Witold Kawecki CSsR

PAGE 3

Witold Kawecki CSsRSEKSUALNO - OWOC ZAKAZANY CZY PENIA DARU?1. Czym jest seksualno?

Nasze "ja" ma charakter biologiczny, bazuje bowiem na ciele. Jestemy indywidualnociami, poniewa mamy ciao. Dziki niemu jestemy zdolni odczuwa, e yjemy, jestemy. Ciao pozwala nam wspistnie i uczestniczy w materialnoci wiata poprzez nasze konkretne czyny. Poprzez gesty - brane jako wyraz naszej cielesnoci - wyraa si nasze jestestwo. Najgbszy sens naszej identycznoci rozpoczyna si od ciaa, bo ciao wyraa naszego ducha. Dziki seksualnoci naszego ciaa moemy przekazywa ycie. Ciao jest czym podstawowym, dlatego jest koniecznym poznawa je coraz lepiej, troszczy si o nie, studiowa je w jego strukturze. Nasza cielesno czy si cile z seksualnoci, ktra jawi si wci przed czowiekiem jako wielkie wyzwanie. Z jednej strony jako potna i dynamiczna sia wzbudza obaw, lk, staje si tematem "tabu" ktrego nie wolno porusza, przez niektrych - np. przez niektre kierunki w Kociele lub zbyt rygorystyczn moralno - jest uwaana za "owoc zakazany". Z drugiej strony przyjmowana jest jako cudowny, moe jeden z najpikniejszych darw Stwrcy, ktrym zechcia On obdarowa czowieka. Chocia zachowanie seksualne ma swoje pierwsze odniesienie w ciele, to seksualno ludzka jest nade wszystko natury psychicznej, kulturowej, jest cile zwizana ze rodowiskiem ycia. Moe mie charakter czysto erotyczny, ale moe te by czci mioci, w ktrej jedna osoba czuje potrzeb bycia darem dla drugiej. Seksualno jest waciwoci czowieka. Jest biologiczn si napdow motywujc do nawizywania kontaktw i wizi interpersonalnych. Jest jednym z gwnych czynnikw sterujcych rozwojem osobowoci1 . Seksualno w potocznym rozumieniu zwyko si odnosi do narzdw genitalnych czowieka. W tym wzgldzie obserwujemy wielkie zamieszanie we wspczesnej kulturze, zwaszcza w ujmowaniu seksu jako "indywidualnej wasnoci jednostki" i "stosunku midzy mczyzn i kobiet". Nie rozumie si, e korzystanie z seksualnoci jest (czy powinno by) zwizane z chci miosnego podarowania siebie drugiemu, a take z przekazywaniem ycia. Seksualno jest, gdy patrzymy od strony przedmiotowoci ciaa, aspektem dymorficznym, ktry przedstawia si w budowie ciaa czowieka (mczyzna-kobieta) i w zrnicowanych zachowaniach z t budow zwizanych; patrzc od strony podmiotowoci, moemy j rozumie jako manifestacj wiadomoci. Seksualno objawia swj zwizek z ciaem poprzez doznania, emocje, ktre cz si razem w przyjemno seksualn. Badania prowadzone w psychologii wykazuj, i seksualno od pocztku ycia stanowi nierozczny element caej struktury psychiczno-rozumowej i uczuciowej czowieka i jako wielka sia obecna jest stale w podwiadomoci. Umiejscawiajc si w wyobrani, odgrywa znaczc rol w zachowaniu czowieka. Seksualno jest podstaw atrakcyjnoci midzy dwoma pciami, prowadzc mczyzn i kobiet do poszukiwania jednoci midzy nimi, nie tylko fizycznej czy psychicznej, ale take relacji mioci maeskiej. Patrzc od strony stosunku czowieka do Wszechwiata, moemy seksualno rozumie jako materi stosunku cielesnego midzy mczyzn i kobiet, ktry to stosunek przekazuje ycie innej istocie ludzkiej. Tak wic seksualno jednostki widziana jest jako szczeglne psychiczne rdo relacji midzyosobowej, a w jzyku wspczesnej psychologii okrela si j jako pewien sposb relacji do samego siebie i sposb relacji z innymi 2 .

