2016

Gazetka przyrodnicza

Gimnazjum z Oddziałami

Dwujęzycznymi nr 83

w Krakowie

Nr 1/2016/2017

Science EXPRESS

2

GAZETKA PRZYRODNICZA UCZNIÓW GIMNAZJUM Z ODDZIAŁAMI DWUJĘZYCZNYMI NR 83 W KRAKOWIE

Co w numerze?

Wielki sukces naszych uczniów w konkursie grupy Adamed! .............................................. 3

Co widzi daltonista? .................................................................................................................... 3

Mikroskopia optyczna –przygoda z mikroświatem ............................................................ 4

Innowacja Science Lab – nasze eksperymenty ........................................................................ 5

Smog w Krakowie ........................................................................................................................ 8

Uwaga grzyby ............................................................................................................................... 8

Jak ustrzec się przed korozją? .................................................................................................... 9

NR 1/2016/2017 LISTOPAD 2016

SCIENCE EXPRESS

3

ZWYCIĘSTWO NASZEJ SZKOŁY W KONKURSIE „30 LABORATORIÓW NA 30-LECIE ADAMEDU” !

Do konkursu zgłoszono scenariusze lekcji i

filmy edukacyjne przygotowane przez

uczniów z około 300 szkół, a jury wybrało

30 zwycięskich prac. Cieszymy się, że

wśród nagrodzonych propozycji, znalazły

się te, przygotowane przez naszych

podopiecznych .

Zwycięski zespół, uczniowie klasy 3d:

Julia Witaszek, Urszula Pado, Kasia

Paździerkiewicz, Marcin Brzeżański, Szymon

Idec, Jakub Wójtowicz, Mikołaj Ziębicki

W nagrodę otrzymamy sprzęt

laboratoryjny o wartości 10000 zł.

CO WIDZI DALTONISTA?

Daltonista to osoba, która widzi w czarno-

bieli? Nic bardziej mylnego.

Co widzi daltonista?

Daltonizm, albo inaczej ślepota barw to

wada wzroku polegająca na

nierozpoznawaniu niektórych (w niezwykle

rzadkich przypadkach wszystkich) kolorów,

które inni dostrzegają normalnie.

W większości przypadków jest cechą

wrodzoną spowodowaną błędem w DNA.

Zdrowe oko posiada 3 rodzaje

receptorów - rejestrujące światło

czerwone, zielone i niebieskie. Wszystkie

inne kolory powstają z mieszania tych

odcieni.

Najczęstsza odmiana daltonizmu to

dichromatyzm, a dokładniej protanopia,

gdzie oku brakuje receptorów

odpowiedzialnych za kolor zielony.

Sprawia to, że zamiast tego i czerwonego,

osoby dotknięte protanopią widzą

odcienie żółtego, a kolor fioletowy jest dla

nich niebieski.

Są też inne, rzadsze odmiany

daltonizmu (o równie mądrych nazwach

takich jak tritanopia czy deuteranomalia),

wszystkie jednak dotyczą jednej sprawy -

wrażliwości receptorów lub całkowitego

braku jednego rodzaju z nich.

Daltonizm jest przykrą, nieuleczalną

chorobą, ale zdecydowanie da się z nią

żyć, a nawet być światowej sławy

malarzem - Vincent van Gogh, autor

klasycznych „Słoneczników” lub

„Gwieździstej Nocy”.

rys. 1 tęcza zdrowej osoby

rys. 2 tęcza daltonisty

Basia Świtek, 2d

4

MIKROSKOPOWANIE

W październiku odbyły się dodatkowe

zajęcia z mikroskopowania dla klasy Id.

Mieliśmy wtedy okazję pooglądać

różne preparaty pod obiektywem

mikroskopu np. jądro szczura, aparat

gębowy mrówki oraz różne przyprawy.

Próbowaliśmy też robić im zdjęcia –

niektórym nawet się udało .

Przypomnieliśmy sobie również rodzaje i

budowę mikroskopu.

Rozwielitka, powiększanie: 200x

Julka Hawro, Julka Starzak, Kasia Rogowiec

Nasiona słonecznika pow. 40x

Soczewica pow. 40x

Skórka dolna z aparatami szparkowymi

powiększanie: 200x

5

INNOWACJA - SCIENCE LAB

5 października w naszym gimnazjum

odbyły się pierwsze zajęcia w ramach

innowacji pedagogicznej „Science Lab”

przeznaczonej dla uczniów, którzy

wykazują szczególne uzdolnienia z zakresu

nauk przyrodniczych. Zajęcia będą

odbywały się w środy, o godzinie 14.30 w

pracowni chemicznej.

Sposób realizacji zajęć.

