• z dnia 28 wrzeÊnia 2004 r. w sprawie gatun-ków dziko wyst´pujàcych zwierzàt obj´tychochronà (Dz. U. 04.220.2237),

• dnia 21 lipca 2004 r. w sprawie obszarówspecjalnej ochrony ptaków Natura 2000(Dz. U. 04.229.2313),

• dnia 30 marca 2005 r. w sprawie trybu i za-kresu planu ochrony dla obszaru Natu-ra 2000 (Dz. U. 05.61.549),

• z dnia 16 maja 2005 r. w sprawie typów sie-dlisk przyrodniczych oraz gatunków roÊlini zwierzàt, wymagajàcych ochrony w formiewyznaczenia obszarów Natura 2000 (Dz.U. 05.61.549).

Dotychczas obowiàzujàca Instrukcja nieobejmuje swoim zakresem zagadnieƒ zwiàza-nych z dostosowaniem systemu ochrony przy-rody i krajobrazu do standardów WspólnotyEuropejskiej oraz aktualnych zapisów legisla-cyjnych prawodawstwa polskiego, które nak∏a-dajà nowe zobowiàzania.

Szeroki przeglàd aktów prawnych, któremajà wp∏yw na kszta∏t i realizacj´ zadaƒochrony przyrody w leÊnictwie pozwoli∏ na zi-dentyfikowanie potrzeb i zakresu zmian do-

tychczas obowiàzujàcej Instrukcji i stworzeniawst´pnej wersji propozycji Instrukcji sporzà-dzania programu ochrony przyrody w nadleÊ-nictwie. Wersja to poddana zosta∏a oceniespecjalistów; na jej podstawie przeprowadzo-no równie˝ weryfikacj´ praktycznà, tj. sporzà-dzono Program ochrony przyrody dla NadleÊ-nictwa Wejherowo. Weryfikacja pozwoli∏a naopracowanie koƒcowej propozycji Instrukcjisporzàdzania programu ochrony przyrodyw nadleÊnictwie.

Przygotowano równie˝ propozycj´ apli-kacji dla przeglàdarek leÊnych map nume-rycznych, dzi´ki której mo˝liwa b´dzie wizu-alizacja ujednoliconych w treÊci i formie mapprezentujàcych informacj´ z zakresu ochro-ny przyrody oraz ich wydruk. Jak wykaza∏aanaliza struktur baz SILP oraz map nume-rycznych, nale˝y w tym celu uporzàdkowaçsposób kodowania poszczególnych obiektówochronnych, gdy˝ obecnie mapy prezentujàceelementy programu ochrony przyrody dla nad-leÊnictwa wykonywane sà w sposób niejedno-rodny (np. odmienne nazewnictwo tych sa-mych obiektów w obu bazach lub u˝ywaniejednej nazwy dla ró˝nych elementów).

Wskazano potrzeb´ nowelizacji Instrukcjisporzàdzania programu ochrony przyrody,uzasadnionà stale rosnàcymi wmogami w tymzakresie, rozwojem nauki oraz zwi´kszajà-cymi si´ mo˝liwoÊciami technicznej obróbkidanych. Proponuje si´ poddanie powy˝sze-go projektu szerokiej konsultacji spo∏ecznej,a nast´pnie realizacj´ projektu wdro˝enio-wego Instrukcji, którego celem b´dzie spo-rzàdzenie Programu ochrony przyrody w nad-leÊnictwie z uwzgl´dnieniem ca∏ego procesupowstawania programu oraz ustaleƒ zespo∏uzadaniowego do spraw inwentaryzacji siedliskprzyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, o któ-rych mowa w dyrektywach Rady Europy.

66

BLP-292: Aktualizacja wskaêników stopnia trudnoÊci gospodarowania jednostek organi-zacyjnych Lasów Paƒstwowych. Okres realizacji: 2005–2006, Zak∏ad Ekonomiki i PolitykiLeÊnej, autor: doc. dr hab. Janusz Kocel, wspó∏autor: dr in˝. Ryszard Kwiecieƒ.

W porównaniu z metodykà okreÊlaniastopnia trudnoÊci gospodarowania nadleÊ-nictw i regionalnych dyrekcji Lasów Paƒstwo-wych zastosowanà w poprzedniej aktualizacji

(z 2003 r.) wprowadzono korekt´ nast´pujà-cych wskaêników czàstkowych: 1) powierzch-nia przeliczeniowa I i II klasy wieku oraz klasyodnowienia (KO) i klasy do odnowienia

(KDO), 2) powierzchnia lasów w III strefieuszkodzenia przez przemys∏, 3) powierzchnialasów nadzorowanych. Na podstawie tak sko-rygowanej metodyki, po uaktualnieniu materia-∏ów êród∏owych, okreÊlono wielkoÊci stopniatrudnoÊci gospodarowania 428 nadleÊnictw.

Stopnie trudnoÊci gospodarowania (STG)poszczególnych rdLP obliczono dwiema me-todami (wariantami). W wariancie I, dotych-czas stosowanym, STG poszczególnych rdLPobliczono jako sum´ STG nadleÊnictw wcho-dzàcych w sk∏ad tych rdLP. Natomiast w wa-riancie II STG ka˝dej z 17 rdLP obliczono napodstawie rzeczywistych wielkoÊci 14 wskaê-ników czàstkowych (tych samych, jakie zasto-sowano do okreÊlenia STG nadleÊnictw), aleliczbowo ustalonych dla konkretnych rdLP.

Pomocnym instrumentem pozwalajàcymoceniç stopieƒ obcià˝enia pracà pracowni-ków leÊnictw sà wskaêniki stopnia trudnoÊcigospodarowania leÊnictw, które powinny byçokresowo aktualizowane. W 2006 r. dokonanoaktualizacji wskaêników stopnia trudnoÊci leÊ-nictw LP oraz podj´to prób´ opracowaniawskaêników stopnia trudnoÊci szkó∏ek i leÊ-nictw szkó∏karskich LP. Wskaêniki stopniatrudnoÊci szkó∏ek i leÊnictw szkó∏karskich sàuzupe∏nieniem przy ocenie stopnia trudnoÊcileÊnictw LP, który odzwierciedla ca∏oÊcioweobcià˝enie pracà tej grupy leÊniczych. Podsta-wà waloryzacji punktowej wskaêników czàst-kowych by∏a struktura rocznego czasu pracyleÊniczych ds. szkó∏karskich.

Pracownicy LP prowadzàcych szkó∏ki i leÊ-nictwa szkó∏karskie najwi´cej czasu (12,63%)poÊwi´cajà na organizacj´ i nadzór piel´gno-wania w szkó∏kach (np. pielenia, deszczowa-nia, spulchniania) oraz na prace kameral-ne (sporzàdzanie protoko∏ów odbioru robót,sprawozdaƒ, opracowywanie wniosków go-spodarczych, odnotowywanie prac itp., ogó-∏em 12,01% rocznego czasu pracy).

Najwi´kszy wp∏yw na wielkoÊç wskaênikastopnia trudnoÊci leÊnictw Lasów Paƒstwo-wych majà parametry charakteryzujàce wiel-koÊç zadaƒ gospodarczych leÊnictwa. Para-metry te stanowià 60,9% udzia∏u w okreÊlaniuwielkoÊci stopnia trudnoÊci leÊnictwa LP.WÊród parametrów charakteryzujàcych wiel-koÊç zadaƒ gospodarczych leÊnictwa domi-nujàcy wp∏yw ma przeliczeniowa wielkoÊç po-

zyskania drewna, stanowiàca 35,7% udzia-∏u we wskaêniku stopnia trudnoÊci leÊnictw.Znaczny wp∏yw na wielkoÊç stopnia trudno-Êci gospodarowania leÊnictw majà parametrycharakteryzujàce powierzchni´ i utrudnieniaterenowe, których udzia∏ wynosi 15,0%. Na-le˝y stwierdziç, ˝e parametry zwiàzane z za-daniami i powierzchnià leÊnictwa stanowià∏àcznie 84,3% udzia∏u w wielkoÊci wskaênikaokreÊlajàcego stopieƒ trudnoÊci gospodaro-wania leÊnictw LP. Pozosta∏e parametry(15,7% udzia∏u) odzwierciedlajà specyficznewarunki gospodarowania poszczególnychleÊnictw. W pierwszej dwudziestce leÊnictwo najwy˝szym wskaêniku stopnia trudnoÊcigospodarowania znalaz∏y si´ jednostki orga-nizacyjne, które oko∏o 50% punktów otrzyma-∏y za wielkoÊç zadaƒ gospodarczych, a tak˝eza powierzchni´ i utrudnienia terenowe.

Âredni wskaênik stopnia trudnoÊci go-spodarowania leÊnictw LP przypadajàcy najednego pracownika s∏u˝by leÊnej zatrudnio-nego w leÊnictwach jest dobrà miarà odzwier-ciedlajàcà obcià˝enie pracà pracowników leÊ-nictw. W 2006 r. na jednego pracownikaleÊnictwa w Lasach Paƒstwowych przypa-da∏o 12,60 pkt. Najwy˝szy Êredni wskaênikstopnia trudnoÊci leÊnictw LP przypadajàcyna jednego pracownika SL odnotowanow RDLP w Szczecinku (15,83 pkt.), Gdaƒsku(14,49 pkt.) i Zielonej Górze (10,21 pkt.),a najni˝szy – w RDLP w Radomiu (9,71 pkt.)i Bia∏ymstoku (10,13 pkt.).

W 2006 r. Êredni wskaênik stopnia trudno-Êci gospodarowania leÊnictw LP przypadajàcyna jednego zatrudnionego pracownika leÊnic-twa wed∏ug nadleÊnictw waha∏ si´ od 24,75pkt. w NadleÊnictwie Czaplinek do 3,83pkt. w NadleÊnictwie Bia∏owie˝a.

Nie wszystkie szczególne bàdê lokalneutrudnienia mo˝na uwzgl´dniç w zestawiewskaêników czàstkowych. W zwiàzku z tymproponuje si´, aby w gestii dyrektora rdLPle˝a∏a mo˝liwoÊç przyznawania dodatkowychpunktów za szczególne utrudnienia w go-spodarowaniu i zarzàdzaniu leÊnictwem. Pul´punktów dodatkowych nale˝y ograniczyç do5% wielkoÊci ST konkretnej rdLP.

Najwy˝szy wskaênik stopnia trudnoÊcigospodarowania szkó∏ek, gospodarstw i leÊ-nictw szkó∏karskich uzyska∏a szkó∏ka leÊna

67

NadleÊnictwia ¸obez (RDLP w Szczecinie– 34,06), a najni˝szy – szkó∏ka NadleÊnictwaLwówek Âlàski (RDLP we Wroc∏awiu – 0,08),co pozostaje w proporcji 1: 425,75.

W wyniku restrukturyzacji leÊnictw LasówPaƒstwowych w okresie ostatnich trzech lat

(2004–2006) liczba leÊnictw terenowychi mieszanych zmala∏a o 428, co stanowi 7,1%(w stosunku do 2004 r.). W analizowanymokresie liczba etatów pracowników s∏u˝byleÊnej zmala∏a o 336 etatów, co stanowi 3,2%w porównaniu z zatrudnieniem w 2004 r.

68

BLP-322: Krótkoterminowa prognoza wyst´powania wa˝niejszych szkodników i chorób in-fekcyjnych drzew leÊnych w Polsce w 2006 roku. Okres realizacji: 2006, Zak∏ad OchronyLasu, Zak∏ad Fitopatologii LeÊnej, Zak∏ad Ekologii Lasu i ¸owiectwa, autorzy: doc. dr hab. An-drzej Kolk, dr in˝. Danuta Woreta, dr in˝. Grzegorz Tarwacki, dr in˝. Tomasz Jab∏oƒski,mgr in˝. Andrzej Sierpiƒski, mgr in˝. S∏awomir Âlusarski, mgr in˝. Robert Wolski, dr in˝. Woj-ciech Grodzki, dr in˝. Marcin Jachym, prof. dr hab. Z. Sierota, dr in˝. Monika Ma∏ecka, mgr Te-resa Stocka, mgr in˝. Marek Pude∏ko.

W krótkoterminowej prognozie wyst´po-wania wa˝niejszych szkodników i chorób in-fekcyjnych drzew leÊnych w Polsce w 2006 r.zawarto informacje o nasileniu wyst´powaniaszkodliwych owadów i patogenicznych grzy-bów na terenie lasów w 2005 r. oraz prognoz´spodziewanych zagro˝eƒ w 2006 r.

Zagro˝enie drzewostanów przez owadyw 2005 r. utrzymywa∏o si´ na poziomie zbli˝o-nym do roku poprzedniego, natomiast zagro-˝enie ze strony patogenów grzybowych w tymczasie uleg∏o znacznemu zmniejszeniu.

W 2005 r. zwalczano w Polsce 50 gatun-ków szkodników leÊnych na ∏àcznej po-wierzchni 118 400 ha, czyli o 2 tys. wi´k-szej ni˝ rok wczeÊniej. W drzewostanachsosnowych zabiegi ratownicze przeciwkoszkodnikom liÊcio˝ernym przeprowadzonona powierzchni 77 959 ha (m.in. borecznikizwalczano na 49 056 ha, poprocha cetyniaka– 13 972 ha, brudnic´ mniszk´ – 6692 ha,barczatk´ sosnówk´ – 6505 ha, a osnuj´gwiaêdzistà – 1690 ha). Szkodniki liÊcio˝ernedrzewostanów liÊciastych zwalczano na po-wierzchni 20 812 ha. W najwi´kszym roz-miarze zabiegami chemicznego zwalczaniaobj´te by∏y zwójki d´bowe i miernikowce– 15 163 ha i chrabàszcze – 5307 ha. Zabiegiratownicze przeciwko szkodnikom korzeni

drzew i krzewów leÊnych wykonano na ∏àcz-nej powierzchni 615 ha, natomiast najgroê-niejszy szkodnik upraw – szeliniak – zwalcza-ny by∏ na powierzchni 15 847 ha.

W wyniku analizy otrzymanych danychstwierdzono, e zagro˝enie drzewostanów so-snowych przez wa˝niejsze szkodniki liÊcio˝er-ne w 2006 r. obejmie obszar ok. 71 960 ha. Zanajgroêniejsze szkodniki uznano borecznikisosnowe, których wystàpienie przewidywanona 34 855 ha. Na 26 963 ha stwierdzono za-gro˝enie powodowane przez brudnic´ mnisz-k´, a na 3221 ha – przez strzygoni´ choinów-k´. LiczebnoÊç populacja strzygoni choinówkiutrzymuje si´ w ostatnich latach na niskim,zbli˝onym poziomie, natomiast barczatki so-snówki ulega stopniowemu zmniejszeniu.

Pozyskanie drewna w drzewostanachiglastych w ramach ci´ç sanitarnych od1.10.2004 r. do 30.09.2005 r. wynios∏o4 822 651 m3. W porównaniu z poprzednimokresem sprawozdawczym pozyskanie towzros∏o o 12,4%, natomiast drewna liÊciaste-go pozyskano w tym czasie 69 996 m3, tj.o 26,3% wi´cej ni˝ w roku poprzednim.

¸àczna powierzchnia wyst´powania pato-genów grzybowych w uprawach i drzewosta-nach w 2005 r. wynios∏a 463 525 ha – o 28%mniej ni˝ w 2004 r.

69

brudnica mniszka

boreczniki

barczatka sosnówka

poproch cetyniak

strzygonia choinówka

zawisak borowiec

osnuje

101–1000 ha

1001–10 000 ha

10 001–30 000 ha

Powyżej 30 000 ha

484(3 nadl.)

3746(3 nadl.)

684(1 nadl.)

1125(5 nadl.)

2200(8 nadl.)

1230(3 nadl.)

6525(11 nadl.)

4250(17 nadl.)

6715(4 nadl.)

2893(5 nadl.)

17450(13 nadl.)

6150

(17 nadl.)

173(1 nadl.)

250(1 nadl.)

2370(4 nadl.)

667(5 nadl.)

700(1 nadl.)

3750(5 nadl.)

3130(17 nadl.)

Przewidywana powierzchnia drzewostanów zagro˝onych przez wa˝niejsze szkodniki liÊcio˝erne sosny w 2007 r.

W latach 1996–2006 w trzech obiektachbadawczych prowadzono inwentaryzacj´ je-leniowatych metodà p´dzeƒ próbnych i ca∏o-rocznych obserwacji zwierzyny. Celem badaƒby∏o poznanie dynamiki liczebnoÊci i strukturpopulacyjnych jeleni, danieli i saren oraz oce-na praktycznej mo˝liwoÊci wykorzystania za-stosowanych metod. Badania realizowano naterenie oÊrodków hodowli zwierzyny w nad-leÊnictwach: I∏awa i Kobiór oraz na terenieobwodów ∏owieckich kó∏: Ostoja, Ponowai Odyniec w NadleÊnictwie Rudy Raciborskie.W czasie corocznie wykonywanych p´dzeƒpróbnych policzono ∏àcznie 3695 jeleni, da-nieli i saren. Najwi´cej zwierzyny zaobser-wowano na terenie obwodów trzech kó∏ ∏o-wieckich: w NadleÊnictwie Rudy Raciborskie– 1500 sztuk, nast´pnie w NadleÊnictwie Ko-biór – 1113 sztuk, a najmniej w OHZ na tere-nie NadleÊnictwa I∏awa – 1082 sztuk. Wewszystkich 3 obiektach, w trakcie badaƒ wy-konywanych metodà p´dzeƒ próbnych, pro-wadzono równie˝ bezpoÊrednie obserwacjezwierzyny. ¸àcznie udokumentowano 2247obserwacji, w czasie których widziano 6431jeleniowatych.

Sformu∏owano szereg wniosków, dotyczà-cych sposobu oceny liczebnoÊci, strukturyp∏ciowej i przyrostu lokalnych populacji jele-niowatych:• Metoda p´dzeƒ próbnych mo˝e byç wyko-

rzystywana do oceny trendów w dynamicepopulacji jeleniowatych jedynie na du˝ychobszarach, najlepiej w regionach hodowla-nych zwierzyny.

• P´dzenia próbne pozawalajà na ocen´ li-czebnoÊci saren, z tym ˝e liczba p´dzeƒw ramach 10% obszaru obj´tego miotamipowinna byç mo˝liwie najwi´ksza. Mioty niepowinny przekraczaç powierzchni dwóchoddzia∏ów leÊnych.

• W przypadku jeleni, wyniki p´dzeƒ nale˝ytraktowaç szacunkowo w odniesieniu dooceny liczebnoÊci lokalnych populacji.

• P´dzenia próbne pozwalajà na dok∏adnàocen´ struktur populacyjnych, takich jakstruktura p∏ci i przyrost.

• Nie nale˝y stosowaç p´dzeƒ próbnych ja-ko metody oceny liczebnoÊci populacjio ma∏ej liczebnoÊci zasiedlajàcych cz´Êçpowierzchni obwodów ∏owieckich.

• W sytuacji podj´cia decyzji o zastosowaniumetody p´dzeƒ próbnych w wybranym rejo-nie hodowlanym, nale˝y je wykonywaçw tych samych miotach z udzia∏em licznejnagonki i tych samych obserwatorów przezmo˝liwie najd∏u˝szy okres.

• We wszystkich obwodach ∏owieckich nale˝yprowadziç bezpoÊrednie obserwacje jele-niowatych i dokumentowaç je w ksià˝ceewidencji myÊliwych w ∏owisku bàdê w in-nym specjalnie przygotowanym do tego celuraporcie.

• Ocen´ przyrostu jeleni, danieli i saren nale-˝y wykonywaç w oparciu o udokumentowa-ne obserwacje raz w miesiàcu, poczàwszyod paêdziernika w przypadku jeleni, listopa-da w przypadku danieli i wrzeÊnia w przy-padku saren.

• W okresie wzmo˝onego pozyskania ∏aƒi cielàt, tj. w styczniu, nie nale˝y oceniaçprzyrostu populacji jeleniowatych.

• W sytuacji, gdy istniejà uzasadnione obawyco do wzmo˝onej ÊmiertelnoÊci m∏odzie˝y,rejestrowanie obserwacji zwierzyny nale˝yprowadziç po zakoƒczeniu sezonu polowaƒw lutym i marcu ze szczególnym zwraca-niem uwagi na w∏aÊciwe rozpoznawaniecielàt, a zw∏aszcza koêlàt.

• Przy sporzàdzaniu rocznych planów ∏owiec-kich nale˝y braç pod uwag´ odmienne odzawartych w zasadach gospodarowaniazwierzynà wartoÊci przyrostu zrealizowane-go w sytuacji udokumentowania zwi´kszo-nej ÊmiertelnoÊci cielàt lub koêlàt.

W badaniach nad wykorzystaniem p´-dzeƒ próbnych do oceny stanu i dynamiki po-pulacji jeleniowatych wskazane by∏oby wyko-rzystanie metod telemetrycznych lubznakowania zwierzàt w celu okreÊlenia b∏´duoceny liczebnoÊci jeleniowatych w miotachoraz przemieszczania si´ zwierzyny pomi´dzyobwodami ∏owieckimi w granicach rejonówhodowlanych.

70

BLP-770: Badanie dynamiki liczebnoÊci i struktury populacji jeleniowatych w dziesi´ciole-ciu 1996–2006 oraz opracowanie metodyki bie˝àcych rocznych planów ich pozyskania.Okres realizacji: 1996–2006, Zak∏ad Ekologii Lasu i ¸owiectwa, autor: dr in˝. Pawe∏ Nasiadka.

Celem tematu by∏a ocena poziomu antro-popresji obszarów leÊnych w ramach progra-mu monitoringu lasu. Temat obejmowa∏ wyko-nanie pomiarów i analiz chemicznych: wódopadowych, st´˝eƒ zanieczyszczeƒ powietrzai analiz gleb na 86 SPO II rz´du. Ponadto na1 powierzchni SPO II rz´du w NadleÊnictwieChojnów prowadzono badania opadów podko-ronowych i roztworów glebowych. Przeprowa-dzono równie˝ analizy chemiczne próbek igli-wia bàdê liÊci pobranych w 2005 r. ze 148SPO II rz´du. Analizy obejmowa∏y okreÊleniezawartoÊci nast´pujàcych pierwiastków: P, K,Ca, Mg, S, B, Cu, Fe, Mn, Zn, Al, Cd, Pb.W pierwszym pó∏roczu 2006 r. prowadzono po-miary koncentracji SO2 i NO2 w powietrzu me-todà pasywnà na 86 SPO II rz´du z miesi´cz-nà ekspozycjà próbników. Ponadto okreÊlanona tych powierzchniach wielkoÊç ca∏kowitegodepozytu, dokonujàc analiz sk∏adu chemiczne-go wód opadowych: pH, Ca, Mg, K, Na, NH4,Fe, Mn. Al., NO3, SO4, Cl oraz metali ci´˝kichCd, Cu, Pb, Zn.

W 2006 r. prowadzono pomiary opadówpodkoronowych i roztworów glebowych najednej powierzchni obserwacyjnej II rz´du zlo-

kalizowanej w NadleÊnictwie Chojnów. Wyko-nywano pobór próbek do analiz chemicznychz 15 chwytników podkoronowych i 20 tensjo-metrów do pobierania roztworów glebowychna dwóch g∏´bokoÊciach (po 12 na ka˝dej g∏´-bokoÊci) w cyklu miesi´cznym. Próbki podanoanalizie chemicznej oznaczajàc: pH, Ca, Mg,K, Na, NH4, Fe, Mn, Al, NO3, SO4, Cl, Cd, Cu,Pb, Zn.

Wyniki badaƒ wskazujà na utrzymujà-ce si´ ró˝nice w poziomie zanieczyszczeƒpowietrza pomi´dzy Polskà pó∏nocnà i po∏u-dniowà. W cz´Êci po∏udniowej, szczególniew Krainie Ma∏opolskiej i Âlàskiej odnotowa-no wy˝szà koncentracj´ SO2. Wysokim po-ziomem koncentracji NO2, obok krain Ma∏o-polskiej i Âlàskiej, charakteryzuje si´ równie˝Kraina Wielkopolska. Analiza koncentracjiSO2 i NO2 w czasie wykazuje powolny spa-dek koncentracji SO2 w ostatnim pi´ciole-ciu oraz wzrost koncentracji NO2 w latach2004–2006. Na podstawie zawartoÊci sk∏aduchemicznego igliwia i liÊci mo˝na stwierdziçnieznaczny wzrost zawartoÊci mikropier-wiastków w porównaniu do okresu sprzedpi´ciu lat.

71

3) ZLECONE PRZEZ MINISTERSTWO ÂRODOWISKA

NCR-593: Monitoring biologiczny lasu. Okres realizacji: 2006. Zak∏ad Urzàdzania i MonitoringuLasu, Zak∏ad Siedliskoznawstwa, autorzy: mgr in˝. Jerzy Wawrzoniak, dr in˝. Józef Wójcik,mgr in˝. Anna Kowalska, mgr in˝. Leszek Kluziƒski, mgr Jadwiga Ma∏achowska, mgr Ro-bert Hildebrand, mgr Mieczys∏aw Pluciak.

KarpackaÂlàska

Sudecka

Ma∏opolska

Mazowiecko-

-PodlaskaMazursko-

-PodlaskaBa∏tycka

Wielkopolsko-

-Pomorska

NO2SO2

st´˝

enia

[µg/

dm3 ]

0,00

1,00

2,00

3,00

4,00

5,00

6,00

7,00

8,00

9,00

10,00

krainy

Ârednia rocznakoncentracja NO2i SO2 w krainachprzyrodniczo-leÊnychPolski w 2006 r.

72

4) ZLECONE PRZEZ MINISTERSTWO ÂRODOWISKA, FINANSOWANE PRZEZ NARODOWY FUNDUSZ

OCHRONY ÂRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ

2-U-33: Przyrodnicze i ekonomiczne efekty ekosystemowego podejÊcia w trwa∏ym i zrów-nowa˝onym gospodarstwie leÊnym na przyk∏adzie nadleÊnictwa Tuszyma. Okresrealizacji: 2004–2006, Zak∏ad Ekologii Lasu i ¸owiectwa, SGGW Warszawa, autorzy:prof. dr hab. Kazimierz Rykowski, dr hab. Tadeusz Andrzejczyk, dr in˝. Dorota Dobrowolska,dr in˝. Dorota Farfa∏, dr Ma∏gorzata Falencka-Jab∏oƒska, dr in˝. Andrzej Boczoƒ, dr in˝. Ja-kub Borkowski, dr in˝. Zbigniew Borowski, mgr Karolina Mazurska, mgr in˝. Adam Kaliszew-ski, mgr in˝. Marek Pude∏ko.

1. Opracowanie powsta∏o w odpowiedzina potrzeb´ przybli˝enia koncepcji „ekosys-temowego podejÊcia” EA (ecosystem ap-proach) do zasad TZZL (Trwa∏ego i Zrówno-wa˝onego Zagospodarowania Lasów, SFM– Sustainable Forest Management), zawartejw dokumentach Konwencji o Ró˝norodnoÊciBiologicznej CBD (Convention on BiologicalDiversity), opracowanej w procesie Ministe-rialnych Konferencji na temat Ochrony Lasóww Europie MCPFE (Ministerial Conference onthe Prorection of Forests in Europe).

Zawiera ono omówienie koncepcji eko-systemowego podejÊcia, lub ekosystemo-wego zagospodarowania lasu, na podstawiedokumentów konwencji o ró˝norodnoÊci bio-logicznej i mi´dzynarodowych dyskusji orazliteratury przedmiotu. Sk∏ada si´ z charaktery-styki NadleÊnictwa Tuszyma (Aneks 1), któresta∏o si´ przyk∏adem ekosystemowych roz-wiàzaƒ w zagospodarowaniu lasu zanim kon-cepcja zosta∏a zdefiniowana w dokumentachCBD, wyników siedmiu zadaƒ szczegó∏owychzrealizowanych na terenie NadleÊnictwa z wy-korzystaniem danych i informacji lokalnych,

podsumowania i dyskusji wyników oraz wyka-zu literatury. Ponadto opracowanie zawieraaneksy w postaci wzorów ankiet (Aneks 2)i zasad ekosystemowego zagospodarowaniazasobów naturalnych wybranych z literatury(Aneks 3).

2. W oparciu o celowo inicjowane natu-ralne odnowienia podokapowe w NadleÊnic-twie Tuszyma podj´to hodowl´ drzewostanówsosnowych dwugeneracyjnych. Pozwala to po-∏àczyç i realizowaç zarówno cele produkcyjno--gospodarcze, jak i przyrodniczo-Êrodowisko-we, formu∏owane pod adresem nowoczesnegoleÊnictwa. Zbli˝one do naturalnych metody ho-dowli lasu, respektujàce lub wykorzystujà-ce procesy ekosystemowe, rozszerzono naochron´ lasu, odbudow´ ma∏ej retencji, ochro-n´ gatunkowà flory i fauny, piel´gnacj´ upraw.Wszystkie te zmiany spowodowa∏y zasadniczeobni˝enie kosztów zagospodarowania przyjednoczesnej poprawie trwa∏oÊci lasu.

Ograniczenie zr´bów zupe∏nych (do14,9% u˝ytkowania r´bnego) i zastàpienieich zr´bami z∏o˝onymi przyniesie w nast´p-nym 10-leciu zwi´kszenie Êredniego wieku

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005

Ud

ział

drz

ew w

kl.

usz

k. 2

-3 [

%]

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

SO

2 [

µg

*m-3]

SO2

gatunki razem

Koncentracja SO2 na tle uszkodzenia drzewostanóww Polsce (lata 1996–2005)

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005

Ud

ział

drz

ew w

kl.

usz

k. 2

-3 [

%]

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

NO

2 [

µg

*m-3]

NO2

gatunki razem

Koncentracja NO2 na tle uszkodzenia drzewostanóww Polsce (lata 1996–2005)

drzewostanów i powstanie cennych ekolo-gicznie starodrzewów; zachowanie cennychk´p dojrza∏ego drzewostanu, szczególnie nasiedliskach boru mieszanego Êwie˝ego, two-rzàcych bardzo po˝àdane zró˝nicowaniegatunkowe i wiekowe; zachowanie struktu-ry wn´trza drzewostanów, bogatych w takiegatunki, jak dàb, buk, jod∏a, które wyst´pujàw formie podszytów, podrostów, a niekiedyrównie˝ II pi´tra.

Odnowienie sosny na terenie nadleÊnic-twa Tuszyma charakteryzuje si´ wysokà li-czebnoÊcià oraz ˝ywotnoÊcià. Zró˝nicowanieÊrodowiska glebowego nawet na niewielkichprzestrzeniach (np. lokalne ró˝nice w wilgot-noÊci z tytu∏u obni˝enia terenu) istotnie wp∏y-wa na powstawanie mikrosiedlisk sprzyjajà-cych rozwojowi odnowienia naturalnego lasuoraz ró˝nicowania struktury poziomej, gatun-kowej i wysokoÊciowej drzewostanu, co sta-bilizuje ekologicznie ekosystem i rozpraszaryzyko zagro˝eƒ zarówno biotycznych, jaki abiotycznych.

3. Naturalne odnowienie sosny w Nad-leÊnictwie Tuszyma jest podstawowà, wpro-wadzonà na skal´ gospodarczà, metodàodnowienia tego gatunku. W wi´kszoÊci drze-wostanów samosiewne odnowienie by∏o pla-nowane przy wykorzystaniu obsiewu boczne-go na zr´bach zupe∏nych, z ewentualnympozostawieniem nasienników. Uzyskane wy-niki wskazujà, e s∏abo rosnàce naloty i podro-sty, cz´sto o zdeformowanym pokroju, mogàstaç si´ wartoÊciowym sk∏adnikiem m∏odegodrzewostanu. W wielu przypadkach majà onewysoki potencja∏ wzrostowy, o którym Êwiad-czy zdolnoÊç do regeneracji i poprawa wzro-stu po ods∏oni´ciu.

4. Ekosystemowe zagospodarowanie la-su w NadleÊnictwie Tuszyma wyra˝a si´ sto-sunkiem gospodarki leÊnej do innych kompo-nentów uk∏adu ekologicznego. Wyrazem tegoby∏o przywrócenie naturalnego elementu leÊ-nego ekosystemu poprzez reintrodukcj´w 1995 r. kolonii bobrów, w celu zahamowaniautraty wody w zlewniach cieków leÊnych i po-prawy stosunków wodnych.

5. Ochrona przed szkodami od zwierzynygeneruje jedne z najwy˝szych kosztów ochro-ny lasu w Polsce. Zdaniem wielu specjalistówod hodowli lasu zwierzyna stanowi g∏ównà ba-

rier´ dla osiàgania celów hodowlanych. Eko-systemowe podejÊcie wskazuje na potrzeb´zaakceptowania przez gospodark´ leÊnàobecnoÊci zwierzyny w lesie jako naturalnegokomponenta uk∏adu ekologicznego i przefor-mu∏owanie celów hodowlanych oraz takie za-gospodarowanie lasu, które pozwoli∏oby unik-nàç koncentracji uszkodzeƒ, a ich poziomuczyni∏o jednym z czynników naturalnej presjiselekcyjnej.

Drzewa z naturalnego odnowienia podda-ne sà ponadto naturalnej selekcji na wiele in-nych zagro˝eƒ (np. szeliniak i osutki, prze-ciwko którym nie prowadzi si´ w NadleÊnictwieTuszyma zabiegów ochronnych), a po wyelimi-nowaniu uszkodzonych egzemplarzy w trakcieczyszczeƒ, pozostaje wcià˝ znaczna liczbadrzew do dalszych zabiegów piel´gnacyjnych,jak równie˝ dla innych konsumentów i zagro-˝eƒ, które pojawiajà si´ w 100-letnim okresiewzrostu drzew.

6. Argumentacj´ przyrodniczà, prze-mawiajàcà za wy˝szà wartoÊcià odnowieƒnaturalnych sosny w stosunku do sztucz-nych upraw z sadzenia, wspierajà argumen-ty ekonomiczne. Przede wszystkim odnowie-nia naturalne i sztuczne diametralnie ró˝niàsi´ strukturà kosztów. W odnowieniu natural-nym sosny wyst´pujà jedynie cztery rodzajekosztów: przygotowanie gleby, piel´gnacjagleby, uzupe∏nienia i ochrona przed zwierzy-nà. Natomiast w odnowieniach sztucznychwyst´pujà dodatkowo koszty: materia∏u sa-dzeniowego, sadzenia oraz ochrony przedowadami i chorobami. Zasadnicze ró˝nice za-notowano w wielkoÊci poszczególnych kosz-tów. ¸àczne koszty ochrony upraw z sadzeniaw latach 1995–2004 wynios∏y 1227 PLN/ha,natomiast na ochron´ upraw z odnowienia na-turalnego nie poniesiono ˝adnych kosztów.¸àczne koszty uzyskania, piel´gnacji i ochro-ny odnowieƒ naturalnych sosny w NadleÊnic-twie Tuszyma sà Êrednio ok. 3,5 razy mniejszeni˝ w przypadku odnowieƒ sztucznych.

7. Wi´kszoÊç przedstawicieli lokalnej lud-noÊci uwa˝a ekologicznà gospodark´ leÊnàza w∏aÊciwe rozwiàzanie, które powinno byçrealizowane, bo zyskuje na tym nie tylko Êro-dowisko naturalne, ale równie˝ lokalna lud-noÊç. Potrzebna jest systematyczna edukacjaekologiczna, w której uczestniczyç powinni

73

przedstawiciele nadleÊnictwa. Tak tworzy si´kapita∏, który powinien byç wykorzystany dopromocji ekosystemowego zagospodarowa-nia lasu i budowania dobrego obrazu gospo-darki leÊnej i wizerunku leÊnika.

Wyniki niniejszego studium wskazujà,˝e kierunkowe zasady ekosystemowego po-dejÊcia w zagospodarowaniu lasów, które zy-ska∏y bogatà ju˝ literatur´ teoretycznà, jakrównie˝ politycznà – na doÊç ogólnym pozio-mie konwencji mi´dzynarodowych i proce-sów regionalnych (proces MCPFE), znalaz∏yw NadleÊnictwie Tuszyma wymiar operacyjnyi praktycznà egzemplifikacj´ trafnoÊci takichrozwiàzaƒ.

W Aneksie 3 zebrano rozproszone w lite-raturze zasady dotyczàce ekosystemowegozagospodarowania i trwa∏oÊci u˝ytkowaniazasobów przyrodniczych, którymi powinienkierowaç si´ zarzàdca/gospodarz lasu. Mo˝-na je podzieliç na dwie grupy: (1) te, któreadresowane sà do nauki i wskazujà na potrze-b´ rozwiàzania problemów naukowych oraz(2) zasady skierowane do polityki, planowaniai zarzàdzania. Wraz z wynikami przeprowa-dzonych analiz i studiów w NadleÊnictwie Tu-szyma, powinny pos∏u˝yç do sformu∏owaniapropozycji zmian w Instrukcji Urzàdzania La-su, Zasadach Hodowli Lasu i Instrukcji Ochro-ny Lasu.

74

3-U-34: Analiza porównawcza metod oceny i wyceny pozasurowcowych funkcji lasu naprzyk∏adzie reprezentatywnego obiektu w Polsce. Okres realizacji: 2004–2006, Zak∏adEkonomiki i Polityki LeÊnej, autorzy: dr in˝. Piotr Go∏os, mgr in˝. Adam Kaliszewski.

W opracowaniu przedstawiono metodyoceny i wyceny wartoÊci pozaprodukcyjnych(publicznych funkcji lasu) umo˝liwiajàce ichpe∏ne lub cz´Êciowe w∏àczenie do rachunkównarodowych i statystyki publicznej G∏ównegoUrz´du Statystycznego (GUS).

Zakres pracy obejmowa∏:• przeglàd literatury w zakresie metod oceny

i wyceny wybranych, najwa˝niejszych poza-produkcyjnych dóbr i us∏ug gospodarki leÊ-nej, metodyki ustalania wartoÊci dodanej(sk∏adowej PKB) oraz mo˝liwych sposobóww∏àczenia do rachunków narodowych war-toÊci pozaprodukcyjnych dóbr i us∏ug go-spodarki leÊnej,

• ekonomicznà analiz´ kosztów utrzyma-nia oraz intensyfikacji wybranych poza-produkcyjnych funkcji lasu oraz wycen´ wy-branych pozaprodukcyjnych funkcji lasumetodà wyceny warunkowej (CVM – Contin-gent Valuation Metod) w RDLP w Krakowie,

• propozycje metod oceny i wyceny wartoÊcipozaprodukcyjnych dóbr i us∏ug lasu i gospo-darki leÊnej oraz ich wp∏ywu na zmian´ pro-dukcji globalnej i produkcji dodanej bruttoleÊnictwa – wp∏yw na udzia∏ leÊnictwa w PKB.

Stwierdzono, e:• W latach 2000–2004 straty w RDLP w Kra-

kowie wyra˝one zmniejszonymi przychoda-mi z tytu∏u zaniechania pozyskania drewna

wynios∏y Êrednio w ciàgu roku w badanymokresie 1500 tys. z∏ – 2,37 z∏/m3/roki 8,68 z∏/ha/rok.

• Ârednio w skali RDLP wartoÊç dodatko-wych kosztów i utraconych dochodóww przeliczeniu na mià˝szoÊç rocznego po-zyskania drewna wynosi∏a 7,37 z∏/m3/roki 27,48 z∏/ha/rok.

• Wed∏ug opinii publicznej najwa˝niejszefunkcje lasu to: ochrona przyrody – 29 pkt,ochrona powietrza (21,63 pkt) oraz ochronawody (14,52 pkt).

• WartoÊç pozaprodukcyjnych funkcji lasuustalona w metodzie CVM wynios∏a105,5 z∏/osob´/rok.

• Sumaryczna wartoÊç ocenianych produkcyj-nych i pozasurowcowych funkcji lasu w meto-dzie wzgl´dnej wartoÊci u˝ytkowej prof. Mar-sza∏ka (1993) wynios∏a 4440 z∏/ha/rok.

W∏àczenie tylko cz´Êci wartoÊci wybra-nych pozaprodukcyjnych funkcji lasu do PKBmog∏oby prowadziç do wzrostu udzia∏u leÊnic-twa w produkcji globalnej, w zale˝noÊci odprzyj´tej metody obliczeƒ:• z 0,30 do 0,31% w przypadku ustalenia ich

wartoÊci na podstawie kosztów realizacjipozaprodukcyjnych funkcji lasu,

• z 0,30 do 0,34% w przypadku ustalenia war-toÊci wybranych publicznych funkcji lasumetodà wyceny warunkowej (CVM),

• z 0,30 do 0,45% w przypadku ustalenia ichwartoÊci metodà wzgl´dnej wartoÊci u˝yt-kowej,

• z 0,30 do 0,47% w przypadku w∏àczeniawartoÊci funkcji wiàzania w´gla oraz funkcjiwodochronnej.

75

3-U-35: Analiza prywatnych gospodarstw rolno-leÊnych i leÊnych w Polsce – projekt sie-ci gospodarstw testowych. Okres realizacji: 2004–2006, Zak∏ad Ekonomiki i Polityki LeÊ-nej, autorzy: dr in˝. Piotr Go∏os, dr in˝. Ryszard Kwiecieƒ, dr in˝. Jan G∏az, mgr Adam Kali-szewski.

