Sieć Badawcza Łukasiewicz – COBRO – Instytut Badawczy Opakowań 02-942 Warszawa, ul. Konstancińska 11

ZAKŁAD EKOLOGII OPAKOWAŃ www.cobro.org.pl

Warszawa 04.06.2019

1

Krzysztof Wójcik

CERTYFIKACJA ZAWARTOŚCI ŹRÓDEŁ ODNAWIALNYCH

W OPAKOWANIACH

2

1. Znaki identyfikujące materiał opakowaniowy

2. Znaki potwierdzające spełnienie określonych wymagań lub kryteriów związanych z ochroną środowiska:

2.1. znaki przydatności do recyklingu

2.2. znaki biodegradowalności i przydatność do kompostowania

2.3. znaki dla opakowań wielokrotnego użytku

2.4. znaki potwierdzające zawartość surowców odnawialnych

2.5. znak redukcji CO2

3. Znaki określające zawartość w opakowaniu surowca wtórnego

4. Znaki przynależności do obowiązującego systemu organizacyjno-prawnego związanego z gospodarką odpadami opakowaniowymi

5. Znaki wskazujące na właściwe postępowanie z opakowaniem po jego wykorzystaniu

6. Inne, w tym stosowane przez producentów

Znakowanie opakowań związane z ochroną środowiska

Znaki związane z zawartością

oraz jej użytkowaniem

Znaki dotyczące opakowania, w

tym znaki związane z ochroną

środowiska

Znaki związane z transportem towarów:

etykiety logistyczne, znaki manipulacyjne

i dotyczące warunków transportu

un

Funkcja

informacyjna

opakowań

realizowana w

formie znaków

i symboli

graficznych oraz

piktogramów

3

4

Przykłady znaków związanych z zawartością

Znak potwierdzający spełnienie wymagań dyrektywy

„nowego podejścia” UE, dotyczącej danego wyrobu

Znak gwarantujący wskazaną na opakowaniu pojemność

lub masę

Znak umieszczany na opakowaniach kosmetyków, który

informuje, po jakim czasie od otwarcia jest on przydatny

do użycia

Znak wskazujący na umieszczenie dodatkowej informacji o

kosmetyku na dołączonej ulotce, nalepce, taśmie lub kartce

5

Znak Polskiego Godła Promocyjnego „Teraz Polska”, dla

produktów, usług o najwyższej jakości. Poza produktami i

usługami Kapituła Godła „Teraz Polska” nagradza również gminy

i przedsięwzięcia innowacyjne. W programie mogą uczestniczyć

przedsiębiorcy Państw Członkowskich Unii Europejskiej.

Znak Poznaj Dobrą Żywność informuje o wysokiej jakości

produktów żywnościowych. Udział Programie jest dobrowolny. W

programie mogą uczestniczyć przedsiębiorcy Państw

Członkowskich Unii Europejskiej.

