Ci, którzy odeszliWarszawski, dok∏adniej - mokotowski Hufiec im. Szarych Szeregów, zaprosi∏...

1111 ((117788)) LLiissttooppaadd 22000055 ISSN 0867-8952

Fot.

Ew

a D

umin

Ci, którzy odeszli ...Wojskowe Powàzki w Warszawie

Ci, którzy odeszli ...Wojskowe Powàzki w Warszawie

KOMBATANT 2005 nr 112

Wyró˝nieni Medalem „Pro Memoria”

Fot. Ewa Dumin

Fot. Ewa Dumin

6paêdziernika br. kierownik Urz´du do Spraw Komba-tantów i Osób Represjonowanych, minister JJaann TTuurrsskkiigoÊci∏ ostatniego Prezydenta RP na Uchodêstwie RRyy--

sszzaarrddaa KKaacczzoorroowwsskkiieeggoo. W spotkaniu uczestniczyli tak˝e: za-st´pca kierownika Urz´du, wiceminister JJeerrzzyy KKoozz∏∏oowwsskkiioraz dyrektor Biura Prezydenta Ryszarda Kaczorowskiego drJJaann TTaarrcczzyyƒƒsskkii.

Podczas spotkania minister Jan Turski wrćzy∏ Pre-zydentowi Ryszardowi Kaczorowskiemu - ˝o∏nierzowi 2 Kor-pusu Polskiego, uczestnikowi bitwy o Monte Cassino - Medal„Pro Memoria” ustanowiony w 60. rocznic´ zakoƒczenia II wojny Êwiatowej w celu uhonorowania osób szczególnie za-s∏u˝onych w utrwalaniu pamići o ludziach i ich czynachw walce o niepodleg∏oÊç Polski.

E. D.

GoÊcie naszego Urz´du

Medal „Pro Memoria” dla b. Prezydenta RP na Uchodêstwie Ryszarda Kaczorowskiego

Wtej podnios∏ej uroczystoÊci uczestniczyli prezesi naj-wi´kszych stowarzyszeƒ i organizacji kombatanc-kich. Urzàd do Spraw Kombatantów i Osób Repre-

sjonowanych reprezentowali – kierownik Urz´du, minister JJaannTTuurrsskkii oraz jego zast´pca – wiceminister JJeerrzzyy KKoozz∏∏oowwsskkii. Me-dalem „Pro Memoria” z ràk ministra Jana Turskiego uhonoro-wani zostali m. in. szefowie i przedstawiciele: Gabinetu Mar-sza∏ka Sejmu RP, Kancelarii Prezydenta RP, Kancelarii Pre-miera RP, Biura Bezpieczeƒstwa Narodowego, MinisterstwaSpraw Zagranicznych, Ministerstwa Obrony Narodowej, Do-wództwa Wojsk Làdowych, Ministerstwa Edukacji Narodoweji Sportu, Rady Ochrony Pamići Walk i Mćzeƒstwa, Urz´dum. st. Warszawy, Dowództwa Garnizonu Warszawa, BiuraOchrony Rzàdu, Komendy Sto∏ecznej Policji, Katedry PolowejWP, Polskiego Radia S. A., Muzeum Wojska Polskiego, Mu-zeum Powstania Warszawskiego, Muzeum Niepodleg∏oÊci,Fundacji Warszawa Walczy, Centralnego Zespo∏u Artystyczne-go WP, Zwiàzku Harcerstwa Polskiego, PPL „LOT” i in.

W swoim wystàpieniu minister Jan Turski podkreÊli∏, i˝ tow∏aÊnie dzi´ki zaanga˝owaniu tych instytucji, wspó∏pracujà-cych z Urz´dem do Spraw Kombatantów i Osób Represjono-wanych w organizacji tegorocznych obchodów - godnie uczczo-no bohaterów walki o niepodleg∏oÊç Polski oraz utrwalono pa-mi´ç o polskim czynie zbrojnym. – Uda∏o nam si´ pokazaç, ˝epolska krew - wsz´dzie gdzie by∏a przelana – by∏a tak samowa˝na. Zwracajàc si´ zaÊ do przedstawicieli instytucji powie-dzia∏ m. in.: - prze˝ywaliÊmy osobiste satysfakcje, patrzàc jakPaƒstwo – wspierajàc nas - wykraczaliÊcie cz´sto poza rutyn´swoich urz´dowych obowiàzków. Wszystkich nas po∏àczy∏asprawa kombatancka...

E. D. Uhonorowani Medalem „Pro Memoria” przedstawiciele wspó∏pracujà-cych z Urz´dem instytucji

Wa˝ni partnerzy Urz´du

Po∏àczy∏a ich sprawakombatancka...5 paêdziernika br. w siedzibie Urz´du do SprawKombatantów i Osób Represjonowanych od-by∏a si´ uroczystoÊç wrćzenia Medali „ProMemoria” kilkudziesićiu osobom reprezentu-jàcym instytucje, które by∏y wa˝nymi partnera-mi Urz´du w organizacji uroczystoÊci zwiàza-nych z obchodami 60. rocznicy zakoƒczenia II wojny Êwiatowej w Europie.

Minister Jan Turski odznaczy∏ Medalem „Pro Memoria” ostatniegoPrezydenta RP na Uchodêstwie Ryszarda Kaczorowskiego.

B y∏o to szczególne wojsko –mówi∏ w swoim wystàpieniuprezes SSttaanniiss∏∏aaww OOzzoonneekk.

W ca∏ej Europie nie by∏o takiej drugiejarmii, utworzonej przez ludzi wsi – for-macji zbrojnej liczàcej 160 tysi´cy za-przysi´˝onych ˝o∏nierzy, drugiej po Ar-mii Krajowej pod wzgl´dem liczebnoÊciarmii, która wspó∏tworzy∏a Polskie Paƒ-stwo Podziemne w latach ponurej oku-pacji.

OkolicznoÊciowe przemówienia wy-g∏osili tak˝e prezes Zarzàdu G∏ównegoÂwiatowego Zwiàzku ˚o∏nierzy ArmiiKrajowej - CCzzeess∏∏aaww CCyywwiiƒƒsskkii, prezes lu-dowców - WWaallddeemmaarr PPaawwllaakk oraz kape-lan Batalionów Ch∏opskich - ks. pra∏atBBoogguuss∏∏aaww BBiijjaakk, który nast´pnie odmó-wi∏ modlitwy w intencji poleg∏ych be-chowców.

Po z∏o˝eniu wieƒców i odÊpiewaniuRoty kombatanci udali si´ przed gróbgen. dyw. Franciszka Kamiƒskiego –komendanta g∏ównego BatalionówCh∏opskich, gdzie z∏o˝eniem wiàzanekkwiatów i minutà ciszy uczcili pami´çswojego dowódcy.

E. D.

Przed Kwaterà Batalionów Ch∏opskich zebra-li si´ cz∏onkowie Ogólnopolskiego Zwiàzku˚o∏nierzy BCH a tak˝e przedstawiciele innychÊrodowisk kombatanckich, m. in. prezes Za-rzàdu G∏ównego Zwiàzku Kombatantów RPi By∏ych Wi´êniów Politycznych - gen. dyw.Wac∏aw Szklarski; Âwiatowy Zwiàzek ˚o∏nie-rzy Armii Krajowej reprezentowali: prezes Za-rzàdu G∏ównego - Czes∏aw Cywiƒski orazprzewodniczàcy Rady Naczelnej – Karol Per-∏owski. Urzàd do Spraw Kombatantów i OsóbRepresjonowanych reprezentowa∏ zast´pcakierownika Urz´du, wiceminister Jerzy Ko-z∏owski

Prezes Stanis∏aw Ozonek przypomnia∏ zas∏ugiwsi jako najwi´kszego garnizonu Polski Wal-czàcej oraz czyny bojowe bechowców

W Europienie by∏o takiejdrugiej armii ...7 paêdziernika br. w przeded-niu historycznej daty podj´ciaprzez Centralne KierownictwoRuchu Ludowego decyzjio powo∏aniu BatalionówCh∏opskich (8 paêdziernika1940 r.) - jak co roku - cz∏onko-wie Ogólnopolskiego Zwiàzku˚o∏nierzy BCH spotkali si´przy Pomniku – Kwaterze Ba-talionów Ch∏opskich na Cmen-tarzu Wojskowym na Powàz-kach w Warszawie.

ZIELONA ARMIA

MMiinn´́∏∏oo 6655 llaatt oodd ppoowwssttaanniiaa BBaattaalliioonnóówwCChh∏∏ooppsskkiicchh,, zzbbrroojjnneejj ffoorrmmaaccjjii wwssii ppooll--

sskkiieejj.. TToo ookkaazzjjaa ddoo wwssppoommnniieenniiaa ttaakk˝̋ee kkoonnssppii--rraattoorreekk zz „„ZZiieelloonneeggoo KKrrzzyy˝̋aa”” ii LLuuddoowweeggooZZwwiiààzzkkuu KKoobbiieett,, zznnaannyycchh ii nniieezznnaannyycchh bboohhaa--tteerróóww wwaallkkii oo nniieeppooddlleegg∏∏ooÊÊçç PPoollsskkii ww ookkrreessiieeIIII wwoojjnnyy ÊÊwwiiaattoowweejj,, zzwwiiààzzaannyycchh zz rruucchheemm lluu--ddoowwyymm ii ÊÊrrooddoowwiisskkaammii wwiieejjsskkiimmii.. TTrrzzeebbaa ppoorraazz kkoolleejjnnyy ppoowwttóórrzzyyçç pprraawwddyy wwcciiàà˝̋ nniiee pprrzzeezzwwsszzyyssttkkiicchh ddoocceenniiaannee:: BBaattaalliioonnyy CChh∏∏ooppsskkiiee ttooddrruuggaa ccoo ddoo wwiieellkkooÊÊccii ssii∏∏aa zzbbrroojjnnaa PPooddzziieemmnnee--ggoo PPaaƒƒssttwwaa PPoollsskkiieeggoo,, aa wwiieeÊÊ ppoollsskkaa ssttaannoowwii∏∏aannaajjwwii´́kksszzyy ggaarrnniizzoonn ww ookkuuppoowwaannyymm KKrraajjuu..

WW hhyymmnniiee BBaattaalliioonnóóww CChh∏∏ooppsskkiicchh,, nnaappiissaa--nnyymm pprrzzeezz ZZooffii´́ SSoollaarrzzoowwàà,, zznnaallaazz∏∏aa ssii´́zzwwrroottkkaa:: „„NNaa ˝̋yywwyymm oo∏∏ttaarrzzuu ooffiiaarryy// SSwwee ˝̋yycciieeooddddaajjee BBCChh.. // ZZiieelloonnee nnaamm sszzuummiiàà sszzttaannddaarryy,,// GG∏∏ooss zziieemmii ppoobbuuddkk´́ nnaamm ggrraa..””.. HHiissttoorryyccyyuussttaalliillii,, ˝̋ee ww ookkrreessiiee nnaajjwwii´́kksszzeeggoo rroozzwwoojjuu llii--cczzyy∏∏yy oonnee ookkoo∏∏oo 116600 ttyyss.. ˝̋oo∏∏nniieerrzzyy,, kkttóórrzzyy pprrzzee--pprroowwaaddzziillii ccoo nnaajjmmnniieejj 33 ttyyssiiààccee wwii´́kksszzyycchh aakk--ccjjii bboojjoowwyycchh,, ww ttyymm ookkoo∏∏oo 990000 wwaallkk zzbbrroojjnnyycchh..DDoo lleeggeennddyy nnaarrooddoowweejj pprrzzeesszz∏∏yy zzww∏∏aasszzcczzaa wwaall--kkii nnaa ZZaammoojjsszzcczzyyêênniiee,, ookkrreeÊÊllaannee pprrzzeezz nniieekkttóó--rryycchh bbaaddaacczzyy mmiiaanneemm ppoowwssttaanniiaa ((mm.. iinn.. bbiittwwyyppoodd WWoojjddàà ZZaabboorreecczznneemm ii RRóó˝̋àà)).. CCoo ttee˝̋ bbaarr--ddzzoo iissttoottnnee,, nniiee ddoosszz∏∏oo ww ttyymm zziieelloonnyymm wwoojjsskkuuddoo zznnaacczzààccyycchh „„wwssyypp””,, ooddddzziiaa∏∏yy tteerryyttoorriiaallnneeddbbaa∏∏yy sskkuutteecczznniiee oo zzaacchhoowwaanniiee nnaallee˝̋yytteeggoo ppoo--zziioommuu mmoorraallnneeggoo ii uuttrrzzyymmaanniiee dduucchhuu ooppoorruupprrzzeecciiwwkkoo ookkuuppaannttoowwii nniieemmiieecckkiieemmuu.. PPoo--wwssttaawwaa∏∏yy ttaakk˝̋ee ooddddzziiaa∏∏yy ssaammoooobbrroonnyy oorraazz OOdd--ddzziiaa∏∏yy SSppeeccjjaallnnee.. PPaarraallii˝̋oowwaannoo ddzziiaa∏∏aanniiaa wwrroo--ggaa zzmmiieerrzzaajjààccee ddoo rruujjnnuujjààcceejj eekkssppllooaattaaccjjii ggoo--ssppooddaarrcczzeejj wwssii,, ddoo wwyywwóózzkkii mm∏∏ooddzziiee˝̋yy nnaa rroo--bboottyy pprrzzyymmuussoowwee ii zzaarraazzeemm nniieessiioonnoo ppoommooccpprrzzeeÊÊllaaddoowwaannyymm,, ww ttyymm wwyyssiieeddlloonnyymm zz WWaarr--sszzaawwyy ppoo uuppaaddkkuu ppoowwssttaanniiaa..

BBaattaalliioonnyy CChh∏∏ooppsskkiiee wwyycchhoowwaa∏∏yy kkaaddrr´́ ddoo--ÊÊwwiiaaddcczzoonnyycchh ddoowwóóddccóóww,, aa ffuunnkkccjj´́ kkoommeenn--ddaannttaa gg∏∏óówwnneeggoo sspprraawwoowwaa∏∏ FFrraanncciisszzeekk KKaa--mmiiƒƒsskkii ((„„ZZeennoonn TTrraawwiiƒƒsskkii”” 11990022--22000000)),, ppóóêê--nniieejjsszzyy hhoonnoorroowwyy pprreezzeess PPSSLL ii zzaa∏∏oo˝̋yycciieellOOggóóllnnooppoollsskkiieeggoo ZZwwiiààzzkkuu ˚̊oo∏∏nniieerrzzyy BBCChh..ZZnnaannee jjeesstt jjeeggoo ppoowwiieeddzzeenniiee oo nniiee ddooppiissaanneejjhhiissttoorriiii wwiieejjsskkiieejj aarrmmiiii.. NNiieesstteettyy,, wwcciiàà˝̋ nniiee mmaappoommnniikkaa WWssii WWaallcczzààcceejj ww WWaarrsszzaawwiiee,, nniieessppee∏∏nniioonnoo ii nniieekkttóórryycchh iinnnnyycchh ppoossttuullaattóóww ttyycchhccoo ˝̋yywwiillii ii bbrroonniillii.. AA cczzaass uupp∏∏yywwaa,, sszzeerreeggii bbee--cchhoowwccóóww pprrzzeerrzzeeddzzaajjàà ssii´́..

HHiissttoorriiaa nniieecchhaajj ss∏∏uu˝̋yy tteerraaêênniieejjsszzooÊÊccii,, nniieecchhpprrzzyyppoommiinnaa oo ppoossttaawwaacchh ii cczzyynnaacchh ˝̋oo∏∏nniieerrzzyyBBaattaalliioonnóóww CChh∏∏ooppsskkiicchh,, ddaajjee wwiiaarr´́ ii ssii∏∏´́ ddooddzziiaa∏∏aaƒƒ mmaajjààccyycchh nnaa cceelluu ppoopprraaww´́ ssyyttuuaaccjjiippoollsskkiieejj wwssii ii jjeejj mmiieesszzkkaaƒƒccóóww.. TTeeggoo ˝̋yycczzyyllii ssoo--bbiiee uucczzeessttnniiccyy wwssppoommnniiaanneejj rroocczznniiccyy.. MMyy zzaaÊÊ˝̋yycczzmmyy iimm dduu˝̋oo zzddrroowwiiaa ii ssaattyyssffaakkccjjii zz ddookkoo--nnaaƒƒ ww cczzaassiiee wwoojjnnyy ii ppoowwoojjnniiaa oorraazz zzee ss∏∏uu˝̋bbyyww zzwwiiààzzkkaacchh kkoommbbaattaanncckkiicchh..

AA.. DD..

KOMBATANT 2005 nr 11 3

65. rocznica powstania Batalionów Ch∏opskich

Fot. Ewa Dumin

Fot. Ewa Dumin

Fot. Ewa Dumin

PPaanniiee PPrreezzeessiiee zzaacczznniijjmmyy oodd hhiissttoo--rriiii ssttoowwaarrzzyysszzeenniiaa..

–Pierwsze zaprogramowane zetkni´-cie si´ szaroszeregowców nastàpi∏o wewrzeÊniu 1981 r. w Rogoênicy (GrossRosen) w 70-lecie polskiego harcerstwa.Warszawski, dok∏adniej - mokotowskiHufiec im. Szarych Szeregów, zaprosi∏kilkudziesićiu druhów, ci asystowaliprzy poÊwićeniu tablicy naczelnika Flo-riana Marciniaka, zamordowanegow tamtejszym obozie koncentracyjnym.PostanowiliÊmy wówczas, ˝e warto si´zrzeszyç i tak powsta∏a komisja Êrodowi-skowa Szarych Szeregów przy Archi-wum miasta sto∏ecznego Warszawy. Na-st´pnie, we wrzeÊniu 1989 r., podczasZlotu 50-lecia Szarych Szeregów, zapa-d∏a decyzja o zwo∏aniu zjazdu za∏o˝y-cielskiego stowarzyszenia. Ten odby∏ si´w Weso∏ej 3 listopada 1990 r., ja zosta-∏em wiceprezesem i jestem nim do dziÊ.Obecnie prezesem naszego Stowarzy-szenia jest druh Leszek Ko∏acz.

WWrróóççmmyy ddoo wwcczzeeÊÊnniieejjsszzeejj hhiissttoorriiii,,jjaakk PPaann ttrraaffii∏∏ ddoo SSzzaarryycchh SSzzeerree--ggóóww??

–Kiedy wybuch∏a wojna mieszka∏emw Warszawie, nie zdà˝y∏em jeszczeprzejÊç szkolenia wojskowego. Jednakz trzema kolegami z 27 Dru˝yny Har-cerskiej (by∏em tam przybocznym) poje-chaliÊmy na rowerach na wschód, by do-

S∏u˝ba trwaRozmowa z hm Jerzym Jabrzemskim, wiceprezesemZarzàdu G∏ównego Stowarzyszenia Szarych Szeregów.

staç si´ do armii. W BrzeÊciu nie przyj´-to nas, w Kowlu te˝ nie i tak dotarliÊmydo Lwowa, tu 16 wrzeÊnia zostaliÊmy˝o∏nierzami-ochotnikami. Niestety, obajagresorzy podali sobie rće, Lwów ska-pitulowa∏ przed Armià Czerwonà. Uda-∏o nam si´ jednak powróciç przez Prze-myÊl do Warszawy, by∏ to ju˝ 12 listopa-da. Co robiç dalej? Dzi´ki pomocy kole-gi Edwarda Strzeleckiego, kolegi -dziennikarza „Przeglàdu Sportowego”,trafi∏em pod opiekuƒcze skrzyd∏a Sto-∏ecznego Komitetu Samopomocy Spo-∏ecznej. Tworzono tam m∏odzie˝owe ze-spo∏y pomocnicze, by chroniç dorastajà-cych warszawiaków przed wywózkà doNiemiec. Ja organizowa∏em te zespo∏yna terenie Pragi. W lutym lub marcu1940 r. podczas zebrania kierownikówzespo∏ów pomocniczych zorientowali-Êmy si´, ˝e 90 procent z nas zebranychtutaj to harcmistrze i podharcmistrze,a zast´pcà Strzeleckiego by∏ GustawNiemiec, który – jak si´ póêniej okaza∏o- pe∏ni∏ obowiàzki szefa G∏ównej Kwate-ry tajnych Szarych Szeregów. Od tej po-ry naszym zadaniem sta∏o si´ wybieraniez zespo∏ów wyró˝niajàcej si´ m∏odzie˝ypatriotycznej i kierowanie do pracy kon-spiracyjnej.

PPaann ttaakk˝̋ee zzaassiillii∏∏ SSzzaarree SSzzeerreeggii?? –Tak, w G∏ównej Kwaterze jako „Woj-

tek” trafi∏em do wydzia∏u tajnych wy-dawnictw, zajmowa∏em si´ pisaniemi kolporta˝em, a nast´pnie zosta∏em wi-zytatorem do choràgwi terenowych: kie-leckiej, radomskiej, lubelskiej. FlorianMarciniak skierowa∏ mnie tak˝e do pro-wadzenia Akcji „N”, w Szarych Szere-gach kierowa∏em nià, s∏aliÊmy spreparo-wane materia∏y do Berlina, Hamburgai innych miast niemieckich, tak˝e nafront wschodni. To by∏a g∏´boko zakon-spirowana robota, przyjà∏em pseudonim„S∏omczyƒski”. Kiedy rozpocz´∏o si´Powstanie dosta∏em razem z cz´Êciàcz∏onków G∏ównej Kwatery SzarychSzeregów pod kierunkiem NaczelnikaStanis∏awa Broniewskiego „Orszy”

przydzia∏ do sztabu batalionu „ZoÊka”,zaÊ po 4 dniach zameldowaliÊmy si´w ÂródmieÊciu u p∏k. Antoniego Chru-Êciela „Montera”. Przez nast´pne d∏ugiei dramatyczne dni w∏àcza∏em si´ w reda-gowanie „Biuletynu Informacyjnego”,organizowanie pomocy harcerskiejpoczty polowej. WydawaliÊmy tak˝e napowielaczu „Bàdê gotów” dla „Zawisza-ków” i „Brzask” dla oddzia∏ów walczà-cych.

