Specyficzne cechy psychiczne do wykonywania zawodu instruktora i

egzaminatora

Tel.: xxx xx xx wew. yyyemail.: ktoś@its.waw.pl

Ewa Tokarczyk

Zakład Psychologii Transportu Drogowego

Międzyzdroje 2006.

Rodzaje doboru zawodowego.

Dobór zawodowy może być:

NEGATYWNY: eliminacja tych kandydatów, którzy

ze względu na swoją sprawność czy posiadane

cechy nie mogą być zatrudnieni na danym stanowisku

( w danym zawodzie)

POZYTYWNY: wybór ludzi, którzy

daną pracę na danym stanowisku wykonywać

będą najlepiej, posiadają specjalne predyspozycje

do pracy w danym zawodzie.

Art.. 124 ust1 pkt 1 ustawy – Prawo o ruchu drogowym:„Badaniu psychologicznemu przeprowadzanemu w celu orzeczenia istnienie lub braku

przeciwwskazań psychologicznych do kierowania pojazdem podlega kandydat na instruktora lub egzaminatora osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami”

DOBÓR NEGATYWNY

Dobór zawodowy może być:

Profil osobowy „ jest sporządzonym na podstawie procesu analizy pracy i opisu stanowiska zestawem cech,

które osoba powinna posiadać, by spełniać wymagania stanowiska”

Torrington D., Hall L. Person managment. A new Approach. 1991.

Profil specyficznych cech psychicznych do wykonywania zawodu instruktora nauki jazdy

1. Umiejętność komunikacji interpersonalnej. 2. Wytrzymałość na długotrwały wysiłek intelektualny.3. Umiejętność pracy w szybkim tempie, w tym szybki refleks.4. Łatwość przerzucania się z jednej sytuacji ( czynności ) na drugą,

umiejętność dostosowania się do sytuacji i zadania. 5. Wytrwałość i cierpliwość.6. Umiejętność podejmowania szybkich i trafnych decyzji.7. Odporność emocjonalna, odporność na stres.8 .Zdolność do samokontroli.9. Samodzielność.10.Odpowiedzialność.11.Poziom intelektualny umożliwiający ustawiczną edukację i gotowość

do stałego podnoszenia kwalifikacji.

Metody empirycznej weryfikacji specyficznych cech do wykonywania zawodu oraz narzędzi do

pomiaru tych cech:1. Porównawcze badania testowe przedstawicieli

danego zawodu: tych, którzy osiągają w nim powodzenie i tych, którzy nie osiągają powodzenia.

2. Sporządzenie listy cech niezbędnych do wykonywania danej pracy.

3. Metoda wynikające z hipotezy gwarancyjnej, według której osoby pracujące dłuższy czas w zawodzie reprezentują odpowiedni poziom niezbędnych cech.

Kryteria oceny funkcjonowania w zawodzie instruktora nauki jazdy.

1. Sposób prowadzenia zajęć teoretycznych.2. Wykorzystywanie w toku szkolenia teoretycznego pomocy

dydaktycznych.3. Kontakt z kursantami.4. Ocena poziomu umiejętności kursanta i indywidualizacja szkolenia.5. Znajomość i realizacja programu szkolenia.6. Komunikowanie się z kursantem.7. Szczególne cechy i / lub umiejętności instruktora podnoszące

efektywność szkolenia.8. Podnoszenie kwalifikacji zawodowych, zdobycie nowych umiejętności.9. Czy w związku z pracą instruktor był nagradzany / karany?10. Czy pod adresem instruktora kursanci zgłaszali uwagi pozytywne /

negatywne ?

Samoocena i postawy zawodowe instruktorów.Najwięcej ocen „Bardzo wysoka” uzyskały następujące cechy:• wytrwałość i cierpliwość• odpowiedzialność• w kontaktach z ludźmi, umiejętność dostosowania się do ich

poziomu: wieku, poziomu intelektualnego, doświadczeń• znajomość i przestrzeganie przepisów, zarządzeń, w tym bhp

i brd.

Najwięcej ocen „Niska” i „Bardzo niska” uzyskały cechy:• Skłonność do decydowania za innych i manipulowania ludźmi.• Skłonność do podejmowania ryzyka.