2. Seksualno widziana w perspektywie ycia i kultury

Seksualno nie jest tylko czyst technik aktu seksualnego, sposobem cielesnego funkcjonowania pomidzy mczyzn i kobiet. Na seks musimy patrze w perspektywie ycia i kultury, a wic w perspektywie spoecznoci, w ktrej yjemy, szczeglnie maestw i rodzin. Wida to jasno na przykadzie rnorodnoci zwyczajw i tradycji w poszczeglnych krajach, wida w typie relacji midzy mczyzn a kobiet, jak rwnie w tzw. wyzwoleniu seksualnym kobiety. Poniewa seksualno jest obecna we wszystkich indywidualnych i spoecznych aspektach ycia, powizana jest z kultur spoeczestwa, ktra stanowi reguy obyczajowe i odnone prawa dotyczce seksualnoci. Uwzgldnia si to w opisie naukowym zagadnienia, czyli w seksuologii. Jest ona studium seksualnoci w jej wewntrznej strukturze i w jej zachowaniach. Ze wzgldu na szeroko zagadnie, z jakimi si styka, jest z natury nauk interdyscyplinarn3 . Jest bowiem wiele dziedzin, ktre zajmuj si seksualnoci ludzk: antropologia, psychologia, socjologia, urologia, ginekologia, chirurgia plastyczna, neurologia, neurochirurgia, wenerologia itp. Z perspektywy ycia i kultury zagadnienia seksualne podlegaj istotnym i szybkim zmianom, czy to w sensie negatywnym, czy te pozytywnym; aspekt negatywny to (w ostatnich latach) tzw. "rewolucja seksualna" - bardzo zredukowany sposb widzenia seksu, czsto jako przyjemnoci, rozrywki, zabawy, sposoby na nud; to konsumizm seksualny tym przyjemniejszy, e uwaany za "owoc zakazany"; pozytywny to bardziej otwarte spojrzenie na relacje msko-damskie, zerwanie z traktowaniem seksualnoci jako tematu "tabu", wiksza wiadomo ze strony kobiety swojego miejsca w wiecie i w Kociele.