W pracy przedstawiono spo∏ecznà, ekono-micznà i gospodarczà charakterystyk´ najwa˝-niejszej cz´Êci prywatnego sektora leÊnegow Polsce – lasów nale˝àcych do osób fizycz-nych, rolników. Zaprezentowano wyniki ankiety-zacji losowej ogólnopolskiej próby 520 gospo-darstw rolnych, których w∏aÊciciele posiadajàlas oraz wspólnot gruntowych (leÊnych).

Cz´Êç empirycznà projektu podzielono nacztery etapy badaƒ. W trzech pierwszych eta-pach badaƒ (gminy, gospodarstwa leÊne w∏a-snoÊci osób fizycznych oraz wspólnoty leÊne)wykorzystano kwestionariusze ankiety, w celu:• scharakteryzowania lasów prywatnych

w gminach, w tym, w sposób szczególny,zinwentaryzowania wszystkich zorganizo-wanych form gospodarowania lasami pry-watnymi (wspólnoty rolno-leÊne oraz stowa-rzyszenia),

• szczegó∏owej analizy aspektów gospodar-czych, ekonomicznych i spo∏ecznych go-spodarstw leÊnych stanowiàcych cz´Êç go-spodarstwa rolnego,

• szczegó∏owej charakterystyki dzia∏alnoÊci

gospodarczej w lasach wspólnot leÊnych(powierzchnia lasów powy˝ej 5 ha), zeszczególnym zwróceniem uwagi na pozy-skanie drewna, hodowl´ lasu, podatki, spo-sób ustalania udzia∏u we wspólnocie.

W czwartym etapie zebrano informacjedotyczàce nadzoru lasów prywatnych w nad-leÊnictwach, którym starostwa powierzy∏ynadzór nad lasami prywatnymi.

Z badaƒ wynika, e:• w ankietowanych gospodarstwach znajdo-

wa∏y si´ Êrednio 3 kompleksy leÊne o po-wierzchni 1,09 ha ka˝dy, oddalone od miej-sca zamieszkania w∏aÊciciela od 1 do 5 km;

• powierzchnia lasów pomijanych w oficjalnejstatystyce GUS, oszacowana na podstawiedanych z 520 ankietowanych gospodarstwmo˝e wynosiç oko∏o 300 tys. ha, co sprawia,˝e ∏àczna powierzchnia lasów prywatnychmo˝e zbli˝aç si´ do oko∏o 2 mln ha (2004 r.);

• w∏aÊciciele lasu, cz∏onkowie ich rodziny orazsàsiedzi i znajomi w 2003 r. przepracowali∏àcznie w lesie prawie 57 tys. godzin. Takaliczba godzin, stanowi odpowiednik 32 pe∏-

13,15

8,94

20,75

12,5

9,41

22,21

13,04

6,446,67

28,61

15,87

10,08

20,3

12,03

7,2 5,83

31,14

12,21

7,51

22,38

13,61

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Ud

ział [%

]

otwarte z kartą płatności ofertowe

Rodzaj ankiety ze względu na format pytania o WTP

dostawca surowca drzewnego miejsce zbioru owoców i grzybów ochrona przyrodyochrona wody ochrona gleby ochrona powietrzamiejsce rekreacji i wypoczynku

Preferencje wobeczaproponowanychfunkcji lasu ustalonew 2005 r. w badaniachankietowych IBLprzeprowadzonychna terenie RDLPw Krakowie w meto-dzie wyceny warun-kowej, z wykorzysta-niem trzech formatówpytaƒ

nych etatów w ciàgu roku, czyli oko∏o 17 eta-tów na ka˝dy 1 tys. ha lasów prywatnychw badanych gospodarstwach;

• 447 gmin wykaza∏o 1588 wspólnot grunto-wych. Powierzchnia gruntów wspólnot wy-nios∏a prawie 82 tys. ha, w tym prawie 50tys. ha lasów;

• w latach 1996–2005 powierzchnia lasów pry-

watnych, w których powierzono nadzór nad-leÊnictwom PGL LP zmniejszy∏a si´ o 13%,równie˝ zatrudnienie specjalistów zmala∏oo 176 etatów (z 369 do 193 w 2005 r.). Nato-miast Êrednia powierzchnia obwodu przypa-dajàca na jeden etat zwi´kszy∏a si´ o 30%.Poziom refundacji kosztów obni˝y∏ si´ z 72%w 1996 r. do 66% w 2005 r.

76

3-U-41: Narodowy Fundusz Ochrony Ârodowiska i Gospodarki Wodnej w finansowaniu leÊ-nictwa (temat sta˝owy). Okres realizacji: 2006, Zak∏ad Ekonomiki i Polityki LeÊnej, autorzy:mgr in˝. Adam Kaliszewski, Ihor Chepurnyy, Mariia Patyka, Anna Rekalo, mgr in˝. Olga Zyrina.

Praca zosta∏a wykonana w ramach 6-ty-godniowego sta˝u studentów z PaƒstwowejAkademii Rolniczej w Po∏tawie na Ukrainie,odbytego w Instytucie Badawczym LeÊnictwa(IBL) i Narodowym Funduszu Ochrony Ârodo-

wiska i Gospodarki Wodnej (NFOÂiGW) podkierownictwem opiekuna naukowego z IBL.

Realizacja badaƒ obejmowa∏a przeglàd li-teratury dotyczàcej funkcjonowania funduszycelowych w Polsce, przeglàd aktów prawnych

sprzeda˝

potrzebygospodarstwa

opa∏

70,73 73,3071,54

57,00

53,21

70,32

26,07

24,13

18,97

29,00

21,43 24,31

3,202,57

9,4914,00

25,36

5,36

0,00

10,00

20,00

30,00

40,00

50,00

60,00

70,00

80,00

Str

ukt

ura

pro

cen

tow

a [%

]

WielkoÊç powierzchni leÊnej [ha]

sprzeda˝ potrzeby gospodarstwa opa∏

do 1,00 od 1,01do 5,00

od 5,01do 10,00 od 10,01

do 20,00 powy˝ej20,00 Êrednio

Przeznaczenie drewna iglastego pozyska-nego w gospodarstwach rolnych posiadajà-cych las na podstawie badaƒ ankietowychprzeprowadzonych w 2004 r. przez IBLna ogólnopolskiej próbie 520 gospodarstw

do 1,00 od 1,01do 5,00 od 5,01

do 10,00 od 10,01do 20,00 powy˝ej

20,00 Êrednio

zràb

inne sposoby

trzebie˝

pojedynczedrzewa

58,64

39,14

25,6328,39

19,47

34,78

23,99

41,51

51,75

49,90

25,83

38,98

16,08 16,1120,21

13,0416,74

16,44

1,29 3,242,40 8,66

37,97

9,81

0,00

10,00

20,00

30,00

40,00

50,00

60,00

Str

ukt

ura

pro

cen

tow

a [%

]

WielkoÊç powierzchni leÊnej [ha]

zràb inne sposoby trzebie˝ pojedyncze drzewa

Struktura pozyskania drewnaw gospodarstwach rolnych posiadajàcychlas na podstawie badaƒ ankietowychprzeprowadzonych w 2004 r. przez IBLna ogólnopolskiej próbie 520 gospodarstw

z zakresu ochrony Êrodowiska i finansów pu-blicznych, zebranie informacji o strukturzei funkcjonowaniu NFOÂiGW oraz zgromadze-nie i analiz´ danych w zawartych przez Fun-dusz umowach o dofinansowanie przedsi´-wzi´ç zwiàzanych z leÊnictwem. Badaniadofinansowania obj´∏y lata 2000–2005, a ichzakres ograniczono do umów zawartychprzez Fundusz z jednostkami organizacyjnymiLasów Paƒstwowych.

Analiza zgromadzonych danych wykaza-∏a, e w latach 2000–2005 Narodowy Funduszzawar∏ z jednostkami organizacyjnymi LasówPaƒstwowych 163 umowy o dofinansowanieprzedsi´wzi´ç z zakresu zagospodarowaniai ochrony lasów oraz edukacji leÊnej na ∏àcznàsum´ oko∏o 150,9 mln z∏. Wszystkie umowydotyczy∏y dotacji. Udzia∏ Êrodków Funduszuw ca∏kowitych kosztach realizowanych przed-si´wzi´ç w tym okresie wyniós∏ 33,3%.

Dofinansowanie odbywa∏o si´ w ramachpi´ciu programów priorytetowych. Najwi´cejumów (113) zawartych zosta∏o w programie„Zwi´kszanie lesistoÊci kraju oraz ochrona za-sobów leÊnych”. Ich wartoÊç wynios∏a po-nad 136,3 mln z∏, co stanowi∏o powy˝ej 90%wszystkich Êrodków przyznanych jednostkomorganizacyjnym Lasów Paƒstwowych przezFundusz. Na program „Ochrona przyrody i kra-jobrazu” przeznaczono w ramach 32 umówkwot´ w wysokoÊci 12,3 mln z∏, co stanowi-∏o 8,16% wszystkich Êrodków.

WysokoÊç dofinansowania przekazanaw latach 2000–2005 przez Narodowy Funduszjednostkom organizacyjnym Lasów Paƒstwo-wych stanowi∏a w sumie 0,62% wszystkichprzychodów tej instytucji. W tym samym czasiedotacje z bud˝etu paƒstwa na realizacj´ zadaƒwymienionych w art. 54 ustawy o lasach wy-nios∏y ponad 236,6 mln z∏, co stanowi∏o 0,97%przychodów Lasów Paƒstwowych. Udzia∏ do-tacji bud˝etowych jednak systematycznie ma-la∏, wynika∏o zarówno z rosnàcych rokrocznieprzychodów PGLLP (z wyjàtkiem 2002 r.), jaki malejàcych dotacji z bud˝etu paƒstwa, pod-czas gdy udzia∏ dofinansowania z Narodowe-go Funduszu stopniowo wzrasta∏.

Przeprowadzone badania pozwoli∏y nawyciàgni´cie nast´pujàcych wniosków:• NFOÂiGW odgrywa istotnà rol´ w realizowa-

nych przez jednostki organizacyjne Lasów

Paƒstwowych przedsi´wzi´ciach z zakresuzagospodarowania i ochrony lasów orazedukacji przyrodniczo-leÊnej spo∏eczeƒstwa.

• NFOÂiGW stanowi dobry i skuteczny instru-ment wspierajàcy realizacj´ polityki leÊnejpaƒstwa w warunkach trudnej sytuacji bu-d˝etowej i przyczynia si´ do realizacji trwa-∏ej, zrównowa˝onej i wielofunkcyjnej gospo-darki leÊnej, niezale˝nie od koniunkturygospodarczej i wysokoÊci Êrodków przeka-zywanych rokrocznie na podobne celeprzez bud˝et paƒstwa.

• Dofinansowanie przez NFOÂiGW zadaƒrealizowanych przez Lasy Paƒstwowe jestzgodne z ideà tworzenia ekologicznychfunduszy celowych, których zadaniem jestredystrybucja Êrodków z tytu∏ op∏at i karekologicznych na przedsi´wzi´cia zwiàza-ne z ochronà Êrodowiska.

• Mo˝na przypuszczaç, ˝e dofinansowanieprzez NFOÂiGW sprzyja realnemu wzrosto-

77

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

2000 2001 2002 2003 2004 2005

w p

roce

nach

Êrodki z bud˝etu paƒstwa Êrodki z NFOÂiGW

Liczba umów i wysokoÊç dofinansowania LasówPaƒstwowych przez NFOÂiGW

15,13 14,00

33,90 33,47

21,44

32,93

0

5

10

15

20

25

30

35

40

2000 2001 2002 2003 2004 2005

Dof

inan

sow

anie

(mln

zł)

0

10

20

30

40

50

60

Licz

ba u

mów

wys. dofinansowania liczba umów

Udzia∏ dotacji z bud˝etu paƒstwa i NFOÂiGWw ca∏kowitych przychodach Lasów Paƒstwowychw latach 200–2005

wi wydatków na ochron´ Êrodowiska leÊne-go na skutek mobilizacji jednostek organiza-cyjnych Lasów Paƒstwowych do anga˝owa-

nia Êrodków w∏asnych w realizacj´ zadaƒwa˝nych z ekologicznego i spo∏ecznegopunktu widzenia.

78

3-U-42: Sektor us∏ug leÊnych w Polsce i wybranych krajach europejskich stan i perspekty-wy rozwoju (temat sta˝owy). Okres realizacji: 2006 r., Zak∏ad Ekonomiki i Polityki LeÊnej, au-tor: doc. dr hab. Janusz Kocel, wspó∏autor: Jurij Kharchenko.

Celem pracy by∏a analiza rozwoju prywat-nego sektora us∏ug leÊnych w Polsce oraz wy-branych krajach europejskich (Ukraina, Repu-blika Czeska, Niemcy).

Przedmiotem badaƒ by∏a charakterystykastanu i kierunków rozwoju firm leÊnych Êwiad-czàcych us∏ugi na rzecz Lasów Paƒstwowychw Polsce i innych krajach europejskich, anali-za i ocena sytuacji finansowej prywatnych firmleÊnych w kraju i za granicà, ocena i weryfika-cja instrumentów finansowych i pozafinanso-wych wspierajàcych rozwój prywatnego sek-tora us∏ug w gospodarce leÊnej, a tak˝eokreÊlenie roli prywatnych firm leÊnych w ∏a-godzeniu bezrobocia.

W wyniku przeprowadzonych badaƒ wy-konano opracowanie zawierajàce szczegó-∏owà analiz´ stanu i perspektyw rozwoju sek-tora us∏ug leÊnych w Polsce i na Ukrainie orazprzedstawiono rozwiàzania organizacyjnei problemy sektora us∏ug leÊnych w gospodar-ce leÊnej Republiki Czeskiej i Niemiec.

Rozwiàzania przyj´te w gospodarce leÊ-nej Niemiec sà przyk∏adem funkcjonowaniasektora us∏ug leÊnych w krajach Unii Europej-skiej. W ostatnich latach znacznie rozszerzy∏asi´ w tym kraju strefa us∏ug, w ramach którychwykonywane jest zarzàdzanie prywatnymi go-spodarstwami leÊnymi oraz planowanie leÊne(ekspertyzy). W∏aÊcicielom lasów oferuje si´coraz cz´Êciej kompleksowy pakiet us∏ug, któ-ry zwalnia ich od wszelkiej troski o gospodar-stwo. Firmy us∏ugowe przejmujà ca∏oÊç za-daƒ, poczàwszy od wyznaczenia zabiegóww drzewostanie, a skoƒczywszy na sprzeda˝ypozyskanego drewna.

Gospodarka leÊna w krajach, które we-sz∏y na drog´ przemian ekonomiczno-organi-zacyjnych jest w stadium poczàtkowego roz-woju prywatnego sektora us∏ug. Na Ukrainie,gdzie prywatny sektor us∏ug dopiero si´ two-rzy, pierwsze doÊwiadczenia w pracy prywat-

nych firm w strukturach leÊnictwa Êwiadczào mo˝liwoÊciach powstania silnego sektoraus∏ug leÊnych. Pierwsze firmy, podobnie jakw Polsce, powinny byç tworzone z by∏ych pra-cowników nadleÊnictw i korzystaç ze Êrodkówtechnicznych przekazanych im np. na podsta-wie umów dzier˝awy, a wy∏anianie dostawcówpowinno nast´powaç w drodze post´powaniaprzetargowego. Paƒstwo powinno stworzyç in-strumenty pomocy finansowej (np. ulgi kredy-towe przy zakupie Êrodków technicznych) i po-zafinansowej.

W krajach postkomunistycznych istniejekilka barier ograniczajàcych rozwój prywatnejprzedsi´biorczoÊci, m.in.: bariera ideologiczna(przejawiajàca si´ we wrogoÊci do prywatnejw∏asnoÊci), bariera kapita∏owa (niska zamo˝-noÊç potencjalnych przysz∏ych przedsi´bior-ców leÊnych) oraz niewielkie umiej´tnoÊci no-wych przedsi´biorców leÊnych.

Mi´dzy wymienionymi dwoma grupamikrajów, których sektor us∏ug leÊnych znajdujesi´ na biegunowo ró˝nych poziomach rozwoju,jest trzecia grupa, do której mo˝na zaliczyçPolsk . Prywatny sektor us∏ug leÊnych w Pol-sce jest obecnie w fazie dojrzewania i cechujesi´: nasilonà konkurencjà firm o udzia∏ w rynkuus∏ug, nadmiarem zdolnoÊci produkcyjnych i li-czebnoÊci personelu firm, zwi´kszonym podwp∏ywem konkurencji naciskiem na koszty i ja-koÊç wykonywanych us∏ug, malejàcymi zyska-mi. Polski przedsi´biorca leÊny jest nadal s∏aboprzygotowany zawodowo, najcz´Êciej o wy-kszta∏ceniu zawodowym pozaleÊnym lub pod-stawowym, kieruje ma∏à firmà o s∏abym wypo-sa˝eniu technicznym.

Nale˝y stwierdziç, ˝e dà˝enie do wzrostuefektywnoÊci gospodarki leÊnej le˝y u pod-staw powstania prywatnego sektora us∏ugi dotyczy zarówno krajów o rozwini´tej gospo-darce rynkowej, jak i tworzàcych nowy systemspo∏eczno-gospodarczy.

Celem pracy by∏o zebranie, merytorycz-na analiza i ocena postulowanych zmianw prawie ochrony Êrodowiska i gospodarkiwodnej oraz sporzàdzenie syntetycznego ze-stawienia wyników ankietyzacji spo∏ecznegozapotrzebowania na w/w zmiany. Przedmio-tem badaƒ by∏y regulacje prawne z zakresudzia∏ów administracji rzàdowej dotyczàcychÊrodowiska i gospodarki wodnej. Badaniupoddano propozycje zmian prawa w tym za-kresie, zg∏aszane na apel Ministra Ârodowi-ska z dnia 17 marca 2006 r.

Realizacja przyj´tego w pracy celu wyma-ga∏a bie˝àcego monitorowania, katalogowaniai analizowania postulatów, uwag i propozycjizmian przedmiotowego prawa. Propozycjete zg∏aszane by∏y drogà internetowà – zapomocà „Karty postulowanych zmian” (for-ma elektroniczna) oraz pisemnie na adresMinisterstwa Ârodowiska (forma analogowa),

do 30 czerwca 2006 r. (tabela). Wyra˝ane opi-nie dotyczy∏y nast´pujàcych aktów prawnych:1. Ustawy o ochronie gruntów rolnych i leÊ-

nych z dnia 3 lutego 1995 r. (Dz.U. 2004,nr 121, poz. 1266, z póên. zm.).

2. Ustawy o ochronie zwierzàt z dnia 21 sierp-nia 1997 r. (Dz.U. 2003, nr 106, poz. 1002,z póên. zm.);

3. Ustawy o planowaniu i zagospodarowa-niu przestrzennym z dnia 27 marca2003 r. (Dz.U. 2003, nr 80, poz. 717,z póên. zm.);

4. Ustawy o ochronie przyrody z dnia16 kwietnia 2004 r. (Dz.U. 2004, nr 92,poz. 880, z póên. zm.);

5. Ustawy o lasach z dnia 29 wrzeÊnia 1991 r.(Dz.U. 2005, nr 45, poz. 435, z póên. zm.).

6. Ustawy o leÊnym materiale rozmno˝enio-wym z dnia 7 czerwca 2001 r. (Dz.U. 2001,nr 73, poz. 761, z póên. zm.).

79

Wyniki monitorowania postulowanych zmian w prawie ochrony Êrodowiska i gospodarki wod-nej (stan na 30.06.2006 r.)

* Ogólna liczba zg∏oszonych postulatów, propozycji, opinii i innych uwag.

3-U-43: Wykonanie zbiorczego zestawienia i analiza wyników powszechnego badaniaspo∏ecznego zapotrzebowania na zmiany w prawie ochrony Êrodowiska i gospodarkiwodnej. Okres realizacji: 2006, Zak∏ad Ekonomiki i Polityki LeÊnej, autorzy: doc. dr hab. Sta-nis∏aw Zajàc, mgr Marek Geszprych, mgr in˝. Krzysztof Kaczmarek, mgr in˝. Adam Kali-szewski, mgr in˝. Adam Sikora.

Akt prawnyLiczba nadesłanych odpowiedzi

za pośrednictwem Liczba zgłoszonych postulatów*

internetu poczty razem

1. Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych

2. Ustawa o ochronie zwierząt 3. Ustawa o planowaniu i zago-

spodarowaniu przestrzennym 4. Ustawa o ochronie przyrody 5. Ustawa o lasach 6. Ustawa o leśnym materiale

roz mno żeniowym 7. Prawo ochrony środowiska 8. Prawo wodne 9. Prawo geologiczne i górnicze10. Ustawy inne

13 4

10118 43

11130 43 149

11 2

1 44102

8 27102 25 26

24 6

11162145

19157145 26 75

27 6

11 540 422

21 281 300 28 100

Ogółem 422 348 770 1736

7. Ustawy Prawo ochrony Êrodowiska z dnia27 kwietnia 2001 r. (Dz.U. 2001, nr 62,poz. 627, z póên. zm.).

8. Ustawy Prawo wodne z dnia 18 lipca2001 r. (Dz.U. 2005, nr 239, poz. 2019,z póên. zm.).

9. Ustawy Prawo geologiczne i górniczez dnia 4 lutego 1994 r. (Dz.U. 2005, nr 228,poz. 1947, z póên. zm.).

Postulowane zmiany w prawie (uwagi, opi-nie itp.) dotyczy∏y równie˝ innych – oprócz wy-mienionych wy˝ej – ustaw z zakresu szerokorozumianej ochrony Êrodowiska, w tym m.in.gospodarki odpadami, prawa budowlanego,dzia∏ów administracji rzàdowej, op∏aty skarbo-wej, gospodarki nieruchomoÊciami, kodeksucywilnego, finansów publicznych i ∏owiectwa.

Opracowanie obejmuje trzy za∏àczniki(tomy), w których przedstawiono zbiorczei syntetyczne zestawienie zg∏aszanych i odpo-wiednio skatalogowanych propozycji zmian

w przedmiotowym prawie (w wersji oryginal-nej – z nieznacznymi korektami), uporzàdko-wane wed∏ug kolejnych ustaw, dzia∏ów, roz-dzia∏ów, artyku∏ów, ust´pów, punktów i tiret.Za∏àczniki zawierajà pe∏ne wyniki monitoro-wania postulowanych zmian nades∏anych dodnia 30 czerwca 2006 r. drogà internetowà(forma elektroniczna) lub za poÊrednictwempoczty (forma pisemna) wraz z uzasadnie-niem oraz aktualnà treÊcià stosownego prze-pisu prawnego. Oprócz wymienionych opra-cowaƒ wykonano tak˝e analiz´ i ocen´postulowanych zmian (tom czwarty) oraz eks-pertyz´ prawnà (tom piàty).

Wyniki ekspertyzy pos∏u˝y∏y do rozpozna-nia spo∏ecznego zapotrzebowania na zmianyw prawie ochrony Êrodowiska i gospodarkiwodnej. Sà one tak˝e przydatne w pracachMi´dzyresortowego Zespo∏u ds. PrzeglàduPrawa Ochrony Ârodowiska i GospodarkiWodnej przy opracowaniu propozycji noweli-zacji przedmiotowego prawa.

80

3-U-44: Utworzenie oraz zgromadzenie zbioru dotychczas wytworzonych opracowaƒeksperckich i naukowych, obejmujàcych krytycznà analiz´ prawa ochrony Êrodowi-ska i gospodarki wodnej. Okres realizacji: 2006, Zak∏ad Ekonomiki i Polityki LeÊnej, auto-rzy: doc. dr hab. Stanis∏aw Zajàc, mgr Marek Geszprych, mgr in˝. Krzysztof Kaczmarek,mgr in˝. Adam Kaliszewski, mgr in˝. Adam Sikora.

Celem pracy by∏o:• sporzàdzenie listy oraz zebranie opracowaƒ

eksperckich i naukowych w dziedzinie pra-wa ochrony Êrodowiska i gospodarki wodnejpowsta∏ych od 2002 r.,

• krytyczne przeanalizownie zgromadzonychopracowaƒ, ze szczególnym uwzgl´dnie-niem proponowanych przez autorów zmian,uzupe∏nieƒ i innych usprawnieƒ przedmio-towego prawa, w kontekÊcie zapewnieniawymaganej zgodnoÊci z prawem unijnymi usuni´cia barier w absorpcji Êrodków po-mocowych.

Realizacja tematu wymaga∏a zebrania,skatalogowania oraz wnikliwej analizy opra-cowaƒ dotyczàcych zagadnieƒ prawnychz zakresu ochrony Êrodowiska i gospodar-ki wodnej. Zebrano i poddano analizie 195opracowaƒ dotyczàcych dziewi´ciu ustaw:1) o ochronie gruntów rolnych i leÊnych,2) o ochronie zwierzàt, 3) o planowaniu i za-

gospodarowaniu przestrzennym, 4) o ochro-nie przyrody, 5) o lasach, 6) o leÊnym mate-riale rozmno˝eniowym, 7) Prawo ochronyÊrodowiska, 8) Prawo wodne, 9) Prawo geo-logiczne i górnicze.

Ekspertyza zawiera omówienia poszcze-gólnych opracowaƒ, zgodnie z przyj´tymcelem pracy, uj´tych kolejno wed∏ug wymie-nionych aktów prawnych (ustaw) oraz alfabe-tycznego spisu autorów. W koƒcowej cz´Êcika˝dego z dziewi´ciu podrozdzia∏ów przed-stawiono podsumowanie i wnioski analizyprzedmiotowych opracowaƒ, w których za-warto najwa˝niejsze uwagi i propozycje roz-wiàzaƒ sformu∏owane przez autorów opraco-waƒ odnoÊnie do wymienionych wy˝ej aktówprawnych.1. W zakresie ustawy o ochronie gruntów rol-

nych i leÊnych przeanalizowano trzy opubli-kowane od 2002 r. opracowania. Do naj-wa˝niejszych zagadnieƒ analizowanych

w ekspertyzie w zakresie przedmiotowejustawy nale˝a∏y: obowiàzek uregulowaniaop∏at zwiàzanych ze zbyciem gruntów wy-∏àczonych i niewy∏àczonych z produkcjioraz ró˝ne definiowanie nieruchomoÊci rol-nej i leÊnej w kodeksie cywilnym i w ustawieo kszta∏towaniu ustroju rolnego.

2. W odniesieniu do ustawy o ochronie zwie-rzàt wykonano w okresie ostatnich 5 lattylko dwa opracowania. Analiza tych opra-cowaƒ wykaza∏a brak istotnych meryto-rycznych treÊci, bàdê propozycji wskazujà-cych koniecznoÊç dokonania niezb´dnychkorekt przedmiotowej ustawy, wynikajà-cych z potrzeby jej dostosowania do in-nych regulacji prawa krajowego i unijnegooraz umów i konwencji mi´dzynarodo-wych, ratyfikowanych przez Polsk´.

3. W przedmiocie ustawy o planowaniu i za-gospodarowaniu przestrzennym dokona-no analizy pi´tnastu opracowaƒ. Przed-miotowa analiza zawiera g∏ównie opisregulacji ustawowych odnoszàcych si´do warunków zabudowy terenu. Na pod-stawie jej wyników postawiono tez´ bra-ku istotnych kolizji przepisów omawianejustawy z przepisami innych aktów praw-nych.

4. W zakresie ustawy o ochronie przyrody do-konano analizy dwudziestu dziewi´ciuopracowaƒ. W opracowaniach tych poru-szano m.in. zagadnienia przeniesienia doministerstwa rocznych planów ochronyparku oraz okreÊlenie obszarów parkówudost´pnianych turystom, jak równie˝zmniejszenie kompetencji Ministra Ârodo-wiska i przekazanie cz´Êci uprawnieƒ de-cyzyjnych na ni˝sze szczeble administracjirzàdowej i samorzàdowej.

5. W przedmiocie ustawy o lasach dokonanoanalizy dwudziestu dziewi´ciu opracowaƒ.Zwrócono szczególnà uwag´ na wyarty-ku∏owane w nich problemy kolizji prawa leÊ-nego z regulacjami innych aktów praw-nych. Wskazano m.in. na koniecznoÊçuregulowania wzajemnych kompetencji po-mi´dzy Ministrem Ârodowiska, DyrektoremGeneralnym Lasów Paƒstwowych, Mini-strem Skarbu oraz nadleÊnictwami a Paƒ-stwowà Inspekcjà Ochrony RoÊlin i Nasien-nictwa.

6. W zakresie ustawy o leÊnym materiale roz-mno˝eniowym dokonano analizy dwóchopracowaƒ. Pierwsze z opracowaƒ zawie-ra schemat post´powania przy uznawa-niu leÊnego materia∏u podstawowego,przeznaczonego nast´pnie do produkcjileÊnego materia∏u rozmno˝eniowego, na-tomiast drugie dotyczy procedury produk-cji materia∏u rozmno˝eniowego w Polsce,niespe∏niajàcego formalnych wymogówunijnych.

7. Ustawa Prawo ochrony Êrodowiska oraz za-gadnienia z nià zwiàzane, w tym jej relacjez przepisami unijnymi by∏y przedmiotemsiedemdziesi´ciu czterech opracowaƒ. Za-proponowane zmiany w przedmiotowymprawie dotyczy∏y m.in. dost´pu do informa-cji o Êrodowisku oraz udzia∏u spo∏eczeƒ-stwa w procesach decyzyjnych.

8. W przedmiocie ustawy Prawo wodne doko-nano analizy pi´tnastu opracowaƒ. Doty-czy∏y one g∏ównie problematyki dostoso-wania Ramowej Dyrektywy Wodnej UE doprzepisów prawa krajowego. Wskazano nakoniecznoÊç zmian dotyczàcych zatrudnia-nia w Biurze Gospodarki Wodnej orazzmian w zakresie kompetencji PrezesaKrajowego Zarzàdu Gospodarki Wodnej.

9. W zakresie ustawy Prawo geologicznei górnicze dokonano analizy szeÊciu opra-cowaƒ. Przedmiotem analizy obj´to za-gadnienia dotyczàce projektowania i wy-konywania badaƒ s∏u˝àcych wykorzysta-niu ciep∏a z Ziemi, zmian w zakresie op∏atza dzia∏alnoÊç regulowanà prawem geo-logicznym i górniczym oraz problemy do-tyczàce: koncesji, egzekucji op∏at eks-ploatacyjnych, op∏at p∏aconych przezprzedsi´biorstwa górnicze na rzecz paƒ-stwa lub innych w∏aÊcicieli za prawo eks-ploatacji zasobów mineralnych.

Uzyskane wyniki badaƒ umo˝liwi∏y doko-nanie pe∏nego rozpoznania opracowaƒ na-ukowych i eksperckich w zakresie szeroko ro-zumianego prawa ochrony Êrodowiskai gospodarki wodnej, wykonanych od 2002 r.Wyniki te b´dà pomocne w pracach zespo∏uekspertów prawnych oraz Mi´dzyresortowe-go Zespo∏u ds. Przeglàdu Prawa OchronyÂrodowiska i Gospodarki Wodnej w zakre-

81

sie opracowania propozycji znowelizowaniaprzedmiotowego prawa. Uzyskany materia∏analityczny posiada cennà wartoÊç naukowà,

która mo˝e byç wykorzystana przez Êrodowi-ska naukowe, a zw∏aszcza praktyków prawaochrony Êrodowiska i gospodarki wodnej.

82

3-U-45: Analiza obowiàzujàcego prawa ochrony Êrodowiska i gospodarki wodnej pod kà-tem uwzgl´dnienia w nim dyrektyw unijnych, zgodnoÊci z rozporzàdzeniami Unii Euro-pejskiej oraz umowami mi´dzynarodowymi – wyartyku∏owanie niezb´dnych zmiani uzupe∏nieƒ w tym prawie, niezb´dnych do zapewnienia wymaganej zgodnoÊci z pra-wem unijnym, a tak˝e do usuni´cia barier w absorpcji Êrodków pomocowych. Okres re-alizacji: 2006, Zak∏ad Ekonomiki i Polityki LeÊnej, Kancelaria Prawna JendroÊka, Jerzmaƒski,Bar – Woc∏aw, autorzy: doc. dr hab. Stanis∏aw Zajàc, mgr Marek Geszprych, mgr in˝. AdamKaliszewski, dr Jerzy JendroÊka, dr Zbigniew Bukowski, dr Jan Jerzmaƒski, dr El˝bieta Kale-ta-Jagie∏∏o, dr hab. Jerzy Rotko.

Celem ekspertyzy by∏a analiza obowià-zujàcego prawa ochrony Êrodowiska i gospo-darki wodnej pod kàtem stopnia uwzgl´dnie-nia w nim dyrektyw unijnych, zachowaniazgodnoÊci z rozporzàdzeniami Unii Euro-pejskiej oraz umowami mi´dzynarodowymi– z wyartyku∏owaniem niezb´dnych zmiani uzupe∏nieƒ w tym prawie, w celu zapewnie-nia wzajemnej zgodnoÊci z prawem unijnym,a tak˝e usuni´cia barier w absorpcji Êrodkówpomocowych. Przedmiot szczegó∏owej anali-zy obejmuje ustalenie rozbie˝noÊci mi´dzyprzepisami polskimi dotyczàcymi ochronyÊrodowiska (zasobów naturalnych) oraz go-spodarki wodnej a uregulowaniami prawnymiUnii Europejskiej i umowami mi´dzynarodo-wymi w tym zakresie.

W ekspertyzie analizowano wybrane za-gadnienia ustaw oko∏oÊrodowiskowych podkàtem uwzgl´dnienia w nich dyrektyw unij-nych, zachowania zgodnoÊci z rozporzàdze-niami Unii Europejskiej oraz umowami mi´-dzynarodowymi, których Polska jest stronà,a tak˝e usuni´cia barier i zwi´kszenia mo˝li-woÊci absorpcji pomocowych Êrodków unij-nych. Analizie poddano najwa˝niejsze uregu-lowania unijne dotyczàce wymienionych wy˝ejzagadnieƒ. Zrealizowana praca ma charakternowatorski – zagadnienia te nie by∏y wcze-Êniej przedmiotem szerszej analizy.

Przyj´ta metodyka pracy obejmowa∏a kil-ka zasadniczych elementów procedury ba-dawczej:• obowiàzujàce polskie przepisy prawne by∏y

badane pod kàtem wymagaƒ prawa wspól-notowego zwiàzanych z problematykà

ochrony Êrodowiska naturalnego, a tak˝ez wytycznymi i zaleceniami wynikajàcymiz umów mi´dzynarodowych,

• przepisy prawa badano nie tylko pod kà-tem wyk∏adni literalnej (j´zykowej), aleprzede wszystkim funkcjonalnej (celowo-Êciowej) – dzi´ki temu przepisy zosta∏ywnikliwie przeanalizowane w znaczeniu j´-zykowym, a tak˝e w zakresie funkcjonal-nym, tj. celu i sensu istnienia okreÊlonegoprzepisu oraz braku sprzecznoÊci w krajo-wym porzàdku prawnym („kolizje mi´dzyustawami”),

• analiza dotyczy∏a okreÊlenia zachowaniazgodnoÊci z rozporzàdzeniami UE i umowa-mi mi´dzynarodowymi oraz stopniauwzgl´dnienia w nich zobowiàzaƒ, upraw-nieƒ i obowiàzków zawartych w dyrekty-wach UE dotyczàcych ochrony Êrodowiskai gospodarki wodnej.

Przy wykonywaniu ekspertyzy prawnejprzyj´to nast´pujàcy sposób analizy przed-miotowych ustaw. Cz´Êç pierwsza zawieraanaliz´ przepisów dyrektyw, rozporzàdzeƒi umów mi´dzynarodowych, do których przy-porzàdkowywane sà okreÊlone uregulowaniaanalizowanej ustawy. Oddzielny podrozdzia∏stanowi analiza mo˝liwoÊci absorpcji Êrodkówunijnych oraz usuni´cia istniejàcych barieruniemo˝liwiajàcych absorpcj´ takich Êrodków.Do analizy ka˝dej z ustaw dodano za∏àcznik,zawierajàcy szczegó∏owe rozpisanie dyrektywunijnych odnoszàcych si´ do tematyki analizo-wanej ustawy.

W cz´Êci drugiej wyszczególniono podsta-wy prawne, wychodzàc z przepisów polskiej

ustawy oraz przepisów wspólnotowych/mi´-dzynarodowych. Nast´pnie wskazano uwagiogólne, omawiajàce metody wdra˝ania przepi-sów unijnych oraz prawid∏owoÊci wdro˝eniai ogólnà charakterystyk´ transpozycji. W dal-szej kolejnoÊci wyartyku∏owano uwagi szcze-gó∏owe, zwiàzane z transpozycjà okreÊlonychprzepisów ustaw. Nast´pnie wskazano propo-zycje zmian w treÊci analizowanej ustawy. Au-torzy analizy przedstawili równie˝ uwagi i wnio-ski dotyczàce absorpcji Êrodków unijnych.

W wyniku przeprowadzonej analizy:• odtworzono w prawie krajowym przepisy za-

warte w dyrektywach,

• wskazano na potrzeby zmian aktów praw-nych oraz na uchylenie sprzecznych po-stanowieƒ krajowych, koniecznych dla za-gwarantowania, by prawo krajowe w pe∏niodzwierciedla∏o postanowienia dyrektyw,

• ustalono wnioski oraz wskazano na propo-zycje nowych rozwiàzaƒ, majàcych na celudoskonalenie przepisów z zakresu dziewi´-ciu analizowanych ustaw.

Wyniki badaƒ b´dà pomocne m.in. Mi´-dzyresortowemu Zespo∏owi ds. Przeglàdu Pra-wa Ochrony Ârodowiska i Gospodarki Wodnejdo opracowania propozycji znowelizowaniai poprawienia przedmiotowego prawa.

83

12-U-34: Wp∏yw ró˝nych wariantów selekcji indeksowej na zmiennoÊç genetycznà i zysk ge-netyczny populacji hodowlanej sosny zwyczajnej (temat sta˝owy). Okres realizacji: 2006,Zak∏ad Genetyki i Fizjologii Drzew LeÊnych, autor: dr in˝. Jan Kowalczyk, Maxims Filipovics.

Hodowla selekcyjna drzew leÊnych dà˝yzarówno do zwi´kszenia produkcyjnoÊci i po-lepszenia jakoÊci surowca drzewnego, jak i dopoprawy odpornoÊci drzewostanów na szkodypowodowane przez choroby i szkodniki. Dzia-∏ania selekcyjne prowadzà zwykle do ograni-czenia wielkoÊci populacji i jej zró˝nicowaniaoraz do zmiany frekwencji genów. Dotychcza-sowe badania naukowe wykaza∏y, ˝e mo˝liwyjest racjonalny kompromis mi´dzy zapotrze-bowaniem na intensywnà produkcj´ dobre-go jakoÊciowo drewna, a postulatem zacho-wania zmiennoÊci genetycznej drzew leÊnych.Szczególnie istotna jest wiedza dotyczàca po-ziomu, do jakiego mo˝na zredukowaç bioró˝-norodnoÊç genetycznà, aby nie wp∏yn´∏o to nastabilnoÊç populacji.

Celem pracy by∏o zaproponowanie meto-dy selekcji indywidualnej w doÊwiadczeniachrodowych, zapewniajàcej mo˝liwie najwi´k-szy zysk genetyczny przy jak najmniejszejstracie zró˝nicowania genetycznego wybranejgrupy osobników w stosunku do poczàtkowe-go poziomu zmiennoÊci genetycznej populacjihodowlanej.

Praca zosta∏a zrealizowane w Zak∏adzieGenetyki i Fizjologii Drzew LeÊnych InstytutuBadawczego LeÊnictwa w ramach sta˝u na-ukowego Maksimsa Filipovicsa z ¸otewskiegoInstytutu Badawczego LeÊnictwa, „SILAVA”,w Rydze na otwie.

Badania prowadzone by∏y na powierzchnidoÊwiadczalnej z rodami z wolnego zapyleniasosny zwyczajnej w NadleÊnictwie Rytel, za∏o-˝onej w 2004 r. Na powierzchni testowano ma-teria∏ z regionów pochodzenia: 207, 305, 307,501, 601. Powierzchnia zosta∏a za∏o˝onaw uk∏adzie poletek jednodrzewowych w wi´ê-bie 1,5 x 1,5 m (4444 szt./ha). W 2006 r. po za-koƒczeniu przyrostu pomierzono wysokoÊçi przyrost wysokoÊci w ostatnim roku wszyst-kich drzewek, oraz wykonano ocen´ prostoÊcistrza∏y. Najlepsze drzewka wybrano stosujàcró˝ne warianty selekcji: fenotypowà, indywi-dualnà, rodowà i kombinowanà. Obliczeniawykonano uwzgl´dniajàc wysokoÊç, przyrostwysokoÊci w ostatnim roku i prostoÊç strza∏yoraz parametry genetyczne tych cech.

Ka˝dym z tych sposobów selekcji wybra-no 1, 3, 5, 7, 10, 12, 15, 17, 20, 22, 25, 27 i 30procent ze wszystkich drzewek rosnàcychw doÊwiadczeniu. Dla tak wybranych drzewekza ka˝dym razem obliczono zysk genetycznyjako iloczyn odziedziczalnoÊci i ró˝nicy selek-cyjnej. ZmiennoÊç genetycznà charakteryzo-wano zaproponowanym przez Robertsonawskaênikiem efektywnej liczby rodów:

gdzie n oznacza liczb´ osobników w populacji,a nj liczb´ osobników w poszczególnych ro-dach.

