Skuteczna interwencja wobec agresji i przemocy w szkole

Szkolenie rady pedagogicznej

1

Cele szkolenia• zapoznanie nauczycieli z rodzajami interwencji

wobec sprawców aktów agresji i przemocy• przedstawienie możliwości prawnych postępowania

w sytuacjach kryzysowych• pokazanie sposobów pracy wychowawczej (i

częściowo również terapeutycznej) z uczestnikami aktów agresji i przemocy

• zachęcenie zespołu do doskonalenia kompetencji i umiejętności psychopedagogicznych

2

Przyczyny agresji i przemocy w szkole

• szkoły są słabo strzeżone – brak dorosłych (nauczycieli) w „miejscach przemocy” (szatniach, toaletach, przy wejściu do szkoły)

• szkoły są często otwarte dla obcych – brak ochrony czy monitoringu przy drzwiach wejściowych

• nauczyciele bywają lekkomyślni – pozostawianie uczniów bez opieki w salach lekcyjnych i na korytarzach

• istnieje przyzwolenie na agresywne zachowania – brak reakcji dorosłych na przejawy agresji, stosowanie przez nich agresji wobec uczniów

• przemoc jest dostrzegana, ale nauczyciele i uczniowie nie wiedzą, jak się wobec niej zachować (brak strategii)

• zachowania destrukcyjne pozostają nieujawnione – strach uczestników zdarzeń

• system sankcji jest zbyt pobłażliwy lub stosowany niekonsekwentnie – brak lub zbyt niskie kary dla sprawców

3

Co zapewnia skuteczną interwencję wobec zachowań agresywnych

i przemocowych?

• system norm szkolnych i sankcji za ich naruszanie • kodeks postępowania wobec sprawców• odpowiednie przygotowanie kadry• współpraca z instytucjami pozaszkolnymi

4

Agresja i przemoc – rodzaje interwencji

• interwencja w szkole – np. rozmowa wyjaśniająca, sankcje, rozmowa z rodzicami uczniów, praca z grupą klasową

• powiadomienie policji lub innych instytucji

5

Postępowanie wobec uczestników aktów agresji i przemocy

• przerwanie aktu agresji lub przemocy• zatrzymanie sprawcy• udzielenie pomocy ofierze• przeprowadzenie rozmowy wyjaśniającej • zastosowanie wobec sprawcy sankcji• naprawienie szkody przez sprawcę• zdiagnozowanie sprawcy i ofiary• zaplanowanie z nimi pracy indywidualnej• przeprowadzenie zajęć warsztatowych z grupą klasową • podjęcie współpracy z rodzinami sprawcy i ofiary

6

Ćwiczenie sprawdzające

– Jak radzicie sobie w sytuacjach ryzykownych?

7

Różnice między agresją a przemocą

Agresja• zachowanie jest jednorazowe• układ sił sprawcy i ofiary jest

zbliżony• ofiara jest często przypadkowa• zachowanie ustaje, gdy

emocje zostaną rozładowane lub cel osiągnięty

• sprawca może stać się ofiarą innego sprawcy

Przemoc• zachowanie stale się powtarza• sprawca ma przewagę nad

ofiarą• ofiara jest starannie wybrana,

zawsze ta sama• zachowanie utrwala się• sprawca i ofiara są

usztywnione w swoich rolach i ciągle je odgrywają

8

Cechy ofiar przemocyOfiara pasywna• wrażliwa• nieśmiała• niepopularna wśród

rówieśników• bez przyjaciół• niepewna siebie• o odmiennym wyglądzie lub

cechach• blisko dorosłych

Ofiara prowokująca• rozkojarzona• niespokojna• nadaktywna• irytująca otoczenie• konfliktowa

9

Cechy sprawców Agresja instrumentalna

• jest pozbawiony skrupułów • ma zablokowane emocje• ma niskie poczucie własnej

wartości • wierzy, że dzięki stosowaniu

agresji osiągnie sukces• nie zna innych sposobów

samorealizacji

Agresja emocjonalna

• ma niskie poczucie własnej wartości

• przeżywa głębokie frustracje i silny stres

• nie potrafi się sprawnie komunikować z otoczeniem, rozładowywać negatywnych emocji ani konstruktywnie rozwiązywać problemów