3. Problem tzw. "wyzwolenia seksualnego"

"Wyzwolenie seksualne" jako zjawisko jest natury bardziej psychologicznej i kulturowej nili sensu stricte seksualnej. Zmierza ono do tego, aby seksualno bya wolna od jakichkolwiek uwarunkowa. Pod pojciem wyzwolenia seksualnego rozumie si nowy sposb ycia, w ktrym seksualno, postrzegana gwnie jako cielesno, sprowadzana do poziomu genitalnego, przywaszcza sobie prawo do uwalniania si od wszelkich barier obyczajowych stanowionych przez spoeczestwo wraz z jego kultur i tradycjami. Innymi sowy, jest to danie "prawa do szczcia za wszelk cen" (szczcie rozumie si tu w kategoriach seksu, sdzc, e mona w nim odnale prawdziw mio). Owocem "wyzwolenia seksualnego" jest zerotyzowane spojrzenie na kobiet, oderwanie seksualnoci od macierzystwa (tendencja bardzo niebezpieczna w konsekwencjach dla wielu pokole), przyznanie kobiecie wycznego prawa do "wasnego brzucha". Konsekwencj "uwolnienia" seksualnoci jest prba potraktowania podnoci kobiety na rwni z jak chorob, rosnca mentalno antykoncepcyjna, a w przypadku jej nieskutecznoci rozwijana praktyka aborcyjna.Wyzwolenie seksualne rozumiane w kategoriach negatywnych (jako uwolnienie od wszelkich barier moralnych) prowadzi take do napastliwych da tych, ktrzy jeszcze niedawno uwaani byli za grupy patologiczne - homoseksualici, lesbijki, transseksualici, prostytutki itp., i do usiowa zrwnania ich w prawach z innymi grupami spoecznymi. Redukujc wraz z ide "uwolnienia" seksu waciw wizj seksualnoci i sprowadzajc j tylko do paszczyzny erotyczno-instynktualnej, a zarazem wchodzc w mentalno hedonistyczn i konsumistyczn, doprowadzamy do tego, e np. urodzenie dziecka dla wielu nie jest wartoci fundamentaln, ktra jednoczyaby par ludzk.Innym fenomenem negatywnym zwizanym z "uwolnieniem" seksualnoci jest rozprzestrzeniajcy si problem rozwodw, poszukiwanie innych ni maestwo form wspycia osobowego, takich jak: wspzamieszkanie, "maestwo na prb", tzw. wolne zwizki itp. Wszystkie tego rodzaju zjawiska w sposb ewidentny uderzaj w etos rodziny, a w konsekwencji w wychowanie dzieci, w konsekwencji czego w przyszoci mona si spodziewa rozlicznych problemw spoecznych. "Wyzwolenie seksualne" nazywane jest czasem "rewolucj seksualn", ktra ma prowadzi ludzi do "nowej" wiadomoci we wszystkich paszczyznach ycia i kultury; wiadomoci, ktr zreszt nie zawsze trzeba ocenia negatywnie. "Rewolucja seksualna" jest jednak pojciem nieco szerszym ni "wyzwolenie seksualne" - jest procesem pewnych przemian postaw, zachowa i obyczajowoci seksualnej, ujawniajcych si w kulturze Zachodu od koca lat 60. Najwaniejszymi jej cechami s liberalne i tolerancyjne postawy wobec przedmaeskiej aktywnoci seksualnej, antykoncepcji, aborcji, kohabitacji, homoseksualizmu. Rewolucja seksualna zawiera w sobie take element walki midzy pciami, zapocztkowany przez kobiety w celu wywalczenia sobie rwnych i sprawiedliwych praw z mczyznami (feminizm).Niektrzy autorzy tacy, jak Marcuse, Reich, o ktrych wspomina Marciano Vidal w swojej pozycji Etica della sessualit4 , traktuj rewolucj seksualn take w sensie pozytywnym. Dla nich "uwolnienie seksualnoci" niekoniecznie ma prowadzi do deformacji seksualnoci, lecz raczej do ujawnienia form manipulacji seksualnoci w dobie obecnej.Pierwsz z takich form manipulacji byoby traktowanie seksualnoci jako rodka przyjemnoci, przycigania, wykorzystywane take przez politykw w celu odwrcenia uwagi obywateli od problemw waniejszych i niebezpiecznych dla rzdzcych. W takim ujciu seksualno miaaby peni rol rodka zastpczego w yciowych problemach ludzi. Innym polem manipulacji jest rozumienie seksualnoci jako czego konsumpcyjnego, towaru; zreszt takie spojrzenie si rzeczy wywodzi si z kontekstu i struktury spoeczestwa konsumpcyjnego. Erotyzacja spoeczestwa suy do powikszenia konsumizmu (conspicuous consumption). W takim ujciu moda i konsumizm wydaj si by najwikszymi sprzymierzecami erotyzmu, bo czerpi z tego wymierne korzyci. Kolejn form manipulacji byoby ujmowanie seksualnoci jako rzeczywistoci "represyjnej" w spoeczestwie. Seksualno, widziana w kontekcie purytaskiej koncepcji ycia, pena zakazw, obwarowa, negatywnych przerysowa, byaby czym, co przynajmniej w sensie ideologicznym zniewala spoeczestwo. Wraz z wyzwoleniem seksualnym poszoby w parze wyzwolenie take polityczne. Harvey Cox zwraca uwag na now form manipulacji seksualnoci w dzisiejszym wiecie, ktr nazywa faszyw sakralizacj. Wedug niego aden inny aspekt ycia ludzkiego nie jest otoczony tyloma przesdami, prymitywnymi uproszczeniami, strachem spoecznym, "tabu", zakazami, co wanie seksualno. Jego zdaniem naley wic zdemaskowa tego rodzaju spojrzenie, zerwa z "sakralizacj" sfery seksualnoci - ujmowania jej w kategoriach erotyzmu idolatrycznego, ktry nie doprowadzi nigdy do waciwej dojrzaoci seksualnej 5 . Seksualno jest czci integraln tak ciaa, jak i ducha. "Uwalniajc" seks od naturalnego prawa mioci midzy mczyzn a kobiet, otwieramy furtk ku wulgaryzmowi, rozpasanemu erotyzmowi, hedonizmowi, przestpstwom seksualnym. "Uwolnienie seksu" z pewnoci nie jest rodkiem do uwolnienia kobiety i mczyzny od braku szczcia, od za wynikajcego z seksu le przeywanego. Mona za powiedzie, i owo zo wynika przede wszystkim z niesprawiedliwej relacji midzy kobiet a mczyzn jako osobami, ktre nie yj midzy sob we wzajemnej jednoci, akceptacji i podarowaniu si wzajemnym, i to zarwno fizycznym, jak i duchowym. Nie mona zapomina, e seksualno jest nierozdzielnie poczona z podnoci i moliwoci prokreatywn, a wic musi ona mie charakter odpowiedzialny, tzn. osoba yjca seksualnoci musi zdawa sobie spraw z misterium nowego ycia, ktre niesie ze sob seks, i z tego powodu by zdoln, jeeli zajdzie tego potrzeba, tak do wyboru, jak i umiejtnoci rezygnacji z pewnych wartoci na rzecz innych.

4. Niekompletne i faszywa ujcia seksu

ycie seksualne jest przeywane dzisiaj bardzo czsto le, tj. bez mioci, w sposb banalny, konsumpcyjny, jako jedno z wielu dbr proponowanych przez spoeczno konsumpcyjn. Owoce takiej postawy odczuwa zwaszcza kobieta, ktra staje si przedmiotem podania mczyzny. Oto niektre faszywe ujcia seksu:

Seks pojmowany jako czysta przyjemno seksualna (dobro konsumpcyjne), a wic jako fizyczne wspycie w celu znalezienia jak najwikszej przyjemnoci, podania, uciechy, bez uwzgldnienia prawdziwego celu seksualnoci, tj. zjednoczenia i otwarcia na ycie. Tego typu seks mona by nazwa "prawem mczyzny"; przypomina on model antyczny i czy si konsekwentnie z mentalnoci antykoncepcyjn.

