Skuteczna edukacja małego ucznia – organizacja, metody i formy pracy

nauczyciela

Jak organizować proces

uczenia się

w kluczowym momencie

rozwoju dziecka?

Na początek… • Budowanie u dzieci poczucia własnej wartości.

• Stwarzanie sytuacji do popełniania błędów: bezpiecznie

i mądrze.

• Organizacja klasowej przestrzeni – przyjaznej i bezpiecznej.

• Skorzystać z rozwiązań przedszkola.

Diagnoza gotowości szkolnej

Gotowość dziecka do podjęcia nauki w szkole jest jednym

z najważniejszych czynników, jaki musi być spełniony, aby

zagwarantować uczniom sukces na miarę jego możliwości

I potrzeb w klasie I.

Trzeba mieć świadomość na jakim

fundamencie budujemy,

żeby nie przeciążyć

i nie doprowadzić do katastrofy!

Gotowość do nauki w szkole - ważny warunek

osiągania sukcesów w szkole

• dostarcza nauczycielowi informacji na temat wiadomości,

umiejętności oraz poziomu rozwoju emocjonalnego

i fizycznego dzieci,

• pozwala indywidualnie osądzić, co już wie, a czego jeszcze

musi się nauczyć,

• ma wesprzeć ucznia, co już dobrze zrobił, a nad czym musi

popracować

Co jeszcze musi wiedzieć nauczyciel

o swoim uczniu?

• musi odkryć posiadane przez niego zdolności i zainteresowania,

• musi określić:

- jego cechy i temperament,

- styl uczenia się (wzrokowcy, słuchowcy, kinestetycy),

- rodzaj dominującej inteligencji,

- motywację, potrzeby i aspiracje,

• dostosować proces nauczania

do procesu uczenia się.

Diagnoza jest podstawą wszelkich

działań dydaktyczno-wychowawczych

• Na jej podstawie nauczyciel planuje pracę i dobiera

odpowiednie metody nauczania

• Każdy najmniejszy sukces musi być przez nauczyciela

zauważony, doceniony i nagrodzony.

• Należy unikać komentarzy typu: nie umiesz, nie potrafisz –

działają demotywująco, zakłócają rozwój, są przyczyną

porażek i fobii szkolnej.

• Diagnoza jest podstawą do indywidualizacji pracy z uczniem.

Każde dziecko ma własny,

niepowtarzalny „schemat rozwojowy” • Trudności, jakie stawia się przed dzieckiem, powinny być tak

zorganizowane i przedstawione, by dziecko oceniało je jako

możliwe do pokonania.

• Zbyt trudne zadania zniechęcają

dziecko do podjęcia

jakiejkolwiek próby

zmierzenia się z nim.

Strefa najbliższego rozwoju dziecka (L. Wygotski)

Zadania, które dziecko potrafi wykonać samodzielnie

Zadania, które dziecko potrafi wykonać pod warunkiem, ze asystuje mu dorosły

Zadania, które bez względu na pomoc, są dziecku niedostępne

Uczenie się i nauczanie to wspólna aktywność

dziecka i nauczyciela w strefie najbliższego

rozwoju.

Droga od przedmiotu do dziecka i od

dziecka do przedmiotu prowadzi przez drugiego

człowieka

(L. Wygotski)

Metody to sposoby osiągania celów

Dobierając metody do pracy z dziećmi należy kierować się

następującymi zasadami:

• Dziecko powinno uczyć się przez działanie

• Metody powinny być dla dzieci atrakcyjne i adekwatne do ich

poziomu, wiedzy i umiejętności

• Dobór metod zależy od treści, które mają realizować

Na metody trzeba mieć swoje sposoby

Sześciolatek uczniem klasy I

• Podstawową i dominującą formą działalności i aktywności

dziecka w młodszym wieku szkolnym jest zabawa.

• Proces nauczania powinien być związany z zabawą

(manipulacyjne, konstrukcyjne, tematyczne, dydaktyczne

i ruchowe).

Metody przygotowujące do nauki

czytania i pisania

• Metoda Hanny Tymichowej – wspomaga osiąganie

gotowości do nauki pisania.

• Program Marianne Frostig – rozwija percepcję wzrokową.

• Metoda Dobrego Startu Marty Bogdanowicz –

usprawnianie czynności analizatorów: wzrokowego,

słuchowego i kinestetyczno – ruchowego czyli integracji

percepcyjno – motorycznej ważnej w procesie kształtowania

u dzieci gotowości do czytania i pisania.

