Sektor bankowy -Elektroniczne instrumenty płatnicze ocena stanu bieżącego, kierunki rozwoju

Andrzej Wolski Dyrektor Generalny ZBP

Warszawa, 21 marca 2006 r.

I Część Kongresu Gospodarki Elektronicznej

Pierwsza część Kongresu wywołała m.in. następujące konstatacje:

1. Świadomość zmian jakie dokonują się w świecie, 2. Postęp jaki dokonał się w Polsce w gospodarce elektronicznej3. Dystans do krajów świadomie wspierających model gospodarki opartej na wiedzy

System płatniczy w Polsce, 2005r. Liczba rachunków bankowych

30 452 400

Liczba rachunków bankowych z dostępem internetowym

5 344 200

Liczba wydanych kart p. 19 492 000 Liczba transakcji polecenie zapłaty /w roku 2005/

12 519 600

• Dane roku 2005 wskazują wkład sektora bankowego w rozwój gospodarki elektronicznej

• Ograniczona rola „niewidzialnej ręki rynku”

• Proces ten był wynikiem:– Porozumienia na rzecz bankowości elektronicznej między

bankami, NBP i firmami infrastrukturalnymi

– Zmian prawnych

– Wspólnych prac koncepcyjnych

– Prac standaryzacyjnych

– Prac organizacyjnych i wdrożeniowych

– Budowy instytucji wspólnej infrastruktury technicznej: TELBANK S.A., KIR S.A., BIK S.A., BIG S.A., SWD w ZBP, CENTRAST S.A., PolCard S.A.

Działania podjęte w obszarze obrotu bezgotówkowego:

•Przyjęto szereg standardów międzynarodowych, w

tym standardy NRB/IBAN, BIC, EMV,

•Dostosowano prawo polskie do wymogów UE w obszarze syst. pł

•Wdrożono instrumenty bezgotówkowe

i rozwiązania ułatwiające dokonywanie

płatności takich jak polecenie zapłaty, gospodarcze

obciążenie bezpośrednie czy MPS

• Wyeliminowano dokumenty papierowe z obiegu międzybankowego

Zabezpieczono tracący na znaczeniu obrót czekowy

• Podjęto stała kampanię promującą obrót

bezgotówkowy i nowe instrumenty płatnicze

W 10 największych krajach UE 24% dochodów banków to prowizje od transakcji systemu płatniczego. Detaliczny obrót bezgotówkowy w Polsce obejmuje nadal zaledwie 2% obrotu płatniczego kraju. Jest jeden z najgorszych wyników w UE.

W UE ( dawna 15 państw) koszty gotówki to 0,4-0.6 % KPBW Polsce szacuje się, że koszt gotówki sięga do 1% KPB

Koszty ponoszą:

•Banki •Bank centralny•Sektor sprzedaży detalicznej•Konsumenci i podatnicy

Koszty usług bankowych

• Wg ostatniego raportu McKinsey&Company banki w Polsce nie zarabiają że na obsłudze systemu płatniczego a dopłacają. Teza ta wymaga sprawdzenia jakie wartości brano do badań, ale faktem jest że koszty banków polskich na budowę systemów informatycznych są ogromne.

• Koszty licencji, hardware i software są analogiczne we wszystkich systemach bankowych

• Polski system charakteryzuje się:

– 3 sesje rozliczeniowe dziennie

– Mniejsza ilość rachunków

– Mniejsza ilość operacji

– Niższa zamożność klientów a więc niższy osad na rachunkach

– Wyższe koszty telekomunikacji

– Niska podatność klientów na nowe produkty i kanały dystrybucji

• *McKinsey&Company, Payments Charting a Course to Profit, grudzień 2005

Wady obrotu gotówkowego:

-sprzyjają wielu nadużyciom,-stanowią cel niebezpiecznych dla życia ataków przestępczych - sprzyjają unikaniu płacenia podatków zmniejszając wpływy do budżetu państwa, - pozostająca w obiegu gotówka nie podlega procesowi akumulacji, nie sprzyja inwestowaniu, nie ułatwia zasilania gospodarki w kredyty, jakich banki udzielają konsumentom i przedsiębiorcom.

W Polsce dominującą formą płatności bezgotówkowych jest polecenie przelewu: 79,34 %

Zauważalny jest wzrost ilości płatności dokonywanychkartami płatniczymi : 20,03 %.

Formą zanikającą jest płatność czekiem.

Przyszłość przed : poleceniem zapłaty.

Przyzwyczajenie do obrotu gotówkowego

Niskie, niestabilne dochody ludności

Niski stopień ubankowienia społeczeństwa -posiadanie rachunków bankowych przez uczestników transakcji jest podstawowym czynnikiem

determinującym możliwość dokonania płatności w formie bezgotówkowej,

Wysokie koszty telekomunikacji

Główne czynniki hamujące rozwój obrotu bezgotówkowego

•Ceny usług - Jednym z kierunków obniżania cen za usługi bankowe jest wykorzystywanie elektronicznychkanałów dostępu do usług bankowych i zwiększanie ilości oraz wolumenu operacji bezgotówkowych

•Preferencje klientów:•dostęp do gotówki•bezpośredni kontakt z pracownikiem bankowym

•Unikanie form płatności typu polecenia zapłaty lub zlecenie stałe ze względu na brak zaufania do urządzeń technicznych

•Szara strefa

Inne czynniki hamujące rozwój obrotu bezgotówkowego

Zalety obrotu bezgotówkowego

• Obrót bezgotówkowy podlega informatyzacji i nabiera wszelkich cech właściwych procesom i produktom opartym o zaawansowane technologie

• Elektroniczne transfery mogą skutecznie obsługiwać wszelkie operacje handlowe w gospodarce elektronicznej, zarówno transakcje wielko kwotowe jak i detaliczne.