Seks pojmowany jako przyczyna pokusy ciaa (grzech). Niekiedy wrcz utosamia si seks z grzechem. Takie ujcie wynika z moralistycznej wizji ycia, rygoryzmu edukacyjnego, czsto take religijnego. Poniewa mczyzna nie jest bezporednio wcignity w niebezpieczestwo bezporedniego efektu wspycia seksualnego, tj. w ci, odnajdujemy w spoecznoci rygorystycznej podwjn moralno, wedug ktrej seksualno jest zarezerwowana dla mczyzny. Kobieta jest widziana jako maonka, matka albo obiekt do podziwiania lub podania, uosobienie seksu, poszukiwana, a jednoczenie lekcewaona. Seks traktowany jako rodek dominacji mczyzny i jako co negatywnego u kobiety. Podno mska podniesiona jest tu do roli mitu, przy jednoczesnym deprecjonowaniu kobiety. Ta tendencja ostatnimi czasy prowokuje powstawanie ruchw feministycznych, czyli podejmowanych przez kobiety prb dorwnania za wszelk cen mczynie.Rewolucja seksualna, ktr dzisiaj obserwujemy, jest bardziej skutkiem rewolucji kulturowej ni rozwoju technicznego. Seks zosta pozbawiony znaczenia, ktre posiada zawsze, tj. pozbawiony zwizania go z rnic biologiczn "chcian" przez natur, rnic midzy dwiema pciami, a bdc pewnego rodzaju misterium osoby.

5. Charakterystyka seksualnoci rozpatrywana na jej rnych poziomach

Seksualno odnosi si do wszystkich sfer ycia osoby, dlatego nie moe by identyfikowana tylko z objawami cielesno-fizycznymi, ale wymaga uwzgldnienia wymiaru psychicznego i duchowego. W seksualnoci wyraa si cay czowiek i jego powoanie. Z seksualnoci osoby wypywaj jej zasadnicze charakterystyki na poziomie biologicznym, psychicznym, duchowym. Midzy nimi wszystkimi istnieje daleko idca jedno i cigo, poniewa wszystkie wyrastaj z tej samej dynamiki osoby. Jakakolwiek powana refleksja na temat seksualnoci (naukowa, filozoficzna, teologiczna, pedagogiczna, duszpasterska) musi wzi pod uwag nie tylko poszczeglne poziomy seksualnoci, ale rwnoczenie ich wzajemne powizania, czyli relacje pomidzy tymi poziomami.

a) Poziom biologiczno-fizjologiczny

Dotyczy organw seksualnych (genitalnych), rozrodczych, ktre powinny by rozwaane w podwjnym aspekcie - integralnoci osoby i otwartoci na drug pe. W tej kwestii naley uwzgldni trzy spostrzeenia.

Integralna rola seksualnoci w obrbie osoby. Kada komrka zawiera w sobie znak swojej przynalenoci do pci mskiej lub eskiej. Wszyscy posiadamy potencja seksualny, ktry suy afektywnemu porozumieniu si z innymi, uwzgldniajc przy tym pewne zrnicowanie. yjc w zwizku maeskim czy te nie, mamy ten dynamizm seksualny, stanowicy cz skadow osobowoci, podczas gdy seksualno typowo genitalna (fizyczna) zostaje ograniczona tylko do rodowiska maeskiego, gdzie znajduje swoje naturalne i pene znaczenie6 .