Metody przygotowujące do nauki

czytania i pisania • Naturalna Nauka Języka – metoda nowozelandzka – oparta

na rozwijaniu i pogłębianiu chęci dziecka do nauki, zarówno

czytania, jak i kreślenia symboli graficznych.

• Metoda fonetyczno – literowo –barwna Bronisława

Rocławskiego – jednoczesne połączenie techniki płynnego

czytania ze zrozumieniem z nauką pisania poprzez stosowanie

zabawowych form pracy.

• Metody i techniki Celestyna Freineta – wprowadzając dziecko

w świat pisma i czytania proponuje „naturalną metodę czytania”

Metody przygotowujące do nauki

czytania i pisania

• Odimienna metoda nauki czytania – Ireny

Majchrzak – celem nauki czytania jest

rozumienie sensu i znaczenia poszczególnych

słów, a nie pozbawionych znaczenia

oddzielnych liter, dlatego dziecko poznaje

przede wszystkim wyrazy, a następnie litery,

z których są zbudowane.

Przykłady zabaw

• Zabawa „Moje stopy" - dzieci obrysowują kontury swoich stóp,

wycinają, wpisują swoje imiona. „Deszcz stóp” - szablony zostają

rozrzucone po całej sali – zadaniem dziecka jest odszukanie swoich

stóp, poprawne stanięcie lewą i prawą stopą. Wygrywa ten, kto

szybciej stanie na swoich "stopach".

• Robimy buty – kartonowe stopy dzieci ozdabiają według uznania,

wykorzystując różnorodny materiał. Nacinają buty, robią 3 pary

symetrycznych dziurek.

• Uczymy się sznurować i wiązać buty – kupują dużo sznurka.

W klasie dzieci odmierzają wspólną miarą dwie sznurówki. Uczą się

sznurować buty i wiązać kokardki.

Przykłady zabaw • Zabawa "Skreślanka - rzeczowniki".

dom lokomotywa

• Zabawa „Potrafię czytać z zamkniętymi oczami” - próby

odczytywania ciałem liter, gdy nauczyciel (lub drugie dziecko)

dokonuje zapisu na plecach dziecka.

Przykłady zabaw

• Zabawa „Pory roku” –

W L J Z

• Wybór wyrazów odpowiadających danej porze roku

• Pantomima

• Dalsze działania w grupach (a także indywidualna)

- grupy wykonują pracę plastyczną o swojej porze roku,

- przyklejają zebrane napisy w odpowiednie miejsca.

- układają zdania, rymowanki, zapisują, śpiewają piosenki itp.

Rozwój procesów poznawczych wg. J. Piageta

• Do 2 roku życia – okres inteligencji sensoryczno-motorycznej

– poznawanie świata poprzez zmysły i działanie w przestrzeni

• Od 2 do 7 roku życia – okres wyobrażeń przedoperacyjnych

• Od 7 do 11 roku życia – okres operacji konkretnych

- dziecko używa operacyjnego rozumowania, gdy może

manipulować konkretami

• Od 11 roku życia – okres rozumowania operacyjnego na

poziomie formalnym, czyli tak jak dorosły

Rozwój procesów poznawczych wg. J. Brunera

• Reprezentacja enaktywna – oparta na działaniu, zmiany

dokonywane na realnych obiektach w toku własnych doświadczeń.

(działanie)

• Reprezentacja ikoniczna – oparta na wyobrażeniach, człowiek

odkrywa prawidłowości w wyobraźni.

(wyobraźnia)

• Reprezentacja symboliczna – oparta na symbolach – człowiek

odkrywa prawidłowości w działaniach na symbolach

(pamięć)

Metody przygotowujące do nauki

matematyki • Dziecięca matematyka E. Gruszczyk - Kolczyńskiej

i E. Zielińskiej – ma na celu:

- wspomaganie rozwoju umysłowego dziecka w tym

inteligencji operacyjnej

- kształtowanie odporności emocjonalnej potrzebnej do

pokonywania trudności

- rozwijanie umiejętności matematycznych przydatnych

w życiu codziennym

Przykłady zabaw

• Wychwytywanie regularności wyklaskanych, wystukanych

i kontynuowanie dostrzeżonych regularności

Klaszcze 2x, stuka 1x i powtarza układ 4x

• Stosowanie dostrzeżonych regularności w innych sytuacjach

klaszcze 2x, stuka 1x i powtarza ten układ rytmiczny 4x – dzieci

układają to co usłyszały z zachowaniem rytmu, ale

z wykorzystaniem różnych kartoników i patyczków

• Nauczycielka układa rytm:

Pyta dzieci, kto potrafi wystukać, wyklaskać, zaśpiewać to co ułożyła?