N n ne j= ∑2 2/ ,

Aby okreÊliç intensywnoÊç selekcji, którapozwoli osiàgnàç najwy˝szy zysk genetycznyprzy mo˝liwie najwi´kszym poziomie zmienno-Êci genetycznej, obliczono równania regresji,opisujàce rozk∏ad zysku i zmiennoÊci w zale˝-noÊci od intensywnoÊci selekcji dla ka˝dej z za-stosowanych metod selekcji. U˝ywajàc proce-dury „uniroot” w programie statystycznym „R”obliczono miejsce przeci´cia funkcji regresji,które wyznaczy∏y poszukiwanà intensywnoÊçselekcji dla ka˝dego sposobu selekcji.

Najwa˝niejsze wyniki badaƒ:• Selekcja rodowa, w której wybiera si´ ca∏e

rody najbardziej ogranicza zró˝nicowaniegenetyczne w populacji hodowlanej.

• Selekcja indywidualna (masowa), w którejwybiera si´ najlepsze drzewa bez wzgl´du

na ich przynale˝noÊç do rodów zapewnianajwi´ksze zró˝nicowanie genetyczne spo-Êród metod selekcji genotypowych.

• Selekcja fenotypowa polegajàca na wybo-rze najlepszych drzewek tylko po cechachfenotypowych, w tym przypadku da∏a wynikipodobne do selekcji masowej.

• Dla celów gospodarczych, gdy priorytetemjest zachowanie zmiennoÊci genetycznej,rekomendowana jest selekcja indywidualna.

• Selekcj´ kombinowanà nale˝y stosowaç, je-Êli za priorytet przyjmuje si´ osiàgni´cie jaknajwi´kszego zysku genetycznego.

• Procent wybranych drzew w punkcie opty-malizacji wynosi od 8 do 24, natomiast zyskgenetyczny, w zale˝noÊci od rodzaju selek-cji wynosi od 5 do 43%.

84

0 5 10 15 20 25 30 35

0.0

0.2

0.4

0.6

0.8

1.0

0 5 10 15 20 25 30 35

0.0

0.2

0.4

0.6

0.8

1.0

Procent wybranych drzewZ

ysk

– Z

ró˝n

ico

wa

nie

zysk genetycznyzróżnicowanie genetyczne

Selekcja kombinowana

Krzywe regresjidla zyskui zró˝nicowaniagenetycznegoprzy ró˝nychsposobachselekcji

0 5 10 15 20 25 30 35

1.0

0.0

0.2

0.4

0.6

0.8

Procent wybranych drzew

Zys

k –

Zró

˝nic

ow

an

ie

zysk genetycznyzróżnicowanie genetyczne

Selekcja indywidualna

0 10 20 30 40 50

0.0

0.2

0.4

0.6

0.8

1.0

0 10 20 30 40 50

0.0

0.2

0.4

0.6

0.8

1.0

Procent wybranych drzew

Zys

k –

Zró

˝nic

ow

an

ie

zysk genetycznyzróżnicowanie genetyczne

Selekcja rodowa

0 5 10 15 20 25 30 35

0.0.

20.

40.

60.

81.

0.0

Procent wybranych drzew

Zys

k –

Zró

˝nic

ow

an

ie

zysk genetycznyzróżnicowanie genetyczne

Selekcja fenotypowa

W celu opracowania integrowanej metodyochrony kasztanowców przed szrotówkiemkasztanowcowiaczkiem Cameraria ohridellaprowadzono w latach 2004–2006 badania nadwp∏ywem wrogów naturalnych (mikroorgani-zmów chorobotwórczych i parazytoidów) napopulacje szkodnika oraz przeprowadzonoocen´ skutecznoÊci metod mechanicznych(grabienie liÊci, opaski lepowe) biotechnicz-nych (pu∏apki feromonowe) i chemicznych(Êrodki owadobójcze stosowane doglebowo,w formie oprysków koron drzew lub iniekcji dopni) w redukcji uszkodzenia liÊci.

Wyniki badaƒ dotyczàcych frekwencji po-ra˝onych przez mikroorganizmy osobnikówszrotówka kasztanowcowiaczka z ró˝nych po-chodzeƒ wykaza∏y, ˝e entomopatogenicznemikroorganizmy nale˝àce do bakterii, mikro-sporidiów i grzybów mitosporowych majàw warunkach naturalnych niewielki wp∏yw naliczebnoÊç populacji szrotówka kasztanowco-wiaczka. Stwierdzono, ˝e entomopatogenicz-ne grzyby z rodzajów: Beauveria sp., Paecilo-myces sp. i. Lecanicillium sp. pora˝a∏y od 0 do2,6% populacji szrotówka w stadium zimujà-cej poczwarki.

Pora˝enie przez parazytoidy (spaso˝yto-wanie) obserwowanych populacji szrotówkakasztanowcowiaczka okaza∏o si´ zmienne nabadanych stanowiskach. ZmiennoÊç ta by∏aw du˝ym stopniu zwiàzana z przebiegiemtemperatury w trakcie sezonu wegetacyjnegooraz z nas∏onecznieniem miejsca, na którymros∏y kasztanowce. Na ch∏odnych i silnie ocie-nionych stanowiskach kasztanowca spaso˝y-towanie poczwarek szrotówka si´ga∏o 15%.Wyraênie odmienne okaza∏o si´ spaso˝yto-wanie szrotówka na stanowiskach dobrzeoÊwietlonych – populacja poczwarek szrotów-ka by∏a pora˝ona w 46–70%.

Ocena mechanicznych metod ochronykasztanowców przed szrotówkiem wykaza∏a,˝e najprostszà i w wielu przypadkach bardzoefektywnà metodà redukcji liczebnoÊci szro-

tówka jest jesienne wygrabianie liÊci spoddrzew i niszczenie ich lub kompostowanie.Usuwanie liÊci jest szczególnie skutecznew przypadkach pojedynczo rosnàcych kaszta-nowców, w miejscach, gdzie powierzchniagleby nie jest poroÊni´ta trawà, roÊlinami okry-wowymi lub chwastami. Drugà stosowanàw praktyce metodà ograniczania populacjimotyli szrotówka jest zak∏adanie opasek lepo-wych na pnie drzew. EfektywnoÊç od∏owuszrotówka kasztanowcowiaczka na opaski le-powe z czarnej folii jest ÊciÊle zwiàzana z wiel-koÊcià powierzchni lepowej, im jest ona wi´k-sza, tym wy˝sze sà od∏owy motyli. Zaletàomawianej metody jest fakt, ˝e od∏awiajà si´motyle zarówno samców, jak i samic, wadà– ˝e od∏owione zostajà liczne osobniki owa-dów innych gatunków, np. mrówek, a efektyw-noÊç metody zale˝y od trwa∏oÊci stosowanegolepu oraz od stopnia pokrycia powierzchni∏ownej motylami i ∏uskami ze skrzyde∏, któremogà spowodowaç znaczne obni˝enie lubograniczenie w∏aÊciwoÊci ∏ownej opaski.

W wyniku badaƒ krajowych i zagranicz-nych feromonów do od∏owów samców motylistwierdzono, ˝e najskuteczniejszy okaza∏ si´dyspenser zawierajàcy 40 mg feromonu szro-tówka kasztanowcowiaczka produkcji Instytu-tu Przemys∏u Organicznego w po∏àczeniuz pu∏apkà kominkowà MK. Pu∏apka MK cha-rakteryzuje si´ bardzo dobrà selektywnoÊciài wysokà efektywnoÊcià od∏owów szrotówka.W Êwietle przeprowadzonych badaƒ nale˝yjednak nadmieniç, ˝e ani opaski lepowe, anipu∏apki feromonowe stosowane oddzielnie niedajà zadawalajàcych efektów w ochroniekasztanowców przed przedwczesnym usy-chaniem i opadaniem liÊci.

W ramach prac nad integrowanà metodàochrony kasztanowców przeprowadzono pró-by zwalczania szrotówka przy u˝yciu insekty-cydów. Ocena skutecznoÊci chlotianidyny za-stosowanej doglebowo w formie preparatuApacz 50 WG wykaza∏a, e chroni ona w pe∏ni

85

13-U-17: Integrowana metoda ochrony kasztanowca bia∏ego (Aesculus hippocastanum L.)przed szrotówkiem kasztanowcowiaczkiem (Cameraria ohridella). Okres realiza-cji: 2004–2006, Zak∏ad Ochrony Lasu, Zak∏ad Gospodarki LeÊnej Regionów Górskich, Insty-tut Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach, autor: prof. dr hab. Barbara G∏owacka,wspó∏autorzy: doc. dr hab. Andrzej Kolk + zespó∏, dr in˝. Cezary Bystrowski, dr in˝. Mieczy-s∏aw Kosibowicz + zespó∏, dr Alicja Sierpiƒska, prof. dr hab. Gabriel abanowski + zespó∏.

kasztanowce przed zasiedleniem przez szro-tówka kasztanowcowiaczka. Przeprowadzonew 2006 r. obserwacje kasztanowców zabez-

pieczanych chlotianidynà w 2005 r. wskazujà,˝e jej owadobójcze dzia∏anie utrzyma∏o si´przez 2 lata i liÊcie drzew traktowanych w po-przednim roku równie˝ nie zosta∏y zasiedloneprzez szrotówka. Stwierdzono równie˝ wyso-kà skutecznoÊç preparatu Dimilin 25 WPw ochronie kasztanowców przed szrotówkiemkasztanowcowiaczkiem. Jednokrotne u˝ycieinsektycydu w st´˝eniu 0,05% do opryskaniakoron drzew spowodowa∏o znacznà redukcj´uszkodzeƒ liÊci i chroni∏o kasztanowce przedich zasiedlaniem przez szkodnika przez ca∏ysezon wegetacyjny.

Zastosowana w formie iniekcji do pni(zarówno metodà standardowà za pomocàpistoletu dozujàcego, jak i ciÊnieniowà przyu˝yciu strzykawki „Chemjet”) abamektyna za-warta w preparatach Treex 200 SL i Treex 25SL wykazywa∏a bardzo wysokà skutecznoÊçbezpoÊrednià (w roku stosowania) i nast´p-czà (rok po zastosowaniu). Niezale˝nie odzastosowanej metody, wystarczajàco sku-teczna okaza∏a si´ dawka preparatów w ilo-Êci 18 ml na metr obwodu pierÊnicowego pniadrzewa.

Uzyskane wyniki trzyletnich badaƒ nadczynnikami ograniczajàcymi liczebnoÊç szro-tówka kasztanowcowiaczka zosta∏y wykorzy-stane do opracowania integrowanej metodyochrony kasztanowców uwzgl´dniajàcej ro-dzaj stanowiska: parki i aleje parkowe orazszlaki komunikacyjne i osiedla mieszkaniowe.

86

13-U-26: Wp∏yw defoliacji spowodowanej przez szkodniki liÊcio˝erne na regeneracj´i prze˝ywalnoÊç drzew i drzewostanów sosnowych w NadleÊnictwie Wymiarki (tematsta˝owy). Okres realizacji: 2006, Zak∏ad Ochrony Lasu, autorzy: dr in˝. Tomasz Jab∏oƒski,Oleg Ponomaryov.

W pracy przedstawiono wyniki badaƒ nadocenà wp∏ywu defoliacji spowodowanej przezstrzygoni´ choinówk´ i gatunki towarzyszàce:barczatk´ sosnówk´ i brudnic´ mniszk´ naregeneracj´ i prze˝ywalnoÊç uszkodzonychdrzew i drzewostanów sosnowych.

W ramach badaƒ dokonano:• oceny stopnia regeneracji uszkodzonych

koron drzew w zale˝noÊci od stopnia defo-liacji, pozycji biosocjalnej drzewa w drzewo-stanie (jakoÊci korony) i czasu, który up∏ynà∏od defoliacji,

• okreÊlenia struktury i intensywnoÊci wydzie-lania si´ posuszu w uszkodzonych drzewo-stanach w zale˝noÊci od stopnia defoliacji,pozycji biosocjalnej drzewa w drzewostanie(jakoÊci korony) i czasu, który up∏ynà∏ od de-foliacji,

• okreÊlenia zmian przyrostu gruboÊci uszko-dzonych drzew w zale˝noÊci od stopnia de-foliacji, pozycji biosocjalnej drzewa w drze-wostanie (jakoÊci korony) i czasu, któryup∏ynà∏ od defoliacji.

Materia∏ badawczy zebrano z 4 powierzch-

LiÊcie z drzew kontrolnych (u góry) i traktowanychpreparatem Apacz 50 WG

ni doÊwiadczalnych za∏o˝onych na terenie Nad-leÊnictwa Wymiarki (RDLP w Zielonej Górze)w drzewostanach sosnowych II klasy wieku ro-snàcych na siedlisku BÊw.

Stopnieƒ regeneracji koron uszkodzonychdrzew próbnych okreÊlano na podstawiewzrokowej oceny defoliacji przeprowadzanejjesienià, po zakoƒczeniu kolejnych sezonówwegetacyjnych w ca∏ym okresie badawczym.Dodatkowo wykonano kompleksowà ocen´kondycji koron drzew próbnych za pomocàwskaênika uszkodzenia koron (W).

Analiz´ struktury i intensywnoÊci wydzie-lania si´ posuszu wykonano na podstawie wy-ników corocznej inwentaryzacji martwychdrzew na powierzchniach doÊwiadczalnych.

W celu okreÊlenia zmian przyrostu grubo-Êci uszkodzonych drzewostanów ze wszyst-kich powierzchni doÊwiadczalnych pobranopróbki (tzw. nawiertki) Êwidrem przyrostowymPresslera. OkreÊlono równie˝ wp∏yw uszko-dzenia igliwia przez strzygoni´ choinówk´i póêniejszej jego regeneracji na tempo wzro-stu pierÊnicy drzew (C).

Uzyskane wyniki badaƒ potwierdzajà ist-nienie zale˝noÊci przyczynowo-skutkowychpomi´dzy defoliacjà, procesem regeneracjizniszczonego aparatu asymilacyjnego i prze-˝ywalnoÊcià drzew i drzewostanów sosno-wych uszkadzanych przez strzygoni´ cho-inówke i towarzyszàce jej foliofagi.

Widoczna jest przede wszystkim zale˝-noÊç stopnia defoliacji korony od pozycji bio-socjalnej uszkodzonego drzewa. Osobniki zaj-mujàce niskà pozycj´ biosocjalnà, tj. drzewaprzyg∏uszone i opanowane, charakteryzowa∏ysi´ przewa˝nie wy˝szym stopniem defoliacjikoron w porównaniu z drzewami panujàcymii wspó∏panujàcymi.

Nasilenie procesu zamierania uszkodzo-nych drzew w drzewostanie zale˝a∏o przedewszystkim od stopnia defoliacji. Wraz ze wzro-stem poziomu defoliacji koron wzrasta∏a iloÊçzamierajàcych drzew. Kolejnym czynnikiem,który wp∏ynà∏ na charakter procesu zamieraniauszkodzonych drzew by∏a struktura biosocjalnadrzewostanów. Na wszystkich powierzchniachdoÊwiadczalnych posusz sk∏ada∏ si´ przedewszystkim z drzew przyg∏uszonych i opanowa-nych. Analiza czasowa wydzielania si´ uszko-dzonych drzew z drzewostanów wykaza∏a, ˝e

proces ten trwa∏ od jednego roku do pi´ciu latpo defoliacji. Najszybciej zamiera∏y drzewa naj-silniej uszkodzone, zajmujàce jednoczeÊnie ni-skà pozycj´ biosocjalnà w drzewostanie.

Na podstawie uzyskanych wyników ba-daƒ sformu∏owano nast´pujàce stwierdzenia:• Drzewostany sosnowe na wszystkich po-

wierzchniach doÊwiadczalnych charaktery-zowa∏y si´ wysokà odpornoÊcià na defoliacj´spowodowanà przez strzygoni´ choinówk´i gatunki towarzyszàce.

• Stwierdzono istotne ró˝nice w defoliacji ko-ron drzew zajmujàcych ró˝nà pozycj´ bio-socjalnà w drzewostanie. Wzrasta∏a ona(0 → 100%) wraz z pogarszaniem si´ stano-wiska biosocjalnego drzew.

• BezpoÊrednie skutki defoliacji przejawia∏y si´przede wszystkim zwi´kszonà intensywno-Êcià procesu wydzielania si´ uszkodzonychdrzew. IntensywnoÊç tego procesu wzrasta∏awraz ze zmniejszaniem si´ iloÊci igliwia po-zostajàcego na drzewach i pogarszaniem si´stanowiska biosocjalnego drzew.

• Niska ÊmiertelnoÊç drzew uszkodzonychprzez foliofagi nie spowodowa∏a istotnychzmian struktury biosocjalnej drzewostanówsosnowych na powierzchniach doÊwiad-czalnych.

• Nie stwierdzono istotnego wp∏ywu defoliacjina przyrost gruboÊci drzew prze˝ywajàcych;obni˝enie przyrostu gruboÊci mia∏o jedynieokresowy charakter i nie spowodowa∏o istot-nych zmian tempa przyrostu pierÊnicy.

87

Korelacja pomi´dzy defoliacjà koron drzewa skumulowanà ÊmiertelnoÊcià [r(X,Y) = 0,7738;p = 0,0086]

0 20 40 60 80 100

defoliacja [%]

0,0

0,2

0,4

0,6

0,8

1,0

1,2

1,4

1,6

1,8

2,0

2,2

skum

ulo

wana ś

mie

rteln

ość

[%

]

95% p.ufności

Celem pracy by∏o zapoznanie si´ doc. O.Bokotey, sta˝ysty z Ukrainy, z doÊwiadcze-niem i metodami stosowanymi w prowadzeniuprzyrodniczo-ochronnych dzia∏aƒ w Biesz-czadzkim Parku Narodowym, który jest cz´-Êcià trójstronnego (Polska, Ukraina, S∏owacja)Parku Biosfery „Karpaty Wschodnie”. Uzyska-ne informacje umo˝liwià przygotowaniewspólnej platformy do wykonywania porówny-walnych obserwacji procesów przyrodniczychw Parku Biosfery „Karpaty Wschodnie”.

W czasie odbywania sta˝u w Biesz-czadzkim Parku Narodowym, wchodzàcymw sk∏ad trójstronnego Parku Biosfery „Karpa-ty Wschodnie” doc. Bokotey zapozna∏ si´z doÊwiadczeniami pracowników parkuw zakresie ochrony przyrody. Pozna∏ do-kumentacje, publikacje naukowe i popular-no-naukowe, dotyczàce w szczególnoÊciBieszczadzkiego Parku Narodowego, pozna∏zasoby Muzeum Przyrodniczego w Ustrzy-kach Dolnych i zasady pracy OÊrodka Infor-macyjno-Edukacyjnego w Lutowiskach, spo-soby ochrony przyrody i gospodarowania.

W okresie odbywania sta˝u, doc. Bokoyeywzià∏ udzia∏ w kilku konferencjach odbywajà-cych si´ w Bieszczadach w Polsce oraz naS∏owacji i Ukrainie, wyg∏aszajàc referaty.

Przygotowany zosta∏ projekt przeprowa-dzenia wspólnych dzia∏aƒ w celu unifikacjipierwotnych obserwacji dynamiki procesówprzyrodniczych i otrzymania w rezultacieobiektywnych informacji odnoÊnie sukcesjizachodzàcych na terenach leÊnych ParkuBiosfery.

O. Bokotey zapozna∏ dyrektorów Biesz-czadzkiego Parku Narodowego (Polska), Par-ku Narodowego „Po∏oniny” (S∏owacja) orazU˝aƒskiego Parku Narodowego (Ukraina)z przygotowanym tekstem umowy o mi´dzy-narodowej wspó∏pracy dotyczàcej stworzeniaplatformy dla wspólnych dzia∏aƒ w trójstron-nym Parku Biosfery „Karpaty Wschodnie”

i uzyska∏ ich aprobat´. Przygotowa∏ równie˝wytyczne w sprawie pomocy metodycznychdo prowadzenia najprostszych obserwacji mo-nitoringowych w terenie oraz plan realizacjiswoich zamierzeƒ w formie kilkuletniego pro-jektu naukowo-badawczego.

Potencja∏ naukowo-techniczny Biesz-czadzkiego Parku Narodowego stwarza pe∏nemo˝liwoÊci przeprowadzenia wspólnych dzia-∏aƒ w celu unifikacji pierwotnych obserwacjidynamiki procesów przyrodniczych i otrzy-mania w rezultacie obiektywnych informacjiodnoÊnie sukcesji zachodzàcych na terenachleÊnych po obu stronach makrozboczy Biesz-czadów, nale˝àcych do dwóch zlewisk rzecz-nych – Dunaju oraz Wis∏y.

Ustanowienie Parku Biosfery, jak równie˝wielop∏aszczyznowa wspó∏praca na pozio-mach gospodarczym i ekologicznym, jest po-czàtkiem dalszych dzia∏aƒ w celu koordynacjii rozbudowywania kompleksowych, trójstron-nych (Polska – S∏owacja – Ukraina) przed-si´wzi´ç w celu ochrony i zachowania przyro-dy Bieszczadów – unikatowej cz´Êci KarpatWschodnich.

Zebrany w czasie sta˝u materia∏ – opra-cowany i uogólniony – pozwala na zapropono-wanie tematycznych podstaw dla wspólnegopolsko-s∏owacko-ukraiƒskiego projektu badaƒna terytorium Mi´dzynarodowego trójstronne-go Parku Biosfery „Karpaty Wschodnie”.

W rezerwatach i parkach narodowych naUkrainie zosta∏ opracowany i skutecznie funk-cjonuje system prowadzenia podstawowychkart obserwacyjnych; na Êcie˝kach parków,które codziennie patrolujà leÊnicy, wyznaczo-ne zosta∏y sta∏e stanowiska dla prowadzeniaobserwacji fenologicznych (zoologicznych,botanicznych i klimatycznych). Cyklicznie od-bywajà si´ szkolenia przedstawicieli stra˝yleÊnej, przeprowadzane przez pracownikównaukowych parków lub przez zaproszonychnaukowców uniwersyteckich. Chodzi o obser-

88

16-U-18: Organizacja i dzia∏alnoÊç polskich parków narodowych na przyk∏adzie Biesz-czadzkiego Parku Narodowego – przygotowanie platformy dla wspólnych dzia∏aƒ do-tyczàcych unifikacji podstawowych obserwacji dynamiki przyrodniczych procesóww trójstronnym Parku Biosfery „Karpaty Wschodnie” (temat sta˝owy). Okres reali-zacji: 2006, Zak∏ad Gospodarki LeÊnej Regionów Górskich, autorzy: dr in˝. Marcin Jachym,doc. Oleksandr Bokotey (U˝gorodzki Narodowy Uniwersytet, Ukraina), prof. dr hab. Stani-s∏aw Niemtur.

wacje, które mogà byç prowadzone przez pra-cowników s∏u˝b leÊnych, majàcych tylko pod-stawowe lub Êrednie wykszta∏cenie specja-listyczne. Ich obserwacje mogà jednakodegraç znaczàcà rol´ w systemie monito-ringu przyrodniczego. Informacje z tysi´cywype∏nionych podstawowych kart obserwa-cyjnych i notatek ze sta∏ych stanowisk do pro-wadzenia obserwacji fenologicznych sà wpi-sywane do elektronicznej bazy danych i po

ich opracowaniu publikowane w roczniku„Kroniki przyrodnicze”.

Celem propozycji doc. Oleksandra Boko-tey jest wykorzystanie wzajemnych doÊwiad-czeƒ, a nast´pnie stworzenie wspólnegodla wszystkich trzech sektorów narodo-wych Parku Biosfery „Karpaty Wschodnie”systemu prowadzenia obserwacji przyrod-niczych (zoologicznych, botanicznych i kli-matycznych).

89

19-U-52: Ocena wp∏ywu wybranych definicji lasu na wielkoÊç powierzchni leÊnejw aspekcie sprawozdawczoÊci mi´dzynarodowej (temat sta˝owy). Okres reali-zacji: 2006 r., Zak∏ad Urzàdzania i Monitoringu Lasu, autorzy: dr in˝. Grzegorz Zajàczkowski,dr in˝. Roman Michalak, mgr in˝. Serhiy Kopiy, mgr in˝. Krzysztof Stereƒczak, mgr Bart∏o-miej Dzier˝a.

Opracowanie wykonane zosta∏o w Zak∏a-dzie Urzàdzania i Monitoringu Lasu InstytutuBadawczego LeÊnictwa w ramach sta˝u na-ukowego Serhiya Kopiya z Ukraiƒskiego Paƒ-stwowego Uniwersytetu LeÊno-Technicznegowe Lwowie.

Projekt zwiàzany by∏ z zagadnieniemdefinicji lasu w aspekcie mi´dzynarodowejsprawozdawczoÊci, którà Polska, jako sy-gnatariusz wielu porozumieƒ, jest zobowiàza-na realizowaç. Ze wzgl´du na rozbie˝noÊciw krajowych definicjach lasu, organizacjemi´dzynarodowe (FAO, Europejska KomisjaGospodarcza) podj´∏y dzia∏ania zmierzajàcedo ujednolicenia kryteriów uznawania obsza-rów zadrzewionych za las. ZaproponowanowartoÊci graniczne, m.in. dla takich kryteriówjak: minimalna powierzchnia kompleksu leÊ-nego, stopieƒ pokrycia koron i wysokoÊçdrzew.

Niniejszy projekt mia∏ na celu sprawdze-nie konsekwencji przyj´cia w/w kryteriów wy-branych definicji lasu na lesistoÊç Polski,a w szczególnoÊci jednego z parametrów defi-nicji lasu, jakim jest minimalna powierzchnialasu. W analizie uwzgl´dniono definicj´ lasuz „Ustawy o lasach”, definicj´ zaproponowanàprzez FAO/EKG oraz definicj´ opracowanà dlapotrzeb Protoko∏u z Kyoto.

Projekt zrealizowano na przyk∏adzie rolni-czej Gminy Âwiecie nad Osà, w której istot-nym elementem krajobrazu sà zadrzewienia– drzewiaste zespo∏y roÊlinne, które w aspek-

cie zastosowania ró˝nych definicji lasu, mogàbyç uznawane za obiekty leÊne.

W 1997 r. zadrzewienia te zosta∏y zinwen-taryzowane, wykonano równie˝ barwne zdj´-cia lotnicze tego terenu w skali 1 : 26 000.Powy˝sze materia∏y pos∏u˝y∏y do ponownejinwentaryzacji zadrzewieƒ i obszarów leÊ-nych z poziomu lotniczego. Otrzymane wynikiwykorzystano do przeprowadzenia symulacjiokreÊlenia powierzchni leÊnej obiektu w zale˝-noÊci od przyj´tego kryterium minimalnej wiel-koÊci kompleksu leÊnego.

Przeprowadzony eksperyment jedno-znacznie wykaza∏ istotny wp∏yw kryterium mi-nimalnej powierzchni kompleksu leÊnego nalesistoÊç Gminy Âwiecie nad Osà. W zale˝no-Êci od przyj´tej definicji lasu, wartoÊç ta kszta∏-

Typowe zadrzewienie powierzchniowe na terenieGminy Âwiecie nad Osà

towa∏a si´ na poziomie od 8,3 do 9,4%, i w ka˝-dym przypadku by∏a wy˝sza od oficjalnie po-dawanej w statystykach Gminy (7,7%). Wyka-zano ponadto rozbie˝noÊci pomi´dzy oficjalniepodawanà lesistoÊcià Gminy a faktycznym jejstanem, wynikajàcym z braku aktualizacji da-nych o nowo zalesionych terenach.

Stwierdzono, ˝e zastosowanie definicjiEKG/FAO, a tym samym wartoÊci 0,5 ha jakominimalnej powierzchni lasu, b´dzie skutko-waç wzrostem lesistoÊci Polski rz´du kilkuprocent. W przypadku zastosowania definicjiprzygotowanej dla potrzeb Protoko∏u z Kyoto,przy uwzgl´dnieniu granicznej wartoÊci na po-ziomie 0,1 ha, nale˝y si´ liczyç z kolejnym nie-wielkim wzrostem tej wartoÊci. JednoczeÊniewydaje si´, e z ekologicznego i praktycznegopunktu widzenia nale˝y przyjàç powierzch-ni´ 0,5 ha za minimalnà wartoÊç progowà dlapotrzeb kwalifikowania obszarów zadrzewio-nych do kategorii LAS.

90

27-U-08: Ocena wp∏ywu potencjalnych êróde∏ infekcji (woda, gleba, pod∏o˝a szkó∏karskie,sadzonki) na wyst´powanie Phytophthora w Êrodowisku leÊnym (na przyk∏adzie drze-wostanów liÊciastych NadleÊnictwa Ko∏o. Okres realizacji: 2006, Zak∏ad Fitopatologii LeÊ-nej, autor: dr in˝. Tomasz Oszako.

Badania prowadzono na terenie NadleÊ-nictwa Ko∏o w celu stwierdzenia potencjalnychêróde∏ infekcji drzew leÊnych ze strony patoge-nów korzeni (Oomycetes). Analizie poddanowod´ zbiorników naturalnych (rzek, jezior)oraz gleb´ pobranà z drzewostanów (chorychi zdrowych) i szkó∏ki Kiejsze, produkujàcej ma-teria∏ sadzeniowy dla NadleÊnictwa. Do izolacjipatogenów wykorzystano pu∏apki roÊlinne (li-Êcie ró˝aneczników), które stanowià atrakcyj-nà, naturalnà po˝ywk´ dla rozwoju l´gniow-ców Oomycetes. Do tej klasy nale˝à groênepatogeny z rodzaju Phytophthora i Pythiumatakujàce korzenie i szyj´ korzeniowà, powo-dujàce choroby wielu gatunków drzew leÊnych.W rezultacie przeszczepieƒ na odpowiedniepo˝ywki uzyskano czyste kultury Oomycetes,które identyfikowano za pomocà technik biolo-gii molekularnej. Wykorzystano 2 rodzaje ∏aƒ-cuchowej reakcji polymerazy PCR i Real TimePCR (w czasie rzeczywistym) przy u˝yciu spe-cyficznych starterów, charakterystycznych dladanego gatunku, umo˝liwiajàce testowanie

próbek pod kàtem wyst´powania poznanychw leÊnictwie patogenów rodzaju Phytophthora.Podobnie, zastosowanie techniki trawieniaspecyficznych fragmentów DNA (RFLP) za po-mocà trzech rodzajów enzymów (Taql, Mspli Alu) umo˝liwi∏o identyfikacj´ gatunkowà izola-tów.

Wykonano (wirtualnie, a nast´pnie w rze-czywistoÊci) przebieg reakcji ci´cia ∏aƒcuchówDNA Phytophthora polonica enzymami re-

Zadrzewienia powierzchniowe (kolor czerwony),tereny leÊne (kolor zielony) oraz nowe zalesienia(kolor pomaraƒczowy) na obszarze Gminy Âwiecienad Osà

Czyste kultury P. citricola i P. citrophthorana po˝ywce DPA (fot. K. Gàszczyk)

strykcyjnymi, uzyskujàc potwierdzenie ocze-kiwanych wyników po procesie elektroforezyna ˝elu agarozowym. Analizy sekwencji DNAwybranych izolatów umo˝liwi∏y stwierdzeniew glebie obumierajàcych drzewostanów ol-szowych nad rzekà Ner obecnoÊci nowegogatunku P. polonica. Jego wyst´powanie – jakdotàd – potwierdzono tylko w Polsce. Obec-noÊç w glebie chorych drzewostanów olszo-wych Phytohthora cambivora, Phytophthoracitricola i Phtytophthora sp. P104 gatunkiÊwiadczy o prawdopodobnym ich udzialew procesach obumierania drzew. Mogà oneuszkadzaç zarówno korzenie drobne, szyjekorzeniowe, jak i kambium pni drzew.

Rozwój zarodników p∏ywkowych (oospor)stymuluje okresowe zalewanie gleby przez

wod´ z rzeki. Jest ona równie˝ êród∏em infek-cji, niosàc materia∏ propagacyjny ró˝nych pa-togenów. Woda pobierana do podlewania ro-Êlin z jeziora (przy szkó∏ce Kiejszach) zawieramateria∏ infekcyjny, tj. oospory patogenów ro-dzaju Phytophthora. W zwiàzku z tym suge-ruje si´ zainstalowanie przy uj´ciu wody naszkó∏ce systemu filtrów biologicznych, któreeliminowa∏yby êród∏o infekcji. Dzia∏anie takiezmniejszy∏by potencja∏ infekcyjny i ryzyko wy-stàpienia chorób, co z kolei poprawi∏oby zdro-wotnoÊç sadzonek, bez koniecznoÊci stoso-wania du˝ych iloÊci fungicydów. Do czasuwykonania zaproponowanej inwestycji naszkó∏ce konieczne jest naprzemiennie stoso-wanie preparatów ochronnych dopuszczo-nych do u˝ytku w leÊnictwie.

91

5) FINANSOWANE PRZEZ G¸ÓWNY INSPEKTORAT OCHRONY ÂRODOWISKA

NCR-213: Monitoring lasów – ocena stanu zdrowotnego lasów w Polsce w latach 1991-–2005. Okres realizacji: 2006, Zak∏ad Urzàdzania i Monitoringu Lasu, Zak∏ad Siedliskoznaw-stwa, autorzy: mgr in˝. Jerzy Wawrzoniak, dr in˝. Józef Wójcik, mgr in˝. Leszek Kluziƒski,mgr Jadwiga Ma∏achowska, mgr Robert Hildebrand, mgr Mieczys∏aw Pluciak.

W 15-letnim okresie funkcjonowania mo-nitoringu lasu w Êrodowisku przyrodniczymPolski zachodzi∏y znaczàce zmiany, oddzia∏u-jàce na kondycj´ lasów. Stan zdrowotny drze-wostanów w latach 1991–1995 wykazywa∏stosunkowo wysoki poziom uszkodzenia. Do-piero od 1996 r. zarysowa∏a si´ trwa∏a tenden-cja poprawy, która trwa do dzisiaj, wykazujàcpewne wahania zale˝ne od warunków pogo-dowych.

Lata 90. charakteryzowa∏y si´ wyraênymspadkiem st´˝eƒ zanieczyszczeƒ powietrza,w szczególnoÊci dwutlenku siarki i dwutlenkuazotu. Od 2000 r. spadek st´˝enia dwutlenkusiarki zosta∏ zahamowany i utrzymuje si´ napodobnym poziomie od pi´ciu lat. Spadkowatendencja dwutlenku azotu usta∏a w 1997 r.i potem odnotowano okresy jego ponownegowzrostu, lecz nie osiàgnà∏ on ju˝ poziomuz lat 90.

Podobny charakter mia∏y zmiany kwaso-woÊci opadów atmosferycznych. Od 1997 r.do 2002 r. zaobserwowano sta∏y spadek kwa-sowoÊci opadów. W latach 2003–2005 ten-dencja ta zosta∏a zahamowana, a w 2003 r.

odnotowano wzrost kwasowoÊci opadów at-mosferycznych. Depozyt zwiàzków azoto-wych po osiàgni´ciu maksimum w 1999 r. zna-czàco zmniejszy∏ si´, utrzymujàc sta∏y poziomw latach 2000–2005.

Zarówno niedobory wody, które wystàpi∏yw latach 1991–1994 i 2002–2005, jak i spadekzanieczyszczeƒ powietrza, wp∏yn´∏y na zmia-n´ poziomu uszkodzenia monitorowanych ga-tunków drzewiastych. W poczàtkowym okre-

pH opadu atmosferycznego na tle uszkodzeniadrzewostanów w Polsce (lata 1996–2005)

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005

Ud

ział

drz

ew w

kl.

usz

k. 2

-3 [

%]

4.2

4.4

4.6

4.8

5.0

5.2

5.4

pH

pH

gatunki razem

sie obserwacji wysoki poziom uszkodzeniawykazywa∏y gatunki iglaste, w szczególnoÊcijod∏a i Êwierk. W latach 2001–2005 gatunkiiglaste poprawi∏y swojà kondycj´, natomiastgatunki liÊciaste wykazujà jej pogorszenie.Tendencja pogorszenia stanu zdrowotnegoszczególnie wyraênie wystàpi∏a w drzewosta-nach d´bowych.

W okresie omawianych pi´tnastu lat na-st´powa∏ proces wyrównywania si´ poziomuzdrowotnoÊci drzewostanów w Polsce. W po-czàtkowym okresie zdecydowanie najwy˝szàzdrowotnoÊç wykazywa∏y drzewostany Polskipó∏nocnej i pó∏nocno-wschodniej, a najwy˝szypoziom uszkodzenia odnotowywano w Polscepo∏udniowej. Pod koniec pi´tnastoletniegookresu ró˝nice zmniejszy∏y si´ znacznie.Drzewostany Polski po∏udniowej wykaza∏y po-praw´ poziom zdrowotnoÊci, podczas gdydrzewostany Polski pó∏nocnej i pó∏nocno--wschodniej utrzymywa∏y poziom zdrowotno-Êci lub okresowo wykazywa∏y pewne pogor-szenie kondycji. Proces ten mia∏ zapewne

zwiàzek ze zmniejszeniem si´ poziomu zanie-czyszczeƒ powietrza w po∏udniowych regio-nach Polski.

92

6) FINANSOWANE PRZEZ INNYCH ZLECENIODAWCÓW KRAJOWYCH

26-U-12: Krajowa Sieç Informacji o Bioró˝norodnoÊci. Okres realizacji: 2005–2006, Zak∏adLasów Naturalnych, autorzy: prof. dr hab. Jerzy M. Gutowski, in˝. Krzysztof Suçko, MarekWo∏kowycki.

Zak∏ad Lasów Naturalnych (ZLN) w∏àczy∏si´ do Krajowej Sieci Informacji o Bioró˝no-rodnoÊci (KSIB) koordynowanej w ramachPolski przez Uniwersytet Warszawski. W´ze∏narodowy tej sieci jest z kolei cz´Êcià GBIF– Êwiatowego systemu informacji o bioró˝no-rodnoÊci (Global Biodiversity Information Fa-cility). Celem KSIB jest udost´pnienie pol-skich zasobów informacji o bioró˝norodnoÊcioraz ustanowienie i wdro˝enie wspólnychstandardów.

W 2006 r. przygotowano i umieszczonow sieci 10 547 rekordów. ¸àcznie w latach2005–2006 umieszczono w sieci 18 964 re-kordy dotyczàce 4 085 gatunków. Oko∏o 48%z tych rekordów (90 48) stanowià obserwacje,pozosta∏e 52% (9 916) powsta∏o na podstawieokazów dowodowych przechowywanychw ZLN. W 2006 r. skoncentrowano si´ natrzech kierunkach:

• wprowadzeniu do sieci danych entomolo-gicznych, g∏ównie pochodzàcych z badaƒprowadzonych w borach sosnowych Polski,a tak˝e (chocia˝ w znacznie mniejszymstopniu) z innych obserwacji dotyczàcychColeoptera. ¸àcznie udost´pniono 9 884(w 2006 r. dodano 5 488) rekordów dotyczà-cych tej grupy zwierzàt, w tym 5 833 odno-szàcych si´ do terenu Puszczy Bia∏owie-skiej;

• kontynuacji inwentaryzacji zawartoÊci zbio-rów zielnikowych przechowywanych w ZLNw Bia∏owie˝y, a w szczególnoÊci dla gro-mad: skrzypów (Equisetophyta), paprotni-ków (Polypodiophyta), workowców (Asco-mycota) oraz cz´Êci okrytonasiennych(Magnoliophyta). Informacje te zosta∏y do-dane do wprowadzonych w 2005 r. danychdla gromad mchów (Bryophyta) i zielenic(Chlorophyta). Ogó∏em liczba rekordów

Depozyt jonów eutrofizujàcych (N-NH4+, N-NO3

–) na tle uszkodzenia drzewostanów w Polsce (lata 1996–2005)

wzros∏a w 2006 r. z 2 069 do 7729. Liczbagatunków zwi´kszy∏a si´ z 84 do 415;

• uzupe∏nianiu i dodawaniu do istniejàcychrekordów danych geograficznych (d∏ugoÊçi szerokoÊç geograficzna, szacunkowyb∏àd pomiaru w metrach) umo˝liwiajà-

cych przedstawienie lokalizacji danych ga-tunków w postaci map cyfrowych. Wspó∏-rz´dne geograficzne umo˝liwiajàce lokali-zacj´ stanowiska posiada ok. 67% (ponad12 000) dotychczas wprowadzonych re-kordów.

93

2.2. Publikacje, recenzje, opinie naukowe i inne

2.2.1. Publikacje

2.2.1.1. Publikacje naukowe i przeglàdowe

AniÊko E., Witowska O., Za∏´ski A.: Wp∏yw wa-runków suszenia nasion brzozy brodaw-kowatej, olszy czarnej, sosny zwyczajneji Êwierka pospolitego na ich ˝ywotnoÊç.LeÊne Prace Badawcze, 2006, 2: 91–113.

AniÊko E., Za∏´ski A.: Ustalenie optymalnegopoziomu wilgotnoÊci nasion sosny i Êwier-ka przeznaczonych do przechowywania.[W:] Elementy genetyki i hodowli selekcyj-nej drzew leÊnych. DGLP, CILP, Warsza-wa, 2006: 333–340.

Arja L., OszakoT.: Lehtipuiden harsuuntumi-nen ja Phytophthora – mikrobit, Taimi,2006, 1: 23–26.

Belbahri L., Calmin G., Sanchez-HermandezE., Oszako T., Lefort F.: Pythium sterilumsp. nov. isolated from Poland, Spain andFrance: its morphology and molecularphylogenetic position. FEMS Microbiolo-gy Letters, 2006, 255: 209–214.