PPrrzzyybbllii˝̋mmyy nnaasszzyymm CCzzyytteellnniikkoommssttrruukkttuurr´́ ii pprrooggrraamm SSzzaarryycchh SSzzeerree--ggóóww......

–To by∏a najwi´ksza konspiracyjna or-ganizacja m∏odzie˝owa w okupowanejEuropie. Na poczàtku wrćz czwórkamiszli do niej harcerze z niektórych oÊrod-ków, potem obowiàzywa∏ staranny do-bór. Obowiàzywa∏a zasada wychowaniaprzez walk´, wzmacnialiÊmy patriotyzmtych wspania∏ych dziewczàt i ch∏opców.Najm∏odsi, w∏aÊnie „Zawiszacy” (do 13lat) byli chronieni jeszcze przed udzia-∏em w akcjach, Bojowe Szko∏y (do 16lat) prowadzi∏y wywiad, akcje sabota˝o-we („Wawer”), szkoli∏y si´ wojskowo,a Grupy Szturmowe doskonali∏y si´w dywersji, potem zasili∏y bataliony„ZoÊka” i „Parasol”. Na ka˝dymz trzech poziomów uwzgl´dniano pracńa dziÊ, na jutro (powstanie) i na poju-trze (odbudowa kraju po wojnie). Te˝skoƒczy∏em konspiracyjnà podchorà-˝ówk´ i w lipcu 1944 r. otrzyma∏em sto-pieƒ podporucznika.

JJaakkiiee bbyy∏∏yy PPaannaa lloossyy ppoo uuppaaddkkuu PPoo--wwssttaanniiaa??

–Trafi∏em do niewoli w oflagu Bergen--Bersen, nast´pnie by∏ obóz Gross Borni wymuszony marsz ewakuacyjny 700km, przy czym temperatura spada∏a po-ni˝ej 30 stopni. Po jeszcze 150 km do-szliÊmy do Lubeki, tam 2 maja wyzwoli-li nas czo∏giÊci angielscy. Ca∏y czas by∏z naszà grupà instruktorów z G∏ównejKwatery Szarych Szeregów naczelnikStanis∏aw Broniewski „Orsza”. WewrzeÊniu 1945 r. przyj´liÊmy ocen´, ˝enie b´dzie III wojny Êwiatowej, trzebazatem wróciç do Polski, co sta∏o si´w marcu 1946 r. Zosta∏ jedynie w Angliikpt Ryszard Bia∏ous „Jerzy”, dowódca„ZoÊki”. W kraju znów ciàgn´∏o mnie


15-lecie Stowarzyszenia Szarych Szeregów

Fot. Ewa Dumin

do dziennikarstwa, pracowa∏em naj-pierw w „Robotniku”, stàd przeszed∏emdo „Sportowca”, a skoƒczy∏em swà ka-rier´ w „Przeglàdzie Sportowym”. Wie-lu z nas mia∏o kontakty z cz∏onkami nie-legalnych organizacji, a tych na bazieharcerstwa by∏o ponad 200. Z nich po-wsta∏ ZHR, wić do nich by∏o nam bli-˝ej, teraz wspó∏pracujemy ze wszystkimizwiàzkami grupujàcymi druhny i dru-hów, a najsilniejsze oparcie mamyw Âwiatowym Zwiàzku ˚o∏nierzy ArmiiKrajowej. Przypomn´, ˝e istnieje poro-zumienie wszystkich organizacji wojsko-wych i m∏odzie˝owych.

TTaakk,, zznnóóww ppoorraa nnaa pprroobblleemmyywwssppóó∏∏cczzeessnnee.. JJaakkiiee jjeesstt SSttoowwaarrzzyy--sszzeenniiee SSzzaarryycchh SSzzeerreeggóóww??

–Aktualnie mamy 19 oddzia∏ów i 14samodzielnych kr´gów, w tym terenowyskupiajàcy i osoby ze Êrodowisk polonij-nych, z dalekiej Australii, z Londynu,Krzemieƒca, a ostatnio zg∏osili si´ sza-roszeregowcy z Litwy. Wyró˝nia si´ Od-dzia∏ Warszawski („Ul Wis∏a”) kierowa-ny przez Tymoteusza Duchowskiego(„Motek”), liczàcy ponad 600 osób. Wy-mieniç te˝ trzeba oddzia∏y: wielkopolskigórnoÊlàski, dolnoÊlàski, krakowski orazw Piƒczowie („Zbigniewowo”) uhono-rowany w konspiracji tytu∏em „Gniazdazapaleƒców”. Nasza pozycja jest w du˝ejmierze zas∏ugà prezesa Stanis∏awa Bro-niewskiego „Orszy”, który przez 10 latodgrywa∏ dominujàcà rol´ w kierownic-twie i zabiega∏ o rozwój stowarzyszenia,o jego etos. Stowarzyszenie SzarychSzeregów nie jest organizacjà wy∏àczniekombatanckà. OczywiÊcie, ma w swoichplanach pracy dba∏oÊç o wszelkiego ro-dzaju pomoc dla swych cz∏onków.Przede wszystkim jeÊli idzie o pomoc naodcinku zdrowotnym (opieka lekarska,medykamenty), jak i tak trudnym odcin-ku pomocy finansowej (niestety, wszel-kie dotacje sà tylko symboliczne!). Kon-

tynuujemy jednak przede wszystkimzwracanie uwagi na problemy wycho-wawcze dotyczàce obecnej m∏odzie˝y,g∏ównie oczywiÊcie harcerskiej, takZHP jak i ZHR i innych organizacji.Sprawy wychowawcze, patriotyzm, roz-powszechnianie wÊród m∏odzie˝y etosuSzarych Szeregów – nie mogà zniknàçz naszego pola widzenia. Cieszy popu-larnoÊç Szarych Szeregów wÊród braciharcerskiej, czego dowodem ponad 300ró˝nych ogniw noszàcych to imi´. Jestte˝ oko∏o 200 szkó∏ z imieniem SzarychSzeregów, Janka Bytnera, „ZoÊki” i in-nych bliskich nam nazw oraz nazwisk.Niestety, odchodzimy na wiecznà wart´,z cz∏onków G∏ównej Kwatery poza mnà˝yje jeszcze tylko w ˚aganiu hm dr Ja-nusz Zgorzalewicz „Krzy˝ak”. Pozostajejednak poczucie dobrze spe∏nionej s∏u˝-by i mi∏e wspomnienia, jak chocia˝byz pobytu w 1991 r. w Kopenhadze, gdzienastàpi∏o poÊwićenie bardzo nowocze-snego statku masowca „Szare Szeregi”.Na szczególne wyró˝nienie zas∏ugiwa∏ynasze kontakty z Ojcem Âwi´tym. Byli-Êmy na audiencji prywatnej w Watyka-nie 23 kwietnia 1983 r., dochodzi∏o dospotkaƒ i w trakcie pielgrzymek JanaPaw∏a II do Ojczyzny.

AA ccoo ww nnaajjbbllii˝̋sszzyycchh ppllaannaacchh?? –5 listopada odb´dzie si´ w Warsza-

wie Zlot 15-lecia Stowarzyszenia, nadktórym protektorat objà∏ prezydent hm.Ryszard Kaczorowski (by∏ w SzarychSzeregach przez pewien okres komen-dantem tajnej Choràgwi Bia∏ostockiej).Wrćzona na Zlocie zostanie Nagrodaim. „Orszy”. W 2002 r. otrzyma∏ jà JanNowak–Jezioraƒski, w 2003 r. W∏ady-s∏aw Bartoszewski, rok póêniej wspo-mniany R. Kaczorowski, a teraz pora naNormana Daviesa, który powiedzia∏, ˝egdyby w czasie okupacji by∏ w Warsza-wie, to te˝ nale˝a∏by do Szarych Szere-gów, a w swoich publikacjach o Powsta-niu sporo miejsca poÊwići∏ tej organi-zacji.

DDzzii´́kkuujj´́ zzaa rroozzmmooww´́ ii ˝̋yycczz´́ ssaattyyss--ffaakkccjjii zz ttrrwwaanniiaa ww ttyymm wwyyjjààttkkoowwyymmssttoowwaarrzzyysszzeenniiuu.. CCzzuuwwaajj!!

Rozmawia∏Adam DOBRO¡SKI


Stanis∏aw Broniewski „Orsza” i Jerzy Ja-brzemski

15-lecie Stowarzyszenia Szarych Szeregów

Fot. Archiwum

Medal Urz´du

Medal dlazas∏u˝onego˝o∏nierzaSzarychSzeregów

Wdniu 25 lipca br. zast´pcakierownika Urz´du doSpraw Kombatantów

i Osób Represjonowanych, wice-minister JJeerrzzyy KKoozz∏∏oowwsskkii wrćzy∏HHeennrryykkoowwii MMiicchhaallsskkiieemmuu MedalUrz´du. Henryk Michalski jest za-s∏u˝onym kombatantem, ˝o∏nie-rzem Szarych Szeregów i KedywuAK, uczestnikiem Powstania War-szawskiego, walczy∏ na Mokoto-wie. Po wyzwoleniu Warszawyw styczniu 1945 r. pozosta∏ w War-szawie i zajà∏ si´ odbudowà ˝yciakulturalnego stolicy. Od 1960 r.przebywa w USA, gdzie promujepolskà kultur´. Pan Michalski pro-wadzi dzia∏alnoÊç na rzecz polskiejspo∏ecznoÊci w Stanach Zjedno-czonych i Kanadzie. Posiada wyso-kie wojskowe i kombatanckie od-znaczenia paƒstwowe.

K.H.

Henryk Michalski otrzymuje Medal Urz´duz ràk wiceministra Jerzego Koz∏owskiego

fot. Katarzyna K´pka

Dzia∏ajàcy od 1945 r. Zwià-zek Inwalidów i Wetera-nów Walki z Nazizmem li-

czy obecnie 11 tysićy cz∏onków.Wielu z nich, to byli ˝o∏nierze wal-czàcy w jednostkach Wojska Pol-skiego na wszystkich frontach IIwojny Êwiatowej. Organizacja upa-mi´tnia czyny zbrojne ˚ydów, po-pularyzuje wspólne frontowe do-konania bojowe, wnosi nieocenio-ne zas∏ugi w kszta∏towaniu wewspó∏czesnym spo∏eczeƒstwieizraelskim pozytywnego wizerun-ku Polski.

Zwiàzek utrzymuje sta∏à i za˝y∏àwspó∏prac´ z kombatantami pol-

Jerozolima, Cmentarz Wojskowy na Górze Herzel, przed Pomnikiem Poleg∏ych ˚o∏nierzy Pol-skich. W tym czasie, gdy minister Jan Turski sk∏ada∏ wieniec, rabin pp∏k WP Pinczas Rosengar-ten odmówi∏ modlitw´ w j´zyku polskim za poleg∏ych ˝o∏nierzy na wszystkich frontach i wewszystkich jednostkach WP. Pob∏ogos∏awi∏ Polsk´ i Polaków.

Minister Jan Turski przemawia w MauzoleumYad Vashem

W gronie tym znalaz∏ si´ si´ pp∏kWojska Polskiego PPiinncchhaass RRoosseenn--ggaarrtteenn, rabin 2 Korpusu PolskichSi∏ Zbrojnych na Zachodzie,uczestnik bitwy o Monte Cassino.

W Jerozolimie, na Górze Herzelminister Jan Turski odda∏ ho∏d po-leg∏ym ˝o∏nierzom i cywilnym ofia-rom narodu ˝ydowskiego, sk∏ada-jàc wieƒce w Mauzoleum PamićiOfiar Holocaustu Yad Vashemi przy Pomniku Poleg∏ych ˚o∏nie-rzy Polskich, upami´tniajàcym ˚y-dów walczàcych w polskich forma-cjach zbrojnych. Pomnik ods∏oni´-ty w 1998 r. z inicjatywy weteranówzosta∏ w∏àczony na sta∏e do szlaku,jakim przechodzi zwiedzajàcaMauzoleum izraelska m∏odzie˝szkolna.

Na Wzgórzach Golan ministerJan Turski - w towarzystwie atta-che obrony pp∏k. MMiicchhaa∏∏aa PP´́kkssyy -zapozna∏ si´ z warunkami s∏u˝byi zadaniami misji ONZ PolskiegoKontyngentu Wojskowego w Si-∏ach Rozdzielajàco-Obserwacyj-nych (UNDOF).

Wizyta przebiega∏a w ciep∏eji serdecznej atmosferze, obfitowa-∏a we wzruszajàce momenty, szcze-gólne w rozmowach z weteranamiWojska Polskiego.

(FGJ)

Od 27 wrzeÊnia do 2 paêdziernika br. minister Jan Turski prze-bywa∏ w Izraelu jako honorowy goÊç 18. Zjazdu Zwiàzku Inwali-dów i Weteranów Walki z Nazizmem. Program pobytu obejmo-wa∏ wizyt´ u polskich ˝o∏nierzy na Wzgórzach Golan, w Yad Va-shem oraz zwiedzanie Jerozolimy.

Izrael

Minister Jan Turskihonorowym goÊciem 18 Zjazdu ZwiàzkuInwalidów i WeteranówWalki z Nazizmem

skimi. Na podkreÊlenie zas∏ugujefakt, ˝e ta serdeczna ∏àcznoÊç nieusta∏a nawet w okresie przerwaniakontaktów dyplomatycznych mi´-dzy Polskà a Izraelem. Z inicjaty-wy d∏ugoletniego prezesa AAbbrraahhaa--mmaa CCoohheennaa Zwiàzek wielokrotnieokaza∏ naszym weteranom wydat-nà pomoc socjalnà w postaci wyso-kiej klasy sprz´tu ortopedycznego.

W dowód uznania zas∏ug za wie-loletnià dzia∏alnoÊç na rzecz pol-skich weteranów Prezydent RPAAlleekkssaannddeerr KKwwaaÊÊnniieewwsskkii przyzna∏prezesowi Abrahamowi CohenowiKrzy˝ Oficerski Orderu Zas∏ugiRzeczypospolitej Polskiej. Aktu

dekoracji z upowa˝nienia Prezy-denta RP dokona∏ minister JJaannTTuurrsskkii podczas konferencji zjaz-dowej. Kilkudziesićiu zas∏u˝o-nych dzia∏aczy Zwiàzku uhonoro-wa∏ tak˝e nadawanym przez kie-rownika Urz´du do Spraw Kom-batantów i Osób Represjonowa-nych Medalem „Pro Memoria”.


Wizyty kierownika Urz´du

W1921 r. traktat ryski zostawi∏na Wschodzie, poza granicamiodrodzonej Rzeczypospolitej,

du˝e skupiska ludnoÊci polskiej. Na ra-dzieckiej Ukrainie, tu˝ za kordonem gra-nicznym, miejscowi Polacy zostali obda-rzeni autonomià w ramach polskiegookr´gu narodowoÊciowego zwanegoMarchlewszczyznà. Pomimo prób sowie-tyzacji okres posiadania polskiego auto-nomicznego terytorium przyczyni∏ si´ doutrzymania, a nawet umocnienia Êwiado-moÊci narodowej miejscowych Polaków.

W pierwszej po∏owie lat trzydziestychw∏adze radzieckie zrezygnowa∏y z naro-dowoÊciowych eksperymentów. Polacyzostali poddani dotkliwym represjom –tysiàce z nich wywieziono do Kazachsta-nu, wielu straci∏o ˝ycie w wyniku fa∏szy-wych oskar˝eƒ o wywrotowà dzia∏alnoÊç.W 1944 r. polskim mieszkaƒcom nadgra-nicznej ˚ytomierszczyzny zezwolonojednak na ochotnicze wst´powanie w sze-regi 1 Armii Wojska Polskiego. Kolejnyraz, po latach represji i upokorzeƒ miej-scowi Polacy mogli zatem zamanifesto-waç przywiàzanie do wyniesionych z do-mu rodzinnego tradycji i wol´ przetrwa-nia w polskoÊci.

DziÊ polscy weterani zamieszkujàcyobwód ˝ytomierski zorganizowani sà

Pu∏tusk

Spotkanie z weteranami z ˚ytomierszczyzny na Zamku w Pu∏tusku

Kombatanci z ˚ytomierszczyzny wraz z orga-nizatorkà ich pobytu w Polsce Dorotà Dmo-chowskà z Zarzàdu Krajowego Stowarzysze-nia Wspólnota Polska (stoi druga z lewej)oraz dyrektorkà Domu Polskiego w Pu∏tuskuAlicjà Walczyk (stoi w Êrodku obok ministraJana Turskiego)

w Stowarzyszeniu Weteranów WojskaPolskiego. Organizacja ta, kierowaniaprzez energicznego prezesa ZZyyggmmuunnttaaWWeenngg∏∏oowwsskkiieeggoo, jest otwarta dla by∏ych˝o∏nierzy wszystkich polskich formacjiwojskowych, niezale˝nie od ich narodo-woÊci. W zwiàzku z powy˝szym w jej sze-regach odnajdujemy, obok ˝o∏nierzy lu-dowego Wojska Polskiego, tak˝e uczest-

Wdniu 21 paêdziernika br. w siedzibieZarzàdu G∏ównego Ogólnopolskie-go Zwiàzku ˚o∏nierzy Batalionów

Ch∏opskich podczas uroczystoÊci z okazji 65.rocznicy powstania Batalionów Ch∏opskich kie-rownik Urz´du do Spraw Kombatantów i OsóbRepresjonowanych, minister JJaann TTuurrsskkii wrćzy∏zas∏u˝onym cz∏onkom Zwiàzku Medal „Pro Me-moria”. Uhonorowani zostali: SSttaanniiss∏∏aaww OOzzoonneekk,

MMaarriiaa BBiieerrnnaacckkaa, WWeerroonniikkaa DDzziieerr˝̋eekk--GGaa∏∏aajj, JJaa--nniinnaa NNoowwaakk, SSttaanniiss∏∏aaww LLaasskkoowwsskkii, KKaazziimmiieerrzzSStteeffaaƒƒsskkii, JJaannuusszz GGmmiittrruukk, AAddoollff HHoorruubbaa∏∏aa,ZZyyggmmuunntt ¸̧yyjjaakk, EEuuggeenniiuusszz MMiikkuullsskkii, JJooaannnnaaMM∏∏uuddzziikkoowwaa odebra∏a odznak´ w imieniu m´˝aÊp. MMiieecczzyyss∏∏aawwaa MM∏∏uuddzziikkaa, MMiieecczzyyss∏∏aaww PPaattyyƒƒsskkii,CCzzeess∏∏aaww SSeennddeerreekk, MMaarriiaann WWoojjttaass. Medalem zo-sta∏ równie˝ odznaczony Zak∏ad Historii RuchuLudowego. Oprócz licznie zgromadzonych be-chowców w uroczystoÊci uczestniczyli m. in.prezes PSL WWaallddeemmaarr PPaawwllaakk, prezes InstytutuPamići Narodowej LLeeoonn KKiieerreess, dyrektor De-partamentu Wychowania i Promocji ObronnoÊciMON KKrrzzyysszzttooff SSiikkoorraa, prezesi stowarzyszeƒkombatanckich oraz parlamentarzyÊci.

K. H.

Warszawa„Pro Memoria” dla cz∏onków Zwiàzku˚o∏nierzy BatalionówCh∏opskich

Odznaczeni Medalem „Pro Memoria” cz∏on-kowie Ogólnopolskiego Zwiàzku ˚o∏nierzyBatalionów Ch∏opskich

ników Wojny Obronnej 1939 r., cz∏on-ków Armii Krajowej, Polaków, Ukraiƒ-ców i Rosjan.

17 paêdziernika, z inicjatywy AAlliiccjjiiWWaallcczzyykk, dyrektorki Domu Polskiegow Pu∏tusku, z grupà 11 weteranów z ˚y-tomierszczyzny spotka∏ si´ minister JJaannTTuurrsskkii, kierownik Urz´du do SprawKombatantów i Osób Represjonowa-


Wizyty kierownika Urz´du

nych. Uroczysta cz´Êç spotkania mia∏amiejsce w sali konferencyjnej pu∏tuskie-go Zamku. Minister serdecznie powita∏goÊci z ˚ytomierszczyzny i wyra˝ajàcuznanie dla dzia∏alnoÊci StowarzyszeniaWeteranów Wojska Polskiego zapewni∏zebranych o szczególnej wadze, jakàprzywiàzuje Urzàd do wspó∏pracyi wspierania polskich organizacji naWschodzie.