Znak jakości Q dla wyrobów o wysokich parametrach jakościowych

(użytkowych, ergonomicznych, zdrowotnych) oraz niskiej materiało- i

energochłonności

Przykłady znaków związanych z zawartością

6

Przykłady znaków dotyczących opakowania

Znak jaki powinien towarzyszyć materiałom i wyrobom

przeznaczonym do kontaktu z żywnością

Znak który jest potwierdzeniem świadectwa fitosanitarnego

dla opakowań i palet drewnianych

Znak bezpieczeństwa dla opakowań towarów

niebezpiecznych

un

7

Znak „Chronić przed wilgocią”. Umieszcza się go na

opakowaniach transportowych z zawartością, w przypadkach

gdy powinny one być chronione przed wilgocią

Znak „Dopuszczalna liczba warstw piętrzenia”. Umieszcza się

go na opakowaniach transportowych z zawartością, dla

których powinna być ograniczona liczba warstw piętrzenia

podczas przechowywania i transportu

Znak „Ostrożnie, kruche!”. Umieszcza się go na opakowaniach

transportowych z zawartością zawierających towary tłukące

się, kruche, uszkadzające się przy wstrząsach i uderzeniach,

które należy chronić przed uderzeniami, wstrząsami i

spadkami podczas transportu i czynności manipulacyjnych

Przykłady znaków związanych z transportem towarów

Znak kodu kreskowego w systemie EAN-13

8

Znak „Przestrzegać zakres temperatury”. Umieszcza się go

na opakowaniach transportowych, których zawartość w

czasie transportu i składowania może ulec zniszczeniu, jeśli

znajdzie się w temperaturze przekraczającej określone

znakiem granice

Znak „Chronić przed nagrzaniem (ciepłem)”. Umieszcza

się go na opakowaniach transportowych z zawartością, gdy

podwyższenie temperatury otoczenia spowoduje

uszkodzenie lub zmianę właściwości opakowania lub

zawartości

Znak „Góra, nie przewracać” Umieszcza się go na

opakowaniach transportowych, których zmiana położenia

spowoduje uszkodzenie opakowań lub zawartości

Przykłady znaków związanych z transportem towarów

9 System identyfikacji opakowań z tworzyw sztucznych wprowadzony przez Amerykańskie Stowarzyszenie

Przemysłu Tworzyw Sztucznych - SPI (American Society of Plastics Industry) i jego modyfikacje

Politereftalan etylenu (Polyethylene terephthalate) Symbol PETE jest zwyczajowo używany w USA dla opakowań przydatnych do recyklingu, a PET dla opakowań wykonanych z politereftalanu etylenu

Polietylen dużej gęstości (High-density polyethylene) Drugi znak jest zwyczajowo stosowany przez producentów toreb z polietylenu dużej gęstości

Polichlorek winylu (Polyvinyl chloride)

Polietylen małej gęstości (Low density polyethylene) Znaki stosowane przez producentów toreb Znak dla opakowań z liniowego polietylenu małej gęstości

Polipropylen (Polypropylene)

Polistyren (Polystyrene)

Znak dotyczy opakowań wykonanych z innych polimerów, niż wymienione wcześniej, oraz opakowań wykonanych z kilku polimerów

1. Znaki identyfikujące materiał

10

DECYZJA KOMISJI EUROPEJSKIEJ 97/129/EC Dobrowolny system identyfikacji materiału

ANEKS I. Kod numeryczny i symbol dla tworzyw sztucznych

Materiał Symbol Kod numeryczny

Politereftalan etylenu PET 1

Polietylen wysokiej gęstości HDPE 2

Polichlorek winylu PVC 3

Polietylen niskiej gęstości LDPE 4

Polipropylen PP 5

Polistyren PS 6

7 do 19

ANEKS II. Kod numeryczny i symbol dla papieru i tektury

Materiał Symbol Kod numeryczny

Tektura falista PAP 20

Tektura inna niż falista PAP 21

Papier PAP 22

23 do 39

11 * Opakowania wielomateriałowe: C plus symbol materiału dominującego (C/ )

ANEKS VI. Kod numeryczny i symbol dla szkła

ANEKS VII. Kod numeryczny i symbol dla wielomateriałowych

Materiał Symbol Kod numeryczny

Szkło bezbarwne GL 70

Szkło zielone GL 71

Szkło brązowe GL 72

73 do 79

Materiał Symbol* Kod numeryczny

Papier i tektura/różne metale C/ 80

Papier i tektura/tworzywa sztuczne 81

Papier i tektura/aluminium 82

Papier i tektura/blacha stalowa ocynowana 83

Papier i tektura/tworzywa sztuczne/aluminium 84

Papier i tektura/tworzywa sztuczne/aluminium/blacha

stalowa ocynowana 85

86 do 89

Tworzywa sztuczne/aluminium 90

Tworzywa sztuczne/blacha stalowa ocynowana 91

Tworzywa sztuczne/różne metale 92

93 do 94

Szkło/tworzywa sztuczne 95

Szkło/aluminium 96

Szkło/blacha stalowa ocynowana 97

Szkło/różne metale 98

12

Pudełka z laminatu do płynnej żywności

75% tektura

20% LDPE

5% aluminium

75% tektura

25% LDPE

C/PAP 84

C/PAP 81

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 września 2014 r. w sprawie wzorów oznakowania opakowań (Dz. U. 2014, poz. 1298) obowiązuje od stycznia 2015

13

Tworzywa sztuczne

14

Układy wielomateriałowe

15

2.1. Znaki przydatności do recyklingu Znak wskazujący przydatność do recyklingu dla różnych

wyrobów, w tym opakowań, został określony w normie EN ISO

14021:2016. Jest on znany pod nazwą „Mobius loop”. Znak ten

jest graficzną formą deklaracji producenta o spełnieniu

wymagań w zakresie możliwości wykorzystania materiału do

recyklingu.