"Dopenialno" pci jako rzeczywisto "zapisana" w fizjologii samej osoby. Badania anatomiczne i fizjologiczne organw seksualnych mczyzny i kobiety potwierdzaj cakowit "dopenialno" midzy obydwiema pciami7 , co znajduje swoje odzwierciedlenie w Biblii: Opuci czowiek swojego ojca i swoj matk i zjednoczy si ze swoj on, i tak dwoje bd jednym ciaem (Rdz 2,24; Mt 19,5). Z powyszego tekstu wynika, i seksualno nie moe by zredukowana do zwyczajnej aktywnoci fizjologicznej, ale odnosi si do caej osoby. Z tego wanie powodu Biblia potpia poligami (...dwoje bd jednym tylko ciaem - Mt 19,5); rozwd (...a Ja mwi wam: ktokolwiek oddala swoj on, naraa j na cudzostwo, i ktokolwiek polubia oddalon, popenia cudzostwo - Mt 5,32); podanie (...ktokolwiek spoglda na kobiet z podaniem, ju popeni cudzostwo z ni w swoim sercu - Mt 5,28).- Przyjemno seksualna (fizjologiczna) nie moe mie negatywnego wpywu na duchowe i psychiczne wymagania osoby. Dopenialno osoby dokonuje si przede wszystkim nie w sferze biologicznej, ale psychiczno-egzystencjalnej, gdzie instynkt seksualny, podanie ukierunkowane s na spotkanie z partnerem (zakada wic wyczno) i gdzie lepa sia podania przeradza si w energi radoci i bezinteresownej mioci.W zjednoczeniu seksualno-genitalnym mczyzny i kobiety zawiera si integralno osoby. Owo zjednoczenie, ktre moemy nazwa take stosunkiem seksualnym, jest zawsze i przede wszystkim relacj osb. Aktywno seksualna winna by caociowym wyrazem aktywnoci osoby wzgldem drugiej osoby. Bdc konkretn, wymaga przestrzeni, czasu, odpowiednich warunkw ze strony obojga. Stosunek seksualny winien odzwierciedla zrnicowanie relacji midzyosobowych midzy maonkami, ich uczuciowo, potrzeb wzajemnej akceptacji. Stosunek seksualny wymaga najpierw zgody midzy dwiema osobami, a nastpnie cakowitej otwartoci midzy nimi, tak aby wytworzy czno i uczestnictwo w radoci. W przeciwnym razie nie bdzie spotkaniem osb, ale oboplnym lub jednostronnym wykorzystywaniem. Np. prostytucja jest pewnego rodzaju zaaranowan scenk miosn, ale nigdy prawdziw mioci. Z drugiej strony stosunek seksualny powinien si przedstawia jako centralna i dynamiczna faza "planu miosnego" koniecznego do przekazania ycia nowej istocie ludzkiej. Ten plan zakada jednak dojrzao tak fizyczn, jak i psychiczn, ktra owocuje zdolnoci prokreacyjn pary maeskiej. Relacja midzy stosunkiem seksualnym a zdolnoci prokreacyjn suy przetrwaniu rodzaju ludzkiego. Z tego te wzgldu we wszystkich spoecznociach ludzkich moemy znale obron wza maeskiego i powizanie stosunku seksualnego z maestwem. Wano stosunku seksualnego w maestwie jest tak dua, i Koci katolicki, ktry traktuje maestwo jako sakrament, uznaje moliwo stwierdzenia niewanoci w wypadku maestwa niedopenionego (non consummatum). Stosunek seksualny charakteryzuj nastpujce elementy: seksualno, ktra objawia si wsplnie ze strony mczyzny i kobiety, z tym e w sposb ewidentny funkcyjno seksualna jest bardziej widoczna u mczyzny; bogactwo znacze, pikno i znaczenie ciaa wypywajce z rnorodnoci, rado ycia rodzca si z komplementarnoci seksualnej, poszanowanie drugiego i wzajemne uczucie, rado podarowania wasnego ciaa w spotkaniu z pci przeciwn, wymiana bogactwa dozna, przey, emocji a do upodobania czysto seksualnego; umiejscowienie w mioci - stosunek seksualny bez prawdziwej mioci nie przynosi prawdziwej przyjemnoci. Ze wzgldu na wszystkie swoje implikacje stosunek seksualny znajduje swoje umiejscowienie moralnie i "po ludzku" suszne w mioci maeskiej.

b) Poziom psychiczny

Psychologia seksualnoci ludzkiej w ostatnich stu latach zostaa dokadnie przeanalizowana, zwaszcza od strony swojej dynamiki podwiadomociowej8 . Dziki tym badaniom moemy wycign pewne wnioski natury oglnej. Seksualno jest integralnym skadnikiem w dojrzewaniu psychicznym osoby. Od dziecistwa a do wieku dojrzaego kada jednostka musi pokona tzw. etap idealny, tak aby dynamizmy seksualne (instynkty, uczucia, afekty itp.) zostay w sposb caociowy zintegrowane w osobie. Ten etap zaczyna si od opanowania instynktw seksualnych, przechodzi przez pogbienie motywacji seksualnej w wizji swojego ycia, a swoje dopenienie odnajduje w dojrzaej mioci zdolnej do potrjnego ukierunkowania: do siebie, do drugich, do Boga9 . Psychologia rozrnia i ukazuje oryginalno i wzajemn dopenialno seksualnoci mskiej i eskiej. Rnice w przeywaniu seksualnoci tak u mczyzny, jak i u kobiety nie s natury przypadkowej czy drugorzdnej. Psychologia stwierdza jasno, w czym mczyzna rni si od kobiety (w wymiarze inteligencji, wolitywnoci, wraliwoci). Przyczyny tych rnic tkwi w budowie biologiczno-fizjologicznej, a take w wychowaniu i kulturze. Naley zauway, i w maestwie, ktre yje mioci dogbn, to co wydaje si by ograniczeniem dla mczyzny czy kobiety, staje si w partnerze wyzwaniem i uzupenieniem. Ograniczenie "ja" lub "ty" moe si sta bogactwem "my". Dopenienie na tym wanie polega. eby by naprawd osob, czowiek musi realizowa w sobie samym dwa modele, tj. swj i partnera 10 .

c) Poziom osobowo-duchowy

Ricoeur stwierdza, e seksualno objawia misterium osoby ludzkiej, o ile ta jest siedliskiem czuoci, wraliwoci gboko ludzkiej, zakorzenionej w instynkcie11 . W chrzecijaskiej wizji czowieka ciao ludzkie posiada szczegln funkcj. Cielesno jest specyficznym sposobem istnienia i dziaania ducha ludzkiego: ciao objawia czowieka, czowiek wyraa osob - z tego powodu cielesno jest jakby pierwszym sowem Boga do czowieka, rodzajem sakramentu rozumianego jako znak, ktry przekazuje skutecznie w wiat widzialny niewidzialne misterium ukryte w Bogu od wiekw.