• Systemy płatnicze dostosowywane są do obsługi mikropłatności,

• Obrót bezgotówkowy pozwala , w oparciu o ekonomię skali, na obniżenie kosztów, na zachowanie pozycji konkurencyjnej na rozwijającym się rynku płatniczym UE w tym bankowości mobilnej.

Wskaźnik kosztów operacyjnychC/I Ratio

61,865,1

68,2

59,560,4

30

40

50

60

70

2003 2004 2005

%

Polski sektor bankowy Kraje UE

Źródło: GINB

Efektywność kosztowa w Polsce i w Unii EuropejskiejEfektywność kosztowa w Polsce i w Unii Europejskiej

Polski sektor bankowy na najbliższe lata stawia sobie za zadanie rozwój obrotu bezgotówkowego.Oznacza to:- wzrost liczby rachunków bankowych,- wzrost liczby operacji bezgotówkowych, w tym z wykorzystaniem instrumentów elektronicznych, - wzrost liczby posiadaczy kart płatniczych i wzrost liczby transakcji z użyciem kart,- zagospodarowanie wraz z innymi partnerami obszaru mikropłatności i wprowadzenie elektronicznego instrumentu dla transakcji niskokwotowych.

Kierunki rozwoju

Planowane działania promocyjne na rzecz:

-powszechnego rachunku bankowego osób fizycznych,

-dalszego rozwoju obrotu kartowego, w tym kart kredytowych

- płatności w Internecie w tym opłaty administracyjne,

- rozliczeń przez konta bankowe płatności na rzecz pracowników, ZUS, podatkowych, płatności handlowych

- propagowanie zwrotu nadpłat podatku dochodowego

od osób fizycznych na konta bankowe podatników.

Wspólna kampania promocyjna z NBP na rzecz rozwoju obrotu bezgotówkowego

Wprowadzenie do obrotu pieniądza elektronicznego,· koordynacja inwestycji w technologie o wzajemnie akceptowalnym standardzie instrumentów płatniczych· prowadzenie prac nad bezpieczeństwem internetu działania na rzecz obniżaniem kosztów telekomunikacji· efektywne wykorzystywanie baz danych· wykorzystanie nowoczesnych technologii do racjonalizacji kosztów prowadzonej działalności, min.: XML, faktura elektroniczna, podpis elektroniczny, mikroprocesor wieloaplikacyjny,

Wnioski (1)

•Dystans jaki przeszedł polski system bankowy w ciągu ostatnich 15 lat to przejście od stanu głębokiego zapóźnienia do stanu pozwalającego na nawiązanie walki konkurencyjnej na wolnym rynku usług finansowych, jednym z otwartych liberalnych rynków UE

•Sytuacja polskich banków przypominała w pewnym sensie sytuację jaką mamy obecnie w gospodarce elektronicznej w Polsce.

•Osiągnięty postęp był możliwy m.in. dzięki współpracy banków w zakresie standardów i budowy wspólnej infrastruktury technicznej oraz promocji obrotu bezgotówkowego

•Usługi płatnicze jakie otrzymali w ofercie od banków polscy obywatele są na porównywalnym poziomie jak usługi proponowane obywatelom innych krajów UE.

•Elektroniczne instrumenty płatnicze otworzyły możliwość dalszych prac nad wdrażaniem gospodarki elektronicznej, przekonały do Internetu i transakcji elektronicznych miliony klientów

•Doświadczenia sektora bankowego w przyspieszaniu rozwoju i nadrabianiu zaległości można wykorzystać w skali całej gospodarki, m.in. poprzez konsekwentne uruchamianie wszelkich bodźców mających na celu rozszerzenie wykorzystywania Internetu przez administrację i wszystkich podmiotów mających z nią kontakt, poprzez jeden standard dokumentu zabezpieczanego podpisem elektronicznym, elektroniczny dostęp do publicznych baz danych, elektronizację wybranych procedur sądowych, ogólnoplski system antyoszukańczy, łączący systemy publiczne i prywatne, powszechnie dostępna informacja o miejscach pracy i e-edukacja

Wnioski (2)

• Proces edukacji społecznej ma swoje tempo, uwarunkowania , może być stymulowany poprzez umiejętne działania administracyjne, stosowanie instrumentów finansowych. Może też być spowalniany, poprzez np. zaniechania, komplikowanie procesu standaryzacji, bariery prawne, protekcjonizmy itp..

• W Polsce do tej pory mieliśmy do czynienia z rozwojem spontanicznym, jako wynikową procesów kulturowych i rynkowych.

• Brak było strategicznego myślenia i konsekwencji w działaniach na rzecz rozwoju społeczeństwa informatycznego kolejnych Rządów III RP. Liczymy że kolejny Kongres gospodarki elektronicznej odnotuje w tej sferze przełom.

• Sektor bankowy deklaruje swoje poparcie i wolę współpracy w tym procesie

Dziękuję za uwagę