ISO 14021:2016 Environmental labels and declarations - Self-declared environmental claims (Type II environmental labelling) Polska norma PN-EN ISO 14021:2016-06 Etykiety i deklaracje środowiskowe - Własne stwierdzenia środowiskowe (Etykietowanie środowiskowe II typu)

2.Znaki potwierdzające spełnienie określonych wymagań lub kryteriów związanych z ochroną środowiska

16

Znak dla opakowań przydatnych

do recyklingu

W krajowym rozporządzeniu w sprawie wzorów oznakowania

opakowań zamieszczono znak przydatności do recyklingu

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 września 2014 r. w sprawie wzorów oznakowania opakowań (Dz. U. 2014, poz. 1298)

17

• W kraju od 1993 r. Sieć Badawcza Łukasiewicz – COBRO – Instytut

Badawczy Opakowań prowadzi promocję opakowań przydatnych do

ponownego przetwórstwa przez dobrowolny system ich certyfikacji.

• Jest to pierwsza w Polsce certyfikacja dotycząca oceny opakowań

pod kątem jednego z kryteriów ekologicznych. Producent opakowania,

który uzyskał certyfikat, jest uprawniony do nanoszenia na opakowaniu

specjalnego znaku

Znak przydatnych do ponownego przetwórstwa

18

Znak wprowadzony w 2015 r. we Francji. Wskazuje przydatność do recyklingu

The Triman recycling logo

19

Dla opakowań biodegradowalnych stosowane są znaki

informujące, że opakowanie spełnia wymagania przydatności do

kompostowania (recykling organiczny), potwierdzone

certyfikatem wydanym przez uprawnioną jednostkę certyfikującą.

Największe znaczenie w Europie ma certyfikacja prowadzona

w Niemczech przez DIN CERTCO w oparciu o normę EN 13432.

W Polsce uprawnienia DIN CERTCO do prowadzania certyfikacji

wyrobów przydatnych do kompostowania w warunkach

przemysłowych oraz przyznawania znaku „kompostowalny”

uzyskał Sieć Badawcza Łukasiewicz – COBRO – Instytut

Badawczy Opakowań w Warszawie. Umieszczenie na opakowaniu

znaku przydatności do kompostowania informuje, że powinno ono

podlegać systemowi zbiórki razem z bioodpadami (odpadami

organicznymi).

1.2. Znaki biodegradowalności oraz przydatności do

kompostowania

20

Znak informujący o tym, że opakowanie ulega biodegradacji i

nadaje się do kompostowania oraz uzyskało certyfikat DIN

CERTCO (polska i angielska wersja językowa)

21

22

BIOERG SA Pierwszy w Polsce certyfikat przydatności do kompostowania

23

System potwierdzeń biodegradowalności opakowań, ich

przydatności do kompostowania w warunkach przemysłowych oraz

kompostowania w kompostownikach przydomowych stosuje się w

Belgii.

Uzyskanie certyfikatu uprawnia do nanoszenia na opakowanich

znaków „OK biodegradable” , „OK compost” oraz „Home OK

compost”. Uprawnienia do stosowania takich znaków przyznaje

AIB-Vinçotte Group.

24

Znak informujący o tym, że materiał opakowania

ulega biodegradacji (AIB-Vinçotte Group)

Znak informujący o przydatności opakowania

do kompostowania (AIB-Vinçotte Group)

Znak informujący o przydatności opakowania do kompostowania w kompostownikach

przydomowych (AIB-Vinçotte Group)

25

Certyfikacja wyrobów biodegradowalnych w wodzie morskiej, wodzie, i w glebie prowadzona przez Vinçotte (BELGIA)

26

W USA przeprowadza się certyfikację przydatności do

kompostowania w oparciu o normę ASTM D6400. Logo

kompostowalności nadaje amerykańska Rada ds.

Kompostowania oraz Instytut Produktów

Biodegradowalnych w przypadku, gdy opakowanie spełnia

wymagania ww. normy.

27

W krajowym rozporządzeniu w sprawie określania wzorów

oznakowania opakowań zamieszczono znak dla opakowań

wielokrotnego użytku

*Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 września 2014 r. w sprawie wzorów oznakowania opakowań (Dz. U. 2014, poz. 1298)

Znak dla opakowań wielokrotnego użytku

2.3. Znaki dla opakowań wielokrotnego użytku

Obieg węgla

Certyfikacja wyrobów z udziałem surowców ze źródeł odnawialnych

28

System ten może być stosowany do wielu produktów, w całości lub częściowo wykonanych z materiałów pochodzenia naturalnego / polimerów / zasobów naturalnych (z wyjątkiem paliw stałych, ciekłych i gazowych).

Żeby ubiegać się o certyfikację, produkt musi zawierać co najmniej 30% węgla organicznego w przeliczeniu na suchą masę i co najmniej

20% węgla organicznego z zasobów odnawialnych.