6. Psychiczne stany ludzkiej seksualnoci

Chcc traktowa seksualno w caej zoonoci i kompletnoci, nie sposb oderwa jej od ycia wewntrznego czy psychiczno-duchowego, ktre jawi si jako podstawowy wyrnik istoty ludzkiej. Psychologowie definiuj czowieka jako "ja" umiejscowione w splocie relacji, uczu i interesw 13 . Czowiek jest okrelany rwnie, jak to ju wczeniej zauwaylimy, jako jedno biologiczno-psychiczna (ciao i dusza). Kade zachowanie typu seksualnego objawia samo w sobie co, co mona by nazwa "seksualnoci psychiczn" - wewntrzn rzeczywisto jednostki, z ktrej wypywa jej dziaanie w relacji do tego, co jest seksem. ycie wewntrzne jednostki prezentuje si zawsze "ponad" stosunkiem seksualnym i przekracza zawsze czas i miejsce momentu zblienia fizycznego, niejako rozciga to zblienie zarwno "przed", jak i "po" i daje mu ca otoczk. Tzw. stany psychiczne seksualnoci nie s niczym innym jak "seksualnoci" osoby, "tym czym", co osoba posiada, czym przyciga do siebie, tym "wntrzem", o ktrym czasem mwimy, e dana osoba "co w sobie ma". Sprbujmy przygldn si niektrym z tych stanw.

a) Podanie seksualne

Przedstawia si ono jako dowiadczenie subiektywne, skierowane ku ciau, a wypywa ono z atrakcyjnoci seksualnej. Powizane jest z tzw. pulsami erotycznymi, ktre s po prostu potrzeb ciaa partnera. Ta potrzeba objawia si jako odpowied na bodce seksualne, ktre za pomoc zmysw, zwaszcza wzroku (mczyzna) i dotyku (kobieta), poruszaj mzg. Bodce, ktre pobudzaj podanie seksualne, mog by rwnie czysto psychicznymi. Impulsy seksualne prowadz do wyzwolenia w mzgu podania, ktre wydaje si by usatysfakcjonowane w przyjemnoci seksualnej (orgazmie). Badania biologiczne udowadniaj, i obecno tych bodcw i ich dziaanie s powizane z hormonami pciowymi osobnika.Podanie seksualne nie jest samo w sobie podaniem stosunku fizycznego - jest raczej zwizane z "wewntrznym" wiatem jednostki. O ile dy do przyjemnoci, orgazmu, nazwane zostao przez Freuda w jego studiach o obecnoci seksualnoci w podwiadomoci "smakiem organizmu". Co to znaczy smak? Oznacza, e chcemy powtrzy przyjemno ju zakosztowan, znan. Pokarm staje si przedmiotem upodobania ze wzgldu na przyjemno, jak daje. Podobnie rzecz ma si z seksem. Pierwsze dowiadczenia seksualne ksztatuj gust, smak, wytwarzaj przyzwyczajenia, ktre pniej bardzo trudno zmieni. Dziaanie czowieka opiera si na jego przyzwyczajeniach. Std ogromne znaczenie wychowania do odpowiedzialnego przeywania seksu od modoci. eby zakoczy t kwesti, naley jeszcze doda, i zaburzenia w podaniu seksualnym mog rodzi powane kryzysy maeskie. Owe zaburzenia mog by powodowane stresem, zmczeniem, depresj, chorobami psychicznymi, pewnymi lekarstwami itp. Zaburzenia w stosunku seksualno-genitalnym maj czsto swoje szersze to i mog wiza si z zaburzeniami psychicznymi. Jako przykad mona poda tutaj wystpujcy u niektrych osb brak poczucia wasnego ciaa, brak kontaktu ze swoim ciaem.