Przykłady zabaw

• Dodawanie i odejmowanie z wykorzystaniem „Maszyny

matematycznej”

Cele:

- Kształtowanie umiejętności dodawania i odejmowania, liczenie na zbiorach zastępczych i w pamięci.

- Wdrażanie dzieci do radzenia sobie z zadaniami okienkowymi.

Metody przygotowujące do nauki

matematyki Metoda Numicon – nowatorski program nauczania pojęć i działań

matematycznych za pomocą specjalnie zaprojektowanych kształtów.

Cele:

- wspomaganie dzieci w rozwijaniu bogatych obrazów pojęciowych

liczb

- przyswojenie pojęcia liczby i dostrzeganie związków zachodzących

między liczbami, aby zrozumieć arytmetykę

- zapewnienie dzieciom pewności siebie pod

względem myślenia i rozumowania

matematycznego

Przykłady zabaw

Dopełnianie do dziesięciu Porównywanie elementów

w zbiorach

Ważne w nauczaniu matematyki

• Manipulowanie przedmiotami jest niezbędne do prawidłowego

kształtowania umiejętności i wiedzy z matematyki.

• Większość 6-latków rozumuje na poziomie operacji konkretnych,

dlatego warto zrezygnować w klasie I ze zbiorów, grafów, drzewek.

Pamiętajmy!

Nie da się zastąpić, nawet najlepszą ilustracją,

tego co dziecko może zrobić z przedmiotami

Metody pobudzające

i inspirujące twórczą aktywność

• Pedagogika zabawy

Cele:

- wzmacnianie poczucie akceptacji i bezpieczeństwa,

- budowanie atmosfery zaufania w grupie

- ułatwianie członkom grupy wzajemnej komunikacji

i nawiązywania kontaktów

- Następuje pełna integracja grupy

Metody pobudzające

i inspirujące twórczą aktywność

• Metoda projektu edukacyjnego

Cele:

- kształtowanie umiejętności planowania i organizacji pracy

własnej uczniów, zbierania i selekcjonowania informacji,

- kształtowanie umiejętności rozwiązywania problemów, pracy

w grupie, podejmowania decyzji, oceniania, komunikowania

się.

Metody pobudzające

i inspirujące twórczą aktywność

• Metody aktywizujące

- Rozwijanie wielu cech osobowości, takich jak: pamięć, wyobraźnia,

spostrzegawczość, samodzielność, dociekliwość, wytrwałość,

kreatywność.

- Przyswojenie bez trudu wiedzy, często w formie zabawy.

- Wdrażanie własnych pomysłów.

- Planowanie i organizowanie własnego uczenia się.

- Komunikowanie się i wymiana poglądów na różne tematy.

- Rozwiązywanie problemów w sposób twórczy.

- Efektywne współdziałanie w zespole, podejmowanie działań.

Metody pobudzające

i inspirujące twórczą aktywność

• Techniki twórczego myślenia

- rozwijanie wrażliwości na problemy, zaciekawienia, giętkości

i płynności myślenia,

- tworzenie wyobrażeń, kombinowanie, tolerowanie

wieloznaczności,

- doskonalenie umiejętności koncentracji na zadaniu,

- kształtowanie umiejętności wyrażania swoich myśli i uczuć.

Metody pobudzające

i inspirujące twórczą aktywność • Narzędzia myślowe TOC – to uniwersalny program edukacyjny

w formie trzech prostych narzędzi graficznych

– Chmurka, Gałąź logiczna, Drzewko Ambitnego Celu

Założenia:

Te trzy narzędzia można zastosować do

- określania związków przyczynowo-skutkowych

- planowania pracy

- podejmowanie samodzielnych decyzji przez uczniów i przewidywanie

ich konsekwencji

- poprawnej komunikacji w klasie

- analizy konfliktów i umiejętność znajdowania ich rozwiązań

Metody zajęć ruchowych

(podział wg. W. Gniewkowskiego) • Metody twórcze

- metoda opowieści ruchowej

- gimnastyki twórczej R. Labana

- metoda pracy szkolnej K. Orffa

- gimnastyka rytmiczna A. M. Kniessów

• Metody odtwórcze

- zabawy naśladowcze

- metoda zabawowo-naśladowcza

- metoda zadaniowa (bezpośredniej celowości ruchu)