Z okazji 60. rocznicy zwyci´stwa nadhitlerowskimi Niemcami minister odzna-czy∏ Medalami „Pro Memoria” wetera-nów: AAlleekkssaannddrraa DDeennyyssiiuukkaa, FFrraanncciisszzkkaaJJaakkoowwcczzyykkaa, PPaaww∏∏aa RRaaddeecckkiieeggoo, WW∏∏ooddzzii--mmiieerrzzaa SSiinnggaajjeewwsskkiieeggoo, WWaassyyllaa SSzzuubboowwii--cczzaa i SSttaanniiss∏∏aawwaa SSzzwweeddzziiuukkaa oraz przeka-za∏ na rće prezesa ZZyyggmmuunnttaa WWeenngg∏∏ooww--sskkiieeggoo dyplom okolicznoÊciowy przyzna-ny Stowarzyszeniu Weteranów WojskaPolskiego ˚ytomierszczyzny. W uznaniuwielu lat pracy na rzecz naszych rodakówna Wschodzie dyrektor Alicja Walczykzosta∏a uhonorowana Medalem Urz´du.Wszyscy weterani otrzymali równie˝upominki w postaci ksià˝ek poÊwićo-nych zabytkom Warszawy oraz dziejomor´˝a polskiego.

W imieniu weteranów Zytomierszczy-zny podzi´kowanie za wyró˝nienia z∏o˝y∏prezes Zygmunt Weng∏owski. Nast´pniezebrani zostali zapoznani z historià Pu∏-tuska i pu∏tuskiego Zamku, po czym - poprzejÊciu zamkowymi kru˝gankami -udali si´ na wspólny obiad. Na po˝egna-nie wzruszeni goÊcie odÊpiewali odje˝-d˝ajàcemu ministrowi Janowi Turskiemu„sto lat”.

Jan P. SOBOLEWSKI

Fot. Katarzyna Hoppe



To przes∏anie przyÊwieca∏o uczestnikomXI Krajowego Zjazdu DelegatówZwiàzku Ociemnia∏ych ˚o∏nierzy RP,

który odby∏ si´ 21 wrzeÊnia br. w warszawskimCentrum Konferencyjnym Wojska Polskiego.Zjazd otworzy∏ prezes ZG ZO˚ RP WW∏∏aaddyy--ss∏∏aaww GGoo∏∏ààbb. WÊród goÊci honorowych obecnibyli m. in. zast´pca kierownika Urz´du doSpraw Kombatantów i Osób Represjonowa-nych, wiceminister JJeerrzzyy KKoozz∏∏oowwsskkii, przedsta-wiciele: Sztabu Generalnego Wojska Polskie-go – gen. LLeesszzeekk CChhyy∏∏aa, Ministerstwa ObronyNarodowej, Kancelarii Prezydenta RP, Do-wództwa Garnizonu Warszawa, ks. p∏k. MMaarreekkWWeessoo∏∏oowwsskkii, który wczeÊniej odprawi∏ Msz´Êw. w intencji cz∏onków Zwiàzku; BBaarrbbaarraa TTuu--mmaannoowwiicczz - córka pierwszego prezesa Zwiàz-ku mjr. Edwina Wagnera i in.

Podczas Zjazdu wiceminister Jerzy Koz∏ow-ski wrćzy∏ zas∏u˝onym cz∏onkom ZwiàzkuMedale „Pro Memoria” oraz odczyta∏ pos∏a-nie kierownika UdSKiOR, ministra JJaannaa TTuurr--sskkiieeggoo skierowane do delegatów ZO˚ RP.Odczytane zosta∏y tak˝e listy: szefa SztabuGeneralnego WP – gen. CCzzeess∏∏aawwaa PPiiààttaassaa,,prezesa Instytutu Pamići Narodowej – LLeeoonnaaKKiieerreessaa oraz prezesa Zwiàzku KombatantówRP i By∏ych Wi´êniów Politycznych – gen.dyw. WWaacc∏∏aawwaa SSzzkkllaarrsskkiieeggoo. PrzedstawicielZO Warszawa ZIW JJeerrzzyy JJaassiiƒƒsskkii przekaza∏pozdrowienia i ˝yczenia od prezesa ZarzàduG∏ównego ZIW MMaarriiaannaa KKaazzuubbsskkiieeggoo. Ks.p∏k MMaarreekk WWeessoo∏∏oowwsskkii goràco pozdrowi∏ de-legatów w imieniu Biskupa Polowego WP ks.bp gen. bryg. TTaaddeeuusszzaa PP∏∏oosskkiieeggoo.

Minutà ciszy zebrani uczcili pami´ç Zmar-∏ych kolegów.

W referacie programowym prezesa ZGZO˚ RP, który odczyta∏ jego syn, JJaann GGoo∏∏ààbb,zawarta zosta∏a ocena minionej 5-letniej ka-dencji oraz poruszone aktualne problemyZwiàzku, m. in. Êrednia wieku cz∏onkówZwiàzku, si´gajàca 85. lat oraz brak Êrodkówna dzia∏alnoÊç organizacyjnà i pomoc socjalnà.PodkreÊli∏, i˝ w zasadzie sta∏à pomoc socjalnàcz∏onkowie zwiàzku otrzymujà tylko z Paƒ-stwowego Funduszu Kombatantów. W swoimwystàpieniu prezes W∏adys∏aw Go∏àb podkre-Êli∏, ˝e ociemniali ˝o∏nierze dali Ojczyênie toco najwa˝niejsze – mo˝liwoÊç oglàdania tegoco najpi´kniejsze i ˝e dobro Ojczyzny jest ha-s∏em, któremu chcà byç nadal wierni.

XI Krajowy Zjazd Delegatów ZO˚ RP do-kona∏ wyboru w∏adz Zwiàzku na nast´pnà ka-dencj´ – prezesem Zarzàdu G∏ównego po-nownie zosta∏ W∏adys∏aw Go∏àb.

E. D.

XI Krajowy Zjazd DelegatówZwiàzku Ociemnia∏ych˚o∏nierzy RPÂwiat∏em naszym dobroNiepodleg∏ej Ojczyzny...

d∏ug wdzićznoÊci wobec ministra JanaTurskiego, za to, ˝e ten Urzàd stara∏si´ równorz´dnie traktowaç wszystkieorganizacje.

W dyskusji poruszano tak˝e potrzeb´porozumienia kombatantów i wspólne-go wypowiadania si´ w najwa˝niejszychdla Êrodowiska sprawach.

Ewa DUMIN

Przyby∏ych na spotkanie przywita∏przewodniczàcy Rady p∏k JJóózzeeffKKoolleeÊÊnniicckkii. Obecni byli m. in.:

wicewojewoda mazowiecki MMaacciieejjSSiieecczzkkoowwsskkii, przedstawiciele Kancela-rii Prezydenta RP, Ministerstwa Obro-ny Narodowej, w∏adz m. st. Warszawy,powiatów i powiatowych rad komba-tanckich, wiceprzewodniczàcy ZKRPi BWP p∏k HHeennrryykk SSttrrzzeelleecckkii oraz se-kretarz Zwiàzku SSttaanniiss∏∏aaww CCaa∏∏kkaa, pre-zes Zwiàzku Inwalidów WojennychMMaarriiaann KKaazzuubbsskkii, prezes Rady Naczel-nej ÂZ˚AK KKaarrooll PPeerr∏∏oowwsskkii, prezesOkr´gu Warszawskiego ÂZ˚AK JJeerrzzyyWWiillggaatt, prezes Fundacji Polskiego Paƒ-stwa Podziemnego MMiirrooss∏∏aaww SSppiieecchhoo--wwiicczz, prezes Zwiàzku PowstaƒcówWarszawskich gen. bryg. ZZbbiiggnniieeww ÂÂccii--bboorr--RRyyllsskkii oraz wiceprezes BBrroonniiss∏∏aawwTTrrooƒƒsskkii, prezes Ârodowiska ˚o∏nierzyPu∏ku AK „Baszta” i Innych Mokotow-skich Oddzia∏ów Powstaƒczych – WWoojj--cciieecchh MMiilliittzz, pe∏nomocnik wojewodyds. kombatantów ZZbbiiggnniieeww CCzzaapplliicckkii.Urzàd do Spraw Kombatantów i OsóbRepresjonowanych reprezentowa∏ dy-rektor Departamentu Wojskowego p∏kJJaann OOzzggaa.

W wystàpieniach uczestników poja-wia∏y si´ postulaty i apele. – Ta roczni-ca powinna przypominaç nam jak wiel-kà wartoÊcià jest pokój oparty na po-jednaniu – mówi∏ prezes Józef Kole-Ênicki. Doda∏ tak˝e: – Musimy biç sió nale˝ne miejsce w Europie i jej histo-rycznej tradycji...

W liÊcie skierowanym do uczestni-ków spotkania marsza∏ek województwamazowieckiego AAddaamm SSttrruuzziikk pisa∏o potrzebie zapewnienia weteranompoczucia stabilnoÊci i bezpieczeƒstwasocjalnego bez wzgl´du na ró˝nice po-

20 wrzeÊnia br. w Centrum Konferencyjnym Wojska Polskiegow Warszawie na zaproszenie Wojewody Mazowieckiego orazRady Kombatantów Województwa Mazowieckiego licznie stawi-li si´ przedstawiciele organizacji kombatanckich na spotkanieÊrodowiskowe z okazji Dnia Weterana.

Wcià˝ jesteÊcie Polscepotrzebni...

lityczne i podzia∏y... Wicewojewodamazowiecki MMaacciieejj SSiieecczzkkoowwsskkii za-pewnia∏ kombatantów: wcià˝ jesteÊciePolsce potrzebni. Podzi´kowa∏ za zaan-ga˝owanie w sprawy kombatanckie sta-rostom i przedstawicielom powiato-wych oÊrodków pomocy rodzinie. Mó-wi∏ te˝ o bardzo dobrej wspó∏pracyz Urz´dem do Spraw Kombatantówi Osób Represjonowanych.

Brawami zosta∏o przyj´te stwierdze-nie prezesa Wojciecha Militza: – Mamy


Spotkanie kombatantów województwa mazowieckiego

Fot. Ewa Dumin

Fot. Ewa Dumin

Fot. Ewa Dumin

W imieniu kierownika Urz´du do SprawKombatantów i Osób Represjonowanych, dy-rektor Jan Ozga wrćzy∏ Medale „Pro Memo-ria” osobom zas∏u˝onym w upami´tnianiu

Krajowa Rada Radiofonii i Tele-wizji wyda∏a Rozporzàdzeniew sprawie rodzajów dokumen-

tów oraz wzoru oÊwiadczenia potwier-dzajàcych uprawnienia do zwolnieƒ odop∏at abonamentowych (Dz. U. z 2005r. Nr 104 poz. 879 zm. Nr 181 poz.1523). Zgodnie z tym Rozporzàdze-niem, wydanym na podstawie Ustawyo op∏atach abonamentowych (Dz. U.z 2005 r. Nr 85 poz. 728 z póên. zm.),wszystkie osoby posiadajàce dotychczasuprawnienia do zwolnienia z op∏acania

Wa˝ne dla inwalidów wojennych i osób represjonowanych

Uprawnieni do zwolnieƒ odop∏at abonamentowych

ZZaa∏∏ààcczznniikk nnrr 11WZÓR

OOÂÂWWIIAADDCCZZEENNIIEE

Ja, ...................................................................., zamieszka∏y/a ...................................................................................................................(imi´ i nazwisko) (adres)

legitymujàcy/a si´ dowodem osobistym ................................... uprawniony/a do zwolnienia od op∏at abonamentowych za u˝ywanieodbiorników radiofonicznych i telewizyjnych na podstawie ustawy z dnia 21 kwietnia 2005 r. o op∏atach abonamentowych (Dz. U.Nr 85, poz. 728) oraz innych ustaw oÊwiadczam, ˝e nie pozostaj´ we wspólnym gospodarstwie domowym z dwiema lub wi´cej oso-bami, które ukoƒczy∏y 26. rok ˝ycia i nie majà uprawnieƒ do zwolnienia od tych op∏at.

....................................................................................................(podpis osoby sk∏adajàcej oÊwiadczenie)

ZZaa∏∏ààcczznniikk nnrr 22WZÓR

OOÂÂWWIIAADDCCZZEENNIIEE

Ja, ...................................................................., zamieszka∏y/a ...................................................................................................................(imi´ i nazwisko) (adres)

legitymujàcy/a si´ dowodem osobistym ..................................... oÊwiadczam, ˝e spe∏niam warunki do korzystania ze zwolnienia odop∏at abonamentowych nabytego na podstawie:

1) obowiàzujàcego do dnia 16 czerwca 2005 r. rozporzàdzenia Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z dnia 27 czerwca 1996r.w sprawie op∏at abonamentowych za u˝ywanie odbiorników radiofonicznych i telewizyjnych (Dz. U. Nr 82, poz. 383, z póêƒ. zm.);

2) ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (Dz. U. z 2002 r. Nr 9, poz.87, z póên. zm.);

3) ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach b´dàcych ofiarami represji wojennych i okresu po-wojennego (Dz. U. z 2002 r. Nr 42, poz. 371, z póên. zm.);

4) ustawy z dnia 2 wrzeÊnia 1994 r. o Êwiadczeniu pieni´˝nym i uprawnieniach przys∏ugujàcych ˝o∏nierzom zast´pczej s∏u˝by woj-skowej przymusowo zatrudnianym w kopalniach w´gla, kamienio∏omach, zak∏adach rud uranu i batalionach budowlanych (Dz. U.z 2001 r. Nr 60, poz. 622, z póên. zm.). *

....................................................................................................__________________ (podpis osoby sk∏adajàcej oÊwiadczenie)** W∏aÊciwe zakreÊliç.

abonamentu radiowo–telewizyjnegopowinny w terminie ddoo 1155 ggrruuddnniiaa22000055 rr.. udaç si´ do najbli˝szego urz´dupocztowego i z∏o˝yç oÊwiadczenie, napodstawie którego mogà otrzymaçzwolnienie z op∏acania abonamentu nanowych zasadach.

Osoby posiadajàce ksià˝k´ inwalidywojennego lub legitymacj´ osoby repre-sjonowanej wydane przez Zak∏adUbezpieczeƒ Spo∏ecznych sk∏adajàoÊwiadczenie w brzmieniu okreÊlonymw Za∏àczniku nr 2 do Rozporzàdzenia

(tekst poni˝ej) i dalej korzystajà zezwolnienia w op∏acaniu abonamenturtv bez wzgl´du na to, z kim wspólniemieszkajà.

Natomiast osoby uprawnione dozwolnieƒ na podstawie ustawy o op∏a-tach abonamentowych, a wi´c np.w wieku powy˝ej 75 lat, po z∏o˝eniuoÊwiadczenia zgodnego z treÊcià Za-∏àcznika nr 1 (tekst poni˝ej) majà pra-wo do dalszego zwolnienia z op∏acaniaabonamentu rtv. Prawo to przys∏ugujejednak tylko tym osobom, które miesz-kajà samotnie, z innymi osobami zwol-nionymi z op∏acania abonamentu, oso-bami do 26 roku ˝ycia lub tylko jednàosobà zobowiàzanà do op∏acania abo-namentu w wieku powy˝ej 26 lat.

K. S.


Warto wiedzieç

33 mmaajjaa wwee WWrroocc∏∏aawwiiuu w DolnoÊlàskim Urz´-dzie Wojewódzkim odby∏a si´ uroczystoÊç de-koracji 117 Sybiraków i Sybiraczek - Krzy˝amiZes∏aƒców Sybiru. Aktu dekoracji dokona∏Wojewoda DolnoÊlàski Stanis∏aw ¸opatowskiw obecnoÊci przedstawicieli w∏adz wojewódz-kich, Urz´du Marsza∏kowskiego z Marsza∏kiemWojewództwa Paw∏em Wróblewskim; dostojni-ków Kurii Metropolitalnej z JE ks. KardynalemHenrykiem Gulbinowiczem i JE ks. Arcybisku-pem prof. Marianem Go∏ebiewskim - Metro-polità Wroc∏awskim, przedstawicieli ÂlàskiegoOkr´gu Wojskowego, policji z komendantemwojewódzkim inspektorem Andrzejem Mateju-kiem, korpusu dyplomatycznego oraz organiza-cji kombatanckich. Trzy dni póêniej - w Sali Ko-lumnowej Urz´du Wojewódzkiego, WojewodaDolnoÊlàski Stanis∏aw ¸opatowski udekorowa∏cz∏onków Prezydium Wojewódzkiej RadyKombatanckiej, w tym prezesa Oddzia∏uZwiàzku Sybiraków Jana Fenca - Medalem„Pro Memoria” z okazji 60. rocznicy zakoƒcze-nia II wojny Êwiatowej.

55 mmaajjaa ww MMiiƒƒsskkuu, w siedzibie Ambasady Pol-skiej odby∏o si´ uroczyste spotkanie z wetera-nami z tamtejszego okr´gu konsularnego z oka-zji 60. rocznicy zakoƒczenia II wojny Êwiatowej.G∏ównym punktem programu by∏o wrćzenie9 Medali „Pro Memoria” za utrwalanie pami´-ci o ludziach i ich czynach w walce o niepodle-g∏oÊç Polski.

66 mmaajjaa ww PPoozznnaanniiuu w ramach obchodów 60-lecia zwyci´stwa nad faszyzmem w Domu ˚o∏-nierza - LOK odby∏o si´ spotkanie weteranówwalk na wszystkich frontach wojny, cz∏onkówszeÊciu organizacji kombatanckich. W pićiureferatach przedstawiono: sytuacj´ na frontachII wojny w Europie w 1945 r.; udzia∏ WojskaPolskiego w walkach na wschodnim teatrzedzia∏aƒ w 1945 r.; udzia∏ Wojska Polskiegow walkach na zachodnim teatrze dzia∏aƒ; wk∏adArmii Krajowej do walk Aliantów w II wojnieÊwiatowej; zmiany geopolityczne w Europie pozakoƒczeniu II wojny Êwiatowej. Uczestnikomwalk wrćzono mianowania i awanse na stopnie

wojskowe, dwa Krzy˝e Zas∏ugi i trzy Krzy˝eZes∏aƒców Sybiru, 50 Medali Federacji Rosyj-skiej, 7 Medali Republiki Bia∏orusi i jedenaÊcieOdznak Honorowych „Za Zas∏ugi dla Woje-wództwa Wielkopolskiego”. Spotkanie zakoƒ-czy∏ koncert Orkiestry Reprezentacyjnej Si∏ Po-wietrznych.

66 mmaajjaa ww BBoolleess∏∏aawwccuu przy pomniku 2 ArmiiWojska Polskiego odby∏y si´ uroczystoÊci w ra-mach obchodów Dnia Zwyci´stwa w PowiecieBoles∏awieckim. OkolicznoÊciowe przemówie-nia wyg∏osili: Starosta Boles∏awiecki KrzysztofKonopka oraz p∏k W∏odzimierz Kowalski -przewodniczàcy Rady Kombatantów ZiemiBoles∏awieckiej i Ko∏a Kombatantów ZiemiBoles∏awieckiej. Pod przewodnictwem kapela-na wojskowego zebrani odmówili modlitw´.Odby∏ si´ Apel Poleg∏ych i ceremonia z∏o˝eniawieƒców.

66 mmaajjaa ww ˚̊eellaazznneejj – odby∏a si´ uroczystoÊçnadania imienia Krzysztofa Kamila Baczyƒ-skiego Publicznemu Gimnazjum w ˚elaznej k.Opola. Organizator: Âwiatowy Zwiàzek ˚o∏-nierzy Armii Krajowej – Zarzàd Okr´guw Opolu.

77 mmaajjaa ww OOllsszzttyynniiee na zaproszenie prezesaZO ZKRP i BWP kpt. Mieczys∏awa Wolskiego,goÊci∏a 8-osobowa delegacja weteranów z Ob-wodu Kaliningradzkiego. Wizyta zwiàzana by∏az obchodami 60. rocznicy zakoƒczenia II wojnyÊwiatowej, które w Olsztynie i województwiewarmiƒsko-mazurskim zorganizowane zosta∏ypod has∏em „Pojednania Narodów Europy”.Organizatorami uroczystoÊci by∏y: Zarzàd Wo-jewódzki Zwiàzku By∏ych ˚o∏nierzy Zawodo-wych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiegooraz Zarzàd Okr´gu Zwiàzku KombatantówRzeczypospolitej Polski i By∏ych Wi´êniów Po-litycznych w Olsztynie. W ramach obchodówudano si´ na Cmentarz Wojskowy, gdzie nagrobach ˝o∏nierzy z∏o˝ono wiàzanki kwiatówi zapalono znicze. W koÊciele garnizonowymodprawiona zosta∏a uroczysta Msza Êw., któràcelebrowa∏ metropolita warmiƒski Arcybiskupdr Edmund Piszcz, w której uczestniczyli kom-batanci z pocztami sztandarowymi, KompaniaHonorowa XVI Brygady Zmechanizowanejz Gi˝ycka, mieszkaƒcy i m∏odzie˝. Nast´pnieudano si´ przed pomnik Bohaterów Armiii Mazur, na osiedlu Jakubowo, gdzie przedsta-wiciele organizatorów uroczystoÊci i w∏adz wo-jewódzkich wyg∏osili okolicznoÊciowe przemó-wienia. Odby∏ si´ Apel Poleg∏ych. W godzinachpopo∏udniowych nad jeziorem Kortowskim

zorganizowany zosta∏ piknik pn. ”FrontoweWspomnienia 1939 – 1945”. Nast´pnego dnia,9 maja w ramach rewizyty delegacja ZarzàduZKRP i BWP spotka∏a si´ z weteranami w Ka-liningradzie, gdzie przebywa∏a równie˝ polskadelegacja ZKRP i BWP z Elblàga.

77 mmaajjaa ww GGoorrzzoowwiiee WWllkkpp. odby∏y si´ uroczy-stoÊci w 60. rocznic´ zakoƒczenia II wojny Êwia-towej z udzia∏em przedstawicieli wszystkichÊrodowisk kombatanckich. Organizatorem uro-czystoÊci by∏ Lubuski UW.