Belbahri L., Moralejo E., Calmin G., OszakoT., Garcia J., Descals E., Lefnort F.: Phyto-phthora polonica, a new species isolatedfrom declining Alnus glutinosa stands inPoland. FEMS Microbiology Letters,2006, 261: 165–174.

Belgström Ch., Bystrowski C.: Campyloche-ta mariae Bystrowski recorded from Rus-sia, with notes on the Finnish dipterologistLauri Tiensuu. Tachinid Time, 2006, 19: 5-–7.

Boczoƒ A. Charakterystyka warunków ter-miczno-pluwialnych w Puszczy Bia∏owie-skiej w latach 1950–2003. LeÊne PraceBadawcze, 2006, 1: 57–72.

Boczoƒ A.: Influence of precipitation on wateruptake by trees in moist forest site. [W:]Assessing of soil and water conditions inforest. IBL, Warszawa, 2006: 131–140.

Body∏ M.: Masa oraz ˝ywotnoÊç nasion jod∏ypospolitej (Abies alba Mill.) w zale˝noÊciod regionu pochodzenia w Polsce. LeÊnePrace Badawcze, 2006, 1: 119–125.

Body∏ M.: ZmiennoÊç ˝ywotnoÊci nasion brzo-zy brodawkowatej (Betula pendula Roth.)na terenie Polski w latach 1995–2004.Sylwan, 2006, 4: 26–32.

Borowski Z.: Interakcje pomi´dzy trzema ga-tunkami ssaków drapie˝nych: jenotem,borsukiem i lisem – konkurencja czy koeg-zystencja? Sylwan, 2006, 1: 58–66.

Bystrowski C., Oleksa A.: Megachile genalisMoravitz, 1880 (Hymenoptera: Apoidea:Megachilidae) w Polsce – nowe stanowi-sko oraz pierwsze stwierdzenie gniazdo-wania w spróchnia∏ym drewnie. Wiadomo-Êci Entomologiczne, 2005, 24 (4): 49–250.

Czerepko J.: Analiza zwiàzków mi´dzy roÊlin-noÊcià a cechami edaficznymi siedliskaza pomocà modeli porzàdkowania. LeÊnePrace Badawcze, 2006, 3: 7–31.

Czerepko J.: Przehandlowanie wody na w´-giel w kontekÊcie biologicznego wiàzaniaw´gla w przyrodzie. LeÊne Prace Badaw-cze, 2006, 1: 154–156.

Czerepko J., Wróbel M., Boczoƒ A.: Pró-ba okreÊlania reakcji siedliska olsu jesio-nowego na podniesienie poziomu wodyw cieku. LeÊne Prace Badawcze, 2006,4: 7–16.

Dmyterko E.: Cechy korony jako podstawametody okreÊlania uszkodzenia drzewo-stanów olszy czarnej [Alnus glutinosa (L.)Gaertn.]. Prace Instytutu BadawczegoLeÊnictwa. Ser. Rozprawy i monografie.Warszawa, 2006: 102.

Dmyterko E., Bruchwald A.: Kryteria ocenyuszkodzenia wybranych gatunków drzewliÊciastych. LeÊne Prace Badawcze,2006, 3: 115–124.

Dobrowolska D.: Dynamika luk w drzewosta-nach mieszanych rezerwatu Jata. LeÊnePrace Badawcze, 2006, 4: 61–75.

Dobrowolska D.: Lasy i leÊnictwo w Rumuniize szczególnym uwzgl´dnieniem jod∏y po-spolitej (Abies alba Mill.). LeÊne PraceBadawcze. 2006, 1: 129–136.

Dobrowolska D.: Oak natural regenerationand conversion processes in mixed Scotspine stands. Forestry, 2006, 79, 5: 503-–515.

Dobrowolska D.: Polityka i nauka jako narz´-dzia do realizowania trwa∏ej i zrównowa-˝onej gospodarki leÊnej. LeÊne Prace Ba-dawcze, 2006, 2: 129–134.

Dobrowolska D.: Warunki mikroklimatycznew lukach w drzewostanach mieszanychw rezerwacie Jata. LeÊne Prace Badaw-cze, 2006, 3: 45–56.

Falencka-Jab∏oƒska M.: Sposoby rozpoznawa-nia, oceny i monitoringu wartoÊci przyrod-niczych polskich lasów. Studia i Materia∏yCentrum Edukacji Przyrodniczo-LeÊnej,Rogów, 2006, R. 8, z. 4 (14): 85–100.

Falencka-Jab∏oƒska M.: Ochrona powietrzaw teorii i praktyce. Instytut Podstaw In˝y-nierii Ârodowiska PAN, Zabrze, 2006: 67-–78.

Gibb H., Pettersson R., Hjält¯n J., Hilszczaƒ-ski J., Ball J., Johansson T., Atlegrim O.,Danell K.: Conservation-oriented forestryand early successional saproxylic be-etles: Responses of functional groups tomanipulated dead wood substrates. Bio-logical Conservation, 2006, 129: 437-–450.

Gil W.: Effect of planting density on growthand quality parameters of trees andstands in age class II in fresh coniferousforest site. Folia Forestalia Polonica, Ser.A – Forestry, 2006, 48: 89–105.

Gil W., Zachara T.: Analiza szkód od wiatruw wybranych drzewostanach Êwierko-wych i sosnowych. LeÊne Prace Badaw-cze, 2006, 4: 77–99.

Grodner J., Przybysz E., Kolk A., ÂlusarskiS., Jab∏oƒski T., Bichta P.: Application ofpheromone for population monitoring ofhorse chestnut leafminer Cameraria ohri-della Deschka et Dimiç. Pestycydy (Pesti-cides), 2005 (4): 7–16.

Grodzki W., Jakuš R., Lajzová E., Sitková Z.,Màczka T., Âkvarenina J.: Effects of inten-sive versus no management strategiesduring an outbreak of the bark beetle Ipstypographus (L.) (Col.: Curculionidae,Scolytinae) in the Tatra Mts. in Poland andSlovakia. Annals of Forest Science, 2006,63: 55–61.

Grodzki W., Loch J., Armatys P.: Wyst´powa-nie kornika drukarza Ips typographus L.w uszkodzonych przez wiatr drzewosta-nach Êwierkowych masywu Kud∏oniaw Gorczaƒskim Parku Narodowym.Ochrona Beskidów Zachodnich, 2006,1: 125–137.

Gutowski J. M.: Chrzàszcze kózkowate i bo-gatkowate (Coleoptera: Cerambycidae,Buprestidae) rezerwatu leÊno-stepowego„Bielinek” nad Odrà oraz jego okolic. ParkiNarodowe i Rezerwaty Przyrody, 2006,25, 1: 31–64.

Gutowski J. M., Buchholz L., Kubisz D.,Ossowska M., Suçko K.: Chrzàszcze sa-proksyliczne jako wskaênik odkszta∏ceƒekosystemów leÊnych borów sosnowych.LeÊne Prace Badawcze, 2006, 4: 101-–144.

Gutowski J. M., Krzysztofiak L.: Directionsand intensity of migration of the sprucebark beetle and accompanying species atthe border between strict reserves andmanaged forests in north-eastern Poland.Ecological Questions, 2005, 6: 81–92.

Gutowski J. M., Kubisz D., Buchholz L.:Chrzàszcze (Coleoptera) drzewostanówsosnowych w Borach Tucholskich. [W:]Bory Tucholskie. III. Zasoby i ich ochrona(red. Gwoêdziƒski K.), Wyd. Uniwersytetu¸ódzkiego. ódê, 2006: 113–135.

Gwiazdowicz D. J., Olszowska G., Roba-kowski P.: Preliminary research on gama-

94

sid mite and the activity of selected soilenzymes in the Karkonosze NationalPark. Acta Sci. Pol., Silvarum Colenda-rum Ratio et Industria Lignaria, 2006,5 (2): 51–61.

Hilszczaƒska D., Sierota Z.: Persistence of ec-tomycorrhizas by Thelephora terrestris onoutplanted Scots pine seedlings. Acta My-cologica, 2006, vol. 41 (2): 313–318.

Hilszczaƒska D., Sierota Z.: Wp∏yw inokulummikoryzowego grzyba Thelephora terre-stris na wzrost sadzonek sosny zwyczaj-nej Pinus sylvestris L., I. Badanie labora-toryjne. Sylwan, 2006, 1: 40–47.

Hilszczaƒska D., Sierota Z.: Wp∏yw inokulummikoryzowego grzyba Thelephora terre-stris na wzrost sadzonek sosny zwyczaj-nej Pinus sylvestris L., II. Badanie polowe.Sylwan, 2006, 2: 20–28.

Hilszczaƒski J.: Nemosoma caucasicum Me-netries, 1832 (Coleoptera: Trogossitidae)– nowy dla fauny Polski gatunek chrzàsz-cza. WiadomoÊci Entomologiczne, 2006,25 (1): 29–32.

Hilszczaƒski J., Negron J., Janiszewski W.,Munson S.: Stand characteristics and Ipstypographus (L.) (Col., Curculionidae,Scolytinae) infestation during outbreak innortheastern Poland. Folia Forestalia Po-lonica, 2006, Ser. A, 48: 53–65.

Ja∏oszyƒski P., Gawroƒski R., Kaêmier-czak M., Gutowski J. M.: Nowe dla Polskii rzadkie chrzàszcze z rodzaju EuplectusLEACH (Coleoptera: Staphylinidae: Pse-laphinae). WiadomoÊci Entomologiczne,2005, 24, 3: 147–152.

Janek M.: Wody glebowe jako ogniwo w obie-gu jonów w ekosystemach na przyk∏adzieborów Puszczy Augustowskiej. [W:] Stani antropogeniczne zmiany jakoÊci wódw Polsce, t. III, Uniwersytet ¸ódzki, ¸ódê,2005: 323–336.

Johansson T., Gibb H., Hilszczaƒski J., Pet-tersson R., Hjältèn J., Atlegrim O., Ball J.,Danell K.: Conservation-oriented manipu-lations of coarse woody debris affect theirvalue as habitat for spruce-infesting barkand ambrosia beetles (Coleoptera: Scoly-tinae) in Northern Sweden. Canadian Jo-urnal of Forest Research, 2006, 17: 174-–185.

Klocek A.: Paƒstwowa administracja oraz go-spodarka leÊna w wybranych krajach.CILP. Warszawa, 2006: 68.

Kocel J., Kwiecieƒ R.: Metoda okreÊlania stop-nia trudnoÊci gospodarowania nadleÊ-nictw. LeÊne Prace Badawcze, 2006, 2:51–71.

Kocel J., Szewczykiewicz J.: Zakres korzysta-nia z informacji biznesowej przez polskichprywatnych przedsi´biorców leÊnychw 2003 r. Sylwan, 2006, 11: 40–49.

Kowalczyk J.: Ocena zmiennoÊci rodowej so-sny pospolitej w plantacyjnych uprawachnasiennych. [W:] Elementy genetyki i ho-dowli selekcyjnej drzew leÊnych. DGLP,CILP, Warszawa, 2006: 155–158.

Lech P., ˚ó∏ciak A.: Uwarunkowania wyst´po-wania opieƒkowej zgnilizny korzeni w la-sach Beskidu ˚ywieckiego. LeÊne PraceBadawcze, 2006, 2: 33–49.

Lech P., ˚ó∏ciak A.: Wzrost sadzonek sosnyzwyczajnej i rozwój ryzomorf (opieƒkiciemnej) w warunkach podwy˝szonejkoncentracji CO2 w powietrzu. LeÊne Pra-ce Badawcze, 2006, 4: 7–34.

¸ukaszewicz J.: Allelopatyczne oddzia∏ywaniewyciàgów wodnych z cz´Êci nadziemnychdziesi´ciu gatunków roÊlin zielnych nakie∏kowanie nasion i wzrost kie∏ków sosnyzwyczajnej (Pinus sylvestris L.). Sylwan,2006, 6: 19–26.

Malinowski H.: Bioró˝norodnoÊç a ochrona la-su przed szkodliwymi owadami. Post´pyw Ochronie RoÊlin, 2006, 46: 55–64.

Malinowski H.: Ocena zagro˝enia upraw i m∏od-ników sosnowych przez choinka szarego(Brachyderes incanus L. Coleoptera, Cur-culionidae) oraz mo˝liwoÊci przeciwdzia∏a-nia szkodom. Sylwan, 2006, 10: 50–55.

Malinowski H.: Wyst´powanie i szkodliwoÊçchoinka szarego (Brachyderes incanus L.Coleoptera, Curculionidae) dla sosnyzwyczajnej (Pinus sylvestris L.). Sylwan,2006, 9: 46–58.

Ma∏ek S., Niemtur S., Staszewski T.: Seaso-nal changeability of water features fromwatersheds with artificial Norway sprucestands in the Silesian Beskid. Ekologia,2006, 3: 289–297.

Matras J.: Ochrona leÊnych zasobów geno-wych. [W:] Elementy genetyki i hodowli

95

selekcyjnej drzew leÊnych. DGLP, CILP,Warszawa, 2006: 573–577.

Matras J.: Zasady oceny pilnoÊci potrzebw zakresie ochrony bioró˝norodnoÊci ge-netycznej w lasach. [W:] Elementy gene-tyki i hodowli selekcyjnej drzew leÊnych.DGLP, CILP, Warszawa, 2006: 559–572.

Matras J.: Zasady przenoszenia nasion w wa-runkach nizinnych. [W:] Elementy genety-ki i hodowli selekcyjnej drzew leÊnych.DGLP, CILP, Warszawa, 2006: 417–425.

Matras J.: ZmiennoÊç klinalna cech iloÊcio-wych i jakoÊciowych europejskich pocho-dzeƒ sosny pospolitej w doÊwiadczeniuIUFRO 1982. [W:] Elementy genetyki i ho-dowli selekcyjnej drzew leÊnych. DGLP,CILP, Warszawa, 2006: 143–153.

Matras J.: ZmiennoÊç wewnàtrzgatunkowaÊwierka w doÊwiadczeniu IUFRO 1972.[W:] Elementy genetyki i hodowli selekcyj-nej drzew leÊnych. DGLP, CILP, Warsza-wa, 2006: 159–170.

Nasiadka P., Lipski S.: Sezonowa dynamikazgryzania i jego wp∏yw na wzrost sadzo-nek gatunków liÊciastych w pierwszym ro-ku po za∏o˝eniu uprawy. Sylwan, 2006,5: 3–15.

Niemtur S., Wawrzoniak J.: Assessment ofNoway spruce stands in the Carpathiansand Sudeten on the basis of needles lon-gevity and concentration of S and Pb. Pro-blemy Zagospodarowania Ziem Górskich,2006, 53: 53–63.

Nowakowska J.: Biotechnologia roÊlin oraz jejzastosowanie w praktyce leÊnej. [W:] Ele-menty genetyki i hodowli selekcyjnejdrzew leÊnych. DGLP, CILP, Warszawa,2006: 303–308.

Nowakowska J.: Detekcja ekspresji genówdrzew leÊnych za pomocà mikromacierzyDNA. Sylwan, 2006, 4: 33–43.

Nowakowska J.: Zastosowanie markerówDNA (RAPD, SSR, PCR, RFLP i STS)w genetyce drzew leÊnych, entomologii, fi-topatologii i ∏owiectwie. LeÊne Prace Ba-dawcze, 2006, 1: 73–101.

Nowakowska J., Bieniek J., Jab∏onowski S.:RAPD polymorphism of Noway spruce[Picea abies L. (Karst)] populations in Po-land. Folia Forestalia Polonica, 2006, 48:27–44.

Nowakowska J., Klisz M.: Nowe kierunki ge-netyki drzew leÊnych w Szwecji. LeÊnePrace Badawcze, 2006, 2: 138–142.

Orlikowski L., Oszako T., Szkuta G.: First re-cord on Phytophthora spp. associatedwith the decline of European beech standin west-southern Poland. PhytopathologiaPolonica, 2006, 42: 22–31.

Oszako T.: PrzydatnoÊç pu∏apek roÊlinnychi po˝ywki ziemniaczano-glukozowej doizolacji Phytophthora alni z pora˝onychtkanek olszy oraz z gleby. Sylwan, 2006,4: 59–64.

Pierzgalski E., Tyszka J.: Water outflow duringdrought years in watersheds with variousforest cover. Annals of Warsaw Agricultu-ral University. SGGW. Land Reclamation,2005, 36: 21–28.

Pierzgalski E., Tyszka J., Stolarek A.: Zmien-noÊç odp∏ywu wody ze zlewni Rzeki ¸u-towni (Puszcza Bia∏owieska) w latach1966–2000. LeÊne Prace Badawcze,2006, 1: 21–36.

Skrzecz I.: Bakulowirusy wybranych gatunkówliÊcio˝ernych owadów leÊnych i ich aktyw-noÊç biologiczna. Prace Instytutu Badaw-czego LeÊnictwa, Ser. Rozprawy i mono-grafie, 2006: 75.

Soko∏owski A., Paluch R.: Wp∏yw zr´bu zupe∏-nego i sztucznego odnowienia sosnà nask∏ad roÊlinnoÊci boru Êwie˝ego w PuszczyBia∏owieskiej. Sylwan, 2006, 10: 12–19.

Sowiƒska A.: Biologia i ekologia przyp∏aszcz-ka granatka Phaenops cyanea (F.) (Col.,Buprestidae) – aktualny stan wiedzy. LeÊ-ne Prace Badawcze, 2006, 3: 83–98.

Starzyk J. R., Grodzki W., Kosibowicz M.,Michalcewicz J., Rossa R.: Zgrupowaniai zespo∏y owadów kambio- i ksylofagicz-nych w Êwierkowych lasach gospodar-czych i obj´tych ochronà w Gorcach. Par-ki Narodowe i Rezerwaty Przyrody, 2006,25, 4: 37–59.

Stremiƒska M., B∏aszczyk M., Kolk A.: Micro-bial abundance and some of their physio-logical activities in soil organic horizon ofpine forest affected by insect herbivory.Polish Journal of Environmental Study,2006, 5, 6: 905–914.

Su∏kowska M.: Genetyczna zmiennoÊç popu-lacji buka zwyczajnego w Polsce. [W:] Ele-

96

menty genetyki i hodowli selekcyjnejdrzew leÊnych. DGLP, CILP, Warszawa,2006: 223–229.

Su∏kowska M.: Zró˝nicowanie ekotypowe po-pulacji buka zwyczajnego (Fagus sylvati-ca L.) w Polsce. Sylwan, 2006, 150 (7):38–50.

Suwa∏a M.: Ocena procesów technologicz-nych pozyskiwania drewna pod wzgl´-dem kryteriów spo∏ecznych. LeÊne PraceBadawcze, 2006, 2: 73–89.

Sveeney J., Gutowski J. M., Price J., De Gro-ot P.: Effect of semiochemical release ra-te, killing agent, and trap design on detec-tion of Tetropium fuscum (F.) and otherlonghorn beetles (Coleoptera: Ceramby-cidae). Environmental Entomology, 2006,35, 3: 645–654.

Syrek D., Weiner W., Wojtylak M., OlszowskaG., Kwapis Z.: Species abundance distri-bution of collembola communities in fo-rest soils polluted with heavy metals. Ap-plied Soil Ecology, 2006, 31: 239–250.

Szczygie∏ K.: Mo˝liwoÊci wegetatywnego roz-mna˝ania drzew in vitro. [W:] Elementygenetyki i hodowli selekcyjnej drzew leÊ-nych. DGLP, CILP, Warszawa, 2006: 399-–406.

Szczygie∏ R., Ubysz B.: Wp∏yw katastrofyw elektrowni atomowej w Czarnobylu nastan sanitarny lasów i ich zagro˝enie po-˝arowe. LeÊne Prace Badawcze, 2006,3: 125–130.

Szewczyk B., Hoyos-Carvajal L., Paluszek M.,Skrzecz I., Lobo de Souza M.: Baculovi-ruses – re-emerging biopesticides. Bio-technology Advances, 2006, 24: 143-–160.

Szo∏tyk G.: Rola wapnowania w gospodarceleÊnej. Nawozy i Nawo˝enie, 2006 (VIII), 2(27): 104–114.

Âciƒski M., Borowski Z.: Home ranges, nestsites and population dynamics of the fo-rest dormouse Dryomys nitedula (Pallas)in an oak-hornbeam forest: a live-trappingand radio-tracking study. Polish Journal ofEcology, 2006, 54 (3): 391–396.

Wawrzoniak J., Ma∏achowska J., Kluziƒski L.,Hildebrand R., Pluciak M., Wójcik J.:Monitoring lasów – ocena stanu zdrowot-nego lasów w latach 1991–2005. G∏ówny

Inspektorat Ochrony Ârodowiska, War-szawa, 2006.

Wojtan R., Bystrowski C., Tomasiak R., Za-sada M.: Ocena stanu zdrowotnego drze-wostanów sosnowych po gradacji ochoj-nika sosnowego (Pineus pini L.)w nadleÊnictwach ¸uków i Ostrów Mazo-wiecka. Sylwan, 2006, 8: 11–19.

Wróbel M.: Changes of water conditions cau-sed by runoff limitation on Braszcza river.[W:] Assessing of soil and water conditionsin forest. IBL, Warszawa, 2006: 39–46.

Zachara T.: Problem szkód w lasach powodo-wanych przez Ênieg i wiatr oraz sposobyprzeciwdzia∏ania im. Sylwan, 2006, 10:56–64.

Zajàczkowski J.: Hodowlane kryteria kwalifi-kowania drzewostanów do przebudowy.Sylwan, 2006, 12: 27–32.

Zajàczkowski K.: Dobór odmian topoli i wierzbdo uprawy na plantacjach drzew szybkorosnàcych. [W:] Elementy genetyki i ho-dowli selekcyjnej drzew leÊnych. DGLP,CILP, Warszawa, 2006: 281–301.

Zajàczkowski K.: ProdukcyjnoÊç wybranychodmian wierzb krzewiastych na doÊwiad-czalnych plantacjach o skróconym cyklu.LeÊne Prace Badawcze, 2006, 2: 7–32.

Zajàczkowski K.: Regionalizacja potrzeb za-drzewieniowych w Polsce. Prace InstytutuBadawczego LeÊnictwa, seria: Rozprawyi monografie, 2005: 127.

Za∏´ski A.: Podzia∏ Polski na regiony nasien-ne. [W:] Elementy genetyki i hodowli se-lekcyjnej drzew leÊnych. DGLP, CILP, War-szawa, 2006: 379–587.

Za∏´ski A.: Zastosowanie rentgenowskich me-tod oceny nasion w leÊnictwie. [W:] Ele-menty genetyki i hodowli selekcyjnejdrzew leÊnych. DGLP, CILP, Warszawa,2006: 327–332.

Za∏´ski A., AniÊko E., Kantorowicz W.: Zasadyoceny nasion w Lasach Paƒstwowych.[W:] Elementy genetyki i hodowli selekcyj-nej drzew leÊnych. DGLP, CILP, Warsza-wa, 2006: 317–326.

˚ó∏ciak A., Sierota Z., Ma∏ecka M.: Przebiegchoroby w uprawie sosny zwyczajnejw nast´pstwie sztucznej inokulacji pnia-ków grzybnià korzeniowca wieloletniego.LeÊne Prace Badawcze, 2006, 1: 37–55.

97

Body∏ M.: JakoÊç nasion modrzewia europej-skiego, Las Polski, 2006, 8: 22–23.

Body∏ M.: Piaszczysta perç. Poznaj Swój Kraj,2005, 4: 27.

Body∏ M.: Pod jednym dachem. Las Polski,2006, 15/16: 43.

Body∏ M.: W królestwie olchy. Puszcza Kampi-noska, 2006, 2: 10–12.

Body∏ M.: W plantacjach przysz∏oÊci. Las Pol-ski, 2006, 3: 20–21.

Body∏ M.: Zamieranie jesionów a obradzanienasion. Las Polski, 2006, 21: 20–21.

Body∏ M.: ˚ywi Êwiadkowie. Spotkania z Za-bytkami, 2006, 3: 20–21.

Borowski Z.: Niepozorni mieszkaƒcy. EchaLeÊne, 2006, 7: 24–26.

Duda B.: Zgorzel siewek. Las Polski, 2006,1: 28–29.

Falencka-Jab∏oƒska M. (red.): 85 lat ochronyobszaru Grz´d w Dolinie Biebrzy. Wyd.Biebrzaƒskiego Parku Narodowego,2006, ss. 100.

Falencka-Jab∏oƒska M.: Czar Êwiàt tkwi w aro-matach. G∏os Lasu, 2006, 12: 48–49.

Falencka-Jab∏oƒska M.: Czy ocieplenie klima-tu to znak naszego czasu? Ekopartner,2006, 1: III–IV.

Falencka-Jab∏oƒska M.: Jak poznaç przyrod´i zrozumieç jej prawa. Aura 2006, 11, Do-datek ekologiczny 146: 6–8.

Falencka-Jab∏oƒska M.: M∏odzi ekolodzyw Âwi´tokrzyskim Parku Narodowym– Fina∏ Centralny XXI Olimpiady WiedzyEkologicznej. Przyroda Polska, 10, Biule-tyn Eko-edukacyjny, 1–3.

Falencka-Jab∏oƒska M.: S∏oneczny fi-na∏ XXI edycji Olimpiady Wiedzy Ekolo-gicznej w Górach Âwi´tokrzyskich. Aura,2006, 8, Dodatek ekologiczny, 143: 1–4.

Falencka-Jab∏oƒska M.: Strategia i taktykaw leÊnym Êwiecie roÊlin. G∏os La-su, 2006, 10: 14–16.

Falencka-Jab∏oƒska M.: Student i przyroda– symbioza czy neutralnoÊç z przymru˝e-niem oka? Aura, 2006, 9, Dodatek ekolo-giczny, 144: 8.

Fonder W., Matras J., Za∏´ski A., Suszka B.:Lesnaja semennaja baza i chranenie se-mian – poleznyje praktiãeskie sonety

i opyt iz Polszi. ORW w Bedoniu, Bedoƒ2006, ss. 59.

Gil W.: Beskidzkie olbrzymy. Echa LeÊne,2006, 12: 33–35.

Gil W.: Chronione pnàcze. Echa LeÊne, 2006,10: 36–37.

Gil W.: Cisy Staropolskie w Wierzchlesie.Echa LeÊne, 2006, 4: 28–30.

Gil W.: Czartowe Pole. Echa LeÊne, 2006,5: 26–27.

Gil W.: Cztery lata po huraganie. PoznajmyLas, 2006, 6: 4–6.

Gil W.: Goràce miejsca naszej planety. Poznaj-my Las, 2006, 1: 8–10

Gil W.: Kamienne kr´gi. Echa LeÊne, 2006,11: 35–37.

Gil W.: Krzewy w gospodarstwie leÊnym. Ja∏o-wiec pospolity. G∏os Lasu, 2006, 2: 35–37.

Gil W.: Krzewy w gospodarstwie leÊnym.Leszczyna. G∏os Lasu, 2006, 1: 24–26.

Gil W.: Krzewy w lasach – jaki jest po˝ytekz ich obecnoÊci w lesie? Kalendarz 2007,Wyd. Duszpasterstwa Rolników, W∏oc∏a-wek, 2006: 208–211.

Gil W.: Lasy na Êwiecie, cz. 1. Echa LeÊne,2006, 1: 9–11.

Gil W.: Lasy na Êwiecie, cz. 2. Echa LeÊne,2006, 2: 16–18.

Gil W.: LeÊna statystyka. Poznajmy Las, 2006,3: 3–5.

Gil W.: LeÊne zagospodarowanie terenówzniszczonych przez przemys∏. Kalendarz2007, Wyd. Duszpasterstwa Rolników,W∏oc∏awek, 2006: 221–222.

Gil W.: Mazowieckie jod∏y. Echa LeÊne, 2006,9: 30–31.

Gil W.: Na potrzeby nauki. Echa LeÊne, 2006,8: 34–35.

Gil W.: Nowe obszary chronione w Finlandii.LeÊne AktualnoÊci z Unii Europejskiej,2006, 3: 3.

Gil W.: Park Narodowy Mljet. Poznajmy Las,2006, 5: 24–25.

Gil W.: Rola Lasów Paƒstwowych w ochronieprzyrody w Polsce. Kalendarz 2007, Wyd.Duszpasterstwa Rolników, W∏oc∏awek,2006: 216–220.

Gil W.: Âcie˝kami Magurskiego Parku Naro-dowego. Poznajmy Las, 2006, 4: 3–5.

98

2.2.1.2. Publikacje popularnonaukowe i inne

Gil W.: W rezerwacie kormorana czarnego.Echa LeÊne, 2006, 7: 29–31.

Gil W.: W rezerwacie sosny bartnej. Echa LeÊ-ne, 2006, 6: 30–31.

Gil W.: Zasoby leÊne Êwiata i ich wykorzysta-nie. Kalendarz 2007, Wyd. Duszpaster-stwa Rolników, W∏oc∏awek, 2006: 202-–205.

Gil W.: Zwiedzajmy nasze lasy. Echa LeÊne,2006, 3: 30–32.

Gil. W., ukaszewicz J., Paluch R., Zachara T.:Zamieranie jesionu – rozmiar problemu.Las Polski 2006, 5: 19.

G∏owacka B. (red.): Rozwój i osiàgni´cia Insty-tutu Badawczego LeÊnictwa w latach2001–2005. IBL, Warszawa, 2006.

G∏owacka B., Duda B.: Ârodki ochrony ro-Êlin zalecane do stosowania w lasachw 2006 r. IBL, ser. Analizy i raporty, 2006,rozdz. 7.

G∏owacka B.: Inicjatywa ustawodawcza Komi-sji Europejskiej w sprawie nowych aktówprawnych regulujàcych kwestie stosowa-nia pestycydów. LeÊne AktualnoÊci z UniiEuropejskiej, 2006, 4: 1–2.

G∏uch G.: Rozpoznawanie gatunków drzew– zabawa rysunkowo-ruchowa. Studiai materia∏y Centrum Edukacji Przyrodni-czo-LeÊnej, Rogów 2006, R. 8, z. 3 (13):250–266.

Go∏´biowski M.: Norweskie lasy. WolnoÊç i od-powiedzialnoÊç. G∏os Lasu, 2006, 1: 39-–42.

Grodzki W., Jachym M.: Ochrona lasów gór-skich – zagro˝enia w roku 2005 i przewi-dywania na rok 2006. Las Polski, 2006,7: 16–17.

Grzywacz A., ¸ukaszewicz J.: Struktura spo-∏eczna i liczebnoÊç cz∏onków PolskiegoTowarzystwa LeÊnego. Sylwan, 2006, 7:62–72.

Gutowski J. M.: Opinia w sprawie opi´tka dwu-plamkowego (Agrilus biguttatus FABR.),Dzikie ycie, 2006, 9: 6.

Gutowski J. M.: Saproksyliczne chrzàszcze.Kosmos, 2006, 55, 1: 53–73.

Hilszczaƒski J., Rodziewicz A.: Opi´tki – wy-krywanie i post´powanie. Las Polski,2006, 5: 12–14.

Hilszczaƒski J., Sierpiƒski A.: Opi´tek dwu-plamkowy g∏ówny sprawca zamierania

d´bów w Polsce. Notatnik Naukowy IBL,2006, 3 (71) XIV.

Kalinowski M.: Powszechna teoretyczno-prak-tyczna wszystkich lasowych umiej´tnoÊcinauka dla w∏aÊcicieli i ich leÊniczych. Opi-nia ksià˝ki. LeÊne Prace Badawcze,2006, 1: 159–160.

Kalinowski M.: Rekreacja rowerowa i konnaw lasach – wyzwanie dla nauki i praktykileÊnej. LeÊne Prace Badawcze, 2006, 2:73–89.

Kaliszewski A.: Europejska Rada Nauki czyliwsparcie dla badaƒ podstawowych w UniiEuropejskiej. AktualnoÊci z Unii Europej-skiej, 2006, 3: 1–2.

Kaliszewski A.: Lasy miejskie – przeglàd wy-branych zagadnieƒ na podstawie literatu-ry. LeÊne Prace Badawcze, 2006, 1: 103-–118.

Klocek A.: Nowa inicjatywa Unii Europejskiejw zakresie leÊnictwa. LeÊne AktualnoÊciz Unii Europejskiej. 2006, 2.

Klocek A.: Wyprzedzanie preferencji. Wywiadz prof. Andrzejem Klockiem, dyrektoremInstytutu Badawczego LeÊnictwa. LasPolski. 2006, 15/16: 14–15.

Klocek A.: LeÊnictwo i drzewnictwo w prasiezachodniej. G∏os Lasu, 2006, 1: 54, 2: 53,3: 51, 4: 53, 5: 51, 6: 55, 7: 55, 8: 55, 9: 54,10: 55, 11: 5, 12: 5.

Kocel J.: Czas pracy leÊniczego. G∏os Lasu,2006, 1: 27–31.

Kolk A., Woreta D., Wolski R.: Wyst´powa-nie i zwalczanie szkodliwych owadóww 2005 r. Las Polski, 2006, 8: 14–15.

Kolk A., Woreta D., Wolski R.: Zagro˝enie odowadów w 2006 r. Las Polski, 2006, 9: 20-–21.

Korczyk A. F.: Ochrona leÊnych zasobówgenowych i hodowli selekcyjnej drzewleÊnych w Polsce – stan i perspektywy.LeÊne Prace Badawcze, 2006, 1: 139-–142.

Korczyk A. F.: Nauka o lesie: historia, stanobecny i perspektywy rozwoju. Miedzyna-rodowa konferencja naukowo-praktyczna.Homel (Bia∏oruÊ) 20–21.10.2005. LeÊnePrace Badawcze, 2006, 1: 143.

Kosibowicz M.: Ocena i modyfikacja biotech-nicznych metod ograniczania liczebnoÊcimotyli szrotówka kasztanowcowiaczka

99

(Cameraria ohridella Descha & Dimic).Ekonatura, 2006, 4, 29: 13–15.

¸ukaszewicz J.: RoÊlina przeciw roÊlinie. G∏osLasu. 2006, 7: 8–10.

¸ukaszewicz J.: Sprawozdanie Zarzàdu G∏ów-nego Polskiego Towarzystwa LeÊnego od18 wrzeÊnia 2004 r. do 3 wrzeÊnia 2005 r.,Sylwan, 2006, 2: 46–72.

¸ukaszewicz J.: Sprawozdanie Zarzàdu G∏ów-nego PTL z dzia∏alnoÊci Polskiego Towa-rzystwa LeÊnego od 4 wrzeÊnia 2005 r.do 9 wrzeÊnia 2006 r.. Sylwan, 2006, 11:50–72.

¸ukaszewicz J., Duda B.: Zmianowaniei ugory zielone. Las Polski, 2006, 1: 16-–17.

¸ukaszewicz J., Gil W.: Odnawianie i zalesia-nie siewem w lasach. Poznajmy Las,2006, 2: 3–5.

Malinowski H.: Ochrona lasu przed szkodnika-mi korzeni. Cz. I. Metody oceny zagro˝e-nia szkó∏ek i upraw leÊnych przez owady– szkodniki korzeni. Ochrona RoÊlin,2006, 11: 35–38.

Malinowski H.: Ochrona lasu przed szkodnika-mi korzeni. Cz. II. Zwalczanie chrzàszczy.Ochrona RoÊlin, 2006, 12: 33–37.

Malinowski H.: Ochrona szkó∏ek, upraw i leÊ-nych plantacji nasiennych przed owadami˝erujàcymi na korzeniach. BiblioteczkaLeÊniczego, 2006, z. 239: ss. 16.

Ma∏ecka M.: Choroby grzybowe w 2005 r. LasPolski, 2006, 12: 22–23.

Ma∏ecka M., Oszako T.: Alien Invasive Speciesand International Trade (JUFRO WorkingParty Jedlnia), LeÊne Prace Badawcze,2006, 4: 149–151.

Matras J.: Aktywne metody ochrony zasobówgenowych w leÊnictwie polskim i za grani-cà. Post´py Techniki w LeÊnictwie, 2006,95: 26–33.

Matras J.: Program testowania potomstwadrzewostanów nasiennych, drzew dobo-rowych, plantacji nasiennych i plantacyj-nych upraw nasiennych. Biblioteczka LeÊ-niczego, 2005, z. 218, ss. 16.

Matras J., Fonder W.: Za∏o˝enia „Programuochrony leÊnych zasobów genowych i ho-dowli selekcyjnej drzew leÊnych w Polscena lata 2011–2035”. Post´py Technikiw LeÊnictwie, 2006, 95: 5–15.

Nowakowska J.: Analizy DNA mikrosatelitar-nego i detekcja ekspresji genów jako no-we narz´dzie badawcze w genetyce leÊ-nej. Post´py Techniki w LeÊnictwie, 2006,95: 34–36.

Oszako T.: Mechanizm zjawiska zamieraniadrzewostanów d´bowych. Las Polski,2006, 5: 8–10.

Oszako T.: Fytoftoroza olszy – nowe zjawiskow szkó∏kach leÊnych. Las Polski, 2006nr specjalny szkó∏karski: 30: 31.

Paluch R.: Zamieranie lasu – problem wcià˝aktualny. G∏os Lasu, 2006, 1: 13–16.

Paluch R., Gil W.: Obumieranie d´bów – po-wracajàce zjawisko. G∏os Lasu, 2006, 1:16–19.

Perliƒska A., Szczygie∏ R., Ubysz B.: Sytu-acja po˝arowa w polskich lasach w 2005 r.Ârodowisko, 2006, 9 (321): 20–22.

Piszcz B., Go∏´biowski M.: Aspekt ergono-miczny pozyskania drewna. Mo˝liwoÊcizmniejszenia ucià˝liwoÊci prac. NotatnikNaukowy IBL, 2006, 1 (69) XIV.

Pude∏ko M.: Szkody powodowane przezzwierzyn´. [W:] Krótkoterminowa progno-za wyst´powania wa˝niejszych szkodni-ków i chorób infekcyjnych drzew leÊnychw Polsce w 2006 r. Prace IBL, Ser. Analizyi raporty, 2006, cz. III: 116–121.

Pude∏ko M.: Wzbogaciç siedliska. ¸owiec Pol-ski, 2006, 5: 10–13.

Rykowski K.: Koniec leÊnictwa? Las Polski,2006, 21, 22.

Sierota Z. (red.): Instytut Badawczy LeÊnictwana rzecz lasów i gospodarki leÊnej. IBL,Warszawa, 2006. ss. 78.

Sierota Z.: Choroby infekcyjne. Cz´Êç II. [W:]Krótkoterminowa prognoza wyst´powaniawa˝niejszych szkodników i chorób infek-cyjnych drzew leÊnych w Polsce w 2006 r.IBL, Ser. Analizy i raporty, 6: 98–115.

Siewniak Marek, Oszako T., Siewniak Marga-rita: Negatywne zmiany anatomiczne pniapowodowane przez próby zwalczaniaszrotówka kasztanowcowiaczka metodà„˝elowania”. Biuletyn Polskiego Stowarzy-szenia Pracowników Dezynfekcji, Dezyn-sekcji i Deratyzacji. 2006, 3: 26–31.

Skrzecz I., Sierpiƒska A., Sierota Z.: Biotech-nologia w ochronie lasu. Biblioteczka LeÊ-niczego, 2006, z. 240.

100

Smyka∏a J., Zajàczkowski G., Jab∏oƒski M.:Paƒstwowe Gospodarstwo LeÊne LasyPaƒstwowe – raport roczny 2005. CILP,Warszawa, 2006. ss. 89.

Su∏kowska M.: Akcja Cost E52: Ocena zaso-bów genowych buka w aspekcie zrówno-wa˝onego rozwoju lasów. LeÊne PraceBadawcze, 2006, 3: 138–139.

Suwa∏a M.: Nowe techniki i technologie leÊnew pozyskiwaniu drewna przyjazne Êrodo-wisku. Biblioteczka leÊniczego, 2006,z. 232: 1–12.

Suwa∏a M.: Pozyskiwanie drewna w drzewo-stanach sosnowych w r´bni gniazdowej.Notatnik Naukowy IBL, 2006, 2 (70) XIV.

Szczygie∏ K.: Mikrowegetatywne rozmna˝anieszansà dla plantacyjnej uprawy drzewszybko rosnàcych. Post´py Technikiw LeÊnictwie, 2006, 97: 18–22.

Szczygie∏ R., Piwnicki J., Ubysz B.: Ekono-miczne aspekty ochrony przeciwpo˝aro-wej w Lasach Paƒstwowych. Notatnik Na-ukowy IBL, 2006, 6 (73) XIV.

Szczygie∏ R., Ubysz B.: Analiza przyczyn wy-st´powania po˝arów lasu w Polsce. Dla-czego p∏onà lasy? Przeglàd Po˝arni-czy, 2006, 8: 37–39.

Szczygie∏ R., Ubysz B.: Ocena sytuacji po˝a-rowej w polskich lasach. Notatnik Nauko-wy IBL, 2006, 5 (73) XIV.

Szczygie∏ R., Ubysz B.: Sytuacja po˝arowa la-sów w rejonie Czarnobyla po katastrofiew elektrowni atomowej w 1986 r. LasyCzarnobyla. Dwie dekady po ska˝eniu.Przeglàd Po˝arniczy, 2006, 5: 22–24.

Szo∏tyk G.: Rewitalizacja gleb w szkó∏kachleÊnych. Las Polski, 2006, 1: 14–15.

Âlusarski S.: Szkodliwe owady w lasach so-snowych. Kalendarz Rolników 2007. Wyd.Duszpasterstwa Rolników, W∏oc∏awek,2006: 214–216.