b) Emocje erotyczne

Nazywane s take "miosnym sentymentem" midzy mczyzn a kobiet, "stosunkiem uczuciowym", czyli sposobem wyraenia swoich dozna, w tym przypadku w odniesieniu do seksu. Popd seksualny zwizany jest zawsze z psychiczno-uczuciowymi doznaniami, ktre z kolei powoduj reakcj fizyczn (neurowegetatywn) - mocniejszy oddech, przypieszony puls, wysze cinienie. Seksualno, jako sia obecna w podwiadomoci psychicznej, niesie ze sob zawsze myli i uczucia wyraane za pomoc wiata fantazji i wyobrani. Std bior si tzw. "nawanice mylowe", nie chciane podniecenia seksualne w obrazach mylowych. W nocy podczas snu seksualno objawia swoj si w marzeniach seksualnych. Psychologowie twierdz, i tre tych snw mona odnie do dowiadcze dziecistwa czy modoci. "Fantazje seksualne", ktre ujawniaj si w sposb spontaniczny w relacji do stosunku seksualnego, s jego czci integraln, naturaln i determinujc. Aspekt uczuciowy seksualnoci jest cile zwizany take z poczuciem wstydu, tj. szczeglnego rodzaju uczuciem, ktre rodzi si z obrony godnoci ludzkiego ciaa przed zapdami uprzedmiotowienia. Jestemy wiadkami, jak kultura wspczesna prbuje to uczucie zabi, prezentujc ekshibicjonizm seksualny jako osignicie wolnoci i czynic z erotyzmu - a po pornografi - fenomen spoeczny. Uczucie erotyczne moe mie swj konkretny wyraz w "zakochaniu" - to stan "magiczny" troch, uczucie, ktremu towarzysz pasja i ar zwizane z poznaniem drugiej osoby, jej atrakcyjnoci, "odnalezieniem w niej samego siebie". Jest to take poszukiwanie w drugim czego, co wypeni nasz samotno i bdzie podpor dla naszej saboci. Okres zakochania jest bardzo wany, bowiem stanowi baz psychiczn konieczn do przyszego rozwoju uczuciowo-seksualnego osoby czy maestwa.

c) Przyjemno seksualna

Przyjemno seksualna jest zwizana z instynktem seksualnym dowiadczanym w ciele (a do aktu seksualnego). Moe by widziana jako napicie nerwowe objawiajce si w sposb bardzo spontaniczny i naturalny. Ma cisy zwizek z podaniem. Musimy uwiadomi sobie, e przyjemno seksualna, podobnie jak bl, to zjawisko suce yciu (w szerokim tego sowa znaczeniu). Tak jak przyjemno jedzenia suy do zachowania przy yciu, tak i przyjemno seksualna jest rodkiem do zjednoczenia seksualnego i przekazania ycia. Badania psychologiczne ukazuj, e przyjemno seksualna ma cisy zwizek ze struktur psychiczn osoby, dlatego byoby bdem zakwalifikowa j do czystej fizjologii czowieka. Ju Freud w swojej teorii seksualnoci dostrzeg, e "libido", "eros" - energia i sia witalna pynce z seksualnoci - maj wicej zwizku z zaspokojeniem podania ni z zaspokojeniem potrzeby14 . Podanie za otwiera si na nieskoczono, w przeciwiestwie do potrzeby, ktra ogranicza si do ciaa. Zwykle przyjemno seksualn pojmuje si w sensie biologicznym (zaspokojona potrzeba), i to jest wanie bdem. Przyjemno seksualna znajduje swoje apogeum w osobowym dialogu istot kochajcych si, obdarzajcych si uczuciem, majcych intencj zawizania relacji gbszej ni tylko biologiczne zblienie. Frankl np. twierdzi, e czowiek w seksualnoci szuka nie tyle przyjemnoci, ile raczej wartoci (znaczenia). Jak si wyraa, moralno przyjemnoci jest zwizana nie z przyjemnoci jako tak, ale z jej znaczeniem symbolicznym wypywajcym z aktu, ktry stoi u jego pocztku15 . Przyjemno seksualna ma suy parze ludzkiej do wzmocnienia jej jednoci.