88 mmaajjaa wwee WWrroocc∏∏aawwiiuu w Bazylice Êw. El˝bie-ty, staraniem Ko∏a Ârodowiskowego 27 Wo∏yƒ-skiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej zosta∏aods∏oni´ta i poÊwićona granitowa tablica pa-mići w ho∏dzie ofiarom mordów, wi´zieƒ, obo-zów i deportacji, mieszkaƒcom i obroƒcomWo∏ynia, organizatorom, uczestnikom konspi-racji i samoobrony, poleg∏ym ˝o∏nierzom 27Wo∏yƒskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej.Uroczystà Msz´ Êw. w intencji ˝o∏nierzy 27. Dy-wizji Piechoty AK celebrowa∏ ks. p∏k Miros∏awSu∏ek, a patriotycznà homili´ wyg∏osi∏ ks. dr p∏kJerzy Rosiak. Po nabo˝eƒstwie, w obecnoÊcipocztów sztandarowych: III Obszaru AKLwów, Obwodu ÂródmieÊcie ÂZ˚AK, Towa-rzystwa Mi∏oÊników Lwowa i Kresów Wschod-nich oraz 27 Wo∏yƒskiej Dywizji Piechoty - od-s∏onićia tablicy pamići dokonali: JaninaMaszkowska, Wac∏aw Jaroszyƒski i RyszardPol. Po z∏o˝eniu wieƒców przed Tablicà na za-koƒczenie uroczystoÊci prezes Ârodowiska 27WDP AK Ryszard Sinnicki podzi´kowa∏ zauczestnictwo m. in. ksi´˝om kapelanom, ̋ o∏nie-rzom i sympatykom oraz przewodniczàcemuRady Miejskiej Wroc∏awia Grzegorzowi Sto-piƒskiemu, wiceprezydentowi Wroc∏awia Dawi-dowi Jackiewiczowi, senatorowi RP Marii Ber-ny.

88 mmaajjaa ww UUnniieejjoowwiiccaacchh k. Z∏otoryi uroczy-Êcie obchodzono Dzieƒ Zwyci´stwa na terenieprywatnego Muzeum Ludowego Wojska Pol-skiego i Pamiàtek po Armii Radzieckiej im. p∏k.


Ciàg dalszy na str. 18

Wdniu swoich urodzin i imienin19 marca 2005 r. por. mgr Jó-zef Ignacy Bielski najstarszy

˝o∏nierz Armii Krajowej Mazowsza /a mo˝e i ca∏ej Polski?/ ukoƒczy∏by 105lat! Nie dane Mu jednak by∏o doczekaçtak zaszczytnego jubileuszu. Zmar∏, bo-wiem 26 paêdziernika 2004 r. w wieku104 lat i 7 miesi´cy. By∏ seniorem Ko∏anr 8 ÂZ˚AK Okr´gu Warszawa – cz∏o-wiekiem prawym i dobrym, o wielkimsercu, godnym naÊladowania wzorowympatriotà. Stopieƒ porucznika uzyska∏w 2000 r. Nik∏y jest ten stopieƒ wojsko-wy wobec wype∏nionych w ˝yciu czynówi zas∏ug. W 1918 r. jako ochotnik wst´-puje do Wojska Polskiego – rozbrajaNiemców, zdobywa broƒ. W 1920 r.ochotniczo walczy przeciwko nacierajà-cej na Polsk´ nawale bolszewickiej. Póê-niej studiowa∏ prawo i pracowa∏ w sà-downictwie. Bra∏ udzia∏ w WojnieObronnej 1939 r. jako plutonowy pod-chorà˝y /w 1927 r. ukoƒczy∏ Podchorà-

16wrzeÊnia br. na Cmentarzu Po-wàzkowskim w Warszawie od-by∏ si´ pogrzeb por. Wac∏awa

Fiszera. Mow´ po˝egnalnà wyg∏osi∏ Bole-s∏aw Lisowski - prezes Okr´gu Nowo-gródzkiego ÂZ˚AK, który przypomnia∏˝yciorys Zmar∏ego.

Przyjaciele oddajàcy ostatnià pos∏ug´Wac∏awowi Fiszerowi

Wac∏aw Fiszer (1926-2005)Za∏o˝yciel i kierownik Chóru „Nowogródzkie Or∏y”

Józef Ignacy Bielski (1900-2004) Jeden z najstarszych ˝o∏nierzy Armii Krajowej

˝ówk´ w Komorowie/. We wrzeÊniu1941 r. wst´puje do konspiracji w ZWZ--AK. By∏ dowódcà plutonu w kompaniipor. Topora w formacji WSOP AK. Powybuchu Powstania traci kontakt z do-wódcà i przy∏àcza si´ do ZgrupowaniaAK „Chrobry I” walczàcego w Âródmie-Êciu. Przedostaje si´ nast´pnie do gma-chu PKO, gdzie pe∏ni s∏u˝b´ dowódcyplutonu WSOP AK przy Sztabie Ko-mendanta Powstania p∏k „Montera”.Otrzymuje polecenie zorganizowaniaSpecjalnego Sàdu Karnego z siedzibàw gmachu banku „Pod Or∏ami”.

Po upadku Powstania wywieziony by∏do obozu w Pruszkowie, z którego uda-∏o Mu si´ wydostaç i zamieszkaç w Mila-nówku. Tam dzia∏a∏ w konspiracji, a napolecenie dyrektora DepartamentuSprawiedliwoÊci Delegatury Rzàduniós∏ pomoc finansowà ewakuowanymz Warszawy w okolice Grodziska i Mila-nówka pracownikom sàdownictwa, pa-lestry i naukowcom.

Po wojniepor. mgr JózefIgnacy Bielskipracowa∏ w Mi-n i s t e r s t w i eSprawiedliwo-Êci oraz jako s´-dzia, prokura-tor i redaktornaczelny pismprawniczych .Za swojà dzia-∏alnoÊç uhono-rowany zosta∏ wieloma odznaczeniami,a m. in. Krzy˝ami: Komandorskim, Ofi-cerskim i Kawalerskim Orderu Odro-dzenia Polski, Krzy˝em za Udzia∏w Wojnie 1918-1921, Z∏otym Krzy˝emZas∏ugi, Krzy˝em Armii Krajowej, War-szawskim Krzy˝em Powstaƒczym i inny-mi.

Uroczysty pogrzeb z honorami woj-skowymi odby∏ si´ 29 paêdziernika 2004r. na Starych Powàzkach. CzeÊç Jego Pa-mi´ci!

mjr Mieczys∏aw BANACZYKpor. Jerzy PIETRAS


Ci, którzy odeszli

Wac∏aw Fiszer ps. „MyÊliwy”, ur.w 1926 r., zwiàzany by∏ w okresie mi´dzy-wojennym z Ziemià Nowogródzkà. Dzia-∏a∏ w s∏u˝bie konspiracyjnej niepodleg∏o-Êciowej w latach pierwszej okupacji so-wieckiej tj. 1939 – 1941. Zdo∏a∏ przetrwaçmasowe aresztowania NKWD, jakie spa-d∏y w 1940 r. na uczestników miejscowejkonspiracji. Dzia∏alnoÊç konspiracyjnà

wznowi∏ po wybuchu wojny niemiecko-–sowieckiej, sk∏adajàc przysi´g´ 9 wrze-Ênia 1943 r. i podejmujàc s∏u˝b´ w AK.Nale˝a∏ do placówki Nowojelnia i s∏u˝y∏w Samodzielnej Kompanii kryptonim„Myd∏o” w Obwodzie Nowogródek.Skierowany w marcu 1944 r. do party-zantki, walczy∏ w szeregach 1 kompaniiVIII batalionu 77 Pu∏ku Piechoty AK no-szàcego nazw´ „Bohdanka”. M. in.uczestniczy∏ w rozbrojeniu niemieckiegogarnizonu w Brzozówce w kwietniu 1944r. i w zwyci´skiej bitwie z jednostkamiWehrmachtu pod Dokudowem w lipcu1944 r.

Zosta∏ odznaczony Krzy˝em Walecz-nych, Krzy˝em Armii Krajowej i Krzy-˝em Partyzanckim.

Po wojnie pracowa∏ w MinisterstwieLasów Paƒstwowych. Uczestniczy∏ ak-tywnie w ˝yciu Êrodowiska kombatanc-kiego Nowogródzkiego Okr´gu AK. Poutworzeniu Âwiatowego Zwiàzku ˚o∏-nierzy AK w∏àczy∏ si´ w jego dzia∏alnoÊç,pe∏niàc od 1994 r. funkcj´ wiceprezesa

Zarzàdu Okr´gu Nowogródzkiego.Wac∏aw Fiszer by∏ za∏o˝ycielem i kie-

rownikiem kombatanckiego Chóru „No-wogródzkie Or∏y”. Pierwszy koncert chó-ru odby∏ si´ 18 paêdziernika 1987 r. Chórma na swym koncie ponad 420 wyst´póww kraju i za granicà. Przez dwadzieÊcialat w chórze Êpiewa∏o 230 chórzystów.

Odszed∏ od nas cz∏owiek m´˝ny, wielkipatriota oddany sprawom Ojczyzny i lu-dzi. Za∏o˝yciel chóru, który prowadzi∏przez okres dwudziestu lat do koƒca swo-jego ˝ycia. Krzewiciel polskiej pieÊni woj-skowej i patriotycznej w kraju i zagrani-cà.

ChórzyÊci

Stefan Ignaszak (1912-2005) Cichociemny

Wdniu 8 stycznia2005 r. zmar∏ w Po-znaniu w wieku 93

lat absolwent GimnazjumHumanistycznego w ÂrodzieWlkp., Szko∏y Podchorà˝ychRezerwy w Grudziàdzu, Wy-dzia∏u Prawa UniwersytetuPoznaƒskiego. ˚o∏nierzWrzeÊnia 1939 r. w stopniuppor. w OÊrodku Zapasowym58 pp 14 Dywizji w Kutnie,a póêniej w sk∏adzie Samo-dzielnej Grupy OperacyjnejKowel. Po kl´sce 1939 r.przedar∏ si´ do Armii Polskiejwe Francji, a nast´pniew Wielkiej Brytanii, gdzie po-czàtkowo by∏ dowódcà pluto-nu w 2 Szwadronie 10 Pu∏kuStrzelców Konnych. W latach 1941-1942 odby∏ kurs wywiaduwojskowego w Glasgow i zosta∏ w dniu 29.12.1942 r. zaprzy-si´˝ony do s∏u˝by w Armii Krajowej. Do kraju zosta∏ zrzuco-ny w dniu 14.03.1943 r. i otrzyma∏ przydzia∏ do s∏u˝by wywia-dowczej w Ekspozyturze „Lombard” jako inspektor. Dzi´kipracy jego sieci wywiadowczej zosta∏y zniszczone Zak∏adyDoÊwiadczalne pocisków V-1 w Peenemünde. Ochotniczobra∏ udzia∏ w Powstaniu Warszawskim jako oficer informacyj-ny 3-go Baonu Pancernego VI Zgrupowania AK ”Golski”pod pseudonimem „Porucznik Norbert”, walczy∏ w Âródmie-Êciu Po∏udniowym w Rejonie Politechniki. Po wojnie jakocz∏onek WIN-u zosta∏ aresztowany w Bydgoszczy i prze˝y∏piek∏o ubecko-stalinowskich wi´zieƒ. Wyrokiem ówczesnychsàdów zosta∏ skazany na kar´ Êmierci, która zosta∏a zamie-niona na 10 lat wi´zienia. Zwolniony z Wronek w 1951 r. d∏u-go mia∏ trudnoÊci w uzyskaniu jakiejkolwiek pracy, po kilkulatach zajmowania ró˝nych stanowisk pracowa∏ jako radcaprawny a˝ do emerytury. W roku 1989 by∏ wspó∏za∏o˝ycielemÂwiatowego Zwiàzku ˚o∏nierzy Armii Krajowej, pe∏niàc do2002 r. funkcj´ prezesa Zarzàdu Okr´gu Wlkp., nast´pnie -honorowego prezesa.

Zosta∏ pochowany z honorami wojskowymi w Poznaniu nacmentarzu junikowskim w kwaterze AK-owskiej.

W kondukcie ˝a∏obnym prowadzonym przez Jego Emi-nencj´ Biskupa Zdzis∏awa Fortuniaka uczestniczy∏y licznepoczty sztandarowe jednostek wojskowych, organizacji kom-batanckich, szkó∏ i harcerzy, w∏adze województwa Wielko-polskiego i miasta Poznania oraz liczni weterani walki o Pol-sk´.

Odszed∏ dzielny ˝o∏nierz i wielki patriota, prawy cz∏owiek.˚egnamy Go z wielkim ˝alem.

Zarzàd Okr´gu WielkopolskiegoÂwiatowego Zwiàzku ˚o∏nierzy Armii Krajowej

Franciszek Karbownik (1920 – 2005) Po latach tu∏aczki...

20maja 2005 r., w ˚arnowie odby∏ si´ pogrzeb Fran-ciszka Karbownika, kawalera Orderu WojennegoVirtuti Militari, uczestnika walk o Monte Cassino,

profesora historii Instytutu Polskiego w Londynie. Zmar∏ 23kwietnia 2005 r.

KoÊció∏ w ˚arnowie wype∏nili najbli˝si, mieszkaƒcy miasta,poczty sztandarowe kombatantów Armii Krajowej, harcerzez historycznym sztandarem ˝arnowskiego gimnazjum, kom-pania honorowa 25 batalionu dowodzenia 256 Brygady Ka-walerii Powietrznej z Tomaszowa Mazowieckiego. W uroczy-stoÊci uczestniczyli równie˝ przedstawiciele w∏adz samorzà-dowych ˚arnowa.

W homilii przypomniano szlak bojowy Zmar∏ego, przypo-mniano, ˝e wraca do rodzinnego ˚arnowa o 65 latach tu∏acz-ki, ˝e przez ca∏e ˝ycie cechowa∏a Go pokora, a Jego ˝ycieÊwiadczy∏o o wiernej s∏u˝bie Ojczyênie.

Uroczystà msz´ zakoƒczy∏y s∏owa wojskowej pieÊni Czer-wone maki.

Tym, dla których historia Polski jest wa˝nym elementemnaszej tradycji i kultury, mog∏y w tamtej chwili nasunàç si´ namyÊl dalsze s∏owa pieÊni o makach, w których mówi si´ o bia-∏ych krzy˝ach. Teraz i mieszkaƒcy ˚arnowa majà u siebie je-den z tych krzy˝y.

Oprac. red. na podstawie materia∏ów nades∏anych przez Antoniego WEGIENKO

Franciszek Karwowski (1895 – 2005) Weteran trzech wieków

Kapitan Franciszek Karwowski zmar∏ 12 kwietnia 2005r. Prze˝y∏ 109 lat i 5 miesi´cy. By∏ najstarszym ˚o∏nie-rzem Legionistà, Weteranem trzech wieków. Urodzi∏

si´ 10 grudnia 1895 r. w Mroczkach, powiat ¸om˝yƒski. Wal-czy∏ o odzyskanie niepodleg∏oÊci Ojczyzny w 1914 r. w Legio-nach Józefa Pi∏sudskiego, 5 pu∏ku piechoty. Bra∏ udzia∏w wojnie polsko-bolszewickiej od 1918 do 1921 r. Za boha-terstwo w zdobyciu Lidy podczas Bitwy Niemeƒskiej zosta∏uhonorowany Krzy˝em Walecznych. By∏ zmobilizowany pod-czas Wojny Obronnej 1939 r. i przydzielony do obrony Bia∏e-gostoku. Podczas okupacji sowieckiej by∏ deportowany na ze-s∏anie syberyjskie do czasu og∏oszenia amnestii w 1941 r. Od1943 r. walczy∏ w 1 Dywizji im. Tadeusza KoÊciuszki, Bryga-dzie Pancernej im. Obroƒców Westerplatte. By∏ ranny w bi-twie podczas oswobadzania Warszawy i na Wale Pomorskim.

Za bohaterskie czyny wojenne zosta∏ uhonorowany liczny-mi odznaczeniami i odznakami, m. in. Krzy˝em KawalerskimOrderu Odrodzenia Polski, Krzy˝em za Udzia∏ w Wojnie1918 –1921, Odznakà Grunwaldzkà, Medalem za Zas∏ugi dlaObronnoÊci Kraju. Prezydent RP uhonorowa∏ Go oficerskàszablà i Krzy˝em Sybiraka. By∏ przez 16 lat niewidomym, za-chowujàc dobrà pami´ç do koƒca swojego ˝ycia.

Ronald RAGINIAWiceprezes Okr´gu Warmiƒsko-Mazurskiego

Âwiatowego Zwiàzku ˚o∏nierzy Armii Krajowej


Ci, którzy odeszli

Stanis∏aw Jan Kowalski (1930-2005) Odszed∏ od nas nasz ukochany przyjaciel

Wdniu 20 maja 2005 r. po ci´˝kiejchorobie zmar∏ kpt. Stanis∏awJan Kowalski ps. „Wojtek”.

Urodzi∏ si´ w Warszawie w maju 1930 r.,ju˝ w 1939 r. wstàpi∏ do organizacji „Orlàt”w Mi´dzylesiu, a w 1944 r. do grupy szkole-niowej Armii Krajowej /grupa „War-na”/zorganizowanej w Mi´dzylesiu w gim-nazjum, do którego ucz´szcza∏. Zosta∏ zaprzysi´˝ony pod pseu-donimem „Wojtek”.

Uczestniczy∏ w akcjach rozbrajania oddzia∏ów niemieckichuciekajàcych przed nacierajàcymi wojskami sowieckimi. Powkroczeniu tych wojsk do Mi´dzylesia z rozkazu dowódcy Re-jonu IV „Obro˝y” mjr. „Kani” grupa przesz∏a do konspiracjiw zwiàzku z ju˝ nasilajàcymi si´ aresztowaniami ˝o∏nierzy Ar-mii Krajowej. M∏odzi ˝o∏nierze rozpoczynajà zbiórk´ porzuco-nej broni i amunicji na linii frontu, zajmujà si´ jej konserwacjài zabezpieczeniem. W tym czasie Stanis∏aw Kowalski organizu-je dru˝yn´ harcerskà /92 WDH im. Tadeusza KoÊciuszki/. Zaj-muje si´ równie˝ wystawianiem fa∏szywych Kenkart ukrywajà-cym si´ ˝o∏nierzom AK. W miar´ nasilajàcych si´ represji w la-tach 1945-1947 dzia∏alnoÊç m∏odych konspiratorów rozszerzasi´: organizujà akcje naklejania ulotek i plakatów, zdobywaniabroni z transportów rosyjskich, nawet uwalniania aresztowa-nych po rozbrojeniu milicjantów.

25 wrzeÊnia 1948 r. uczestniczy∏ w akcji przewiezienia broniz Otwocka do Warszawy, po której zosta∏ aresztowany. Podczasrewizji w domu znaleziona zosta∏a broƒ. Bestialskie przes∏ucha-nia nie za∏ama∏y Go, nie wyda∏ nikogo. 8 paêdziernika z Siera-

kowskiego przewieziono Go do Powiatowego Urz´du Bezpie-czeƒstwa we W∏ochach. 31 grudnia 1948 r. Wojskowy Sàd Re-jonowy w trybie doraênym wyda∏ wyrok 8 lat, po amnestii z∏a-godzony do lat 5, a wi´ênia przewieziono do Jaworzna.

Ci´˝ko chory /gruêlica naciekowo-jamista p∏uc obustronnie/przewieziony do szpitala wi´ziennego w Krakowie z wnioskiemlekarza: „Stan z uwagi na m∏ody wiek chorego w warunkachwi´ziennych zagra˝a ˝yciu”.

Do jesieni 1954 r. przebywa∏ w sanatoriach. W roku 1955 rozpoczà∏ prac´ w Centralnej Hurtowni Wyro-

bów Jubilerskich i Zegarmistrzowskich. JednoczeÊnie ukoƒczy∏2-letnie Studium Kierownictwa Organizacji Pracy. W 1970 r.podjà∏ prac´ w Centrum Leczniczo-Rehabilitacyjnym dla m∏o-dzie˝y niepe∏nosprawnej w Otwocku, skàd w 1986 r. przeszed∏na rent´ II grupy, pracujàc jeszcze przez kilka lat jako nauczy-ciel zegarmistrzostwa.

Pasjà ˝ycia „Wojtka” by∏a praca spo∏eczna. Bóg, Honor i Oj-czyzna – to wartoÊci, którym s∏u˝y∏ w ca∏ej swojej dzia∏alnoÊciobywatelskiej. Jako prezes Oddzia∏u Sto∏ecznego ZWPOS do-prowadzi∏ do nazwy w centrum Warszawy: Skwer Wi´êniów Po-litycznych Stalinizmu i poÊwi´cenia na nim tablicy memoratyw-nej ku czci wi´êniów politycznych. Nast´pnà tablic´ wykonanopod Jego kierownictwem w koÊciele Êw. Stanis∏awa na ˚olibo-rzu. Prosi∏ mnie o pomoc i dopilnowanie miejsca w PanteonieAkowskim na Cmentarzu Wojskowym na Powàzkach w War-szawie. Gdy wyszliÊmy z ostatniej audiencji u ks. Kardyna∏a Jó-zefa Glempa Prymasa Polski powiedzia∏ do mnie: zrobimy ta-blic´, a potem zajmiesz si´ mnà. Oboje wiedzieliÊmy, co to zna-czy... i tak si´ sta∏o.