Zajęcia będą miały charakter

laboratoryjny. Poprzez szereg

różnorodnych doświadczeń uczniowie

poznają techniki badawcze oraz

wykorzystają zdobytą wiedzę w praktyce.

Program zajęć został napisany na

podstawie wcześniejszego wywiadu z

uczniami i został dostosowany do ich

potrzeb oraz zainteresowań. Poza

doświadczeniami uczniowie będą

prowadzić obserwacje mikroskopowe,

założą hodowle, zrealizują projekt mający

na celu zbadanie różnorodności owadów

w otoczeniu szkoły.

Gimnazjaliści będą wykonywali również

modele wybranych zjawisk

przyrodniczych. W ramach innowacji

zaplanowane są wycieczki dydaktyczne

oraz warsztaty w placówkach

badawczych na terenie Krakowa.

W październiku zajmowaliśmy się

barwnikami, chromatografią oraz

krystalizacją.

Przedstawimy Wam nasze doświadczenia.

Doświadczenie 1. Ile waży błękit?

Do doświadczenia potrzebujemy:

Parowniczkę, trójnóg, palnik, wagę

laboratoryjną, siarczan (VI) miedzi (II),

tryskawkę, wodę.

Sposób wykonania doświadczenia.

Odważamy 4 g CuSo4, następnie

przesypujemy go do parowniczki,

ogrzewamy, znów ważymy.

zdj.1

zdj.2

Obs. : Na zdjęciu nr 1 widzimy że CuSO4

jest niebieski natomiast na zdj. nr 2 jest

biały.

Jak to się stało? Ogrzewając siarczan(VI)

miedzi (II) powodujemy, iż woda w nim

zawarta odparowała co potwierdza

ponowne zważenie substancji.

Wniosek: Kolor zmienił się poprzez

odparowanie wody.

Co ciekawe jeżeli znowu dodamy wodę

siarczan znowu będzie niebieski

zaobserwujemy to na zdjęciu.

6

Doświadczenie nr 2.

Chromatografia barwników roślinnych.

Chlorofile są barwnikami niezbędnymi w

procesie fotosyntezy. W chloroplastach

roślinnych występują przeważnie w dwóch

formach: jako niebieskozielony chlorofil a

oraz żółtozielony chlorofil b

Oprocz chlorofili w chloroplastach

występują także karoteny, m.in. żołty β-

karoten, czyli prowitamina A, oraz

ksantofile. Zielony kolor chlorofili jest

efektem tego, że związki te silnie

absorbują światło w czerwonej i niebieskiej

części widma promieniowania

widzialnego, natomiast słabo w części

zielonej. Jesienią zabarwienie liści zmienia

sie na żołtawe ze względu na rozkład

chlorofilu, dzięki czemu ujawnia się barwa

obecnych w liściach żołtych barwnikow.

Do doświadczenia potrzebne będą:

Świeże liście, moździerz z tłuczkiem,

krystalizator, pipeta, płytka do

chromatografii, krystalizator, etanol,

aceton.

Sposób wykonania doświadczenia:

Do moździerza wkładamy wcześniej

drobno pocięte liście, zalewamy

etanolem, rozcieramy. Następnie

przeprowadzamy filtrację.

Powstały zielony roztwór nakładamy na

płytkę do chromatografii, jej końcówkę

zamaczamy w acetonie

Obserwacje:

Zielona kropla pod wpływem acetonu

wędruje w górę, pozostawiając po sobie

kolorowe prążki.

Wniosek:

W liściach znajdują się róznorodne

barwniki. Oprócz chlorofilu są tam również

karoteny i ksantofile.

Kasia Paździerkiewicz, Olga Pasek

7

Doświadczenie 3.

Zrób to sam! – Cukrowe lizaki

Przedstawię wam bardzo ciekawe

doświadczenie. Są to lizaki cukrowe.

Wykonane wyłącznie z cukru i wody

(można też dodać barwnika). Na

wykonanie takich lizaków zwykle

potrzebne jest od 1-2 tygodni. Jednak

warto poczekać, ponieważ efekt jest

oszałamiający.

Do garnka z gorącą wodą(0,5l) należy

wsypywać cukier(od 0,5 do 1 kg).

Jednocześnie mieszając dopóki cały

cukier się nie rozpuści. Gdy nasz roztwór

jest już gotowy można go zabarwić na

różne kolory. Następnie przelewamy go do

np. szklanki wkładając do niej patyk (np.

szaszłykowy) tak aby nie dotykał ścianek

ani dna szklanki. Można do tego celu użyć

spinaczy. Teraz odstawiamy naszą szklankę

na parę dni.

Obserwujemy zachodzący proces

krystalizacji cukru. Po odczekaniu 2

tygodni możemy wyjąć nasz lizak ze

szklanki. Ciesząc się jego pięknym i

efektywnym wyglądem.