7. Seksualno w subie prawdziwej mioci

Seks, aby by przeywany w sposb godny czowieka, a zarazem aby dawa satysfakcj, musi by wyrazem mioci. Czowiek bowiem ma potrzeb mioci, tj. otrzymywania mioci oraz dawania jej. Proces rozwoju osoby - a w tym pogbiania zdolnoci kochania - zakada obecno w czowieku dwch fundamentalnych potrzeb psychicznych: potrzeb okrelenia swojego wasnego "ja" i potrzeb spjnoci z otoczeniem. Pojawienie si tych potrzeb wiadczy o dojrzewaniu jednostki. Tylko rozeznajc swoje wasne "ja", ale w kontekcie otoczenia i odpowiedzialnoci, rozpoznajc take innych wok siebie, bd w stanie naprawd kocha. Bez mioci szczerej i prawdziwej seks nie przyniesie szczcia, co wicej - moe by powodem frustracji i gbokiego niezadowolenia. Dlatego tak wanym jest waciwe rozumienie i przeywanie seksualnoci w perspektywie mioci. Chodzi o mio, ktra pobudza do wzajemnej gbokiej intymnoci, ktra prowadzi do jednoci midzy dwiema osobami kochajcymi si, nie tylko na poziomie intencjonalnoci (idem velle, idem nolle), ale take na poziomie egzystencjalnym: dwoje staj si czym w pewnym sensie jednym, "quodammodo unu"16 . W takim rozumieniu kochajcy odnajduje swoj rado w oddaniu si drugiemu bardziej ni w "posiadaniu siebie". Cech charakterystyczn takiej mioci jest powizanie jej z seksualnoci: kocha si, poniewa si jest mczyzn i kobiet. Oczywicie w naszym ujciu mamy tutaj na wzgldzie przede wszystkim mio maesk, ktra opiera si na instynkcie seksualnym. Mio buduje na instynkcie, przezwyciajc i integrujc go, ale bez tumienia go czy lekcewaenia17 . Obok instynktu mio integruje w sobie czynnik afektywno-sentymentalny i duchowy. Afektywno jest pewnego rodzaju prb przezwyciania egoizmu i wasnego instynktu; jednak nawet szczere uczucie to rzeczywisto nietrwaa i niepewna a do czasu, dopki nie podda si procesowi dojrzewania poprzez wybr duchowy, wiadomy i nieodwoalny. A to z kolei dokonuje si na etapie tzw. decyzji duchowej, wolnej i wiadomej, ktra stanowi specyficznie ludzki czynnik mioci. Owa decyzja bazuje na rozpoznaniu drugiego czowieka jako osoby, jest wic mioci yczliwoci, ktra pragnie dobra drugiego czowieka i przezwycia egoizm w radoci dawania. Z tak wanie mioci powizane s cechy takie, jak: odpowiedzialno, szacunek, wczuwanie si w drug osob (empatia), wzajemne darowanie si sobie, "zakochanie si", serdeczna troska. Cech charakterystyczn mioci (zwaszcza maeskiej) jest z pewnoci umiejtno darowania si, rozumiana nie tylko jako zwyka bezinteresowno, ale rwnie jako wzajemna suba sobie maonkw poprzez wszystkie rzeczy, ktre s im wsplne. Ten dar z siebie zawiera rwnie wymian wasnych dowiadcze wewntrznych, dokonywan poprzez sowo. W taki sposb eros staje si agape poprzez logos, doprowadzajc do dialogu. Najwaciwszym, najpeniejszym jzykiem tego dialogu bdzie zawsze akt maeski, "culmen et fons" caej mioci maeskiej. W nim wanie wyraaj si i pogbiaj wszystkie skadniki mioci; zjednoczenie cielesne wyraa i aktualizuje jedno ducha. Nauka wspczesna, mwic o czowieku, rozpoznaje w mioci jedn z najwikszych si personalizujcych i humanizujcych ycie psychiczne. Czowiek staje si sob, o ile i na ile potrafi kocha, za dajc dar z siebie, w peni si realizuje. yj, o ile potrafi zaistnie dla drugich. Tylko poprzez mio czowiek staje si w peni czowiekiem, stajc si tym, kim Bg chcia go widzie.

PRZYPISY:1 Por. Lew Starowicz, Mio i seks (Sownik encyklopedyczny), Wyd. Europa, Wrocaw 1999, s. 256.2 Tak definicj podaje G. Valles, Sofferenza e piacere (red. P. Dalens), Cont. Fert. Sess. 6 (1983), s. 567-570.3 Por. J. Money, H. Musagh, Sessuologia, 3 vol., Wyd. Borla, Rzym 1978.4 Por. M. Vidal, Etica della sessualit, Wyd. SEI, Turyn 1993, s. 77- 98.5 Por. H. Cox, La ciudad secular, Barcelona 1968, s. 219.6 Por. G. Davanzo, Sessualit umana e etica dell'amore, Wyd. Ancora, Mediolan 1986, s. 15.7 Zob. M. Vidal, Morale dell'amore e della sessualit, Wyd. Cittadella, Asy 1973, s. 110-111.8 Badania w tym wzgldzie zostay, jak wiemy, zapocztkowane przez Z. Freuda, a pniej kontynuowane zwaszcza w obrbie tzw. psychologii spoecznej.9 Por. M. Vidal, dz. cyt., s. 38-150.10 Tame, s. 162.11 P. Ricoeur, Finitudine e colpa, Bolonia 1970.12 Kongregacja do Spraw Edukacji, Wytyczne o wychowaniu seksualnym (1.11. 1983), nr 22.13 Por. V. Cappelletti, Sessualit: la costruzione del concetto, "Rivista Sessuologica" 7 (1983).14 Por. F. Fornan, Genitalit e cultura, Wyd. Feltrinelli, Mediolan 1975, s. 49.15 Frankl cytowany w: A. Pedon, Sessualit e amore nella logoterapia di Victor E. Frankl, "Rivista sessuologica" 5 (1981), s. 53-56.16 w. Tomasz z Akwinu, Summa Theologica, Ia IIae, q 27, a 3.17 J. Pieper, Sull'amore, Wyd. Morcelliana, Brescia 1972, s. 8