Kompetencje społeczne – narzędzie pomiaru KKS(M)

00,10,20,30,40,50,60,70,80,9

1

Intymność Asertywność

BardzowysokieWysokie

Przeciętne

Niskie

Bardzo niskie

27

29,7

21,6

16,3

5,4

21,6

29,7

37,8

9,5

1,4

24,3

21,621,6

32,5

5,4

24,6

39,1

13,5

21,4

1,40

5

10

15

20

25

30

35

40

Intymność Ekspozycja społeczna Asertywność OGÓŁEM

Bardzo wysokie Wysokie Przeciętne Niskie Bardzo niskie

27

29,7

21,6

16,3

5,4

27

21,6

29,7

37,8

9,5

21,6

24,3

21,6 21,6

32,5

20,4

31,6

24,6

39,1

13,5

0

5

10

15

20

25

30

35

40

Intymność Ekspozycja społeczna Asertywność OGÓŁEM

Bardzo wysokie Wysokie Przeciętne Niskie Bardzo niskie

20,4

27

29,7

21,6

16,3

21,6

29,7

37,8

9,5

1,4

24,3

21,621,6

32,5

5,4

24,6

39,1

13,5

21,4

1,40

5

10

15

20

25

30

35

40

Intymność Ekspozycja społeczna Asertwność OGÓŁEM

Bardzo wysokie Wysokie Przeciętne Niskie Bardzo niskie

0

10

20

30

40

50

60

70

Ekspozycja społeczna

OGÓŁEM

WysokaPrzeciętnaNiska

51,3

37,8

10,9

45,9

21,6

37,9

63,7

13,5

22,8

010203040506070

Ekspozycjaspołeczna

Asertywność OGÓŁEM

Wysoka Przeciętna Niska

Temperament – narzędzie pomiaru Kwestionariusz Temperamentu EAS - D

11,4

37,1

51,5

8,5

25,7

66,8

2,8

28,5

68,7 71,4

11,417,2

60

25,7

14,3

0

10

20

30

40

50

60

70

80

Niezadowolenie Strach Złość Aktrywność Towarzyskość

Wysokie Przeciętne Niskie

11,4

37,1

51,5

8,5

25,7

65,8

2,8

28,5

68,771,4

11,4

17,2

60

25,7

14,3

0

10

20

30

40

50

60

70

80

Niezadowolenie Strach Złość Aktywność Towarzyskość

Wysokie Przeciętne Niskie

01020304050607080

Niezadowolenie Strach Złość Aktywność Towarzyskość

WysokiePrzeciętneNiskie

11,4

37,1

51,5

8,5

25,7

65,8

2,8

28,5

68,771,4

11,4

17,2

60

25,7

14,3

0

10

20

30

40

50

60

70

80

Niezadowolenie Strach Złość Aktywność Towarzyskość

Wysokie Przeciętne Niskie

Poziom lęku – narzędzie pomiaru: Kwestionariusz Samooceny STAI

Poziom lęku – stanu i lęku –cechy instruktorów – rozkład %

Wysoki Przeciętny Niski Bardzo niski

L – Stan - 11,4 40,0 48,6

L - cecha 5,7 22,8 31,4 40,1

Poziom agresji instruktorów – narzędzie pomiaru: Kwestionariusz Agresji Kierowców

M.H.ParryegoPoziom agresji instruktorów jako

kierowców

0 02,7

35,1

59,5

0

10

20

30

40

50

60

Wysoka Wysoka Przeciętna Niska Bardzo niska

2,70 2,7

35,1

59,5

Bardzo wysoka Wysoka Przeciętna Niska Bardzo niska0

10

20

30

40

50

60

Bardzowysoka

Niska

Kolumnowy 3-W 1Kolumnowy 3-W 2Kolumnowy 3-W 3

0

10

20

30

40

50

60

Wysoka Niska

2,7

Kolumnowy 3-W 2Kolumnowy 3-W 3

2,7 0 2,7

35,1

59,5

0

10

20

30

40

50

60

Bardzo wysoka Wysoka Przeciętna Niska Bardzo niska

Poczucie kontroli instruktorów – narzędzie pomiaru: Kwestionariusz Pomiaru Poczucia