Ubysz B., Szczygie∏ R.: Po˝ary lasów. [W:] Ra-port o stanie lasów w Polsce. 2005. CILP,Warszawa, 2006.

Ubysz B.: Szczygie∏ R.: Occurence of the fo-rest fire in 2005 r. [W:] Forest condition inPoland in 2004. Biblioteka Monitoringu

Ârodowiska, Inspekcja Ochrony Ârodowi-ska, Warszawa, 2006.

Woreta D., Wolski R.: Foliofagi starszych drze-wostanów sosnowych. G∏os Lasu, 2006,5: 28–31.

Zachara T.: Czas ˝niw w lesie. Zr´by i odno-wienia. Kalendarz Rolników 2007, Wyd.Duszpasterstwa Rolników, W∏oc∏awek,2006: 220–222.

Zachara T.: Inauguracja dzia∏alnoÊci nowejgrupy roboczej programu EUFORGEN.LeÊne Prace Badawcze, 2006, 1: 137-–138.

Zachara T.: Przebudowa lasów strefy boreal-nej i umiarkowanej [Restoration of tempe-rate and boreal forests (red. Stanturf J. A.,Madsen P.) CRC Press. Boca Raton, Lon-don, New York, Washington DC, 2005].Omówienie. LeÊne Prace Badawcze,2006, 1: 157–159.

Zachara T., Gil W., ¸ukaszewicz J., Paluch R.:Hodowla lasu a zamieranie jesionów. LasPolski, 2006, 12: 18–19.

Zajàc S.: Lasy i gospodarka leÊna w Chinach.LeÊne Prace Badawcze, 2006, 3: 131-–138.

Zajàc S.: Wp∏yw ograniczenia nielegalnegopozyskiwania drewna w europejskiej cz´-Êci Rosji na sektor leÊny i rynek drzewnyUnii Europejskiej oraz europejskiej cz´ÊciRosji. LeÊne Prace Badawcze, 2006, 1:151–153.

Zajàczkowski K.: Dzia∏alnoÊç Zak∏adu Gene-tyki i Fizjologii Drzew LeÊnych IBL w War-szawie. [W:] Elementy genetyki i hodowliselekcyjnej drzew leÊnych. CILP, Warsza-wa, 2006: 15–20.

Zajàczkowski K.: Plantacje leÊnych gatunkówdrzew szybko rosnàcych. G∏os Lasu,2006, 37, 6: 6–10.

Zajkowska J., Malzahn E., Kondrasiuk M.,Grygorczuk S., Pancewicz S., KuÊmier-czyk J., Czupryna P., Hermanowska--Szpakowicz T.: Zachorowania na klesz-czowe zapalenie mózgu a zmianyw Êrodowisku. Przeglàd Epidemiologicz-ny, 2006, 60: 186–189.

101

Borowski Z.: Direct and indirect impact of di-spersal on age structure and vole popula-tion dynamics. [W:] Hystrix – Italian Jour-nal of Mammalogy, Supplement tothe 10th International Conference Rodens& Spatium (Suplement do 10. Mi´dzyna-rodowej Konferencji nt. Biologii Gryzoni),Parma, W∏ochy, 24–28.07.2006: 30.

Czerepko J., Soko∏owski A.: Zmiany roÊlinno-Êci mokrade∏ leÊnych na terenie BPNw przeciàgu ostatnich 30–40 lat badaƒ.[W:] Mat. konf.: „Nauka – Przyroda – Cz∏o-wiek”, Bia∏owie˝a, 9–10.06.2006.

Dmyterko E., Bruchwald A.: Assessment cri-teria of deciduous tree species damage.[W:] Mat. konf.: „Possible limitation of die-back phenomena in broadleaved stands”(Mo˝liwoÊci ograniczenia zjawiska zamie-rania drzewostanów liÊciastych), Pusz-czykowo, 14–15.11.2005: 79–89.

Falencka-Jab∏oƒska M., Mazurska K.: Me-tody i formy wspó∏pracy w ramach edu-kacji ekologicznej w spo∏ecznoÊciachlo kalnych na Mazowszu i Podkarpaciu.[W:] Mat. konf.: „Edukacja Êrodowiskowaspo∏ecznoÊci lokalnej”, Warszawa,06.10.2006: 43–51.

Gil W., Kopryk W.: The effect of stand densityand soil preparation on seedling emer-gence and early growth of natural regene-ration of beech. [W:] Abstracts of Interna-tional IUFRO Conference “Beechsilviculture in Europe’s largest beech co-untry” (Abstrakty mi´dzynarodowej konfe-rencji IUFRO “Ekologia i hodowla buka”),Brasov, Rumunia, 4–8.09.2006: 34–35.

Gil W., ¸ukaszewicz J., Paluch R., Zachara T.:An analysis of regional and temporalaspects of ash dieback in Poland. [W:]Mat. konf.: „Possible limitation of declinephenomena in broadleaved stands” (Mo˝-liwoÊci ograniczenia zjawiska zamieraniadrzewostanów liÊciastych), Puszczyko-wo, 13–15.10.2005: 91–96.

G∏az J.: Ocena potencja∏ów funkcyjnych lasówNadleÊnictwa Legnica. [W:] Mat. konf.:„Lasy nad z∏o˝em w´gla „Legnica”. Stanaktualny – zagro˝enia – przysz∏oÊç”, Le-gnica, 18–20.09.2006: 16–35.

Grodzki W., Jachym M.: Aktualne problemyochrony lasów górskich w Polsce 2006.[W:] Mat. konf.: „Aktualne problemy vochrane lesa 2006” (Aktualne problemyw ochrony lasu 2006), Banska Stiavnica,S∏owacja, 6–7.04.2006: 26–29.

Grodzki W., Jachym M.: Developing a CentralEuropean database and map on major fo-rest pests: towards the wider look on fo-rest protection problems. [W:] Mat konf.:Sympozjum IUFRO WP 7.03.10 „Bioticdamage in forests” (Szkody w lasach wy-wo∏ywane przez organizmy ˝ywe), Ma-trafıred, W´gry, 12–16.09.2004 r., 2006:54–59.

Grodzki W., Starzyk J. R.: Windthrowns in theselected national parks in the Carpa-thians, and related research needs con-cerning forest protection. [W:] Mat. konf.:„Insect outbreaks in managed and unma-naged forests” (Gradacje owadów w la-sach zagospodarowanych i chronionych),Malinówka, 20–23.10.2003, 2006: 59–64.

Gutowski J. M.: Kózkowate i bogatkowate (Co-leoptera: Cerambycidae, Buprestidae) re-zerwatu „Bielinek” nad Odrà. [W:] Mat.konf. (Abstrakty): „Badania entomologicz-ne a obecna sytuacja prawna i organiza-cyjna ochrony przyrody”, Zwierzyniec, 3-–5.07.2006: 8.

Jachym M.: Influence of parasitoids on thespruce-related web-spinning sawflies(Cephalcia spp.) larvae populations in theinter-outbreaks period. [W:] Mat konf.:Sympozjum IUFRO WP 7.03.10 „Bioticdamage in forests” (Szkody w lasach wy-wo∏ywane przez organizmy ˝ywe), Ma-trafıred, W´gry, 12–16.09.2004 r., 2006:302–306.

Kaliszewski A., Lech P., Oszako T.: Consequ-ences of Armillaria ostoyae infections inthe mountain Norway spruce stands forthe economy of forest districts. [W:] Mat.konf.: “Current problems of forest protec-tion in spruce stands under conversion”z mi´dzynarodowych warsztatów: “Rootdiseases and insect pests of trees in co-nverted spruce stands in the areas of theBeskid Âlàski and ˚ywiecki Mountains”

102

2.2.1.3. Publikacje zamieszczone w materia∏ach konferencyjnych

(Choroby i szkodniki owadzie w przebudo-wywanych drzewostanach Êwierkowychw górach Beskidu Âlàskiego i ˚ywieckie-go), Ustroƒ-Jaszowiec, 13–14.10.2003 r.,2006: 93–105.

Kocel J., Jod∏owski K.: Forestry contractors inPoland in the light of questionnaire su-rveys. [W:] Mat. konf.: „Private forestrycontractors in Central and Eastern Euro-pean countries” (Sektor prywatnych us∏ugleÊnych w krajach Europy Ârodkoweji Wschodniej), Mierki, 24–25.02.2006: 27-–37.

Kolk A., Grodzki W., Jachym M.: G∏ówneproblemy ochrony lasu w Polsce w ro-ku 2005 i prognoza na rok 2006. [W:]Mat. konf.: „Škodlivi cinitelé v lesichCeska 2005/2006” (Czynniki szkodotwór-cze w czeskich lasach 2005/2006), Pru-honice, Czechy, 4.04.2006: 54–61.

Kolk A., Jab∏oƒski T., Hilszczaƒski J., Sukova-ta L., Âlusarski S.: Invasive Forest InsectSpecies in Poland. Mat. konf. (Abstrakty):IUFRO Working Party 7.03.12 „Alien Inva-sive Species and International Trade”(Obce gatunki inwazyjne a handel mi´-dzynarodowy), Jedlnia, 3–7.07.2006: 53.

Korczyk A.: Demographic and genetic structu-re of Norway spruce natural populationsfrom Bia∏owieza Primeval Forest. [W:]Mat. konf.: The VI International Conferen-ce of Young Scientists „Eurasian Forests– Hungarian Forest” (VI Mi´dzynarodowaKonferencja M∏odych Naukowców „LasyEurazji – Las W´gier”), Sopran, W´gry, 4-–8.07.2006: 49–50.

Kowalczyk J.: Ochrona ró˝norodnoÊci zaso-bów genowych w polskich lasach. [W:]Mat. konf.: „Aktywne metody ochronyprzyrody w zrównowa˝onym leÊnictwie”,Rogów, 21–22.03.2006; 4 (14): 134–140.

Kwiatkowski M., Ubysz B.: Mathematical mo-deling of variations in litter humidity. [W:]Mat. konf. (Abstrakty): V InternationalConference on Forest Fire Research(V Mi´dzynarodowa Konferencja nt. ba-daƒ po˝arów lasu), Figueira da Foz, Por-tugalia, 28–30.11.2006: 33.

Laskowska K., Sikora A.: Gospodarka leÊ-na na terenach zurbanizowanych [W:]Mat. konf.: „I Ogólnopolska Konferencja

pt. Gospodarka leÊna w granicach du-˝ych miast i ich otoczeniu”, Szczecin, 11-–13.10.2006: 23–28.

Malzahn E.: Zmiana warunków Êrodowisko-wych a choroby odkleszczowe w pó∏noc-no-wschodniej Polsce. Mat. konf.: V Ogól-nopolska Konferencja Naukowa nt.Neuroinfekcji, Bia∏ystok, 20–22.04.2006:15–16.

Markiewicz P.: Effects of girdling and mineralfertilization on flowering of Europeanlarch (Larix decidua Mill.) in seed orchard.[W:] Mat. konf.: The VI International Con-ference of Young Scientists “Eurasian Fo-rests – Hungarian Forest” (VI Mi´dzynaro-dowa Konferencja M∏odych Naukowców„Lasy Eurazji – Las W´gier”), Sopran, W´-gry, 4–8.07.2006: 77–82.

Matras J.: Selekcja indywidualna w za∏o˝e-niach do “Programu ochrony leÊnych za-sobów genowych i hodowli selekcyjnejdrzew w Polsce na lata 2011–2035”.[W:] Mat. konf.: „Semenné sady jako zdrojkvalifikovaného reprodukcního materiálu– minulost, soucasnost a budoucnost”(Plantacje nasienne jako êród∏o kwali-fikowanego materia∏u rozmno˝eniowe-go), Uherské Hradište, Czechy, 20-–21.06.2006: 104–111.

Mozgawa J., Tracz W., Kamiƒska G., Kolk A.,Sukovata L.: Zastosowanie SIP do wy-znaczania ognisk gradacyjnych wa˝niej-szych szkodników liÊcio˝ernych sosny naprzyk∏adzie Puszczy Noteckiej. [W:] Mat.konf.: „Stan i perspektywy wdra˝ania LNMw Lasach Paƒstwowych”, Rogów, 11-–13.09.2006: wersja internetowa, tryb do-st´pu: http://www.lasypanstwowe.gov.pl/sip/Konfer2006/Program2006_1.htm.

Oszako T.: Review of alien invasive pests andpathogens in Europe. [W:] Mat. konf.:(Abstrakty) “Pine wilt disease: a world-wide threat to forest ecosystems”(W´gorek sosnowiec Bursaphelenchusxylophilus: globalne zagro˝enie dla eko-systemów leÊnych). Lizbona, Portuga-lia, 9–15.07.2006: 3.

Oszako T.: Strategies to Control the Decline ofOak Trees in Europe: History, Causes andTheories. [W:] Mat. konf. (Abstrakty): „Glo-bal Decline in Oak Trees” (Globalne za-

103

mieranie d´bów), Lizbona, Portugalia, 27-–28.06.2006: 8–9.

Oszako T., Belbahri L.: The importance of ro-ot pathogens – contribution to the oakdecline phenomenon, detection and iden-tification tools [W:] Mat. konf. (Abstrakty):„The vitality of Cork and Holm OakStands” (˚ywotnoÊç drzewostanów d´bukorkowego i kolcolistnego), Ewor, Portu-galia, 24–29.10.2006: 1–3.

Oszako T., Siewniak M., Nowakowska J.:Methodes de prevention des maladies dumarronier Aesculus hippocastanum con-tre l’ insecte Cameraria ohridella et lechampignon Guignardia aesculi. Mat.konf. (Abstrakty): „Les marronniers, lagrande diversité du genre Aesculus”(Konferencja mi´dzynarodowa dot. stra-tegii ochrony kasztanowców), Lullier,Szwajcaria, 2.11.2006: 46–48.

Paluch R.: Mo˝liwoÊci i celowoÊç wykorzy-stania ekspansji d´bu w drzewostanachsosnowych do realizacji celów hodow-lanych. [W:] Mat. konf. (Abstrakty):„Perspektywy hodowli d´bów w Polsce”,Poznaƒ-Puszczykowo, 29–30.09.2006:29.

Piwnicki J., Szczygie∏ R., Ubysz B., Kwiatkow-ski M.: Economic analysis of the functio-ning of the forest fire protection system inPoland. [W:] Mat. konf. (Abstrakty): „V In-ternational Conference on Forest Fire Re-search” (V Mi´dzynarodowa Konferencjant. badaƒ po˝arów lasu), Figueira da Foz,Portugalia, 28–30.11.2006: 209.

Rachwald A.: The influence of changes of fo-rest ecosystem condition on bats. [W:]Mat. konf.: „Protection of bats and smallmammals in forest ecosystem” (Ochronanietoperzy oraz ma∏ych ssaków w ekosys-temach leÊnych), Ustroƒ-Jaszowiec, 26-–27.10.2006: 25.

Sakowska H., Ubysz B., Walczak D., Kwiat-kowski M.: Method for the assessmentof large-area forest fire risk in Polandbased on predicted change in litter hu-midity. [W:] Mat. konf.: „V InternationalConference on Forest Fire Research”(V Mi´dzynarodowa Konferencja nt. ba-daƒ po˝arów lasu), Figueira da Foz, Por-tugalia, 28–30.11.2006: 13.

Sierpiƒski A., Hilszczaƒski J.: Agrilus spp.– a main factor in oak decline. [W:] Mat.konf.: “Possible limitation of decline phe-nomena in broadleaved stands” (Mo˝liwo-Êci ograniczenia zjawiska zamieraniadrzewostanów liÊciastych), Puszczyko-wo, 14–15.11.2005, 2006: 159–161.

Skrzecz I.: The effects of wood debarking ofScots pine (Pinus sylvestris L.) stumps oncolonization by the large pine weevil (Hy-lobius abietis L.). [W:] Mat. konf.: „Insectoutbreaks in managed and unmanagedforests” (Gradacje owadów w lasach za-gospodarowanych i chronionych), Mali-nówka, 20–23.10.2003r., 2006: 83–88.

Starzyk J. R., Grodzki W., Capecki Z.: Occur-rence of the bark beetle Ips typographus(L.) in the managed and protected forestsin the Gorce Mts (southern Poland). Mat.konf.: “Insect outbreaks in managed andunmanaged forests” (Gradacje owadóww lasach zagospodarowanych i chronio-nych), Malinówka, 20–23.10.2003 r.,2006: 7–16.

Szczygie∏ K.: Kriokonserwacja kultur tkanko-wych drzew iglastych – uzupe∏niajàca me-toda zachowania zasobów genowychdrzew leÊnych ex situ. [W:] Mat. konf.(Abstrakty): „VII Ogólnopolska Konferen-cja: Kultury in vitro w fizjologii roÊlin”, Kra-ków, 7–8.12.2006: 40.

Szczygie∏ K., Hazubska-Przyby∏ T., Bojar-czuk K.: Somatyczna embriogenezawybranych gatunków drzew iglastych.[W:] Mat. konf. (Abstrakty): „XI Ogól-nopolska Konferencja Kultur in vitroi Biotechnologii RoÊlin”, Mi´dzyzdroje, 6-–9.09.2006: 102.

Szczygie∏ R., Ubysz B., Zawi∏a-NiedêwieckiT.: Spatial and temporal trends in distri-bution of forest fires in Central andEastern Europe. [W:] Mat. konf.: 22nd In-ternational Meeting for Specialists in AirPollution Effects on Forest Ecosystems(22 Mi´dzynarodowe Spotkanie Specjali-stów w zakresie wp∏ywu zanieczyszcze-nia powietrza na ekosystemy leÊne), Ri-verside, California, USA, 10–16.09.2006.

Âlusarski S., Kolk A., Jab∏oƒski T., Sukova-ta L., Grodner J.: Application of Sex Phe-romone to Reduce the Number of the

104

Horse Chestnut Leafminer, Camerariaohridella Deschka et Dimiç. Mat. konf.(Abstrakty): IUFRO Working Party7.03.12 „Alien Invasive Species and Inter-national Trade” (Obce gatunki inwazyjnea handel mi´dzynarodowy), Jedlnia, 3-–7.07.2006: 61.

Ubysz B., Szczygie∏ R.: A study on the naturaland social causes of forest fires in Poland.[W:] Mat. konf. (Abstrakty): “V Internatio-nal Conference on Forest Fire Research”(V Mi´dzynarodowa Konferencja nt. ba-daƒ po˝arów lasu), Figueira da Foz, Por-tugalia, 28–30.11.2006: 13.

Ubysz B., Szczygie∏ R., Piwnicki J.: Analysis ofthe trends in the forest fire risk for recentyears in Poland against the background oflong-term trends. [W:] Mat. konf. (Abstrak-ty): „V International Conference on ForestFire Research” (V Mi´dzynarodowa Kon-ferencja nt. badaƒ po˝arów lasu), Figueirada Foz, Portugalia, 28–30.11.2006: 248.

W´˝yk P., Zajàczkowski G., Sztremer M.:Geoinformation technologies applicationsin the mapping of windstorm area in Piszprimeval forests. [W:] Mat. konf. (Abs-trakty): „Revitalization and protection ofecological systems disturb by natural di-sasters” (Rewitalizacja i ochrona syste-mów ekologicznych zak∏óconych przezkatastrofy naturalne), Zwoleƒ, S∏owacja,9.03.2006: 10.

Wojda T.: Leaf morphology in Polish popula-tions of silver birch (B. pendula Roth). [W:]Mat. konf.: The VI International Conferen-ce of Young Scientists “Eurasian Forests– Hungarian Forest” (VI Mi´dzynarodowaKonferencja M∏odych Naukowców „LasyEurazji – Las W´gier”), Sopron, W´gry, 4-–8.07.2006: 59–62.

Woreta D., Kolk A.: Insect outbreaks in mana-ged and protected forest stands. [W:] Mat.konf.: “Insect outbreaks in managed andunmanaged forests” (Gradacje owadóww lasach zagospodarowanych i chronio-nych), Malinówka, 20–23.10.2003, 2006:7–15.

Wróbel M., Boczoƒ A.: Changes of parame-ters of hydrography network in BialowiezaForest between 1959 and 2005. [W:] Matkonf.: 9th Lithuanian Conference of JuniorResearchers, „Science – Future of Lithu-ania” – „Environmental protection engine-ering” (9. Litewska Konferencja M∏odychNaukowców, „Nauka – Przysz∏oÊç Litwy”– „In˝ynieria Ochrony Ârodowiska”), Wil-no, Litwa, 30.03.2006: 425–429.

Zajkowska J., Kondrusik M., Malzahn E., Pan-cewicz S., Grygorczuk S., KuÊmierczyk J.,Czupryna P., Hermanowska-Szpakowicz T.:Zmiany Êrodowiskowe a zachorowania nachoroby odkleszczowe. [W:] Stawonogi.Znaczenie epidemiologiczne. KazimierzDolny, 16–19.05.2006: 233–239.

105

2.2.2. Recenzje i opinie

Kossak S.: Recenzja rozprawy doktorskiejmgr in˝. Jana Konopki pt. „Wp∏yw ruchudrogowego ze szczególnym uwzgl´dnie-niem autostrad i dróg szybkiego ruchu, nawyst´powanie wybranych gatunków zwie-rzyny leÊnej” – dla Rady Naukowej IBL.

Kossak S.: Ocena dorobku naukowego dr in˝.Joanny El˝biety Babiƒskiej-Werki zeszczególnym uwzgl´dnieniem monote-matycznego cyklu publikacji „Wp∏yw do-datkowego pokarmu na populacje leÊ-nych gryzoni” – dla Wydzia∏u LeÊnegoSGGW.

Malinowski H.: Recenzja rozprawy habi-litacyjnej dr in˝. Bo˝eny Ewy Kordan

pt.: „Porównanie ∏ubinu ˝ó∏tego (Lupinusluteus L.) i wàskolistnego (Lupinusangustifolius L.) jako roÊlin ˝ywi-cielskich mszycy grochowej (Acyrtho-siphom pisun Harris)” – dla Wydzia∏uKszta∏towania Ârodowiska i RolnictwaUniwersytetu Warmiƒsko-Mazurskiegow Olsztynie.

Malinowski H.: Recenzja rozprawy doktorskiejmgr. in˝. Roberta Rozmys∏owicza pt.:„Makrofauna gleby p∏owej ukszta∏towanaró˝nymi sposobami jej u˝ytkowania” – dlaWydzia∏u Kszta∏towania Ârodowiska i Rol-nictwa Uniwersytetu Warmiƒsko-Mazur-skiego w Olsztynie.

Niemtur S.: Ocena dorobku naukowego i roz-prawy habilitacyjnej dr A. Âwiercz pt.:„Analiza procesów glebowych i prze-kszta∏ceƒ roÊlinnych w zalkalizowanychsiedliskach leÊnych regionu Âwi´tokrzy-skiego”.

Sierota Z.: Ocena dorobku naukowego i roz-prawy habilitacyjnej dr in˝. Hanny St´p-niewskiej pt.: „Morfologia i wybrane cechyfizjologiczne patogenów Phytophthoracactorum (Lebert et Cohn) Schroter i Phy-tophthora citricola Saada wyst´pujàcychw szkó∏kach leÊnych w po∏udniowej Pol-sce” w zwiàzku ze wszcz´ciem przewoduhabilitacyjnego – dla AR w Krakowie.

Sierota Z.: Opinia pracy: „Ektomikoryzy. Nowetechnologie w polskim szkó∏karstwie leÊ-nym” pod redakcjà prof. St. Kowalskiego– dla CILP.

Su∏kowska M.: Recenzja rozprawy doktorskiejViktorii Leonidownej Andreewy pt.: Ocen-ka pocwenno-resursnogo potencjala tipovzeel Balarusi na primere Berezinskogobiosferngo zapowiednika i Nacionalnogoparka „Braslavskie ozera” dla Bia∏oruskiejAkademii Nauk w Miƒsku.

Zajàczkowski J.: Ocena dorobku naukowego,dydaktyczno-wychowawczego i organiza-cyjnego dr in˝. R. Jaszczaka w zwiàzkuze wszcz´ciem przewodu habilitacyjnego– dla Wydzia∏u LeÊnego AR w Poznaniu.

Zajàczkowski J.: Ocena dorobku naukowego,dydaktyczno-wychowawczego i organiza-cyjnego dr hab. T. Andrzejczyka w zwiàz-

ku z post´powaniem o nadanie tytu∏u pro-fesora – dla Wydzia∏u LeÊnego SGGW.

Zajàczkowski J.: Recenzja rozprawy doktor-skiej mgr in˝. E. Ros∏on-Szeryƒskiej pt.:„Opracowanie metody oceny zagro˝eniapowodowanego przez drzewa o os∏abio-nej statyce” – dla Wydzia∏u Ogrodnictwai Architektury Krajobrazu SGGW.

Zajàc S.: Analiza dzia∏alnoÊci gospodarczejLasów Paƒstwowych w latach 1951–1975(Hubert Szramka) – dla AR w Poznaniu.

Zajàc S.: Problemy w szacowaniu ca∏kowitejwartoÊci ekonomicznej wielofunkcyjnegolasu (Jakub Glura) – dla AR w Poznaniu.

Zwoliƒski J.: Ocena dorobku naukowego i roz-prawy habilitacyjnej dr E. Dmyterko pt.„Cechy korony jako podstawa uszkodze-nia drzewostanów olszy czarnej [Alnusglutinosa L. (Gaertn.)] dla Rady NaukowejIBL.

Ponadto pracownicy Instytutu wykonali 41recenzji wydawniczych oraz 27 recenzji pro-jektów badawczych, w tym:• recenzje wydawnicze: Borkowski J. – 1, Bo-

rowski Z. – 1, Dobrowolska D. – 4, Dobro-wolski M. – 2, G∏az J. – 11, Grodzki W. – 5,Gutowski J. M. – 4, Kolk A. – 2, Malinow-ski H. – 2, Nowakowska J. – 1, Pierzgalski E.– 2, Sierota Z. – 4, Szo∏tyk G. – 2

• recenzje projektów badawczych: Kolk A.– 4, Kossak S. – 1, Niemtur S. – 13, Siero-ta Z. – 2, Suwa∏a M. – 2, Zajàczkowski J. – 5.

• inne recenzje: Falencka-Jab∏oƒska M. – 3.

106

Wspó∏praca naukowa Instytutu Badaw-czego LeÊnictwa z innymi oÊrodkami nauko-wymi w kraju polega∏a przede wszystkim na: • wspólnej realizacji tematów,

• wymianie doÊwiadczeƒ oraz wzajemnejkonsultacji i informacji,

• prowadzeniu wyk∏adów.

107

3. WSPÓ¸PRACA NAUKOWA

3.1. Wspó∏praca z krajowymi instytucjami naukowymi

Instytucjawspółpracująca

Tematyka współpracyJednostka

organizacyjna IBL

1 2 3

SZKOŁA GŁÓWNA GOSPODARSTWA WIEJSKIEGO W WARSZAWIE, Katedra Hodowli Lasu

Badania porównawcze populacyjnej i rodo wej zmienności cech hodowlanych wybra nych po-chodzeń sosny, świerka, modrzewia i buka.Plantacyjna uprawa szybko rosnących drzew leśnych.

Zakład Genetyki i Fizjologii Drzew Leśnych

Katedra Ochrony Lasu i Ekologii Zmiany ilościowo-jakościowe w zgrupowa-niach entomofauny epigeicznej powstałe po zabiegach ratowania lasu przed szkod li wy mi owadami liściożernymi sosny z wy ko rzys ta-niem środków ochrony roślin z gru py inhibito-rów syntezy chityny.Analiza czasowo-przestrzenna gradacji głów-nych foliofagów sosny na terenie Puszczy No teckiej.

Zakład Ochrony Lasu

Katedra Urządzania Lasu, Geo-matyki i Ekonomiki Leśnictwa

Konsultacja naukowa w zakresie produkcyj-noś ci lasu.Realizacja tematu badawczego dotyczącego jakościowych wskaźników oceny stanu lasów.Realizacja tematu badawczego dotyczącego stref uszkodzeń lasu.

Zakład Urządzania i Monitoringu Lasu

AKADEMIA ROLNICZA IM. H. KOŁŁĄTAJA W KRAKOWIE,Katedra Nasiennictwa, Szkółkarstwa i Selekcji Drzew Leśnych

Badania porównawcze populacyjnej i rodowej zmienności cech hodowlanych wybranych po-chodzeń dębu, buka , sosny i modrzewia.

Zakład Genetyki i Fizjologii Drzew Leśnych

Katedra Entomologii Leśnej Badania chrząszczy saproksylicznych borów sosnowych Polski.

Zakład Lasów Natu-ralnych

Katedra Urządzania Lasu Realizacja tematu badawczego dotyczącego jakościowych wskaźników oceny stanu lasów.Konsultacja naukowa w zakresie zastosowa-nia technik geoinformatycznych w leśnictwie.

Zakład Urządzaniai Monitoringu Lasu

108

1 2 3

AKADEMIA ROLNICZA IM. A. CIESZ-KOWSKIEGO, W POZNANIU , Katedra Hodowli Lasu

Badania porównawcze populacyjnej i rodowej zmienności cech hodowlanych wybranych pochodzeń buka, dębu oraz modrzewia, sosny i świerka.

Zakład Genetyki i Fizjologii Drzew Leśnych

Katedra Ekonomiki Leśnictwa Wycena zasobów leśnych. Zakład Ekonomiki i Polityki Leśnej

Katedra Urządzania Lasu Realizacja tematu badawczego dotyczącego jakościowych wskaźników oceny stanu lasów.

Zakład Urządzaniai Monitoringu Lasu

AKADEMIA PODLASKA W SIEDLCACH Monitoring wybranych grup bezkręgowców w Puszczy Białowieskiej.

Zakład Lasów Natu-ralnych

UNIWERSYTET WARSZAWSKI, Instytut Mikrobiologii

Mikrofl ora gleb drzewostanów sosnowych objętych gradacjami owadów liściożernych.

Zakład Ochrony Lasu

Zakład Mikrobiologii Środowiska Udostępnienie polskich zasobów informacji o bioróżnorodności oraz ustanowienie i wdro-żenie wspólnych standardów z Krajową Siecią Informacji o Bioróżnorodności.

Zakład Lasów Natu-ralnych

UNIWERSYTET GDAŃSKI, Instytut Biotechnologii, Katedra Wirusologii Molekularnej

Wirusy patogeniczne dla owadów leśnych. Zakład Ochrony Lasu

UNIWERSYTET W BIAŁYMSTOKU, Instytut Chemii

Badanie składu niektórych metabolitów wtór-nych, wydzielonych z drzew znajdujących się w ogniskach gradacyjnych liściożernych szkodników sosny.

Zakład Ochrony Lasu

UNIWERSYTET MARII CURIE-SKŁODOW-SKIEJ W LUBLINIE, Instytut Biologii

Monitoring wybranych grup bezkręgowców w Puszczy Białowieskiej.

Zakład Lasów Natu-ralnych

UNIWERSYTET WROCŁAWSKI,Instytut Biologii

Wybrane organizmy związane z martwym drewnem w Puszczy Piskiej.

Zakład Lasów Natu-ralnych

INSTYTUT PRZEMYSŁU ORGANICZNEGO W WARSZAWIE

Ocena skuteczności działania form użytko-wych zawierających feromon płcio wy szro-tówka kasztanowcowiaczka.Oznaczanie pozostałości imidachloprydu w liściach i drewnie kasztanowca zwyczaj-nego.

Zakład Ochrony lasu

UNIWERSYTET IM. MIKOŁAJA KOPER-NIKA W TORUNIU,Instytut Biologii i Ochrony Środowiska

Systematyka i biologia wybranych grup mo-tyli.

Zakład Ochrony Lasu

ZAKŁAD EKOLOGII ZWIERZĄT Wybrane organizmy związane z martwym drewnem w Puszczy Piskiej.

Zakład Lasów Natu-ralnych

POLSKA AKADEMIA NAUK, Instytut Chemii Fizyczneji Instytut Chemii Organicznej, Zakład Doświadczalny „Chemipan”

Identyfi kacja związków zapachowych wydzie-lanych przez samice i samce przypłaszcza granatka i opiętka dwuplamkowego

Zakład Ochrony Lasu

109

1 2 3

BIURO URZĄDZANIA LASU I GEODEZJI LEŚNEJ W KRAKOWIE

Konsultacje i pomoc we wdrożeniu mod-elu wielofunkcyjnego leśnictwa w rejonie uprzemysłowionym.

Zakład Urządzania i Monitoringu Lasu

CENTRUM BADAŃ EKOLOGICZNYCH PAN W DZIEKANOWIE LEŚNYM

Matematyczny model dynamiki populacji strzygoni choinówki do prognozowania ryzy ka wystąpienia gradacji w drzewosta nach sos-nowych Polski.

Zakład Ochrony Lasu

CENTRUM NAUKOWO-BADAWCZE OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ W JÓZEFOWIE K/OTWOCKA

Stworzenie zintegrowanej przestrzeni badaw-czej dotyczącej bezpieczeństwa powszech-nego i zarządzania kryzysowego.

Samodzielna Pra-cownia Ochrony Przeciwpożarowej Lasu

INSTYTUT CELULOZOWO-PAPIERNICZY W ŁODZI

Ocena przydatności drewna pochodzącego z plantacji drzew szybko rosnących do pro-dukcji mas włóknistych dla przemysłu celu-lozowo-papierniczego.

Zakład Genetyki i Fizjologii Drzew Leśnych

INSTYTUT DENDROLOGII PAN W KÓRNIKU

Badania porównawcze populacyjnej i rodowej zmienności cech hodowlanych wybranych pochodzeń dębu szypułkowego i buka.

Zakład Genetyki i Fizjologii Drzew Leśnych

INSTYTUT ŁĄCZNOŚCI, Zakład Kompatybilności Elektro-magnetycznej we Wrocławiu

Analiza zakłóceń występujących w sieci łącz-ności radiotelefonicznej ruchomej Lasów Państwowych.

Samodzielna Pra cow-nia Ochrony Prze ciw-pożarowej Lasu

INSTYTUT METEOROLOGII I GOSPODARKI WODNEJ – ODDZIAŁ WE WROCŁAWIU

Osłona meteorologiczna oraz przekazywanie charakterystyk pogodowych, wykorzystywa-nych w analizach dotyczących monitorowa nia zagrożenia pożarowego lasu.

Samodzielna Pracow-nia Ochrony Przeciw-pożarowej Lasu

INSTYTUT SADOWNICTWA I KWIACIAR-STWA W SKIERNIEWICACH

Wpływ imidachloprydu na entomofaunę gle-bową.

Zakład Ochrony Lasu

INSTYTUT SYSTEMATYKI I EWOLUCJI ZWIERZĄT PAN W KRAKOWIE

Monitoring wybranych grup bezkręgowców w Puszczy Białowieskiej.Badanie chrząszczy saproksylicznych borów sosnowych Polski.Wybrane organizmy związane z martwym drewnem w Puszczy Piskiej.

Zakład Lasów Natu-ralnych

INSTYTUT TECHNOLOGII DREWNA W POZNANIU

COST E51: Integracja innowacji i rozwoju polityk w sektorze leśnym.

Zakład Użytkowania Lasu

MUZEUM I INSTYTUT ZOOLOGII PANW WARSZAWIE

Monitoring wybranych grup bezkręgowców w Puszczy Białowieskiej.

Zakład Lasów Natu-ralnych

OJCOWSKI PARK NARODOWY Badanie chrząszczy saproksylicznych borów sosnowych Polski.

Zakład Lasów Natu-ralnych

PRZEMYSŁOWY INSTYTUT AUTOMATYKI I POMIARÓW

Przygotowanie projektu „Monitorowanie i prog-nozowanie priorytetowych innowacyjnych technologii dla zrównoważo ne go rozwoju województwa mazowieckiego” (Foresight Mazovia).

Samodzielna Pracow-nia Ochrony Przeciw-pożarowej Lasu

W roku 2006 Instytut prowadzi∏ wspó∏pra-c´ dwustronnà i wielostronnà z 16 krajami

oraz uczestniczy∏ w realizacji 16 mi´dzynaro-dowych programów badawczych.

110

3.2.1. Wspó∏praca dwustronna

3.2. Wspó∏praca mi´dzynarodowa

1 2 3

BIBLIOTEKA NARODOWA, WARSZAWA Aktualizacja „Centralnego Katalogu Zagranicz-nych Wydawnictw Ciągłych w Bibliotekach Polskich (ARKA)”.

Zakład Informacji Naukowej

OŚRODEK PRZETWARZANIA INFORMACJI NADZOROWANY PRZEZ MINISTERSTWO NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO, WARSZAWA

Zasilanie zintegrowanej bazy „Nauka polska” opisami prac naukowo-badawczych i ba daw-czo-rozwojowych, rozpraw doktorskich i ha bi-litacyjnych oraz ekspertyz naukowych wyko-ny wanych w Instytucie w ramach systemu SYNABA.

POLSKI KOMITET NORMALIZACYJNY, WARSZAWA

Terminologia, kompozycja, identyfi kacja i opis dokumentów, kodowania, konwersji pism, ję-zy ków informacyjno-wyszukiwawczych, prze-chowywania i konserwacji dokumen tów oraz zastosowania komputerów.

KrajInstytucja

współpracującaTematyka współpracy

Jednostka organizacyjna IBL

1 2 3 4

Białoruś Instytut Ochrony Roślin, Mińsk

Fytoftoroza różnych gatunków drzew i krze-wów, a także roślin ozdobnych.

Zakład Fitopato-logii Leśnej

Francja Zakład Selekcji i Hodow-li Drzew Leś nych (Orle-an), Laboratorium Ge ne- ty ki i Selekcji (Borde aux), Krajowy Instytut Nauk Rolniczych – INRA

Badania porównawcze populacyjnej i rodo-wej zmienności cech hodowlanych wybra-nych po chodzeń sosny zwyczajnej, modrze-wia europejskiego, świerka pospolitego oraz dębu szypułkowego.

Zakład Genetyki i Fizjologii Drzew Leśnych

Zakład Selekcji i Hodow-li Drzew Leś nych, INRA, Orlean

Populacyjna zmienność oraz identyfi kacja wy-branych pochodzeń sosny zwyczajnej i świer-ka pospolitego na podstawie analiz DNA.

Hiszpania Instytut Biologii Moleku-larnej i Tkankowej Roś-lin, Uniwersytetu Poli-tech nicznego, Walencja

Konsultacje i wymiana informacji naukowej, te matyka: Zastosowanie techniki mikro-macierzy DNA w badaniu ekspresji genów u gatun ków drzewiastych.

Kanada Kanadyjska Służba Leśna, New Brunswick

Testowanie różnych pułapek i środków wa-bią cych (w Kanadzie, Szwajcarii i w Polsce [Pusz cza Białowieska]) na zawleczoną z Euro py do Kanady kózkę, będącą tam poważ nym szkodnikiem świerków.

Zakład Lasów Naturalnych

111

1 2 3 4

Niemcy Instytut Chemii im. Maxa Plancka Uniwersytetu we Freiburgu

Monitorowanie zagrożenia pożarowego lasu w Polsce.

Samodzielna Pra-cownia Ochrony Przeciwpożarowej Lasu

Bawarski Instytut Leśnictwa, Freising

Identyfi kacja i opis morfologii nowych ga-tunków rodzaju Pythium i Phytophthora.

Zakład Fitopato-logii Leśnej

Norwegia Norweski Instytut Badawczy Krajobrazu i Leśnictwa, Norweska Grupa Leśna, Ås

Przygotowanie wspólnego projektu badaw-cze go dot. dynamiki populacji brudnicy mnisz-ki i kornika drukarza w ramach Norweskiego Mechanizmu Finansowego i Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gos-podarczego.

Zakład Ochrony Lasu

Słowacja Uniwersytet Techniczny, Zwoleń

Ocena zmienności genetycznej cisa Taxus

baccata w Europie.Zakład Genetyki i Fizjologii Drzew Leśnych

Szwajcaria Uniwersytet Nauk Sto-sowanych, Lullier

Diagnostyka chorób drzew leśnych ze szcze-gólnym uwzględnieniem patogenów rodzaju Phytophthora.

Zakład Fitopato-logii Leśnej

Szwecja Katedra Ekologii Zwie-rząt, Wydział Leśny, Szwedzki Uniwersytet Rolniczy, Umea

Odporność owadów saproksylicznych na za-kłócenia powodowane przez współczesne leśnictwo.

Zakład Ochrony Lasu

Ukraina Ukraiński Państwowy Uniwersytet Leśno--Techniczny, Lwów

Opracowanie programu wspólnych badań genetycznych nad polimorfi zmem DNA sosny zwyczajnej i buka zwyczajnego.

Zakład Genetyki i Fizjologii Drzew Leśnych

USA Departament Rolnic-twa Stanów Zjednoc-zonych, Służba Leśna, Minnesota

Organizmy kwarantannowe w zakresie fi to-pato logii leśnej.

Zakład Fitopato-logii Leśnej

Korporacja Valent Bio-Sciences, Libertyville

Ocena skuteczności bioinsektycydu Bacillus

thuringiensis kurstaki w ograniczaniu liczeb-noś ci populacji brudnicy mniszki Lymantria

monacha.

Zakład Ochrony Lasu

Uniwersytet w Kolorado, Wydział Geografi i, Boulder

Dynamika luk w drzewostanach mieszanych. Zakład Ekologii Lasu i Łowiectwa

Wielka Brytania

Uniwersytet w Aberdeen, Szkocja

Badania nad ekologią nietoperzy w ekosyste-mach leśnych – konsultacje.