Można go również zjeść . Polecam

jego wykonanie. Jest ono bardzo proste!

Michał Kulik 1d

To nie jedyne doświadczenia z

krystalizacją. Na lekcjach chemii.

Wyhodowaliśmy również dwa kolorowe,

kryształowe drzewa.

Zapamiętaj! Krystalizacja to proces

powstawania fazy krystalicznej z fazy stałej

(amorficznej), fazy ciekłej, roztworu lub

fazy gazowej. Krystalizacja jest procesem

egzotermicznym. Przeprowadza się ją w

celu wyodrębnienia związku chemicznego

z roztworu.

8

UWAGA NA SMOG W KRAKOWIE!

Smog to nienaturalne zjawisko

zanieczyszczenia powietrza i na skutek

działalności cywilizacji oraz niekorzystnych

warunków atmosferycznych.

Ciekawostka:

Nazwa „smog” powstała z dwóch

angielskich słów: smoke (dym) oraz fog

(mgła).

Zanieczyszczenie

Z raportu WHO wynika iż Kraków znajduję

się na 11 miejscu jeżeli chodzi o

zanieczyszczenie smogiem. Najgorsza

sytuacja panuje w Krakowie. Jednak w

tym przypadku powodem złej jakości

powietrza są nie tylko emitowane

zanieczyszczenia, ale również położenie.

Stolica Małopolski leży bowiem w niecce

otoczonej przez wyżyny. Z najnowszych

badań wynika, że średnio w roku

odnotowuje się tam aż 150 dni (gdzie

norma to 35 dni), podczas których norma

zanieczyszczeń powietrza jest tam

przekroczona.

Jak smog wpływa na nasz organizm?

Przez smog możemy czuć się gorzej,

jesteśmy osłabienie przez co bardziej

poddatni na rożnego rodzaju choroby.

Narażeni jesteśmy też na nie wydolność

oddechową, jedynie w tym roku

zwiększyła się ilość zachorowań wśród

dzieci na astmę oskrzelową.

*Źródła informacji pochodzą z TVN24,

naszemiasto.pl oraz wikipedia. Zdjęcie pochodzi z

nasze miasto.pl

Kasia Paździerkiewicz 3d

JAK ZBUDOWANE SĄ GRZYBY?

Wszystkie grzyby zbudowane są z takich

komórek. Wszystkie elementy w nich

zawarte odgrywają ważną role w istnieniu

grzyba. Warto wiedzieć że komórka

grzyba ma cechy typowe zarówno dla

komórek roślinnych, jak i zwierzęcych.

Grzyby stosuje się głównie w celach

spożywczych, jednak trzeba uważać przy

ich kupnie ponieważ niektóre rodzaje są

silnie trujące. Warto wtedy zwracać

uwagę na ich wygląd.

Gabrysia Potaczek, 2o

9

JAK SIĘ USTRZEC PRZED KOROZJĄ?

Korozja to procesy stopniowego

niszczenia materiałów, zachodzące

między ich powierzchnią i otaczającym

środowiskiem. Zależnie od rodzaju

materiału dominujące procesy mają

charakter reakcji chemicznych, procesów

elektrochemicznych, mikrobiologicznych

lub fizycznych.

Szybkość korozyjnego niszczenia

wieloelementowych konstrukcji zależy od

rodzaju kontaktujących się ze sobą

materiałów, od sposobu łączenia

elementów i innych czynników, Jest to

brane pod uwagę w czasie projektowania

np. poszycia z blach nitowanych lub

spawanych, rurociągów łączonych

śrubami, budynków z metalową instalacją

wodociągową, wykonanych np. z cegieł

(kontakt cegła–spoiwo–metal), żelbetu

(kontakt: kruszywo–spoiwo–metal) lub z

muru pruskiego (kontakt: cegła–spoiwo–

drewno).

Korozja metali–tworzyw (np. materiałów

konstrukcyjnych) jest nieuchronnym

procesem powrotu metali–pierwiastków

do stanu, w jakim występują w rudach

(stan równowagi termodynamicznej). Z

tego punktu widzenia ochrona metali

przed korozją polega na zmniejszaniu

szybkości tego procesu (kontrola

kinetyczna). Ochrony nie trzeba stosować

tylko w odniesieniu do metali

szlachetnych, które w środowisku

występują w stanie niezwiązanym (np.

samorodki złota).

Spośród procesów korozji chemicznej

największe znaczenie ma korozja gazowa,

np. zachodząca w gazach zawierających

związki chemicznie czynne, np. O2, CO2,

H2S, HCl. Najbardziej powszechne są

procesy utleniania powierzchni metali w

wysokich temperaturach. Ich szybkość jest

zależna od właściwości powstających

warstw tlenków – od możliwości

migrowania cząsteczkowego tlenu w

kierunku powierzchni metalu i jonów

metalu w kierunku granicy tlenek–

atmosfera.