Analiza oparta jest o normę

ASTM D6866, metody B lub C.

Certyfikacja wyrobów z udziałem surowców ze źródeł odnawialnych

29

Kiedy produkt zrobiony jest z więcej niż jednego materiału, wtedy producent zabiegający o certyfikację ma obowiązek certyfikować każdy materiał osobno.

Istnieje jednak możliwość certyfikacji grupy produktów, jeżeli wykonane są z jednego materiału, mają podobny kształt a jedyną różnicą jest ich rozmiar.

Certyfikacja wyrobów z udziałem surowców ze źródeł odnawialnych

30

31

Certyfikacja opakowań wytwarzanych z surowców odnawialnych

20-40% 40-60% 60-80%

>80%

2.4. Znaki potwierdzające zawartość surowców odnawialnych

Certyfikacja wyrobów z udziałem surowców ze źródeł odnawialnych

32

Program certyfikacji zawartości surowców odnawialnych w wyrobach opakowaniowych

W 2015 roku Sieć Badawcza Łukasiewicz –COBRO – Instytut Badawczy Opakowań wprowadził Program certyfikacji zawartości surowców odnawialnych w wyrobach opakowaniowych. Certyfikacja dotyczy wyrobów opakowaniowych wprowadzanych na rynek krajowy, które wytwarzane są z surowców odnawialnych lub z udziałem surowców odnawialnych. Celem certyfikacji jest określenie poziomu procentowego takich surowców a także udzielanie pozwolenia na stosowanie zarejestrowanych przez COBRO znaków towarowych.

33

34

Polska certyfikacja zawartości źródeł odnawialnych w opakowaniach

Do oceny materiałów opakowaniowych pod kątem udziału w nich surowców odnawialnych (biomasy) stosowane są badania w oparciu o metodę węgla 14C (promieniotwórczy izotop węgla), zawartą w normie ASTM D6866

Zakład Ekologii Opakowań w Sieci Badawczej Łukasiewicz – COBRO – Instytucie Badawczym

Opakowań

Przy certyfikacji wyrobów opakowaniowych stosowane są trzy graniczne przedziały procentowej zawartości źródeł odnawianych (biomasy) związane ze stosowaniem określonych znaków:

od 20,00 do 50,00 %

od 50,01 do 84,99 %

powyżej 85,00%

35

Program certyfikacji zawartości surowców odnawialnych w wyrobach opakowaniowych

36

W trakcie procesu certyfikacji uwzględniane są dwa wymagania dotyczące certyfikowanego wyrobu opakowaniowego. Pierwszy to minimalna zawartość całkowitego węgla organicznego - TOC, minimalna zawartość to 30 %. Drugi to zawartość węgla ze źródeł odnawialnych, która powinna przekraczać 20 % (pierwszy przedział graniczny).

Program certyfikacji zawartości surowców odnawialnych w wyrobach opakowaniowych

37

Przy stosowaniu wymienionych powyżej znaków nie określa

się ich wielkości, natomiast wymagane jest aby znak na

wyrobie opakowaniowym był wyraźny, widoczny, czytelny i

trwały nawet po otwarciu opakowania. Wymagane jest aby

na znaku był naniesiony nr certyfikatu, który poprzedza

symbol literowy określający wyrób opakowaniowy:

A - dotyczy opakowania,

B - elementu,

C - materiału opakowaniowego.

Program certyfikacji zawartości surowców odnawialnych w wyrobach opakowaniowych

38

Normy i dokumenty związane:

• PN-EN 13193:2002 Opakowania – Opakowania a

środowisko – Terminologia. Ustawa z dnia 13

czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i

odpadami opakowaniowymi (Dz. U. 2013 poz. 888).

• ASTM D6866 - 12 Standard Test Methods for

Determining the Biobased Content of Solid, Liquid,

and Gaseous Samples Using Radiocarbon Analysis.

• ISO 16620-2:2015 Plastics -- Biobased content -- Part

2: Determination of biobased carbon content

39

Carbon Trust, organizacja finansowana przez rząd brytyjski, wprowadziła

nowe znakowanie produktów etykietą redukcji węgla („carbon reduction

label”). Etykieta ta wskazuje całkowitą emisję CO2 i innych gazów

cieplarnianych w przeliczeniu na CO2, towarzyszącą różnym procesom w

całym cyklu życia danego produktu (produkcja, transport, dystrybucja,

usuwanie i recykling odpadów) przy uwzględnieniu produkcji opakowania, w

którym jest on wprowadzony do obrotu rynkowego

2.5. Znak redukcji CO2

40

Znak „Mobius loop” w przypadku zawartości surowców z recyklingu

Norma EN ISO 14021:2016 uwzględnia obok znaku przydatności do

ponownego przetwórstwa możliwość zadeklarowania informacji mówiącej

o zawartości w opakowaniu surowca wtórnego.