112

3.2.2. Wspó∏praca wielostronna

Kraj, organizacja międzynarodowa

Instytucja współpracująca

Tematyka współpracyJednostka

organizacyjna IBL

1 2 3 4

Norwegia Norweski Instytut Badaw-czy Krajobrazu i Leśnic-twa, Ås

Przygotowanie wspólnego projektu badawczego dot. brudnicy mniszki i zmian klimatu

Zakład Ochrony Lasu

USA Stacja Badawcza Północ no- -wschodnia, Laboratorium Nauk Leśnych, Służba Leśna Departament Rol-nictwa USA, Morgantown

Wydział Entomologii na Uniwersytecie Stanowym Pensylwania, University Park, Pensylwania

Białoruś Instytut Naukowo-Badaw-czy Ochrony Przeciw poża-ro wej i Nadzwyczajnych Sytuacji, Mińsk

Wypracowanie formuły współpracy transgranicznej jednostek badaw-czo-rozwojowych, certyfi kujących i administracji rządowej, w opar-ciu o Deklarację Partnerstwa dla innowacyjności naukowo-technicz-nej w obszarze bezpieczeństwa

Samodzielna Pra-cownia Ochrony Przeciwpożarowej Lasu

Czechy Instytut Techniki Pożarni-czej, Praga

Litwa Centrum Badań Pożarni-czych, Wilno

Łotwa Akademia Ochrony Przeciw pożaroweji Obrony Cywilnej, Ryga

Rosja Wszechrosyjski Instytut Naukowo-Badawczy Ochrony Przeciwpożaro-wej, Moskwa

Słowacja Instytut Badawczy Pożar-nictwa, Bratysława

Ukraina Ukraiński Naukowo-Ba-dawczy Instytut Ochrony Przeciwpożarowej, Kijów

Państwowe Centrum Cer-tyfi kacji Ukrainy, Kijów

Słowacja Słowacka Akademia Nauk, Zwoleń

Konsultacje i wspólne badania w zakresie wykorzystania atrak-tantów i antyatraktantów korników świerkowych w ochronie lasu w ra-mach projektu PROFOREST

Zakład Gospodarki Leśnej Regionów GórskichSzwecja Szwedzki Uniwersytet

Rolniczy, Alnarp

113

3.2.3. Uczestnictwo w mi´dzynarodowych programach badawczych

1 2 3 4

Czechy Instytut Badawczy Leśnic-twa i Łowiectwa, Jiloviste--Strnady

Współpraca w zakresie tworzenia baz danych i map numerycznych wybranych zagrożeń biotycznych w lasach Europy Środkowej w ra-mach projektu PROFOREST

Zakład Gospodarki Leśnej Regionów Górskich

Estonia Estoński Universytet Rolni-czy, Tartu

Litwa Litewskie Leśne Biuro Fito-sanitarne, Wilno

Słowacja Instytut Badawczy Leś nic-twa i Słowacka Akademia Nauk, Zwoleń

Ukraina Ukraiński Instytut Badaw-czy Leśnictwa i Melioracji Leśnej, Charków

Nazwa Instytucje

współpracująceTematyka współpracy

Jednostka organizacyjna IBL

1 2 3 4

COST E30 Przedstawiciele instytucji na-ukowych z 20 krajów europej-skich

Ekonomiczna integracja popytu konsumentów miejskich i produkcji leśnictwa na obszarach wiejskich – wymiana informacji, konsultacje, spotkania robocze

Zakład Ekonomikii Polityki Leśnej

Zakład Użytkowa-nia Lasu

COST E27 Przedstawiciele instytucji na-ukowych z 26 krajów europej-skich

Chronione obszary leśne w Europie – wymiana informacji, konsultacje, spotkania robocze

Zakład Gospodar ki Leśnej Regionów Górskich

COST E42 Przedstawiciele instytucji na-ukowych z 15 krajów europej-skich

Wzrost gatunków szlachetnych drzew liściastych – wymiana informacji, kon sultacje, spotkania robocze

Zakład Ekologii Lasu i Łowiectwa

COST E51 Przedstawiciele instytucji na-ukowych z 18 krajów europej-skich

Integracja innowacji i rozwoju polityk w sektorze leśnym – wymiana infor-macji, konsultacje, spotkania robocze

Zakład Użytkowa-nia Lasu

COST E52 Przedstawiciele instytucji na-ukowych z 19 krajów europej-skich

Ocena zasobów genowych buka w aspekcie zrównoważonego roz-woju lasów – wymiana informacji, konsultacje, spotkania robocze

Zakład Genetyki i Fizjologii Drzew Leśnych

COST 862 Przedstawiciele instytucji na-ukowych z 16 krajów

Toksyny bakteryjne w zwalczaniu owadów – wymiana informacji, kon-sultacje, spotkania robocze

Zakład Ochrony Lasu

114

1 2 3 4

COMFOR Projekt Badawczy Sektorowy realizowany w ramach 6. PR UE. W 3-letnim projekcie bie rze udział 21 jednostek z Europy, w tym koordynator – Europejskie Stowarzyszenie Przedsiębiorców Leśnych (ENFE)

Zintegrowane podejście do rozwią-zy wania problemów bezpieczeń-stwa i higieny pracy w działalności europejskich SME o profi lu leśnym. Opracowanie modeli edukacyjnych, które umożliwią przedsiębiorstwom wykonującym prace leśne zaadap-towanie ergonomicznych technik pracy. Prace służące optymalizacji wyboru ergonomicznych technik pracy podczas wykonywania opera-cji leśnych

Zakład Użytkowa-nia Lasu

EFORWOOD Projekt Zintegrowany realizo-wa ny w ramach 6. PR UE. W 4-letnim projekcie bierze udział 38 jednostek z całego świata, w tym koordynator – Szwedzki Instytut Badawczy Leśnictwa SKOGFORSK

Stworzenie narzędzia wspomagają-cego proces decyzyjny w łańcu chu leśno-drzewnym (od lasu po prze-mysł drzewny), uwzględniające go ocenę wpływu trwałego i zrów nowa-żo nego leśnictwa na sektor drzew-ny w Europie

Zakład Gospodar ki Leśnej Regio nów Górskich

EUFORGEN Instytucje z 35 krajów europej-skich

Program dotyczący zachowania i zrów noważonego użytkowania za-sobów genowych

Zakład Genetyki i Fizjologii Drzew Leśnych

EUFIRELAB Sieć laboratoriów z 40 europej-skich instytucji, zajmujących się badaniami i technologiami w zakresie pożarów lasu (sieć badawcza w ramach 5. PR UE)

Badania procesów spalania materia-łów leśnych, modelowanie pożaru la su, prognozowanie zagrożenia po ża rowego, gaszenie pożarów leśnych

Samodzielna Pra-cownia Ochrony Przeciwpożarowej Lasu

EVOLTREE Sieć Doskonałości w ramach 6. PR UE. W 4-letnim projek-cie uczestniczą 24 jednostki będące na stanowisku part-nera oraz 18 jednostek, które są Stroną Trzecią projektu. Koordynatorem jest Krajowy Instytut Nauk Rolniczych (INRA), Francja

Zastosowanie genomiki w połącze-niu z tradycyjnymi metodami opisu zmienności, w celu zbadania pro-cesów zachodzących w populacjach. Opracowanie sposobów efektywniej-szej ochrony różnorodności ekosys-temów lądowych i zapewnienie ich trwałości. Zrozumienie dynamiki bio różnorodności na poziomie eko-systemu przez zbadanie całego spektrum zmienności gatunkowej i ich wzajemnych interakcji

Zakład Genetyki i Fizjologii Drzew Leśnych

FIRE PARADOX

Projekt Zintegrowany w ramach 6. Programu Ramowego UE. W 4-letnim projekcie bierą udział 32 jednostki z ca łego świata, w tym koordynator – Instytut Agronomii, Portugalia

Opis matematyczno-fi zyczny proce-su spalania w środowisku leśnym z praktycznym wykorzystaniem wy ników badań w celu minimalizo-wania strat popożarowych i celowe-go stosowania ognia w gospodarce leśnej

Samodzielna Pra-cownia Ochrony Przeciwpożarowej Lasu

115

1 2 3 4

FOREST FOCUS

Komisja Europejska, Bruk-sela; ISPRA, Włochy

Wymiana informacji z zakresu poża-rów lasu i monitorowania zagroże-nia pożarowego w krajach UE

Samodzielna Pra-cownia Ochrony Przeciwpożarowej Lasu

Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna: Wspólnotowe Cen-trum Badawcze (instytucja gosz czą ca Naukowy Ciało Koordynacyjne dla programu Forest Focus)

Opracowanie założeń metodycznych oraz strategia realizacji projektu de-monstracyjnego BioSoil

Zakład Siedlisko-znawstwa

Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna: Środowisko, Bruk-sela, Belgia

Monitoring lasu. Ocena stanu lasu w Europie w sposób metodycznie zharmonizowany

Zakład Urządzania i Monitoringu Lasu

TREE-BREEDEX

Działanie Koordynacyjne w ra-mach 6. PR UE. W 4-letnim projekcie bierze udział 28 jed-nostek z całego świata, w tym koordynator – Krajowy Instytut Nauk Rolniczych (INRA)

Testowanie, porównywanie, a następ - nie wybór najlepszych i naj od po-wied niej szych genotypów do roz-mna ża nia na sze ro ką ska lę gos po-dar czą. Udo stęp nia nie da nych, two-rzenie baz danych, udział w szko-leniach i organizacja warsztatów

Zakład Genetyki i Fizjologii Drzew Leśnych

WALTER Projekt realizowany w ramach II fazy schematu Leonardo da Vinci. W 2-letnim progra-mie bierze udział 11 jednostek z Europy, w tym koordynator – Słowacki Uniwersytet Rolni-czy w Nitrze

Ocena i wdrożenie materiałów szko-le nio wych w zakresie gospodaro wa-nia wodą

Zakład Siedlisko-znawstwa

ICP – Forests(LRTAP)

Federalne Centrum Badań Leś nictwa i Produktów Leś-nych, Instytut Światowego Leś nictwa – centrum koordy-nacyjne programu

Monitoring lasu. Ocena stanu lasu w Europie w sposób metodycznie zharmonizowany

Zakład Urządzania i Monitoringu Lasu

Wspólne badania „Kontrola jakoś ci w badaniach depozycji zanieczysz-czeń oraz organizacja kolejnych porównań międzylaboratoryjnych”

Zakład Siedlisko-znawstwa

116

3.2.4. Sta˝e m∏odych pracowników naukowych z zagranicy odbywane w IBL

Osoba przyjeżdżająca, okres pobytu, tematyka

Instytucja wysyłającaZakład

organizujący

1 2 3

1. Ihor Chepurnyy, 16.07.–28.08.2006 r. Narodo wy Fundusz Ochrony Środowiska i Gos-podar ki Wodnej w fi nansowaniu leśnictwa

Państwowa Akademia Rol-nicza w Połtawie, Ukraina

Zakład Ekonomiki i Polityki Leśnej

2. Mariia Patyka, 16.07.–28.08.2006 r. Narodo wy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodar ki Wodnej w fi nansowaniu leśnictwa

3. Anna Rekalo, 16.07.–28.08.2006 r. Narodo wy Fundusz Ochrony Środowiska i Gos-podar ki Wodnej w fi nansowaniu leśnictwa

4. Jurij Kharchenko, 01.08.–31.10.2006 r. Sektor usług leśnych w Polsce i wybranych kra-jach europejskich – stan i perspektywy rozwoju

Ukraiński Instytut Badaw-czy Leśnictwa i Melioracji Leśnej, Charków, Ukraina

Zakład Ekonomiki i Polityki Leśnej

5. Sergij Bojko, 01.11.2005–30.09.2009 r. Odno wienie naturalne sosny zwyczajnej jako element strategii ekosystemowego zagospo da-ro wania lasu. Studia doktoranckie

Zakład Hodowli Lasu

6 Oleg Ponomaryov, 01.08.–31.10.2006 r.Wpływ defoliacji spowodowanej przez szkodni-ki liściożerne na regenerację i przeżywalność drzew i drzewostanów sosnowych w Nadleś nic-twie Wymiarki

Zakład Ochrony Lasu

7. Oksana Mykhayliv, 01.10.2005–30.09.2009 r. Ocena wpływu opadów i temperatury powie-trza na stan zagrożenia drzewostanów przez choroby infekcyjne. Studia doktoranckie

Ukraiński Państwowy Uni-wersytet Leśno-Technicz-ny, Lwów, Ukraina

Zakład Fitopatologii Leśnej

8. Oksana Pavlishchuk, 24.01.–14.02.2006 r.Tworzenie i obróbka baz danych i map nume-rycznych, zastosowania GIS – szkolenie w ra-mach WP 1.2 projektu PROFOREST CE

Zakład Gospodarki Leśnej Regionów Górskich

9. Serhij Kopiy, 1.08. - 31.10.2006 r.,Ocena wpływu wybranych defi nicji lasu na wiel-kość powierzchni leśnej w aspekcie sprawo-zdaw czości międzynarodowej

Zakład Urządzania i Monitoringu Lasu

10. Oleg Baranow 01.08.–31.10.2006 r. Ocena wpływu potencjalnych źródeł infekcji (woda, gleba, podłoża szkółkarskie, sadzonki) na występowanie Phytophthora w środowisku leśnym (na przykładzie drzewostanów liścias-tych Nadleśnictwa Koło)

Instytut Leśnictwa Białorus-kiej Akademii Nauk, Homel, Białoruś

Zakład Fitopatologii Leśnej

Kraj/organizacja Liczba osóbAustria 1Belgia 1 Bia∏oruÊ 2Czechy 1Japonia 1 ¸otwa 3Niemcy 2Rosja 4

Kraj/organizacja Liczba osóbS∏owacja 2Szwajcaria 4 Ukraina 3USA 1W∏ochy 4Wielka Brytania 1Razem 30

117

3.2.6. Wizyty goÊci zagranicznych w IBL

3.2.5. Sta˝e i stypendia zagraniczne pracowników IBL

1 2 3

11. Oleksandr Bokotey, 1.08.–31.10.2006 r.Organizacja i działalność polskich parków narodowych na przykładzie Bieszczadzkiego Parku Narodowego – przygotowanie platformy dla wspólnych działań dotyczących unifi kacji podstawowych obserwacji dynamiki przyrodni-czych procesów w trójstronnym parku biosfery „Karpaty Wschodnie”

Użgorodzki Narodowy Uni-wersytet, Ukraina

Zakład Gospodarki Leśnej Regionów Górskich

12. Maxims Filipovics, 01.08.–31.10.2006 r.Wpływ różnych warunków selekcji indeksowej na zmienność genetyczną i zysk genetyczny populacji hodowlanej sosny zwyczajnej

Łotewski Instytut Badaw-czy Leśnictwa SILAVA, Salaspils, Łotwa

Zakład Genetyki i Fizjologii Drzew Leśnych

Osoba wyjeżdżająca, okres pobytu, tematyka Zakład wysyłający Instytucja organizująca1 2 3

1. Krzysztof Rakowski, 01.05.–31.10.2006 r.Udział w badaniach naukowych nt. membran komórek jako indykatora stresu środowiskowego

Zakład Genetyki i Fizjo logii Drzew Leśnych

Wydział Biologii Uniwer-sytetu w Oulu, Finlandia

2. Cezary Bystrowski 8–31.05.2006 Systematyka muchówek z rodziny Tachinidae

oraz zbiór materiałów w terenach półpustynnych i pustynnych w Izraelu

Zakład Ochrony Lasu Wydział Zoologii Uniwer-sytetu w Tel Avivie, Izrael

Kraj Liczba wyjazdówAustria 4Belgia 9Bu∏garia 1Czechy 4Estonia 1Finlandia 3 Francja 8 Hiszpania 3Holandia 1Islandia 1 Kenia 1 Litwa 1¸otwa 3 Niemcy 9

Kraj Liczba wyjazdówNorwegia 2Portugalia 6Rumunia 3 S∏owacja 4 S∏owenia 1 Szwajcaria 2 Szwecja 4Ukraina 1 USA 1 W´gry 4 Wielka Brytania 3 W∏ochy 6 Razem 86

118

3.2.7. Wyjazdy zagraniczne pracowników IBL

3.3. Inne rodzaje wspó∏pracy naukowej – Centrum Doskona∏oÊci PROFOREST

W 2006 roku zrealizowano nast´pujàcezadania:WP1.1: Ekologiczne metody kontroli szkodni-

ków lasu. – Wizyta dr. Lassaada Belbahri ze

Szwajcarii, S´kocin, marzec 2006.WP1.2: Wykorzystanie baz danych i GIS

w ochronie lasu.– Wizyta in˝. Oksany Pavlishchuk

z Ukrainy, Kraków, styczeƒ/luty 2006.WP1.3: Monitoring skutków po˝arów leÊnych.

– Wyjazd dr Barbary Ubysz i dr. Józe-fa Piwnickiego do Portugalii, Lizbo-na, marzec 2006.

WP1.5: Wp∏yw spa∏owania sosny przez du˝eroÊlino˝erce na przyrost drzew i ja-koÊç drzewostanów sosnowych. – Wyjazd dr. in˝. Paw∏a Nasiadki do

Niemiec, Eberswalde, luty/marzec2006.

– Wyjazd dr. in˝. Paw∏a Nasiadki doBelgii, Bruksela, marzec 2006.

WP2.1: Ochrona upraw leÊnych przed szko-dliwymi owadami.– Wizyta mgr Nadii Kuroczki z Ukra-

iny, S´kocin, marzec 2006.WP2.3: Bezpieczne dla Êrodowiska metody

zwalczania szkodników glebowych.

– Wyjazd dr. Marka Dobrowolskiegodo W∏och, Laimburg, marzec 2006.

WP4.3: Ochrona ró˝norodnoÊci genetycznejpopulacji drzew leÊnych.– Wyjazd dr. Jana Kowalczyka, mgr.

Jana Matrasa i mgr. Piotra Markie-wicza do Szwecji, Uppsala, marzec2006,

– Wyjazd dr Justyny Nowakowskieji mgr. Marcina Klisza do Szwecji,Umea, marzec 2006.

WP4.5 Pomoc dla sektora prywatnego z za-kresu prac leÊnych

– Wyjazd doc. Janusza Kocelai dr. Krzysztofa Jod∏owskiego na¸otw´, Jelgava, marzec 2006.

WP5.9: Mi´dzynarodowe warsztaty: „Wspie-ranie prywatnego sektora us∏ug leÊ-nych”, Mierki k/Olsztynka, 21 uczest-ników, w tym 7 z zagranicy, luty 2006.

WP6.3: Praktyczny kurs diagnostyki choróbdrzew leÊnych metodami biologii mo-lekularnej, S´kocin, luty 2006.

WP7.1: Wykorzystanie baz danych i GISw ochronie lasu.– Wyjazd dr. Wojciecha Grodzkiego

i mgr Marty Topczewskiej do Belgii,Bruksela, luty 2006.

WP7.2: Wykorzystanie atraktantów i anty-atraktantów w ochronie lasu.– Wizyta dr. Rastislava Jakuša ze

S∏owacji, Kraków, luty 2006,– Wyjazd dr. Wojciecha Grodzkiego

i dr. Mieczys∏awa Kosibowicza doFrancji, Pierrotem, luty 2006.

WP9: Czwarta sesja Rady Naukowej, War-szawa, luty 2006.

Publikacje:

1. Insect outbreaks in managed and unmana-ged forests (WP6.1).

2. Possible limitation of decline phenomenain broadleaved stands (WP6.3)

3. Current problems of forest protection inspruce stands under conversion (WP7.1).

119

Krajowe spotkania naukowe

3.4. Spotkania naukowe (sympozja, konferencje, seminaria, szkolenia)

3.4.1. Wykaz spotkaƒ naukowych

Mi´dzynarodowe spotkania naukowe

3.4.2. Wykaz szkoleƒ

Kurs dla pracowników jednostek administracjiLasów Paƒstwowych oraz SGGW i ARw Poznaniu i Krakowie „Diagnostyka cho-rób drzew leÊnych”. S´kocin Stary, 21-

–24.02.2006 r., Zak∏ad Fitopatologii LeÊ-nej.

Lasy prywatne w Polsce – wyniki badaƒ siecigospodarstw testowych w 2004 r,. Szkole-

Konferencja „Prognozowanie i zwalczanieszkodliwych owadów leÊnych – stan obec-ny i kierunki zmian”, 16–19.10.2006 r., S´-kocin Stary, PTL, IBL, RDLP w Warsza-wie.

Konferencja „Rola lasów i gospodarki leÊnejw kszta∏towaniu bilansu w´gla w ekosys-temach leÊnych w Polsce”, 18.12.2006 r.,Warszawa, IBL, DGLP.

Seminarium „Mo˝liwoÊci zastosowania filtrówbiologicznych w szkó∏kach leÊnych”, 1-–3.05.2006 r., Puszczykowo, Zak∏ad Fito-patologii LeÊnej.

Seminarium „Wskaêniki ró˝norodnoÊci bio-logicznej i ich znaczenie w ocenie sta-

nu ekosystemów leÊnych w Polsce– podsumowanie badaƒ 2000–2005”,9.05.2006 r., Warszawa, Zak∏ad EkologiiLasu i ¸owiectwa.

Seminarium „Zró˝nicowanie fitocenoz sosno-wych na gruntach porolnych w BeskidzieNiskim”, 12.01.2006 r., S´kocin Stary, Za-k∏ad Gospodarki LeÊnej Regionów Gór-skich.

Seminarium naukowe poÊwi´cone mo˝li-woÊciom zastosowania technik RT PCRi mikromacierzy w diagnostyce cho-rób, 14.03.2006 r., S´kocin Stary,15.03.2006 r., Kraków, Zak∏ad Fitopato-logii LeÊnej.

Konferencja Mi´dzynarodowa „Quo vadis,Forestry?” z okazji 75-lecia dzia∏alno-Êci Instytutu Badawczego LeÊnictwa”, 28-–30.06.2006 r., S´kocin Stary.

Konferencja Mi´dzynarodowa IUFROUNIT 7.03.12 Inaugural meeting „Alien In-vasive Species and International Tra-de”, 3–7.07.2006 r., Jedlnia, Zak∏ad Fito-patologii LeÊnej.

nie dla leÊniczych pt.: „Nadzór nad lasaminie stanowiàcymi w∏asnoÊci Skarbu Paƒ-stwa – w teorii i praktyce”. OÊrodek Roz-wojowo-Wdro˝eniowy LP w Bedoniu,6.2006 r., Zak∏ad Ekonomiki i Polityki LeÊ-nej.

Szkolenia z zakresu ochrony lasu przedszkodnikami wtórnymi d´bów ze szcze-gólnym uwzgl´dnieniem opi´tków. 4-–10.2006 r., NadleÊnictwa: Krotoszyn,Piaski, Jarocin, Prudnik, Rudka. Zak∏adOchrony Lasu.

Szkolenie – obs∏uga punktu prognostyczne-go. 4.04.2006 r., NadleÊnictwo Wiel-bark, 5.04.2006 r., NadleÊnictwo Cewice.Samodzielna Pracownia Ochrony Prze-ciwpo˝arowej Lasu.

Szkolenie leÊników z Republiki Kirgizji:– Zasady i metody oceny nasion w LP,– Podzia∏ Polski na regiony nasienne,– Zasady przenoszenia nasion i sadzo-

nek.– Wymagania i metody oceny nasion.S´kocin, 6.11.2006 r., Zak∏ad Genetykii Fizjologii Drzew LeÊnych.

Szkolenie pracowników BULiGL w zakresieoceny poziomu uszkodzenia drzewosta-nów na podstawie szacowania defoliacjii odbarwienia aparatu asymilacyjnego,21–22.06.2006 r., Jedlnia. Zak∏ad Urzà-dzania i Monitoringu Lasu.

Szkolenie pracowników BULiGL O/ w Krako-wie w zakresie taksacji lasu dla potrzebwielofunkcyjnego leÊnictwa, 30.05.2006 r.,

Rybnik. Zak∏ad Urzàdzania i MonitoringuLasu.

Szkolenie pracowników nadleÊnictw „Pod-r´czny sprz´t gaÊniczy i Êrodki ochronyosobistej dla stra˝aków” oraz „Nowe ure-gulowania prawne dotyczàce stosowaniasprz´tu gaÊniczego”, 21–22.06.2006 r.,RDLP w Bia∏ymstoku, Malinówka. Samo-dzielna Pracownia Ochrony Przeciwpo˝a-rowej Lasu.

Szkolenie pracowników nadleÊnictw w za-kresie obs∏ugi automatycznej leÊnej stacjimeteorologicznej, 21.09.2006 r., NadleÊ-nictwo G∏´boki Bród, 29.11.2006 r., Nad-leÊnictwo Spa∏a, 6.12.2006 r., NadleÊnic-two ˚migród. Samodzielna PracowniaOchrony Przeciwpo˝arowej Lasu.

Szkolenie pt: „Metody zabezpieczania drzewleÊnych przed szkodami od zwierzyny”.NadleÊnictwo Lidzbark, 2–6.10.2006 r.,SITLiD, Zak∏ad Ekologii Lasu i ¸owiectwa.

Szkolenie pracowników BULiGL w zakresie mo-nitoringu biologicznego, 19–21.06.2006 r.,Jedlnia. Zak∏ad Ochrony Lasu.

Warsztaty szkoleniowe z analityki laboratoryj-nej, 19.06.2006 r., Ustroƒ-Jaszowiec. Za-k∏ad Siedliskoznawstwa.

Warsztaty w ramach Centrum Doskona∏oÊciPROFOREST pt.: „Prywatne firmy leÊnew krajach Europy Ârodkowej i Wschod-niej”, 22–25.02.2006 r., Mierki k/Olsztyna.Zak∏ad Ekonomiki i Polityki LeÊnej, Zak∏adU˝ytkowania Lasu.

120

3.4.3. Referaty wyg∏oszone na mi´dzynarodowych spotkaniach naukowych (niepublikowane)

Ambro˝y S.: Stan, tendencje rozwoju i za-gro˝enia przedplonowych drzewosta-nów sosnowych na gruntach porolnychw Karpatach. Mi´dzynarodowa konfe-rencja naukowa „Quo vadis, Forestry?”(Quo vadis, leÊnictwo?), S´kocin Stary,29–30.06.2006 r.

Boczoƒ A.: The importance of education inwater management for the forestry inPoland. Mi´dzynarodowe warsztaty na-ukowe: „Teaching and learning in virtu-al learning environments for water ma-

nagement” (Kszta∏cenie na odleg∏oÊçw zakresie gospodarki wodnej), W´gry, 5–7.06.2006 r.

Borkowski J., Nasiadka P.: Factors affectingScots pine debarking by red deer in southwestern Poland. The 6th International De-er Biology Congress (6. Mi´dzynarodowyKongres Biologii Jelenia), Praga, Czechy,7–11.08.2006 r.

Borkowski J., Ukalska J., Ukalski K.: Winterhabitat use by red and roe deer in pine-do-minated forest. XXXVI International Bio-

metric Colloquium (XXXVI Mi´dzynarodo-we Sympozjum Biometryczne), Olsztyn,11–14.09.2006 r.

Borowski Z.: Predators and small mammalpopulation dynamics – the root vole (Mi-crotus oeconomus) as a model species.Uniwersytet Po∏udniowoczeski, CzeskieBudziejowice, Czechy, 17–22.10.2006 r.

Celmer-Warda K., Bystrowski C., TarwackiG.: Species composition of Camerariaohridella Deschka & Dimic (Lep., Gracilla-riidae) parasitoids from Poland. Konferen-cja mi´dzynarodowa „Alien Invasive Spe-cies and International Trade” (Obcegatunki inwazyjne a handel mi´dzynaro-dowy), Jedlnia, 3–7.07.2006 r.

Czerepko J.: Siedliskoznawstwo leÊne u pro-gu XXI wieku: wyzwania i ukierunko-wania. Mi´dzynarodowa KonferencjaNaukowa „Quo vadis, Forestry?” (Quovadis, leÊnictwo?), S´kocin Stary, 29-–30.06.2006 r.

Falencka-Jab∏oƒska M.: Badania ekologiczneInstytutu Badawczego LeÊnictwa – gene-za, rozwój i prognoza na przysz∏oÊç. Mi´-dzynarodowa Konferencja Naukowa „Quovadis, Forestry?” (Quo vadis, leÊnictwo?),S´kocin Stary, 29–30.06.2006 r.

Falencka-Jab∏oƒska M.: Kompleksowe ba-dania ekosystemów leÊnych w zasi´-gu oddzia∏ywania Elektrowni „Kozienice”.V Konferencja Mi´dzynarodowa „Ochro-na powietrza w teorii i praktyce”, Zakopa-ne, 18–19.10.2006 r.

G∏az J.: Podstawy wielofunkcyjnego gospo-darstwa leÊnego. Mi´dzynarodowa Kon-ferencja Naukowa „Quo vadis, Forestry?”(Quo vadis, leÊnictwo?), S´kocin Stary,29–30.06.2006 r.

Go∏os P.: Lasy prywatne w Polsce – stan obec-ny oraz kierunki zmian. Mi´dzynarodowaKonferencja Naukowa „Quo vadis, Fore-stry?” (Quo vadis, leÊnictwo?), S´kocinStary, 29–30.06.2006 r.

Grodzki W.: Windthrowns and spruce bark be-etles in protected areas in Poland – su-rvey and experiences. Mi´dzynarodowewarsztaty IUFRO WP 7.03.10: „Methodo-logy of Forest Insect and Disease Surveyin Central Europe” (Metodologia prowa-dzenia badaƒ nad leÊnymi owadami i cho-

robami w Europie Ârodkowej), Ort-Gmun-den, Austria, 11–14.09.2006 r.

Hilszczaƒski J.: Nowe dla wiedzy gatunki owa-dów odkryte przez pracowników Zak∏aduOchrony Lasu IBL. Mi´dzynarodowa Kon-ferencja Naukowa „Quo vadis, Forestry?”(Quo vadis, leÊnictwo?), S´kocin Sta-ry, 29–30.06.2006 r.

Hilszczaƒski J., Sierpiƒski A.: Agrilus spp.the main factor of oak decline in Poland.Mi´dzynarodowe warsztaty IUFRO WP7.03.10: „Methodology of Forest Insectand Disease Survey in Central Euro-pe” (Metodologia prowadzenia badaƒnad leÊnymi owadami i chorobami w Eu-ropie Ârodkowej), Ort-Gmunden, Austria,11–14.09.2006 r.

Jod∏owski K.: Aspekty ekonomiczne stoso-wania harwesterów na zr´bach zupe∏-nych w drzewostanach sosnowych.III Mi´dzynarodowa Konferencja Na-ukowa „U˝ytkowanie maszyn leÊnych– badania naukowe i dydaktyka”, Zakopa-ne, 8–9.06.2006 r.

Klocek A., Grzywacz A.: Problemy nauk leÊ-nych. Mi´dzynarodowa Konferencja Na-ukowa „Quo vadis, Forestry?” (Quo vadis,leÊnictwo?), S´kocin Stary, 29-–30.06.2006 r.

Kolk A.: Potrzeba badaƒ nad selekcjà od-pornoÊciowà drzew leÊnych na szkodli-we owady. Mi´dzynarodowa Konferen-cja Naukowa „Quo vadis, Forestry?”(Quo vadis, leÊnictwo?), S´kocin Sta-ry, 29–30.06.2006 r.

Korczyk A. F.: Rola starych drzew i ginàcychgatunków drzewiastych w zachowaniuleÊnych zasobów genowych. Mi´dzynaro-dowa Konferencja Naukowa „Quo vadis,Forestry?” (Quo vadis, leÊnictwo?), S´ko-cin Stary, 29–30.06.2006 r.

Kossak S.: Zasada dzia∏ania atrapy bodêcówkluczowych zastosowanej w urzàdzeniuUOZ-1 wyp∏aszajàcym zwierz´ta z torówkolei szybkiego ruchu. Mi´dzynarodowakonferencja naukowo-techniczna „Od-dzia∏ywanie infrastruktury transportowejna przestrzeƒ przyrodniczà”, Poznaƒ, 13-–15.09.2006 r.

Lech P.: Forest Monitoring in Poland – Pro-grams, Goals, Scope, Relations to Natio-

121

nal Policy and International Obligations.Spotkanie poÊwi´cone utworzeniu mi´-dzynarodowego konsorcjum, które ubie-gaç si´ b´dzie o dofinansowanie monito-ringu lasów ze Êrodków Unii Europejskiejw programie LIFE+, Farnham, WielkaBrytania, 7–8.08.2006 r.

Lenart E., Pierzgalski E., Niemtur S.: Forestwatershed management in mountainregions in Poland. 25th Session of theFAO European Forestry Commission’sWorking Party on the Management ofMountain Watersheds (25. Sesja GrupyRoboczej ds. gospodarki leÊnej w zlew-niach górskich, przy Europejskiej Komi-sji LeÊnictwa FAO), Salzburg, Austria, 24-–26.04.2006 r.

¸ukaszewicz J.: Powstanie, rozwój i przy-sz∏oÊç Polskiego Modelu Szkó∏karstwaLeÊnego (PMSL) w badaniach InstytutuBadawczego LeÊnictwa. Mi´dzynarodo-wa Konferencja Naukowa „Quo vadis, Fo-restry?” (Quo vadis, leÊnictwo?), S´kocinStary, 29–30.06.2006 r.

Matras J.: Za∏o˝enia programu ochrony leÊ-nych zasobów genowych i hodowli selek-cyjnej drzew leÊnych w Polsce na lata2011–2035. Mi´dzynarodowa Konferen-cja Naukowa „Quo vadis, Forestry?” (Quovadis, leÊnictwo?), S´kocin Stary, 29-–30.06.2006 r.

Matras J.: Marketing of forest reproductivematerial in Poland. International Confe-rence of European Seed Kilns (Mi´dzy-narodowa konferencja nt. europejskichwy∏uszczarni nasion), Freiburg, Niemcy,18–22.09.2006 r.

Matras J.: Rola plantacji nasiennych w two-rzeniu kwalifikowanej bazy nasiennejw LP. Konferencja „Semenné sady jakozdroj kvalifikovaného reprodukãního ma-teriálu – minulost, soucasnost a budouc-nost” (Plantacje nasienne jako êród∏okwalifikowanego materia∏u rozmno˝enio-wego), Uherské Hradište, Czechy, 20-–21.06.2006 r.

Nowakowska J.: DNA variability of Scots pineand Norway spruce provenances in Po-land. Seminarium uniwersyteckie „Forestgenetic research” (Badania genetyki leÊ-nej), Umeˆ, Szwecja, 8.03.2006 r.

Nowakowska J.: Markery DNA i detekcja eks-presji genów jako nowe narz´dzie badaw-cze w genetyce leÊnej. Mi´dzynarodowaKonferencja Naukowa „Quo vadis, Fore-stry?” (Quo vadis, leÊnictwo?), S´kocinStary, 29–30.06.2006 r.

Oszako T.: 1. Phytophthora species in Polishforestry and horticulture. 2. Consequen-ces to using trunk injections to treat horsechestnut against insects and fungi. 3.Phytophthora polonica a new speciesisolated from Polish declining alder fo-rests. 4. New Pythium species: Pythiumquercum, Pythium sterilum, Pythiumspeculum. Konferencja mi´dzynarodowa„Alien Invasive Species and InternationalTrade” (Obce gatunki inwazyjne a handelmi´dzynarodowy), Jedlnia, 3–7.07.2006 r.

Oszako T.: Cykl referatów z zakresu fitopato-logii leÊnej. Seminar on oak decline inEurope (Seminarium dot. zamierania d´-bów w Europie), Lullier, Szwajcaria, 3-–8.09.2006 r.

Oszako T.: Les methodes de lutte contre rava-geurs et maladies de marronniers. “Lesmarronniers, la grande diversité du genreAesculus” (Konferencja mi´dzynarodowadot. strategii ochrony kasztanowców),Genewa, Szwajcaria, 1–3.11.2006 r.

Oszako T.: Using new technologies to identify(re-) emering pathogens from forest eco-systems. Conference launching the 7th

Framework Programme in Poland (Kon-ferencja mi´dzynarodowa rozpoczyna-jàca 7. PR w Polsce), Warszawa, 16-–17.11.2006 r.

Paluch R.: Naturalne procesy lasotwórczew Puszczy Bia∏owieskiej jako podstawadalszego rozwoju hodowli lasu zbli˝onejdo natury. Mi´dzynarodowa KonferencjaNaukowa „Quo vadis, Forestry?” (Quovadis, leÊnictwo?), S´kocin Stary, 29-–30.06.2006 r.

Pierzgalski E.: Forest and water balance. Con-sultation meeting on forest and water(Spotkanie konsultacyjne ekspertów po-Êwi´cone zwiàzkom lasu i wody), Megeve,Francja, 20–22.09.2006 r.

Pierzgalski E.: Mountain Forests in Poland.National Report. 25th Session of the FAOEuropean Forestry Commission’s Wor-

122

king Party on the Management of Moun-tain Watersheds (25. Sesja Grupy Robo-czej ds. gospodarki leÊnej w zlewniachgórskich, przy Europejskiej Komisji LeÊ-nictwa FAO), Salzburg, Austria, 24-–26.04.2006 r.

Piwnicki J.: Climate Change and Wildland Firein Poland. 3rd International Fire Ecology& Management Congress (3. Mi´dzyna-rodowy Kongres Ekologii Po˝aru), SanDiego, Kalifornia, USA, 13–17.11.2006 r.

Rykowski K.: Koniec leÊnictwa? Mi´dzynaro-dowa Konferencja Naukowa „Quo vadis,Forestry?” (Quo vadis, leÊnictwo?), S´ko-cin Stary, 29–30.06.2006 r.

Sierota Z.: Activity of the Forest ResearchInstitute in Poland. Meeting of Heads ofNational Forest Research Institutes (Spo-tkanie dyrektorów krajowych instytutówbadawczych leÊnictwa), Ryga, ¸otwa, 2-–4.07.2006 r.

Sierota Z.: PROFOREST – Centre of Excel-lence at the FRI in Warsaw, Poland.Meeting of Center of Excellence’s coor-dinators (Spotkanie koordynatorów Cen-trów Doskona∏oÊci), Ryga, ¸otwa, 27-–28.04.2006 r.

Sukovata L., Kolk A.: Semiozwiàzki w ochro-nie lasu – nowe wyzwania. Mi´dzynaro-dowa Konferencja Naukowa „Quo vadis,Forestry?” (Quo vadis, leÊnictwo?), S´ko-cin Stary, 29–30.06.2006 r.

Su∏kowska M.: Stan i zachowanie zasobówgenowych buka zwyczajnego (Fagus sy-lvatica L.) w Polsce. Mi´dzynarodowa

Konferencja Naukowa „Quo vadis, Fore-stry?” (Quo vadis, leÊnictwo?), S´kocinStary, 29–30.06.2006 r.

Suwa∏a M.: Aspekt spo∏eczny oceny procesówtechnologicznych pozyskiwania drewna.Mi´dzynarodowa Konferencja Naukowa„Quo vadis, Forestry?” (Quo vadis, leÊnic-two?), S´kocin Stary, 29–30.06.2006 r.

Tyszka J.: Kszta∏towanie si´ zasobów wod-nych lasu w zmieniajàcych si´ warunkachklimatycznych. Mi´dzynarodowa Konfe-rencja Naukowa „Quo vadis, Forestry?”(Quo vadis, leÊnictwo?), S´kocin Stary,29–30.06.2006 r.

Zachara T.: Zmiany koncepcji ci´ç piel´gna-cyjnych w zale˝noÊci od celu gospodar-stwa leÊnego. Mi´dzynarodowa Konfe-rencja Naukowa „Quo vadis, Forestry?”(Quo vadis, leÊnictwo?), S´kocin Stary,29–30.06.2006 r.

Zajàczkowski J.: Harmonia tradycji i innowa-cyjnoÊci w hodowlanym zagospodarowa-niu lasu warunkiem trwa∏ej wielofunkcyj-noÊci lasu. Mi´dzynarodowa KonferencjaNaukowa „Quo vadis, Forestry?” (Quovadis, leÊnictwo?), S´kocin Stary, 29-–30.06.2006 r.

Zajkowska J., Malzahn E.: Zmiany Êrodo-wiskowe a zachorowania na chorobyodkleszczowe. VIII Mi´dzynarodoweSympozjum „Stawonogi paso˝ytnicze,alergogenne i jadowite – znaczenie me-dyczne i sanitarne”, Kazimierz Dolny, 16-–19.05.2006 r.

123

3.4.4. Referaty wyg∏oszone na krajowych spotkaniach naukowych(niepublikowane)

Czerepko J.: Sukcesja leÊnych zespo∏ów ba-giennych ∏´gowych Puszczy Bia∏owieskiejw przeciàgu ostatnich 30–40 lat badaƒ.Seminarium krajowe pt.: „Geobotanicznerozpoznanie tendencji rozwojowych zbio-rowisk leÊnych w regionach Polski”, War-szawa, 15.02.2006 r.

Dobrowolska D.: Wp∏yw wybranych czynni-ków ekologicznych na mo˝liwoÊci od-nowienia naturalnego drzewostanów d´-bowych. Konferencja pt.: „Perspektywy

hodowli d´bów w Polsce”, Poznaƒ, Pusz-czykowo, 29–30.09.2006 r.

Dobrowolski M., Âlusarski S.: Modele dyna-miki populacji owadów leÊnych – koncep-cje, problemy, potrzeby. Konferencja PTLpt.: „Prognozowanie i zwalczanie szkodli-wych owadów leÊnych – stan obecnyi kierunki zmian”, S´kocin Stary, 16-–19.10.2006 r.