Kontroli Ł.Drwala

27,1

45,9

27

005

101520253035404550

Kontrolawewnętrzna

Kontrola raczejwewnętrzna

Kontrola racaejzewnętrzna

Kontrolazewnętrzna

27,1

45,9

27

00

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

Kontrola wewnętrzna Kontrola raczejwewnętrzna

Kontrola raczejZewnętrzna

Kontrola zewnątrzna

Związek umiejętności ekspozycji społecznej ( skala ES KKS(M)) z innymi cechami

psychicznymi

Korelacje dodatnie:- Intymność 0,617- Asertywność 0,606- Potrzeba akceptacji społ.

0,577- Ekstrawersja 0,552- Otwartość 0,455- Ugodowość 0,385- Sumienność 0,673- Aktywność 0,305- Towarzyskość 0,472

Korelacje ujemne:- Lęk – stan 0,578- Lęk – cecha 0,501- Neurotyczność 0,544- Niezadowolenie 0,543- Strach 0,524- Złość 0,434- Agresja 0,422- Zewnętrzne poczucie kontroli

0,317

Współczynnik korelacji Persona

Specyficzne cechy psychiczne do zawodu instruktora i egzaminatora:

• Kwalifikacje zawodowe, ambicja, gotowość do podnoszenia kwalifikacji.• Stosunek do pracy: odpowiedzialność, sumienność, samodzielność,, • Kompetencje społeczne szczególnie w sytuacjach ekspozycji społecznej.• Wewnętrzne poczucie kontroli• Ekstrawertywność.• Wyższa niż przeciętna sprawność psychofizyczna.• Zdolności umiejętności pedagogiczne.• Brak lęku. • Brak cech neurotyzmu.• Brak skłonności do ryzyka.• Brak skłonności do agresji w ruchu drogowym.

Związek lęku – cechy ( Kwestionariusz STAI – X – 2 )

z innymi cechami psychicznymi u instruktorów.

Korelacje dodatnie:- Neurotyczność 0,589- Niezadowolenie 0,671- Strach o,459- Złość 0,418- Agresja 0,349- Zewnętrzne poczucie kontroli

0,369

Korelacje ujemne:- Ekspozycja społeczna 0,501- Asertywność 0,370- Ogólne kompetencje społeczne

0,419- Potrzeba akceptacji społ. 0,409- Ekstrawersja 0,646- Ugodowość 0,412- Sumienność 0,541- Aktywność 0,410- Towarzyskość 0,377

Związek sumienności ( NEO-FFI ) z innymi cechami psychicznymi instruktorów.

Korelacje dodatnie:- Ekspozycja społeczna 0,673- Ogólne kompetencje

społeczne 0,540- Intymność 0,316- Potrzeba akceptacji społecznej

0,480- Ekstrawersja 0,516- Otwartość 0,342- Towarzyskość 0,343- Ugodowość 0,281- Aktywność 0,213

Korelacje ujemne: - Lęk – cecha 0,541- Lęk – stan 0,400- Neurotyczność 0,496- Niezadowolenie 0,416- Strach 0,598- Agresja 0,360- Zewnętrzne poczucie kontroli

0,397- Ugodowość 0,281- Złość 0,280- Aktywność 0,213

Specyficzne cechy psychiczne do wykonywania zawodu instruktora i egzaminatora:

• Przygotowanie zawodowe, ambicje zawodowe, gotowość do stałego podnoszenia kwalifikacji.

• Stosunek do pracy: odpowiedzialność, sumienność, samodzielność.• Kompetencje społeczne, w szczególności w sytuacjach ekspozycji

społecznej. • Wewnętrzne poczucie kontroli.• Ekstrawertywność.• Zdolności i umiejętności pedagogiczne.• Wyższa od przeciętnej sprawność psychofizyczna.• Brak lęku.• Brak cech neurotyzmu.• Brak skłonności do zachowań ryzykownych.• Brak agresji w ruchu drogowym.