10

Ćwiczenie

– Jak dokonać poprawnej diagnozy ucznia-ofiary lub ucznia-sprawcy

11

Przerwa15 minut

12

Postępowanie wobec sprawcy

Agresja instrumentalna• konsekwentne karanie

przejawów agresji • konsekwentne

wynagradzanie prospołecznych zachowań,

• trening umiejętności społecznych (grupy, które się tworzy, aby uwrażliwiać na innych)

Agresja emocjonalna• trening kontrolowania złości• ćwiczenie empatii• uczenie społecznie

akceptowanych form radzenia sobie z napięciem

13

Jak pracować z uczniem-ofiarą?• skonfrontować go ze sprawcami i doprowadzić

do zadośćuczynienia z ich strony• uświadomić mu, że przyjął rolę ofiary i pomóc

przełamać schematy myślowe sprzyjające tej postawie• pomóc mu wzmocnić poczucie własnej

wartości oraz poczucie bezpieczeństwa• uczyć go zaspokajania własnych potrzeb• uczyć go, jak powinien zachowywać się

w sytuacjach zagrożenia, bronić przed aktami przemocy i gdzie może szukać pomocy

• rozwijać u niego asertywność

14

Umiejętności pomagające przeciwstawiać się przejawom

agresji i przemocy • komunikacja interpersonalna• asertywność• odpowiedzialność• wrażliwość• empatia• radzenie sobie z trudnymi emocjami• odporność na stres• odwaga• współpraca

15

Zawieranie kontraktów z uczniem-sprawcą – wskazówki

Określ i zapisz w kontrakcie:• jakie zachowania ucznia-sprawcy są

niedozwolone• do czego zobowiązuje się uczeń (forma

zadośćuczynienia, zmiana postępowania, praca nad wybranymi aspektami swojej osobowości)

• jak ma wyglądać jego relacja z uczniem-ofiarą• do czego zobowiązują się rodzice ucznia-sprawcy

(poświęcenie mu większej ilości czasu, rozmawianie z nim o jego problemach, systematyczny kontakt z wychowawcą)

16

Działania interwencyjne wobec sprawców

– instytucje pozaszkolne

• powiadomienie policji (lub sądu rodzinnego)• ustalenie okoliczności zdarzenia• decyzja sądu o zastosowaniu

działań korekcyjnych

17

Działania korekcyjne wobec sprawców – instytucje pozaszkolne• upomnienie• zobowiązanie do określonego postępowania (np. przeproszenia

ofiary)- uczestnictwo w zajęciach wychowawczych lub terapeutycznych, - powstrzymanie się od przebywania w pewnych środowiskach/miejscach

• ustanowienie nadzoru odpowiedzialnego rodziców/opiekunów lub kuratora

• skierowanie do instytucji o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym

• umieszczenie w rodzinie zastępczej, ośrodku (np. wychowawczym, socjoterapii) lub zakładzie poprawczym

• zastosowanie innych środków, np. przewidzianych w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym

18

Jakie umiejętności i kompetencje powinni posiadać nauczyciele, aby skutecznie interweniować wobec

przejawów agresji i przemocy?

19

Kompetencje i umiejętności psychopedagogiczne nauczycieli

• umiejętność identyfikacji problemu i uczestników aktu agresji lub przemocy

• znajomość przepisów (norm szkolnych, statutu szkoły, przepisów oświatowych i karnych)

• podstawowa wiedza z zakresu psychologii• odporność na stres• opanowanie• umiejętności interpersonalne• konsekwencja w postępowaniu• samokształcenie (obserwacja, analiza, zmiana)• dokształcanie (warsztaty, kursy, studia podyplomowe)

20

Podsumowanie

– Czy wszystkie cele szkolenia zostały osiągnięte? (Które nie?)

– Co dały wam zajęcia? Dlaczego?

– Czego w nich zabrakło?

21