Falencka-Jab∏oƒska M.: Rola wskaênikówró˝norodnoÊci biologicznej w ocenie przy-

rodniczych walorów ekosystemów leÊ-nych. Konferencja, Rogów, 21.03.2006 r.

Falencka-Jab∏oƒska M.: Wskaêniki zmian ró˝-norodnoÊci biologicznej ekosystemówleÊnych a gradient ska˝enia Êrodowiskaprzyrodniczego w Polsce. Sympozjum,Bia∏owie˝a, 9.02.2006 r.

G∏owacka B.: Inicjatywy Komisji Unii Euro-pejskiej dotyczàce zrównowa˝onego sto-sowania Êrodków ochrony roÊlin w kra-jach cz∏onkowskich. Konferencja PTLpt.: „Prognozowanie i zwalczanie szko-dliwych owadów leÊnych – stan obecnyi kierunki zmian”, S´kocin Stary, 16-–19.10.2006 r.

Go∏os P.: Czy ka˝dy las to dobre miejsce dowypoczynku? – Wyniki badaƒ potrzebi preferencji spo∏ecznych. VII KongresBadaczy Rynku i Opinii, Warszawa, 19-–20.10.2006 r.

Grodzki W.: Przestrzenne uwarunkowania roz-woju obecnej gradacji kornika drukarzaw Beskidzie Âlàskim i ˚ywieckim. Konfe-rencja pt.: „Zagro˝enia trwa∏oÊci lasóww Beskidach, czynniki sprawcze i dzia∏a-nia zapobiegawcze”, Ustroƒ–Jaszowiec,23–24.11.2006 r.

Grodzki W., Jachym M., Kosibowicz M.: PróbaokreÊlenia struktury przestrzennej popu-lacji kornika drukarza w warunkach dolinygórskiej w Beskidzie Âlàskim. Konferen-cja pt.: „Prognozowanie i zwalczanieszkodliwych owadów leÊnych – stan i kie-runki zmian”, S´kocin Stary, 16-–19.10.2006 r.

Grodzki W., Srokosz K., Latoƒ R.: Próbazabezpieczania surowca Êwierkowegoprzed zasiedleniem przez owady kam-bio- i ksylofagiczne. Konferencja pt.:„Post´powanie ochronne w drzewosta-nach na powierzchniach obj´tych kl´-skà huraganów”, Nowy Targ, MyÊlenice,13.06.2006 r.

Grodzki W., Srokosz K., Latoƒ R.: Wyko-rzystanie wapna do zabezpieczania sk∏a-dowanego surowca Êwierkowego przedzasiedleniem przez owady kambio- i ksy-lofagiczne. Konferencja pt.: „Prognozowa-nie i zwalczanie szkodliwych owadów leÊ-nych – stan i kierunki zmian”, S´kocinStary, 16–19.10.2006 r.

Gutowski J. M.: Chrzàszcze (Coleoptera)drzewostanów sosnowych Biebrzaƒskie-go Parku Narodowego. Konferencja pt.:„85 lat ochrony uroczyska Grz´dy”, Oso-wiec-Twierdza, 13–14.10.2006 r.

Jab∏oƒski M., Michalak R.: Mo˝liwoÊci rapor-towania do Protoko∏u z Kioto – przeglàdêróde∏ informacji, stopnia wiarygodnoÊcii dost´pnoÊci oraz sposobów okreÊlaniastanu i zmian zasobów w´gla w biomasiedrzewnej. Konferencja naukowa pt.: „Rolalasów i gospodarki leÊnej w kszta∏towaniubilansu w´gla w ekosystemach leÊnychw Polsce”, Warszawa, 18.12.2006 r.

Jab∏oƒski T.: Systemy wspomagania decyzjiw ochronie lasu w zakresie stosowaniachemicznych zabiegów ochronnych przedfoliofagami. Konferencja PTL pt.: „Pro-gnozowanie i zwalczanie szkodliwychowadów leÊnych – stan obecny i kierunkizmian”, S´kocin Stary, 16–19.10.2006 r.

Jachym M.: Cephalcia annulicornis (Hartig)rozpoznawanie. Konferencja pt.: „Progno-zowanie i zwalczanie szkodliwych owa-dów leÊnych – stan obecny i kierunkizmian”, S´kocin Stary, 16–19.10.2006 r.

Kolk A.: Prognozowanie i zarzàdzanie zwal-czaniem szkodliwych owadów leÊnych– stan obecny i kierunki zmian. Konferen-cja PTL pt.: „Prognozowanie i zwalczanieszkodliwych owadów leÊnych – stan obec-ny i kierunki zmian”, S´kocin Stary, 16-–19.10.2006 r.

Kolk A.: Strategia walki z kornikiem drukarzemwiosnà 2007 r. Konferencja nt. zamieraniaÊwierczyn w Beskidach, Jaszowiec, 22-–23.11.2006 r.

Korczyk A. F.: Rola starych drzew i ginàcychgatunków drzewiastych w zachowaniuzasobów genowych i odtwarzaniu ginà-cych populacji. Konferencja Jubileuszo-wa z okazji 85-lecia Bia∏owieskiego Par-ku Narodowego pt.: „Nauka – Przyroda– Cz∏owiek”, Bia∏owie˝a, 9–10.06.2006 r.

Kosibowicz M.: Minujàce szkodniki leÊne– wydrà˝a Êwierkóweczka Epinotia tedel-la (Clerek), biologia i jej znaczenie. Konfe-rencja pt.: „Prognozowanie i zwalczanieszkodliwych owadów leÊnych – stan obec-ny i kierunki zmian”, S´kocin Stary, 16-–19.10.2006 r.

124

Kossak S.: Samolecznictwo zwierzàt i ludzi.Konferencja: VII Ogólnopolskie Spotka-nie Farmacji Onkologicznej, Bia∏owie˝a,4–6.10.2006 r.

Malinowski H.: Aktualne problemy zwiàza-ne ze zwalczaniem chrabàszczy (Melo-lontha spp.) w stadium imago. Konferen-cja PTL pt.: „Prognozowanie i zwalczanieszkodliwych owadów leÊnych – stanobecny i kierunki zmian”, S´kocin Stary,16–19.10.2006 r.

Malinowski H.: Bioró˝norodnoÊç a ochro-na lasu przed szkodliwymi owadami.XLLVI Sesja Naukowa Instytutu Ochro-ny RoÊlin w Poznaniu, Poznaƒ, 16-–17.02.2006 r.

Malzahn E.: Wp∏yw zmiennoÊci czynni-ków abiotycznych i antropogenicznychna Êrodowisko przyrodnicze PuszczyBia∏owieskiej. Konferencja Jubileuszowaz okazji 85-lecia Bia∏owieskiego ParkuNarodowego pt.: „Nauka – Przyroda– Cz∏owiek”, Bia∏owie˝a, 9–10.06.2006 r.

Malzahn E.: Zmiana warunków Êrodowisko-wych a choroby odkleszczowe w pó∏noc-no-wschodniej Polsce. V OgólnopolskaKonferencja Naukowa nt. neuroinfekcji,Bia∏ystok, 20–22.04.2006 r.

Orlikowski L., Oszako T.: Nowe groêne cho-roby drzew i krzewów. Seminarium na-ukowe pt.: „Nowe choroby i szkodnikidrzew i krzewów. Metody diagnozowa-nia, ochrony i piel´gnacji”, Warszawa,9.11.2006 r.

Oszako T.: Analiza przyczyn zjawiska zamie-rania d´bów. Seminarium naukowe pt.:„Nowe choroby i szkodniki drzew i krze-wów. Metody diagnozowania, ochronyi piel´gnacji”, Warszawa, 9.11.2006 r.

Oszako T.: Metody oceny stanu zdrowotne-go drzew i drzewostanów. Seminariumnaukowe pt.: „Nowe choroby i szkodnikidrzew i krzewów. Metody diagnozowa-nia, ochrony i piel´gnacji”, Warszawa,9.11.2006 r.

Paluch R.: Mo˝liwoÊci wykorzystania sukcesjid´bu w LKP Puszczy Bia∏owieskiej. Kon-ferencja Jubileuszowa z okazji 85-leciaBia∏owieskiego Parku Narodowego pt.:„Nauka – Przyroda – Cz∏owiek”, Bia∏owie-˝a, 9–10.06.2006 r.

Rykowski K.: O wp∏ywie zmian klimatycznychna struktur´ lasów i leÊnictwo. Konferen-cja PAN w ramach Mi´dzynarodowegoProgramu „Zmiany Geosfery i Biosfery”(IGBP-Global Change), Poznaƒ, 21-–22.09.2006 r.

Rykowski K.: Rola i znaczenie leÊnej ró˝no-rodnoÊci biologicznej w przebudowiedrzewostanów. Krajowa Konferencja Na-ukowa pt.: „Przebudowa lasów w Polsce– teoria i praktyka”, Poznaƒ, 8.02.2006 r.

Sierpiƒska A.: Mo˝liwoÊci wykorzystania mi-kroorganizmów w ochronie lasu przedowadami. Konferencja PTL pt.: „Progno-zowanie i zwalczanie szkodliwych owa-dów leÊnych – stan obecny i kierunkizmian”, S´kocin Stary, 16–19.10.2006 r.

Siewniak Marek, Siewniak Margarita, Osza-ko T.: Negatywny wp∏yw tzw. infekcji nazagro˝one kasztanowce bia∏e. Semina-rium naukowe pt.: „Nowe choroby i szkod-niki drzew i krzewów. Metody diagnozo-wania, ochrony i piel´gnacji”, Warszawa,9.11.2006 r.

Sukovata L.: Nowe elementy w strategii ogra-niczania liczebnoÊci populacji brudnicymniszki. Konferencja PTL pt.: „Prognozo-wanie i zwalczanie szkodliwych owadówleÊnych – stan obecny i kierunki zmian”,S´kocin Stary, 16–19.10.2006 r.

Su∏kowska M.: Genetyczne uwarunkowa-nia zró˝nicowania ekotypowego buka(Fagus sylvatica L.) w Polsce. Konferen-cja naukowa pt.: „Genetyka, zmiennoÊçproweniencyjna i lasotwórcza rola bukazwyczajnego (Fagus sylvatica L.) na ob-szarach granicznych w Polsce”, NadleÊ-nictwo Maskuliƒskie, Ruciane Nida, 25-–26.05.2006 r.

Suwa∏a M.: Procesy technologiczne (maszy-nyi technologie) pozyskiwania drewnaw drzewostanach zagospodarowanychr´bniami z∏o˝onymi. Krajowa Konferen-cja Hodowlana „R´bnie z∏o˝one w go-spodarstwie leÊnym”, RDLP Gdaƒsk, 27-–29.09.2006 r.

Szo∏tyk G.: Rola wapnowania w gospodarceleÊnej. Konferencja Naukowo-Technicz-na, Instytut Uprawy Nawo˝enia i Glebo-znawstwa Paƒstwowy Instytut Badawczy,Pu∏awy, 1–2.06.2006 r.

125

Wójcik J.: Zasoby w´gla organicznego w gle-bach leÊnych i ich zmiany; problemy me-todyczne i wiarygodnoÊç danych w aspek-cie raportowania do Protoko∏u z Kioto.Konferencja naukowa pt.: „Rola lasówi gospodarki leÊnej w kszta∏towaniu bilan-su w´gla w ekosystemach leÊnych w Pol-sce”, Warszawa, 18.12.2006 r.

Zachara T.: Ci´cia piel´gnacyjne w lesie, ichwp∏yw na jakoÊç hodowlanà, stabilnoÊçi produkcyjnoÊç drzewostanów. Konferen-cja pt.: „Ci´cia piel´gnacyjne w lesie”,Ciechanów, 23.10.2006 r.

Zajàczkowski G.: Inwentaryzacja drzewosta-nów metodami teledetekcji i fotograme-

trii. III Krajowa Konferencja SIP w LP, Ro-gów, 11–13.12.2006 r.

Zajàczkowski G.: Program GMES a Lasy Paƒ-stwowe. III Krajowa Konferencja SIP w LP,Rogów, 11–13.12.2006 r.

Zajàczkowski J.: Hodowlane kryteria kwalifi-kowania drzewostanów do przebudowy.Konferencja pt.: „Przebudowa lasóww Polsce – teoria i praktyka”, Poznaƒ,8.02.2006 r.

Zajàczkowski J.: Sosna na Mazowszu – histo-ria, teraêniejszoÊç, przysz∏oÊç. Konferen-cja pt.: „Drzewostany sosnowe na Mazow-szu, historia, teraêniejszoÊç, przysz∏oÊç”,Gostynin, 9.06.2006 r.

126

4. NIESTACJONARNE STUDIA DOKTORANCKIE

W dniu 7 czerwca 2006 r. Rada NaukowaIBL, na podstawie ustawy z dnia 27 lipca2005 r. – Prawo o szkolnictwie wy˝szym(Dz.U. z dnia 30 sierpnia 2005 r.), podj´∏auchwa∏´ o zmianie nazwy Zaoczne StudiaDoktoranckie (ZSD) na Niestacjonarne Stu-dia Doktoranckie (NSD).

W 2006r. kontynuowano I i II edycj´ Stu-diów Doktoranckich:• Edycja I: sesja 15 i 16 semestru VIII,• Edycja II: sesja 2 semestru I, sesja 3 i 4 se-

mestru II, sesja 5 semestru III.

Zaj´cia zosta∏y przeprowadzone zgodniez harmonogramami. Wszyscy doktoranci uzy-skali wymagane zaliczenia i zdali przewidzia-ne programem egzaminy.

W czerwcu 2006 r. zosta∏y zakoƒczoneStudia Doktoranckie I edycji 2002–2006.

Dla dwóch uczestników I edycji, którzyz∏o˝yli rozpraw´ doktorskà, Rada NaukowaIBL w dniu 18 paêdziernika wyznaczy∏a recen-zentów.

Uchwa∏à Rady Wydzia∏u LeÊnego Szko∏yG∏ównej Gospodarstwa Wiejskiego, stopieƒdoktora nauk leÊnych otrzymali:Mgr in˝. Tomasz Jab∏oƒski za prac´ pt.: „Eko-

nomiczna efektywnoÊç zabiegów ograni-czania liczebnoÊci brudnicy mniszki (Ly-mantria monacha L.) w drzewostanachsosnowych”, obronionà w dniu 11 kwiet-nia 2006 r.

Mgr in˝. Micha∏ Kalinowski za prac´ pt. „Wp∏ywzbioru owoców borówki czernicy (Vacci-nium myrtillus L.) na wybrane cechy nad-ziemnych cz´Êci krzewinek i wielkoÊç plo-nu”, obronionà w dniu 4 lipca 2006 r.

Ponadto 1 osoba otworzy∏a przewód dok-torski przed Radà Naukowà IBL, dla 2 osóbRada Naukowa IBL otworzy∏a przewody habi-litacyjne oraz dla 3 osób wszcz´∏a post´powa-nie o nadanie tytu∏u profesora.

5 osób ucz´szcza∏o na NiestacjonarneStudia Doktoranckie w tym:• 3 osoby w IBL,• 1 na Wydziale In˝ynierii i Kszta∏towania Âro-

dowiska SGGW,• 1 osoba na Wydziale LeÊnym SGGW.

Uzupe∏niajàce studia magisterskie ukoƒ-czy∏y 3 osoby w tym: • 1 na Wydziale LeÊnym SGGW,• 1 na Wydziale Ekonomicznym Politechniki

Radomskiej,• 1 na Wydziale Ekologii Wy˝szej Szko∏y Eko-

logii i Zarzàdzania.

Na uzupe∏niajàce studia magisterskie naWydziale Zarzàdzania Uniwersytetu War-szawskiego ucz´szcza∏a 1 osoba oraz 1 oso-ba ukoƒczy∏a studia na Wydziale Chemii Uni-wersytetu Warszawskiego.

127

5.2. Referaty wyg∏oszone na innych spotkaniach, wyk∏ady, odczyty, pogadanki itp.

5. ROZWÓJ NAUKOWY KADRY INSTYTUTU

ORAZ DZIA¸ALNOÂå EDUKACYJNA

5.1. Tytu∏y i stopnie naukowe uzyskane w 2006 r.

AniÊko E.: Ustalenie optymalnych poziomówwilgotnoÊci nasion przeznaczonych doprzechowywania. Studium PodyplomoweAR w Krakowie, 31.01–3.02.2006 r.

Bystrowski C.: Nowe i ma∏o znane gatunkiowadów szkodliwych w leÊnictwie. Nara-da z zakresu ochrony lasu, Puszczykowo,4–6.04.2006 r.

Falencka-Jab∏oƒska M.: Edukacja ekolo-giczna dot. ocieplenia klimatu, wycina-nia lasów tropikalnych oraz nadmiernejeksploatacji zasobów mórz i oceanów– tematyka filmu SOS dla Planety.Orange IMAX – Warszawa, 17 godz. 10-–12.2006 r.

Falencka-Jab∏oƒska M.: Ekologia lasu, ochro-na przyrody, ocena zmian ró˝norodnoÊci

biologicznej polskich lasów. Izba EdukacjiLeÊnej IBL, S´kocin Stary, 2006 r.

G∏az J.: Ocena potencja∏ów funkcyjnych lasówNadleÊnictwa Legnica, Legnica, 18-–20.06.2006 r.

Go∏´biowski M.: Produkcja drewna. IzbaEdukacji LeÊnej IBL, S´kocin Stary,27.02.2006 r., 28.03.2006 r.

Grodzki W.: Stan zagro˝enia lasów górskichi podgórskich w roku 2005 i prognoza narok 2006. Krajowa narada nt. ochrony la-su, Puszczykowo, 4–6.04.2006 r.

Gutowski J. M.: Zasady funkcjonowaniaprzysz∏ego Parku Narodowego PuszczyBia∏owieskiej. Posiedzenie Zespo∏u doopracowania projektu ustawy regulujà-cej status dziedzictwa przyrodniczego

i kulturowego Puszczy Bia∏owieskiej, Bia-∏ystok, 25.10.2006 r.

Kocel J.: Formy organizacyjno-prawne prowa-dzenia dzia∏alnoÊci gospodarczej. Wy-dzia∏ LeÊny SGGW, 10.01.2006 r.

Kocel J.: Umowy cywilno-prawne w obrociegospodarczym. Wydzia∏ LeÊnySGGW, 24.01.2006 r.

Kocel J.: Zasady prowadzenia negocjacji. Wy-dzia∏ LeÊny SGGW, 17.01.2006 r.

Kolk A.: Prognoza zagro˝enia upraw, m∏od-ników oraz starszych drzewostanówiglastych i liÊciastych przez owady leÊne.Narada z zakresu ochrony lasu, Puszczy-kowo, 4–6.04.2006 r.

Kosibowicz M.: Apacz zwalcza szrotówka. Na-rada zorganizowana przez firm´ ArystaLife Science, Warszawa, 02.2006 r.

Kossak S.: Stan zwierzyny w Puszczy Bia∏o-wieskiej i proponowane sposoby gospo-darowania ∏owieckiego. Narada koordy-nacyjna Rejonu Hodowlanego PuszczaBia∏owieska, Gruszki, 17.03.2006 r.

Kowalczyk J.: ZmiennoÊç rodowa podsta-wowych gatunków drzew leÊnych. Stu-dium Podyplomowe AR w Krakowie,31.01–3.02.2006 r.

Kwiatkowski M.: Ocena zak∏óceƒ wyst´pujà-cych w sieci ∏àcznoÊci radiowej. Naradant. ochrony przeciwpo˝arowej lasu, Pusz-czykowo, 28–30.03.2006 r.

Kwiecieƒ R.: Organizacja leÊnictwa w krajacheuropejskich. Studium Podyplomowe Or-ganizacji i Zarzàdzania w LeÊnictwie ARw Poznaniu, 20.04.2006 r.

Kwiecieƒ R.: Problemy kszta∏towania si´struktury w∏asnoÊci lasów w Europie zeszczególnym uwzgl´dnieniem sytuacjiw dawnych krajach socjalistycznych. Za-rzàd Krajowy Ruchu Obrony Lasów Pol-skich, 21.06.2006 r.

Kwiecieƒ R.: Przemiany w organizacji leÊnic-twa w krajach europejskich w ostatnich kil-ku latach. RDLP w Gdaƒsku, 15.05.2006 r.

Kwiecieƒ R.: Struktura organizacyjna LasówPaƒstwowych i zasady dzia∏ania. Stu-dium Podyplomowe Organizacji i Zarzà-dzania w LeÊnictwie AR w Poznaniu,20.04.2006 r.

Malinowski H.: Wspó∏czesne problemy naukleÊnych w zakresie ochrony lasu przed

szkodliwymi owadami. Zaoczne StudiaDoktoranckie w IBL, 2006 r.

Ma∏ecka M. Wyst´powanie grzybowych cho-rób infekcyjnych w szkó∏kach, uprawachi drzewostanach w 2005 r. Krajowa naradant. ochrony lasu, Puszczykowo, 5-–6.04.2006 r.

Ma∏ecka M.: Ocena drzewostanów Rezerwa-tu Grz´dy na podstawie wskaêników mo-nitoringu fitopatologicznego. Konferencjapopularno-naukowa pt.: „85 lat ochronyuroczyska Grz´dy”, Osowiec-Twierdza,13–14.10.2006 r.

Markiewicz P.: Problematyka kwitnienia i obra-dzania plantacji nasiennych modrzewiaeuropejskiego. Studium PodyplomoweAR w Krakowie, 31.01–3.02.2006 r.

Matras J.: 1. Kierunki badaƒ w nasiennictwiei selekcji. 2. èród∏a, drzewostany nasien-ne – kryteria wyboru i zagospodarowa-nie. 3. Wybór drzew matecznych, kryteria.Zak∏adanie plantacji nasiennych i planta-cyjnych upraw nasiennych. DGLP War-szawa, 6-7.11.2006 r.

Matras J.: 1. Krótki wst´p – ustawa o LeÊnymmateriale rozmno˝eniowym i przepisywykonawcze do ustawy – stan prawnyw paêdzierniku 2006 r. 2. Ochrona leÊnychzasobów genowych na potrzeby nasien-nictwa i hodowli drzew leÊnych. 3. Archiwaklonów genotypów hodowlanych i drzewpomnikowych. 4. Program testowania po-tomstwa. 5. Za∏o˝enia programu zacho-wania leÊnych zasobów genowych i ho-dowli selekcyjnej drzew leÊnych na lata2011–2035. 6. Program ochrony i restytu-cji cisa pospolitego w Polsce. OÊrodekRozwojowo-Wdro˝eniowy LP w Bedoniu,RDLP Poznaƒ, 23–24.02.2006 r., OÊro-dek Rozwojowo-Wdro˝eniowy LP w Be-doniu, RDLP Radom, 2–3.03.2006 r.,14.12.2006 r., OÊrodek Rozwojowo-Wdro-˝eniowy LP w Bedoniu, RDLP Bia∏y-stok, 16–17.03.2006 r., 26.10.2006 r.,OÊrodek Rozwojowo-Wdro˝eniowy LPw Bedoniu, RDLP Zielona Góra, 24-–25.10.2006 r., OÊrodek Rozwojowo-Wdro˝eniowy LP w Bedoniu, RDLP Kato-wice, 30.11.2006 r.

Matras J.: 1. Realizacja „Programu ochronyzasobów genowych podstawowych ga-

128

tunków drzew i krzewów leÊnych w Polscena lata 1991–2010”. 2. Zasady prze-noszenia nasion w warunkach nizinnych.3. ZmiennoÊç populacyjna podstawo-wych gatunków drzew leÊnych. StudiumPodyplomowe AR w Krakowie, 31.01-–3.02.2006 r.

Matras J.: 1. Rozporzàdzenie wykonawcze doustawy o leÊnym materiale rozmno˝enio-wym. 2. Testowanie potomstw, RDLPWroc∏aw, 5.01.2006 r.

Matras J.: Program testowania potomstwaLMP. SITLiD, 31.01.2006 r., 1.03.2006 r.

Matras J.: Testowanie potomstwa drzew leÊ-nych, macierzystych drzew doborowych,plantacji nasiennych i plantacyjnychupraw nasiennych w Lasach Paƒstwo-wych. SITLiD, 11.10.2006 r.

Matras J.: Zarzàdzenie nr 7 A z dnia 7 kwiet-nia 2006 r. Dyrektora Generalnego LasówPaƒstwowych w sprawie ochrony leÊnychzasobów genowych na potrzeby nasien-nictwa i hodowli drzew leÊnych. RDLPBia∏ystok, 17.03.2006 r., RDLP ¸ódê 27-–28.03.2006 r.

Nasiadka P.: Charakterystyka szkód wy-rzàdzanych przez zwierzyn´ w lasach.Akademia Pedagogiczna w Krakowie,13.09.2006 r.

Nasiadka P.: Ochrona lasu przed szkodami po-wodowanymi przez zwierz´ta ∏owne. Wy-dzia∏ LeÊny SGGW, 30 godz. 10.2006 r.-–02.2007 r.

Nowakowska J.: Genetyka – podstawy selekcjidrzew. ZmiennoÊç cech hodowlanych i ge-netycznych. DGLP Warszawa, 7.11.2006 r.

Nowakowska J.: Podstawy biologii molekular-nej w detekcji zmiennoÊci genetycznejDNA osobników i populacji. ZFL IBL, KursReal – time PCR, 21, 23.02.2006 r.

Nowakowska J.: Zastosowanie markerów ge-netycznych (DNA) w praktyce leÊnej. LBGKostrzyca, spotkanie przedstawicieli wy-dzia∏ów gospodarki leÊnej – regionalnychgenetyków, 5–7.04.2006 r.

Nowakowska J: 1. ZmiennoÊç genetyczna naj-wa˝niejszych populacji sosny i ÊwierkaPolsce (DNA). 2. RoÊliny transgenicznei ich zastosowanie w leÊnictwie. Studiumpodyplomowe AR w Krakowie, 31.01-–3.02.2006 r.

Oszako T., Siewniak M.: Zwalczanie szrotów-ka kasztanowcowiaczka w Êwietle naj-nowszych badaƒ, wp∏yw na Êrodowiskooraz prognozy. Konferencja „Zwalczanieszrotówka kasztanowcowiaczka oraz in-nych owadów zagra˝ajàcych zieleni miej-skiej metodami nieinwazyjnymi. Lublin,14.02.2006 r.

Oszako T.: Czy istnieje genetyczna od-pornoÊç drzew na choroby grzybowe?Wyk∏ady na Studium PodyplomowymGenetyki i Selekcji Drzew LeÊnych, Wy-dzia∏ LeÊny, AR Kraków.

Oszako T.: Nowe groêne patogeny ko-rzeni drzew leÊnych. Krajowa naradant. ochrony lasu, Puszczykowo, 5-–6.04.2006 r.

Oszako T.: Przyczyny, przebieg i aktualny stanwiedzy na temat zjawiska obumieraniadrzewostanów liÊciastych. Prudnik,1.09.2006 r.

Oszako T.: Woda, gleba i sadzonki jako êród∏oinfekcji Phytophthora spp. w polskichszkó∏kach i drzewostanach. Puszczyko-wo, 4.05.2006 r.

Paluch R., Korczyk A. F.: Rodowa i populacyj-na zmiennoÊç sosny zwyczajnej i Êwierkapospolitego. Studium Podyplomowe Ge-netyki i Selekcji Drzew LeÊnych AR w Kra-kowie, 2.02.2006 r.

Paluch R., Korczyk A. F.: Rola starych drzeww zachowaniu ró˝norodnoÊci genetycznejlasów polskich. Studium PodyplomoweGenetyki i Selekcji Drzew LeÊnych ARw Krakowie, 2.02.2006 r.

Pierzgalski E.: Ma∏a retencja w lasach. Semi-narium, Nagórzyce, 23.03.2006 r.

Pierzgalski E.: Zwi´kszanie zasobów wod-nych w siedliskach leÊnych. Semina-rium, ¸´czno, NadleÊnictwo Piotrków,6.06.2006 r.

Piszcz B.: Pilarka z pi∏à ∏aƒcuchowà do drew-na – badania w warunkach laboratoryj-nych. Czynniki szkodliwe w Êrodowiskupracy; ha∏as, wibracje, mikroklimat. Cen-trum Kszta∏cenia Zawodowego, Teresin,24.03.2006 r.

Rykowski K.: Funkcje lasu: wielofunkcyjny lasczy wielofunkcyjne leÊnictwo? Forum LeÊ-ne „Cz∏owiek – Las – Drewno”, Poznaƒ,13.10.2006 r.

129

Sierota Z.: Choroby grzybowe w drzewosta-nach na gruntach porolnych. Waplewo,21.06.2006 r.

Sierota Z.: Mikoryza – ratunek dla drzew.Gdaƒsk, 16.08.2006 r.

Sierota Z., ó∏ciak A., Lech P., Ma∏ecka M.: Za-si´g i wp∏yw grzybowych chorób infek-cyjnych na stan zdrowotny Êwierczyn Be-skidu Âlàskiego i ˚ywieckiego. Naradaspecjalistów. Jaszowiec, 24–25.11.2006 r.

Siewniak M., Oszako T.: Przebieg reakcjidrzew na zranienia spowodowane ichszczepieniem przeciwko grzybom i owa-dom. Konferencja „Zwalczanie szrotówkakasztanowcowiaczka oraz innych owadówzagra˝ajàcych zieleni miejskiej metodaminieinwazyjnymi. Lublin, 14.02.2006 r.

Stocka T.: Fungicydy wykorzystywanew ochronie leÊnego materia∏u szkó∏kar-skiego. Projekt ograniczania wyst´po-wania chorób grzybowych w procesieprodukcji leÊnego materia∏u szkó∏karskie-go. OÊrodek Rozwojowo-Wdro˝eniowyLP w Bedoniu, 14–16.02.2006 r., 28.02-–2.03.2006 r.

Stocka T.: Uszkodzenia leÊnego materia∏uszkó∏karskiego wywo∏ane imisjami prze-mys∏owymi, chorobami patogenicznymii ˝erem owadów – etap II. OÊrodek Roz-wojowo – Wdro˝eniowy LP w Bedo-niu, 20–22.09.2006 r., 26–28.09.2006 r.

Su∏kowska M.: Genetyczna zmiennoÊç popu-lacji buka w Polsce (izoenzymy). Studiumpodyplomowe AR w Krakowie, 31.01-–3.02.2006 r.

Su∏kowska M.: Ocena zró˝nicowania ge-netycznego buka zwyczajnego w regio-nach pochodzenia na podstawie ana-liz izoenzymatycznych. LBG Kostrzyca,spotkanie przedstawicieli wydzia∏ów go-spodarki leÊnej – regionalnych genety-ków, 5–7.04.2006 r.

Szczygie∏ K.: Mo˝liwoÊci wegetatywnego roz-mna˝ania drzew leÊnych in vitro. Studiumpodyplomowe AR w Krakowie, 31.01-–3.02.2006 r.

Szczygie∏ R.: Nowe uregulowania prawne do-tyczàce stosowania sprz´tu gaÊniczego.RDLP w Bia∏ymstoku oraz OÊrodek Szko-leniowo-Wypoczynkowy w Malinówce/E∏-ku, 21–22.06.2006 r.

Szczygie∏ R.: Podr´czny sprz´t gaÊniczyi Êrodki ochrony indywidualnej dla osóbbioràcych udzia∏ w gaszeniu po˝arówlasu. Uregulowania prawne dotyczàcestosowania tego sprz´tu. Szkolenie dlapracowników nadleÊnictw, Malinówka,21–22.06.2006 r.

Szczygie∏ R.: Podr´czny sprz´t gaÊniczyi Êrodki ochrony osobistej dla stra˝aków.RDLP w Bia∏ymstoku oraz OÊrodek Szko-leniowo-Wypoczynkowy w Malinówce/E∏-ku, 21–22.06.2006 r.

Szczygie∏ R.: Ârodki ochrony indywidualnejdla leÊnych pogotowi przeciwpo˝aro-wych. Narada z zakresu ochrony prze-ciwpo˝arowej lasu, Puszczykowo, 28-–30.03.2006 r.

Szczygie∏ R., Piwnicki J.: Analiza ekonomicz-na funkcjonowania ochrony przeciwpo-˝arowej lasu (z podzia∏em na zadaniaobligatoryjne i dodatkowe) na poziomieRDLP. Narada z zakresu ochrony prze-ciwpo˝arowej lasu, Puszczykowo, 28-–30.03.2006 r.

Âlusarski S.: Jesienne poszukiwania szkodni-ków pierwotnych sosny wykonywane no-wà metodà. Narada Kierowników Zespo-∏ów Ochrony Lasu w sprawie wdro˝enianowej metody jesiennych poszukiwaƒ,S´kocin Stary, 4.07.2006 r.

Ubysz B.: Analiza zagro˝enia po˝arowego la-su w sezonie palnoÊci 2005 roku. Naradant. ochrony przeciwpo˝arowej lasu, Pusz-czykowo, 28–30.03.2006 r.

Woreta D.: Wyst´powanie i zwalczanie szko-dliwych owadów leÊnych w drzewo-stanach iglastych w 2005 r. Naradaz zakresu ochrony lasu, Puszczykowo, 4-–6.04.2006 r.

Zajàc S.: Polityka leÊna Paƒstwa. Wydzia∏LeÊny AR w Poznaniu, 15.11.2006 r.

Zajàc S.: Strategia leÊna Unii Europejskiej i jejzwiàzki z innymi politykami w kontekÊcieteorii zarzàdzania Êrodowiskiem. Wydzia∏LeÊny SGGW, 22–23.10.2006 r.

Zajàczkowski K.: 1. Dzia∏alnoÊç Zak∏aduGenetyki i Fizjologii Drzew LeÊnychIBL w Warszawie. Dorobek naukowyProf. S. Tyszkiewicza i Doc. S. Koci´c-kiego. 2. Dobór odmian topól i wierzb douprawy w plantacjach szybko rosnàcych.

130

Studium podyplomowe AR w Krakowie,31.01–3.02.2006 r.

Za∏´ski A.: 1. Podzia∏ Polski na regionynasienne. 2. Wykorzystanie testów szyb-kiego postarzania do okreÊlania predys-pozycji nasion do d∏ugookresowego prze-chowywania. Studium podyplomowe ARw Krakowie, 31.01–3.02.2006 r.

Za∏´ski A.: Praktyczne aspekty wykorzystaniaprzez jednostki organizacyjne LP przepi-

sów wykonawczych do ustawy o LMR.OÊrodek Rozwojowo-Wdro˝eniowy LPw Bedoniu, RDLP Bia∏ystok, 16.03.2006 r.

Za∏´ski A.: Regionalizacja nasienna. SITLiD,1.02.2006 r., 11.10.2006 r.

Za∏´ski A.: Rozporzàdzenie wykonawcze doustawy o leÊnym materiale rozmno˝e-niowym. OÊrodek Rozwojowo – Wdro˝e-niowy LP w Bedoniu, RDLP Katowice,9.03.2006 r.

131

5.3. Izba Edukacji LeÊnej

W ramach dzia∏alnoÊci edukacyjnejw Izbie Edukacji LeÊnej przeprowadzono:• 2 spotkania o charakterze seminaryjnym lub

szkoleniowym o ∏àcznej liczbie 26 osób;• 130 spotkaƒ z dzieçmi szkó∏ podstawowych

o ∏àcznej liczbie uczestników – 4462 osoby;• 13 spotkaƒ z m∏odzie˝à gimnazjalnà – 450

osób;• 2 spotkania z m∏odzie˝à szkó∏ zawodowych

i licealnych – 73 osoby;• 6 spotkaƒ ze studentami – 235 osób;

• 7 spotkaƒ w ramach X Festiwalu Nauki– Warszawa 2006 – 502 osoby;

• 1 spotkanie warsztatowe z nauczycielami– 30 osób.

• 3 spotkania z goÊçmi zagranicznymi – 70osób,

• 4 inne spotkania (w tym „Lato w mieÊcie”)– 107 osób.

W 2006 r. w Izbie Edukacji LeÊnej zor-ganizowano ogó∏em 168 spotkaƒ, w którychuczestniczy∏o 5955 osób.

Izba edukacji leÊnej (fot. G. G∏uch)

Âcie˝ka edukacyjna (fot. G. G∏uch)

Dzia∏alnoÊç biblioteczna polega∏a g∏ów-nie na gromadzeniu, opracowywaniu i udo-st´pnianiu zbiorów bibliotecznych. Dla Biblio-teki w Warszawie i dla placówek terenowychInstytutu w∏àczono do zbiorów 167 tytu∏ów wy-dawnictw zwartych w 244 egzemplarzach. By-∏y to najnowsze pozycje ksià˝kowe polskiej li-teratury naukowej z zakresu leÊnictwa, naukpokrewnych i ochrony Êrodowiska (112 tytu-∏ów w 167 egz.) oraz najbardziej znaczàce,najnowsze tytu∏y wydane zagranicà (55 tytu-∏ów w 55 egz.). Do rejestru przybytków wpisa-no 244 woluminy wydawnictw zwartych, otrzy-manych w drodze zakupu (123), z darów (93)i z wymiany (40). Do inwentarza wydawnictwzwartych wpisano 244 woluminy, a do rejestruprzechodniego – 22. Sklasyfikowano 167 tytu-∏ów wydawnictw zwartych w ramach bie˝à-cych nabytków. Zautomatyzowana baza da-nych bibliograficznych wydawnictw zwartych„Katalog Biblioteki IBL”, na koniec 2006 r. li-czy∏a 28 877 rekordów.

Dla Biblioteki w Warszawie i dla jednostekterenowych zaprenumerowano 197 tytu∏ówczasopism w 228 egzemplarzach, w tym im-portowanych – 62 tytu∏y w 62 egzemplarzach,polskich – 135 tytu∏ów w 165 egzemplarzach.Wymiana mi´dzynarodowa obejmowa∏a 93 ty-tu∏y czasopism naukowych z 27 krajów euro-pejskich i pozaeuropejskich oraz 4 tytu∏y z 4instytucji mi´dzynarodowych. W ramach wy-miany krajowej otrzymano 48 tytu∏ów z 48 in-stytucji naukowych.

W czytelni Instytutu udost´pniono ogó-∏em 4862 jednostki ewidencyjne: 1496 wolu-minów wydawnictw zwartych, 2992 woluminywydawnictw ciàg∏ych i 374 woluminy wydaw-nictw specjalnych. Z innych bibliotek wypo˝y-czono 67 woluminów. Zak∏adom Instytutu wy-po˝yczono 38 woluminów, innym bibliotekom– 4, a czytelnikom indywidualnym – 395.

Prowadzono wysy∏k´ w∏asnych wydaw-nictw Instytutu do placówek naukowych za

granicà i w kraju (wymiana) oraz do jednostekorganizacyjnych Lasów Paƒstwowych. Wysy∏-k´ zagranicznà realizowano do 151 instytucjinaukowych z krajów europejskich i pozaeuro-pejskich oraz do 3 organizacji mi´dzynarodo-wych. W 2006 r. wys∏ano: „LeÊne Prace Ba-dawcze” nr 1, 2, 3, 4/06 – ∏àcznie 2400 egz.,„Folia Forestalia Polonica” ser. A Forestrynr 47 – 93 egz. (zagr.), 147 egz. (kraj), „LeÊneaktualnoÊci z Unii Europejskiej” – 1800 egz.(kraj).

Dzia∏alnoÊç dokumentacyjna koncen-trowa∏a si´ g∏ównie na zasilaniu tworzonychwe w∏asnym zakresie zautomatyzowanychbaz danych bibliograficznych z dziedziny leÊ-nictwa i nauk pokrewnych, dzia∏ajàcych w zin-tegrowanym systemie bibliotecznym WEBLIS.Sporzàdzono, sklasyfikowano i wprowadzonodo pami´ci komputera 1898 opisów biblio-graficznych artyku∏ów zamieszczonych w pol-skich i zagranicznych czasopismach o te-matyce leÊnej, 64 opisy sprawozdaƒ z pracnaukowo-badawczych, 107 opisów publikacjipracowników Instytutu.

Opracowano 14 not dokumentacyjnychSYNABA, o pracach naukowo-badawczychwykonywanych w Instytucie.

Kontynuowano prace wdro˝eniowe zinte-growanego systemu bibliotecznego WEBLIS.

132

6. BIBLIOTEKA, DZIA¸ALNOÂå WYDAWNICZA, BAZY DANYCH

6.1. Biblioteka

Biblioteka instytutu (fot. A. Sawicki)

W ramach dzia∏alnoÊci wydawniczejw 2006 r. opracowano w formie elektronicznej:6 numerów miesi´cznika „NowoÊci PiÊmien-nictwa LeÊnego”.

Opracowano i przygotowano do druku:• 4 numery „LeÊnych Prac Badawczych”,• 6 numerów „Notatnika Naukowego”,• 3 ulotki „LeÊne AktualnoÊci z Unii Europej-

skiej”,• Dmyterko E.: „Cechy koron jako podstawa me-

tody okreÊlania uszkodzenia drzewostanówolszy czarnej [Alnus glutinosa (L.) Gaertn.]”,

• Skrzecz I.: „Bakulowirusy wybranych gatun-ków liÊcio˝ernych owadów leÊnych i ich ak-tywnoÊç mikrobiologiczna”,

• Sierota Z., Szajewska-Urbaniec M.: „JanTeodor Hausbrandt. Pierwszy Dyrektor In-stytutu Badawczego LeÊnictwa. Biografia.Wybrane publikacje”,

• Bernadzki E. (red.): „Lasy i leÊnictwo w kra-jach Unii Europejskiej”, „Forests and Fore-stry in European Countries”,

• Jod∏owski K., Kocel J. (red.): „Private fore-stry contractors in Central and Western Eu-ropeans Countries”,

• Oszako T., Grodzki W. (red.): „Current pro-blem of forest protection in spruce standsunder conversion”,

• Oszako T., Woodward S. (red.): „Posssible li-mitation of decline phenomena in broadle-aved stands”,

• Kolk A. (red.): „Insect outbreaks in managedand unmanaged forests”,

• Sierota Z.: „Instytut Badawczy LeÊnictwa narzecz lasów i leÊnictwa”,

• G∏owacka B. (red.): „Ârodki ochrony roÊlindo stosowania w leÊnictwie w roku 2007,

• Sprawozdanie z dzia∏alnoÊci naukowej IBLza rok 2005.