10

Korozja elektrochemiczna

Grupa procesów elektrochemicznych –

będących główną przyczyną strat

korozyjnych – jest dzielona na mniejsze

klasy, np. według[]:9][8][10][11]

środowiska korozji, np.

atmosferyczna, morska, ziemna

czynnika decydującego o

powstaniu różnicy potencjałów, np.

kontaktowa, selektywna,

naprężeniowa, stężeniowa

rodzaju objawów, np.

równomierna, wżerowa,

międzykrystaliczna

Co chroni metale przed korozją?

1. Odpowiedni dobór materiałów o

odporności stosownej do

przewidywanych zagrożeń

korozyjnych oraz unikanie połączeń

materiałów o dużej różnicy

potencjałów elektrodowych,

przyspieszającej procesy korozyjne.

2. Obniżenie agresywności środowiska

korozyjnego, polegające na

usuwaniu składników

korozjogennych (przez ich

wytrącanie lub zobojętnianie) lub

wprowadzenie czynników

sprzyjających pasywacji.

3. Stosowanie niemetalicznych lub

metalicznych powłok ochronnych,

zabezpieczających metal przed

dostępem do środowiska.

Korozja niemetali

Beton i żelbet są popularnymi materiałami

konstrukcyjnymi, które cechuje

ogniotrwałość, wytrzymałość na znaczne

obciążenia statyczne i dynamiczne oraz

swoboda w kształtowaniu elementów.

Beton koroduje wskutek wietrzenia,

wymywania składników przez wodę

(ługowanie) oraz reakcji chemicznych

zachodzących wewnątrz materiału.

Produkty reakcji są wymywane lub

pozostają w strukturze betonu, co wpływa

na jego wytrzymałość. Rodzaj chemicznej

korozji betonu zależy od składu wody,

migrującej przez porowatą strukturę, w

tym od zawartości dwutlenku węgla.

Ochrona betonu przed korozją polega

przede wszystkim na zmniejszaniu

porowatości.

Skały ulegają korozji magmowej,

zachodzącej w zbiornikach magmowych,

czyli nadtapianiu już wydzielonych

minerałów przez powtórnie rozgrzaną

magmę (zobacz: skały magmowe. Jako

materiały konstrukcyjne (np. kruszywo w

betonie, płyty elewacyjne) skały korodują

wskutek wietrzenia i wymywania

składników przez wodę (ługowanie),

zwłaszcza wtedy, gdy zawiera dwutlenek

węgla. Dotyczy to przede wszystkim

węglanowych porowatych skał

osadowych (np. gips, wapienie, dolomity).

Szkło jest materiałem o odpornym na

działanie większości czynników

chemicznych, w tym mocnych kwasów, z

wyjątkiem kwasu fluorowodorowego.

11

Odporność na działanie ługów jest

wielokrotnie mniejsza. Działanie czystej

wody powoduje hydrolizę zawartych w

szkle krzemianów z utworzeniem krzemionki

w formie żelu (nalot). Zjawisko nie

występuje w przypadku specjalnych

gatunków szkła, takich jak szkło borowe

(np. Pyrex, naczynia laboratoryjne).

Tworzywa sztuczne są stosunkowo

odporne na działanie kwasów, zasad i soli.

Rozpuszczalność w rozpuszczalnikach

organicznych jest na ogół zgodna z

zasadą podobnej polarności (dobra

rozpuszczalność związku polarnego w

rozpuszczalniku polarnym i niepolarnego w

niepolarnym). Zdecydowana większość

polimerów nie rozpuszcza się w wodzie, a

tylko w różnym stopniu pęcznieje, co

utrudnia biodegradację tworzyw

odpadowych.

Drewno, jako materiał stosowany w

technice, charakteryzuje brak odporności

na roztwory alkaliów i kwasy nieorganiczne

(pęcznienie i hydroliza). Pod działaniem

stężonego kwasu siarkowego może

następować zwęglenie celulozy.

Większość soli mineralnych impregnuje i

konserwuje drewno. Przyczyną korozyjnej

zgnilizny, niszczącej strukturę, jest

porażenie przez grzyby. Rozwój grzybów

powoduje zakwaszenie otoczenia, co

wywołuje korozję materiałów

budowlanych, które kontaktują się ze

zmurszałym drewnem.

Andrzej Ziach, 1d

Redaktorzy:

Olga Pasek

Julka Witaszek

Kasia Paździerkiewicz

Julka Budka

Julka Hawro

Julka Starzak

Kasia Rogowiec

Gabrysia Potaczek

Andrzej Ziach

Basia Świtek

Opiekun:

Justyna Jankowska-Święch