CzeÊç Jego pami´ci! Halina BAZYLEWSKA


Ci, którzy odeszli

Zygmunt Ksià˝ek (1917 –2005) „Kniaê”

Zygmunt Ksià˝ek z wykszta∏-cenia by∏ prawnikiem. Uro-dzi∏ si´ 9 listopada 1917 r.

w Kijowie. Po utracie rodziców (1920– 1928) do roku 1939 wychowywa∏si´ i pracowa∏ na roli u stryjostwaw Bi∏goraju. Uczestnik kampaniiwrzeÊniowej – wojny obronnej 1939,kapral 45 Pu∏ku Piechoty StrzelcówKresowych w Równem – s∏u˝baczynna.

Jeniec wojenny nr 704 – Stalag III B Furstenberg. Po wydosta-niu si´ z niewoli wraca do Bi∏goraja i w lutym 1944 r. wst´pujedo formujàcego si´ oddzia∏u partyzanckiego Armii Krajowej„Corda” (por. Józef Stegliƒski) i przyjmuje pseudonim „Kniaê”.Jest zast´pcà dowódcy II plutonu i jednoczeÊnie dowódcà obsa-dy karabinu maszynowego i zarazem jego celowniczym.

Uczestnik walk partyzanckich w lasach Puszczy Solskiej 1944r. i uczestnik akcji „Burza”.

˚o∏nierz II Armii Wojska Polskiego z lat 1944 – 1946.

Mieczys∏aw M∏udzik (1919-2005) „Szczytniak”

14wrzeÊnia 2005 r. zmar∏ p∏k w stanie spoczynku Mieczys∏aw M∏u-dzik ps. „Szczytniak”.

Urodzi∏ si´ 15 wrzeÊnia 1919 r. w Piórkowie (powiat opatowski). W wojnie obronnej 1939 r. - ochotnik 4 pp Leg. oraz Zgrupowania

p∏k Hanki-Kuleszy. W latach okupacji – ˝o∏nierz ZWZ, BCh i AK, do-wódca oddzia∏u partyzanckiego BCh-LSB w obwodzie kieleckim,uczestnik akcji „Burza” w 2 pp Leg. AK, bat. „Nurta”.

Odznaczony Krzy˝em Srebrnym Orderu Virtuti Militari, dwukrotnieKrzy˝em Walecznych, Krzy˝ami Oficerskim, Komandorskim i Koman-dorskim z Gwiazdà Orderu Odrodzenia Polski oraz innymi odznacze-niami.

W latach 1945-47 – cz∏onek ZG ZMWRP „Wici”. Dzia∏acz PSL,dziennikarz prasy ludowej. W okresie PRL przez kilka lat by∏ n´kany zaodmow´ wspó∏pracy z UB. Cz∏onek ZG OZ˚BCh, ÂZ˚AK (Êrodowi-ska „Ponury-Nurt” i „Jod∏a”), Rady Fundacji Polskiego Paƒstwa Pod-ziemnego.

By∏ cz∏owiekiem prawym, oddanym sprawom wsi i kraju. Nabo˝eƒstwo ˝a∏obne odby∏o si´ w koÊciele Êw. Jozafata 22 wrze-

Ênia 2005 r., po którym nastàpi∏o odprowadzenie do grobu w Pante-onie ˚o∏nierzy Polski Walczàcej na Cmentarzu Wojskowym na war-szawskich `Powàzkach.

Red.

Prof. Jan Moor-Jankowski (1924- 2005)

Or´downik uczczenia pamići Warszawiaków

12wrzeÊnia br. w koÊciele Êw. Alek-sandra w Warszawie odprawionazosta∏a Msza Êw. za dusz´ prof. Ja-

na Moor-Jankowskiego. Nast´pnie na cmenta-rzu Powàzkowskim odby∏y si´ uroczystoÊci po-grzebowe.

Profesor Jan Moor-Jankowski podczas IIwojny Êwiatowej by∏ ˝o∏nierzem Armii Krajo-wej, wi´êniem niemiec-kiego obozu koncen-tracyjnego KL War-schau i Pawiaka, boha-terskim uczestnikiemPowstania Warszaw-skiego. Po wojnie ˝y∏i pracowa∏ poza grani-cami kraju, dzia∏ajàcna rzecz niezak∏ama-nego obrazu Polski w Êwiecie oraz pojednaniami´dzy Polakami i ˚ydami. By∏ niestrudzonymor´downikiem uczczenia pamići warszawia-ków – ofiar hitlerowskiego planu unicestwieniamiasta w latach okupacji, m. in. zabiega∏ o god-ne upami´tnienie obozu KL Warschau. Wielo-krotnie honorowany by∏ wysokimi odznaczenia-mi kilku paƒstw. M. in. odznaczony zosta∏ przezPrezydenta RP Krzy˝em Oficerskim OrderuZas∏ugi Rzeczypospolitej Polskiej. Zmar∏ w wie-ku 81 lat, 27 sierpnia 2005 r. w Nowym Jorku.

Wdniu 11 grudnia 2004 r. zmar∏w Szczecinku harcmistrz Ire-neusz Naja-Ostromirski.

Urodzi∏ si´ 20 paêdziernika 1930 r.w miejscowoÊci Rudki k. Lwowa. Jako

Ireneusz Naja-Ostromirski(1930-2004) ˚o∏nierz Szarych Szeregów

Edmund Oruba (1917-2004) Po˝egnanie

Po˝egnaliÊmy Edmunda Orub´, kapita-na Marynarki Wojennej, obroƒc´ Oj-czyzny w latach 1939-45, który opuÊci∏

nasze szeregi 31 sierpnia 2004 r. Edmund Oruba by∏ cz∏onkiem za∏ogi pol-

skiego niszczyciela ORP „Grom”, który 4 ma-ja 1940 r. w fiordzie ko∏o Narwiku po atakuhitlerowskiego lotnictwa zosta∏ zatopionywraz z wi´kszoÊcià za∏ogi. A Mundek? Scho-dzi∏ akurat z nocnej wachty i zdà˝y∏ skoczyçw wody fiordu, wiele godzin p∏ywa∏ w p∏onà-cej ropie, po uratowaniu przez za∏og´ okr´tubrytyjskiego Royal Navy odtransportowanyzosta∏ szpitalnym okr´tem „Atlantis” doPerth w Szkocji.

Po wyleczeniu ran nie zrezygnowa∏ z dal-szej walki z nieprzyjacielem, nie podda∏ si´!Przyby∏ do bazy morskiej w Plymouth i zosta∏zaokr´towany na niszczycielu ORP „Piorun”w stopniu st. marynarza radiotechnika. Bra∏udzia∏ w bitwie o Atlantyk, p∏ywa∏ w konwo-jach Wielka Brytania – Kanada, Islandia –Wielka Brytania, Murmaƒsk, Malta. Poteminwazja Sycylii i W∏och, Morze Âródziemne,bitwa pod Salerno. „D” Day inwazja, làdowa-nie w Normandii, bitwa na kanale La Manchepod Quasant. To tak˝e zatopienie hitlerow-skiego okr´tu „Sauerland”, walki na Biska-jach, bitwa pod Jersey i pos∏ane na dno nie-


Ci, którzy odeszli

13-latek wstàpi∏ do Szarych Szeregów weLwowie i po z∏o˝eniu przysi´gi, zosta∏skierowany do kompanii ∏àcznoÊci „Do-gmat” Okr´gu AK Lwów. Nosi∏ pseudo-nim „Pluto”. Ukoƒczy∏ kurs ∏àcznoÊcii s∏u˝y∏ jako ∏àcznik, m. in. na trasachLwów-Sokal i Lwów-Rawa Ruska, prze-wo˝àc rozkazy, korespondencj´ i polece-nia ustne do oddzia∏ów AK. W czasieAkcji ”Burza”, latem 1944 r., jego kom-pania zosta∏a przydzielona do 5 DywizjiAK. Po rozbrojeniu Oddzia∏ów AKprzez Armi´ Czerwonà, utrzymywa∏ ∏àcz-noÊç pomi´dzy ukrywajàcymi si´ oficera-mi i ˝o∏nierzami AK. Po zakoƒczeniudzia∏aƒ wojennych w 1945 r. osiedli∏ si´wraz z rodzinà w Szczecinku. Dzia∏a∏w harcerstwie. Zawodowo pracowa∏w budownictwie.

W 1953 r. zosta∏ aresztowany przezUB i do 1956 r. by∏ wi´ziony w Koszali-nie, Barczewie i Wroc∏awiu. Po wyjÊciuz wi´zienia ponownie podjà∏ prac´ w bu-downictwie.

W wrzeÊniu 1989 r. by∏ inicjatoremi wspó∏organizatorem Ârodkowopomor-skiego Okr´gu Stowarzyszenia SzarychSzeregów w Koszalinie i zosta∏ wybranypierwszym komendantem tego˝ Okr´gu.W 1993 r., z uwagi na pogarszajàcy si´stan zdrowia, zrzek∏ si´ funkcji komen-danta, ale jeszcze do 2001 r. by∏ przewod-niczàcym Komisji Rewizyjnej. Od 1989 r.dzia∏a∏ w Hufcu ZHP w Szczecinku.W grudniu 1991 r. zosta∏ mianowany dostopnia harcmistrza.

By∏ wielokrotnie odznaczony, m. in.Krzy˝em Armii Krajowej, Odznakà„˚o∏nierz Kresowy AK”, Odznakà Akcji„Burza”, Odznakà „Weterana Walko Niepodleg∏oÊç” i in.

By∏ cz∏owiekiem prawym, ˝yczliwym,konsekwentnym, z du˝ym poczuciem hu-moru, przez ca∏e ˝ycie wiernym harcer-skim idea∏om.

„Non omnis moriar”.

Bernard KONARSKI

mieckie tra∏owce operujàce w tym basenie.Wreszcie wytropienie „Bismarcka” i bitwaz tym najwi´kszym pancernikiem hitlerow-skiej Kriegsmarine, który zatopi∏a wielka flo-tylla brytyjska 27 maja 1941 r., a potem jesz-cze atak na niemiecki pancernik „Tirpitz”w Alta Fiord.

Ogó∏em przeby∏ On 218 000 mil morskich,co stanowi rekord w Polskiej Marynarce Wo-jennej (!).

Po wojnie zosta∏ w roku 1945 wyokr´towa-ny i powo∏any do Bazy Marynarki Wojennejw Plymouth do szko∏y podoficerów, a po jejukoƒczeniu oddelegowany na studia do Scot-tish Wireless College w Glasgow, po skoƒcze-niu których uzyska∏ dyplom II oficera mary-narki.

W sierpniu 1947 r. powróci∏ do kraju. Pe∏ni∏ odpowiedzialnà funkcj´ w Krajo-

wym Zwiàzku By∏ych ˚o∏nierzy Polskich Si∏Zbrojnych na Zachodzie.

Edmund Oruba odznaczony zosta∏ m. in.:Krzy˝em Walecznych, Krzy˝em KawalerskimOrderu Odrodzenia Polski, Krzy˝em CzynuBojowego PSZ na Zachodzie, Medalem Mor-skim (z III okuciami), Medalem za WojnÓbronà 1939 r., Z∏otym Krzy˝em Zas∏ugioraz wieloma odznaczeniami zagranicznymi.W czerwcu 2003 r. awansowany zosta∏ dostopnia kapitana Marynarki Wojennej RP.

˚egnaj, kochany Kolego. Leszek CZARNOTA-CZARNY

Sekretarz Generalny ZG KZ b. ˚ PSZZ

Micha∏ Panasik (1914-2004)

˚o∏nierz Armii Krajowej

Cz∏onek Kola Gdaƒsk Zwiàzku Oficerów S∏u˝by Sta∏ej II RPi Ko∏a Gdaƒsk Âwiatowego Zwiàzku ˚o∏nierzy Armii Krajo-wej, syn Józefa i Zofii, ur. 25 wrzeÊnia 1914 r. w Bielsku Pod-

laskim. Promocja XV 1938 r. Przydzia∏ do 22 pu∏ku piechoty w Siedl-cach. By∏ tam dowódcà kompanii Szko∏y Podchorà˝ych Rezerwy.W wojnie 1939 r. by∏ dowódcà kompanii w 22 pu∏ku piechoty i bra∏udzia∏ w dzia∏aniach wojennych pod ¸ukowem, Lublinem i Krasnym-stawem. Dosta∏ si´ do niewoli sowieckiej po dniu 17 wrzeÊnia 1939 r.i uciek∏ z transportu NKWD w Bia∏ej Podlaskiej. W paêdzierniku1939 r. wstàpi∏ do ZWZ potem AK. Zorganizowa∏ oddzia∏ konspira-cyjny o nazwie Powstaƒcze Oddzia∏y Specjalne „Je˝yki”. W 1942/43 r.wszed∏ do oddzia∏ów dywersyjno-partyzanckich „Wachlarza” /II odci-nek/ jako zast´pca por. „Gzymsa”, czyli Franciszka Pukackiego /zrzu-conego z Anglii/. Od kwietnia 1943 r. dzia∏a∏ w rejonie Szepietówki,Ostroroga i Charkowa. W lipcu 1943 r. powróci∏ do Warszawy i zosta∏dowódcà kompanii w batalionie KEDYW-u „Miot∏a”, który w Po-wstaniu Warszawskim wchodzi∏ w sk∏ad Zgrupowania „Rados∏awa”

Po wyzwoleniu Warszawy przez wojska ZSRR ukrywa∏ si´ ciàglezmieniajàc miejsca pobytu. Po wezwaniu przez „Rados∏awa” akowcówdo ujawnienia si´, ujawni∏ si´ we wrzeÊniu 1945 r. Po przes∏uchaniuprzez NKWD otrzyma∏ zakaz mieszkania w Warszawie, wobec czegowyjecha∏ do Gdaƒska.

W 1991 r. zosta∏ pierwszym prezesem Ko∏a Zwiàzku PowstaƒcówWarszawskich w Gdaƒsku. Z powodu pogorszenia wzroku zosta∏ pre-zesem honorowym tego Ko∏a, a tak˝e w Âwiatowym Zwiàzku ˚o∏nie-rzy Armii Krajowej. Dnia 23 lutego 2004 r. pp∏k. Panasik zmar∏ i zo-sta∏ pochowany na cmentarzu w ¸ostowicach w kwaterze ˚o∏nierzyAK.

Âp. Pp∏k Panasik by∏ odznaczony: Krzy˝em Orderu WojennegoVirtuti Militari V kl., Krzy˝em Walecznych dwukrotnie, Krzy˝em Po-wstaƒców Warszawy, Krzy˝em Armii Krajowej, Krzy˝em Partyzanc-kim, Medalem za Warszaw´ 1939-45, Krzy˝em Komandorskim Orde-ru Odrodzenia Polski oraz Z∏otym Krzy˝em Zas∏ugi.

Oprac. Zygmunt ODROWÑ˚-ZAWADZKI

Wincenty Rymaszewski (1924-2005) CzeÊç Twej Pami´ci

Wm∏odoÊci s∏u˝y∏ w oddzia∏ach partyzanckich na Polesiu i Wo∏y-niu. We wrzeÊniu 1943 r. wstàpi∏ do Zgromadzenia Partyzanc-kiego „Jeszcze Polska nie zgin´∏a” dowodzonego przez p∏k.

Roberta Satanowskigo. Walczy∏ z okupantem hitlerowskim w Oddziale„Ksi´dza Brzózki”, którego dowódcà by∏ August Gajdemski. W lipcu 1944r. nawiàzano w rejonie wsi Horostyta kontakty z oddzia∏ami radzieckimi,dowodzonymi przez „Anatola”, „Czarnego” i „Much´”.

Wspólnie z oddzia∏ami radzieckimi nastàpi∏o natarcie na cofajàce si´jednostki niemieckie. W sierpniu 1944 r. Zgrupowanie Partyzanckie„Jeszcze Polska nie zgin´∏a” stanowi∏o zalà˝ek i kadr´ 8 DP, a Oddzia∏„Ksi´dza Brzózki” zapoczàtkowa∏ formowanie 23 pp, który póêniej prze-mianowano na 34 pp.

Mjr Pluto objà∏ dowództwo 34 pp, 8 DP otrzyma∏a rozkaz sforsowaniaNysy i stworzenia oraz utrzymania przyczó∏ka w rejonie Pr´docic. 14kwietnia 1945 r. chorà˝y W. Rymaszewski zosta∏ przydzielony do grupyszturmowej. 16 kwietnia nastàpi∏o generalne forsowanie Nysy ¸u˝yckiej.W czasie walk wielu ˝o∏nierzy poleg∏o, wielu zosta∏o rannych. Chorà˝y W.Rymaszewski zosta∏ skierowany do szpitala w Boles∏awcu. Po opuszczeniuszpitala chorà˝y W. Rymaszewski ponownie podjà∏ s∏u˝b´ w 34 pp. Do-wódca pu∏ku przedstawi∏ go do odznaczeƒ i skierowa∏ go do Sanoka.W czasie pobytu w Sanoku uczestniczy∏ w walkach z bandami UPA. Jakodowódca plutonu 34 pp bra∏ czynny udzia∏ w operacji „Wis∏a”.

W marcu 1948 r. przeniesiono go do Lublina na stanowisko pomocni-ka komendanta miasta, gdzie 16 czerwca 1950 r. zosta∏ zdemobilizowanyna podstawie orzeczenia Komisji Lekarsko – Wojskowej i uznany za inwa-lid´ wojennego.

Otrzyma∏ odznaczenia: Krzy˝ Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,Krzy˝ Partyzancki, Medal za Odr´, Nys´, Ba∏tyk, Medal za Udzia∏ w Wal-kach o Berlin, Krzy˝ Walecznych po raz pierwszy i drugi, Odznak´ Grun-waldzkà, Medal Zwyci´stwa i WolnoÊci.

Grono przyjació∏ sk∏ada ZMAR¸EMU tà drogà po˝egnanie: Âpij Kolego w ciemnym grobieNiech si´ Polska przyÊni Tobie!

CZEÂå TWEJ PAMI¢CI!

Gen. bryg. Stanis∏aw Skalski (1915-2004) As polskiego lotnictwa

12listopada 2004 r. zmar∏ w wieku 89 lat genera∏ brygady pilotStanis∏aw Skalski. Odznaczony dwukrotnie Krzy˝em OrderuWojennego Virtuti Militari, czterokrotnie - Krzy˝em Wa-

lecznych – by∏ asem polskiego lotnictwa z okresu II wojny Êwiatowej. Urodzi∏ si´ 27 listopada 1915 r. w Kodymie. By∏ absolwentem XI

Promocji Szko∏y Orlàt, pilotem 4 Pu∏ku Lotniczego w Toruniu. WewrzeÊniu 1939 r, walczy∏ w 142 Eskadrze MyÊliwskiej. Swego pierwsze-go zestrzelenia niemieckiego samolotu dokona∏ 1 wrzeÊnia 1939 r. By∏uczestnikiem bitwy o Angli´. Pilot 302 Dywizjonu MyÊliwskiego „Po-znaƒskiego”, 501 Dywizjonu MyÊliwskiego RAF, 306 Dywizjonu My-Êliwskiego „Toruƒskiego”, 316 Dywizjonu MyÊliwskiego „Warszawskie-go”, Dowódca 317 Dywizjonu MyÊliwskiego „Wileƒskiego”, PolskiegoZespo∏u Walczàcego w Afryce (korespondenci wojenni ochrzcili ich„Cyrkiem Skalskiego”), 601 Dywizjonu MyÊliwskiego RAF (County ofLondon), 131 i 133 Skrzyd∏a MyÊliwskiego.

Od lutego 1945 r. - sztabowy oficer operacyjny w 11 Grupie MyÊliw-skiej, póêniej w Dowództwie Brytyjskiego Lotnictwa Okupacyjnegow Niemczech.

S∏ynà∏ z wielkiej od-wagi. Mia∏ potwierdzo-ne 22 zestrzelenia,1 prawdopodobnei 1 uszkodzenie.

Po powrocie do kra-ju i pracy w Dowódz-twie Wojsk Lotniczych– w wyniku fa∏szywychoskar˝eƒ zosta∏ aresz-towany i skazany na ka-r´ Êmierci. W 1956 r.zwolniono Go po bliskooÊmioletnim pobyciew wi´zieniu i w pe∏nizrehabilitowano.

Ostatnie lata ˝yciasp´dzi∏ samotny i zapo-mniany.

UroczystoÊci pogrzebowe odby∏y si´ na Cmentarzu Wojskowymw Warszawie w dniu 19 listopada 2004 r.


Ci, którzy odeszli

Oprac. KK, RB

Oprac. Red

Ks. mjr Zbigniew Stefaniak (1946 – 2004) Odszed∏ kap∏an na wiecznà wart´

By∏ serdecznym, otwartym, wra˝liwym na ludzkie pro-blemy ksi´dzem kapelanem brzeskiego garnizonu.Ksiàdz major Zbigniew Stefaniak dobrze zna∏ swoje

Êrodowisko, wiedzia∏ jak dotrzeç do serc i umys∏ów ˝o∏nierzy,kadry oficerskiej. By∏ w wojsku mocno osadzony. Zna∏ te re-alia z w∏asnego ˝ycia, bo przecie˝ w latach 1966-67 s∏u˝y∏w kompanii pontonowej obecnej 1 Brzeskiej Brygady Sape-rów.