3. Znaki określające zawartość w opakowaniu surowca wtórnego

41

Dla opakowań wyprodukowanych z udziałem surowców z recyklingu dobrowolną certyfikację prowadzą instytuty badawcze. Znak dla wyrobów papierniczych zawierających 100% makulatury wydaje German Quality Control Institute - RAL Deutsches Institut.

42

4. Znaki systemu organizacyjno-prawnego

W wielu państwach Unii Europejskiej przedsiębiorcy wprowadzający do

obrotu towary w opakowaniach zostali obciążeni obowiązkiem odzysku i

recyklingu odpadów opakowaniowych. Obowiązek ten jest realizowany przez

opłaty licencyjne, wpłacane do organizacji odzysku, za użytkowanie

określonych znaków umieszczanych na opakowaniu.

Przykładem takiego znaku jest „zielony punkt” stosowany przez

organizacje odzysku zgrupowane w organizacji PRO EUROPE. Organizacje

te, zgodnie z wprowadzonym systemem organizacyjno-prawnym przyjmują

od przedsiębiorców wprowadzających na rynek wyroby w opakowaniach,

opłaty związane z kosztami zbiórki odpadów opakowaniowych. Opłaty są

uzależnione od masy wprowadzanych na rynek opakowań oraz od rodzaju

materiałów, z jakich są one wykonane, a także od objętości lub powierzchni.

43

Forma graficzna znaku „zielony punkt”

•Umieszczony na opakowaniu

oznacza, że producent wsparł

finansowo budowę i funkcjonowanie

systemu odzysku i recyklingu

odpadów opakowaniowych.

44

W Niemczech Spółka RESY GmbH dla opakowań transportowych z tektury i papieru stosuje podobny jak w przypadku „zielonego punktu” system opłat licencyjnych. Przedsiębiorca, który zapłacił za opakowanie opłatę licencyjną jest uprawniony do nanoszenia na tym opakowaniu znaku RESY

45

5. Znaki wskazujące na właściwe postępowanie z odpadami

W niektórych państwach, np. Czechach, producenci

wprowadzający na rynek wyroby w opakowani byli zobowiązani

do określenia sposobu postępowania z opakowaniami po ich

wykorzystaniu. Dla opakowań, które podlegają systemowi

odbioru zgodnie z systemami organizowanymi przez władze

lokalne, wprowadzono znak zawarty w czeskiej normie CSN 77

0053.

Znak wskazujący, że opakowanie podlega

systemowi odbioru organizowanemu przez

władze lokalne (wg CSN 77 0053)

46

Znaki umieszczane na opakowaniach w celu zachęcania

konsumentów do utrzymania czystości oraz plakat akcji „Keep

Britain Tidy”

Znaki podobne do znaku czeskiego są stosowane w Anglii w ramach akcji

ekologicznej „Keep Britain Tidy”, która ma na celu przeciwdziałanie

zaśmiecaniu ulic, propagowanie utrzymania czystości i umieszczania

odpadów w pojemnikach ulicznych.

Plakat akcji oraz znaki stosowane na opakowaniach

47

Znaki na pudełkach do płynnej żywności wskazujące jak

postępować ze zużytym opakowaniem

6. Inne znaki, w tym stosowane przez producentów

48

Promocję zbiórki szkła opakowaniowego propaguje

znak mający zachęcać konsumentów do umieszczania

opakowań szklanych w pojemnikach przeznaczonych do

tego celu (CEN Report CR 14311:2002)

Wskazuje on, że opakowania szklane należy umieszczać

w specjalnych pojemnikach

49

Znak informujący, że po zużyciu opakowania, należy oddzielić od niego

etykietę, która może stanowić przeszkodę w recyklingu

50

Różne znaki informujące, że opakowanie nie zawiera chlorowcopochodnych – chlorofluorowęglowodorów (CFC), powszechnie zwanych freonami, które niszczą powłokę ozonową, a tym samym przyczyniają się do globalnego ocieplenia klimatu Zazwyczaj użytkowaniem takich znaków zajmują się organizacje konsumenckie

51

Znak, który stosują producenci polietylenowych toreb handlowych

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

52