- metoda ścisła

Metody i formy intensyfikujące zajęcia

ruchowe

- metoda stacyjna

- metoda zadań dodatkowych

- tory przeszkód i ścieżki zdrowia

- wiązanie ruchu z muzyką i rytmem

- praca w małych grupach

- współzawodnictwo jako doping do intensywniejszego

wysiłku

Relaksacja odprężająca

wg. Anny Pollender • Metoda relaksu oparta o formę bajki, z którymi dzieci chętnie się

identyfikują.

• Możliwość układania bajek i opowiadań przez nauczyciela.

• Jej celem jest rozładowanie napięć i sprowadzenie uczucia spokoju

i bezpieczeństwa.

• Należy zadbać o to, by dzieci leżały

wygonie na kocykach lub dywanie.

• Słowom nauczyciela może towarzyszyć

wyciszająca, relaksująca muzyka.

I jeszcze o pracy w grupie…

Wyniki badań w klasach III

53% czasu – praca z całą klasą

42% czasu – praca indywidualna

4% czas – praca w grupach

1% czasu – praca w parach

I jeszcze o pracy w grupie… Zalety pracy z grupach:

• Dzieci rozmawiają ze sobą, werbalizują swoje przemyślenia

• Każdy w grupie może przedstawić swoje pomysły, wszystkie

pomysły są ważne, trzeba uszanować każdy pomysł.

• Uczniowie przekonują się, że rozwiązanie zadania wymaga

czasu oraz podejmowania wielu prób

• W czasie pracy w grupie uczniowie mają okazję doświadczyć,

że czegoś nie rozumieją, więc trzeba to jeszcze raz przemyśleć

• Dzieci chcą zrozumieć rozwiązanie zadania

Jak pracować w zróżnicowanym zespole klasowym?

• Planować zadania do pracy samodzielnej, w parach oraz zespołach

o różnej wielkości.

• Wykorzystywać różne źródła informacji i zachęcać do ich

samodzielnego wyszukiwania.

• Tworzyć sytuacje i zadania dające szansę na uzupełnienie braków

i ćwiczenie słabiej opanowanej umiejętności.

• Tworzyć sytuacje i zadania dające szansę

na rozwijanie zainteresowań, uzdolnień

i doskonalenie jakiejś umiejętności.

Jak pracować w zróżnicowanym zespole klasowym? • Różnicować formę pomocy dzieciom stosownie do okoliczności.

• Rozmawiać z dzieckiem, które sobie nie radzi i podkreślać postępy,

jakie robi, nie porównywać dziecka z innymi dziećmi, nie

zawstydzać go, nie poganiać. O trudnościach rozmawiać

z dzieckiem „w cztery oczy”, a nie publicznie.

• Zaplanować monitoring postępów dzieci w procesie edukacji.

• Rozmawiać z dzieckiem o jego postępach.

• Rozmawiać z rodzicami o zmianach

i postępie w funkcjonowaniu dziecka

• Stosować różne formy eksponowania

osiągnięć dzieci.

Jak pracować w zróżnicowanym zespole klasowym?

• Konstruowanie różnych i elastycznych ofert edukacyjnych

• Dopasowywanie oferty edukacyjnej do poziomu i gotowości

różnych dzieci w klasie

• Udzielanie pomocy i wspieranie dzieci natrafiających na problemy

w realizacji oferty edukacyjnej

• Zaplanowanie monitorowania postępów dzieci w procesie

edukacyjnym

• Dokonywanie ewaluacji postępów dzieci, włączenie w ten proces

rodziców i dzieci (samoocena)

• Nawiązywanie kontaktu i współpraca z rodzicami dziecka

„Dajcie dzieciom narzędzia pracy, kredki i farby, fiszki do

samodzielnych poszukiwań, książki do czytania, ogród, nie

zapomnijcie o teatrze, a szkoła stanie się w mgnieniu oka

placem budowy i słowo praca nabierze całej wspaniałości

wiążąc prace manualną z umysłową i społeczną. W takich

warunkach dziecko będzie niezmordowanie poszukiwać,

realizować swoje pomysły, eksperymentować, uczyć się wyrastać

skupione, myślące, ludzkie. A wychowawca pójdzie za jego

przykładem”

Celestyn Freinet

Dziękuję za uwagę