Urodzi∏ si´ 10 lutego 1946 r. w Ligocie Polskiej gm. OleÊni-ca. W latach 1965 – 1967 jako alumn pe∏ni∏ zasadniczà s∏u˝-b´ wojskowà w Brzegu, w 1973 r., po ukoƒczeniu studiów naPapieskim Fakultecie Teologicznym we Wroc∏awiu, podjà∏pos∏ug´ duszpasterskà w parafii w Jaworze. Po roku pracyobjà∏ funkcj´ wikariusza w koÊciele garnizonowym p. w. Pod-wy˝szenia Krzy˝a Âwi´tego w Jeleniej Górze u ksi´dza p∏k.Kubsza – legendarnego kapelana l Dywizji Piechoty im. Tade-usza KoÊciuszki. Od 1976 r. by∏ proboszczem parafii Czarne

Jan Stasiak „Strug” (1914-2004) W pierwszà rocznic´ Êmierci

13paêdziernika 2004 r. po˝egnaliÊmy pp∏k. JanaStasiaka ps. „Strug” (zm. 10.10.2004 r.).

Odszed∏ od nas ˚o∏nierz WrzeÊnia 1939 r., oficer Batalio-nów Ch∏opskich, kawaler Virtuti Militari.

Urodzi∏ si´ 12 wrzeÊnia 1914 r. w Zab∏ociu k/Markuszowa.Tam, do zakoƒczenia II wojny Êwiatowej, uczy∏ si´, ci´˝kopracowa∏ i konspirowa∏. Organizowa∏ m∏odzie˝ wiejskàw Zwiàzku M∏odzie˝y Wiejskiej RP „Wici”, a nast´pnieuczestniczy∏ w dzia∏alnoÊci Stronnictwa Ludowego.

W 1939 r., jako podoficer ∏àcznoÊci WP staje do walkiw obronie Ojczyzny na froncie, w Samodzielnej Grupie Ope-racyjnej „Polesie” pod dowództwem gen. F. Kleeberga, koƒ-czy ostatnià bitw´ obronnà 1939 r. pod Kockiem. Po rozkazieGenera∏a o zaprzestaniu walki wydostaje si´ z grupy jeƒców,powraca do swoich „wiciarzy” i przyst´puje do tworzenia taj-nej organizacji Stra˝ Ch∏opska „Ch∏ostra”. W grudniu 1940 r.w∏adze centralne „Rocha” decydujà o ujednoliceniu konspi-racyjnych struktur wojskowych, zamieniajà nazw´ na Batalio-ny Ch∏opskie.

W obwodzie Pu∏awy, podzielonym na 5 rejonów, Jan zosta-je mianowany komendantem Rejonu I (gm. Garbów, Kurówi Markuszów), a od wrzeÊnia 1944 r. - komendantem Obwo-du 1 Pu∏awy.

Po zakoƒczeniu wojny jego praca i ˝ycie by∏y pod sta∏à kon-trolà UB.

Jako zasadniczy cel dzia∏alnoÊci wyznacza sobie trwa∏eupami´tnienie miejsc walk Batalionów Ch∏opskich orazmiejsc spoczynku poleg∏ych ˚o∏nierzy BCh.

W styczniu 1991 r. zostaje wybrany prezesem Zarzàdu Od-dzia∏u Pu∏awy i pozostaje nim nieprzerwanie do 24.11.1998 r.


Ci, którzy odeszli

Za swe ofiarne ˝ycie otrzyma∏ wiele odznaczeƒ, w tym: Or-der Virtuti Militari, Order Odrodzenia Polski – Krzy˝ Oficer-ski i Krzy˝ Kawalerski, Krzy˝ Walecznych, Z∏oty Krzy˝ Zas∏u-gi z Mieczami, Krzy˝ Partyzancki, Krzy˝ Batalionów Ch∏op-skich, Medal za udzia∏ w wojnie 1939 r. i in.

Za ca∏e Jego trudne i ofiarne ˝ycie: prac´ w ZMW RP „Wi-ci”, udzia∏ w obronie Ojczyzny w 1939 r., w walce z okupan-tem niemieckim, za doznane przeÊladowania po wojnie, za niestrudzonà prac´ dla upami´tnienia czynów Ch∏opskie-go Wojska oraz za organizowanie jeszcze ˝yjàcych bechow-ców w organizacji kombatanckiej – Stowarzyszenie ˚o∏nierzyBatalionów Ch∏opskich, za to sk∏adamy Ci podzi´kowanie –staropolskie Bóg zap∏aç!

Podkomendnipor. Edward PECIO „Jagoda”

ppor. Marianna GALUBA „Rosa”

w Jeleniej Górze i w Ma∏ujowicach, by w 1990 r. objàç stano-wisko proboszcza parafii wojskowej p. w. ZmartwychwstaniaPaƒskiego w Brzegu i kapelana tutejszego garnizonu wojsko-wego. Zmar∏ w sobot´ 10 stycznia 2004 r., zosta∏ pochowanyw Poniatowej k. OleÊnicy.

Filip Tomczuk (1901 – 2004) ˚o∏nierz 2 Armii Wojska Polskiego

Wdniu 27 grudnia 2004 r. po prze˝yciu 103 lat odszed∏z naszych szeregów por. Filip Tomczuk – jeden z naj-

starszych kombatantów w województwie opolskim. Zosta∏pochowany z honorami na cmentarzu w Goszczowicach.Urodzi∏ si´ 10 marca 1901 r. we wsi Tereszów (na Kresach IIRP) w rodzinie ch∏opskiej.M∏odoÊç sp´dzi∏ z rodzicami,którzy prowadzili gospodar-stwo rolne. Po Êmierci rodzi-ców w 1928 r. przejà∏ gospo-darstwo. W kwietniu 1944 r.wcielony zostaje do WojskaPolskiego. Przechodzi ca∏yszlak bojowy z 5 Dywizjà Pie-choty, która wchodzi∏aw sk∏ad 2 Armii Wojska Pol-skiego. W maju 1945 r. pozdemobilizowaniu i odszuka-niu rodziny zamieszkujew Goszczowicach, podejmu-jàc prac´ w PaƒstwowymOÊrodku Maszynowymw ¸ambinowicach w charakte-rze stolarza. W paêdzierniku1965 r. przechodzi na emery-tur´.

O zas∏ugach dla Ojczyzny i udziale w walce o Jejniepodleg∏oÊç por. Filipa Tomczuka informowa∏a regionalnaprasa, a tak˝e radio i telewizja z okazji setnej rocznicy Jegourodzin. Zmar∏y uhonorowany by∏ odznaczeniami bojowymii pamiàtkowymi.

p∏k w st. spocz. Stefan SZELKA

Zofia Trembacz (1908-2005) Sybiraczka

Urodzi∏a si´ w ¸odzi w 1908 r. Majàc 14 lat wraz z rodzi-cami przeprowadzi∏a si´ do Cz´stochowy. Tu w 1930 r.

poÊlubi∏a st. sier˝anta z 27 pp w Cz´stochowie. 1 wrzeÊnia 1939 r. – mà˝ wyrusza na front, a Zofia z dzieç-

mi (8 i 3 lata) jako rodzina wojskowa zostaje ewakuowana doKowla. Wojna szybko dociera do Kowla. O pó∏nocy 1940 r.energiczne walenie do drzwi zrywa wszystkich na równe nogi.Pó∏ godziny czasu na zebranie rzeczy i pod konwojem wyjazdna stacj´ kolejowà i za∏adunek do podstawionych bydlćychwagonów. Ruszajà na wschód - na Sybir. Po 3 tygodniach po-dró˝y w nieludzkich warunkach pociàg zatrzymuje si´ na sta-cji Asyno. Nast´puje prze∏adunek ludzi na ci´˝arowe samo-chody i jazda kilkadziesiàt kilometrów w g∏àb lasu. Tutaj roz-poczyna si´ ˝ycie w strasznych warunkach. Po 6 tygodniachzdesperowani i buntujàcy si´ ludzie rozwo˝eni sà do okolicz-nych miejscowoÊci. Âp. Zofia wraz z dzieçmi trafia do miej-scowoÊci Arbachowski Rudnik, Serowski Rejon na Uralu.

Sierpieƒ 1941 – porozumienie Sikorskiego z Rosjà. Tworzysi´ Polskie Wojsko. Kto tylko mo˝e zaciàga si´ do wojska, bywyrwaç si´ z sowieckiego piek∏a.

Âp. Zofia dociera do Buchary. Tu dostaje prac´ w polskiejplacówce magazynowej. Dzieci zmuszona jest oddaç do pol-skiego sierociƒca oddalonego od Buchary 3 km. Po kilkumiesiàcach podejmuje prac´ jako wychowawczyni. W sierp-niu 1942 r. opiekujàc si´ grupà dzieci wyje˝d˝a do Pahlewi.Dalsza w´drówka z polskimi sierotami to Teheran, Ahwaz,Karaczi i Afryka Wschodnia – miejscowoÊç Tengeru w obec-nej Tanzanii. Do Polski wraca w 1948 r.

Do Zwiàzku Sybiraków nale˝a∏a od 1991 r. do 2005 r.Zmar∏a w lutym 2005 r. w wieku 97 lat i ju˝ po Êmierci otrzy-ma∏a Krzy˝ Zes∏aƒców Sybiru.

Halina WÓJCIK-MI¢DZIK

Józef Zwinogrodzki (1918-2005) Ostatni dowódca „Bohdanki”

Józef Zwinogrodzki ur. 27 grudnia 1918 r.w Winnicy, na Podolu. W 1936 r. ukoƒczy∏

Szko∏´ Podchorà˝ych Rezerwy Artylerii weW∏odzimierzu Wo∏yƒskim i rozpoczà∏ studiamedyczne w Monachium. Od 1937 r. kontynu-owa∏ je na Uniwersytecie im. Stefana Batoregow Wilnie. Zmobilizowany do 29 Pu∏ku Artyle-rii Lekkiej, DOK III Grodno bra∏ udzia∏w kampanii wrzeÊniowej. Od 1940 r. przebywa∏w Wilnie, gdzie w∏àczy∏ si´ w szeregi ZWZ. W koƒcu 1941 r. lub pocz.1942 r. zosta∏ przerzucony do Okr´gu Nowogródzkiego, do Lidy. W la-tach 1943-44 by∏ dowódcà Samodzielnej Kompanii Zdzićio∏ – Nowo-jelnia „Stawy – Myd∏o”, która w lutym 1994 r. uleg∏a mobilizacji i po∏à-czywszy si´ z ˝o∏nierzami AK z placówki konspiracyjnej Daszkiewiczeutworzy∏a ok. 70-osobowy oddzia∏, który w okolicach wsi Bohdanka sto-czy∏ walk´ z partyzantami sowieckimi, nast´pnie przeprawi∏ si´ na pra-wy brzeg Niemna i tam sta∏ si´ trzonem VIII Batalionu 77 PP AK„Bohdanka”. Dowódcà „Bohdanki” zosta∏ por. W∏adys∏aw Mossakow-ski ps. „Jastrz´biec”, ppor. Józef Zwinogrodzki objà∏ dowództwo

1 kompanii. 4 lipca 1944 r. (po Êmierci „Jastrz´bca” i zranieniu kolejne-go dowódcy ppor. Tadeusza Drobniaka ps. „Jarosz”) objà∏ dowództwoca∏ego VIII Batalionu i wyruszy∏ z nim pod Wilno. 14 lipca 1944 r. zo-sta∏ odznaczony Srebrnym Krzy-˝em Virtuti Militari V klasyi awansowany do stopnia majora.Po aresztowaniu oficerów AKw Boguszach i wobec okrà˝eniabatalionów AK przez ArmiĆzerwonà w Puszczy Rudnickiej,przedosta∏ si´ do Wilna. Tam za-anga˝owany zosta∏ do pracyw tzw. wileƒskiej Delegaturze Rzàdu.

Aresztowany w maju 1945 r., skazany przez Trybuna∏ WojskowyWojsk NKWD LSRR na 15 lat robót kator˝niczych, przyby∏ 16 marca1946 r. do Workut∏agu. 31 paêdziernika 1948 r. przeniesiony zosta∏ doRiecz∏agu, obozu specjalnego o zaostrzonym rygorze. Zosta∏ zwolnionyw 1956 r. Po powrocie podjà∏ prac´ w Klinice Ortopedycznej AkademiiMedycznej w Warszawie, gdzie by∏ zatrudniony do 1992 r.

W 1999 r. zosta∏ awansowany przez MON do stopnia podpu∏kownika. Zmar∏ 16 sierpnia 2005 r. w Brzuzie, ko∏o ¸ochowa.

Oprac. Red.


Ci, którzy odeszli

KoÊció∏ Êw. Jozafata, Cmentarz Woj-skowy – Powàzki, Panteon ˚o∏nierzyPolski Walczàcej.

Fot. Maciej Koszarny

Ludwika Polaƒskiego. Licznie przybyli dolno-Êlàscy cz∏onkowie Zwiàzku ˚o∏nierzy LWP,Stowarzyszenia Wspó∏pracy Polska - Wschódi wroc∏awskiego Klubu Weteranów Lewicy.Otwarcia uroczystoÊci dokona∏ gospodarz mu-zeum sier˝. Micha∏ Sabadach. WÊród goÊci by-li: kombatanci, w tym kilku kawalerów OrderuWojennego Virtuti Militari, pose∏ dr in˝. Ry-szard Maraszek, wicewojewoda dolnoÊlàskiStanis∏aw Janik, konsul generalny minister pe∏-nomocny Federacji Rosyjskiej w Poznaniu W∏a-dimir Kuzniecow, wiceprezes ZG Z˚ LWPpp∏k Krzysztof Majer, prezes ZO DolnoÊlàskie-go SWP - W Leszek Solarek i wiceprezes An-drzej Mordela, starostowie z∏otoryjski i lubiƒ-ski.

88 mmaajjaa ww WWaarrsszzaawwiiee - Rembertowie w koÊcie-le garnizonowym p. w. Âw. O. Rafa∏a Kalinow-skiego zosta∏a odprawiona uroczysta Msza Êw.przez proboszcza ks. p∏k. Krzysztofa Wyl´˝kaw intencji uczestników walk zbrojnych o wol-noÊç i niepodleg∏oÊç Ojczyzny na wszystkichfrontach II wojny Êwiatowej. W uroczystoÊciuczestniczyli przedstawiciele Komendy Akade-mii Obrony Narodowej, w∏adze Dzielnicy War-szawa-Rembertów, kombatanci z pocztamisztandarowymi, m∏odzie˝ szkó∏ ze sztandarem,mieszkaƒcy Rembertowa. Po Mszy Êw. uczestni-cy uroczystoÊci zgromadzili si´ przed tablicamipamiàtkowymi na frontonie koÊcio∏a upami´t-niajàcymi czyny bojowe ˝o∏nierzy polskich. Mo-dlono si´ za poleg∏ych, po czym delegacje z∏o˝y-∏y wiàzanki kwiatów i zapalono znicze.

88 mmaajjaa ww PPoozznnaanniiuu w Cytadeli delegacjew∏adz wojewódzkich, powiatowych i miejskich,instytucji, kombatantów, wojska i m∏odzie˝y wy-s∏ucha∏y przemówieƒ dowódcy garnizonu p∏k.Wojciecha Reszki, konsula generalnego Fede-racji Rosyjskiej w Poznaniu W∏adimira Kuênie-cowa i konsula honorowego Wielkiej BrytaniiW∏odka Walkowiaka. Nast´pnie z∏o˝ono kwiatyprzed obeliskiem poleg∏ych ˝o∏nierzy Armii Ra-dzieckiej, w kwaterze polskich Cytadelowcówi w kwaterze ˝o∏nierzy Wspólnoty Brytyjskiej.W Teatrze Wielkim odby∏ si´ koncert mega-gwiazd rosyjskiej opery i baletu - Wielka GalaMoskiewskiego Teatru Bolszoj.

88 mmaajjaa ww DDaarr∏∏oowwiiee w Parku Kombatantówods∏oni´ta zosta∏a tablica upami´tniajàca 60.rocznic´ zakoƒczenia II wojny Êwiatowej.W imieniu kombatantów i Sybiraków ods∏onili

jà Stanis∏aw Jakubowski oraz Edward Mosie-wicz.

88 mmaajjaa ww SSttrrzzeellccaacchh OOppoollsskkiicchh ods∏oni´to po-mnik pod nazwà „Pieta Âlàska”, poÊwi´conyofiarom wojny. UroczystoÊç odby∏a si´ zgodniez ceremonia∏em wojskowym, uczestniczy∏aw niej kompania honorowa i orkiestra, gen. bro-ni Mieczys∏aw Bieniek – dowódca 2 KorpusuZmechanizowanego, parlamentarzyÊci, woje-woda, marsza∏ek województwa, kombatanci,m∏odzie˝, duchowieƒstwo trzech wyznaƒ i spo-∏eczeƒstwo.

88 mmaajjaa ww TTuu∏∏oowwiiccaacchh ods∏oni´to pomnik kuczci ˝o∏nierzy poleg∏ych w II wojnie Êwiatowej.

99 mmaajjaa ww EEllbbllààgguu, w 60. rocznic´ zakoƒczeniaII wojny Êwiatowej odby∏y si´ uroczystoÊci upa-mi´tniajàce ofiary elblàskiej filii niemieckiegoobozu koncentracyjnego Stutthof. Obóz Stut-thof k. Sztutowa na Mierzei WiÊlanej powsta∏we wrzeÊniu 1939 r. W marcu 1940 r. po Zale-wie WiÊlanym przep∏yn´∏y barkami pierwszetransporty wi´êniów do filii obozu, utworzonejw Elblàgu.

99 mmaajjaa ww WWaarrsszzaawwiiee, w rocznic´ (wed∏ug cza-su moskiewskiego) kapitulacji Niemiec (9 maja1945 r.) otwarta zosta∏a wystawa plenerowa(wzd∏u˝ Alei Ujazdowskich) poÊwi´cona Po-wstaƒcom warszawskim, represjonowanym tu˝po zakoƒczeniu wojny przez komunistycznew∏adze. Na specjalnie skonstruowanym ruszto-waniu zawis∏y fotografie ˝o∏nierzy Armii Krajo-wej, ofiarowane przez nich samych lub ich krew-nych. Organizatorem wystawy by∏o MuzeumPowstania Warszawskiego.

99 mmaajjaa ww LL´́ddzziinnaacchh uroczyÊcie obchodzono60. rocznic´ zakoƒczenia II wojny Êwiatowej.UroczystoÊç przygotowa∏y w∏adze miasta L´dzi-ny wspólnie ze Zwiàzkiem Kombatantów RPi By∏ych Wi´êniów Politycznych – Ko∏o MiejskieL´dziny. Obchody rozpocz´∏y si´ w koÊciele p.w. Âw. Anny Mszà Êw. w intencji walczàcycho wolnoÊç Ojczyzny, z udzia∏em orkiestry, kom-panii honorowej i pocztów sztandarowych orga-nizacji kombatanckich. Po Mszy przemaszero-wano pod Pomnik Weteranów Powstaƒ Âlà-skich, gdzie odby∏ si´ Apel Poleg∏ych. Okolicz-noÊciowe przemówienie wyg∏osi∏ burmistrz L´-dzin W∏ady∏aw Trzciƒski. Nast´pnie z∏o˝onoprzed pomnikiem wieƒce i wiàzanki kwiatów.Wieczorem w sali kina „Piast” odby∏ si´ wieczórpoezji i pieÊni tematycznie zwiàzanej z wojnàw wykonaniu Chóru „Florian” pod dyrekcjà Jo-anny Figury, oraz uczniów l´dziƒskich szkó∏.

99 mmaajjaa ww WWaa∏∏bbrrzzyycchhuu, w Publicznej Szkole

Podstawowej nr 21 odby∏a si´ patriotyczna uro-czystoÊç z okazji 60. rocznicy zwyci´stwa nad fa-szyzmem niemieckim.

1100 mmaajjaa ww SSaannddoommiieerrzzuu w Muzeum Okr´go-wym otwarto wystaw´ historycznà „Drogi doOjczyzny”. Zosta∏a ona przygotowana w 60.rocznic´ zakoƒczenia II wojny Êwiatowej w Eu-ropie. Na wystawie zgromadzono fotografie,uzbrojenie, umundurowanie i oporzàdzeniea tak˝e odznaczenia ˝o∏nierzy polskich z ró˝-nych formacji. Wystawa by∏a czynna do koƒcaczerwca br.

1100 mmaajjaa ww SSiieeddllccaacchh odby∏a si´ uroczystoÊçzorganizowana przez Powiatowà Rad´ Komba-tanckà, Ko∏o Miejskie Zwiàzku KombatantówRP i BWP oraz Inwalidów Wojennych i Woj-skowych w Siedlcach. UroczystoÊç na placu im.gen. W∏. Sikorskiego poprzedzi∏a Msza Êw.w koÊciele garnizonowym celebrowana przezkapelana Garnizonu mjr. Andrzeja Dziwulskie-go. Uroczystà opraw´ zapewni∏a KompaniaHonorowa miejscowej jednostki wojskowejoraz Orkiestra Garnizonowa. W uroczystoÊciuczestniczyli m. in.: zast´pca kierownika Urz´-du do Spraw Kombatantów i Osób Represjono-wanych, wiceminister Jerzy Koz∏owski, StarostaPowiatu Siedleckiego dr Henryk Brodowski,wiceprezydent Miasta Siedlce Robert Ambro-ziewicz, przewodniczàcy powiatowej RadyKombatanckiej i prezes Ko∏a MiejskiegoZKRP i BWP p∏k Antoni Sikorski, dowódcaGarnizonu Siedlce p∏k Jan Parol. Okoliczno-Êciowe przemówienia wyg∏osili: wiceprezydentMiasta Robert Amboziewicz oraz p∏k TeodorWoliƒski. CzternaÊcie osób zosta∏o odznaczo-

nych Medalami „Pro Memoria” i trzy osoby -odznakà zwiàzkowà „Za Zas∏ugi dla ZwiàzkuKombatantów”.

