Wprowadzenie 1

2015, vol. 3, no. 7

Spis treści

Wprowadzenie (Grażyna Krzyminiewska) ......................................................................... 3Halina ZborońEkonomia społeczna a ekonomia rynku – alternatywa czy dopełnienie? ...................... 7Karolina NowakDezintegracja aksjologiczna ekonomii społecznej ............................................................. 20Justyna Lewandowska-BratekWspółczesna gospodarka społeczna jako odpowiedź na niezaspokojone potrzeby społeczne Polaków ................................................................................................................. 35

Włodzimierz Kaczocha, Jan SikoraGospodarcze społeczeństwo obywatelskie – podmioty ekonomii społecznej ............... 57Anna WaligóraSpołeczne umocowanie przedsiębiorczości społecznej ..................................................... 72Michał LitwińskiSatysfakcja z pracy w podmiotach ekonomii społecznej i firmach społecznie odpo-wiedzialnych ............................................................................................................................ 82Joanna SchmidtSpecyfika zarządzania ludźmi w organizacjach pozarządowych jako szczególnym ty-pie podmiotów ekonomii społecznej ................................................................................... 99Anna Hnatyszyn-DzikowskaDostarczanie dóbr publicznych przez przedsiębiorstwa społeczne – zarys problema-tyki ............................................................................................................................................ 116Wiktoria DomagałaPodmioty ekonomii społecznej a równość płci na rynku pracy ...................................... 129Mariusz PiotrowskiPrawny charakter zbiórek publicznych ................................................................................ 149Magdalena KowalczykRola rachunku wyników w organizacjach pozarządowych .............................................. 164

2 Wprowadzenie

Henryk MrukZasady marketingowego zarządzania organizacjami społecznymi ................................. 177Barbara KrykProjekt modelu wsparcia na rynku pracy młodzieży zagrożonej wykluczeniem spo-łecznym – wyniki ewaluacji .................................................................................................. 190

Wprowadzenie 3

WPROWADZENIE

Rozwój gospodarki społecznej, jaki ma miejsce w ostatnich dekadach, skła-nia do szerokiej refleksji nad jej funkcjonowaniem. Znaczący obszar dyskusji wiąże się z podejściem normatywnym koncentrującym uwagę na zasadach, na jakich opiera się działalność podmiotów ekonomii społecznej oraz ich prawno-organizacyjnymi aspektami. Mamy do czynienia ze ścieraniem się odmiennych stanowisk i ujęć teoretycznych, pojawiają się nowe idee i kon-cepcje, które stanowią intelektualną podstawę do tworzenia polskiego mo-delu ekonomii społecznej.

Prezentowany numer STUDIA OECONOMICA POSNANIENSIA zaty-tułowany Społeczny i ekonomiczny wymiar działalności podmiotów ekonomii społecznej jest poświęcony wielorakim problemom z tym związanym. Istotą publikacji jest próba spojrzenia na działalność podmiotów ekonomii spo-łecznej z perspektywy ekonomicznej, filozoficznej i socjologicznej, gdyż, zdaniem Autorów, rozważanie kwestii ich oddziaływania we współczesnych warunkach gospodarowania, zarówno dla społeczności lokalnych, jak i lo-kalnych gospodarek, pozwoli na uczestniczenie w dialogu na temat społecz-nej wartości ekonomii społecznej.

W opracowaniu poszczególni autorzy nawiązują do wybranych proble-mów wskazanych obszarów. Pierwszy z nich, na który składa się pięć artyku-łów, przede wszystkim odnosi się aksjologicznych i socjologicznych założeń niezbędnych dla tworzenia ekonomii społecznej.

Głosem dyskusji w tym nurcie rozważań są artykuły Haliny Zboroń, Karoliny Nowak, Justyny Lewandowskiej-Bratek, Włodzimierza Kaczochy i Jana Sikory oraz Anny Waligóry. Halina Zboroń w artykule zatytułowanym Ekonomia społeczna a ekonomia rynku – alternatywa czy dopełnienie?, zwra-ca uwagę na specyfikę ekonomii społecznej, gdzie równorzędne traktowanie celów ekonomicznych i społecznych powoduje, że taka postać gospodarowa-nia nie znajduje zadowalającego objaśnienia w teoriach ekonomii głównego nurtu. Rozważając ten problem, Autorka przedstawia argumenty na rzecz tezy, że racjonalność przedsiębiorczości społecznej ujawnia się w odniesie-niu do szerokiego kontekstu dobra społecznego. Karolina Nowak z kolei (Dezintegracja aksjologiczna ekonomii społecznej) przyjmuje kulturową per-spektywę badawczą w odniesieniu do praktyki gospodarczej, przede wszyst-