Ponadto Instytut by∏ wspó∏wydawcà z Pol-skà Akademià Nauk czasopisma – „Folia Fo-restalia Polonica” nr 47.

133

6.3. Bazy danych

Bazy krajowe

6.2. Dzia∏alnoÊç wydawnicza

Sà to bazy ogólnodost´pne za poÊrednic-twem Internetu ze strony g∏ównej Instytutu:www.ibles.pl

PIÂMIENNICTWO LEÂNE – baza ta zapoczàtko-wana w 1989 roku (za poÊrednictwem In-ternetu dost´pna od 1998 r.) jest tworzo-na na podstawie czasopism polskichi zagranicznych o tematyce leÊnej groma-dzonych w Bibliotece IBL. Co miesiàc nastronie internetowej Instytutu zamiesz-czany jest kolejny numer miesi´cznika„NowoÊci PiÊmiennictwa LeÊnego”. Aktu-alnie baza obejmuje 87 128 rekordów, naka˝dy rekord sk∏adajà si´ nast´pujàceelementy: nazwisko i inicja∏ imienia au-tora artyku∏u, oryginalny tytu∏ artyku∏u,t∏umaczenie tytu∏u, tytu∏ w j´zyku angiel-skim (jeÊli jest zamieszczony), j´zyk pu-blikacji, tytu∏ czasopisma, dane biblio-

graficzne: rok wydania, nr czasopisma,iloÊç stron, ilustracje i pozycje bibliografii,s∏owa kluczowe (tworzone w Zak∏adzieInformacji Naukowej IBL), symbole klasy-fikacji wed∏ug LKO (LeÊnej KlasyfikacjiOksfordzkiej).

Elementami wyszukiwawczymi sà:nazwisko autora, ka˝dy wyraz z tytu∏u i t∏u-maczenia, tytu∏ czasopisma i rok wydania,s∏owa kluczowe i klasyfikacja. Ca∏à baz´danych mo˝na te˝ przeszukiwaç on-line.Za pomocà Formularza zamówieƒ odbi-tek mo˝na ze strony WWW wys∏aç do Bi-blioteki IBL zamówienie na kserokopi´wybranych artyku∏ów (Zak∏ad InformacjiNaukowej).

KATALOG BIBLIOTEKI IBL – na koniec 2006 r.baza obejmowa∏a 28 877 rekordów. Bazazawiera opisy bibliograficzne wydaw-

nictw zwartych (ksià˝ek) znajdujàcychsi´ w zasobach Biblioteki Instytutu. Naka˝dy rekord sk∏adajà si´ nast´pujàceelementy: tytu∏ w∏aÊciwy oraz dodatki dotytu∏u, oznaczenie odpowiedzialnoÊci:autor, redaktor, instytucja sprawcza; dru-gie oznaczenie odpowiedzialnoÊci: t∏u-macz, ilustrator, wydanie, adres wydaw-niczy: miejsce, wydawca, rok, format,obj´toÊç, ilustracje, dokumenty towarzy-szàce: np. atlasy, dane dotyczàce serii,tytu∏, podseria.

Elementami wyszukiwawczymi sà:autor/ instytucja, ka˝dy wyraz z tytu∏u,s∏owa kluczowe (tworzone w Zak∏adzieInformacji Naukowej IBL), symbole klasy-fikacji wed∏ug LKO i UKD (UniwersalnejKlasyfikacji Dziesi´tnej), sygnatura, opisserii. Ca∏à baz´ danych mo˝na te˝ prze-szukiwaç on-line (Zak∏ad Informacji Na-ukowej).

PRACE NAUKOWO-BADAWCZE – baza dost´p-na za poÊrednictwem Internetu od 2005 r.obejmuje aktualnie 1256 rekordów. Za-wiera wykaz prac naukowo-badawczychi badawczo-rozwojowych, rozpraw doktor-skich oraz ekspertyz naukowych wykona-nych w Instytucie. Na ka˝dy rekord sk∏a-dajà si´ nast´pujàce elementy: sygnaturai symbol dokumentu, nazwisko i inicja∏imienia autora, tytu∏ pracy, wydawca, rokwydania, data rozpocz´cia i data zakoƒ-czenia pracy, zak∏ad wykonujàcy, zlece-niodawca, opis zewn´trzny: iloÊç stron,ilustracji i bibliografii, s∏owa kluczowe, kla-syfikacja LKO.

Elementami wyszukiwawczymi sà:nazwisko autora, ka˝dy wyraz z tytu∏u pra-cy, rok wydania pracy, s∏owa kluczowei klasyfikacja. Ca∏à baz´ danych mo˝nate˝ przeszukiwaç on-line (Zak∏ad Informa-cji Naukowej).

PUBLIKACJE PRACOWNIKÓW IBL – baza do-st´pna za poÊrednictwem Internetuod 1999 r. obejmuje aktualnie 3 599 re-kordów. Zawiera wykaz wszystkich pracpublikowanych przez pracowników IBLw czasopismach i wydawnictwach zwar-tych. Na ka˝dy rekord sk∏adajà si´ nast´-

pujàce elementy: klasyfikacja, s∏owa klu-czowe, nazwisko i inicja∏ imienia autora,opis bibliograficzny czasopisma lub wy-dawnictwa zwartego, w którym publikacjasi´ ukaza∏a.

Elementami wyszukiwawczymi sà:nazwisko autora, ka˝dy wyraz z tytu∏u pra-cy, symbole klasyfikacji, s∏owa kluczowe,rok wydania publikacji. Ca∏à baz´ danychmo˝na te˝ przeszukiwaç on-line (Zak∏adInformacji Naukowej).

AKTUALNA PROGNOZA ZAGRO˚ENIA PO˚ARO-WEGO LASU – okreÊlanie stopni zagro-˝enia po˝arowego lasu wykonywanejest wed∏ug metody IBL przez jednostkiorganizacyjne Lasów Paƒstwowych w 34strefach prognostycznych – w sezoniezagro˝enia po˝arowego lasu. Dane sàaktualizowane codziennie przez Samo-dzielnà Pracowni´ Ochrony Przeciwpo-˝arowej Lasu IBL. Dane meteorologicz-ne, zawierajàce wartoÊci obserwacjiz godzin 900 i 1300 (godziny prognozo-wania zagro˝enia po˝arowego lasu) pro-wadzone od 1985 r. sà uzupe∏niane nabie˝àco. Baza ma na celu u∏atwieniegromadzenia i przechowywania danychoraz pozwala na wykonywanie podsta-wowych analiz statystycznych niezb´d-nych do charakteryzowania sytuacji doty-czàcej zagro˝enia po˝arowego zarównow okreÊlonych rejonach kraju, jak i w gra-nicach administracyjnych regionalnychdyrekcji Lasów Paƒstwowych (Samo-dzielna Pracownia Ochrony Przeciwpo-˝arowej Lasu).

MONITORING LASU W POLSCE – baza zawierawyniki obserwacji, pomiarów i analiz po-zyskanych w ramach realizacji programumonitoringu lasu na sta∏ych powierzch-niach obserwacyjnych (Zak∏ad Urzàdza-nia i Monitoringu Lasu).

BAZA POWIERZCHNI PRÓBNYCH IBL – zawierainformacje o za∏o˝onych powierzchniachpróbnych do celów badawczych nades∏a-ne przez zak∏ady IBL, które mo˝na prze-glàdaç wg nadleÊnictw i zak∏adów nauko-wych IBL. Dane dotyczà lokalizacji (rdLP,

134

nadleÊnictwo, oddzia∏/pododdzia∏), rokuza∏o˝enia powierzchni oraz terminu za-koƒczenia badaƒ (Zak∏ad Informacji Na-ukowej).

REJESTR PLANTACJI I PLANTACYJNYCH UPRAW

NASIENNYCH W LASACH PA¡STWOWYCH

– zawiera informacje o za∏o˝onych w La-sach Paƒstwowych plantacjach i planta-cyjnych uprawach nasiennych (Zak∏adGenetyki i Fizjologii Drzew LeÊnych).

135

Bazy danych o zasi´gu lokalnym w Zak∏adach IBL

BAZA DANYCH O OBRADZANIU NAJWA˚NIEJ-SZYCH GATUNKÓW DRZEW W POLSCE

(OD 1947 R.) ORAZ JAKOÂCI NASION POZY-SKIWANYCH W LASACH PA¡STWOWYCH

(OD 1976 R.) – zawiera dane o odsetkuobradzania i wielkoÊci pozyskania na-sion 6 gatunków drzew w Polsce w uk∏a-dzie regionalnym (od 1996 r. w formieelektronicznej) oraz charakterystyk´ ja-koÊci nasion pozyskiwanych w LasachPaƒstwowych (od 1987 r. w formie elek-tronicznej) (Zak∏ad Genetyki i FizjologiiDrzew LeÊnych).

CHRZÑSZCZE (COLEOPTERA) PUSZCZY BIA-¸OWIESKIEJ – zawiera na bie˝àco uzu-pe∏niany (na podstawie publikacji i ory-ginalnych danych) wykaz wszystkichgatunków chrzàszczy polskiej i bia∏oru-skiej cz´Êci Puszczy Bia∏owieskiej (oko-∏o 3200 gatunków). Integralnà cz´Êciàbazy jest spis publikacji dotyczàcych Co-leoptera tego terenu (Zak∏ad Lasów Na-turalnych).

KRAJOWA SIEå INFORMACJI O BIORÓ˚NOROD-NOÂCI (KSIB) – od 2005 r. Zak∏ad LasówNaturalnych jest cz∏onkem KSIB, a przezto w∏àczy∏ si´ do GBIF – Êwiatowego sys-temu informacji o bioró˝norodnoÊci. Danedotyczàce rozmieszczenia chrzàszczy,grzybów i roÊlin b´dà udost´pniane suk-cesywnie na podstawie zbiorów i informa-cji ZLN oraz osób wspó∏pracujàcych z Za-k∏adem (Zak∏ad Lasów Naturalnych).

MONITORING BIOLOGICZNY W PUSZCZY BIA-¸OWIESKIEJ – coroczne analizy sk∏aduchemicznego bioindykatorów roÊlinnych(2-letnie ig∏y sosny zwyczajnej, liÊcieVaccinium vitis-idaea, mchy Pleurozium

schreberi i Sphagnum recurvum) od1994 r. (Zak∏ad Lasów Naturalnych).

MONITORING FITOPATOLOGICZNY – dane o wy-st´powaniu patogenów korzeni i usz-kodzeniach drzew, zdrowotnoÊç d´bówi buków na sta∏ych powierzchniach obser-wacyjnych, izolacje Phytophthora w szkó∏-kach i drzewostanach leÊnych (Zak∏ad Fi-topatologii LeÊnej).

MONITORING ZANIECZYSZCZE¡ POWIETRZA

W PUSZCZY BIA¸OWIESKIEJ – pomiary za-nieczyszczeƒ gazowych SO2 i NOx orazkwasowoÊci i sk∏adu chemicznego opa-dów atmosferycznych na obszarze Pusz-czy od 1986 r. (Zak∏ad Lasów Natural-nych).

MONITORING ZWIERZYNY – inwentaryzacja tro-pów i obserwacji (Zak∏ad Lasów Natural-nych).

REJESTR WY¸ÑCZONYCH DRZEWOSTANÓW NA-SIENNYCH W LASACH PA¡STWOWYCH – za-wiera pe∏ny rejestr wy∏àczonych drzewo-stanów nasiennych uznanych dotychczasw ramach Projektu Hodowli SelekcyjnejDrzew w Lasach Paƒstwowych (Zak∏adGenetyki i Fizjologii Drzew LeÊnych).

REJESTR DRZEW DOBOROWYCH W LASACH

PA¡STWOWYCH – zawiera pe∏ny rejestruznanych dotychczas drzew doborowych(Zak∏ad Genetyki i Fizjologii Drzew LeÊ-nych).

REJESTR DRZEWOSTANÓW ZACHOWAWCZYCH

– zawiera informacje o zakwalifikowanychdrzewostanach zachowawczych (Zak∏adGenetyki i Fizjologii Drzew LeÊnych).

WYBRANE ZAGRO˚ENIA BIOTYCZNE W LASACH

EUROPY ÂRODKOWEJ – dane dotyczà-ce wydzielania si´ posuszu iglastegow jednostkach terytorialnych (leÊnychlub administracyjnych) w 7 krajach Eu-ropy Ârodkowej w latach 2002–2005(Zak∏ad Gospodarki LeÊnej RegionówGórskich).

WYST¢POWANIE NALOTÓW W LASACH PGL LP– powierzchnia i lokalizacja nalotów g∏ów-nych gatunków lasotwórczych w lasachPGL LP (Zak∏ad Urzàdzania i MonitoringuLasu).

WYST¢POWANIE OWADÓW LIÂCIO˚ERNYCH

W PUSZCZY NOTECKIEJ W LATACH 1946-–2004 – zawiera dane dotyczàce wy-

st´powania szkodliwych owadów liÊcio-˝ernych sosny w Puszczy Noteckiejna poziomie wydzieleƒ (Zak∏ad Ochro-ny Lasu).

WYST¢POWANIE ÂWIERKA W LASACH PGL LP– powierzchnia i lokalizacja drzewo-stanów z udzia∏em Êwierka w lasachPGL LP (Zak∏ad Urzàdzania i Monitorin-gu Lasu).

ZBIÓR ENTOMOLOGICZNY – oko∏o 20 000 oka-zów owadów (wi´kszoÊç spreparowanana sucho), w tym oko∏o 800 gatunków Ce-rambycidae i oko∏o 500 gatunków Bupre-stidae (Coleoptera) z ca∏ego Êwiata. (Za-k∏ad Lasów Naturalnych).

136

Akcja COST E42 (Wzrost gatunków szlachet-nych drzew leÊnych) – Dobrowolska Doro-ta (reprezentant Polski w komitecie orga-nizacyjnym),

Akcja COST E52 (Ocena zasobów genowychbuka w aspekcie zrównowa˝onego roz-woju lasów) – Su∏kowska Ma∏gorzata (de-legat Polski),

Amerykaƒskie Stowarzyszenie Mammologów– Borowski Zbigniew (cz∏onek),

Europejskie Centrum Ochrony Przyrody– Lech Pawe∏ (cz∏onek Rady Naukowej),

Fundacja Ochrony Bioró˝norodnoÊci KarpatWschodnich – Niemtur Stanis∏aw (cz∏o-nek zarzàdu),

Grupa ekspertów Unii Europejskiej ds. po˝a-rów lasu – Piwnicki Józef (cz∏onek, repre-zentant Polski),

Grupa Robocza ds. gospodarki leÊnej w zlew-niach górskich Europejskiej Komisji LeÊ-nej przy Mi´dzynarodowej Organizacji dospraw Wy˝ywienia i Rolnictwa NarodówZjednoczonych – Pierzgalski Edward (wi-ceprzewodniczàcy),

Instytut Badaƒ LeÊnych i Gospodarki ¸owiec-kiej, Jilovište – Strnady (Czechy) – Siero-ta Zbigniew (cz∏onek Mi´dzynarodowejRady Naukowej),

Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna Ba-daƒ – Oszako Tomasz (ekspert w dziedzi-nie fitopatologii leÊnej),

Konwencja Narodów Zjednoczonych o Ró˝-norodnoÊci Biologicznej, Panel po-wszechnego dost´pu do zasobów geno-wych – Matras Jan (ekspert),

Mi´dzynarodowa Unia LeÊnych OrganizacjiBadawczych (IUFRO) – Grodzki Wojciech(zast´pca koordynatora grupy 7.03.10),

Mi´dzynarodowy Instytut RoÊlinnych Zaso-bów Genowych „Europejski Program LeÊ-nych Zasobów Genowych” – KowalczykJan (koordynator programu „Cenne ga-

tunki liÊciaste”), Matras Jan (koordynatorkrajowy), Zachara Tadeusz (przedstawi-ciel Polski w Sieci Gospodarki LeÊnej),

Mi´dzynarodowy Program Monitoringu Wp∏y-wu Zanieczyszczeƒ Powietrza na Lasy(ICP – Forest) – Wawrzoniak Jerzy (przed-stawiciel krajowy),

Polski Komitet Narodowy Mi´dzynarodowe-go Stowarzyszenia Torfowego – ¸uka-szewicz Jan (przewodniczàcy Komisji VII– Wykorzystanie torfu w leÊnictwie),– Krajewski Szymon, Zajàczkowski Piotr(cz∏onkowie),

Po∏àczony Komitet FAO/ECE/ILO ds. zarzà-dzania, technologii i szkolenia w leÊnic-twie – Jod∏owski Krzysztof (cz∏onek),

Ramowa Konwencja w sprawie Zmian Klimatu– Jab∏oƒski Marek (cz∏onek, korespon-dent krajowy),

Âwiatowa Ocena Zasobów LeÊnych FAO– Zajàczkowski Grzegorz (cz∏onek GrupyDoradczej FAO, korespondent krajowy),

Ukraiƒska Akademia Nauk LeÊnych – KlocekAndrzej (cz∏onek honorowy),

Zespó∏ Ekspertów z zakresu Po˝arów Lasu– Po∏àczonego Komitetu FAO/ECE/ILOds. Technologii LeÊnej, Zarzàdzaniai Szkolenia oraz Sekcji Drzewnej ONZ– Ubysz Barbara (cz∏onek, reprezentantPolski),

Zespó∏ Specjalistów FAO/UNECE ds. monito-ringu leÊnych zasobów w zrównowa˝onejgospodarce leÊnej w regionie Europej-skiej Komisji Gospodarczej NarodówZjednoczonych – Zajàczkowski Grzegorz(cz∏onek, korespondent krajowy),

Zespó∏ Specjalistów FAO/UNECE ds. Wspie-rania i Pomocy w Trwa∏ym RozwojuSektora LeÊnego w Europie Ârodkoweji Wschodniej oraz WNP – KaliszewskiAdam (cz∏onek), Zajàczkowski Grzegorz(cz∏onek, korespondent krajowy).

137

7. DZIA¸ALNOÂå W GREMIACH NAUKOWYCH I DORADCZYCH

7.1. Zagraniczne rady naukowe i programowe, towarzystwa, zespo∏y i grupy robocze

Komisja Ochrony Ârodowiska i Utylizacji Od-padów Oddzia∏u w Katowicach – Zwoliƒ-ski Józef (cz∏onek),

Komitet Melioracji i In˝ynierii Ârodowiska Rol-niczego – Pierzgalski Edward (przewodni-czàcy),

Komitet Nauk LeÊnych – Klocek Andrzej (cz∏o-nek), Rykowski Kazimierz (cz∏onek), Sie-rota Zbigniew (sekretarz – kadencja2003–2006),

Komitet Zagospodarowania Ziem Górskich– Niemtur Stanis∏aw (cz∏onek).

138

Inne krajowe naukowe organizacje, towarzystwa, rady, komisje, zespo∏y

Komitety redakcyjne i rady programowe czasopism naukowych

7.2. Gremia krajowe

Polska Akademia Nauk

Fundacja „Edukacja i Technika Ratownictwa”– Szczygie∏ Ryszard (cz∏onek),

G∏ówny Komitet Olimpiady Wiedzy Ekologicz-nej – Falencka-Jab∏oƒska Ma∏gorzata(przewodniczàca),

Kapitu∏a medalu „Przyjaciel ˚ubra” – SimonaKossak (cz∏onek),

Klub Honorowych Cz∏onków Bractwa LeÊne-go – Klocek Andrzej (cz∏onek),

Kolegium Lasów Paƒstwowych – Klocek An-drzej (cz∏onek),

Komisja ds. Planu Ochrony dla Obszaru Natu-ra 2000 Puszcza Bia∏owieska – KossakSimona (zast´pca przewodniczàcego),

Komisja Techniczno-Ratownicza ZarzàduG∏ównego Ochotniczych Stra˝y Po˝ar-nych Rzeczpospolitej Polskiej – Szczygie∏Ryszard (wiceprzewodniczàcy),

Komitet Honorowy Obchodów 85-lecia Bia∏o-wieskiego Parku Narodowego – SimonaKossak (cz∏onek),

Komitet organizacyjny ds. konferencji i wysta-wy SITLiD „Las to nie tylko drewno” – Ka-linowski Micha∏ (komisarz wystawy),

Krajowa Komisja Nasiennictwa LeÊnego– Matras Jan (cz∏onek),

Liga Ochrony Przyrody – Okr´g Sto∏eczny– Tyszka Jan (przewodniczàcy SàduKole˝eƒskiego, cz∏onek Komisji Rewi-zyjnej),

Liga Walki z Ha∏asem – Piszcz Barbara (cz∏o-nek),

Lokalna Komisja Etyczna ds. DoÊwiadczeƒ naZwierz´tach – Kossak Simona (cz∏onek),

Naukowy Komitet Doradczy (Scientific Advi-sory Committee) – Ubysz Barbara (eks-

Folia Forestalia Polonica, Series A – Forestry– G∏owacka Barbara, Zajàczkowski Jan(cz∏onkowie komitetu redakcyjnego),

Forest Policy and Economics (Elsevier) – Klo-cek Andrzej (cz∏onek rady redakcyjnej),

LeÊne Prace Badawcze – Kossak Simona (re-daktor naczelny), Dobrowolska Dorota,G∏az Jan, Hilszczaƒski Jacek, Lech Pawe∏,Rakowski Krzysztof, Suwa∏a Marian, Za-chara Tadeusz (redaktorzy dzia∏owi), Ar-kuszewska Antonina (sekretarz), Zajàcz-kowski Jan (cz∏onek rady programowej),

Natura Silesiae Superioris – HawryÊ Zbigniew(cz∏onek komitetu redakcyjnego),

Nietoperze – Rachwald Aleksander (cz∏onekrady redakcyjnej),

Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody – Kos-sak Simona (redaktor naczelny), Gutow-ski Jerzy M., Malzahn El˝bieta (cz∏onko-wie komitetu redakcyjnego),

Post´py Techniki w LeÊnictwie – Suwa∏a Ma-rian (redaktor dzia∏u),

Sylwan – Zajàczkowski Jan (cz∏onek komiteturedakcyjnego).

pert w zakresie po˝arów, w ramach De-partamentu LeÊnictwa MÂ),

Normalizacyjna Komisja Problemowa nr 181– Za∏´ski Andrzej (cz∏onek),

NSZZ „SolidarnoÊç” – Lewandowska Ewa(przewodniczàca Komisji Zak∏adowej),

Organ opiniodawczo-doradczy do przeprowa-dzenia w latach 2006–2007 powszechnejinwentaryzacji siedlisk przyrodniczychoraz dzikiej fauny i flory na terenie RDLPBia∏ystok – Gutowski Jerzy M. (cz∏onek),

P06 L Sekcja Nauk LeÊnych i Drzewnychw Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wy˝-szego – Kolk Andrzej, Sierota Zbigniew(cz∏onkowie),

Paƒstwowa Rada Ochrony Ârodowiska – Klo-cek Andrzej (cz∏onek),

PKN – Komitet Techniczny nr 16 ds. Ciàgni-ków, Maszyn Rolniczych i LeÊnych – Jo-d∏owski Krzysztof (cz∏onek),

PKN – Komitet Techniczny nr 181 ds. Gospo-darki LeÊnej – Suwa∏a Marian (przewodni-czàcy), Witkowska Joanna (wiceprzewod-niczàca),

Polski Zwiàzek ¸owiecki – Jackowski Marcin(cz∏onek), Kocel Janusz (prezes Ko∏a„WADERA”), Zajàczkowski Piotr (cz∏o-nek),

Polskie Towarzystwo Akustyczne – PiszczBarbara (cz∏onek),

Polskie Towarzystwo Botaniczne – KorczykAdolf F. (cz∏onek),

Polskie Towarzystwo Ekologiczne – KossakSimona (cz∏onek),

Polskie Towarzystwo Entomologiczne – Gu-towski Jerzy M. (cz∏onek), HilszczaƒskiJacek (cz∏onek), Tarwacki Grzegorz (cz∏o-nek),

Polskie Towarzystwo Fitopatologiczne, Od-dzia∏ w Warszawie – Hilszczaƒska Dorota(cz∏onek), Ma∏ecka Monika (cz∏onek),

Polskie Towarzystwo Fitopatologiczne, SekcjaChorób Drzew LeÊnych – Oszako Tomasz(sekretarz), Sierota Zbigniew (przewodni-czàcy),

Polskie Towarzystwo LeÊne – Dmyterko El˝-bieta (zast´pca przewodniczàcego Komi-sji Rewizyjnej Oddzia∏u w Warszawie),Duda Barbara (sekretarz Komisji Rewizyj-nej w Zarzàdzie G∏ównym), Gil Wojciech(skarbnik Zarzàdu G∏ównego), G∏az Jan

(zast´pca przewodniczàcego ZarzàduG∏ównego, przewodniczàcy Komisji Od-znaczeƒ przy Zarzàdzie G∏ównym), Goz-dalik Maria (przewodniczàca Komisji Wy-dawniczej w Zarzàdzie G∏ównym), KlocekAndrzej (przewodniczàcy Komisji Rewi-zyjnej w Zarzàdzie G∏ównym), Kolk An-drzej (przewodniczàcy Komisji OchronyZasobów LeÊnych), Kwiecieƒ Ryszard(cz∏onek Zarzàdu G∏ównego), ¸ukasze-wicz Jan (sekretarz Zarzàdu G∏ównego),Niemtur Stanis∏aw (cz∏onek Zarzàdu Od-dzia∏u w Krakowie), Olejarski Ireneusz(przewodniczàcy Zarzàdu Oddzia∏uw Warszawie), Zachara Tadeusz (sekre-tarz Zarzàdu Oddzia∏u w Warszawie),

Polskie Towarzystwo Taksonomiczne – Gu-towski Jerzy M. (cz∏onek),

Polskie Towarzystwo Toksykologiczne – Mal-zahn El˝bieta (cz∏onek),

Polskie Towarzystwo Torfowe – KrajewskiSzymon (cz∏onek),

Projekt 5 FP EC-QoL „PROFOREST” – Siero-ta Zbigniew (koordynator),

Rada Naukowa Bia∏owieskiego Parku Naro-dowego – Kossak Simona (przewodniczà-ca), Malzahn El˝bieta (cz∏onek),

Rada Naukowa Roztoczaƒskiego Parku Naro-dowego – G∏az Jan (cz∏onek),

Rada Naukowa Tatrzaƒskiego Parku Narodo-wego – Grodzki Wojciech (cz∏onek),

Rada Naukowa Wigierskiego Parku Narodo-wego – Kolk Andrzej (cz∏onek), PaluchRafa∏ (cz∏onek),

Rada Naukowa LeÊnego Banku Genów w Ko-strzycy – Matras Jan (sekretarz),

Rada Naukowa LeÊnego Arboretum w Syco-wie – Matras Jan (cz∏onek),

Rada Naukowa Muzeum i Instytutu ZoologiiPAN – Gutowski Jerzy M. (cz∏onek),

Rada Programowa Forum LeÊnego na Mi´-dzynarodowych Targach Poznaƒskich– Suwa∏a Marian (cz∏onek),

Rada Spo∏eczno-Naukowa LKP „Lasy Mazo-wieckie” – Zajàczkowski Jan (przewodni-czàcy), Gozdalik Maria (sekretarz),

Rada Spo∏eczno-Naukowa LKP „Lasy Mazur-skie” – Kolk Andrzej (cz∏onek),

Rada Spo∏eczno-Naukowa LKP „Lasy Oliw-sko-Dar˝lubskie” – Zajàczkowski Jan(cz∏onek),

139

Rada Spo∏eczno-Naukowa LKP „Lasy Pusz-czy Bia∏owieskiej” – Kossak Simona (cz∏o-nek), Malzahn El˝bieta (cz∏onek).

Rada Wydzia∏u LeÊnego SGGW – Klocek An-drzej (cz∏onek),

Stowarzyszenie In˝ynierów i Techników LeÊ-nictwa i Drzewnictwa – Smyka∏a Jerzy(przewodniczàcy Rady ds. Rzeczoznaw-stwa),

Stowarzyszenie Rzeczoznawców Radiestezji– Kolk Andrzej (prezes),

Âlàskie Towarzystwo Entomologiczne – Hilsz-czaƒski Jacek (cz∏onek),

Towarzystwo Fizjograficzne – Gutowski Je-rzy M. (cz∏onek),

Towarzystwo Ochrony Puszczy Bia∏owieskiej– Gutowski Jerzy M. (skarbnik),

Wojewódzka Rada Ochrony Przyrody – Kos-sak Simona (cz∏onek),

Zespó∏ Doradczy ds. Badawczych z ZakresuOchrony Ârodowiska i Gospodarki Wodnejna Terenach Górniczych przy MinistrzeÂrodowiska – Zwoliƒski Józef (cz∏onek),

Zespó∏ ds. nowelizacji Instrukcji ochrony prze-ciwpo˝arowej obszarów leÊnych – UbyszBarbara, Szczygie∏ Ryszard (cz∏onkowie),

Zespó∏ ds. opracowania projektu ustawy regu-lujàcej status dziedzictwa przyrodniczegoi kulturowego Puszczy Bia∏owieskiej – Gu-towski Jerzy M. (cz∏onek),

Zespó∏ inwentaryzacyjny do przeprowadzeniapowszechnej inwentaryzacji gatunkówwskaênikowych i siedlisk przyrodniczychw nadleÊnictwach LKP Puszczy Bia∏owie-skiej (Bia∏owie˝a, Browsk, Hajnówka)– Paluch Rafa∏ (cz∏onek),

Zespó∏ inwentaryzacyjny do przeprowadzeniapowszechnej inwentaryzacji gatunkówwskaênikowych i siedlisk przyrodniczychw NadleÊnictwie Pomorze – Paluch Rafa∏(cz∏onek),

Zespó∏ inwentaryzacyjny do przeprowadzeniapowszechnej inwentaryzacji gatunkówwskaênikowych i siedlisk przyrodniczychw NadleÊnictwie Czarna Bia∏ostocka– Paluch Rafa∏ (cz∏onek),

Zespó∏ Konsultacyjny ds. Wdra˝ania Sieci Na-tura 2000, Fundacja IUCN-Poland – Kos-sak Simona (ekspert),

Zwiàzek LeÊników Polskich – Boczoƒ Andrzej– (przewodniczàcy w IBL, cz∏onek RadyKrajowej).

140

Âlusarski S., Kolk A., Bystrowski C., Jab∏oƒ-ski T. – nagroda Ministra Ârodowiskaza opracowanie pt.: „Ocena metod je-siennych poszukiwaƒ szkodników liÊcio-

˝ernych sosny stosowanych w Pol-sce i w krajach oÊciennych oraz ustale-nie optymalnego terminu ich wykony-wania”.

141

Nagrody Dyrektora Instytutu Badawczego LeÊnictwa

Nagroda Dyrektora Generalnego Lasów Paƒstwowych

8. NAGRODY I WYRÓ˚NIENIA

Nagroda Ministra Ârodowiska

NAGRODA I STOPNIA

HawryÊ Z. – za ca∏okszta∏t dzia∏alnoÊci nauko-wej w IBL.

NAGRODA II STOPNIA

Arkuszewska A., Fonder J., Kowalczyk J., Piw-nicki J., Rachwald A., Rakowski K., Zagór-ska R. – za osiàgni´cia organizacyjnew realizacji programu Centrum Doskona-∏oÊci PROFOREST.

Boczoƒ A., Grodzki W., Hilszczaƒski J., Ja-chym M., Oszako T., Pierzgalski E.,Ubysz B. – za osiàgni´cia naukowew realizacji zakresu merytorycznegoprogramu Centrum Doskona∏oÊci PRO-FOREST.

G∏owacka B. – za wyró˝niajàce si´ liczne pu-blikacje naukowe.

Hilszczaƒski J. – za wyró˝niajàce si´ licznepublikacje naukowe.

Jab∏oƒski T. – za realizacj´ rozprawy doktor-skiej pt. „Ekonomiczna efektywnoÊç za-biegów ograniczania liczebnoÊci brudnicymniszki (Lymantria monacha L.) w drze-wostanach sosnowych”.

Kalinowski M. – za realizacj´ rozprawy doktor-skiej pt. „Wp∏yw zbioru owoców borówkiczernicy (Vaccinium myrtillus L.) na wy-brane cechy nadziemnych cz´Êci krzewi-nek i wielkoÊç plonu”.

Mokrzycka Z. – za ca∏okszta∏t wieloletniejwzorowej pracy w IBL.

NAGRODA III STOPNIA

Borecka E. – za szczególne zaanga˝owaniew organizacj´ i realizacj´ dwóch edycjiNiestacjonarnych Studiów Doktoranckichw IBL.

Hilszczaƒska D. – za wyró˝niajàce si´ licznepublikacje naukowe.

Nowakowska J. – za redakcj´ monografii pt.„Analysis of microsatellite sequences inScots pine”.

Rakowski K. – za opublikowanie wyró˝niajà-cych si´ artyku∏ów naukowych.

Szaniawski T. – za ca∏okszta∏t wieloletniejwzorowej pracy w IBL.

Szczygie∏ K. – za opublikowanie wyró˝niajà-cych si´ artyku∏ów naukowych.

Zagóra M. – za ca∏okszta∏t 40-letniej wzorowejpracy w IBL.

G∏owacka B.– nagroda im. Adama Loreta zaprace dotyczàce biologicznych i chemicz-nych metod ochrony lasu przed szkodli-wymi owadami.

Falencka-Jab∏oƒska M. – nagroda im. AdamaLoreta za dzia∏alnoÊç edukacyjnà w za-

kresie leÊnictwa, ochrony przyrody i Êro-dowiska.

Klocek A. – nagroda im Adama Loreta – za ca-∏okszta∏t dzia∏alnoÊci na rzecz Lasów Paƒ-stwowych.

WYRÓ˚NIENIA

Klocek A.: Z∏oty Kordelas LeÊnika Polskiego,przyznany przez Dyrektora GeneralnegoLasów Paƒstwowych za szczególne za-s∏ugi dla rozwoju Lasów Paƒstwowychi gospodarki leÊnej.

Klocek A: Statuetka „Laur V Wydzia∏u PolskiejAkademii Nauk w dowód uznania za oso-bisty wk∏ad w rozwój nauk leÊnych.

142

143

9. OBJAÂNIENIA SKRÓTÓW (W ZAKRESIE WSPÓ¸PRACY

MI¢DZYNARODOWEJ) WYKORZYSTANYCH W SPRAWOZDANIU

Lp. Objaśnienie w języku polskim Skrót Objaśnienie w języku angielskim

1 2 3 4

1. Piąty Program Ramowy Badań i Rozwoju Technicznego Unii Europejskiej

5. PR UE Fifth Framework Programme for European Research & Technological Development of Eu-ropean Union

2. Szósty Program Ramowy Badań i Roz woju Technicznego Unii Europejskiej

6. PR UE Sixth Framework Programme for European Research & Technological Development of Eu-ropean Union

3. Siódmy Program Ramowy Badań i Rozwoju Technicznego Unii Europej skiej

7. PR UE Seventh Framework Programme for European Research & Technological Development of Eu-ropean Union

4. Konwencja o Różnorodności Biolo gicz nej CBD Convention on Biological Diversity

5. Zintegrowane podejście w rozwiązy wa niu prob lemów bezpieczeń stwa i hi gie ny pracy w dzia łal ności małych i śred nich europejskich przedsię biorstw leśnych

COMFOR Collective work science approach to solving the common problems of occupational health and performance in European forest operations SMEs

6. Europejski Program Współpracy w Dzie dzi nie Badań Naukowo-Technicznych

COST European cooperation in the fi eld of scientifi c and technical research

7. Ekonomiczna integracja popytu konsumen tów miejskich i produkcji leśnictwa na obsza rach wiejskich

COST E-30 (Akcja)

Economic integration of urban consumers` de-mand and rural forestry production

8. Chronione obszary leśne w Europie COST E-27 (Akcja)

PROFOR – Protected Forest Areas

9. Wzrost gatunków szlachetnych drzew liścias-tych

COST E-42 (Akcja)

Growing Valuable Broadleaved Tree Species

10. Integracja innowacji i rozwoju polityk w sek to-rze leśnym

COST E-51 (Akcja)

Integrating innovation and development policies for forest sector

11. Ocena zasobów genowych buka w as pek cie zrównoważonego rozwoju lasów

COST E-52 (Akcja)

Evaluation of Beech Genetic Resources for Sustainable Forestry

12. Toksyny bakteryjne w zwalczaniu owadów COST 862 (Akcja)

Bacterial Toxines for Insects Control

13. Komisja Europejska (KE) EC European Commission

14. Europejskie Centrum Ochrony Przyrody ECNC European Centre of Nature Conservation

15. Narzędzia oceny wpływu trwałego i zrów no wa-żo nego rozwoju w łańcu chu leśno-drzewnym

EFORWOOD Tools for Sustainability Impact Assessment of the Forestry-Wood Chain

16. Laboratorium Badań i Technologii w Zakre sie Po żarów w Regionie Śródziemno mor skim Europy

EUFIRELAB Laboratory for Wildland Fires Sciences and Technologies in the Euro-Mediterranean Region

17. Europejski Bank Genów Drzew Leśnych EUFORGEN European Gene Bank of Forest Trees

18. Ewolucja drzew jako motor bioróżno rod ności ekosystemów lądowych

EVOLTREE Evolution of trees as drivers of terrestrial biodi-versity

19. Europejska Komisja Leśnictwa przy FAO FAO EFC FAO European Forestry Commission

144

1 2 3 4

20. Grupa Robocza ds. gospodarki leśnej w zlew-niach górskich, przy Europej skiej Komisji Leś- nictwa FAO

FAO EFC WMMW

FAO EFC Working Group on water manage-ment in mountain watersheds

21. Grupa Doradcza FAO ds. Globalnej Oceny Za-so bów Leśnych

FAO GFRA FAO Global Forest Resource Assessment

22. Międzynarodowa Organizacja Żywnoś ci i Rol-nictwa Narodów Zjednoczonych

FAO UN Food and Agricultural Organization of The United Nations

23. Połączony Komitet FAO/ECE/ILO ds. zarzą-dza nia, technologii i szkolenia w leśnictwie

FAO/ECE/ILO FAO/ECE/ILO Joint Committee on Forest Man-agement, Technology and Training

24. Ramowa Konwencja w sprawie Zmiany Kli-matu

FCCC Framework Convention on Climate Change

25. Fundacja Ochrony Bioróżnorodności Karpat Wschodnich

FECBC Foundation for the Eastern Carpathians Biodi-versity Conservation

26. Innowacyjna metoda zintegrowanego kon trolo-wa nia pożarów obszarów nie za gospo darowa-nych polegająca na roz wią zywaniu problemu pożarów obszarów niezagospodarowanych przez roz sąd ne użycie pożaru: Rozwiązanie paradoksu po ża row ego (FIRE PARADOX)

FIRE PARADOX An innovative approach of integrated wildland fi re management regulating the wildfi re problem by the wise use of fi re: solving the FIRE PARA-DOX

27. Program monitorowania wzajemnego od dzia-ływania lasów i środowiska naturalne go we Wspólnocie

FOREST FOCUS

Programme on monitoring of forests and envi-ronmental interactions in the Community

28. Międzynarodowy Program Monitorin gu Wpły-wu Zanieczyszczeń Powie trza na Lasy

ICP-Forest Inter Co-operative Programme on Assessment and Monitoring of Air Pollution Effects on For-est

29. Międzynarodowy Instytut Roślinnych Zaso bów Genowych

IPGRI International Plant Genetic Resources Institute.

30. Międzynarodowa Unia Leśnych Organiza cji Ba dawczych

IUFRO International Union of Forest Research Organi-zations

31. Instrument Finansowy Unii Europejskiej na rzecz Środowiska

LIFE + Financial Instrument for the Environment

32. Konwencja o transgranicznym przemiesz-czaniu się zanieczyszczeń powietrza na dale-kie odleg łości

LRTAP Convention on Long-Range Transboundary Air Pollution

33. Ministerialny Proces Ochrony Lasów w Eu-ropie

MCPFE Ministerial Conference on Protection of Forests in Europe

34. Małe i Średnie Przedsiębiorstwa (MŚP) SME Small and Medium Enterprises

35. Sieć hodowli selekcyjnej drzew leśnych dla wie lofunkcyjnego leśnictwa w Europie

TREEBREEDEX A working model network of tree improvement for competitive multifunctional and sustainable European forestry

36. Unia Europejska (UE) EU European Union

37. Europejska Komisja Gospodarcza Naro dów Zjednoczonych

UNECE United Nations Economic Commission for Eu-rope

38. Departament Rolnictwa Stanów Zjednoczo-nych

USDA United States Department of Agriculture

39. Kształcenie na odległość w zakresie gospo-darki wodnej

WALTER Teaching and Learning in Virtual Learning Envi-roments for Water Management