1100 mmaajjaa ww PPrrzzeemmyyÊÊlluu cz∏onkowie Ogólnopol-skiej Federacji Autonomicznych ZwiàzkówKombatanckich oraz Stowarzyszeƒ Martyrolo-gicznych - na zaproszenie uczniów, nauczycielii dyrekcji Liceum Ogólnokszta∏càcego im. Prof.Kazimierza Morawskiego – uczestniczyli w spo-tkaniu z okazji 60. rocznicy zakoƒczenia II woj-ny Êwiatowej.

Oprac. E. D.


Ciàg dalszy ze str. 10

17wrzeÊnia br. na zaproszenie Marsza∏-ka Sejmu liczna grupa przedstawicie-li Êrodowisk kombatanckich uczest-

niczy∏a w uroczystoÊci ods∏onićia tablicy kuczci pos∏ów na Sejm RP poleg∏ych podczas IIwojny Êwiatowej. Obecni byli m. in.: wicemar-sza∏ek Sejmu prof. TToommaasszz NNaa∏∏´́cczz, sekretarzRady Ochrony Pamići Walk i Mćzeƒstwa –AAnnddrrzzeejj PPrrzzeewwooêênniikk, kanclerz Kapitu∏y OrderuVirtuti Militari – gen. bryg. SSttaanniiss∏∏aaww NNaa∏∏´́cczz----KKoommoorrnniicckkii, prezes ZG Zwiàzku Kombatan-tów RP i By∏ych Wi´êniów Politycznych – gen.dyw. WWaacc∏∏aaww SSzzkkllaarrsskkii, MMaarriiaann KKaazzuubbsskkii – pre-

Pamići pos∏ów II Rzeczypospolitej,którzy oddali ˝ycie za Polsk´

Kombatanci oddali ho∏d pos∏om na Sejm RPpoleg∏ym podczas II wojny Êwiatowej. Nazdjćiu od prawej prezesi: Antoni Lipka, Eu-stachy Jaroszenko, Eugenia Maria Cegielska,Stefan Gawlik

Sejm Rzeczypospolitej oddaje g∏´boki ho∏d swoim poprzednikom, pos∏om II Rzeczypospolitej, którzy odda-li ˝ycie za Polsk´ w czasie drugiej wojny Êwiatowej. Ich cierpienia i danina krwi nie by∏y daremne. Wspó∏-tworzy∏y fundament, na którym opiera si´ niepodleg∏oÊç naszej Ojczyzny. Niech pami´ç o tym b´dzie za-wsze w nas obecna, gdy˝ „naród, który traci pami´ç, traci sumienie”.

zes Zwiàzku Inwalidów Wojennych, prezesZwiàzku Powstaƒców Warszawskich – gen.bryg. ZZbbiiggnniieeww ÂÂcciibboorr--RRyyllsskkii, MMiirrooss∏∏aaww SSppiiee--cchhoowwiicczz – prezes Fundacji Polskiego PaƒstwaPodziemnego, przewodniczàcy StowarzyszeniaPolskich Kombatantów w Kraju - WW∏∏aaddyyss∏∏aawwMMaattkkoowwsskkii, TTaaddeeuusszz CCzzeerrkkaawwsskkii – prezes Sto-warzyszenia by∏ych ˚o∏nierzy Polskich Si∏Zbrojnych na Zachodzie “Karpatczycy” i in.Urzàd do Spraw Kombatantów i Osób Repre-sjonowanych Reprezentowa∏ dyrektor Depar-tamentu Wojskowego – JJaann OOzzggaa.

E. D.


Sejm RP

Fot. Ewa Dumin

Wdniu 3 paêdziernika br. przedbudynkiem Urz´du DzielnicyTargówek m. st. Warszawy, z

udzia∏em pocztów sztandarowych, odby∏osi´ uroczyste ods∏onićie tablicypamiàtkowej ku czci jednostek ioddzia∏ów Wojska Polskiego bohaterskowalczàcych we wrzeÊniu 1939 r. wsk∏adzie 20 Kresowej Dywizji Piechoty wobronie pó∏nocnych rubie˝y Warszawy –Pragi Pó∏noc. Urzàd do SprawKombatantów i Osób Represjonowanychreprezentowa∏ wiceminister JerzyKoz∏owski. Obecni byli m.in.: burmistrzDzielnicy Targówek RomualdGronkiewicz, burmistrz M∏awy JJeerrzzyyRRaakkoowwsskkii i gen. bryg. GGrrzzeeggoorrzz BBuusszzkkaa,dowódca 20 Brygady Zmechanizowanej,która przej´∏a tradycje 20 KresowejDywizji Piechoty. UroczystoÊç prowadzi∏CCzzeess∏∏aaww LLeewwaannddoowwsskkii, przewodniczàcySpo∏ecznej Rady Kombatanckiej.PoÊwićenia tablicy dokona∏ ksiàdz pra∏atHHeennrryykk ZZaarraaÊÊ.

K.H.

UroczystoÊç ods∏onićia tablicypamiàtkowej

Ku czci 20Kresowej DywizjiPiechoty

cenia tablicy umieszczonej na zewn´trznejÊcianie koÊcio∏a Êw. Katarzyny.

Tablic´ ods∏aniali: redaktor naczelny „Pano-ramy Po∏udnia” - JJeerrzzyy PPoo∏∏eeçç, prezes FundacjiPolskiego Paƒstwa Podziemnego - p∏k MMiirroo--ss∏∏aaww SSppiieecchhoowwiicczz, dyrektor Muzeum HistoriiPolskiego Ruchu Robotniczego - dr JJaannuusszzGGmmiittrruukk, Przewodniczàca Rady Fundacji S∏u-˝ewskiej - AAnnnnaa BBrraanniicckkii--WWoollsskkaa, przedstawi-ciel Rady Ochrony Pamići Walk i Mćzeƒstwa- PPiioottrr BBaarrttnniikk, oraz proboszcz Parafii Êw. Ka-tarzyny – ks. pra∏. JJóózzeeff MMaajj.

PoÊwićenia dokona∏ Biskup Polowy WPgen. bryg. TTaaddeeuusszz PP∏∏oosskkii.

Tego samego dnia w siedzibie Muzeum Hi-storii Polskiego Ruchu Ludowego przy Al. Wi-lanowskiej 204 zosta∏a otwarta wystawa po-Êwićona postaci pp∏k Jana Zumbacha.

Red.

Biskup Polowy WP gen. bryg. TTaaddeeuusszzPP∏∏oosskkii przewodniczy∏ Mszy Êw. sprawo-wanej wraz z ks. pra∏. BBoogguuss∏∏aawweemm BBiijjaa--

kkiieemm i ks. AArrkkaaddiiuusszzeemm GGoonnttaarrkkiieemm. Ks. pra-∏at JJóózzeeff MMaajj powita∏ serdecznie wszystkichuczestników liturgii.

W uroczystoÊci wzi´li udzia∏ m. in. genera∏o-wie: TTaaddeeuusszz AAnnddeerrsszz, SSttaanniiss∏∏aaww NNaa∏∏´́cczz--KKoo--mmoorrnniicckkii, MMiieecczzyyss∏∏aaww WWaalleennttyynnoowwiicczz, MMiicchhaa∏∏GGuuttoowwsskkii, ZZbbiiggnniieeww ÂÂcciibboorr--RRyyllsskkii, MMiieecczzyy--ss∏∏aaww BBaakkaa, EEddwwaarrdd RReeddwwaannzz, TTaaddeeuusszz RRyybbaacc--kkii, Attache Obrony Wielkiej Brytanii TTiimm WWiill--lliiaammss, Zast´pca Ambasadora Szwajcarii LLuukkaassGGaasssseerr, w imieniu Prezydenta Miasta Sto∏ecz-nego Warszawy – EEll˝̋bbiieettaa RRoowwiiƒƒsskkaa, w imie-niu Marsza∏ka Województwa Mazowieckiego –SSttaanniiss∏∏aaww WWóójjcciikk, przewodniczàca KomisjiZdrowia i Kultury Fizycznej - EErrwwiinnaa RRyyÊÊ--FFee--rreennss, Rodzina Zumbachów (MMaarriiaa ZZuummbbaacchh,EEddwwaarrdd KKoorreekk--KKuucczzyyƒƒsskkii) i inni.

Liturgi´ Mszy Êw. uÊwietni∏a Orkiestra Woj-skowa z Radomia. Kompani´ Reprezentacyj-nà, którà dowodzi∏ kpt. WWoojjcciieecchh CCzzeerrsskkii wy-stawi∏y Si∏y Powietrzne. Poczty sztandarowewystawi∏y: 36. Specjalny Pu∏k Lotnictwa Trans-portowego z Warszawy oraz 1. Eskadra Lotnic-twa Taktycznego z Miƒska Mazowieckiego.

Po Mszy Êw. dokonano ods∏onićia i poÊwi´-

W koÊciele Êw. Katarzyny przy ul. Fosa, na warszawskim S∏u˝ewie – 3 wrze-Ênia 2005 r. odby∏a si´ uroczystoÊç ods∏onićia tablicy ku czci pp∏k. dypl. Ja-na Eugeniusza Zumbacha (1915 – 1986) – jednego z najlepszych pilotówmyÊliwskich II wojny Êwiatowej, Kawalera Orderu Virtuti Militari, czterokrot-nie odznaczonego Krzy˝em Walecznych, dwukrotnie brytyjskim Krzy˝emLotniczym – Distinquished Flying Cross. Patronat honorowy obj´li by∏y Pre-zydent RP na Uchodêstwie Ryszard Kaczorowski i gen. bryg. Stanis∏aw Na-∏ćz-Komornicki - Kanclerz Kapitu∏y Orderu Wojennego Virtuti Militari.

Ods∏onićie tablicy ku czci pp∏k. Jana Zumbacha

Pami´ç o bohaterze

Tablica pamiàtkowa, poz∏o˝eniu wieƒców i kwia-tów przez delegacje


Po po∏udniu 30 wrzeÊnia br. stra˝nicy miejscyi harcerze z ZHR ustawili tysiàc drewnianych

krzy˝y w miejscach, gdzie gin´li ˝o∏nierze z bata-lionów „ZoÊka”, „Parasol” i pu∏ku „Baszta”.

W niedziel´, 2 paêdziernika wzd∏u˝ tras kana-∏ów, którymi poruszali si´ powstaƒcy i ludnoÊçcywilna w czasie Powstania zap∏on´∏y setki zni-czy. Na ˚oliborzu, Starówce i w ÂródmieÊciu roz-stawi∏o je 300 druhów ze Stowarzyszenia Harcer-skiego.

Nast´pnego dnia na Zamku Królewskim kil-kudziesi´ciu ˝o∏nierzy Powstania Warszawskiegozosta∏o odznaczonych Medalem Za Zas∏ugi dla

W stolicy odby∏y si´ kilkudniowe uroczystoÊci koƒczàce obcho-dy 61. rocznicy Powstania Warszawskiego. Oddano ho∏d pole-g∏ym i uhonorowano ˝yjàcych uczestników walk.

Pami´ç o ludziach iwydarzeniach sprzed 61 lat

ObronnoÊci Kraju, przyznawanym przez Mini-sterstwo Obrony Narodowej.

3 paêdziernika br. krzy˝e z ulic Warszawy zo-sta∏y zwiezione i rozstawione wzd∏u˝ drogi wio-dàcej na Kopiec Powstania Warszawskiego naCzerniakowie. Na jego szczycie, pod znakiemPolski Walczàcej o godz. 20.00 nastàpi∏o wyga-szenie ognia podtrzymywanego przez 63 dniprzez Stra˝ Miejskà i harcerzy. W ceremonii,wieƒczàcej tegoroczne obchody, licznie uczestni-czyli kombatanci i mieszkaƒcy Warszawy, obecnibyli m. in. prezydent Warszawy LLeecchh KKaacczzyyƒƒsskkii,prezes Zwiàzku Powstaƒców Warszawskich gen.ZZbbiiggnniieeww ÂÂcciibboorr--RRyyllsskkii, prezes ÂwiatowegoZwiàzku ˚o∏nierzy AK CCzzeess∏∏aaww CCyywwiiƒƒsskkii.

E. Z.

27wrzeÊnia br. w Parku gen. Orlicz-Dre-szera przy pomniku „Mokotów Walczy

1944” podczas uroczystoÊci zwiàzanej z obcho-dami 61. rocznicy Powstania Warszawskiegooraz Dnia Polskiego Paƒstwa Podziemnego za-st´pca kierownika UdSKiOR, wiceminister JJee--

Medale dla zas∏u˝onych

Odznaczeni Medalem „Pro Memoria”


Rocznica zakoƒczenia walk powstaƒczych

W2006 r. egzemplarz „Kom-batanta” b´dzie kosztowa∏

2,50, a cena prenumeraty rocznejwraz z kosztem wysy∏ki – 30 z∏.Prenumerata ze zleceniem dosta-wy za granic´ pocztà lotniczà kosz-tuje 24 USD lub równowartoÊç tejkwoty (mogà byç czeki). Wp∏at naprenumerat´ nale˝y dokonywaç nakonto: Urzàd ds. Kombatantówi Osób Represjonowanych, ul.Wspólna 2/4, 00-926 Warszawa,numer konta:

NNBBPP OOddddzziiaa∏∏ OOkkrr´́ggoowwyy WWaarrsszzaawwaa0033110011001100110000005500447722223311000000000000

Bardzo prosimy o wype∏nianieprzekazu wed∏ug za∏àczonegowzoru.


Fot. Ewa Zió∏kowska

rrzzyy KKoozz∏∏oowwsskkii wr´czy∏ Medale „Pro Memoria”zas∏u˝onym cz∏onkom Ârodowiska ˚o∏nierzyPu∏ku AK „Baszta” i Innych MokotowskichOddzia∏ów Powstaƒczych oraz dowódcy Pu∏kuOchrony, który przejà∏ tradycje bojowe Pu∏kuAK „Baszta”. Odznaczeni zostali: LLeeoonnaarrdd BBaa--rraannoowwsskkii, JJaann BBaauumm,, PPiioottrr CChhuuddzziikk,, WW∏∏ooddzzii--mmiieerrzz DDeemmbbiiƒƒsskkii, AAnnddrrzzeejj GGrraabboowwsskkii,, KKaazzii--mmiieerrzz GGrrzzyybboowwsskkii,, EEuuggeenniiuusszz GGuuzzeekk, ZZooffiiaaKKlliimmeekk, SSttaanniiss∏∏aaww KKrreenncciikk, JJaaddwwiiggaa KKrrzzyy˝̋eeww--sskkaa, TTeerreessaa SSuucchheecckkaa--NNoowwaakk, KKaazziimmiieerrzz RRyyÊÊ,EEuussttaacchhyy SSuucchheecckkii, SSyyllwweesstteerr TTrraacczzeewwsskkii.

UroczystoÊç przy Pomniku „Mokotów Wal-czy 1944” prowadzi∏ prezes Ârodowiska ˚o∏-nierzy Pu∏ku AK „Baszta” i Innych Mokotow-skich Oddzia∏ów Powstaƒczych WWoojjcciieecchh MMii--lliittzz. Przebieg Powstania Warszawskiego przy-pomnia∏ prezes Zwiàzku Powstaƒców War-szawskich gen. bryg. ZZbbiiggnniieeww ÂÂcciibboorr--RRyyllsskkii.UroczystoÊç zakoƒczy∏o z∏o˝enie wieƒcówi kwiatów przed pomnikiem.

K. H.



Listy do redakcji

15wrzeÊnia br. w Ambasadzie RP w Miƒsku odby-∏a si´ uroczystoÊç z okazji Âwi´ta Wojska Pol-

skiego. W spotkaniu z udzia∏em attache wojskowychakredytowanych na Bia∏orusi oraz przedstawicieliMON i MSZ, uczestniczy∏o kilkunastu weteranówz naszego okr´gu konsularnego. Na wniosek Wydzia-∏u Konsularnego Ambasady RP w Miƒsku, Urzàd doSpraw Kombatantów i Osób Represjonowanych uho-norowa∏ 11 weteranów Odznakà Weterana. Odznakipodczas uroczystoÊci wrćzy∏ attache wojskowy p∏k MMaarreekk SSzzyymmaaƒƒsskkii.

Odznak´ Weterana otrzymali: ppor. JJaann HHaajjkkoowwiicczz– jedyny ˝yjàcy w naszym okr´gu konsularnym „We-sterplatczyk”; ppor. SSeerrggiiuusszz KKuurraasszz – kadet Szko∏yPodchorà˝ych dla Ma∏oletnich w Âremie, uczestnikkampanii wrzeÊniowej, wi´zieƒ NKWD w Ostaszko-wie; ppor. AAnnttoonnii ZZwwiieerrzzyyƒƒsskkii – ˝o∏nierz LWP; plut.FFlloorriiaann GGlliiƒƒsskkii – absolwent Szko∏y Podoficerskiej1 Morskiego Batalionu Strzelców w Wejherowie, wewrzeÊniu 1939 r. dowódca bat. piechoty morskiej;plut. JJaann RRaaddyynnoo – ˝o∏nierz LWP; WW∏∏ooddzziimmiieerrzz MMaa--cceewwii∏∏oo – uczestnik kampanii wrzeÊniowej 1939 r.;WW∏∏aaddyyss∏∏aaww KKaallcczzyyƒƒsskkii – ˝o∏nierz LWP; JJaann GGoo∏∏uubb –uczestnik kampanii wrzeÊniowej 1939 r., wi´zieƒNKWD w Ostaszkowie; EEddwwaarrdd BBiieellkkiieewwiicczz – ˝o∏-nierz LWP; JJaakkuubb KKoonnoonn – ˝o∏nierz 5 Dywizji Kreso-wej Armii Andersa, uczestnik bitwy o Monte Cassino;JJaann KKoollaaddoo – ˝o∏nierz Armii Krajowej.

Oprac. A. KOSTIENIEWICZ

MiƒskPami´tajmy o walczàcych

Harcerze z cmentarza w Kowlu

W nr 1 (168) „Kombatanta” ze stycznia 2005 r. ukaza∏ si´ ar-tyku∏ pt. „Âladami krwi i ∏ez” autorstwa pana KazimierzaStopy – by∏ego ˝o∏nierza 27 WDP AK. Tak si´ z∏o˝y∏o, ˝ew czasie ubieg∏orocznego pobytu p. Kazimierza na Wo∏yniubra∏em udzia∏ we wszystkich opisanych uroczystoÊciach, jed-nak nie mia∏em mo˝liwoÊci porozmawiaç ze wszystkimiuczestnikami. Czytajàc w/w artyku∏ natrafi∏em na opis cmen-tarza w Kowlu, na którym rzekomo zachowa∏a si´ mogi∏aharcerzy, „których nieznani sprawcy zamordowali na sobot-nio – niedzielnym biwaku nad rzekà Turià... ”.

Poniewa˝ jestem osobà bezpoÊrednio zaanga˝owanà wewszystkie prace remontowe nagrobków na tym cmentarzu,by∏em bardzo zainteresowany tà relacjà p. Stopy. Mam licz-ne kontakty z by∏ymi mieszkaƒcami Kowla i na podstawie ich

opowiadaƒ ustali∏em wiele faktów, dotyczàcych ró˝nych wy-darzeƒ z lat mi´dzywojennych. OsobiÊcie odnowi∏em wszyst-kie nagrobki harcerskie. Niestety o ˝adnym mordzie na har-cerzach w Kowlu nie s∏ysza∏em! Zwróci∏em si´ wić do mo-jego przyjaciela z Lublina o pomoc w odszukaniu p. Kazi-mierza Stopy i o uzyskanie od autora artyku∏u dok∏adnychdanych. W rozmowie z moim przyjacielem p. Kazimierz nieumia∏ powiedzieç, od kogo us∏ysza∏ t´ histori´ (...).

Pragn´ równie˝ poinformowaç, ˝e na cmentarzu w Kowluznajdujà si´ groby kilku harcerzy, którzy zgin´li 3 VIII 1934r. w wyniku eksplozji rozbrajanego przez nich pocisku arty-leryjskiego. Jest tak˝e kilka innych nagrobków. I tylko najednym wyryto dosyç tajemniczy napis: „zmar∏ tragicznie naplacówce harcerskiej dnia 28 lipca 1931 r. ”. Jest to grób Sta-nis∏awa Wypycha. Mo˝e p. Kazimierzowi chodzi∏o w∏aÊnieo ten nagrobek? By∏bym bardzo wdzićzny za pomoc Czytel-ników w tej wa˝nej dla mnie sprawie (...).

Anatol SULIKOpiekun Miejsc Pamići Narodowej

Kowel, Ukraina

WuroczystoÊciach udzia∏ wzi´∏a delegacja SenatuRP w sk∏adzie: senator KKaazziimmiieerrzz PPaawwee∏∏eekk, sena-

tor, dyrektor biura AArrttuurr KKoozz∏∏oowwsskkii, wicedyrektor ZZddzzii--ss∏∏aaww IIwwaanniicckkii. Z Grodna przyby∏y delegacje ZarzàduG∏ównego Zwiàzku Polaków na Bia∏orusi na czele z wice-prezesem JJóózzeeffeemm PPoopprrzzeecckkiimm, Konsulatu GeneralnegoRP w Grodnie na czele z konsulem generalnym AAnnddrrzzee--jjeemm KKrr´́ttoowwsskkiimm; kombatanci z Grodna, przedstawicielgazety „G∏os znad Niemna” - redaktor AAnnddrrzzeejj PPoocczzoobbuutt.