4 Wprowadzenie

kim w kontekście regulowania owej praktyki przez respektowane społecz-nie – historycznie zmienne – przekonania normatywno-dyrektywne. Dla Justyny Lewandowskiej-Bratek artykuł Współczesna gospodarka społeczna jako odpowiedź na niezaspokojone potrzeby społeczne Polaków, to możliwość zaprezentowania głównych źródeł kształtujących polską gospodarkę spo-łeczną oraz, przynajmniej częściowo, wskazania na jej potencjał ekonomicz-ny i społeczny. Z kolei Włodzimierz Kaczocha i Jan Sikora konfrontują istotę podmiotów ekonomii społecznej z gospodarującym społeczeństwem obywa-telskim. W artykule Gospodarcze społeczeństwo obywatelskie – podmioty eko-nomii społecznej przedstawiają rozumienie tego pojęcia, wskazując na kultu-rowe (etyczne) i historyczne uwarunkowania rozwoju idei gospodarowania, które tworzą podstawy obecnego modelu funkcjonowania podmiotów eko-nomii społecznej. Anna Waligóra koncentruje uwagę na przedsiębiorczości społecznej wskazując, że aktywność ekonomiczna jednostek i grup społecz-nych prowadzi nie tylko do akumulacji dóbr materialnych (finansowych), ale także i pozamaterialnych, czyli niezwykle cennego do rozwoju kapitału społecznego (Społeczne umocowanie przedsiębiorczości społecznej).

Aspekty ekonomiczne, związane z procesami zarządzania, prawno-or-ganizacyjne ramy działalności podmiotów ekonomii społecznej poruszane są w artykułach kilku autorów. Michał Litwiński w artykule zatytułowanym Satysfakcja z pracy w podmiotach ekonomii społecznej i firmach społecznie odpowiedzialnych podejmuje próbę określenia satysfakcji z pracy w podmio-tach ekonomii społecznej w firmach prywatnych, które opierają swoją dzia-łalność na zasadach społecznie odpowiedzialnych. Joanna Schmidt analizu-je specyfikę zarządzania ludźmi w podmiotach ekonomii społecznej, gdzie przedstawia koncepcje zarządzania organizacją pozarządową oraz wskazuje na istotne obszary zarządzania zasobami ludzkimi w sektorze ekonomii spo-łecznej, ich rolę oraz stosowane w organizacjach narzędzia. Anna Hnaty-szyn-Dzikowska (Dostarczanie dóbr publicznych przez przedsiębiorstwa spo-łeczne – zarys problematyki), pisząc o dostarczaniu dóbr publicznych przez przedsiębiorstwa społeczne, wskazuje na: konieczność doprecyzowania ram współpracy (kompetencji, odpowiedzialności) między przedsiębiorstwami społecznymi, sektorem publicznym i prywatnym; udoskonalenie systemu prawnego regulującego działanie przedsiębiorstw społecznych; wzmocnie-nie ich mechanizmów organizacyjnych oraz zwiększenie zainteresowania ze strony władz politycznych, co pozwoli, Jej zdaniem, na efektywne zaspokoje-nie różnorodnych potrzeb w zakresie konsumpcji dóbr publicznych; zwięk-szenie i dywersyfikację źródeł finansowania dóbr publicznych; zmniejszenie kosztów i poprawę wydajności oraz poziomu dystrybucji dóbr publicznych,

Wprowadzenie 5

a także skoncentrowanie na interesach słabszych grup społecznych. Wiktoria Domagała artykułem Podmioty ekonomii społecznej a równość płci na rynku pracy przyjmuje perspektywę płci jako determinantę projektów realizowa-nych przez ekonomię społeczną, wskazuje na zakres oddziaływania niniej-szych projektów, charakteryzuje ich prawidłowości oraz potencjalne bariery.

Mariusz Piotrowski w artykule Prawny charakter zbiórek publicznych odnosi się do prawnych norm zbiórek publicznych jako znanej i od lat praktykowanej metody gromadzenia datków na cele społecznie użyteczne. Artykuł Rola rachunku wyników (rachunku zysków i strat) w organizacjach pozarządowych Magdaleny Kowalczyk to próba przedstawienia propozycji zmian w rachunku wyników dla organizacji pozarządowych, które nie pro-wadzą działalności gospodarczej, i rachunku zysków i strat sporządzane-go przez organizacje prowadzące działalność gospodarczą. Z kolei Henryk Mruk omawia Zasady marketingowego zarządzania organizacjami społecz-nymi, wskazując, że skuteczna działalność tych organizacji wymaga stosowa-nia właściwej koncepcji marketingu i przedstawia reguły sprawnego zarzą-dzania nimi w tym zakresie. Artykuł Barbary Kryk Projekt modelu wsparcia na rynku pracy młodzieży zagrożonej wykluczeniem społecznym – wyniki ewaluacji badań projektowych to opis zbudowanego innowacyjnego modelu aktywizacji zawodowej młodzieży.

Zaprezentowane w poniższym tomie artykuły nie wyczerpują całej złożo ności ekonomiczno-społeczno-aksjologicznych aspektów „istnienia” ekonomii społecznej. Wskazują na wyzwania, jakie stoją przed podmio-tami ekonomii społecznej, stanowią asumpt do rozważań co do kierunku dalszych badań nad ich działalnością i funkcjonowaniem we współczesnych realiach gospodarczych.

Grażyna Krzyminiewska

6 Wprowadzenie