Obchody rozpocz´to od z∏o˝enia wiàzanek kwiatów i za-palenia zniczy na mogi∏ach poleg∏ych ˝o∏nierzy na cmenta-rzach w Wi´s∏awini´tach, w So∏ach, w Smorgoniach, w ˚o-dziszkach.

W So∏ach w miejscowym koÊciele katolickim odprawio-na zosta∏a uroczysta Msza Êw. za poleg∏ych w walkachw Akcji „Ostra Brama” ˝o∏nierzy Armii Krajowej orazwszystkich poleg∏ych ˝o∏nierzy Wojska Polskiego.

W ˚odziszkach Rejonowy Oddzia∏ Zwiàzku Polaków naBia∏orusi ze Smorgoni, na czele z prezes TTeerreessàà PPiieettrroowwààzorganizowa∏ spotkanie z miejscowymi kombatantamii Polakami.

W poniedzia∏ek 11 lipca br. delegacja Senatu RP spotka-∏a si´ w Grodnie z kierownictwem Zwiàzku Polaków naBia∏orusi.

Oprac. W. SZWEJKOWSKA

10 lipca br. Oddzia∏ Rejonowy Zwiàzku Polaków naBia∏orusi we wspó∏pracy z kombatantami, ˝o∏nie-rzami Armii Krajowej zorganizowa∏, jak co roku,uroczystoÊci zwiàzane z Akcjà „Ostra Brama”.

Grodno61. rocznica Akcji „Ostra Brama” na Grodzieƒszczyênie


Z ˝ycia polskich kombatantów za granicà

21wrzeÊnia br. w siedzibie ZarzàduPolskiego Radia SA zast´pca kie-

rownika Urz´du do Spraw Kombatan-tów i Osób Represjonowanych, wicemi-nister JJeerrzzyy KKoozz∏∏oowwsskkii wrćzy∏ Medal„Pro Memoria” dla Polskiego Radia SAna rće prezesa Zarzàdu AAnnddrrzzeejjaa SSiiee--zziieenniieewwsskkiieeggoo.. Medalem odznaczenizostali tak˝e AAnnddrrzzeejj ˚̊aakk (RedaktorNaczelny Redakcji AktualnoÊci) orazMMaarreekk MMaattyysseekk (Dziennikarz RedakcjiWojskowej PR SA).

Nast´pnie prezes ZG ZKRP i BWPgen. dyw. WWaacc∏∏aaww SSzzkkllaarrsskkii wrćzy∏ od-znak´ „Za Zas∏ugi dla Zwiàzku Komba-tantów Rzeczypospolitej Polskiej i By-∏ych Wi´êniów Politycznych” 11 osobomoraz na rće prezesa Andrzeja Siezie-niewskiego - przyznanà Polskiemu Ra-diu SA.

W dalszej cz´Êci spotkania kmdrHHeennrryykk LLeeooppoolldd KKaalliinnoowwsskkii – sekretarzgeneralny Stowarzyszenia KawalerówOrderu Wojennego Krzy˝a Grunwaldui kanclerz Kapitu∏y Komandorii „MisjaPojednania” wrćzy∏ przyznanà Polskie-mu Radiu SA: odznak´ „Za Zas∏ugi dla

Odznaczenia dla Polskiego Radia SA

Uczestnicy spotkania po wrćzeniu medali,odznaczeƒ i monografii

Stowarzyszenia Kawalerów Orderu Wo-jennego Krzy˝a Grunwaldu” i odznak´Komandorii „Misji Pojednania”.

W uznaniu osiemdziesićioletnich za-s∏ug Polskiego Radia SA, wniesionychw popularyzacj´ wiedzy historycznejoraz krzewienie or´˝nych tradycji Woj-ska Polskiego, p∏k JJaacceekk MMaaccyysszzyynn – dy-rektor Muzeum WP wrćzy∏ Medal Pa-miàtkowy Muzeum Wojska Polskiego.

Po czym nastàpi∏o przekazanie mo-nografii historycznej „Order Krzy˝aGrunwaldu” 9 przedstawicielom Pol-skiego Radia SA, którà wrćzyli kmdrHenryk Leopold Kalinowski i AAlleekkssaann--ddeerr MMaazzuurr – autor monografii.

K. H.

27lipca br. w koÊciele klasztornym w Sierpcu zo-sta∏a odprawiona Msza Êw. z okazji 100. rocz-

nicy urodzin ZZeennoonnaa JJaannkkoowwsskkiieeggoo. Msz´ Êw. od-prawi∏ ks. za-konnik palotynJJaann OOlleesszzkkoo,zaÊ homili´ wy-g∏osi∏ NaczelnyKapelan Ewan-g e l i c k i e g oD u s z p a s t e r -stwa Wojskowego ks. bp gen. bryg. RRyysszzaarrdd BBoorrsskkii.

Nast´pnie odby∏ si´ uroczysty obiad z udzia∏emznamienitych osobistoÊci, podczas którego zast´pcakierownika Urz´du do Spraw Kombatantów i OsóbRepresjonowanych JJeerrzzyy KKoozz∏∏oowwsskkii wrćzy∏ Jubila-towi Medal „Pro Memoria” oraz urodzinowy upo-minek.

Szanowny Jubilat podzi´kowa∏ goÊciom za przy-bycie oraz za nades∏ane listy gratulacyjne, któreotrzyma∏ od przedstawicieli najwy˝szych w∏adz paƒ-stwowych, samorzàdowych, duchowieƒstwa, wojskaoraz od polityków.

Poszukuj´ informacji o ojcu mojego m´˝a – HHaann--ssiiee JJoohhaannnniiee JJaanniiee MMiirreecckkiimm. Pos∏ugiwa∏ si´ te˝

drugim nazwiskiem SSeewweerryynn KKaarraassiiƒƒsskkii. Urodzi∏ si´ 16 sierpnia 1914 r. w Bia∏ymstoku. Do

14 roku ˝ycia mieszka∏ weLwowie. Jego ojciec to Tade-usz Mirecki, a matka Annaz domu Duma. Johann JanMirecki w 1939 r. by∏ ofice-rem w generalnym sztabieWojska Polskiego. Zosta∏aresztowany w Gdyni, w ofi-cerskim kasynie gry. Wi´zio-ny na Pawiaku w Warszawie, w 1940 r. zosta∏ prze-transportowany przez Sachsenhausen do Auschwitz.

Po udanej ucieczce z obozu, przez rok ukrywa∏ si´w Warszawie, gdzie ponownie zosta∏ aresztowanyw 1942 r. i wys∏any do Auschwitz. Jego numer obo-zowy to oko∏o 42000. Nast´pnie zosta∏ przewiezionydo Buchenwaldu – mia∏ numer obozowy 99007. Po-s∏ugiwa∏ si´ tutaj swoim drugim nazwiskiem.

Mój mà˝ chcia∏by si´ dowiedzieç czegoÊ o swoimojcu, mo˝e ˝yjà ludzie, którzy go znali. B´dziemywdzićzni za najmniejszy szczegó∏.

TThhoommaass uunndd RReeggiinnee MMiirreecckkiiIIllttiissssttrraassssee 44552244 114433 KKiieellRReeppuubblliikkaa FFeeddeerraallnnaa NNiieemmiieecctteell.. ((00--004499)) 443311--77330033775500,, ((00--004499)) 117799--33555566332299

100. rocznica urodzinZenona Jankowskiego

Dom Pomocy Spo∏ecznej dla Kombatan-tów w Bi∏goraju jest jednym z najnowo-

czeÊniejszych domów w województwie lubel-skim. Funkcjonuje zaledwie 4 lata. Przezna-czony jest dla osób w podesz∏ym wieku, g∏ów-nie kombatantów oraz wdów i wdowców pozo-sta∏ych po tych osobach. Cz´Êç miejsc prze-znaczona jest dla osób nie posiadajàcychuprawnieƒ kombatanckich. Posiadamy pokoje1, 2 i 3 osobowe. Osoby, które chcà zamiesz-kaç w naszym domu muszà zg∏osiç si´ doGminnego lub Miejskiego OÊrodka PomocySpo∏ecznej w swoim miejscu zamieszkania. ToOÊrodki Pomocy Spo∏ecznej kierujà osoby doDomu Kombatanta i ewentualnie dop∏acajàdo ich pobytu.

Zapraszamy do Domu Kombatanta w Bi∏gorajuNaszym mieszkaƒcom zapewniamy: – ca∏odobowà opiek´ piel´gniarskà, – sta∏y kontakt z lekarzem, – korzystanie z gabinetów rehabilitacji (hy-

droterapia, kinezyterapia, fizykoterapia), – ca∏odobowe wy˝ywienie, – opiek´ duszpasterskà (w Domu znajduje

si´ kaplica oraz zatrudniony jest kapelan), – pielgrzymki, wycieczki, rajdy, – szereg imprez kulturalno-oÊwiatowych. Szczegó∏owych informacji udzielajà pra-

cownicy Domu Kombatanta pod adresem: ul. Komorowskiego 20, 23-400 Bi∏goraj, tel. (084) 688 03 47, www. dpsbilgoraj. pl

Maria PI¢TAK


Warszawa Nasi wspaniali Jubilaci

REDAKCJA: 00-926 Warszawa, ul. Wspólna 2/4REDAGUJE ZESPÓ¸: Ewa Dumin (red. nacz.), Katarzyna Hoppe, sta∏a wspó∏praca prof. Adam Dobroƒski PRENUMERATA I KOLPORTA˚: Andrzej Sosiƒski (661 86 67)

WYDAWCA: Urzàd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanychul. Wspólna 2/4, 00-926 Warszawa, tel. redakcji 661 87 05, fax 661 87 45, centr. 661 81 11, tel. informacji 661 81 29, 661 87 40Adres internetowy: http://www.udskior.gov.pl, e-mail: [email protected]

W 2005 r. egzemplarz „Kombatanta” kosztuje 2,50 z∏, a cena prenumeraty rocznej wraz z kosztem wysy∏ki – 30 z∏. Prenumerata ze zleceniem dostawy za granic´ pocztàlotniczà kosztuje 24 USD lub równowartoÊç tej kwoty (mogà byç czeki). Wp∏at na prenumerat´ nale˝y dokonywaç na konto: Urzàd ds. Kombatantów i OsóbRepresjonowanych, ul. Wspólna 2/4, 00-926 Warszawa, numer konta: NBP Oddzia∏ Okr´gowy Warszawa 03101010100050472231000000.

Redakcja zastrzega sobie prawo dokonywania zmian i skrótów w nadsy∏anych materia∏ach. Materia∏y powinny byç czytelne, podpisane pe∏nym imieniem i nazwiskiem autoraoraz zawieraç jego prywatny adres, ewentualnie telefon. Artyku∏ów nie zamówionych redakcja nie zwraca. Rubryka „Poszukujemy” jest bezp∏atna. Nak∏ad 4000 egz.


Poszukujemy


62. rocznica bitwy pod Lenino 66. rocznica powo∏ania polskiego rzàdu na uchodêstwie

KoÊciuszkowcy pami´tajà...

Wdniu 11 paêdziernika br. uroczystoÊci z okazji 62. rocz-nicy bitwy pod Lenino rozpocz´∏a Msza Êw. w KoÊcie-le Êw. Floriana, którà poprowadzi∏ ks. p∏k. SS∏∏aawwoommiirr

˚̊aarrsskkii, w koncelebrze uczestniczyli: kapelan I Dywizji ks. p∏k.KKaazziimmiieerrzz KKrruu˝̋eell, ks. infu∏at LLuuccjjaann ÂÂnnii´́sszzkkoowwsskkii, kapelan pra-wos∏awny ks. p∏k. MMiicchhaa∏∏ DDuuddzziicczz oraz Naczelny KapelanEwangelickiego Duszpasterstwa Wojskowego ks. bp. gen. bryg.RRyysszzaarrdd BBoorrsskkii. Nast´pnie przy Pomniku KoÊciuszkowca,z udzia∏em 15 pocztów sztandarowych oraz przedstawicieli za-przyjaênionych stowarzyszeƒ kombatanckich, odby∏a si´ dalszacz´Êç uroczystoÊci. Prezes Klubu KoÊciuszkowców RRoommaann NNoo--ggaall przypomnia∏: Przed 62 laty, po przeszkoleniu w obozie sie-leckim nad Okà 1 DP im. Tadeusza KoÊciuszki pod dowódz-

twem p∏k. Zygmunta Berlinga wyruszy∏a na front. (...) Bitwa podLenino sta∏a si´ poczàtkiem krwawych i zaci´tych walk na dro-gach frontowych. ˚o∏nierze 1 DP w sk∏adzie 1 AWP ∏amali opórwroga na przyczó∏kach wiÊlanych, na Pradze i w Warszawie, Wa-le Pomorskim, w forsowaniu Odry i w rozlewiskach Starej Odry,nad Kana∏em Hohenzollernów, w okrà˝eniu i szturmie Berlina,gdzie w dniu 2 maja 1945 r. zawiesili na pruskiej Kolumnie Zwy-ci´stwa bia∏o–czerwonà flag´. Za czyny bojowe dywizja zosta∏aodznaczona m. in. Orderem Wojennym Virtuti Militari 4 klasy.(...)

W uroczystoÊci wzi´li udzia∏: z-ca dowódcy Wojsk Làdowychgen. broni AAnnddrrzzeejj EEkkiieerrtt, dowódca 1 Warszawskiej DywizjiZmechanizowanej gen. bryg. AAnnddrrzzeejj MMaalliinnoowwsskkii, dowódca1 Brygady Pancernej 1 WDZ gen. bryg. JJaannuusszz PPaacczzkkoowwsskkii, pre-zes ZKRPiBWP WWaacc∏∏aaww SSzzkkllaarrsskkii, przedstawiciele MON,przedstawiciele w∏adz Dzielnicy Praga. Urzàd do Spraw Komba-tantów i Osób Represjonowanych reprezentowa∏ dyrektor De-partamentu Wojskowego JJaann OOzzggaa. UroczystoÊç przy PomnikuKoÊciuszkowca zakoƒczy∏a si´ Apelem Poleg∏ych, a póêniej z∏o-˝eniem wieƒców i kwiatów przed pomnikiem.

12 paêdziernika br. na terenie jednostki 1 WDZ w Weso∏ejodby∏y si´ dalsze uroczystoÊci zwiàzane z obchodami rocznicy,które by∏y okazjà do wr´czenia odznaczeƒ i mianowaƒ na wy˝-sze stopnie oficerskie oraz odznak, dyplomów honorowych i na-gród rzeczowych dla wyró˝niajàcych si´ ˝o∏nierzy. Zast´pca kie-rownika Urz´du do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowa-nych, wiceminister JJeerrzzyy KKoozz∏∏oowwsskkii wr´czy∏ Medale „Pro Me-moria”. Podczas uroczystoÊci wystàpi∏y zespo∏y m∏odzie˝owei Zespó∏ Reprezentacyjny Wojska Polskiego.

K. H.

Przemawia sekretarz generalny Krajowego Zwiàzku ˚o∏nierzy PolskichSi∏ Zbrojnych na Zachodzie – Leszek Czarnota-Czarny. W uroczysto-Êci uczestniczy∏ attache obrony Republiki Francuskiej p∏k ChristianBarthlen (stoi drugi z prawej obok wiceministra Jerzego Koz∏owskiego)

Wieniec sk∏ada delegacja ˚o∏nierzy Polskich Si∏ Zbrojnych na Zacho-dzie. Stojà od lewej prezesi: Eustachy Jaroszenko, Stefan Gawlik, Anto-ni Lipka, Janusz Go∏uchowski. Wieniec od Urz´du do Spraw Komba-tantów i Osób Represjonowanych sk∏ada wiceminister Jerzy Koz∏owski

30 wrzeÊnia br. byli ˝o∏nierze Polskich Si∏Zbrojnych na Zachodzie oraz przedstawicielezaprzyjaênionych stowarzyszeƒ stawili si´przed Grobem Nieznanego ˚o∏nierza na uro-czystoÊç z okazji 66. rocznicy powo∏ania Prezy-denta i Rzàdu Rzeczypospolitej na Obczyênie,aby uczciç pami´ç towarzyszy broni.

Pami´ç o ˝o∏nierzach gen.W∏adys∏awa Sikorskiego

Wswoim wystàpieniu, sekretarz generalny KrajowegoZwiàzku ˚o∏nierzy Polskich Si∏ Zbrojnych na Zacho-dzie LLeesszzeekk CCzzaarrnnoottaa--CCzzaarrnnyy przypomnia∏, i˝ to w∏a-

Ênie dzi´ki temu wydarzeniu historycznemu zosta∏a zachowanaciàg∏oÊç Paƒstwa Polskiego. – Przegrana kampania wrzeÊniowa1939 r. nie z∏ama∏a Polaków. Polska nie skapitulowa∏a. 30 wrze-Ênia 1939 r. w Pary˝u, W∏adys∏aw Raczkiewicz zosta∏ zaprzysi´-˝ony jako nowy Prezydent RP. Tego˝ dnia misj´ utworzenia rzà-du zleci∏ on gen. W∏adys∏awowi Sikorskiemu. 4 paêdziernika1939 r. gen. W∏. Sikorski potwierdzi∏ koniecznoÊç niezw∏oczne-go zorganizowania armii polskiej we Francji, by obok aliantówprowadziç walk´ a˝ do zwyci´stwa.

UroczystoÊç z∏o˝enia wieƒców przed Grobem Nieznanego˚o∏nierza poprzedzi∏a Msza Êw. w Katedrze Polowej WP.

E. D.


Fot. Ewa Dumin

Fot. Ewa Dumin

W ykazaliÊcie hart i odwag´w masie zwàtpieƒ i dochowali-Êcie wiernoÊci Ojczyênie do

koƒca... – mówi∏ do swoich ˝o∏nierzyw ostatnim rozkazie dowódca SGO „Po-lesie” gen. bryg. Franciszek Kleeberg.

2 paêdziernika br. w uroczystoÊciachw Woli Gu∏owskiej, zwiàzanych z roczni-cà ostatniej bitwy wojny obronnej 1939 r.stoczonej pod Kockiem - uczestniczyliweterani tej bitwy, przedstawiciele Êrodo-wisk kombatanckich, m. in. przewodni-czàcy Stowarzyszenia Polskich Komba-tantów w Kraju - WW∏∏aaddyyss∏∏aaww MMaattkkoowwsskkiioraz wiceprzewodniczàca – IIrreennaa GGooddyycc--kkaa; cz∏onkowie Kapitu∏y Orderu Wojen-nego Virtuti Militari: SSttaanniiss∏∏aaww NNaa∏∏´́cczz----KKoommoorrnniicckkii (Kanclerz Kapitu∏y), ZZbbii--ggnniieeww ÂÂcciibboorr--RRyyllsskkii, prezes ZG ZKRPi BWP - WWaacc∏∏aaww SSzzkkllaarrsskkii, prezes ZGÂZ˚AK – CCzzeess∏∏aaww CCyywwiiƒƒsskkii. Obecni bylitak˝e: parlamentarzyÊci, przedstawicielew∏adz paƒstwowych, wojska, duchowieƒ-stwa, w∏adz lokalnych oraz licznie przy-byli okoliczni mieszkaƒcy. Urzàd doSpraw Kombatantów i Osób Represjono-

Burmistrz Kocka – Stanis∏aw JeÊkiewicz otrzy-muje z ràk wiceministra Jerzego Koz∏owskiegoMedal „Pro Memoria”

UroczystoÊç uÊwietni∏y kombatanckie pocztysztandarowe i...

Prezes W∏adys∏aw Matkowski przypomnia∏ hi-stori´ bitwy, która sta∏a si´ symbolem walki dokoƒca...

Kombatanci zgromadzili si´ przed pomnikiem poleg∏ych ˝o∏nierzy ZGO „Polesie”

66. rocznica Bitwy pod Kockiem

Wierni do koƒca...

wanych reprezentowa∏ zast´pca kierow-nika Urz´du – wiceminister JJeerrzzyy KKoo--zz∏∏oowwsskkii.

UroczystoÊci rozpocz´∏a Msza Êw.w Sanktuarium Matki Bo˝ej Gu∏owskiejw intencji uczestników bitwy oraz ich do-wódcy – genera∏a Franciszka Kleeberga.Mszy przewodniczy∏ ks. p∏k SS∏∏aawwoommiirr˚̊aarrsskkii, Wikariusz Generalny BiskupaPolowego WP.

Nast´pnie zebrani udali si´ na pobliskicmentarz, gdzie przed pomnikiem Pole-g∏ych ˚o∏nierzy SGO „Polesie” z∏o˝onowieƒce i wiàzanki kwiatów.

Podczas cz´Êci oficjalnej uroczystoÊci,która odby∏a si´ przed miejscowym Do-mem Kultury – Pomnikiem Czynu Bojo-wego Kleeberczyków, wiceminister JerzyKoz∏owski wr´czy∏ osobom szczególniezas∏u˝onym w upami´tnianiu Medal „ProMemoria”.

Koncert okolicznoÊciowy na placu ko-Êcielnym a po nim - tradycyjna, ˝o∏nier-ska grochówka zakoƒczy∏y obchody rocz-nicy.

... szwadron kawalerii

Tekst i zdj´cia Ewa DUMIN

Ci, którzy odeszliWarszawski, dok∏adniej - mokotowski Hufiec im. Szarych Szeregów, zaprosi∏...

Documents

Transcript of Ci, którzy odeszliWarszawski, dok∏adniej - mokotowski Hufiec im. Szarych Szeregów, zaprosi∏...